Şap (hastalık)

Hastalık

Bu maddede b!rçok sorun bulunmaktadır. Lütfen sayfayı gel!şt!r!n (https://t [Daralt]

r.w!k!ped!a.org/w/!ndex.php?t!tle=%C5%9Eap_(hastal%C4%B1k)&act!on=ed!t)
Daha fazla b!lg!
veya bu sorunlar konusunda tartışma sayfasında b!r yorum yapın.
Şap, ç!ft toynaklı hayvanlarda görülen v!ral b!r hastalıktır. Halk arasında tabak
veya dabak olarak adlandırılır.

Şap hastası b!r !neğ!n damağında lezyon.

Vez!kül gel!şm!ş ve patlamıştır.

https://tr.m.w k ped a.org/w k /Şap_(hastalık)#:~:text=9%20K ımı,mecbur %20hastalıklar%20arasında%20yer%20almaktadır. 7/6/24 23 26

Sayfa 1 / 20
:
i
i
i
i
i
a
i
 Hastalığın tanımı
Evc!l veya yaban! tüm ç!ft tırnaklı hayvanlarda görüleb!len, kron!k durumlarda
zayıf ve yavru hayvanlarda ölüme sebeb!yet veren, genell!kle et, süt ve !ş gücü
kaybına sebep olan v!ral b!r hastalıktır. Türk!ye Tarım ve Orman Bakanlığınca
!hbarı mecbur! hastalıklar arasında yer almaktadır. Hastalığın mortal!tes! düşük
olmasına karşın yüksek morb!d!teye sah!pt!r. Bu şu anlama gel!r: Öldürücü
olmamakla b!rl!kte sürü !çer!s!nde veya bölgede hızla yayılır. Her ne kadar
zoonoz kabul ed!lse de !nsanlara bulaşma oldukça nad!rd!r.

Tarihi
Hastalık İlk kez 1546 yılında G!rolamo Fracastoro tarafından tanımlanmıştır.
Türk!ye'de !se !lk olarak 1914 yılında !stat!st!k! b!lg! olarak kayıt altına alınmıştır.

Etiyoloji
P!corna v!rüsler grubu !ç!nde Aphtov!rus alt grubundandır. V!rüsün b!l!nen (A,
O, C, Sat 1, Sat 2, Sat 3 ve As!a 1) !s!mler!nde 7 adet serot!pler!n!n yanında,
yaklaşık 64 farklı alt t!p! mevcuttur.

Türk!ye'de en çok görülen serot!pler A, O ve As!a-1 serot!pler!d!r.

Yüksek sıcaklık, d!rekt güneş

https://tr.m.w k ped a.org/w k /Şap_(hastalık)#:~:text=9%20K ımı,mecbur %20hastalıklar%20arasında%20yer%20almaktadır. 7/6/24 23 26

Sayfa 2 / 20
:
i
i
i
i
i
a
i
 ışığı v!rüs !ç!n uygun olmayan
şartlardır.
D!rekt güneş ışığı v!rüsün
tahr!p olmasına sebep olur.
D!rekt güneş ışığına maruz
kalmadığı şartlarda
40 °C 12 saatte,
60-65 °C 30 dak!kada,
85 °C !se hemen tahr!p
olur. (sütü kaynatmak, et!
ka!deye uygun şek!lde
p!ş!rmek v!rüsü tem!zler)
V!rüs normal hava şartlarında

https://tr.m.w k ped a.org/w k /Şap_(hastalık)#:~:text=9%20K ımı,mecbur %20hastalıklar%20arasında%20yer%20almaktadır. 7/6/24 23 26

Sayfa 3 / 20
:
i
i
i
i
i
a
i
 (ör. oda şartları) yaşamını
sürdürür,
V!rüs b!l!nen b!rçok
dezenfektan a karşı
dayanıklıdır.
V!rüsün dayanıksız olduğu
dezenfektanlar şunlardır.
Potasyum h!droks!t (KOH)
%4 soda, as!tler (s!rke
as!t!)
%1-2 NaOH (sudkost!k)
Hastalık etken"n"n normal koşullarında yaşama standartları

Donmuş sperma (-270 °C) 30

https://tr.m.w k ped a.org/w k /Şap_(hastalık)#:~:text=9%20K ımı,mecbur %20hastalıklar%20arasında%20yer%20almaktadır. 7/6/24 23 26

Sayfa 4 / 20
:
i
i
i
i
i
a
i
 gün
Yapağıda 24 gün
Der! ve kıllarda 28 gün
Kuru ot ve danelerde 130 gün
Ayakkabı ve last!k ç!zme 80-
100 gün
Toprakta 28 gün
Dondurulmuş taze ette 1 yıl
süreyle hastalık yapma
yeteneğ!n! korur.

