PHẠM HỒNG QUANG – LÊ HỒNG SƠN

MODULE THPT 6
X©y dùng
m«I tr−êng häc tËp
cho häc sinh
trung häc phæ th«ng

| 97
 A. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN

Hot ng h c t p ca ngi h c luôn din ra trong môi trng h c t p

nht nh. Mt môi trng h c t p thu n li là i!u ki#n c$n thi%t &
ngi h c t k%t qu( h c t p cao. Ti ó, ngi h c l,nh hi c b!
rng và chi!u sâu ca h# th1ng tri th2c, rèn luy#n c h# th1ng k, n5ng
phù hp và hình thành c h# th1ng thái  tích c:c thông qua vi#c
h c t p mt cách ch ng và tích c:c.
;& to l p môi trng h c t p nh v y òi h=i ph(i có s: k%t hp ca
nhi!u l:c lng giáo d>c, trong ó giáo viên là nhân t1 then ch1t.
NhBm giúp giáo viên xây d:ng c môi trng h c t p thu n li cho
h c sinh, module này sE chF dGn mt cách c> th& nhHng bi#n pháp,
k, thu t xây d:ng môi trng h c t p thu n li ó.

B. MỤC TIÊU
1. KIẾN THỨC
Giáo viên mô t( c các bi#n pháp xây d:ng môi trng h c t p.
2. KĨ NĂNG
Giáo viên v n d>ng các bi#n pháp & thi%t k% c các môi trng h c
t p phù hp vJi th:c tin dy h c ca b(n thân.
3. THÁI ĐỘ
Giáo viên tích c:c v n d>ng các bi#n pháp & xây d:ng môi trng h c
t p phù hp vJi th:c tin dy h c ca b(n thân.

98 | MODULE THPT 6
 C. NỘI DUNG
Nội dung 1
THÚC ĐẨY ĐỘNG CƠ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH THPT
Phát tri&n môi trng h c t p là vi#c to ra các i!u ki#n thu n li tL bên
ngoài & kích thích các ng cM h c t p ca h c sinh, thúc Ny h c sinh
th:c hi#n hot ng h c t p ca b(n thân nhBm hoàn thành m>c tiêu
h c t p ã ! ra.
Bi#n pháp này nhBm giúp giáo viên tìm ki%m các tiêu chí xác l p môi
trng h c t p thu n li kích thích h c sinh tích c:c h c t p trên cM sQ
tr( li các câu h=i:
1) ;ng cM thúc Ny h c sinh h c t p là gì?
2) Giáo viên c$n làm gì & to d:ng ng cM h c t p cho h c sinh?
Hoạt động 1: Nhận diện động cơ học tập của học sinh
NHIỆM VỤ
— Nghiên c2u k, thông tin ca hot ng 1.
— Tìm hi&u nhHng lí do vì sao h c sinh thích hoXc không thích h c môn
h c ca mình (có th& thông qua vi#c thi%t k% mt b(n i!u tra v! nhu c$u
h c t p ca h c sinh hoXc tr:c ti%p nói chuy#n vJi h c sinh).
THÔNG TIN PHẢN HỒI
* Thang b c nhu c u c a Maslow
“M i hot ng ca con ngi suy cho cùng là nhBm tho( mãn các nhu c$u”.
Nu nhu cu không c Nu nhu cu c tho
tho mãn, hc sinh cm Nhu cu mãn, hc sinh cm thy…
thy…

— B2t r2t và ngán ngNm, 5. Nhu cu t tho mãn — Mong mu1n t5ng
thi%u s2c s1ng. Hi#n th:c hoá nhHng gì trQng và phát tri&n theo
— ;i vô ngh,a, t\ nht ang là ti!m n5ng. T5ng hJng có giá tr cao hMn.
và không có m>c ích. trQng và phát tri&n cá — Sáng to, tích c:c và

XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG HỌC TẬP CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG | 99
— Mt xu hJng lNn nhân bBng cách theo
tránh t5ng trQng và u_i nhHng tình c(m và
phát tri&n. quan tâm ca b(n thân.
— V t v. T: bc l, hành ng
sáng to, nhu c$u tìm
ki%m b(n s`c và ý ngh,a
trong cuc s1ng.
n5ng ng.
— Khát khao vô t c
góp ph$n hHu ích.
— Tò mò, cQi mQ 1i vJi
nhHng kinh nghi#m mJi.
— Khát khao c ngh,
cho mình.
— Ngày càng rõ b(n s`c.

— S b phê bình. 4. Nhu cu c tôn trng — T: tin, bBng lòng.

