ADVISEREN 1

HOOFDSTUK 1:

*de Drogisterij: -1865 geneesmiddelen verkoop in drogisterij

-2012 75% zelfzorggeneesmiddelenverkoop in een drogisterij
-2002 geneesmiddelen in zelfbediening schap

*De zelfbediening vindt plaats onder toezicht van een apotheker of drogist en wordt ook wel zelfselectie
genoemd.

*soorten geneesmiddelen: -UR; uitsluitend recept

-UA; uitsluitend apotheek
-UAD uitsluitend apotheek/drogist
-AV; algemene verkoop zelfzorggeneesmiddelen

*zelfzorg is de zorg die iemand op eigen initiatief en eigen verantwoordelijkheid besteed aan het verminderen
of opheffen van herkenbare, tijdelijke gezondheidsklachten.

*Adviserende taak (ass-) drogist: De klant zo goed mogelijk adviseren over veilig gebruik van het
zelfzorggeneesmiddel. Zo kunnen consumenten op een verantwoorde wijze gebruik maken van
zelfzorggeneesmiddelen en worden de risico’s op verkeerd gebruik (zoveel mogelijk) voorkomen.

*CBG= Het college van beoordeling geneesmiddelen, deze bepaalt de afleverstatus van een geneesmiddel. Ze
stellen vast welk veiligheidsrisico het medicijn oplevert.

*6 criteria waarop CBG besluit of een geneesmiddel als AV- geneesmiddel in aanmerking komt:
-minstens 5 jaar ervaring in de Gemeenschap of USA
-bij gebruik is het risico verwaarloosbaar
-geen aanwijzingen voor abnormaal gebruik
-aantal eenheden per verpakking is beperkt
-verpakking en bijsluiter waarschuwen voor de risico’s
-mondeling advies van drogist/apotheker is niet nodig

*AV status mag sinds 2007. De fabrikant moet zelf de AV-status aanvragen. Heeft hij deze niet aangevraagd,
dan wordt het automatisch een UAD status

*Verantwoorde zorg houdt in dat de klant:

-het meest geschikte geneesmiddel krijgt aangeboden
-op de hoogte moet zijn van het juiste gebruik
-moet gewezen worden op de risico’s en bijwerkingen
-gewezen wordt op eventueel begeleidende maatregelen t.b.v. genezing
-bij aanhoudende klachten doorverwijzen naar huisarts

*”Nuldelijns” gezondheidszorg is preventieve zorg, oftewel de fase die voorafgaat aan een bezoek aan de
huisarts

*CBG toets geneesmiddelen voor de afleverstatus op: -werkzaamheid -kwaliteit -veiligheid. Voor homeopathie
alleen op: -kwaliteit en -veiligheid.

*Wanneer je als (ass-) drogist een niet geregistreerd product als geneesmiddel adviseert overtreed je de wet.

*RVG=register verpakte geneesmiddelen

RVH= registratie voor homeopathische geneesmiddelen

*Indicatie op homeopathische geneesmiddelen is sinds 1 juli 2012 verboden, omdat de werkzaamheid van deze
middelen meestal niet wetenschappelijk/klinisch is aangetoond. Alleen een indicatie mag als dit wel is
aangetoond. Bij een TKG (traditioneel Kruiden Geneesmiddel) wordt de werking aannemelijk gevonden omdat
het middel langdurig (traditioneel) is gebruikt en dus mag hier de indicatie wel worden vermeld.

*Artikel 62, lid 2. 4 eisen; -wat is verantwoorde zorg?, -wie is er verantwoordelijk voor?, -wie mag er
voorlichting geven?, -wanneer moet er voorlichting gegeven worden?

*Belangrijkste elementen verantwoorde zorg (art.62, lid 2a): -toezicht drogist UAD-geneesmiddelen en
verplichte advisering, -de verkopende onderneming is verantwoordelijk voor het organiseren van
verantwoorde zorg, -de drogist is verantwoordelijk voor, en moet toezicht ouden op, de verkoop van UAD-
geneesmiddelen.

*Alleen een drogist en assistent mogen advies geven over UAD (art.62, lid 2b)

*Aanbieden verantwoorde zorg: -toezicht drogist, -advies geven, tenzij niet gewenst, -alleen AD of D geeft
advies, -altijd een Ad of D aanwezig.

*Terhandstellen: presenteren van geneesmiddelen zodat de klant kan kiezen, geven van voorlichting, tenzij niet
gewenst, afrekenen en overhandigen UAD-geneesmiddel, verlenen nazorg in vorm van klachtenbehandeling

*Onverantwoorde zorg= wanneer je de klant verdenkt van onverstandig gebruik, of wanneer een klant zoveel
koopt, dat je weet dat het onverstandig gebruikt gaat worden

*Verschil voorlichting en reclame= reclame is het aanprijzen van producten los van de vraag of de klant
behoefte heeft aan dit product. Bijv. een etalage-presentatie of prijsverlaging.

*Wettelijke reclameregels zijn uitgewerkt door Keuringsraad Openlijke Aanprijzing geneesmiddelen (KOAG) in
de code voor de “publieksreclame voor geneesmiddelen”.

*Reclame uitingen worden getoetst aan SmPC-tekst (=officiële bijsluitertekst) SmPC is ook wel SPC.

*CBD= Centraal Bureau Drogisterijbedrijven. Deze wil een certificering van 90% bereiken.

*Nederlandse drogistennorm (opgesteld door CBD in 2013) bevat 8 aspecten van de terhandstelling van
zelfzorggeneesmiddelen: -algemene eisen bij toezicht, -voorkomen van risico’s, -advies en communicatie,
reclame voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten, -personeel, -winkelinrichting, -controle en
klachtenbehandeling, -administratie

*Zelfzorgproducten zijn alle producten die door een klant op eigen initiatief en voor eigen
verantwoordelijkheid kunnen worden aangeschaft om gezondheidsklachten vast te stellen, te bestrijden en te
voorkomen.

*Zelfzorgproducten zijn: -reguliere geneesmiddelen (bijv. paracetamol), -homeopathische geneesmiddelen, -

fytotherapeutische (kruiden) geneesmiddelen, -diagnostica (bijv. thermometer), -anticonceptiemiddelen, -
producten voor lichaamshygiëne, -pleisters/verbandmiddelen, -gezondheidsproducten, -vitamines/mineralen

*SPC= Summary of Product Characteristics, oftewel samenvatting van de kenmerken van het product.

*In een zelfzorgstandaard vindt je: -tips en leefregels om klachten te voorkomen of verminderen, -hoe een
zelfzorggeneesmiddel gebruikt moet worden, -wat de werking, bijwerking of wisselwerking is, -wanneer er
doorverwezen moet worden naar een huisarts, -info over de achtergrond van de aandoening, -belangrijke
algemene adviezen om de aandoening te verhelpen.

*De SmPC tekst staat in het registratiedossier van een geneesmiddel en wordt door het CBG goedgekeurd.
*De SmPC tekst is een uitgebreidere bijsluitertekst. Het bevat o.a.:
-Farmakocinetische eigenschappen (info over de wijze en snelheid van opname, de distributie, de
chemische omzetting en de uitscheiding van een geneesmiddel in het lichaam) -
Gegevens uit preklinisch veiligheidsonderzoek zoals resultaten uit onderzoek voorafgaand aan onderzoek bij
mensen (bijv. acute toxiciteit (giftigheid) bij dieren) -houdbaarheid na
openen, datum op de verpakking -speciale
voorzorgsmaatregelen bij opslag

*De SmPC is volgens Europese Richtlijn 2001/83/E6 verplicht onderdeel van de handelsvergunning.

*Eisen bijsluiter wat mag: WEL: -verwijzen naar andere sterkte of toedieningsvorm, -vermelden adressen voor
inlichtingen en correspondentie, -in braille NIET: -vermelden adressen voor inlichtingen en correspondentie op
buitenverpakking, -vermelden drogisten op handelsverpakking (tenzij het een fles is).

*Bijsluiter: -bijwerkingen zijn gerangschikt naar aard en frequentie, -houden aan standaardzinnen, -verplicht
om het geneesmiddel van een bijsluiter te voorzien.

*Inhoud bijsluiter:
-benaming (de naam zoals in de SmPC)
-samenstelling
-farmaceutische vorm (zetpil, tablet, drank)
-producent en registratienummer

*Standaard inhoud bijsluiter:

-wat is het middel en waarvoor wordt het gebruikt (werking wordt toegelicht en waarop de genezende
werking berust). Bijv. Tantum crème: pijnstillend en zwelling verminderend, met een
ontstekingsremmende werking, dan geneesmiddelengroep bijv. NSAID of maagzuurremmers.
Therapeutische indicatie is zwelling en pijn na overbelasting
-wanneer niet gebruiken of extra voorzichtigheid Hierin staan de contra-indicaties (bijv.
overgevoeligheid), waarschuwingen (bijv. in combinatie met…), zwangerschap en borstvoeding,
invloed op rijvaardigheid, wisselwerkingen en hulpstoffen (bijv. suiker)
-hoe gebruik je het middel, hoe neem je het in
-mogelijke bijwerkingen
-hoe te bewaren
-inhoud verpakking en overige info

*Toedieningsinterval is de tijd tussen 2 innames, toedieningsfrequentie is hoe vaak in de 24 uur, dagdosering is

hoeveelheid per dag.

*Bijwerkingenfrequentie: -zeer vaak >10%, bij 1 op 10 of vaker, - vaak 1 tot 10%, bij 1 op 10, -soms 0.1 tot 1%,
bij 1 op 100, -zelden 0.01 tot 0.1%, bij 1 op 1000, -zeer zelden, minder dan 0.01%, bij minder dan 1 op 1000,
- niet bekend

*Gezondheidsproducten zijn wel zelfzorg, maar geen geneesmiddel.

*Bij vitamines en mineralen moet op de verpakking de ADH staan, zowel gewicht als percentage

*Vitamine A: 800 ug, Vitamine D: 5ug, Vitamine E: 12 mg, Vitamine C: 80 mg, Vitamine K: 75 mg, Vitamine B1:
1,1 mg, Vitamine B2 enB6: 1.4 mg, Vitamine B11 (foliumzuur): 200 ug, Vitamine B12: 2.5 ug, Calcium: 800 mg,
Jodium: 150 ug, IJzer: 14 mg, Natrium: 2000 mg, Chloride 800 mg, Fluoride: 3.5 mg

*Toedieningsvorm lokaal betekend op de huid, op de slijmvliezen of via inhalatie. Toedieningsvorm systemisch

betekend oraal, rectaal, vaginaal, transdermaal (via de huid), parentaal (via infuus of injectie)

*Toedieningsvormen via de huid zijn: TTS pleister, balsem, crème, gel, liniment, pasta, strooipoeder of zalf
Toedieningsvormen op de slijmvliezen zijn: gorgeldrank, mondspoeling, druppels
Toedieningsvormen via de mond: bruistablet, capsule, dragee, pil, poeder, smelttablet of tablet
Toedieningsvorm vloeibaar oraal zijn: drank, oplossing, emulsie, suspensie, stroop, tinctuur
*Retardwerking= prolongatie, slow release, durette, spansule
Deze wordt ingebouwd als waslaag om de tablet, een tablet met meerdere lagen of als gecoate microkorrels.

TOETSVRAGEN HOOFDSTUK 1
*WAT WORDT BEDOELD MET KWALITATIEVE SAMENSTELLING; welke werkzame stoffen een geneesmiddel
bevat

*WAT WORDT BEDOELD MET DE SmPC; de samenstelling van productkenmerken waarop de tekst van de
bijsluiter is gebaseerd

*WAT IS DE ADH VOOR VITAMINE A; 800 ug

*WAT VALT NIET ONDER DE TAKEN VAN DE (ASS-) DROGIST; zorgen voor een ruim aanbod
zelfzorggeneesmiddelen

*WAT IS SUCROSE; een hulpstof

*ALS EEN BIJWERKING ZEER VAAK VOORKOMT, HOEVAAK WORDT DAN BEDOELD; >10%, dus 1 op de 10 of
vaker

*WAT KOMT NIET VOOR IN DE NEDERLANDSE DROGISTENNORM; welke UA-geneesmiddelen er verkocht

worden

*WAT VALT ONDER TERHANDSTELLEN; het geven van voorlichting

*EEN ADH VAN 12 MG GELDT VOOR; vitamine E

*OP WELKE WIJZE WORDT EEN INFUUS TOEGEDIEND; parentaal

*DOOR WIE WORDT DE VERKOOPSTATUS BEPAALD VAN EEN GENEESMIDDEL; het CBG

*WAT IS WAAR OVER VOEDINGSSUPLEMENTEN; ondanks dat ze een farmaceutische vorm of uiterlijk hebben
zijn het meestal geen geneesmiddelen

*SINDS WANNEER BESTAAT ZELFBEDIENING IN DE DROGISTERIJ; 2002

*WAT WORDT OOK WEL OMSCHREVEN ALS SPANSULE OF DURETTE; een tablet met een retard-werking

*GENEESMIDDELEN ZONDER INDICATIE OP DE VERPAKKING ZIJN; RVH geregistreerd

*ECHINAFORCE, BIJ ONVOLDOENDE WEERSTAND IS EEN; traditioneel kruiden geneesmiddel met RVG-
registratie

*WAT BETEKEND CBD; centraal bureau drogisterijbedrijven

*WAT STAAT NIET VAST VOOR EEN BIJSLUITER; de regelafstand

*WAT VALT NIET ONDER VERANTWOORDE ZORG; een veilige winkelinrichting waar mensen met een rolstoel of
kinderwagen zich makkelijk kunnen verplaatsen

*WAT IS VERPLICHT VOOR EEN DROGIST; zich te certificeren

*WAT WORDT BEDOELD MET PARENTERAAL; buiten het maag-darm kanaal om

*WAT VALT NIET ONDER TERHANDSTELLEN; geneesmiddelen met korting aanbieden

*HOE GESCHIEDT DE TOEDIENING VAN EEN ZETPIL; rectaal

*WELKE TOEDIENINGSVORM DIENT TE WORDEN OPGELOST; bruistablet

*WAT IS WAAR: IN NEDERLAND ZIJN…; circa 2350 drogisterijen en 1980 apotheken

*WAT BETEKENEN DE LETTERS RVG; Registratie verpakte Geneesmiddelen

*WAT IS EEN SACHET; een zakje los poeder

*WAT BETEKEND ANTACIDA; binden van maagzuur

*DOOR WIE ZIJN DE WETTELIJKE REGELS OP RECLAME VOOR GENEESMIDDELEN UITGEWERKT; KOAG

*WAT MAG NIET; de naam van de drogisterij vermelden op de buitenverpakking

*WAT WORDT ER BESCHREVEN BIJ DE THERAPEUTISCHE INDICATIE; waar het geneesmiddel voor gebruikt kan
worden

*STELLING 1: TTS STAAT VOOR TRANSDERMAAL TOEDIENINGS SYSTEEM, STELLING 2: EEN NEBULISATOR IS EEN
NAUWKEURIGE DOSEERSPRAY VOOR DE NEUS. WAT IS WAAR; beide zijn onjuist

*WELK PRODUCT BEVAT BENZYDAMINE HCI; Tantum

*ALS EEN GENEESMIDDEL BEKEND IS MET DE NAAM VAN DE WERKZAME STOF, DAN NOEMT MEN DIT EEN…;
generiek middel

*HOEVEEL SUIKER BEVINDT ZICH IN EEN SIROOP; 62.8 tot 63.5%

*HOE VAAK MEN PER 24 UUR EEN DOSIS MOET INNEMEN WORDT BESCHREVEN IN DE BIJSLUITER ALS;
toedieningsfrequentie

*WIE BEPAALT DE AFLEVER STATUS VAN EEN GENEESMIDDEL; het CBG

*WAT BETEKEND LACTATIE; het geven van borstvoeding

*OP WELKE MIDDELEN MAG GEEN INDICATIE STAAN; de RGH-geneesmiddelen

*WAARAAN IS EEN GENEESMIDDEL TE HERKENNEN; een RVG-nummer

*EEN DOOSJE PARACETAMOL VAN 100 STUKS KAN JE ALLEEN AANTREFFEN IN; een apotheek

*HOEVEEL % VAN DE NEDERLANDSE BEVOLKING GEBRUIKT EEN VOEDINGSSUPLEMENT; circa 25%

*HOE WORDT DE TIJD TUSSEN 2 DOSERINGEN GENOEMD IN DE BIJSLUITER; het toedieningsinterval

*AAN WELKE AFKORTING IS EEN HOMEOPATISCH GENEESMIDDEL TE HERKENNEN; RVH

*WELK PRODUCT IS GEEN ZELFZORGPRODUCT; een flesje vitamine water

*WAT IS A. VOGEL AESCULAFORCE; een TKG

*WAT BETEKEND CBG; college ter beoordeling van geneesmiddelen

*ZETPILLEN OF SUPPOSITORIA KUNNEN HET BESTE WORDEN BEWAARD; in een donkere ruimte op
kamertemperatuur

*WELKE ADH IS VAN IJZER; 14 mg

*IN WELKE 3 CATERGORIEN WORDEN ZELFZORGGENEESMIDDELEN INGEDEELD; UA, UAD, AV

*WAT IS ASCORBINEZUUR; vitamine C

*WAT WORDT ER BEDOELD MET PARENTAAL; toediening buiten het maag-darm stelsel om via een infuus of
injectie

*HOEVEEL % VAN DE OMZET VAN ZELFZORGGENEESMIDDELEN WORDT GEREALISEERD DOOR DROGISTERIJEN;

75%

*WIE HOUDT TOEZICHT OP DE VERKOOP VAN GENEESMIDDELEN; de drogist

*WAT VERSTAAT MEN ONDER INTERACTIE; de wisselwerking tussen 2 verschillende werkzame stoffen, zowel
positief als negatief

*WELKE INSTANTIE HOUDT ZICH BEZIG MET CERTIFICERING; het CBD

*WELKE OMSCHRIJVING HOORT BIJ EEN BALSEM; dik vloeibare massa van harsen in vluchtige olie

*WAT WORDT AANGEGEVEN MET DE FARMACOKINETISCHE EIGENSCHAPPEN VAN EEN GENEESMIDDEL; de

manier en snelheid van opname en de uitscheiding hiervan door het lichaam

*WAT WORDT BEDOELD MET DE PRIMAIRE VERPAKKING; de direct om het product sluitende verpakking

*EEN KLANT WIL BISACODYL INNEMEN EN ANTACIDA GEBRUIKEN, HOE KAN ZE DIT HET BESTE DOEN; eerst
Bisacodyl, later de antacida

*SINDS WANNEER BESTAAT DE DROGISTERIJ; sinds 1865

*WELK MINERAAL HEEFT DE HOOGSTE ADH; natrium (2000 mg)

*WELKE TOEDIENINGSVORM IS DUN EN GEMAKKELIJK OP TE BRENGEN; liniment

*ALS DE BIJWERKING VAAK VOORKOMT, BEDOELD MEN; bij 1 tot 10%, dus bij 1 op de 10

*WAT VERSTAAT MEN ONDER EEN TINCTUUR; een alcoholisch vloeibaar aftreksel van plantaardige
geneesmiddelen

*IS HET TOEGESTAAN OM DE BIJSLUITER IN DE TURKSE TAAL TE SCHRIJVEN; ja, mits ook de Nederlandse taal
versie is opgenomen

*EEN HOMEOPATISCH GENEESMIDDEL WORDT NIET GETOETS OP; werkzaamheid

*WELKE THERAPIE WORDT GEZIEN ALS KRUIDENGENEESKUNDE; de fytotherapie

*WAT IS EEN CONTRA-INDICATIE VAN MUCODYNE; overgevoeligheid voor carbicisteine

*WELK GENEESMIDDEL WERKT SYSTEMISCH; een hoofdpijnpoeder

*WAT WORDT VERSTAAN ONDER ACCIDENTEEL; eenmalig

*WAT IS EEN DURETTE; een geneesmiddel met vertraagde werking

*WAT IS EEN NEBULISATOR: een knijpflesje

*WAT VALT NIET ONDER VERANTWOORDE ZORG; de klant helpen met geneesmiddelen die de klacht zo snel
mogelijk oplossen

*OP WELKE TOEDIENINGSWIJZE WERKT EEN NICOTINE-PLEISTER; transdermaal

HOOFSTUK 2:
*Drogisten zelfstandaard; als (ass.-) drogist geef je inhoudelijk info over zelfzorggeneesmiddelen aan de klant.
De zelfzorgstandaard gebruik je als richtlijn voor de meeste aandoeningen waarmee de klant komt.

*De drogisten zelfstandaard bevat info over: -de klacht en hun oorzaken, -wanneer een arts moet worden
geraadpleegd, -info over bepaalde risicogroepen voor bepaalde middelen.

*De drogisten zelfstandaard gebruik je om stappen in het voorlichtingsgesprek goed te volgen. Deze gebruik je
voor de inhoud van het advies. Communicatieve- en adviesvaardigheden zet je hierbij in, om het gesprek
prettig te laten verlopen.

*Het doel van advies geven over zelfzorggeneesmiddelen is dat de klant zelfstandig een verantwoorde
medische en financiële beslissing kan nemen over de aanschaf en gebruik van het zelfzorggeneesmiddel en
eventuele andere maatregelen kan nemen, bijv. ongezonde gewoontes of huisarts.

*regels voor gezond gedrag zijn gevarieerd eten, voldoende bewegen, op tijd ontspannen, geen of matig
alcohol, niet roken, preventie voor ongevallen.

