Professional Documents
Culture Documents
1. Văn hoc Ai Cap
1. Văn hoc Ai Cap
1. Khái quát
2. Các thành tựu văn học
3. Tác phẩm Tụng ca Mặt trời của Ikhnaton
4
Các thời kỳ văn học Ai Cập cổ đại
1.Thời kỳ Cổ vương quốc (thiên niên kỷ III TCN)
Những văn bản kim tự tháp, Châm ngôn
2. Thời kỳ Trung vương quốc (thế kỷ XXII-XVI TCN) –
văn học cổ điển
Truyện kể: Truyện về anh dân quê hùng biện, Người bị
đắm tàu, Truyện Sinuhe…; Tụng ca: thần Osiris, thần
sông Nile; Bi ca một linh hồn tuyệt vọng,…; Tiên tri;
Hùng biện,…
3. Thời kỳ Tân vương quốc (thế kỷ XVI-VIII TCN)
Tụng ca Mặt trời, Tử thư, Truyện về hai anh em, Tình ca
4. Thời kỳ Demotic (thế kỷ VIII TCN- thế kỷ III)
Ký lục, truyền thuyết 5
Các thành tựu văn học Ai Cập cổ đại
Văn chương lưu lại từ các kim tự tháp, lăng mộ, bia
đá, bản thảo papyrus,…
Nền văn học cổ xưa: Tư tưởng triết lý; Kinh điển;
Huyền thoại và truyện kể; Thơ ca
1. Thần thoại
2. Châm ngôn của Ptahotep (2500 năm TCN)
3. Tử thư (4000-1500 TCN)
4. Truyện hai anh em (khoảng năm 1210 TCN)
5. Bi ca một linh hồn tuyệt vọng (2000 năm TCN)
6. Tình ca (hơn 1000 năm TCN)
7. Tụng ca mặt trời (thế kỷ XIV TCN)
6
Thần thoại Ai Cập
• Người Ai Cập quan niệm sơ khởi là thế giới hỗn
mang. Vị thần đầu tiên ra đời là Ra-Atum. Thần
Ra sinh ra các bọt nước, từ đó biến thành thần
Shu (không khí) và Tefnut (hơi nước). Hai thần
này lại sinh ra Nut (bầu trời) và Geb (mặt đất).
• Thần Ra tạo ra con người (từ nước mắt)
• Quái thú cũng được người Ai Cập cổ đại xem như
thần linh.
→ Người Ai Cập tin rằng, kiến thức về thần thoại là
vũ khí chống lại mọi nguy hiểm trong đời sống
cũng như thế giới bên kia
7
Nữ thần Nut: thần bầu trời
8
Thần thoại Ai Cập
• Thần thoại về OSIRIS và ISIS (con của Nut và Geb)
Thần Osiris có vợ là em gái Isis (yêu nhau từ trong bụng
mẹ)
Thần SETH (em trai) đố kỵ và tìm cách ám hại Osiris
Isis chỉ tìm được 13 trong số 14 mảnh cơ thể của Osiris
Osiris trở thành thần địa phủ, cầm đầu 42 vị phán quan,
giữ nhiệm vụ phán xét các linh hồn.
Nữ thần MAAT: thần công chính
Thần đầu chó
Quái vật cá sấu
9
Thần Osiris, thần
Anubis, thần
Horus
(vẽ trên lăng mộ)
10
Nữ thần Isis – tranh tường – 1360 TCN
11
Châm ngôn của Ptahotep
12
Phù điêu trong lăng mộ của
Ptahotep
13
Ptahotep uống và thu nhận tặng vật.
14
Châm ngôn của Ptahotep
Hãy để sắc mặt chiếu rạng niềm vui bao lâu mà ta còn được
sống, vì khi đã vào nằm trong quan tài rồi, có trở ra được đâu?
Đừng kiêu hãnh vì kiến thức; hãy trò chuyện với người vô học
lẫn bậc thức giả. Kiến thức thì vô bờ và không ai có được tuyệt
đỉnh của nghệ thuật. Lời nói hiền minh còn hiếm hơn hạt châu
mà các nữ nô lệ tìm thấy giữa vô vàn đá cuội.
Nếu khôn ngoan thì hãy lấy vợ đi. Hãy yêu thương nàng. Hãy
làm nàng no ấm và thân thể ánh lên vì xoa dầu. Hãy làm trái
tim nàng hân hoan trọn đời. Vì nàng là cánh đồng phong nhiêu
cho chủ nhân của nàng.