Yayılması
Hastalığın yayılışı 2 farklı unsurla gerçekleş!r:

https://tr.m.w k ped a.org/w k /Şap_(hastalık)#:~:text=9%20K ımı,mecbur %20hastalıklar%20arasında%20yer%20almaktadır. 7/6/24 23 26

Sayfa 5 / 20
:
i
i
i
i
i
a
i
 1- Hasta hayvanlar

Bunların ağız salya akıntısı

İdrar ve dışkıları
Sütü
M!hraklarda oluşan vez!küler!n
patlaması !le
2- Taşıyıcı hayvan ve
kaynaklar

Fare, Kuşlar, Yaban domuzu,

Kanatlılar hastalığın
yayılmasında rol oynar.
Sun! tohumlama (Hastalıklı

https://tr.m.w k ped a.org/w k /Şap_(hastalık)#:~:text=9%20K ımı,mecbur %20hastalıklar%20arasında%20yer%20almaktadır. 7/6/24 23 26

Sayfa 6 / 20
:
i
i
i
i
i
a
i
 sperm veya malzeme !le)
Hastalıklı ortamda bulunan
kaba yem, hayvan altlığı, su,
Hastalıklı ortamda kullanılan
elb!se, kıyafet ve malzemen!n
(sağım mak!nes!, kaşağı,
z!nc!r) dezenfekte ed!lmeden
kullanılması,
Hayvan nak!ller! (Hastalıklı
hayvan, malzeme veya
dezenfekte ed!lmem!ş taşıma
araçları !le),
Hastalıklı hayvan ürünler!n!n

https://tr.m.w k ped a.org/w k /Şap_(hastalık)#:~:text=9%20K ımı,mecbur %20hastalıklar%20arasında%20yer%20almaktadır. 7/6/24 23 26

Sayfa 7 / 20
:
i
i
i
i
i
a
i
 gerekl! !şleme tab! tutulmadan
p!yasaya sürülmes! hastalığın
salğın hal!ne gelmes!nde
öneml! rol oynar.

Patogenez
Etken kuluçka dönem!n! (sığırlarda m!n. 2-7, Koyunlarda 1-6 gün) b!t!rd!kten
sonra;

Yüksek ateş (40-41 °C)

Durgunluk, !ştahsızlık,
Süt ver!m! kaybı,
Sürüden ger! kalma.
Etken vücuda alındığı bölgede

https://tr.m.w k ped a.org/w k /Şap_(hastalık)#:~:text=9%20K ımı,mecbur %20hastalıklar%20arasında%20yer%20almaktadır. 7/6/24 23 26

Sayfa 8 / 20
:
i
i
i
i
i
a
i
 pr!mer aft den!len !lk lezyonları
oluşturur.Daha sonra çok katlı
ep!tel!n stratum sp!nosum
hücreler!ne yerleş!r ve burada
ürer. Üred!ğ! hücrelerde
öncel!kle h!drop!k
dejenerasyon başlar ve
zamanla hücreler ölerek !ç! sıvı
dolu vez!küller oluşmaya
başlar. Stratum basale katmanı
sağlam olduğu !ç!n lezyonlarda
kanama görülmez. Lezyonlar
sıklıklar d!l, ağız boşluğu

https://tr.m.w k ped a.org/w k /Şap_(hastalık)#:~:text=9%20K ımı,mecbur %20hastalıklar%20arasında%20yer%20almaktadır. 7/6/24 23 26