*goede zelfzorgvoorlichting bestaat uit; - het geven van de juiste informatie; deze info moet in lijn zijn met de
wetgeving, de Drogisten zelfzorgstandaard, de bijsluiter en de regels van het vak, -goede communicatie; info
volledig en op een voor de klant begrijpelijke manier overbrengen, -keuzemogelijkheden, -tips en leefregels, -
doorverwijzen

*Informatie; het geven van feitelijke info, Voorlichting; info geven over de aard en doel van het geneesmiddel,
te verwachten gevolgen en risico’s, Adviseren; een product aanbevelen, of wat het beste is om te doen

*Zelfzorgvoorlichtingsmodel:

Productgerichte vraag stofgerichte vraag klachtgerichte vraag

Risico-situatie? Ja WASA vragen

Ja

Nee

Behoefte aan advies? (kassa-check) Advies

Productverkoop leefstijladviezen doorverwijzen naar huisarts

*Het model bestaat uit: 1. Het begin (wasa vragen, inschatting risico), 2. Het middengedeelte (advies geven,
demonsteren, doorverwijzen, kassa-check), 3. De afsluiting (controle, onduidelijkheden)

*Een voorlichtingsgesprek bestaat uit- klantvragen, wasa-vragen, risico-inschatting, -kassacheck

*Middengedeelte; klant informeren (info over verschillende producten, wijzen op specifieke risico’s), gezond
gebruik bevorderen (bijsluiter benoemen, info over dosering geven, gebruik, bewaren), gebruik
zelfzorggeneesmiddelen volgens voorschrift bevorderen, laten zien hoe iets werkt), gezond gedrag bevorderen
(leefregels), risico’s vermijden (evt. doorverwijzen).

*Adviesvaardigheden: klantgerichtheid (wensen/behoeften signaleren), beoordelingsvermogen (conclusies

trekken), mondelinge communicatie (ideeën, mening, info), integriteit (geen oordeel, discreet omgaan met
privéomstandigheden), stressbestendigheid.
*Communicatie= zender – ontvanger – boodschap – feedback – situatie

*Kwaliteit communicatie wordt bepaald door: -mate waarin je luister, waarneemt en interpreteert, verbale en
non-verbale vaardigheden, mate waarin je in staat bent info over te brengen

*Communicatieve vaardigheden: 1. Luisteren, 2. Waarnemen (zien, horen, ruiken, proeven, voelen), 3.

Interpreteren (neutraal blijven)

*Open vragen beginnen met: wat, wanneer, welke, waarom, wie, waarvoor, waarop, hoe lang, gesloten vragen
beginnen met: heeft u, kunt u, wilt u. Altijd samenvatten en doorvragen.

*De 4 stappen van informatieverwerking: open staan, begrijpen, willen, doen

*Klanten verschillen in kenmerken als opleidingsniveau, inzicht werking eigen lichaam, vaardigheden opvolgen
adviezen en persoonlijkheid.

*risico groepen: 1. Ouderen (17.3% is 65+), 2. Zwangeren, 3. Kinderen, 4. Kopende kinderen (geen medicijn
verkoop onder de 16 jaar), 5. anderstaligen, 6. Chronische gebruikers (chronisch zieken, duurzame gebruikers,
gebruikers uit voorzorg, misbruikers)

TOETSVRAGEN HOOFDSTUK 2

*WAT GEEFT DE COMMUNICATIE WEER TUSSEN (ASS.-) DROGIST EN DE KLANT; het drogisten zelfzorg
voorlichtingsmodel
*WAT BETEKEND CBD; centraal bureau drogisterijbedrijven

*BIJ WELKE RISICO-GROEP IS ER SNELLER SPRAKE VAN OVERDOSERING; chronische gebruikers

*VANAF WELKE LEEFTIJD MOGEN KINDEREN GENEESMIDDELEN KOPEN; 16 jaar

*WAT IS DE DERDE VRAAG BIJ WASA; sinds wanneer bestaat de klacht

*WAT VERANTWOORDE ZORG INHOUD IS VASTGELEGD IN; de Nederlandse drogistennorm

*WAT BEHOORT NIET TOT ZINTUIGEN; weten

*ALS EEN KLANT VRAAGT OM EEN DOOSJE IBUPROFEN DAN IS DIT EEN; werkzame stof gerichte vraag

*DE GROEP MISBRUIKERS IS VOORAL BELANGRIJK BIJ DE VERKOOP VAN; laxeermiddelen

*WAT IS EEN VOORBEELD VAN EEN OPEN VRAAG; hoelang duurt de klacht al?

*IEMAND MET EEN KOORTSLIP IS EEN; duurzame gebruiker

*WELKE VOLGORDE VAN INFO-VERWERKING IS JUIST; open staan-begrijpen-willen-doen

*JE VERTELD BIJ ELK GEKOZEN MIDDEL AAN DE KLANT; de aanbevolen dagelijkse dosering

*HOE KAN JE GEZOND GEDRAG BIJ DE KLANT BEVORDEREN; info geven over leefregels

*EEN KLANT STAAT ONVERSTAANBAAR TE MOPPEREN IN DE RIJ, DIT IS; non-verbale communicatie

*WAT IS HET DOEL VAN GOEDE ZELFZORGVOORLICHTING; gezondheidsbevordering

*EEN ZWANGERE VROUW WORDT FOLIUMZUUR GEADVISEERD, DIT VOORKOMT; spina bifida

*WAT IS VERKEERD; de klant vertellen dat je zelf niet tevreden bent over de werking van paracetamol

*IN WELK GEDEELTE DOE JE DE KASSA-CHECK; het middengedeelte

*UIT WELKE ONDERDELEN BESTAAT INFORMATIE-VERWERKING; openstaan-begrijpen-willen-doen

*WAT VALT NIET ONDER DE REGELS VOOR GEZOND GEDRAG; bij kleine kwalen naar de huisarts gaan

*EEN ZWANGERE MOET OPPASSEN VOOR TOXOPLASMOSE, WAAR MAG ZE WEL MEE IN AANRAKING KOMEN;
eieren

*WELKE VRAAG LEVERT JE DE MEESTE INFO OP; wat heeft u zelf al aan de klachten gedaan

*WAT IS GEEN AANDACHTSPUNT IN DE COMMUNICATIE BIJ OUDEREN; praat harder en wijs specifiek op de
bijsluiter

*WELK PERSOON VALT NIET SNEL ONDER EEN RISICO-GROEP; een man van 38

*DOOR WELKE VAN DE WASA VRAGEN WORDT DUIDELIJK HOE LANG DE KLACHT AL DUURT; de s-vraag

*STELLING 1=HET BESTE IS OM ALTIJD OPEN VRAGEN TE STELLEN, STELLING 2 = ZOWEL OPEN ALS GESLOTEN
VRAGEN ZIJN PRIMA TE GEBRUIKEN. WAT IS WAAR; stelling 2 is de juiste

*WELKE KLACHT KOMT VAAK VOOR IN DE EERSTE 3 MAANDEN VAN EEN ZWANGERSCHAP; verstopping

*WAT VALT NIET ONDER DE KASSA-CHECK; een klant doorsturen naar de huisarts indien nodig

*HEEFT U IETS VOOR MIJ TEGEN JEUK IS EEN; klachtgerichte vraag

*STELLING 1=HET DROGISTEN ZELFZORGVOORLICHTINGSMODEL HEEFT EEN VASTE VOLGORDE, STELLING 2= IN

HET MIDDENGEDEELTE VAN HET GESPREK MET DE KLANT STELT MEN, INDIEN NODIG, DE WASA-VRAGEN. WAT
IS WAAR; stelling 1 is juist
*WANNEER MAG JE GENEESMIDDELEN VERKOPEN AAN KINDEREN; als een ouder dit van tevoren telefonisch
heeft doorgegeven

*WAT IS COLITIS ULCEROSA; een ontsteking van de dikke darm

*WELK ADVIES IS CORRECT AAN ZWANGEREN; rook niet, gebruik geen drugs, drink geen alcohol

*ER ZIJN 3 COMMUNICATIEVE VAARDIGHEDEN; LUISTEREN, WAARNEMEN EN INTERPRETEREN. DIT IS; non-
verbaal gedrag

*WAT IS HET DOEL VAN ZELFVOORLICHTING; gezondheidsbevordering

*EEN HEEL DUN MEISJE VRAAGT OM EEN LAXEERMIDDEL VOOR HAARZELF, ZE KOMT HIER ELKE 2 WEKEN
VOOR, WAT DOE JE; je weigert de verkoop, dit is volgens de wet verplicht

*WELKE VITAMINE WORDT GEADVISEERD AAN OUDEREN; vitamine D

*EEN KLANT VRAAGT GERICHT NAAR EEN AV-GENEEESMIDDEL, JE COLLEGA BEGINT MET DE WASA-VRAGEN,
DIT IS…; prima, misschien twijfelt ze of het wel goed gebruikt wordt

*HOEVEEL % VAN DE BEVOLKING IN NEDERLAND IS OUDER DAN 65+; 17%

*WAT VERSTAAT MEN ONDER INTEGRITEIT; discreet omgaan met privéinformatie van de klant

*WELKE WERKING HEBBEN ANTI-STOLLINGSMIDDELEN; bloed verdunnend

*WANNEER IS DE KASSA-CHECK NIET VERPLICHT; als een klant een AV-geneesmiddel wil aanschaffen

*WAT IS CORRECT IN DE COMMUNICATIE MET ANDERS-TALIGEN; praat iets langzamer en vooral duidelijk

*ALS NA EEN GESPREK MET EEN KLANT ZOWEL EEN GENEESMIDDEL ALS EEN HOMEOPATISCH GENEESMIDDEL
GEADVISEERD KAN WORDEN, WAT ADVISEER JE DAN; je laat de keuze aan de klant

HOOFDSTUK 3:
*De individuele pijnbeleving wordt beïnvloed door: - de emotionele toestand, -de ernst en omvang van de
oorzaak van de pijn, -de plaats waar de pijn wordt ondervonden.

*Soorten pijn: 1. Stekende pijn; vaak weefselbeschadiging, zowel inwendig als uitwendig
2. Brandende pijn; brand/schaafwond, minder intens dan stekend, duurt vaak wel langer
3. Kloppend/bonkend; heftige hoofdpijn of ontstekingspijn
4. Doffe pijn; locatie moeilijk aan te geven; geeft lang last, minder intens dan stekend
5. Zeurende pijn; spanningshoofdpijn
6. Spastische pijn; krampen
7. Kiespijn; stekend/zeurend/kloppend

*Acute pijn ontstaat plotseling, maar gaat ook snel weer over. Chronische pijn duurt langer dan 3 maand. Acute
pijn is een waarschuwingsteken. Chronische pijn heeft deze waarschuwingsfunctie niet meer, maar veroorzaakt
wel stress.

*Pijn direct na een val is primaire pijn en sterk van aard. Secundaire pijn komt daarna en is zeurend en duurt
langer.

*Pijnreceptoren= speciale cellen, deze liggen in de huid rondom bloedvaten, bij spieren/gewrichten/
ingewanden en andere organen. Een pijnreceptor is een zenuwuiteinde dat gespecialiseerd is om schadelijke
prikkels te kunnen waarnemen. Receptoren zijn letterlijk ontvangers.

*Bij migraine, kanker of sportblessure komt prostaglandine vrij. Dit is een stof die de pijnreceptoren prikkelt. Bij
deze prikkeling wordt een signaal doorgegeven via de zenuw-ruggenmerg-hersenen. In de hersenen wordt
endorfine gemaakt. Endorfine komt vrij bij grote inspanning.

*37 C= normaal, 37.5-38 C=verhoging, >38 C= koorts tot max 42 C

Koorts is niet schadelijk voor het lichaam, Oververhitting wel

*Virus
-altijd schadelijk
-infecteren lichaamscellen (deze gaan kopiëren)
-ziektes als hersenvliesontsteking, koortslip,
griep, verkoudheid, buikgriep, gordelroos,
Pfeiffer, wratten
-kinderziektes door virus: bof, mazelen, rode
hond, waterpokken, 5e en 6e ziekte
Bacterie
-niet schadelijk
-leven op de huid, in de mond en darmen
-bij een lagere weerstand kan het een infectie worden
-oorzaken zijn ziekte van Lyme, hersenvliesontsteking
-De Helicobacter Pylori bacterie kan maagklachten geven
-kinderziektes: kinkhoest, roodvonk

*Herpesvirus=koortslip, Influenzavirus=griep, Rhinovirus=verkoudheid, Norovirus=buikgriep,

Waterpokkenvirus=gordelroos, Epstein-Barrvirus=Pfeiffer, Humaan paillomavirus=wratten

*Bij een infectie maakt het lichaam afweerstoffen, deze binden zich aan de ziekteverwekker, Virussen of
bacteriën worden onschadelijk gemaakt of witte bloedcellen herkennen ze als vijandig en verteren ze.

*Inenting; bij een inenting wordt een onschuldig gemaakt virus of bacterie ingespoten in het lichaam

*Antibiotica; deze gebruik je bij een infectie door een bacterie. Het zijn geneesmiddelen tegen
ziekteverwekkende micro-organismen zoals bacteriën. Het helpt niet tegen een infectie of ziekte veroorzaakt
door een virus.

*Wanneer bij koorts naar de huisarts?;

->42 C
-bij een baby t/m 3 maand >38 C
-baby/kind langer dan 3 dagen >38 C
-tot 2 jaar >39 C zonder oorzaak
-vanaf 2 jaar meer dan 2 dagen >39 C
-mensen boven de 75 jaar
-bij diabetes, hartaandoeningen, hartziekte, nierziekte, verminderde afweer
-wanneer de koorts samengaat met koortsstuipen, onregelmatige ademhaling, sufheid, weinig drinken en
plassen, bleke grauwe/blauwe huid, rode/ruwe huiduitslag, puntbloedingen, stijve nek, een kind dat kreunt of
ontroostbaar huilt
-wanneer iemand in de tropen is geweest waar malaria heerst
-koorts langer dan 5 dagen
-wanneer de koorts na een daling weer stijgt

*Systemisch; de stoffen uit de pijnstiller komen via de maag/endeldarm in de bloedbaan. Ze werken pijnstillend
en koortsverlagend.

*NSAID= Non Steroïde Anti-Inflammatory Drugs (ontstekingsremmende middelen zonder hormonen)

*Werkzame stoffen zelfzorggeneesmiddelen:

-verlichten pijn door het verminderen prikkelen pijnreceptor
-zwakken pijnsignaal naar de hersenen af
-onderbreken het pijnsignaal naar de hersenen

Ze doen dat om de prostaglandine aanmaak te voorkomen. Prostaglandine geeft een zenuwprikkeling. Ze

remmen het enzym prostaglandinesynthetase (deze zorgt voor het enzym prostaglandine)

*Paracetamol=pijnstillend/koortsverlagend
APC=pijnstillend/koortsverlagend, coffeïne versterkt paracetamol
Propyfenazon=pijnstillend/koortsverlagend/ontstekingsremmend

*NSAID’s; -acetylsalicylzuur, -carbasalaatcalcium, -diclofenac (kalium), -ibuprofen, -naproxen,( -propyfenazon)

*Lokale toediening: topicaal/plaatselijk, werkend op het perifere zenuwstelsel (zenuwen in de

huid/slijmvliezen) -flurbiprofen
-diclofenac (-kalium of diethylamine)
-benzydamine hydrochloride (HCI)
-ibuprofen

*Lidocaïne en Ambroxol HCI zijn lokaal werkend. Deze worden gebruikt bij keelpijn, oorpijn, kiespijn, aambeien,
doorkomende tanden/kiezen

*Paracetamol, 1e keus bij hoofdpijn

Werking; analgetisch (pijnstillend) en anti-pyretisch (koortsverlagend)
Bijwerkingen; zelden en zeer zelden
Contra-indicatie; overgevoeligheid en lever insufficiëntie
Waarschuwingen; bij chronisch alcoholisme, dehydratatie, chronische ondervoeding
Niet >14 dagen zonder medisch toezicht, bij pijn niet > 5 dagen, bij koorts niet > 3 dagen
Wisselwerking; bij chronisch alcoholisme schadelijk voor lever. Dit kan ook optreden bij
gelijktijdig gebruik met recept geneesmiddelen die de afbraak van paracetamol
versnellen.
Zwangerschap/borstvoeding; mag gebruikt worden
Rijvaardigheid; geen invloed
Toedieningsinterval; 4 uur

3-12 maand; 60 mg 4-6x

1 jaar ;120 mg 4-6x
2-4 jaar ; 120-180 mg 4-6x
4-6 jaar ; 180 mg 4-6x
6-9 jaar ; 240-250 mg 4-6x
9-12 jaar ; 360-375 mg 4-6x
12-15 jaar ; 500 mg 4-6x
vanaf 15 jr ; 500-1000 mg, max 3000 mg per dag

Bij de laagste leeftijd het hoogste toedieningsinterval (kind van 9 om de 6 uur 360 mg, kind van 11 om de 4 uur)

Zetpillen:
3-12 maand ; 120/125 mg, max 2-3x
1-2 jaar ; 240/250 mg, max 2-3x
2-4 jaar ; 240/250 mg, max 3x
4-6 jaar ; 240/250 mg, max 4x
6-9 jaar ; 500 mg, max 2-3x
9-12 jaar ; 500mg, max 3x
12-15 jaar ;500 mg, max 4x of 1000 mg max 3x
vanaf 15 jaar ; 1000 mg, max 4 x

Toedieningsinterval zetpillen is 6 uur

*Combinatiepreparaten; coffeïne, voorzichtigheid; bij epileptische aandoeningen, bij

zwangerschap/borstvoeding; geen propyfenazon gebruiken, coffeïne liever niet, het gaat over in de melk

*Daro hoofdpijnpoeder en Saridon (paracetamol+propyfenazon), geen 1e of 2e keus bij hoofdpijn

Werking; pijnstillend (analgetisch)
Bijwerkingen; geeft sneller overgevoeligheidsreactie of andere bijwerkingen
Contra-indicatie; zie paracetamol of NSAID’s
Waarschuwingen; idem
Dosering; volwassenen 150-250 mg per x, max 900 mg per etmaal, niet langer dan 14 dagen zonder huisarts
raadplegen

*Finimal, Roter Paracof, Witte Kruis, Panadol Plus (paracetamol met coffeïne)
Werking; pijnstillend (analgetisch), en de coffeïne versterkt de paracetamol
Bijwerkingen; maagklachten, lusteloosheid
Contra-indicaties; zie paracetamol
Zwangerschap/borstvoeding; afgeraden (overmatig coffeïne kan leiden tot laag geboortegewicht of miskraam).
Tijdens borstvoeding slechts kort te gebruiken.
Dosering; producten met 25 mg coffeïne vanaf 6 jaar, 50 mg vanaf 9, 65 mg vanaf 12
Kinderen 12-15 jaar halve dosering

*NSAID’s
Werking; pijnstillend (analgetisch), koortsverlagend (anti-pyretisch) en ontstekingsremmend (anti-flogistisch),
mogen niet langer dan 10-14 dagen, bij pijn max 5 dagen, bij koorts max 3 dagen.
Bijwerkingen; nieren en maag/darmkanaal, verhoogde kans op maagklachten en -bloedingen. Bij
ibuprofen/naproxen hoofdpijn, duizeligheid en vermoeidheid. Bij diclofenac jeuk en huiduitslag.
Contra-indicatie; overgevoeligheid voor nsaid’s, maag/darm klachten, maag/darmbloedingen,
bloedstollingsstoornissen, maagzweer, uitdroging, slokdarmontsteking, darmontsteking, stollingsstoornissen,
hartfalen, hartkramp, lever/nierfunctie stoornissen
Waarschuwingen; voorzichtigheid bij astma, hooikoorts, porfyrie (stofwisselingsziekte), hoge bloeddruk, hart-
en vaatziekten. Zonder medisch toezicht vanaf 12 jaar, diclofenac vanaf 14 jaar. Vruchtbaarheid kan beïnvloed
worden.
Wisselwerking; bloedverdunners en andere werking geneesmiddelen
Zwangerschap/borstvoeding; niet gebruiken
Symptomen overdosering; misselijkheid, braken, diarree, buikpijn, slaperigheid

*Aspirine 100/500, Aspirine C, Alka-seltzer, Aspro-bruis (acetylsalicylzuur)

Werking; bloed verdunnend, het remt, net als calciumcarbasalaat calcium, het samenklonteren van
bloedplaatjes
Contra-indicatie; zie nsaid’s algemeen, -niet gebruiken bij overgevoeligheid of astma-aanval, niet na trekken
tanden/kiezen, niet na het ontstaan van maagklachten bij eerder gebruik
Waarschuwingen; zie nsaid’s algemeen, bij kinderen met symptomen van griep alleen gebruiken op advies van
een huisarts i.v.m. Syndroom van Reye
Wisselwerking; met bloed verdunnende geneesmiddelen en andere recept geneesmiddelen
Zwangerschap/borstvoeding; niet gebruiken
Symptomen overdosering; koorts, hyperventilatie, zeer laag bloedsuikergehalte (hypoglykemie)

Bij pijn niet langer dan 5 dagen de maximale dosering

Acetylsalicylzuur werkt in de bloedbaan

3-6 jaar ; 700-800 mg per etmaal

7-9 jaar ; 1000-1200 mg per etmaal
10-11 jaar; 1500 mg per etmaal
vanaf 12 ; 400/500 mg per x, max 2000 mg per etmaal
volwassenen; 500-1000 mg per x, max 4000 mg per etmaal

Tussen de 3 en 11 jaar dosering met doosje van 100 mg

Bij kinderen max 2 dagen gebruiken

Toedieningsinterval= 4 uur

*Producten APC;
Exedrin; 250 mg acetylsalicylzuur, 250 paracetamol, 65 mg coffeïne, vanaf 18 jaar, 1 a 2 tabletten per x, max 6
per dag, niet langer dan 3 dagen

Roter APC; 250 mg acetylsalicylzuur, 250 mg paracetamol, 50 mg coffeïne, vanaf 7-12 ½ tablet per x, max 2 per
dag, vanaf 12 max 1 tablet per x, max 3-4 per dag, volwassenen 1 a 2 per x, max 6 per dag

*NSAID Carbasalaatcalcium is een verbinding van acetylsalicylzuur met calcium, daardoor zijn de bijwerkingen
op de maag iets minder. Product=ascal600 poeder.