15
Tử thư
-Cuốn sách của người chết (4000-1500 TCN)
-Tên Ai Cập Reu nu pert em hru - Từ cái chết bước ra
ban ngày
Gồm 166 chương (tụng ca, lời cầu nguyện, thần chú)
Cẩm nang giúp linh hồn vượt qua bóng tối địa phủ để đến
cánh đồng thiêng của thần Osiris.
Dạy cho người Ai Cập cách vượt qua cuộc phán xử trước
thần Osiris
Người Ai Cập tin rằng khi chết sẽ nhập vào sự sống của
Osiris, trở thành một phần của Osiris
Nữ thần Maat cân quả tim của người chết với một chiếc
lông chim
16
Tử thư
1. Nghi thức mai táng
2. Sự truyền thụ của thần Atum
3. Cầu nguyện chúng thần ở Tcha Tcha
4. Nghi thức mở miệng
5. Phục hồi sinh khí
6. “Ba” – Ý thức không ngừng thay đổi
7. Cầu nguyện về cuộc sống hạnh phúc ở cánh đồng
thiêng
8. Phán xét trái tim
9. Yết kiến Osiris
10. Vượt qua cửa ải
11. Sự tán dương của thần với linh hồn
12. Ca ngợi các vị thần trên thiên đường
17
Trích đoạn Tử thư
Trái tim Ani nhẹ hơn chiếc lông vũ của Maat. Thoth quan sát,
Anubis giám sát những đĩa cân. Ba của Ani (người đầu chim -
thể hiện của linh hồn) đậu trên ngôi mộ và nhìn xuống những gì
xảy ra để xác định định mệnh của mình. 18
Tử thư
Thường mở đầu bằng các bài tụng ca dâng lên thần Mặt
trời Re và thần Phục sinh Osiris
“Người mọc lên, người mọc lên, người chiếu rạng, người
chiếu rạng vào buổi tinh mơ
Thuyền ban mai của người gặp gỡ thuyền hoàng hôn của
người trong gió trời
Ôi! Tuổi xuân thiêng liêng
Người sáng tạo ra mình…
Hỡi Người vĩnh cửu,
Hàng triệu năm đã qua trên thế giới này,
Không đếm được bao nhiêu…”
19
Tử thư
Tụng ca thần Phục sinh Osiris
“Hỡi thần Osiris, Người thật vĩ đại!
Người ở Tuat, Người là thần bất tử.
… Cơ thể của Người đúc bằng vàng, khuôn mặt của Người
rạng ngời như đá quý,
… Mong người đưa con lên thiên đường
Cho con khả năng ngự trị mặt đất
Để người đời không thể ức hiếp con
…Xin cho con bánh mỳ và bánh ngọt của thần linh
Xin cho con bánh ngọt và rượu mạch của Anu
Xin cho con có chỗ ở và đất đai màu mỡ trên thiên đường
Con sẽ chăm chỉ cày cấy và hưởng thụ cuộc sống an nhàn
trên thiên đường. 20
Tử thư
Chỉ dẫn người chết vượt qua con đường đau khổ, tự vệ trước
quái vật, biện minh vô tội trước Osiris và 42 phán quan
“Xin ngợi ca Người, Thần linh vĩ đại, Chúa tể của chân lí và
công chính. Tôi đến trước Người, chủ nhân ơi!