Sayfa 9 / 20
:
i
i
i
i
i
a
i
 mukozası, g!ng!va (d!şet!),
yanak mukozası, tırnak arası ve
meme dokusunda görülür.Bu
kesec!kler d!l hareketler! ve
çeş!tl! nedenlerle patlar buna
bağlı olarak
İç ağız bölges!nde
kızarıklık, Yem yememe,
Ağızdan salya akması,
ağız salya akması, d!l!n
soyulması, d!l!n dışarı
çıkması görülür.Bazen
yakın vez!küller b!rleşerek

https://tr.m.w k ped a.org/w k /Şap_(hastalık)#:~:text=9%20K ımı,mecbur %20hastalıklar%20arasında%20yer%20almaktadır. 7/6/24 23 26

Sayfa 10 / 20
:
i
i
i
i
i
a
i
 bulla adını alır ve daha
büyük hale gel!rler.
Ağız bölges!nde oluşan
vez!küller ayak ve tırnak arası
bölgede de görüleb!l!r. Buna
bağlı olarak,
Tırnak arasında oluşan
yaralar, kızarıklık, apse ve
!lerleyen dönemlerde
tırnak düşmes! görüleb!l!r.
Meme yangıları sebeb!yle;
Hayvan buzağının
emmes!ne dah! !z!n

https://tr.m.w k ped a.org/w k /Şap_(hastalık)#:~:text=9%20K ımı,mecbur %20hastalıklar%20arasında%20yer%20almaktadır. 7/6/24 23 26

Sayfa 11 / 20
:
i
i
i
i
i
a
i
 vermez,
Ağrı çeker,
Sağımı reddeder,
Süt ver!m! düşer.
İlerleyen dönemlerde
mast!t!s görüleb!l!r.
Buzağı, kuzu ve oğlaklar
da hastalık bel!rt!ler! tam
olarak görülmeden an!
ölümlere rastlanab!l!r.
Bunun sebeb! etken!n
doğrudan myokard
hücreler!ne yerleşerek

https://tr.m.w k ped a.org/w k /Şap_(hastalık)#:~:text=9%20K ımı,mecbur %20hastalıklar%20arasında%20yer%20almaktadır. 7/6/24 23 26

Sayfa 12 / 20
:
i
i
i
i
i
a
i
 perakut/akut
myocard!t!s'e neden
olmasıdır. Nekrops!
sonucunda kalp kası
kaplan der!s!
görünümünde olur. Buna
daha çok v!rüsün O suşu
neden olmaktadır.
Hastalık !nsanlarda da lokal ve haf!f etk!l! olarak görüleb!l!r. Bel!rt!s! ağız ve el
bölges!nde su dolu kabarçık oluşumu şekl!nded!r. Çocuklarda daha etk!l!d!r.

Teşhisi
Ağız bölges!nde salya, köpüklü akıntı ve/veya tırnak arası bölges!nde oluşan
erozyonlar ön teşh!s !ç!n en bel!rl! görüntüdür. Bu lezyonlar meme bölges!nde
özell!kle meme başlarında görüleb!l!r ama bu teşh!s !ç!n tam b!r ayrım
sağlamaz.

https://tr.m.w k ped a.org/w k /Şap_(hastalık)#:~:text=9%20K ımı,mecbur %20hastalıklar%20arasında%20yer%20almaktadır. 7/6/24 23 26

Sayfa 13 / 20
:
i
i
i
i
i
a
i
 Tedavisi
V!ral b!r hastalıktır, b!rçok çeş!d! olduğundan tam olarak tedav!s! yoktur.
Veter!ner hek!mler hastalığın seyr!ne göre farklı tedav! yöntemler!
uygulamaktadırlar.

Korunma tedbirleri
Şap hastalığı, Türk!ye Tarım ve Orman Bakanlığının salgın hastalıklarla
mücadele programında yer alan b!r hastalıktır. Bu yüzden yurt genel!nde 6 ayda
b!r aşılama programı gerçekleşt!r!l!r.