600mg Carbasalaatcalcium = 500 mg acetylsalicylzuur

Max 4800 mg per etmaal, max 5 dagen maximale dosering. Innemen op nuchtere maag of ½ uur voor het
slapen gaan. Interval 2-4 uur

Vanaf 18 jaar!

*Naproxennatrium (Aleve);
Werking; na 1 uur, houdt 7-12 aan. Vooral bij reumatische klachten
220/275 mg, max 660/875 mg per dag, 65+ max 440/550 per dag, max 220 mg per x
 Vanaf 12 jaar (40-50kilo) max 440 mg per dag
Gewoonlijk start 440 mg, na 12 uur 1x220 mg
Bij de maaltijd innemen
BIJ de 275 boven de 65 niet gebruiken. Vanaf 12 275/550 mg per x, max 825 per dag (5mg/kilo)

*Diclofenac (Voltaren K);

Werking bij pijn max 5 dagen, bij koorts max 3 dagen
Vanaf 14 jaar 12.5/25 mg per x, elke 4-6 uur 1 a 2 tabletten
Max 75 mg per dag
Voor de maaltijd innemen, niet kauwen
>65 jaar max 12.5 mg per x

*Flurbiprofen (Strepfen)
Indicatie; bij keelpijn
Werking; lokaal ontstekingsremmend, waardoor pijn en zwelling verminderd
Bijwerkingen; zeer vaak brandend, warm gevoel mond, vaak (1-10%) maagpijn, misselijk, diarree, mondzweren,
Bij spray duizeligheid, hoofdpijn, keelirritatie, mondzweren, pijn/doof gevoel mond
Waarschuwingen; bij een bacteriële infectie (groen/geel slijm), ouderen, ziekte van Crohn, hoge bloeddruk,
klachten die tot vochtophoping leiden
Borstvoeding/zwangerschap; eerste 3 maanden niet, eerste 6 maanden alleen in overleg met huisarts
Dosering; 1 tablet per x, om de 3-6 uur interval
Vanaf 12 jaar 8.75 mg, max 43.75 mg per dag (=5x)
Maximaal 3 dagen
Keelspray vanaf 18 jaar, 3 puffs per x, interval 3-6 uur, max 5x per dag (=8.75 mg)

*Benzydamine hydrochloride (Tantum)

Indicatie; cutaan (op de huid) bij spier- en gewrichtspijn
Werking; ontstekingsremmend, plaatselijk pijn en zwelling verminderend
Bijwerking; overgevoeligheid in vorm van huiduitslag, erytheem (roodheid huis), fotosensibilisatie (reactie op
uv-stralen)
Contra-indicatie; geïrriteerde huis, open wond
Waarschuwingen; niet bij overgevoeligheid, contact met ogen en slijmvliezen vermijden
Wisselwerking; geen
Zwangerschap/borstvoeding; mag wel in 1e en 2e trimester, 3e alleen in overleg met huisarts
Overdosering; geen

*Tantum op de plek inmasseren, voor alle leeftijden. 30 gr per x, max 120 mg per dag, max 14 dagen

*Voltaren gel (diclofenac-kalium of diethylamine), vanaf 18!

Indicatie; op de huid (cutaan) bij spier en gewrichtspijn en artrose
Werking; ontstekingsremmend, plaatselijk pijn en zwelling verminderend. De werking wordt gedurende 1 week
opgebouwd
Bijwerking; vaak (1-10%) huiduitslag, erytheem, eczeem, dermatitis
Contra-indicatie; astma, urticaria, acute rhinitis na eerder gebruik nsaid’s
Waarschuwingen; alleen op de gezonde huis aanbrengen, niet in contact met ogen/slijmvliezen
Wisselwerking; geen
Zwangerschap/borstvoeding; liever niet, kleine hoeveelheden in melk
Dosering; 11.6 mg per x, max 46.4 per dag (=4x), 1.16% max 4x per dag, 3.32 max 2x per dag Bij
geen verbetering, max 7 dagen, anders 21 dagen

*Balsem, gel of spray met ibuprofen

Bijwerking; zelden
Pleister bijwerking; overgevoeligheidsreacties als ademhalingsproblemen, benauwd, jeuk, loopneus
Zwangerschap/borstvoeding; niet
Geen fel licht op de plek tijdens en tot 1 dag na het dragen van de pleister. Niet gelijktijdig gebruiken met
bloeddrukverlagers en andere nsaid’s.
Balsem, gel en spray van 12 jaar, 2-4 x per dag, max 3 weken
Pleisters vanaf 16 jaar, 1 per 24 uur, max 5 dagen

*Lidocaïne= lokaal verdovende en pijnstillende stof, werkt snel en houdt 1 a 2 uur aan
Trachitol (keelpijn), Otalgan (oorpijn), Dentinox (tanden), Theranal (aambeien)
Zwangerschap/borstvoeding; passeert de placenta, mag gebruikt worden, kleine hoeveelheden terug te vinden
in de melk

*Trachitol vanaf 6 jaar, 1 tablet per x, ma x6-8 per dag, max 5 dagen, overdosering gapen, rusteloos, duizelig,
misselijk, overgeven, gehoorstoornissen

*Otalgan 5 druppels per x, max 18-30 druppels per dag, max 14 dagen. Niet bij geperforeerd trommelvlies of
loopoor. Bij koorts huisarts raadplegen (middenoorontsteking)

*Dentinox; met wattenstaafje aanbrengen, 3.8 mg per x, max 15.2 mg per dag (=4x) tot de tand erdoor is. Niet
bij zweren/ infecties/wondjes in de mond.

*Theranal vanaf 12 jaar. Zetpil 1 mg per x, max 2 per dag, max 14 dagen. Zalf 60 mg per x, max 2x per dag, max
14 dagen. Niet bij bloedende aambeien. Waarschuwing overmatig gebruik kan leiden tot intoxicatie met
overprikkeling van het centrale zenuwstelsel en disfunctioneren hart/bloedvaten.

*Mucoangin (ambroxol HCI) werkt snel en 3 uur lang. Bijwerking is smaakstoornissen, verminderd gevoel
mond/keel en misselijkheid. Niet gebruiken bij overgevoeligheid en fructose intolerantie. Bij aanhoudende
klachten en koorts huisarts raadplegen en vertellen dat je Ambroxol gebruikt. Afgeraden bij zwangerschap en
borstvoeding.
Vanaf 12 jaar 1 tablet (=20 mg) per x, max 6x per dag, ma x3 dagen

*Ontsmettende middelen= zuigtablet Trachitol (bevat propyhydroxybenzoaat)

*Paracetamol:
-Panadol, 500 mg, vanaf 6 jaar (bij 6 ½ tablet), zetpil 1000 mg vanaf 12 jaar, interval 4 uur

-Roter para (smelt) tablet, 500 mg vanaf 9 jaar, 250 mg vanaf 4 jaar, interval 4 uur

-Panadol junior, zetpil 125/250/500 mg (=3 maand/1 jaar/6 jaar), 1 per x, max 2-4 per dag, interval 6 uur, bij
smelttablet (banaan) 1 a 2 per x, max 4-12 per dag (ligt aan het gewicht), Interval 4 uur

-Sinaspril, kauwtablet 60/120 mg vanaf 3 maand, Stroop 120 mg per 5 ml vanaf 3 maand, exacte dosering ligt
aan de leeftijd en gewicht. Kauwtablet ½ tot 3 per x, max 4-6 x per dag, Stroop 2.5 tot 15 ml onverdund per x,
max 4-6 x per dag. Interval is 4 uur.

*Paracetamol met coffeïne

-Finimal 500/50 vanaf 6 jaar (tot 9 jaar een halve dosis) max 3 x per 24 uur, vanaf 9-15 is afwijkend, vanaf 15 is
max 6x per dag.

-Roter paracof 500/50, zie finimal

-Witte Kruis poeder 500/50 vanaf 18 jaar!, 1 sachet per x, max 6 per dag. Interval is 4 uur
-Panadol Plus 500/65, vanaf 12 jaar! Max 3x per dag, vanaf 15 max 6x per dag. Interval is 4 uur.

*Paracetamol met propyfenazon

-Saridon 250/150/50, max 6x per dag, vanaf 18 jaar!
-Daro poeder 250/150/46, max 6x per dag, vanaf 18 jaar!

*Acetylsalicylzuur
-Aspirine 100 vanaf 3 jaar, 500 vanaf 12 jaar. 1-3 per x, max 7-15 tabletten per dag. In water uiteen laten vallen
en opdrinken. Interval is 4 uur.
-Aspro tablet 320 mg en bruis 500 mg vanaf 12 jaar
-Alka Seltzer bruistablet 324 mg vanaf 12 jaar
-Aspirine C 400/240C vanaf 12 jaar, 500/1000C volwassenen, max 4000 mg per dag. Interval 4 uur

*Acetylsalicylzuur, paracetamol en coffeïne

-Roter APC vanaf 7 jaar, in water uiteen laten vallen. 0.5/2 per x, max 2-6 per dag
-Exedrin vanaf 18 jaar, 1 a 2 per x, max 6 per dag. Interval 4 a 6 uur, innemen met een vol glas water

*Carbasalaatcalcium
-Ascal poeder in sachet 600 mg, vanaf 18 jaar, 600-1200 per x oplossen in een half glas water, max 4800 mg per
dag (4x), op nuchtere maag of half uur voor de maaltijd, bij pijn max 5 dagen

*Ibuprofen
-Advil Reliva vanaf 12 jaar, tablet bevat 400 mg, dragee 200 of 400 mg, bruistablet 400 mg
-Neurofen vanaf 12 jaar, tablet 200/400 mg, bruisgranulaat 400 mg. Fastine, Female en Migraine 400 mg. Start
400 mg, daarna 200 of 400 per x, max 1200. Interval 4 tot 6 uur.
-Neurofen voor kinderen suspensie 20 mg/ml vanaf 3 maand, 5-7.5 ml per x, max 3 x per dag. Interval 6-8 uur,
kauwcapsule 7-12 jaar
-Spidifen 400 mg vanaf 12 jaar. Start 400 mg, daarna 200 of 400, max 1200. Interval 4-6 uur

*Naproxennatrium
-Aleve classic 220 mg vanaf 12 jaar, start 2 tabletten, daarna 1 per x. Interval 12 uur. Select en Feminax 275 mg
vanaf 12, 1 per x na de maaltijd, max 1-3 per dag. Interval 12 uur.

*Diclofenac
-Voltaren K 12.5 mg vanaf 14 jaar. Start 2 voor de maaltijd innemen, daarna 1 per x, max 6 per dag. Interval 4-6
uur.

*Fytotherapeutische stoffen bij pijn en koorts; Echinacea purpurea, glucosamine, harpagothyti extract (atrosan)

TOETSVRAGEN HOOFDSTUK 3

*KOORTSSTUIPEN LIJKEN ERNSTIG, MAAR EIGENLIJK IS ER NIETS AAN DE HAND; dit is waar

*WANNEER MAG THERANAL NIET GEBRUIKT WORDEN; bij bloedende aambeien

*WELKE PIJN KOMT VAAK PLOTSELING OPZETTEN EN IS HEVIG; stekende pijn

*EEN OORTHERMOMETER MEET DE TEMPERATUUR MEER PRECIES DAN EEN THERMOMETER IN DE ANUS; dat
is niet waar

*WAT IS DE MAXIMALE GEBRUIKSDUUR VAN ASPRINE 100 ALS HET ALS BLOEDVERDUNNER WORDT GEBRUIKT
ZONDER ADVIES VAN DE HUISARTS; 14 dagen

*ACETYLSALICYLZUUR IS GESCHIKT VANAF 12 JAAR; dat is niet waar

*HET TOEDIENINGSINTERVAL VAN PARACETAMOL IS MINIMAAL; 4 uur

*PARACETAMOL WERKT NIET; anti-flogistisch

*PARACETAMOL IS EEN VEILIGE PIJNSTILLER MAAR KAN EEN NEGATIEVE WERKING HEBBEN OP DE LEVER; dat is
waar

*DE MAXIMALE DOSERING MUCOANGIN IS 8 TABLETTEN; dat is niet waar

*WELKE ANALGETISCHE WERKZAME STOF HEEFT GEEN LOKALE WERKING; naproxen

*EEN KLANT ZEGT: HEEFT U VOOR MIJ EEN GROOT DOOSJE SARIDON? WAT DOE JE; ik vraag de klant wat er aan
de hand is

*DE GEMIDDELDE LICHAAMSTEMPERATUUR LIGT ROND DE 38 c; dat is niet waar

*NSAID’S ZIJN ONTSTEKINGSREMMENDE PIJNSTILLERS ZONDER HORMONEN DIE OOK DE KOORTS VERLAGEN;
dat is waar

*WELKE WERKZAME STOF IN KEELPIJNPRODUCTEN WERKT NIET ANALGETISCH; parpylhydroxybenzoaat

*WANNEER SPREEKT MEN OVER SECUNDAIRE PIJN; bij pijn die langzamer is, langer duurt en na de eerste pijn
verschijnt

*WELKE COMBINATIE BESTAAT NOG NIET; paracetamol/propyfenazon en ascorbinezuur

*EEN VIRUS KAN DE OORZAAK ZIJN VAN; koortslip en gordelroos

*WAT IS ERYTHEEM; roodheid van de huid

*600 MG CARBASALAATCALCIUM IS QUA WERKING GELIJK AAN; 500 mg acetylsalicylzuur

*DE DOSERING VAN NAPROXENNATRIUM IS LAGER VOOR MENSEN VANAF; 65 jaar

*HOE VAAK MAG DENTINOX WORDEN AANGEBRACHT; 4x per dag

*VOOR ASPRO BRUIS GELDT; oplossen in een glas water en innemen na de maaltijd

*WELKE PIJNSTILLER HEEFT OOK ALS SPECIFIEKE INDICATIE REUMATISCHE PIJN; aleve

*WAT IS EEN RECEPTOR; een zenuwuiteinde gespecialiseerd in het ontvangen van prikkels

*HOE LANG MAG VOLTAREN K WORDEN GEBRUIKT BIJ KOORTS; 3 dagen

*WAT IS DE MAXIMALE DAGDOSERING VAN PROPYFENAZON; 900 mg

*WELK PRODUCT BEVAT GEEN LIDOCAINE; mucoangin

*INDIEN MEN ALEVE CLASSIC GEBRUIKT IN 2 DOSIS PER DAG, WAT IS DAN DE INTERVAL; 12 uur

*VOOR PARACETAMOL GELDT KINDEREN 4-6 JAAR 180 MG PER X, 4-6 X PER DAG. HOEVEEL TABLETJES
SINASPRIL 60 MG MAG EEN 4 JARIGE DAN PER DAG; 12 tabletjes

*HOEVEEL IBUPROFEN BEVAT SPIDIFEN PER DRAGEE; 400 mg

*DE INDICATIE BIJ SPIERPIJN, GEWRICHTSPIJN EN ARTROSE HOORT BIJ; voltaren emulgel
*WAT IS DYSPEPSIE; klachten met betrekking tot het spijsverteringskanaal

*PARACETAMOL 500 MG PER TABLET MAG IN EEN DOSERING VAN 2 TABLETTEN TEGELIJK WORDEN
INGENOMEN VANAF; 15 jaar

*DE INDIVIDUELE PIJNBELEVING WORDT NIET BEINVLOED DOOR; het tijdstip waarop men de pijn voelt

*WAT IS PROPYLHYDROXYBENZOAAT; een desinfecterende stof in Trachitol

*BIJ EEN ACUTE VERGIFTIGING MET WELKE STOF ONTSTAAT HYPERVENTILATIE; acetylsalicylzuur

*WELKE WAARSCHUWING GELDT VOOR FLURBIPROFEN; ophoesten van geel/groen slijm

*WAT IS DE OORZAAK VAN DE 5E ZIEKTE; een virus

*WELK PRODUCT IS GEEN COMBINATIEMIDDEL; spidifen

*OM WELKE REDEN WORDT COFFEINE TOEGEVOEGD AAN PARACETAMOL; dit werkt versterkend op de
werking van paracetamol

*WELKE WERKZAME STOF IS EERSTE KEUS TER BESTRIJDING VAN HOOFDPIJN ALS GEVOLG VAN
MENSTRUATIEKLACHTEN; naproxen

*WAT WORDT BEDOELD MET TOPICALE WERKING; als een stof plaatselijk werkt

*HOE LANG MAG IEMAND PROPYFENAZON GEBRUIKEN VOORDAT DE HUISARTS MOET WORDEN
GERAADPLEEGT; 14 dagen

*WAT IS EEN CONTRA-INDICATIE VAN PARACETAMOL; overgevoeligheid

*TOT WELKE LEEFTIJD KOMT HOGE KOORTS VOOR MET EEN TEMPERATUUR VAN BOVEN DE 40 C?; bij kinderen
tot 4 jaar

*WELKE STOF ZORGT VOOR HET GEVOEL VAN PIJN; prostaglandine

*WAT IS DE OORZAAK VAN DE BOF; een virus

*VANAF WELKE LEEFTIJD MOGEN PLEISTERS OP BASIS VAN IBUPROFEN GEBRUIKT WORDEN?; 16 jaar

*WELKE VORM VAN PIJN IS HET MEEST INTENS; stekende pijn

*WELKE CONTRA-INDICATIE GELDT NIET VOOR NSAID’S ALS ACETYLSALICYLZUUR, CARBASALAATCALCIUM EN

DICLOFENACCALIUM?; leverstoornissen

*HOEVEEL ACETYLSALICYLZUUR BEVAT ALKA-SELTZER PER TABLET?; 324 gram

*WAT IS DE MAXIMALE DAGDOSERING VAN NAPROXENNATRIUM?; 825 mg

*WELKE BIJWERKING VAN FLURIBROFEN KOMT VAAK VOOR?; brandend of warm gevoel in de mond

*EEN KLANT VRAAGT VOOR EEN PRODUCT VOOR HAAR MIGRAINE. WELK PRODUCT HEEFT ALS INDICATIE
“SYMPTOMATISCHE VERLICHTING VAN MIGRAINE”; nurofen heeft hier specifiek een product voor

*WELKE COMBINATIE WORDT SPECIFIEK TEGEN GRIEP GEBRUIKT?; paracetamol met ascorbinezuur

*WELKE AANDOENING WORDT VEROORZAAKT DOOR EEN BACTERIE?; roodvonk

*WAT IS DE MINIMALE TOEDIENINGSINTERVAL VAN PARACETAMOL ZETPILLEN?; 6 uur

*WELKE PIJNSTILLENDE STOF HEEFT GEEN REMMENDE WERKING OP DE PROSTAGLANDINESYNTHESE?;

paracetamol

*WANNEER SPREEKT MEN VAN EEN STEKENDE PIJN?; bij een gescheurde spier
*WANNEER MAG GLUCOSAMINE NIET WORDEN GEBRUIKT?; bij overgevoeligheid voor schaaldieren

*MEN PRAAT OVER CHRONISCHE PIJN ALS DEZE LANGER DUURT DAN?; 3 maandag

*WELKE WERKING HEEFT LIDOCAINE? Verdovend

*VANAF WELKE LEEFTIJD IS VOLTAREN K GESCHIKT?; 14 jaar

*EEN KLANT VRAAGT OM EEN PIJNSTILLER, MAAR WEL EEN WAARBIJ HIJ GEEN EXTRA LAST VAN ZIJN MAAG
KRIJGT, WELK MIDDEL KAN JE ADVISEREN?; panadol plus

*EEN KLANT VRAAGT OM EEN PIJNSTILLER MET COFFEINE, WAT DOE JE?; je stelt de wasa vragen

*WANNEER BESTAAT DE KANS OP HET SYNDROOM VAN REYE?; wanneer kinderen met waterpokken
carbasalaatcalcium gebruiken

*WELK PRODUCT BEVAT 150 MG PROPYFENAZON PER TABLET?; saridon

HOOFDSTUK 4:

*soorten hoofdpijn: -spanningshoofdpijn -bijholteontsteking

-kater
-migraine
-als bijwerking op geneesm.
-als reactie op virusinfectie
-weekendhoofdpijn
-tijdens menstruatie
-pijnstiller afhankelijke hoofdpijn
-als griepverschijnsel
-na vaccinatie
-zenuwpijn
*1 op de 5 Nederlanders heeft 1 of meer dagen per week hoofdpijn. 2% omdat ze te veel coffeïne of te veel
pijnstillers nemen.

*Spanningshoofdpijn; doffe, drukkende pijn, strakke band, pijn achterin hoofd en achter de ogen. Begint ’s
morgens, kan dagen duren. Niet misselijk.