Tôi được đưa đến đây để chiêm ngưỡng bao vẻ đẹp của
Người
Tôi xin mang đến Người sự thật
Tôi không độc ác với con người. Tôi không áp bức người
nghèo,
Tôi không thiếu bổn phận, không phạm các lỗi lầm mà thần
linh căm ghét. Tôi không làm cho nô lệ bị chủ ngược đãi […]
Tôi không báng bổ thần linh. Tôi không cân đong gian dối. Tôi
không đoạt sữa từ miệng trẻ thơ. Tôi không giăng lưới bắt
chim của chư thần. Tôi trong sạch. Tôi trong sạch. Tôi trong
sạch. 21
Tử thư
23
Bi ca một linh hồn tuyệt vọng
• 2000 năm TCN
• Tinh thần hoài nghi – giọng điệu bi đát
• Được hát trong các tang lễ
• Tác phẩm gồm bốn phần
25
Bi ca một linh hồn tuyệt vọng
26
Bi ca một linh hồn tuyệt vọng
→ Rất mạnh dạn và hiện đại, bộc lộ khát vọng nồng nàn
29
Tụng ca mặt trời
1. Tác giả
Ikhnaton Pharaoh Amenhotep IV – một
Khoảng năm 1380 TCN trong những con người cách mạng
nhất, hiện đại nhất của thời cổ đại –
một thi sĩ
Ikhnaton = Niềm vui của Mặt trời
Sáng lập ra tôn giáo thờ Mặt trời
(Aton) (biến mất cùng với ông)
Nefertiti – người vợ đến từ xứ
khác đã truyền cho ông tình yêu đối
với mặt trời
Cởi xiềng xích cho nô lệ trong
thời kỳ chiếm hữu nô lệ
30
Tụng ca mặt trời
31
Ikhnaton và tôn
giáo Mặt trời
→ tình yêu Aton
32
Tụng ca mặt trời
33
Tụng ca mặt trời
1. Ngợi ca cái đẹp của Aton
Người mọc lên sáng đẹp ở chân trời
Ôi Aton sáng tạo ra đời
Khi từ chân trời phương Đông người vươn dậy
Vẻ đẹp người rộng trải nơi nơi…
Người dẫu xa vời vợi
Đất vẫn chạm ánh ngời
Người ngự trên cao thẳm
Dấu chân là ngày tươi
→Sự sống chỉ sinh sôi nảy nở khi mặt trời tồn tại
→Niềm vui
37
Tụng ca mặt trời
5. Ngày và nước
Mọi con đường rộng mở
Theo bước chân của người
Trên dòng sông lấp lánh
Những con thuyền ngược xuôi
Cá tung mình quẫy sóng
Vút lên cao chào người
Giữa trùng dương xanh thẳm
Mặt trời lên, mặt trời.
→ Sự sống thấm nhuần khắp trần gian đều do mặt trời tạo ra
41
Tụng ca mặt trời
9. Các mùa
Tia nắng của người Như Aton hằng sống
Nuôi sống mọi vườn cây Mọc lên và lấp lánh
Và làm nên những mùa Ra đi và trở về
Cái lạnh và cái nóng Một mình người muôn hình tạo
Là mùi vị của chính người dựng
Mà người ta có thể nếm Thành phố, cánh đồng, con
Bầu trời cao là nơi người nhìn đường, dòng suối
ngắm Mọi đôi mắt trần gian
Tạo vật nơi nơi Đều thấy người phía trước
Người một mình, chiếu sáng Vì người là Aton
Trong hình thể của người Của ngày ngày trên đất.
→ Nương nhờ mặt trời, tình yêu mặt trời, tôn thờ mặt trời
→ Cái riêng trong cái chung
43
Ikhnaton, Nefertiti và các con
Bản khắc đá vôi trong đền thờ
Thời kỳ Amarna, 1350 TCN (Bảo tàng Ai Cập học Berlin)
44
Tụng ca mặt trời
11. Nữ hoàng
Và thế giới được thiết lập
Cho nữ hoàng của vua
Người thục nữ duyên dáng ấy
Tình yêu êm dịu ấy
Người nữ chủ của hai miền Nam Bắc
Người được Aton yêu
Quý phi được nhà vua sủng ái
Tình yêu lớn, ôi Nofretete
Nàng sống đời đời
Đẹp tươi mãi mãi.
46
Tụng ca mặt trời
Aton, Amon, Re vốn đều là các thần liên quan đến mặt trời
và được đồng hóa với mặt trời
Ikhnaton dựa vào bản chất gầy dựng đời sống của Mặt
trời – ánh sáng, sức nóng
Aton – Sức nóng của mặt trời
Hiện thân của vẻ đẹp thiên nhiên, cội nguồn sự sống,
đấng sinh thành các xứ sở, các dân tộc, các sinh vật
Không có ngoại đề thần thoại, không nhắc đến thần linh
khác
→Tôn thờ nhiệt tính, năng lượng tràn trề
→Cách mạng, cuộc cải cách tôn giáo
47
Kết luận
• Văn học Ai Cập: nền văn học tối cổ
1. Thần thoại
2. Châm ngôn của Ptahotep (2500 năm TCN)
3. Tử thư (4000-1500 TCN)
4. Truyện hai anh em (khoảng năm 1210 TCN)
5. Bi ca một linh hồn tuyệt vọng (2000 năm TCN)
6. Tình ca (hơn 1000 năm TCN)
7. Tụng ca mặt trời (thế kỷ XIV TCN) – Ikhnaton
• Văn học Ai Cập không chỉ có ảnh hưởng đối với văn học cổ
đại Hy Lạp hay đối với văn học cổ đại Do Thái, mà còn qua
trung gian văn học Coptic ảnh hưởng đến văn học Ả Rập.
48