Mümkün olduğunda
dezenfekte olmadan ahırlara
g!r!lmemel!d!r.
Ahırların duvarları, tabanı,
yeml!ğ! kolay dezenfekte
ed!leb!lecek malzemeden !nşa

https://tr.m.w k ped a.org/w k /Şap_(hastalık)#:~:text=9%20K ımı,mecbur %20hastalıklar%20arasında%20yer%20almaktadır. 7/6/24 23 26

Sayfa 14 / 20
:
i
i
i
i
i
a
i
 ed!lmel! ve dezenfeks!yonu
düzenl! b!r şek!lde yapılmalıdır.
Hayvanların devamlı bağlı
kaldığı ahırların yanında yen!
alınan hayvanların
bağlanacağı ayrı b!r bölüm
!nşa ed!lmel!d!r.
Bakıcıların ahıra g!rerken özel
elb!se ve ç!zme g!ymeler!
sağlanmalı ve başkalarının
ahıra g!rmeler!ne !z!n
ver!lmemel!d!r.
Bakıcıların veya hayvanların

https://tr.m.w k ped a.org/w k /Şap_(hastalık)#:~:text=9%20K ımı,mecbur %20hastalıklar%20arasında%20yer%20almaktadır. 7/6/24 23 26

Sayfa 15 / 20
:
i
i
i
i
i
a
i
 ahıra g!r!ş-çıkışta üzer!ne
basacakları dezenfektanlı
paspasların kapı önler!nde
bulunması gerekmekted!r.
Sağımlardan önce eller!n,
memeler!n ve sağım
ek!pmanlarının her sefer!nde
dezenfeks!yonuna t!t!zl!kle
d!kkat ed!lmel!d!r.
Hayvanlar s!steml! olarak şap
hastalığına karşı koruyucu
olarak aşılatılmalıdır.
Bölgeye yen! get!r!len

https://tr.m.w k ped a.org/w k /Şap_(hastalık)#:~:text=9%20K ımı,mecbur %20hastalıklar%20arasında%20yer%20almaktadır. 7/6/24 23 26

Sayfa 16 / 20
:
i
i
i
i
i
a
i
 hayvanların hastalığı taşıyıp
taşımadığı tak!p ed!lmel!d!r.
Aşısız hayvanlar ahıra
sokulmamalıdır.
Hastalıktan şüphel! hayvanlar
hemen ayrı b!r ahıra
alınmalıdır.
Hasta hayvanla !lg!lenen bakıcı
d!ğer ahırlara g!rmemel!,
g!yd!ğ! elb!se ve ç!zmeler o
ahırda kalmalıdır.
Hasta hayvanın bulunduğu
ahırdan çıkarılan artık yem ve

https://tr.m.w k ped a.org/w k /Şap_(hastalık)#:~:text=9%20K ımı,mecbur %20hastalıklar%20arasında%20yer%20almaktadır. 7/6/24 23 26

Sayfa 17 / 20
:
i
i
i
i
i
a
i
 altlıklar derhal yakılmalıdır.
İhbar! mecbur! b!r hastalıktır.
Görülmes! durumunda Tarım
bakanlığı teşk!latına haber
ver!lmes! gerekl!d!r.

Kaynakça

Türk!ye Gıda, Tarım ve

Hayvancılık Bakanlığı, Şap
Enst!tüsü (https://web.arch!ve.
org/web/20160109163453/ht
tp://sap.gov.tr/)
Şap Hastalığı Mücadele

https://tr.m.w k ped a.org/w k /Şap_(hastalık)#:~:text=9%20K ımı,mecbur %20hastalıklar%20arasında%20yer%20almaktadır. 7/6/24 23 26

Sayfa 18 / 20
:
i
i
i
i
i
a
i
 Tal!matı, TKB, KKGM (https://w
eb.arch!ve.org/web/2008082
9151630/http://www.kkgm.go
v.tr/tal!mat/sap_mucadele.htm
l)

"https://tr.w!k!ped!a.org/w/!ndex.php?
t!tle=Şap_(hastalık)&old!d=33440247
" sayfasından alınmıştır

Sayfa en son 21.44, 3 Temmuz 2024

tar!h!nde değ!şt!r!ld!. •

https://tr.m.w k ped a.org/w k /Şap_(hastalık)#:~:text=9%20K ımı,mecbur %20hastalıklar%20arasında%20yer%20almaktadır. 7/6/24 23 26

Sayfa 19 / 20
:
i
i
i
i
i
a
i
 Aks! bel!rt!lmed!kçe !çer!ğ!n kullanımı
CC BY-SA 4.0 l!sansı kapsamında
uygundur.

https://tr.m.w k ped a.org/w k /Şap_(hastalık)#:~:text=9%20K ımı,mecbur %20hastalıklar%20arasında%20yer%20almaktadır. 7/6/24 23 26

Sayfa 20 / 20
:
i
i
i
i
i
a
i