*Kater; knallende koppijn, door alcohol ontstaan uitdrogingsverschijnselen (alcohol stimuleert de

urineproductie), ook komt er een giftige stof vrij (de lever breekt alcohol af tot acetaldehyde), deze stof is giftig,
tast organen aan en veroorzaakte een kater.

*Migraine; eenzijdige, borende of knallende koppijn. Gaat gepaard met misselijk, overgevoelig voor licht en
geluid, auraverschijnselen.

*Bijholteontsteking; sinusitis, kloppende hoofdpijn

*pijnstillerafhankelijke hoofdpijn; als men langer dan 15 dagen pijnstillers slikt in de maand.

*Wanneer bij hoofdpijn naar de huisarts:

-kinderen jonger dan 6 jaar
-als kinderen door hoofdpijn niet goed kunnen functioneren
-als een vrouw meer dan 20 weken zwanger is
-hoofdpijn i.c.m. uitvalsverschijnselen, suf, verward, slecht zien, misselijk, nekstijfheid, overgeven,
allergieën, flauw vallen
-bij plotselinge, zeer hevige hoofdpijn met of zonder koorts
-bij hoofdpijn na een ongeluk (hersenschade of hersenbloeding)
-bij meer dan 5 dagen hoofdpijn of terugkerende hoofdpijn
-boven de 40 jaar voor het eerst migraine
-boven de 50 jaar met een nieuwe hoofdpijn
-meer dan 1 migraine aanval per maandag
-langer dan 15 dagen pijnstillers innemen tegen hoofdpijn
-wanneer de hoofdpijn komt door geneesmiddelen
-eenzijdige hoofdpijn, tranend oog, loopneus, maar geen verkoudheid

*Griep (influenza) begint plotseling. 2 tot 4 dagen na de besmetting ontstaat binnen een paar uur hoge koorts.
Je voelt je uitgeput en beroerd. Verdere verschijnselen zijn spierpijn, hoofdpijn, keelpijn, droge hoest. Deze
verschijnselen duren 2 tot 7 dagen, bij hoest langer.

*Subklinisch; wanneer de griep verloopt zonder veel ziekteverschijnselen

*griepvirus; het virus besmet de slijmvliescellen in de luchtwegen (vooral keel en luchtpijp), vandaar gaat het
naar de rest van het lichaam. Incubatietijd is 2 tot 4 dagen

*Type A en B; geven aanleiding tot echte griepklachten

B; verloopt milder dan type A
c; is meer een verkoudheid
Men is de eerste 5 tot 7 dagen besmettelijk

*Influenzavirus=griep
Rhinovirus=verkoudheid
Norovirus=buikgriep

*Kinderziektes die lijken op griep met hoge koorts zijn de 6e ziekte, mazelen en roodvonk

*verschijnselen longontsteking zijn ernstige benauwdheid, kortademigheid en veel en slijmerig bloed

ophoesten.
*Verschijnselen nekkramp zijn stijve nek, benauwdheid, hoofdpijn, braken of diarree, sufheid, verwardheid,
slecht drinken, puntvormige plekjes op de huid

*Verschijnselen bloedvergiftiging zijn koorts en een bleke en grauwe huid

*Wanneer bij griep naar de huisarts?: -bij koorts boven de 42 C

-baby tot 3 maand hoger dan 38 C
-vanaf 4 maand langer dan 3 dagen boven de 38 C
-tot 2 jaar boven de 39 C zonder reden
-boven de 75 jaar met een zieke indruk
-mensen met diabetes, longaandoeningen, hart -en vaatziekten,
nierziekte, verminderde afweer
-koorts met koortsstuipen, onregelmatige ademhaling, sufheid,
weinig drinken of plassen, grauwe huid, puntbloedingen, stijve nek,
ontroostbaar huilen
-als iemand in een malarialand is geweest
-als de koorts langer duurt dan 5 dagen
-wanneer de koorts na een daling weer stijgt

*Wanneer naar de huisarts bij griep zonder koorts:

-hevig hoestende baby tot 6 maandag
-boven de 75 jaar met verhoging
-bij diabetisch, longaandoeningen, hart- en vaatziekten, nierziekte, verminderde afweer,
grauwe huid, puntbloedingen, stijve nek, ontroostbaar huilen
-bij ophoesten veel en bloederig slijm
-wanneer de griep na 1 week nog niet over is of verergerd is
-bij griepverschijnselen zonder epidemie
-bij langer dan 1 week verhoging

*1e keus bij griep = paracetamol, 2e keus = diclofenac, ibuprofen, naproxen, acetylsalicylzuur en de oplosbare
vorm van calciumcarbasalaatnatrium

*Smeersels met kamfer, menthol en eucalyptus niet onder de 2 jaar

*Antigrippine; 250 mg paracetamol/25 mg coffeïne/25 mg vit C

vanaf 12 jaar, in water uiteen laten vallen, om de 4 uur bij koorts en griep
2-4 per dag, max 8 per dag (afhankelijk van de leeftijd)

Dit is 2e keus bij griep

*Citrosan; poeder met 500 mg paracetamol/50 mg vitamine C

vanaf 9 jaar

Dit is 1e keus bij griep

*Hot Coldrex; poeder 500 mg paracetamol/ 30 mg vit C (bevat ook suiker)

vanaf 12 jaar, opletten bij diabetici

Dit is 1e keus bij griep

*Aspirine C bruis; 400 mg acetylsalicylzuur/240 mg vit C

vanaf 12 jaar

Dit is 2e keus bij griep

*NSAID’s bij griep; Advil reliva, nurofen, nurofen fastine, sarixell, aleve classic en select, voltaren k, aspirine
100/500, aspro bruis 500, alka-seltzer
 Deze zijn 2e keus bij griep

*Echinaforce; niet gebruiken bij zwangerschap en borstvoeding, overgevoeligheid voor echina, soja en pinda’s

*Klantvraag productgericht- risicowaarschuwing – afrekenen. Bij twijfel WASA

stofgericht – risicowaarschuwing – afrekenen. Bij twijfel WASA
klachtgericht – WASA vragen

*De wervelkolom bestaat uit 24 wervels + botstukjes van het heiligbeen en staartbeen

*Spit= lage rugpijn, vaak een combinatie van uitgerekte spieren, spierkramp en of verrekte spieren of banden

*Een verstuiking ontstaat door een heftige rekking en scheuring van de gewrichtsbanden. Door de prikkeling
van het synoviaal vlies (hier wordt gewrichtssmeer afgescheiden) wordt veel vocht afgescheiden waardoor het
gewricht opzwelt.

*Een voetbalknie is een inklemming of verscheuring van de meniscus

*Een tennisarm is een overbelasting van de strekspieren van de onderarm en van het beenvlies ter hoogte van
de aanhechting aan de buitenzijde van de ellenboog. Ook een ontsteking van de spier-peesovergang wordt wel
een tennisarm genoemd.

*Gewrichtsreuma begint vaak met hoge koorts waarbij het binnenste gedeelte van het gewricht verdikt. Het
begint vaak met een ontsteking van het gewrichtskapsel.

*Acute reuma kan ontstaan na een infectie met de streptokok bacterie.

*Spierreuma is een ontsteking van het bind- en steunweefsel van de spier en behoort tot de auto-immuun
aandoeningen. Bij spierreuma treedt geen schade op aan de gewrichten.

*Artritis; een vorm van reuma in de gewrichten. Chronisch, auto-immuun ziekte (het afweersysteem keert zich
tegen het eigen lichaam. Het kan sluipend of plotseling ontstaan.

*Artrose; de dichtheid van het bot onder het kraakbeen neemt toe als reactie op kraakbeenverlies (gaat vaak
gepaard met een ontsteking

*R.S.I.; een verzamelnaam voor klachten aan de overgang waar de pezen (uiteinde spier) aan de gewrichten
vast zitten in de handen, armen, polsen, schouders en nek. Klachten zijn chronische stijfheid,
tintelingen, koud of doof gevoel.

*Bij spier- en gewrichtspijn naar de huisarts: wanneer de klant een geneesmiddel gebruikt tegen een hoog
cholesterolgehalte (statines, fibraten) of pijn in de pezen heeft en een anti-bioticum gebruikt.

*Alle pijnstillers hebben ook spierpijn en spit als indicatie, nsaid’s hebben ook reumatische pijn als indicatie.

*1e keus bij spier- en gewrichtspijn = paracetamol met eventueel coffeïne

2e keus = nsaid’s en eventueel een wrijfmiddel

*Diclofenac gel en Ibuprofen gel kunnen lokale pijn verlichten, maar worden nauwelijks opgenomen in het
lichaam. Ze mogen daarom ook voor mensen die niet tegen nsaid’s kunnen.

*Tantum; benzydamine HCI

bijwerkingen; overgevoeligheidsreacties
contra-indicatie; niet op een geïrriteerde huid of open wond
waarschuwing; niet bij overgevoeligheid voor nsaid’s en salicylzuur
zwanger/borst; niet adviseren
dosering; 1 tot 4 x daags inwrijven
*Voltaren Emulgel; lokaal werkende nsaid’s, ook bij artrose, opbouw in 1 week, vanaf 18 jaar, 1.16% om de 6
uur, 3.38% om de 12 uur, niet langer dan 3 weken.

*Ibuprofen balsem/spray/gel; vanaf 12 jaar, 2-4 x per dag, max 3 weken, pleisters vanaf 18 jaar, 1 per 24 uur,
max 5 dagen achter elkaar.

*Glucosamine; vanaf 18 jaar

niet in combinatie met antistollingsmedicijnen (warfarine) of tetracycline (antibioticum)
niet bij zwangerschap of borstvoeding
3x daags 1capsule 400 mg

*Calciumcarbonaat; te gebruiken bij osteoporose

ter voorkoming of behandeling van calcium deficiëntie
uitkijken met het gelijktijdig slikken van vitamine D
verminderde opname antibiotica
500 tot 2000 mg per dag, bij zwanger/borst max 1500 per dag
oplossen in 100 ml water

*Atrosan; vanaf 18 jaar

niet tijdens zwanger/borst
tijdens de maaltijd geheel doorslikken met water
max 2 per dag, max 4 weken achter elkaar

*PMS= PreMenstrueel Syndroom

*Primaire menstruatiepijn; tijdens de menstruatie is er veel prostaglandine aanwezig in de baarmoeder. Deze

komt vrij als er een eitje in de eierstok rijp is geworden. E prostaglandine zorgt voor het samentrekken van de
baarmoeder. Hoe meer prostaglandine, hoe pijnlijker. Prostaglandinen zorgt ook voor het doorgeven van
pijnprikkels.

*Secundaire menstruatiepijn; klachten die door een afwijking van de baarmoeder worden veroorzaakt (bijv.
een vleesboom of een ontsteking).

*1e keus bij menstruatiepijn = ibuprofen (Advil reliva, nurofen female, spidifen), naproxen (aleve), diclofenac
(voltaren K)

2e keus bij menstruatiepijn = acetylsalicylzuur (asperine 500, aspro bruis 500, alka-seltzer), calciumcarbonaat
(ascal 600), paracetamol (roter para, panadol), paracetamol met coffeïne (finimal, panadol plus, witte kruis,
roter paracof)

*Aleve Feminax werkt circa 12 uur, aanvangsdosis 2 tabletten, na 12 uur nog 1 tablet, max 10 dagen

*Epstein-Barrvirus (EBV) veroorzaakt Pfeiffer, maar kan ook een keelontsteking veroorzaken.

*Tips bij keelpijn; Gorgelen met zoutoplossing, 1 theelepel (afgestreken) zout op 250 ml water, 4x per dag

*Wanneer bij keelpijn naar de huisarts:

-wanneer de keelpijn/heesheid langer duurt dan 10 dagen
-keelpijn en koorts langer dan 3 dagen
-gezwollen klieren of amandelen in de hals
-bij huiduitslag in het gezicht en op de romp (roodvonk)
-bij verminderde afweer
-als een klant inhalatiemiddelen gebruikt
-bij spruw
-bij een tandvleesontsteking, slechte adem, zweertjes in de mond
*1e keus bij keelpijn= paracetamol, eventueel in zetpil
2e keus= ibuprofen, diclofenac, naproxen

*Flurbiprofen; indicatie; bij keelpijn, is ontstekingsremmend, waardoor pijn en zwelling verminderd

bijwerking; zeer vaak (>10%) brandend warm gevoel in mond, vaak (1-10%) maagpijn, misselijk,
diarree en mondzweren
waarschuwingen; ophoesten geel-groen slijm

*Anesthetica verdovende stoffen werken niet alleen pijnstillend, maar ook spierverslappend en soms
bewustzijn verlagend

*Ambroxol HCI; bijwerkingen; smaakstoornissen

contra-indicatie; bij fructose-intolerantie
waarschuwingen; bij aanhoudende symptomen of hoge koorts arts raadplegen, max 3 dagen
zwanger/borst; liever niet gebruiken (vooral 1e 3 maand niet)

*Lidocaïne HCI; bijwerkingen; overgevoeligheid tong

contra-indicatie; overgevoeligheid
zwanger/borst; zwangerschap niet, borstvoeding wel

*Ontsmettende middelen; -Trachitol (propylhydroxybenzoaat), werkt licht desinfecterend en kan de groei van
bacteriën tegen gaan. Mag vanaf 6 jaar.
-Coldrex (amylmetacresol)/Trachsil (dichloorbenzylalcohol), werken desinfecterend,
vanaf 12 jaar, max 4 per dag (12-18 jaar), volwassenen max 8 per dag.
- Niet langer dan 3 dagen.

*Mucoangin, dochter van 12 jaar om de 3-4 uur 1 tablet, max 6 per dag

*Oor- uitwendig oor; de schelp en uitwendige gehoorgang, -middenoor; trommelvlies, gehoorbeentjes en

opening naar buis van Eustachius, -binnenoor; evenwichtsorgaan, slakkenhuis en gehoorzenuw.

*De buis van Eustachius vormt een verbinding tussen het middenoor en neus-keelholte. Deze verbinding is
nodig om gelijke luchtdruk aan beide kanten van het trommelvlies te krijgen. Zonder gelijke druk kan het
trommelvlies niet vrij trillingen opvangen die nodig zijn om geluid te horen. Als de druk in het middenoor
groter/kleiner is dan in de gehoorgang, dan gaat het trommelvlies bol staan. Dit is pijnlijk. Het komt het meest
voor bij kinderen jonger dan 5. Bij hun is de buis van Eustachius korter en horizontaler. Het is een
scherpe/stekende pijn. Het geneest meestal vanzelf binnen 3 dagen.

*Loopoor; wanneer de druk op het trommelvlies te groot wordt, kan er een scheurtje ontstaan.
Ontstekingsvocht loopt dan de gehoorgang in. De oorpijn is nu over. Na weken is het oor weer droog, na 4
weken is de scheur geheeld.

*Wanneer met een middenoorontsteking naar de huisarts;

-baby’s jonger dan 6 maand
-kinderen jonger dan 2 met pijn aan beide oren
-een kind dat zich erg ziek voelt of zieker wordt
-wanneer het oor van het hoofd af gaat staan
-als het na 3 dagen niet over is
-wanneer er langer dan 1 week pus uit het oor komt
-als je na 3 maanden nog niet goed kan horen
-wanneer er naast pijn ook jeuk en een branderig gevoel is in het oor
 -bij verminderde afweer of een ooroperatie
-bij het syndroom van Down

*Otalgan; -flesje tussen handen op lichaamstemperatuur maken, -tot 5 druppels per x,- om de 4 uur, -max 6x
per dag,- max 14 dagen,- na 3 dagen geen verbetering, dan naar huisarts, niet bij een loopoor

*Smaakpapillen tong; bitter

zuur zuur
zout zout

zoet
e
*Unami is de 5 smaak (pittig). Proeven gebeurt in combinatie met ruiken, daarom smaakt het eten ook vaak
niet bij een neusverstopping.

*3 soorten speekselklieren; -oorspeekselklier, -onderkaakspeekselklier, -speekselklier onder de tong

*Tanden en kiezen bestaan uit 1. De kroon (glazuur, tandbeen, tandmerg), 2. De wortel

De pulpa is de levende kern waarin zenuwen en bloedvaten zitten.

*Spruw= een schimmelinfectie die keelpijn kan veroorzaken. Witte/grijze aanslag. Het wordt veroorzaakt door
een gistsoort, de Candida. Bij spruw altijd naar een arts verwijzen.

*Aften= kleine, pijnlijke zweertjes in de mond. Wanneer een aft na 1 a 2 weken niet overgaat, dan naar de
huisarts.

*Tandvleesontsteking= paradontitis

*Fluorverbindingen maken het tandglazuur harder en minder gevoelig voor zuren. Fluoride remt de ontkalking
van het glazuur, remt zuurvorming door mond bacteriën, bevordert het herstel van het glazuur, tandglazuur
met fluoride lost minder snel op.

*Een peutertandpasta heeft een verlaagd fluorgehalte (500-750 ppm). Vanaf 5 jaar wordt er gepoetst met een
volwassen tandpasta.

*Bij gebitsklachten de volgende stoffen;

-bacteriedodend; -chloorhexidinedigluconaat, -salicylzuur, -rhei-extractus (rabarber)
-plaatselijk verdovend; lidocaine HCI
-homeopathisch; -chamomilla recutita (Chamodent)

*Chloorhexedine digluconaat (Corsodyl);

-indicatie; voorkomen van mondinfecties na ingreep, na mondoperatie (als je niet kan poetsen, bij
tandvleesontsteking)
-bijwerkingen; huidirritatie, bruine verkleuring tong en tanden (voorkomen door vooraf te poetsen),
verandering van smaak, uitdroging/zwelling en pijn mondslijmvlies. Verdunning kan
deze klachten verminderen.
-contra-indicatie; overgevoeligheid bestandsdeel
-waarschuwing; niet doorslikken
-wisselwerking; niet gebruiken met tandpasta
 -zwanger/borst; mag
-dosering; max 2 x per dag, max 15 dagen

*Corsodyl spoeling; niet onverdund gebruiken (5ml op 5 ml water), 2x daags 1 minuut spoelen, poetsen direct
ervoor of lang erna. Bij tandvleesontsteking 10 ml, max 4 weken. Vanaf 12 jaar.
Tandgel; 2.5 cm op borstel, niet doorslikken, niet i.c.m. met andere tandpasta. 2x daags gedurende 15
dagen, vanaf 12 jaar.
Mondspray; 1x spuiten op tandvlees direct na poetsen of ruim ervoor, 2x per dag, max 4 weken.
Vanaf 12 jaar

*Salicylzuur (Pyralvex)
indicatie; aanvullend bij behandeling tandvleesontsteking
bijwerking; zeer vaak (>10%) branderig gevoel, vaak (1-10%) verkleuring tanden
contra; niet onder de 12
dosering; max 4x per dag, max 14 dagen

*Lidocaine (plaatselijk verdovend) (Dentinox), 45 minuten na gebruik niet eten/drinken, max 4x per dag, max
14 dagen, met wattip 2 a 3 druppels aanbrengen.

