Mobbing

AYGÜN, H. A. (2012). Psikolojik yıldırma (mobbıng) üzerine nitel bir

araştırma. Gümüşhane üni. Sosyal bilimler elektronik dergisi
Mobbing- Psikolojik Yıldırma

 Kurum veya örgütlerde

 çatışmaların şiddetli hale gelmesi
 Bireylerin
veya grupların birbirlerine olumsuz
davranışlar uygulamaları

 İş yerinden uzaklaşma, intihar

Mobbing- Psikolojik Yıldırma

 Çatışmaların şiddetli bir hali

• Zorbalık • Taciz
• Kötü muamele • Sindirme
• Duygusal istismar • Travma
• Psikolojik terör • Duygusal linç

 Yıldırma veya bezdiri olarak da ifade edilmektedir.

Mobbing- Psikolojik Yıldırma

 Bullying (zorbalık): okullardaki fiziksel şiddet veya

tehdit
 Mobbing (yıldırma):iş yerlerinde fiziksel,
duygusal, psikolojik şiddet
 Mobbing

 İlk defa 1960’lı yıllarda Lorenz

 Hayvanların bir yabancı ya da avlanmakta olan düşmanı kaçırmak için
yaptıkları davranışları açıklamak için kullanmıştır.
 Lorenz bu kavram ile kurbanı yalıtan ve ümitsizlik nedeniyle intihara bile
sürükleyebilen bu davranışın ciddiyetini vurgulamak istemektedir
 İş yerlerinde ise ilk kez Leymann tarafından kullanılmıştır.
 “bir ya da birden fazla kişinin, bir kişiyi hedef alarak, sistematik bir şekilde ahlaki olmayan
ve düşmanca davranışlarda bulunması, devam eden bu davranışlar neticesinde de kişinin
savunmasız ve çaresiz bir duruma itilmesi»
 Mobbing
 Davenport vd. (2003: 15)
 duygusal saldırı olduğunu ve bir kişinin, diğerlerini rızaları ya da rızaları dışında belirli
kişilere karşı etrafında toplayıp sürekli kötü niyetli hareketlerde bulunması ima, alay ve
karşısındakinin itibarını düşürme gibi yollarla saldırgan bir ortam oluşturması ve kişinin
işten çıkmaya zorlaması olarak ifade etmektedir.
 Rayner ve Hoel (akt. Bilgel vd., 2011)
 Mesleki tehdit (görüşlerine değer vermeme, mesleki aşağılama), kişilik tehdidi (tedirgin
etme, onuru kırmak,
 Alaycı tutum), izole etme (mesleki eğitimde yoksun bırakma, bilgi sahibi olmasını
engelleme),
 Aşırı iş yükleme (gerçekleşmesi olanaksız iş verme, gereksiz engeller koyma) ve
 Destabilize etme (anlamsız görevler, referans vermeme, sorumluluğunu elinde alma)
Mobbing

 Üç ortak nokta
1. Uygulayan kişinin amacına bakılmaksızın kurban üzerinde
bıraktığı etki,
2. Etkinin ortaya çıkardığı zarar ve
3. Psikolojik yıldırmanın (mobbing) devam etmesi yönündeki ısrarlı
davranışlardır.
Mobbing

 Türkiye’de psikolojik tacize uğrayanlar Avrupa ülkelerine

oranla çok daha fazla (Paksoy, 2007: 13).
 İşyerinde cinsel taciz konusunda Türkiye Avrupa ülkeleri
arasında 3. sırada yer almaktadır.
 Sindirme, yıldırma ve aşağılama gibi yollarla işten
çıkarma bir yönetim biçimi olarak görülmekte, bu da
oranı düşürmektedir.
Mobbing Türleri

 Üstün asta, astların üstlerine veya aynı düzeyde olanların uyguladığı bir
yıldırma biçimi
 Düşey
 Dikey
 Yatay
 Dikey psikolojik yıldırmanın nedenleri
 sosyal imajın tehdit edilmesi, yaş farkı, kayırma ve politik nedenler
 Yatay psikolojik yıldırmanın nedenleri
 rekabet, farklı bir yerden gelme (bölge, kent) ve ırkçılık
Mobbing Türleri

 Psikolojik yıldırma 5 kategoride incelenmektedir.

 Kendini göstermeye ve iletişim oluşumuna saldırılar (sözünüzün sürekli kesilmesi,
yaptığınız işin sürekli eleştirilmesi vb.),
 Sosyal ilişkilere saldırılar (çevrenizdeki insanların sizinle konuşmaması,
diğerlerinden ayıran işyeri verilmemesi vb.),
 Kişinin itibarına saldırılar (gülünç durumlara düşürülmek, insanların arkanızdan
kötü konuşması vb.)
 Kişinin yaşam kalitesine ve meslek durumuna saldırılar (anlamsız işler verilmesi,
işinizin sürekli değiştirilmesi vb.)
 Kişinin sağlığına doğrudan saldırılar (fiziksel şiddet ile tehdit yapılması, doğrudan
cinsel taciz uygulanması vb.)
Mobbing Türleri

 Bireyler üzerindeki sonuçları

 Psikolojik
 Fizyolojik

 Örneğin; depresyon, uykusuzluk, kalp krizi, titreme, terleme,

hazımsızlık, nefes alma problemleri
Mobbing Türleri

 Davranışın süresi ve sıklığı önemli

 Haftada en az 1 kere ve en az altı ay boyunca
 Psikolojik yıldırma kurbanın davranışları üzerindeki etkilerine göre
kategorilendirilmektedir.
 birinci derece psikolojik yıldırma (kişi direnmeye çalışır),
 ikinci derece psikolojik yıldırma (kişi direnemez)
 üçüncü derece psikolojik yıldırma (işine geri dönemez)
Psikolojik Yıldırmaya Neden Olan
Faktörler

 Kişisel faktörler
 Yaş, cinsiyet, başarı, çekicilik …
 Kurban açısından hiçbiri haklı gerekçeler değildir!
 Mobbing uygulayan
 Duygusal zeka
 Nevrotik rahatsızlıklar
 Etik anlayış
Psikolojik Yıldırmaya Neden Olan
Faktörler

 Dışsal faktörler
 Örgütsel ve toplumsal faktörler
 Dikey (hiyerarşik örgüt yapıları)
 Kötü yönetim
 Rekabetçi ortam
 Liderlik davranışları
 İletişim stili
 Aşırı yük
 Görev dağılımındaki belirsizlik
 Toplumsal değerlerin bireyselliği, şiddet ve baskıyı öncelemesi
Psikolojik Yıldırmanın Etkileri

 Fizyolojik, psikolojik ve davranışsal problemler

 Stres ve tükenmişlik
 Travma sonrası stres bozukluğu
 Endişe ve panik atak
 İntihar
 örgüt kültürüne yabancılaşma
 Görevden uzaklaşma
 Kadınların erkeklere kıyasla daha fazla mobbinge maruz kaldığı gerçeği