TOETSVRAGEN HOOFDSTUK 4

*WAT BETEKEND SUBKLINISCH; het verloop van een ziekte zonder ziekteverschijnselen

*EEN KLANT MET KEELPIJN VRAAGT OM EEN VERDOVEND MIDDEL, HIJ KAN AMPER PRATEN, ZO ZEER DOET
HET. WAT DOE JE?; je vraagt hem hoelang hij deze klachten al heeft

*HOEVEEL VITAMINE C BEVAT HOT COLDREX?; 30 mg

*WELKE WERKZAME STOF BLOKKEERT DE PIJNPRIKKEL?; ambroxol

*EEN KLANT VRAAGT VOOR HAAR VERKOUDEN ZOON VAN 11 JAAR EEN DOOSJE HOT COLDREX EN ASPIRINE C,
JE WAARSCHUWT DE KLANT OP HET GEVAAR VANWEGE…; Asperine C is voor zijn leeftijd niet geschikt

*WANNEER VINDT DE EISPRONG ONGEVEER PLAATS?; halverwege de menstruatiecyclus

*WIE VERWIJS JE NAAR DE HUISARTS; iemand met klachten als spruw

*BIJ WELKE KLACHTEN KAN PYRALVEX WORDEN GEADVISEERD?; aften

*WAT SPEELT EEN ROL BIJ HET ONTSTAAN VAN MIGRAINE?; verwijding/vernauwing bloedvaten in de hersenen

*WAT IS DE FUNCTIE VAN HET STROTKLEPJE?; het sluit bij het slikken de luchtpijp af

*HOEVEEL MG VIATMINE C BEVAT CITROSAN?; 50 mg

*WELKE FYTOTHERAPEUTISCHE STOF WORDT INGEZET TEGEN SPIER- EN GEWRICHTSPIJN?; harpagophyti

extract (Dr. Vogel Atrosan)

*ONGEVEER 40% VAN DE NEDERLANDERS HEEFT 1X PER WEEK LAST VAN SPIERPIJN, WELKE VORM KOMT HET
MEESTE VOOR?; rugpijn (70%)

*OM 10 UUR KOMT EEN KLANT DE WINKEL IN MET KEELPIJN. ER ZIJN GEEN BIJZONDERHEDEN EN HET IS GEEN
KEELONTSTEKING. VANMORGEN IS HET PLOTSELING OPGEKOMEN. WELK PRODUCT IS 1 E KEUS?; paracetamol

*WAT GEBEURT ER TIJDENS DE MENSTRUATIE? Het slijmvlies van de baarmoeder is overbodig geworden en
wordt afgestoten

*BIJ WELK PRODUCT KAN TIJDELIJKE TANDVERKLEURING ONTSTAAN?; corsodyl

*WELKE TIP KAN JE DE KLANT MEEGEVEN MET RUGKLACHTEN?; blijf zo goed mogelijk in beweging

*WELKE WERKING HEEFT HET RHEI-EXTRACTUM? Bacteriedodend

*WELK HORMOON IS RECHTSTREEKS VERANTWOORDELIJK VOOR MENSTRUATIEPIJN?; prostaglandine

*WANNEER IS RUST HOUDEN GEEN GOED ADVIES?; bij rugklachten

*ALS EEN KLANT VRAAGT OM EEN MIDDEL TEGEN GRIEPSYMPTOMEN VOOR ZIJN ZOON VAN 9 JAAR, WAT
ADVISEER JEDAN?; Citrosan

*HOEVEEL TABLETTEN MUCOANGIN MAG EEN VOLWASSENE PER DAG?; 6 stuks

*WAT IS PARADONTITIS?; tandvleesontsteking

*WANNEER IS PARACETAMOL NIET JE EERSTE KEUS?; bij menstruatiepijn

*WAT IS HET GEVOLG, ALS BACTERIEN IN HET TANDPLAQUE HET TANDOPPERVLAK AANTASTEN?; gaatjes

*WANNEER KAN JE BIJ EEN KNEUZING WARMTE TOEPASSEN?; als de zwelling minder is geworden

*ALS EEN KLANT VRAAGT OM EEN PIJNSTILLER TEGEN SPIERPIJN EN KLAAGT OVER TINTELINGEN EN
GEVOELLOOSHEID IN DE ONDERBENEN, WAT DOE JE DAN?; je verwijst hem door naar de huisarts

*HOE NOEMEN WE DE LEVENDE KERN VAN TANDEN EN KIEZEN?; pulpa

*WANNEER STUUR JE IEMAND MET HOOFDPIJN NAAR DE HUISARTS?; als iemand ook een stijve nek heeft

*WAARDOOR WORDT GRIEP VEROORZAAKT?; een virus

*WAT IS DE OORZAAK VAN HOOFDPIJN BIJ DE MENSTRUATIE?; hormoonschommelingen

*WAT KAN JE IEMAND DIE VEEL HOOFDPIJN HEEFT AFRADEN OM TE ETEN?; chocola
*WELK DEEL VAN HET GEBIT IS ZICHTBAAR?; de kroon

*WAT WORDT BEDOELD MET INCUBATIETIJD?; de tijd tussen de besmetting en het uitbreken van de ziekte

*WAT WORDT BEDOELD MET SINISITUS?; bijholteontsteking

*WANNEER STUUR JE IEMAND MET OORPIJN NAAR DE HUISARTS?; als er langer dan 1 week veel pus uit het
oor komt

*WELKE AANDOENING WORDT VEROORZAAKT DOOR HET NORO-VIRUS?; buikgriep

*STELLING 1: CHLOORHEXEDINEDIGLUCONAAT IN SPOELING IS NIET GESCHIKT TIJDENS ZWANGERSCHAP

STELLING 2: CORSODYL MONDSPOELING IS GESCHIKT VANAF 6 JAAR
WELKE STELLING IS JUIST?; beide stellingen zijn onjuist

*WAT ADVISEER JE BIJ EEN LOOPOOR?; paracetamol

*WELK GENEESMIDDEL TEGEN GRIEP BEVAT HET HOOGSTE AANTAL MG VITAMINE C?; aspirine C

*WAT DOE JE ALS EEN KLANT VRAAGT OM EEN DOOSJE FINIMAL?; kassacheck en mondelinge waarschuwing

*WAT IS HET JUISTE ADVIES VOOR GEBRUIK VAN EEN PEUTERTANDPASTA?; vanaf 1e tand 1x daags, 2 tot 4 jaar
2x daags poetsen

*WANNEER SPREEK JE VAN EEN PIJNSTILLERAFHANKELIJKE HOOFDPIJN?; als men meer dan 15 dagen per
maand pijnstillers slikt

*WELK PRODUCT IS OP BASIS VAN PARACETAMOL/COFFEINE EN VITAMINE C?; antigrippine

*WELKE VORM VAN HET INFLUENZA VIRUS VEROORZAAKT EEN VERKOUDHEID, VOORAL BIJ KINDEREN?; c virus

*WANNEER MOET IEMAND MET EEN MIDDENOORONTSTEKING NAAR DE HUISARTS?; als men ook vaak last
heeft van jeuk en een branderig gevoel in de gehoorgang

*NA HOEVEEL TIJD STUUR JE EEN KLANT MET RUGKLACHTEN NAAR DE HUISARTS?; als het langer duurt dan 4
weken

*WELKE AANDOENING KAN MEN VOORKOMEN MET HET GEBRUIK VAN FLUOR?; cariës

*WELK PERSOON STUUR JE MET GRIEP NAAR DE HUISARTS?; iemand met hart- en vaatziekten

*WELKE WERKZAME STOFFEN HEBBEN EEN TOPICALE VERDOVENDE WERKING?; lidocaine en ambroxol

*WAT SLUIT DE LUCHTPIJP AF TIJDENS HET SLIKKEN?; het strotklepje

*WANNEER STUUR JE IEMAND MET GRIEP NAAR DE HUISARTS?; als al meer dan een week de
lichaamstemperatuur ligt tussen de 37.5 C en 38 C

*ONDER WELKE GROEP GENEESMIDDELEN VALT VOLTAREN EMULGEL?; nsaid’s

*WAT IS GEEN CONTRA-INDICATIE VAN OTALGAN?; een kind jonger dan 1 jaar

*WELKE WERKING HEBBEN DE RUBEFACIENTIA?; het bevorderen van de doorbloeding

*WANNEER STUUR JE IEMAND MET KLACHTEN ROND DE MENSTUATIE DOOR NAAR DE HUISARTS?; als de
menstruatie na het 25e jaar pijnlijk wordt

*NA HOEVEEL DAGEN STUUR JE IEMAND MET KOORTS NAAR DE HUISARTS?; 5 dagen

*EEN KLANT HEEFT NU 3 DAGEN KOORTS, DAARVOOR OOK, MAAR TOEN LEEK HET TE GAAN ZAKKEN. HIJ EET
SLECHT, VOELT ZICH MOE EN HEEFT LAST VAN PIJNLIJKE SPIEREN. OM WELKE REDEN STUUR JE HEM NAAR DE
HUISARTS?; omdat de koorts na een daling weer is gaan stijgen
*WAT IS EEN DUIDELIJK VERSCHIL TUSSEN MIGRAINE EN SPANNINGSHOOFDPIJN?; auraverschijnselen

*ALS EEN LONGONTSTEKING ONTSTAAT ALS GEVOLG VAN EEN GRIEP IS DIT HERKENBAAR AAN?; een
teruglopende temperatuur die daarna weer oploopt

*WELK MIDDEL TEGEN GRIEP BEVAT HET HOOGSTE GEHALTE ASCORBINEZUUR?; Aspirine C

*WIE KAN JE HET ADVIES GEVEN EEN GRIEPPRIK TE HALEN BIJ DE HUISARTS?; een diabeet

*WAT IS WAAR OVER CITROSAN?; het bevat 500 mg paracetamol/ 50 mg vitamine C en is vanaf 9 jaar

*HOE LANG DUURT EEN COMPLEET HERSTEL VAN DE GRIEP?; enkele weken

*WIE HEEFT ER MEER LAST VAN ARTROSE?; vrouwen boven de 50

*WELK PRODUCT BEVAT PARA/COFF/VIT C?; antigrippine

*WAT BETEKEND ACUUT?; plotseling

*WAT IS KENMERKEND VOOR EEN AUTO-IMMUUNZIEKTE?; het afweersysteem keert zich tegen het eigen
lichaam

*WELKE TIP GEEF JE MEE BIJ RUGKLACHTEN?; dien warmte toe en blijf zoveel mogelijk in beweging

*VANAF WELKE LEEFTIJD IS CITROSAN?; vanaf 9 jaar

*EEN KLANT KOMT HUPPELEND OP 1 BEEN DE WINKEL BINNEN EN VRAAGT OM ADVIES. HIJ HEEFT ZICH NET
VERSTAPT EN KAN NIET OP ZIJN VOET STAAN. HET IS OOK FLINK GEZWOLLEN, WAT DOE JE?; huisarts

*EEN VROUWLIJKE KLANT VRAAGT OM EEN DOOSJE HOT COLDREX, WAT DOE JE?; je doet de kassacheck, geeft
de risico-waarschuwing mee en rekent af

*WAAR ZIT DE MENISCUS?; in de knie

*STELLING 1: EEN VOORBEELD VAN MONDSLIJMVLIESONTSTEKING IS SPRUW EN AFTEN

STELLING 2: AFTEN WORDEN GEKENMERKT DOOR WITTE/GRIJZE AANSLAG, SPRUW GEEFT PIJNLIJKE
ZWEERTJES INDE MOND. WAT IS WAAR?; 1 is waar, 2 is niet waar

*WAT IS KENMERKEND VOOR PIJNSTILLER AFHANKELIJKE HOOFDPIJN?; langdurige, soms dagelijkse hoofdpijn

*WAT IS JUIST?; tandglazuur is de hardste stof in ons lichaam

*WAT IS OVER HET ALGEMEEN DE OORZAAK VAN PLOTSELING OPTREDENDE KEELPIJN?; een virus

*WELKE BEWERING IS JUIST?: de verstandkiezen heten waarschijnlijk zo omdat ze zo ver in de mond staan

*WANNEER STUUR JE IEMAND MET GRIEP NAAR DE HUISARTS?; bij een flinke verkoudheid met veel slijm
ophoesten

*TEGEN PIJN BIJ DOORKOMENDE TANDJES WORDT IN DE HOMEOPATHIE GEBRUIK GEMAAKT VAN?; kamille

*BIJ WELKE TEMPERATUUR SPREKEN WE VAN KOORTS?; vanaf 38 C

*VANAF WELKE LEEFTIJD STUUR JE EEN KLANT MET GRIEPVERSCHIJNSELEN NAAR DE HUISARTS?; vanaf 75 jaar

*EEN KLANT ZOEKT EEN HOMEOPATISCH MIDDEL TEGEN SPIER- EN GEWRICHTSPIJN, JIJ ADVISEERT?; atrosan
tabletten van Dr. Vogel

*VSM CHAMODENT WORDT GEBRUIKT BIJ PIJN BIJ DOORKOMENDE TANDJES. OP BASIS VAN WELKE STOF IS DIT
PRODUCT?; kamille

*WELKE KLACHT KOMT HET MEESTE VOOR?; osteoporose

*WANNEER STUUR JE IEMAND MET RUGKLACHTEN NAAR DE HUISARTS?; als het samengaat met onduidelijke
klachten

*WAT IS DE JUISTE DOSERING VAN OTALGAN?; max 6x per dag 3-5 druppels in het oor druppelen

*BIJ WELKE AANDOENING KRIJGT MEN PLOTSELING EEN SCHERPE PIJN DIE ONTSTAAT DOOR EEN SCHEURING
VAN DE GEWRICHTSBANDEN?; een verstuiking

*HOELANG DUURT HET NA EEN MIDDENOORONTSTEKING VOORDAT HET GEHOOR WEER TERUG IS OP HET
OUDE NIVEAU?; enkele weken

*VANAF WELKE LEEFTIJD IS CORSODYL TANDGEL GESCHIKT?; vanaf 12 jaar

*WAT IS DE OORZAAK VAN PRIMAIRE MENSTRUATIEPIJN?; een samentrekking van de baarmoederspier

*WELKE AANDOENING VERLOOPT ZONDER ONTSTEKINGSVERSCHIJNSELEN?; botontkalking

*WIE MAG ECHINAFORCE GEBRUIKEN?; iemand die ouder is dan 65 jaar

*HOELANG ACHTEREEN MAG MUCOANGIN GEBRUIKT WORDEN?; 3 dagen

*HUIDIRRITATIE BIJ CHLOORHEXEDINEDIGLUCONAAT IS?; een bijwerking

*HOEVEEL TABLETTEN FINIMAL MAG EEN VOLWASSENE MAX PER DAG?; 6 tabletten

*WELKE TIP KAN JE MEEGEVEN AAN EEN KLANT MET KEELPIJN?; gorgelen met zout water

*WELK PRODUCT TEGEN KEELPIJN BEVAT LIDOCAINEHYDROCHLORIDE?; Trachitol

*STELLING 1: HET RHINOVIRUS VEROORZAAKT VERKOUDHEID

STELLING 2; HET NOROVIRUS VEROOZAAKT BUIKGRIEP, WAT IS WAAR?; beide zijn waar

HOOFDSTUK 5:

*Maag= slokdarm- onderaan slokdarmspier (de doorgang die de maag afsluit en bij slikken opengaat)-
maagwand bewerkt voedsel op 2 manieren (kneden en maagsap)- na voldoende bewerking door naar
darm – maagportier

*Maagsap bestaat uit maagzuur en verteringsenzymen

*Zuurbranden vooral bij mannen tussen de 25 en 35

*Meeste maagklachten zijn het gevolg van:
-agressieve factoren; zoutzuur uit maagsap of Helicobacter pylori
-te weinig beschermende factoren (slijm maagwand of doorbloeding maagwand)

*Dyspepsie= maagklachten van de spijsvertering zelf

*Indigestie= overlading van de maag

*maagmotoriek/motiliteitsstoornis = een maag die minder of juist meer beweegt

*1/3 van de Nederlandse bevolking heeft wel eens opkomend maagzuur

*Oorzaken opkomend maagzuur: -te veel aanmaak maagzuur

-slecht werkende slokdarmspier
-middenrifbreuk
-te volle maag
-te veel gas (koolzuurhoudende drank, lucht van het eten)

*Gastritis= ontstoken maagslijmvlies, misselijk, braken, opgeblazen gevoel, gebrek eetlust

*Ulcus= maag- of darmzweer; drukkende, zeurende pijn boven in de buik. Pijn neemt af of toe bij eten.
Verminderde bescherming maagslijmvlies of 12-vingerige darm

*Zelfzorggeneesmiddelen bij maagklachten maximaal 2 weken, i.v.m. het niet ontdekken van eventueel
ernstige aandoeningen

*Wanneer naar de huisarts met maagklachten:

-bij ernstige maagpijn
-als klachten er na 2 weken nog steeds zijn
-korter dan 1 jaar geleden behandeld met geneesmiddelen tegen een maag- of darmzweer
-kinderen jonger dan 12
-boven de 50 jaar en met 1e x klachten
-met toenemende leeftijd hogere kans op maag- en slokdarmkanker
-bij zwangerschap met drukkende/zeurende pijn in de bovenbuik
-uitstraling naar de arm, rug en kaken
-niet goed zakken van voedsel in de slokdarm
-bloed braken of zwarte ontlasting (maag- darmbloeding)
-veel afgevallen door maagklachten
-bij gebruik van UR-geneesmiddelen

Antacida; maagzuurbinders
Carminativa; maagzuurbinders i.c.m. middelen tegen gasvorming of slijmvliesbeschermers (laagjesvormers)
H2-antagonisten/protonpompremmers; maagzuurremmers
Spasmolytica; middelen tegen kramp in het maag-darmkanaal
Fytotherapeutische maagmiddelen; weinig bekend over de effectiviteit

*klachten en oplossing:
-brandend maagzuur, oprispingen (ook bij bukken); maagzuur neutraliseren en slijmvlies beschermen
-pijn na het eten, zuurvorming van voedsel; maagzuur neutraliseren
-pijn als bijwerking van nsaid of ur-geneesmiddel; huisarts
-nachtelijke pijn, nervositeit, ontstoken maagslijmvlies; bij overprikkeling H2-antagonist, anders
protonpompremmer
-nerveuze maagpijn (extra histaminevorming); H2-antagonist
-bij boeren en winderigheid (gasvorming uit voedsel); combi-middel met gas drijvende werking
-misselijk, vol gevoel i.v.m. traag werkende maagfunctie; middel dat de spijsvertering stimuleert
-combinatie van genoemde klachten zonder oorzaak; protonpompremmers (afhankelijk van de duur)
 -maag-darmkramp of spastische darm; kramp opheffend middel
-pijn in de onderbuik zijn geen maagklachten; wasa-vragen

*Maagzuurbinders bevatten een combinatie van:

-aluminiumoxidehydraat (algedraat) – verstopping
-aluminiumhydroxide – verstopping
-magnesiumhydroxide – diarree
-magnesiumcarbonaat – diarree
-bismutsubnitraat
-natriumwaterstofcarbonaat
-calciumcarbonaat – verstopping
-kaliumwaterstofcarbonaat
Deze stoffen neutraliseren zoutzuur in het maagsap, werken 1 tot 3 uur, en mogen bij zwangerschap

*Middelen met carbonaat kunnen gasvorming geven

*Maagzuurbinders verminderen de opname van bijna alle geneesmiddelen

*Maagzuurbinders Rennie en Gastilox Forte

indicatie; brandend maagzuur, zure oprispingen, 1 uur na de maaltijd innemen
contra; nierfunctiestoornissen en laag fosfaatgehalte van het bloed (=hypofosfatemie)
waarschuwing; voorzichtig gebruik bij verminderde nierfunctie, langdurig gebruik vermijden
wissel; bindt zich aan andere geneesmiddelen of verminderd andere geneesmiddelen
Geneesmiddel altijd 2 uur innemen voor de antacida
zwanger/borst; mag

*Gastilox Forte drank; aluminiumoxidehydraat (algedraat), magnesiumhydroxide, magnesiumcarbonaat,

calciumcarbonaat
10-20 ml per x, 1 uur na de maaltijd en vlak voor slapen gaan
tablet; 4 tabletten per dag, max 14 dagen

*Rennie; aluminiumoxidehydraat (algedraat), magnesiumhydroxide, calciumcarbonaat

1-2 tabletten 1 uur na de maaltijd en bij het slapen gaan
max 11 tabletten per dag, max 14 dagen

*Maagzuurbinders met Alginezuur; Gaviscon en Rennie Duo

2e keus bij af en toe klachten en zwangerschap
Bij overdosering ophoping gassen, opgezette buik (abdominale distensie)

*Gaviscon drank; vanaf 10 jaar: 10-20 ml per x, max 80 ml per dag, 1 uur na de maaltijd (tot 10 jaar 10 ml per x
advies van arts, anders niet)
tabletten; 2-4 tabletten 1 uur na de maaltijd, max 12 per dag

Rennie duo; 1-2 tabletten per uur, max 12 per dag

*Dimeticon/Simeticon wordt toegevoegd aan maagzuurbinders en deelt grote luchtbellen op in kleinere. Het
wordt toegevoegd aan aluminiumoxide (algedraat), magnesiumhydroxide, magnesiumcarbonaat en of
calciumcarbonaat

*Gastilox Plus; Bevat Dimeticon, 1-2 tabletten per x, max 8 per dag

*Protonpompremmers verminderen de maagzuurproductie doordat ze de aanvoer van protonen

(verantwoordelijk voor de zuurgraad) blokkeren. Effect binnen een paar uur, duurt 24 uur. Bij voorkeur ’s
morgens innemen.
*Protonpompremmers (Losecosan, Pantozol Plus, Nexium Control);
indicatie; klachten n.a.v. teveel maagzuur
bijwerking; vaak (1-10%) misselijk, braken, diarree, obstipatie, buikpijn, flatulentie
contra; overgevoeligheid omeprasol, esomeprazol, pantoprazol
waarschuwing; kunnen maagkanker verborgen houden
wissel; opname geneesmiddelen wordt beïnvloed, ook interactie met fenytoine (epilepsie), anti-
stollingsmiddelen (anticoagulantia) en clozapine (tegen hallucinaties), mondelinge
waarschuwing bij knoflook en Ginkgo Biloba
zwanger/borst; omeprazol en pantoprazol in overleg arts, esomeprazol niet

*Losecosan; 10-20 mg omeprazol, 1 van 20 of 2 van 10 mg per dag, vanaf 18 jaar

Pantozol Control; 20 mg pantoprazol, 1 per dag, vanaf 18 jaar
Nexium Control; 20 mg esomeprazol, 1 per dag, vanaf 18 jaar

*Middelen tegen spasmolytica (kramp in maag- darmkanaal) zijn op basis van butylscopolamine-bromide, het is
krampopheffend

*Buscopan butylscopalamine
indicatie; kramp in het maag- darmkanaal
bijwerking; duizeligheid
contra; niet bij maagaandoeningen en spierziekte Myasthenia Gravis
waarschuwing; voorzichtig bij kinderen/ouderen, gal/nierstenen, gestoorde nier/leverfunctie, snel
werkende schildklier, hoge bloeddruk, chronische longaandoeningen, darm-
aandoeningen, hartritmestoornissen, glaucoom
wissel; mag niet met antihistaminica, antipsychotica, geneesmiddelen voor hartklachten
zwanger/borst; niet

*Buscopan tablet 10 mg butylscopalamine vanaf 6 jaar; 1-2 per x, max 10 per dag
zetpil; 3-5 per dag 1 a 2 zetpillen

*Iberogast= fytotherapeutisch, geen 1e of 2e keus

Bevat angelica radix, carvi fructus, chelidonni herba, iberis amara, liquiritae radix, matricariae
chamomillae flos, melissae folium, menthae piperitae folium, silybi mariani fructus, alcohol 31%
Druppels met vloeistof innemen tijdens of voor de maaltijd, schudden voor gebruik, 20 druppels
per x, max 3 x per dag, vanaf 12 jaar, max 2 weken

*Tempocol; fytotherapeutisch op basis van pepermuntolie, capsules geheel voor de maaltijd innemen, Vanaf 8
jaar. 8-12 jaar: 1 tot 3x daags 1 capsule, vanaf 12: 1-3 x daags 1-2 capsules, max 14 dagen

*Samenvatting:
-antacida zijn geneesmiddelen die het maagzuur binden
-ze werken in de maag op het maagzuur zelf
-ze werken snel, maar zijn ook snel uitgewerkt
-zodra de inhoud van de maag verder gaat naar de darm gaat ook dit product mee en is de werking
weg, bekende producten zijn Rennie, Regla PH, Gastilox Forte
-ze bevatten allemaal een aluminiumverbinding i.c.m. een magnesiumverbinding, behalve Rennie, die
bevat een calcium- magnesiumverbinding
-Carminativa zijn eigenlijk gewoon antacida met wat extra’s. Ook deze werken dus snel in de maag
maar zijn ook snel weer weg. Carminativa werken specifiek tegen oprispingen en flatulentie.
 -Er zijn maar 2 carminativa; Rennie Deflatine met Simeticon en Gastilox Plus met Dimeticon
-Dan krijg je de maagbeschermers, deze werken op basis van Alginezuur
-Alginezuur is een werkzame stof die een schuimlaag ontwikkelt
-Deze laag beschermt de maagwand tegen contact met het maagzuur. Ze hebben een snelle werking,
maar zijn ook zo weer uitgewerkt. Het gaat hier om Rennie Duo en Gaviscon.
-Dan heb je de H2-antagonist en protonpompremmers. Om de maag heen (maar in het lichaam zelf)
liggen cellen die het maagzuur produceren en dit naar de maag toe pompen. Deze verminderen de
maagzuurproductie in de maag doordat ze de aanvoer van protonen, die verantwoordelijk zijn voor
de zuurgraad, blokkeren.
-De H2-antagonisten en protonpompremmers blokkeren deze cellen zodat ze dus niet geprikkeld
worden en minder maagzuur sturen naar de maag.
-Ze gaan via de maag naar de darmen, worden opgelost opgenomen in het bloed en vervoerd naar de
cellen om de maag heen waar ze de maagzuur producerende cellen blokkeren/afremmen.
-Dit betekend dus dat het veel langer duurt voordat ze werken (duurt even voordat het op de plaats
van bestemming is).
-maar het voordeel is ook dat ze veel langer werken, producten zijn Losecosan, Nexium Control en
Pantozol Control.
-conclusie; alles wat in de maag zelf werkt mag wel bij zwangerschap en borstvoeding, en alles wat via
de bloedbaan werkt mag dus niet bij zwangerschap en borstvoeding.

TOETSVRAGEN HOOFDSTUK 5:

*TOT WELKE GROEP GENEESMIDDELEN BEHOORT RENNIE?; antacida

*WAT IS DE WERKING VAN ALGINEZUUR?; het vormt een beschermende schuimlaag op de maagwand

*VAN WELKE WERKZAME STOF ZIJN DE SYMPTOMEN VAN EEN OVERDOSERING SUFHEID, DROGE MOND EN
SNELLE HARTSLAG?; omeprazol

*WELKE DOSERING VAN TEMPOCOL IS JUIST?; kinderen tussen 8 en 12 max 3x per dag 1 capsule
*WAT IS EEN ANDER WOORD VOOR WINDERIGHEID?; flatulentie

*EEN KLANT WIL VOOR ZICHZELF EEN DOOSJE RENNIE EN EEN PIJNSTILLER TEGEN SPIERPIJN, WELKE STOF
ADVISEER JE?; paracetamol

*OP WELK MOMENT VAN DE DAG KUNNEN PROTONPOMPREMMERS HET BESTE WORDEN INGENOMEN?;
’s ochtends op een lege maag

*STELLING 1: PANTOZOL CONTROL EN LOSECOSAN BEVATTEN BEIDE PANTOPRAZOL

STELLING 2: BIJ BORSTVOEDING MAG ALLEEN ESOMEPRAZOL GEBRUIKT WORDEN; beide zijn niet waar

*WELK PRODUCT BEHOORT TOT DE SPASMOLYITICA?; Buscopan

*HOELANG MAG IBEROGAST ACHTER ELKAAR GEBRUIKT WORDEN ZONDER EEN ARTS TE RAADPLEGEN?;
2 weken

*WELK PRODUCT ADVISEER JE BIJ PIJN DIE SOMS NA HET ETEN ONTSTAAT DOOR ZUURVORMING IN DE
MAAG?; Rennie duo

*VANAF WELKE LEEFTIJD IS IBEROGAST GESCHIKT?; 12 jaar

*WAAR LIGT DE 12-VINGERIGE DARM?; aan het begin van de dunne darm

*EEN MAN KLAAGT OVER PIJN OP 1 PLEK IN DE BOVENBUIK DIE VOORAL ’S NACHTS ERGER WORDT EN
MINDER NA HET ETEN, WAAR HEEFT HIJ WAARSCHIJNLIJK LAST VAN?; een ontstoken maagslijmvlies

*WAT ADVISEER JE BIJ NACHTELIJKE MAAGPIJN DOOR NERVOSITEIT?; een H2-antagonist

*WELKE WERKZAME STOFFEN HEBBEN LACTATIE ALS CONTA-INDICATIE?; butylscopolamine-bromide en

omeprazol

*BUSCOPAN OP BASIS VAN BUTYLSCOPOLAMINE-BROMIDE BIJ PIJNLIJK SAMENTREKKEN VAN DE DARM IS?;
geen 1e of 2e keus

*WELK PRODUCT BEVAT ALGINE-ZUUR?; Rennie duo

*WELK PRODUCT IS GESCHIKT VANAF 6 JAAR?; Buscopan

*EEN KLANT ZOEKT IETS TEGEN MAAGZUUR MET DE LANGSTE WERKING, WAT ADVISEER JE?; Losecosan

*BIJ WELKE KLACHT WORDT GEBRUIK GEMAAKT VAN PEPERMUNTOLIE?; maagkrampen

*WAT VERSTAAT MEN ONDER URINERETENTIE?; het niet kunnen plassen

*WIE KUN JE BETER GEEN IBEROGAST ADVISEREN?; een moslim i.v.m. het alcoholgehalte

*VANAF WELKE LEEFTIJD IS ESOMEPRAZOL GESCHIKT?; vanaf 18 jaar

*WAT DOEN ANTACIDA?; ze binden het maagzuur

*WAT IS DE POSITIE VAN DE MAAG?; onder het middenrif

*BIJ WIE KOMT MAAGZUURBRANDEN HET MEESTE VOOR?; mannen en vrouwen tussen de 25 en 35 jaar

*WAT IS DE MAXIMALE DAGDOSERING VAN RENNIE?; 11 tabletten

*BIJ WELKE WERKZAME STOFFEN GEEF JE DE VOLGENDE MONDELINGE RISICO-WAARSCHUWING MEE; DEZE
STOFFEN KUNNEN BIJ LANGDURIG GEBRUIK BIJWERKINGEN GEVEN ZOALS BOTONTKALKING, DARMINFECTIES
EN NIERFALEN. DEZE MIDDELEN KUNNEN DE BLOEDSTOLLING ONTREGELEN.; omeprazol en pantoprazol

*WANNEER GA JE DE WASA-VRAGEN STELLEN?; als iemand Gastrolix koopt i.c.m. met Broomhexidine tegen
hoest en slijm
*EEN KLANT ZOEKT EEN GENEESMIDDEL TEGEN ZIJN MAAGZUUR EN WINDERIGHEID, WAT ADVISEER JE?:
Gastilox Plus

*ALLE UAD-GENEESMIDEELEN TEGEN MAAGKLACHTEN HEBBEN EEN…?; hoog risico

*WELKE AANDOENING GEEFT VAGE KLACHTEN ALS MISSELIJK GEVOEL, SOMS BRAKEN, OPGEBLAZEN GEVOEL,
GEBREK AAN EETLUST?; gastritis

*VOOR WIE IS RENNIE DUO NIET GESCHIKT?: nierpatiënten

*WELK PRODUCT IS 2E KEUS BIJ AF EN TOE KLACHTEN VOORAL DOOR VOEDSEL EN BIJ ZWANGERSCHAP?;
Gaviscon

*TOT WELKE LEEFTIJD STUUR JE KINDEREN MET MAAGKLACHTEN NAAR DE HUISARTS?; tot 12 jaar

*WELKE WERKZAME STOF IS ANTACIDA EN KAN OBSTIPATIE VEROORZAKEN?; een calciumverbinding

*WAT DOEN SPASMOLYTICA?; ze gaan krampen tegen

*WAARAAN IS EEN OVERDOSERING VAN GASTILOX FORTE HERKENBAAR?; sufheid, lage bloeddruk, lage
lichaamstemperatuur of hartklachten

*EEN KLANT VRAAGT OM ADVIES, HIJ GEBRUIKT MEDICIJNEN VOOR GEWRICHTSPIJN VIA DE HUISARTS EN WIL
GRAAG WETEN HOE HIJ DE INNAMEN VAN DIT GENEESMIDDEL KAN COMBINEREN MET ANTACIDA; eerst het
geneesmiddel nemen en 2 uur daarna het antacida

*IS IBEROGAST GESCHIKT OM TE GEBRUIKEN TIJDENS ZWANGERSCHAP?; nee

*HOE NOEMT MEN GENEESMIDDELEN TEGEN KRAMP IN HET MAAG-DARMKANAAL?; spasmolytica

*WELKE WERKZAME STOF IN ANTACIDA KAN DIARREE VEROORZAKEN?; een magnesiumverbinding

*WAT IS DE MAXIMALE DOSERING VAN RENNIE?; tabletten per dag

*EEN KLANT WIL EEN DOOSJE NORIT EN EEN DOOSJE RENNIE, WAT DOE JE?; Bij gelijktijdige klachten eerst
Norit, later de Rennie nemen

*WAT BEDOELD MEN MET INDIGESTIE?; spijsverteringsstoornissen

*WANNEER DIENT MEN GEEN OMEPRAZOL TE GEBRUIKEN?; bij een allergie voor de werkzame stof

*WELK PRODUCT BEVAT GEEN ALGINE-ZUUR?; Gastiflox

*WAT WORDT BEDOELD MET GASTRITIS?: Een ontsteking in de darm

*WAT ZIJN DE MEEST VOORKOMENDE SYMPTOMEN VAN EEN OVERDOSIS PROTONPOMPREMMERS?; maag-en
darmklachten als misselijk, braken en buikpijn

*OP HOEVEEL MANIEREN BEWERKT DE MAAG VOEDSEL?; 2 manieren

*WAT IS DE MAXIMALE DAGDOSERING VAN RENNIE DUO?; tabletten

*WELKE GROEP GENEESMIDDELEN BEHOORT TOT DE MAAGZUURREMMERS?; protonpompremmers

*HOEVEEL TABLETTEN GAVISCON KAUW MAG EEN VOLWASSENE PER DAG?; 12 tabletten

*WELKE STELLING OVER ZUURBRANDEN IS JUIST?; komt vooral voor bij mannen tussen de 25 en 35

*BIJ WELKE MAAGKLACHTEN KOMT OOK PIJN BIJ SLIKKEN OF HOESTEN EN HEESHEID VOOR?; refluxklachten

*GASTILOX PLUS KAN MEN ADVISEREN BIJ?; Boeren en winderigheid

*EEN ZWANGERE KLANT VRAAGT VOOR HAARZELF OM RENNIE, WAT DOE JE?; ik verkoop het product en doe
de kassa-check

*VANAF WELKE LEEFTIJD IS RENNIE GESCHIKT?; 12 jaar

*WANNEER STUUR JE IEMAND MET MAAGKLACHTEN NAAR DE HUISARTS?; als de klachten langer duren dan 2
weken

*EEN BUSCHAUFFEUR GAAT MET EEN GEZELSCHAP NAAR OOSTENRIJK EN VRAAGT IETS TEGEN
MAAGKLACHTEN. HIJ WIL EEN MIDDEL DAT LANG WERKT VOOR ONDERWEG, WAT ADVISSER JE?; Rennie

*WAARDOOR WORDEN DE MEESTE MAAGKLACHTEN VEROORZAAKT?; een verstoorde balans tussen agressieve
en beschermende factoren

*WELKE WERKZAME STOF BECAT LOSECOSAN?; omeprazol

*WAT IS EEN CONTRA-INDICATIE VAN RENNIE?; nierfunctiestoornissen

*WELK PRODUCT IS NIET VLOEIBAAR TE VERKRIJGEN?; Gastilox Plus

*WELK PRODUCT MAG TIJDENS DE ZWANGERSCHAP GEBRUIKT WORDEN ZONDER OVERLEG MET DE
HUISARTS?; Rennie

*MAAGKLACHTEN KUNNEN OOK EEN BIJWERKING ZIJN VAN…?; nsaid’s

*EEN ZWANGERE KLANT VRAAGT OVER MAAGZUUR, ZE HEEFT VOORAL OVERDAG LAST EN DENKT DAT HET
KOMT OMDAT ZE ZO DRUK HEEFT. VERDER ZIJN ER GEEN BIJZONDEREHEDEN, WAT IS 1 E KEUS?; Rennie

*WANNEER IS ER SPRAKE VAN EEN MOTILITEITSSTOORNIS?; als de mag weinig beweging heeft

*WELK PRODUCT IS GESCHIKT VANAF 6 JAAR?; Buscopan

*KLACHTEN ALS SUFHEID, LAGE BLOEDDRUK, LAGE LICHAAMSTEMPERATUUR OF HARTKLACHTEN KUNNEN

ONTSTAAN DOOR ANTACIDAGEBRUIK MET…?; overdosering met magnesium

*WELK PRODUCT BEVAT ALGINE-ZUUR?; Rennie duo

*VANAF WELKE LEEFTIJD IS BUSCOPAN GESCHIKT?; 6 jaar

*HOEVEEL TABLETTEN RENNIE MAG EEN VOLWASSENE PER DAG?; 11 tabletten

*AAN WELK PRODUCT IS DIMETICON TOEGEVOEGD?; Gastilox Plus

*WAT IS DE WERKZAME STOF IN BUSCOPAN?; butylscopolamine-bromide

*EEN KLANT VRAAGT VOOR HAARZELF IETS TEGEN MAAGKLACHTEN, JE WIL MEER WETEN, WELKE VRAAG STEL
JE?; is er sprake van 1 plek in de bovenbuik?

*WELKE BIJWERKING KOMT ZEER VAAK VOOR BIJ HET GEBRUIK VAN IBERGOGAST?; er zijn hier geen
bijwerkingen bekend zie zeer vaak voorkomen.

*NEXIUM CONTROL BEHOORT TOT DE?; protonpompremmers

*WAT ZIJN ANTI-COAGULANTIA?; antistollingsmiddelen

*WIE MAG WEL IBEROGAST GEBRUIKEN?; een jongen van 16 die last heeft van maagklachten door
examenstress

*HOE UIT ZICH EEN OVERDOSERING VAN PROTONPOMPREMMERS?; misselijk, braken, buikpijn

*EEN KLANT VRAAGT OM ADVIES, AL EEN WEEK LAST VAN ZIJN MAAG, GEBRUIKT SOMS RENNIE, ONTLASTING
IS DUNNER DAN NORMAAL, 8 KILO AFGEVALLEN. OM WELKE REDEN STUUR JE HEM NAAR DE HUISARTS?;
omdat de klant om onduidelijke redenen veel is afgevallen
*BUSCOPAN VALT ONDER?; spasmolytica

*WAT ZIJN DE SYMPTOMEN VAN EEN OVERDOSERING LOSECOSAN?; sufheid, droge mond, snelle hartslag

*WELK PRODUCT IS 2E KEUS BIJ MAAGKLACHTEN DIE VOORAL DOOR VOEDSEL WORDEN VEROORZAAKT?;
Gaviscon

*WAT IS HET VERSCHIL TUSSEN RENNIE EN RENNIE DUO?; Rennie duo vormt een dikke schuimlaag op de maag,
Rennie bindt het maagzuur.

*WAARUIT BESTAAT MAAGSAP?; maagzuur en verteringsenzymen

*PROTONPOMPREMMERS GEVEN NIET SNEL VERLICHTING, DAAROM WORDT AANGERADEN ZE BIJ

VOORKEUR… IN TE NEMEN.; ’s ochtends

*WAT WORDT BEDOELD MET DE TERM DIGESTIE?; verstoorde spijsvertering als gevolg van overlading van de
maag.

HOOFDSTUK 6:

*Mond- slokdarm- maag- 12-vingerige darm- dunne darm- dikke darm- endeldarm- anus

*De dunne darm is 6 a 7 meter lang. Het voedsel hierin is al vermengd met sappen; speeksel uit de mond en
maagzuur en enzymen uit de alvleesklier. Op de wand van de dunne darm zitten darmvlokken. Deze
uitstulpingen bevatten bloedvaatjes zodat voedingsstoffen uit de darminhoud gemakkelijk in het bloed kunnen
worden opgenomen, de rest gaat naar de dikke darm.
*In de dikke darm leven bacteriën die de resterende stoffen afbreken. Hier wordt ook het meeste water uit de
ontlasting weer in het bloed opgenomen.

*Om van verstopping te spreken moeten er minstens 2 van de volgende punten aanwezig zijn:
-minder dan 3x per week ontlasting
-hard moeten persen tijdens de stoelgang
-ontlasting bestaat uit harde keutels
-het gevoel hebben dat er ontlasting achterblijft
-het gevoel dat ontlasting geblokkeerd wordt
-het ontlasten kan alleen door met de vingers droge ontlasting te verwijderen
(vaak ook buikpijn en een opgezette buik)

*Overloopdiarree= wanneer de darm vol is en er dunne ontlasting langs de harde keutels loopt.

*Acute verstopping is vaak een reactie op;

-stress
-verandering voedingspatroon
-hormonale veranderingen (zwangerschap)

*Belangrijke oorzaken verstopping;

-vezelarme voeding
-te weinig drinken
-te weinig lichaamsbeweging
-aandrang negeren
-bekkenbodemspieren verkeerd gebruiken
-gebruik geneesmiddelen
-psychische factoren
-prikkelbaar darmsyndroom
-zwangerschap

*Wanneer ga je met verstopping naar de huisarts?;

-meer dan 2 weken klachten (chronische verstopping)
-kinderen met klachten zonder verbetering van Roosvicee Laxo
-geen resultaat met laxeermiddelen
-als de stoelgang veranderd (langer dan 2 weken)
-bloed in de ontlasting
-naast verstopping ook buikkramp, overgeven, opgeblazen gevoel
-regelmatig bruine veeg in onderbroek (overloopdiarree), of vaak diarree
-geneesmiddelen met verstopping als bijwerking
-als verstopping het gevolg is van ophouden ontlasting, bij pijnlijke aambeien of frissuur (kloofje)
-bij vermoeden verkeerd gebruik laxeermiddelen

*4 soorten laxantia; -volume vergrotende middelen (Metamucil)

-waterbindende (osmotische) middelen (Lactulose siroop)
-darmprikkelende (contactlaxantia) middelen (Bisacodyl, Dulcolax, Sennocol)
-zachtmakers en glijmiddelen (Microlax)

*Wanneer gebruik je wat?;

-aambeien, moeilijke stoelgang, ontlasting is ingedroogd door het ophouden – zachtmaker (Microlax)
-een klant kan door zwangerschap niet elke dag naar het toilet – aanpassen voedingspatroon en evt.
een volume vergrotend laxeermiddel (Metamucil)
-nervositeit, eenmalige verstopping (psychisch) – afwachten, 1e x waterbindend middel
(Lactulose siroop), vaker? Dan een darmprikkelend laxeermiddel(Bisacodyl)
-iemand op vakantie, acute verstopping door tijdelijke verandering voedingspatroon – darmprikkelend
 middel (Dulcolax)
-verandering leefstijl, bijvoorbeeld nieuwe baan, nu zittend werk – aanpassing voedingspatroon,
eventueel een volume vergrotend laxeermiddel (Metamucil)
-gebruik bloeddrukverlagers sinds een paar maanden – huisarts

*Volume vergrotende laxeermiddelen bevatten psylliumzaad of vezels (Ispaghula Husk Anhydricum), het effect
duurt 1 tot 3 dagen, dus niet geschikt bij acute verstopping.

*Metamucil (Ispaghula Husk Anhydricum)

indicatie; bij langdurig of terugkerende verstopping van 6-12 jaar 2x per dag 1 dosis, vanaf 12 1-3
x per dag 1 dosis, max 7 dagen.
wijze van gebruik; innemen met veel water (geen melk), yoghurt of vla, na iedere dosis extra glas
water drinken, niet innemen voor het slapen gaan, 1e keus bij chronische
verstopping
bijwerking; soms buikpijn, misselijk, diarree, allergische reacties
wisselwerking; met geneesmiddelen en acetylsalicylzuur, vitamine B12, vitamine K, Lithium,
Nitrofurantoine, digoxine. Minimaal 30-60 minuten tussen laxeermiddel en
geneesmiddel.
Zwanger/borst; mag, behalve als het aspartaam bevat

*Waterbindende middelen (Lactulose siroop) bevatten lactulose als werkzame stof. Dit stimuleert de
darmbeweging en werkt binnen 1 tot 2 dagen.

*Lactulose siroop (waterbindend middel)

indicatie; bij verstopping vanaf 14 jaar 15 ml per x, max 3x per dag (dagelijks op hetzelfde moment),
gedurende 3 dagen, na enkel dagen de dosering aanpassen naar 1-2x per dag, bij
verbetering mag het max 2 weken, 1e keus bij zwanger/borst, 1e keus bij enkele dagen geen
ontlasting. Lactulose drank bij het ontbijt innemen.
gebruik; drank onverdund innemen met water of sap, drink hier een glas water na
bijwerking; diarree, winderigheid, buikpijn, misselijk
contra-indi; plots optredende buikpijn, afsluiting dunne/dikke darm, galactosemie (erfelijke stof-
wisselingsziekte)
waarschuwing; kinderen alleen onder medisch toezicht
wisselwerking; met antistollingsmiddelen (anticoagulantia), werking kan worden versterkt. In
combinatie met antacida en antibiotica vermindert het effect.
Zwanger/borst; mag

*Contactlaxantia (Dulcolax 2e keus en Sennocol 3e keus) bevatten Bisacodyl en Sennae extractum.

Darmprikkelende laxeermiddelen prikkelen de wand van de dikke darm, deze maakt hierdoor een
voortstuwende beweging. Ook maakt het de ontlasting zachter. Darmprikkelende middelen werken sneller dan
volume vergroters. Bisacodyl werkt bij een ochtendinnamen na 6 uur, bij een avondinname na 10-12 uur. De
zetpillen werken al binnen 20 tot 45 minuten.

*Bijwerking Dulcolax; buikkrampen, buikpijn, misselijk, diarree

Sennocol; buikkrampen, winderigheid, misselijk, diarree (urine verkleuring rood)
Waarschuwing; het lichaam kan eraan gaan wennen (luie darm), bij Sennae extra voorzichtigheid bij ouderen,
hartfalen, slecht werkende nieren.
Wisselwerking; kaliumverlies andere geneesmiddelen, verhoging medicijn Digoxine
Zwanger/borst; alleen op strikte indicatie, Sennae niet bij borstvoeding
*Dulcolax (Bisacodyl) kinderen 2-10; 5mg per x, ’s avonds innemen, max 3 dagen, vanaf 10 5-10 mg per x ‘s
’s avonds innemen, max 3 dagen. Zetpil vanaf 10 jaar 1 per dag, max 3 dagen (resultaat
binnen 10-30 minuten)

*Sennocol vanaf 12 jaar, 12.5 ml siroop of 10 gram granulaat per x.

*Microlax (glijmiddel/zacht maker) bevat natriumlaurylsulfoacetaat met sorbitol. Het werkt binnen 5-20
minuten en is 1e keus bij pijnlijke harde ontlasting. Vanaf 6 jaar. Bij geen effect na 2-3 uur herhalen.

*Infecties met virussen of bacteriën kunnen diarree veroorzaken. Ze tasten de darmwand aan, waardoor deze
ontstoken raakt. Buikgriep is een darminfectie.

*Noro-virus; het virus tast de darmwand in de dunne darm aan, 1-2 dagen hevige diarree (bij kinderen en
70+ers duurt het vaak wat langer). Vaak ook overgeven, buikpijn, hoofdpijn, koorts. Via speeksel
druppels kan je een ander besmetten.

*Salmonella; duurt langer dan 3 dagen

*Bij lactose intolerantie irriteert te veel melksuiker (=lactose) de darmwand

*Overloopdiarree= paradoxale diarree

*Diarree kan juist verergeren door coffeïne houdende dranken (Koffie en Cola) of light-frisdranken in verband
met het sorbitol. Ook appelsap en fruit in verband met de fructose.

*Wanneer ga je met diarree naar de huisarts?;

-diarree met koorts (meer dan 38 C)
-kind jonger dan 2 jaar met meer dag 1 dag diarree
-boven de 70 jaar met 1 dag diarree
-bij andere leeftijden na 3 dagen diarree
-bij uitdroging (donkere urine), dorst, sufheid, lusteloosheid, droge mond, diepliggende ogen
-chronische diarree
-langer dan 1 week diarree
-diarree en obstipatie afgewisseld in enkele weken
-voortdurende buikpijn
-na verre reis ernstig ziek, koorts of bloed bij de ontlasting
-bij UR geneesmiddelen

*Tegen diarree werken:- stopmiddelen (loperamideHCI)

-absorberende (bindende) stoffen (Norit)
-rehydratievloeistof om vochtbalans te herstellen (ORS)

*Passend advies;
-klant wil op vakantie en uit voorzorg iets mee – stopmiddel, evt. absorberend middel, evt ORS
-iemand wil iets tegen buikgriep – vochtbalans herstellend product (ORS)
-bij voedselvergiftiging – absorberend middel (Norit)
-diarree door nervositeit – stopmiddel (Loperamide)
-kind van 3 maand met diarree – huisarts
-ouder persoon met bloederige, dunnen ontlasting – huisarts -sinds
medicatie dunne ontlasting – huisarts

*Imodium (Loperamide);
indicatie; acute of chronische diarree, vertraagt de werking in de darmen, werkt binnen enkele uren
en houdt 4-6 uur aan. 1e keus bij diarree.
gebruik; smelttablet of capsule, vanaf 8 jaar, na elke ontlasting, max 6 mg/20 kilo, max 16 mg per dag,
volwassenen 4 mg start en 2 mg na elke ontlasting, max 16 mg per dag, max 14 dagen
 bijwerking; vaak (1-10%) hoofdpijn, duizelig, verstopping, winderig, misselijk
contra; niet onder de 8 jaar, niet bij slijm/bloed in de ontlasting, niet bij slecht werkende lever.
wissel; met Ketoconazol of Itraconazol
zwanger/borst; niet

*Losimed Duo (Loperamide + simeticon); vanaf 12 jaar 1 tablet, vanaf 18 2 tabletten+ na elke ontlasting, max
4 per dag, max 2 dagen. Geheel doorslikken.

*Norit (geactiveerde kool);

indicatie; hulpmiddel voedselvergiftiging
bijwerking; braken, verstopping, buikpijn, misselijk, diarree, zwarte ontlasting, bij langdurig
gebruik tekort aan vitamines en enzymen
contra; niet voor diabetici
wissel; bindt aan geneesmiddelen (anticonceptie, schildklierhormonen en bloedverdunners)
zwanger/borst; mag
dosering; per x 3-4 capsules of 6-9 tabletten, max 3x per dag, max 3 dagen. Mag vanaf 0. Innemen met
een paar glazen water

*ORS (kaliumchloride, natriumchloride, natriumwaterstofcitraat en glucose)

TOETSVRAGEN HOOFDSTUK 6:

*STELLING 1; DIARREE WORDT CHRONISCH GENOEMD ALS DEZE LANGER DAN 2 WEKEN AANHOUDT
STELLING 2; CHRONISCHE DIARREE KOMT NIET IN AANMERKING VOOR ZELFZORG, WAT IS WAAR?: beide
stellingen zijn juist

*WAT IS EEN ONSCHULDIGE BIJWERKING VAN GEACTIVEERDE KOOL?; zwarte ontlasting

*WANNEER STUUR JE EEN KLANT MET VERSTOPPING NAAR DE HUISARTS?; als een laxeermiddel na enkele
dagen niet heeft gewerkt

*EEN KLANT HEEFT LAST VAN VERSTOPPING EN WIL GRAAG EEN DOOSJE DULCOLAX EN DAN DE SNELST
WERKENDE VORM, WAT ADVISEER JE?; een zetpil, want die werkt vaak al na 30 minuten

*WELKE KEUZE IS SENNOCOL BIJ OBSTIPATIE?; 3e keus

*WELK PRODUCT IS GESCHIKT VOOR EEN KIND VAN 3?; dulcolax tabletten

*WANNEER KAN MEN RESULTAAT VERWACHTEN VAN ISPAGHULA HUSK ANHYDRICUM?; binnen 2-3 dagen

*WAT GEEN OORZAAK VAN DIARREE?; infuenzavirus

*WANNEER STUUR JE IEMAND MET OBSTIPATIE NAAR DE HUISARTS?; als iemand ook moet overgeven

*WAARDOOR ONTSTAAT PEUTERDIARREE?; te veel fructose in de voeding

*EEN KLANT GEBRUIKT LACTULOSE-SIROOP, NU HEEFT ZE ERGENS GELEZEN DAT ZE DAT HELEMAAL NIET MAG
GEBRUIKEN VANWEGE HAAR ZWANGERSCHAP, WAT DOE JE?; je zegt dat deze informatie niet klopt, het is
veilig tijdens haar zwangerschap

*IN WELKE UITVOERINGEN IS DULCOLAX VERKRIJGBAAR?; dragees en suppositoria (zetpillen)

*WELK PRODUCT IS OSMOTISCH WERKEND?; lactulose siroop

*WAT IS DE WERKZAME STOF VAN IMODIUM?; loperamide HCI

*WELK PRODUCT VALT NIET ONDER DE CONTACTLAXANTIA?; Losimed Duo

*WANNEER STUUR JE IEMAND MET DIARREE NAAR DE HUISARTS?; bij chronische diarree

*LOSIMED DUO BEVAT?; loperamide en simeticon

*NA HOEVEEL DAGEN STUUR JE EEN KLANT MET DIARREE NAAR DE HUISARTS?; tussen de 2 en 70 jaar na 3
dagen

*WAT IS LACTOSE?; melksuiker

*WANNEER WORDT ER GESPROKEN VAN EEN VERSTOPPING?; als de ontlasting bestaat uit harde keutels en het
gevoel hebben dat er wat achter blijft

*VANAF WELKE LEEFTIJD IS LOSIMED DUO GESCHIKT?: 12 jaar

*WELKE STELLING OVER ORS IS VOLLEDIG JUIST?; bevat kaliumchloride, natriumchloride en

natriumwaterstofcitraat en is geschikt voor alle leeftijden

*BIJ WELK PRODUCT KOMT BUIKKRAMP ZEER VAAK VOOR ALS BIJWERKING?; dulcolax

*EEN JONGE VROUW VAN 24 VRAAGT OM EEN DOOSJE NORIT OM MEE TE NEMEN OP VAKANTIE, WELKE
WAARSCHUWING KAN JE MEEGEVEN?; Norit kan de werking van de anticonceptiepil nadelig beïnvloeden

*STELLING 1: DULCOLAX SUPPOSITORIA ZIJN GESCHIKT VANAF 14 JAAR

STELLING 2: DULCOLAX TABLETTEN ZIJN GESCHIKT VANAF 2 JAAR, WAT IS WAAR?; Stelling 2 is waar

*WELKE TIP KAN JE MEEGEVEN AAN KLANTEN MET VERSTOPPING?; stevig wandelen, fietsen of sporten zet de
darmen aan tot bewegen, waardoor de ontlasting soepel blijft

*EEN KLANT VRAAGT VOOR ZIJN DOCHTER VAN 3 JAAR IMODIUM SMELTTABLETTEN. ZE HEEFT SINDS
VANMORGEN DIARREE EN HIJ WIL HAAR ZO SNEL MOGELIJK HELPEN. ZE IS VERDER NIET ZIEK, WAT ADVISEER
JE?; dit geneesmiddel is niet geschikt voor kinderen van haar leeftijd
*VANAF WELKE LEEFTIJD MAG MEN EEN AANVANGSDOSIS VAN 2 TABLETTEN IMODIUM GEBRUIKEN?; vanaf 18
jaar

*WELKE BIJWERKINGEN HEEFT ORS?; geen bijwerkingen bekend

*WAT BETEKEND ADSTRINGEREND?; samentrekkend

*WAT ADVISEER JE EEN KLANT DIE DOOR ZWANGERSCHAP NIET ELKE DAG NAAR HET TOILET KAN?; een volume
vergrotend middel

*OP WELKE ONSCHULDIGE BIJWERKING DIEN JE DE KLANT TE WIJZEN BIJ HET GEBRUIK VAN NORIT?; het
verkleuren van de ontlasting

*WELK VIRUS VEROORZAAKT BUIKGRIEP?; Noro-virus

*WELKE WERKZAME STOF MAG NIET GEBRUIKT WORDEN BIJ BORSTVOEDING?; Senna

*WELKE WERKZAME STOF BEVAT MICROLAX?; natriumlaurylsulfoacetaat

*WAT IS HET VERSCHIL TUSSEN GRIEP EN BUIKGRIEP?; buikgriep komt vooral voor in de zomerperiode

*WELK PRODUCT MAG EEN ZWANGERE NIET GEBRUIKEN?; Imodium

*WELKE STELLING OVER LOSIMED DUO IS VOLLEDIG JUIST?; bevat loperamide en is geschikt vanaf 12 jaar

*EEN KLANT IS SUIKERPATIENT EN GEBRUIKT DAAR GENEESMIDDELEN VOOR, MAAR HIJ HEEFT OOK LAST VAN
DIARREE EN WIL GRAAG EEN VERPAKKING MET LOPERAMIDE, WAT IS JE ADVIES?; de klant dient contact op te
nemen met zijn huisarts

*WAT IS GEEN OORZAAK VAN VERSTOPPING?; te veel bewegen

*WELK UAD-GENEESMIDDEL HEEFT EEN HOOG RISICO?; dulcolax tabletten

*BINNEN HOEVEEL TIJD KAN IEMAND RESULTAAT VERWACHTEN BIJ HET GEBRUIK VAN
NATRIUMLAURYLSULFOACETAAT?; binnen 30 minuten

*WAT IS JE 1E EN BELANGRIJKSTE ADVIES ALS IEMAND LAST HEEFT VAN DIARREE?; zorg voor voldoende vocht
inname

*MAG EEN ZWANGERE KLANT EEN PRODUCT OP BASIS VAN LACTULOSE GEBRUIKEN?; ja, dat mag

*BIJWERKINGEN ALS HOOFDPIJN, DUIZELIGHEID, WINDERIGHEID EN MISSELIJK BIJ HET GEBRUIK VAN
IMODIUM KOMEN…?; vaak voor

*WAT IS GEEN OORZAAK VAN EEN DARM-INFECTIE?; het influenzavirus

*WANNEER STUUR JE IEMAND MET DIARREE NAAR DE HUISARTS?; als iemand ouder is dan 70 jaar en al 24 uur
diarree heeft

*VANAF WELKE LEEFTIJD IS DULCOLAX TABLETTEN GESCHIKT?; vanaf 2 jaar

*MET WELKE VLOEISTOF MAG MEN BISACODYL NIET INNEMEN?; melk

*VANAF WELKE LEEFTIJD IS ISPAGHULA HUSK ANHYDRICUM GESCHIKT?; vanaf 6 jaar

*IN WELKE TOEDIENINGSVORM IS SENNOCOL BESCHIKBAAR?; siroop en granulaat

*WAT IS DE MAXIMALE DOSERING VAN NORIT CAPSULE PER DAG?; 12 capsules

*MICROLAX BEVAT NATRIUMSULFOACETAAT EN SORBITOL ALS WERKZAME STOF, VOOR WIE IS DIT MIDDEL
NIET GESCHIKT?; kinderen jonger dan 6 jaar

*WELKE BIJWERKING KAN LACTULOSE GEVEN?; winderigheid of diarree

*NA HOEVEEL DAGEN GEBRUIK VAN SENNA BESTAAT DE KANS OP EEN LUIE DARM?; 3 dagen

*HOELANG MAG IMODIUM ACHTER ELKAAR GEBRUIKT WORDEN INDIEN ER GEEN VERANDERING OPTREEDT?;
maximaal 2 dagen

*WAT IS HEPATITUS?; een leverontsteking

*EEN KLANT VRAAGT OM EEN VERPAKKING METAMUCIL EN ASPIRINE, WAT DOE JE?; je wijst de klant erop dat
beide middelen niet tegelijkertijd mogen worden ingenomen

*WAT IS HET VERSCHIL TUSSEN NORIT TABLETTEN EN CAPSULES?; de capsules zijn ook geschikt voor diabetici

*VANAF WELKE LEEFTIJD KAN JE METAMUCIL ADVISEREN?; vanaf 6 jaar

*WELKE MONDELINGE RISICO-WAARSCHUWING GEEF JE MEE BIJ DE VERKOOP VAN EEN PRODUCT MET
LOPERAMIDE HCI?; neem extra maatregelen tegen uitdroging als gevolg van de diarree, minimaal 2 liter water
drinken

*WELKE GENEESMIDDELEN KUNNEN (SNELLER) VERSTOPPING VEROORZAKEN?; kalmerende middelen

*WELK PRODUCT IS OOK GESCHIKT VOOR ZUIGELINGEN?; norit

*WAT IS DE WERKZAME STOF IN MICROLAX?; natriumlaurylsulfoacetaat

*WELK PRODUCT BEHOORT TOT DE WATERBINDENDE MIDDELEN?; lactulose siroop

*WANNEER ADVISEER JE EEN KLANT NAAR DE HUISARTS TE GAAN?; als de diarree wordt afgewisseld met
obstipatie gedurende enkele weken

*WAT IS EEN CONTRA-INDIACTIE VAN LACTULOSE?; galactosemie

*EEN KIND VAN 2 MAAND HEEFT LAST VAN DIARREE, JE ADVISEERT?; de arts te raadplegen

*WELK PRODUCT IS OP BASIS VAN BISACODYL?; dulcolax

*WAT IS GALACTOSEMIE?; een erfelijke stofwisselingsziekte

*WELKE BIJWERKING KOMT BIJ LOPERAMIDE VAAK VOOR?; misselijkheid

*TIJDENS WELKE PERIODE VAN HET JAAR HEERST HET NORO-VIRUS?; vooral tijdens de zomerperiode

*WAT IS EEN CONTRA-INDICATIE VAN ORS?; nierfunctiestoornissen

*WELKE DARM IS 6 TOT 7 METER LANG?; de dunne darm

*IEMAND IS OP VAKANTIE EN HEEFT DIARREE GEKREGEN DOOR KRAANWATER TE DRINKEN, WAT ADVISEER JE
HEM OM TE DRINKEN?; rijstewater

*WANNEER KAN METAMUCIL VOOR VERSTOPPING ZORGEN?; als men er te weinig water bij drinkt

*STELLING1: UIT DE LEVER KOMEN SPIJSVERTERINGSSAPPEN EN ENZYMEN

STELLING 2: HET ZENUWSTELSEL EN DE HORMONEN ZORGEN VOOR HET JUISTE MOMENT VAN AFGIFTE VAN
SPIJSVERTERINGSSAPPEN, WAT IS WAAR?; stelling 2 is waar

*WELKE WERKZAME STOF BEHOORT TOT DE CONTACTLAXANTIA?; Senna

*PEUTERDIARREE ONTSTAAT DOOR?; te veel fructose in de voeding

*WELKE BIJWERKING VAN BISACODYL KOMT VAAK VOOR?; diarree

*EEN OVERDOSERING VAN IMODIUM UIT ZICH IN?; braken, hoofdpijn of spierzwakte

*WAT IS IN PRINCIPE GEEN OORZAAK VAN OBSTIPATIE?; vezelrijke voeding

*WELKE LEEFREGEL KAN JE MEEGEVEN BIJ OBSTIPATIE?; gebruik zo nodig zemelen, vermengd met yoghurt

*WELK PRODUCT MAG NIET GEBRUIKT WORDEN TIJDENS ZWANGERSCHAP?; Diacure

*WELK PRODUCT MAG NIET LANGER DAN 7 DAGEN ACHTER ELKAAR GEBRUIKT WORDEN?; lactulose siroop

*HOEVEEL TABLETTEN NORIT MAG MEN MAXIMAAL PER DAG?; 27 tabletten

*EEN KLANT HEEFT EERGISTER EEN DOOSJE SENNA TABLETTEN GEKOCHT EN HET BEVALT HAAR GOED, MAAR
VANMORGEN SCHROK ZE OMDAT HAAR URINE HELEMAAL ROOD WAS, WAT ZEG JE?; je bent vergeten te
vertellen dat dit geen kwaad kan, het is een bijwerking van het product

*WELKE BEWERING IS JUIST?; ORS mag niet gebruikt worden bij obstructie van de darmen

HOOFDSTUK 7:

*Braken; het braakcentrum in de hersenen geeft een signaal om de maaginhoud terug te sturen naar de
slokdarm. De slokdarmspier ontspant en de 12-vingerige darm trekt zich samen, de adem stokt. Buikspieren
spannen zich, maag maakt een samentrekkende beweging. Het voedsel kan er alleen uit via de slokdarm.
*Eerdere verschijnselen voor het braken;
-extra speekselaanmaak
-zweten
-bleek zien
-kokhalzen

*Oorzaken braken; -maagdarminfectie, -verstoring evenwichtsorgaan, -emoties, -over gevulde maag,

-ontstoken maagslijmvlies, -migraine, -kater, -niet goed functionerende maagportier (bij
baby’s is dat projectielspugen), -overdosering vitamine D, -zwangerschap, -vergiftig-
ingen, -bijwerking geneesmiddel, -hersenschudding, -zonnesteek, -neurologische
aandoeningen

*Bij een bootreis kan de reisziekte tot 4 dagen duren

*Bij aandoeningen van het evenwichtsorgaan, huisarts raadplegen

*Tips bij overgeven; elke 5-10 minuten een slokje water, maag verder tot rust laten komen.

*Wanneer bij braken naar de huisarts?

-als het overgeven na 1 dag niet minder is geworden
-bij uitdroging
-bij bloed in het braaksel
-als spugen samengaat met hevige buikpijn, sufheid, verwardheid of flauwvallen
-misselijk/braken na een val op het hoofd
-als het samengaat met hoge koorts of slijm en bloed in de ontlasting
-klachten als reisziekte zonder te reizen of bewegen i.c.m. met oorsuizen of doofheid
-projectielspugen
-een kind jonger dan 2 jaar dat niet wil drinken of een halve dag niet heeft geplast, i.c.m. diarree en
koorts

*antihistaminica= voor reisziekte, ORS= bij uitdroging, antacida= bij misselijk/opgeblazen gevoel,
zwangerschap= huisarts

*Aarsmaden; 0.5 tot 1 cm lang, larve groeit in 2-6 weken uit tot volwassen aarsmade. Ze overleven 2 maand
in de omgeving van de blinde darm. Vrouwtjes leggen 10.000 eitjes en gaan daarna dood. Het
gaat via besmetting.

*spoelworm; 10-30 cm lang, 3-6 mm dik, crème-roze kleur. Ze leven 1 jaar. Larven gaan via de darmwand het
lichaam in en ze verspreiden zich dan via de bloedbaan. In Nederland is maar 1 soort: ascaris
lumbricoides. Je krijgt het van het eten van rauwe groente en fruit.

*Lintworm; wordt enkele meters, kop met 4 zuignappen, rechthoekig witgele stukjes van 1-3 cm in de
ontlasting, deze bevatten eitjes. Gaat via het eten van rauw vlees.

*Tropische worm; ziekte Bilharzia

*Wanneer met wormen naar de huisarts?;

-kinderen onder de 2 jaar
-zwanger
-bij gebruik geneesmiddelen
-naast jeuk ook bloed in de ontlasting
 -bij het vermoeden van lintworm of tropische worm
-na 2 behandelingen + hygiëne maatregelen na 2 weken geen resultaat (2 weken bij aarsmaden, 3
bij spoelworm)
-bij buikklachten of sterke vermagering

*Een middel tegen wormen is Mebendazol, ook kruidenmiddel boerenwormkruid, pompoenzaad, bijvoet,
absint (alsem), knoflook en ui (de werking van deze kruiden is niet bewezen).

*Mebendazol zorgt ervoor dat de wormen en maden geen voedsel meer opnemen, het doodt geen eitjes,
alleen de larven, daarom na 14 dagen opnieuw innemen. Werkt tegen aarsmaden en spoelwormen.

*Mebendazol indicatie; behandeling infectie aarsmaden, spoelwormen, zweepwormen en mijnwormen. Vanaf

2 jaar.
bijwerking; nauwelijks
contra; geen
waarschuwing; als de infectie gepaard gaat met diarree, kan deze tegelijkertijd symptomatisch
worden behandeld
wissel; geen (alleen metrodinazol, hiermee verhoogde kans op allergische reactie)
zwanger/borst; zwanger niet, borst wel
overdosering; buikpijn, misselijk, diarree
dosering aarsmaden: start 1 tablet 100 mg, na 14 dagen 1 tablet, spelworm start 3 fagen lang 2x
1 tablet per dag, na 3 weken evt herhalen

*Aambeien zijn uitgezakte zwellichaampjes. Het is te vergelijken met spataderen. 4 soorten aambeien;
inwendig (jeuk, branderig gevoel), uitwendig (pijnlijk, bloed op wc papier), gecombineerd (zowel inwendig als
uitwendig) en aambei met bloedstolsel erin (getromboliseerde aambei, erg pijnlijk, kans op bloedstolsel)

*Oorzaken aambeien:
-verstopping
-zwangerschap
-ouderdom
-langdurig hoesten
-langdurig gehurkte houding of op toilet zitten

*Wanneer met aambeien naar de huisarts:

-langer dan 2 weken klachten & leefstijladviezen niet helpen
-hevige pijn is niet te helpen met medicatie
-uitwendige aambei is niet meer terug te drukken
-regelmatig bruine veeg in onderbroek
-bij gebruik geneesmiddel met bijwerking verstopping
-bloed bij de ontlasting
-ook buikkramp, opgeblazen gevoel, overgeven (kan duiden op darmafsluiting)
-gevoel van ontlasting, maar er komt niets
-ontlastingspatroon is veranderd
-klant valt of, verminderde eetlust, koorts

*Producten bij aambeien werken:

-systemisch werkend
-lokaal werkend
-beschermend/indrogend (Curanol)
-plaatselijk verdovend (Theranal)
-verzorgend/verzachtend (Sperti)
*Curanol; Hamemelis, Calendula, Echinacea, Aeculus, Sulfur, Thiamine
indicatie; bij branderigheid en jeuk door niet bloedende in/uitwendige aambeien, vooral bij
zwangerschap
bijwerking; lokaal branderig gevoel, soms overgevoeligheid
contra; voortdurende bloedende aambeien
zwanger, borst; mag
waarschuwing; voorzichtig bij ontstekingen of bloedingen
dosering; geen overdosering, max 14 dagen

*Andere werkzame stoffen tegen aambeien:

-zinkoxide; werkt dekkend, verkoelend, zwak samentrekkend. Kan wit/gele verkleuring geven aan
ondergoed. Vette zalf met zink is 1e keus bij pijn bij de ontlasting.
-bismuth; jeukstillend, desinfecterend, zwak samentrekkend (mag niet bij zwangerschap)
-hamamelis; licht samentrekkend en ontsmettend, in combi met vette zalf verzachtend
-echinacea; voorkomt infecties
-hypericum perforatum; ontstekingsremmend, samentrekkend

*Theranal; Lidocaine HCI, Bismutsubnitraat, zinkoxide

indicatie; plaatselijk pijn en jeuk door niet bloedende in- of uitwendige aambeien, 1e keus
bijwerking; vrijwel geen, evt lichte huisirritatie en overgevoeligheid
contra; bloedende aambeien
wissel; geen
zwanger/borst; niet
waarschuwing; bij ernstige leverziekte, epilepsie, verhoogde schildklierafwijking en hartfalen eerst
huisarts raadplegen of dosering aanpassen
dosering; zalf 2x daags+ na elke stoelgang, zetpil na elke stoelgang 1 inbrengen
overdosering; kan prikkeling geven aan centraal zenuwstelsel en problemen bij bloedcirculatie

*Sperti (saccharomycetisvivi extractum en Lecoris negraprionis oleum)

indicatie; bij klachten als gevolg van niet bloedende in- en uitwendige aambeien
bijwerking; heel zelden allergische reacties en/of plaatselijke huidreacties (door wolvet en
butylhydroxytolueen= hulpstoffen)
waarschuwing; niet bij kinderen en stoppen bij geen verbetering
wissel; geen
gebruik; alleen voor volwassenen, max 14 dagen. Geen 1e of 2e keus, zetpil laatste keus

*Fytotherapeutisch Epi anal = capsules met wijnstok, niet bij zwangerschap, max 5 capsules per dag, max
7 dagen. Vanaf 18 jaar, geen 1e of 2e keus

*Terminologie:
-pijnstillend – analgetisch
-antiflogistisch - ontstekingsremmend
-koortsverlagend – antipyretisch
-verlicht gewrichtspijn en reumatische pijn – atrosan
-verhoogt de weerstand – Echinacea
-osmotisch werkend bij verstopping (geschikt vanaf 0, adviseren vanaf 14) – Lactulose siroop
-Losecosan – remt de aanmaak van maagzuur
-volume vergrotend middel bij diarree (vanaf 8) – metamucil suikervrij
-Immodium – stopmiddel bij diarree (vanaf 8 jaar)
-hersteld de vochtbalans bij dreigende uitdroging – ORS
-zachtmaker bij verstopping – microlax
-tegen osteoporose – calciumcarbonaat
-middel tegen kramp in de maag – Buscopan
-Norit – absorberend bij diarree
-ondersteunt opbouw kraakbeen – glucosamine
-Mucoangin – bij keelpijn, vanaf 12 jaar, pijnstillend
-verdovend bij aambeien vanaf 12 jaar – Theranal
-Otalgan – verdovend bij oorpijn, voor alle leeftijden -
verdovend bij doorkomende tandjes – Dentinox
-braken, spugen en overgeven – vomeren
-levensvorm die ten koste van een ander micro-organisme zich in stand houdt en vermenigvuldigd - parasieten
-geeft
aan waarvoor een geneesmiddel gebruikt kan worden – indicatie -
plotseling ontstaan of verergeren van klachten of ziekte – acuut
-verzamelnaam voor klachten in de bovenbuik – dyspepsie
-allerkleinste soort bloedvat – haarvat
-met betrekking tot de mond en keel – oropharyngeaal
-allergische aandoening met jeukende uitslag die plotseling optreedt in de vorm van galbulten - urticaria
-middel dat de werking van een ander middel tegengaat – antagonist
-overmatig zuurgehalte – hyperaciditeit
-urine drijvende middelen – diuretica
-giftig – toxisch
-een mengsel van 2 vloeistoffen die elkaar van nature afstoten – emulsie
-vochtophoping – oedeem
-een fijn verdeeld mengsel van niet in elkaar oplosbare vloeistoffen – emulgel
-kenmerken, klachten en ongemakken veroorzaakt door een ziekte – symptomen
-een eiwit dat chemische reacties in het lichaam kan versnellen – enzym
-stoffen die stolling van het bloed tegengaan – anticoagulantia
-plaatselijk gezwollen bloedvaten onderin de endeldarm en net boven de anus – aambeien
-oogaandoening met verhoogde oogdruk – glaucoom
-mengsel van een vloeistof met een poedervormige vaste stof, wordt via de mond ingenomen - suspensie
-het geven van borstvoeding – lactatie
-plaatselijk – lokaal
-verward, verlies van besef van tijd en ruimte – desoriëntatie
-onbedoeld effect van een medicijn – bijwerking
-onvoldoende functioneren/ ontoereikendheid – insufficiëntie
-jeuk – pruritus
-krampen, onwillekeurige beweging van de spieren – spasmen
-beweeglijkheid / doorstroming – motiliteit
-langdurige klachten of ziekte – chronische aandoening

*Leeftijden:
-Witte kruis poeder – 18 -Aleve classic – 12 -Buscopan – 6
-Nexium Control – 18 -Rennie suikervrij – 12 -Microlax – 6
-Losecosan – 18 -Iberogast – 12 -Trachitol – 6
-Voltaren emulgel – 18 -Spidifen 200 – 12 -Metamucil – 6
-Exedrin – 18 -Alka-seltzer – 12 -Antigrippine – 6
-Sperti zetpil - 18 -Advil gel – 12 -Panadol – 6
-Saridon – 18 -Theranal – 12
 -Advil 400 – 12
-Hot Coldrex – 12
-Strepfen – 12
-Aspirine 500 – 12
-Mucoangin – 12
-Aspirine C – 12
-Epi Anal – 12
-Panadol Plus – 12

-Tantum – alle leeftijden

-Otalgan – alle leeftijden
-Voltaren K 12.5 - 14
-Citrosan – 9
-Roter APC – 7
-Aspirine 100 – 3
-Dulcolax tablet - 2

TOETSVRAGEN HOOFDSTUK 7:

*VANAF WELKE LEEFTIJD IS MEBENDAZOL GESCHIKT?; vanaf 2 jaar

*WAARDOOR WORDT DE ZIEKTE BILHARZIA VEROORZAAKT?; een tropische worm

*WAT WORDT BEDOELD MET FECALIEN?; ontlasting

*WAT IS EEN CANULE?; een meegeleverd tuitje bij een aambeienzalf

*WAT VEROORZAAKT DE KLACHTEN VAN EEN BESMETTING MET AARSMADEN?; het buiten de anus komen van
de vrouwtjes waar ze de eitjes leggen

*WANNEER STUUR JE IEMAND BIJ BRAKEN NAAR DE HUISARTS?; als iemand ook last heeft van diarree en hoge
koorts

*WAARDOOR ONTSTAAT EEN BESMETTING MET AARSMADEN?; een parasiet

*WELK ADVIES HOORT NIET THUIS BIJ EEN BESMETTING VAN PARASIETEN IN HET DARMKANAAL?; eet zoveel
mogelijk fruit en groente en drink zoveel mogelijk water

*WELKE OORZAAK VAN AAMBEIEN KOMT HET MEESTE VOOR?; verslapping van de bindweefselstrengetjes

*NA WELKE PERIODE STUUR JE IEMAND BIJ BRAKEN NAAR DE HUISARTS?; als het na 1 dag nog niet minder is
geworden

*WANNEER VERWIJS JE IEMAND DOOR NAAR DE HUISARTS DIE LAST HEEFT VAN AAMBEIEN?; als iemand ook
last heeft van overgeven en/of buikkramp

*WANNEER STUUR JE IEMAND MET AARSMADEN NAAR DE HUISARTS?; als de klant andere geneesmiddelen
gebruikt

*WAT IS HET VERSCHIL TUSSEN SPOELWORMEN EN AARSMADEN?; aarsmaden verplaatsen zich in de darm,
spoelwormen via het bloed

*AAMBEIEN BEVINDEN ZICH AAN HET UITEINDE VAN…?; de endeldarm

*STELLING 1: MEBENDAZOL BIJ AARSMADEN MOET EENMALIG WORDEN GEBRUIKT, EN 2 WEKEN LATER
OPNIEUW EENMALIG
STELLING 2: BIJ SPOELWORMEN WORDT MEBENDAZOL GEDURENDE 3 OPEENVOLGENDE DAGEN 2X PER DAG
100 MG GEBRUIKT. WAT IS WAAR?; beide stellingen zijn waar

*WANNEER STUUR JE IEMAND MET AAMBEIEN NAAR DE HUISARTS?; als een klant flink is afgevallen

*WANNEER STUUR JE EEN KLANT NAAR DE HUISARTS?; als een klant 3x Mebendazol heeft gebruikt maar vindt
het niet helpen

*WELKE AAMBEIEN ZIJN MEESTAL PIJNLIJK?; uitwendige aambeien

*WANNEER MOET IEMAND NAAR DE HUISARTS?; als men last heeft van een lintworm

*WELK PRODUCT TEGEN AAMBEIEN MAG NIET GEBRUIKT WORDEN TIJDENS DE ZWANGERSCHAP?; Theranal

*HOEVEEL X PER JAAR MOET MEN HUISDIEREN ONTWORMEN?; 4x per jaar

*WELKE KLACHTEN ONTSTAAN NIET DOOR AAMBEIEN?; verlies donkerrood tot bruin bloed in de ontlasting

*WELKE WERKZAME STOF HEEFT EEN DEKKEND, VERKOELEND EN ZWAK SAMENTREKKEND EFFECT?; Zinkoxide

*EEN KLANT HEEFT LAST VAN PIJNLIJKE INWENDIGE AAMBEIEN, WELK PRODUCT IS JE 1 E KEUS?; Theranal

*WAT IS EEN FRISSUUR?; een scheurtje rond de anus

*WAT ZIJN DE SYMPTOMEN VAN REISZIEKTE?; een slap en lusteloos gevoel, bleek zien en zweten

*STELLING 1: LIDOCAINE IS EEN LOKAAL ANAESTISCHE WERKZAME STOF

STELLING 2: SPERTI WERKT VERZACHTEND EN VERDOVEND, WAT IS WAAR?; Alleen stelling 1 is waar, 2 niet

*WELKE WORMEN ZIJN HET LANGST?: lintwormen

*WAT VEROORZAAKT DE KLACHTEN VAN EEN BESMETTING MET AAMBEIEN?; het is niet besmettelijk

*WELKE AAMBEI IS HET MEEST PIJNLIJK?; een getromboseerde aambei

*WANNEER VERWIJS JE IEMAND MET AAMBEIEN NAAR DE HUISARTS?; als de klachten langer dan 14 dagen
bestaan

*WAARAAN KAN IEMAND EEN BLOEDENDE INWENDIGE AAMBEI HERKENNEN?; helderrood bloed in het toilet
of op het toiletpapier

*WAAR KOMT HET SIGNAAL OM TE BRAKEN VANDAAN?; vanuit de hersenen

*HOELANG KAN MEN KLAARGEMAAKTE ORS BEWAREN?; 24 uur in de koelkast

*IBEROGAST BIJ MISSELIJK IS…?; een 1e keus advies

*VANAF WELKE LEEFTIJD IS SPERTI GESCHIKT?; 18 jaar

*HOE GESCHIEDT DE BEHANDELING VAN EEN SPOELWORM?; 3 opeenvolgende dagen 2x per dag 1 tablet (100
mg) Mebendazol gebruiken

*WAT IS EEN BIJWERKING VAN HET GEBRUIK VAN IBEROGAST?; en zijn geen bijwerkingen bekend die vaak of
zeer vaak voorkomen

*ALS EEN AARSMADE EITJES LEGT IS DIT ONGVEER?; 10.000

*WELKE WERKING HEEFT LIDOCAINE?; lokaal verdovend

*WELKE WORMEN ZIJN HET LANGST?; lintworm

*WANNEER STUUR JE IEMAND BIJ SPUGEN NAAR DE HUISARTS?; als er sprake is van projectielspugen

*BIJ DE AANWEZIGHEID VAN WORMPJES WORDT AANBEVOLEN OM HET BEDDENGOED TE WASSEN OP…?; 60 C

*HET ONTSTAAN VAN AAMBEIEN IS TE VERGELIJKEN MET HET ONTSTAAN VAN…?; spataderen

*WELKE AANDOENING KAN WORDEN VEROORZAAKT DOOR EEN TROPISCHE WORM?; Bilharzia

*EEN ZWANGERE KLANT VRAAGT IETS TEGEN HAAR AAMBEIEN, WELK GENEESMIDDEL IS JE 1 E KEUS?; Curanol

*OM WELKE REDEN KUNNEN AAMBEIEN BIJ OUDERDOM ONTSTAAN?; door verslapping en slijtage van
bindweefselstrengen bij de anus

*WAT IS OVER HET ALGEMEEN GEEN VERSCHIJNSEL VOORAFGAAND AAN OVERGEVEN?; extra
speekselaanmaak en koude rillingen

*BINNEN HOEVEEL TIJD GROEIEN LARVEN UIT TOT VOLWASSEN AARSMADEN?; 2-6 weken

*WAT IS GEEN OORZAAK VAN AAMBEIEN?; puberteit

*VANAF WELKE LEEFTIJD MAG JE SPERTI ADVISEREN?; 18 jaar

*WAT WORDT BEDOELD MET HET RECTUM?; de endeldarm

*EEN ZWANGERE VROUW KLAAGT DAT ZE LAST HEEFT VAN DIARREE, ZE DENKT DAT HET KOMT OMDAT HAAR
KINDEREN WORMPJES HEBBEN. HAAR KINDEREN ZIJN 3 EN 5 JAAR. OM WELKE REDEN STUUR JE HAAR DOOR
NAAR DE HUISARTS?; vanwege het feit dat ze zwanger is

*STELLING 1: DE ANUS IS 4 CM LANG EN BEVAT 2 KRINGSPIEREN

STELLING 2: DE BUITENSTE KRINGSPIER ONTSPANT ALS ER ONTLASTING TEGENAAN DRUKT, DE BINNENSTE
SPANT ZICH DAN STRAAK AAN, WAT IS WAAR?; alleen stelling 1 is juist

*WELKE TIP KAN JE MEEGEVEN OMTRENT BRAKEN?; handen wassen met zeep na elke toiletgang of na het
opruimen van braaksel

*WAT BETEKEND FECALIEN?; ontlasting

*WIE KAN, ZONDER EXTRA OP TE LETTEN, ORS GEBRUIKEN?; een zwangere vrouw

*WAT IS DE MAAGPORTIER?; een sluitspier aan het einde van de maag

*ALS EEN BABY MET GROTE KRACHT DE VOEDING UITSPUUGT SPREKEN WE VAN?; projectielspugen

*WAT IS ASCARIS?; een spoelworm

*WIE HEBBEN ER SNELLER LAST VAN REISZIEKTE?; kinderen tussen de 2 en 10 jaar

*TIJDENS WELKE PERIODE VAN DE ZWANGERSCHAP IS DE VROUW OOK VAAK MISSELIJK?; de eerste weken en
dan vooral in de ochtend

*WELKE KLACHTEN KOMEN VOOR BIJ EEN BESMETTING MET SPOELWORM?; kriebelhoest en koorts

*WELKE TIP GEEF JE NIET MEE BIJ AAMBEIEN?; draag katoen ondergoed en gebruik inlegkruisjes om evt.
bloedverlies op te vangen

*WANNEER STUUR JE IEMAND NAAR DE HUISARTS MET AARSMADEN?; als 2 behandelingen met Mebendazol 2
weken na de laatste behandeling onvoldoende effect hebben gehad

*WAT IS DE WERKING VAN LOKALE ANESTETICA?; ze werken plaatselijk verdovend

*ORS IS JE 1E KEUS BIJ…?; uitdroging

*WANNEER STUUR JE IEMAND NAAR DE HUISARTS BIJ SPUGEN?; als het samengaat met flauwvallen

*WELK PRODUCT IS 1E KEUS BIJ AAMBEIEN?; Theranal

*WAT IS EEN CONTRA-INDICATIE VAN MEBENDAZOL?; er zijn geen contra-indicaties

*WELKE WERKZAME STOF TEGEN AAMBEIEN HEEFT GEEN ADSTRINGERENDE WERKING?; Echinacea Purpura

*WAAR ZIT HET EVENWICHTSORGAAN BIJ DE MENS?; in het middenoor

*WANNEER HELPT EEN ZELFZORGGENEESMIDDEL TEGEN WORMEN NIET?; als het een lintworm is

*WIE ONTSPANT ZICH TIJDENS HET BRAKEN?; de slokdarmspier