— S tht bi và ri ro — T: tr ng: Khát khao thành — T: tin và t: tr ng.
(nh s nhHng tình công, s2c mnh và lòng — Sen sàng chp nh n ri
hu1ng mJi hoXc hot t: tin. S: tho( ang, có ro và thf nhHng i!u mJi.
ng h c t p mJi…). kh( n5ng t: gi(i quy%t. — Hp tác,  lng và
— S hãi, tuy#t v ng hoXc — Tôn tr ng: Khát khao thi#n tâm.
gi n dH vJi nhHng ngi c nhìn nh n và có — Nhu c$u tôn tr ng gi(m
áng tr ng nh giáo danh ti%ng, v th% và i, c thay bBng nhu
viên, trng h c… phNm giá. c$u cao hMn.
— Ghen t và cay `ng.
Liên t>c phá ngang dGn
tJi s: bù li v! th$n
kinh, nh:
— Phô trMng kinh niên;
tìm ki%m s: chú ý, ngo
mn.
— HoXc e dè và co li.

— Cô c, b ch1i b=, 3. Nhu cu c “thu"c — Có th& yêu thMng mình
không g1c r. v$” và c yêu và yêu thMng ngi khác.
100 | MODULE THPT 6
— Chp hành tri#t & quy Nhu c$u c cho và — Có th& tin c y bn bè,
nh ca nhóm. nh n tình c(m yêu thMng ngi thân và & h t: do.
— Ghét b= hoXc thù hBn ;c “thuc v!”, c có — NhHng nhu c$u này
nhHng “ngi ngoài nhóm”. g1c r. gi(m i và c thay
bBng nhu c$u cao hMn.
Liên t>c phá ngang dGn
tJi s: bù li v! th$n kinh
nh:
— ;i!u chFnh và thù hBn.
— HoXc co li.

— Lo l`ng, s hãi. 2. Nhu cu an toàn — An ninh v! thân th&.

— Hành vi ánh rki chukn. Không b au Jn, — Nhu c$u an toàn gi(m
thMng t t, c an ninh i và c thay bBng nhu
và _n nh… c$u cao hMn.

— Thèm 5n u1ng,… 1. Nhu cu v+t cht — Không thèm khát v t cht.
;k 5n, th2c u1ng, không — Nhu c$u này không còn
khí… và c thay bBng nhu
c$u cao hMn.
Trong b(ng thang b c nhu c$u ca Maslow, n%u thi%u bt kì nhu c$u nào
trong s1 này thì h u qu( là xut hi#n nhHng hành vi “có vn !”, nh ã
mô t( Q phía trái ca bi&u k; và n%u các nhu c$u c tho( mãn thì k%t
qu( sE là nhHng hành vi lành mnh nh c th& hi#n Q phía ph(i ca
bi&u k. NhHng nhu c$u Q dJi áy ca b(ng là quan tr ng nht. Nhu
c$u lên cao d$n chF có ý ngh,a quan tr ng vJi ngi nào nhìn chung ã
c tho( mãn nhHng nhu c$u Q phía dJi.
Trong quá trình to l p môi trng h c t p, giáo viên c$n quan tâm thích
áng tJi ng cM, nhu c$u h c t p ca h c sinh. ;ng cM h c t p là i!u
XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG HỌC TẬP CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG | 101
 ki#n tiên quy%t & h c sinh h c t p có hi#u qu( và thách th2c lJn nht
mà nhi!u giáo viên ph(i 1i mXt là làm cho h c sinh mu1n h c.
Trung tâm ánh giá và ki&m nh cht lng giáo d>c TP.Hk Chí Minh
nghiên c2u ng cM h c t p ca h c sinh, sinh viên Q 4 thành ph1 lJn:
TP.Hk Chí Minh, Hà Ni, ;à Neng và C$n ThM, vJi 981 h c sinh ph_
thông, 322 sinh viên cao rng và 697 sinh viên i h c. K%t qu( c x%p
theo m2c  tL cao %n thp nh sau: có vi#c làm t1t trong tMng lai
(95%), có s: hi&u bi%t rng (94%), t: khrng nh mình (81,5%), ph>c v>
cho t nJc (74,7%), c m i ngi kính tr ng (71,5%), trQ nên giàu có
(69,1%), làm vui lòng gia ình (66,8%), không thua kém bn bè (62,5%),
trQ thành lãnh o (50,2%), tho( mãn ý thích cá nhân (46,7%), có th& i
du h c (44,7%), trQ nên n_i ti%ng (23,2%).
Theo cu1n tài li#u Hng dn th c hành: Dy và hc ngày nay, Goeffrey
Petty chF ra nhHng lí do & h c sinh mu1n h c là:
— NhHng gì mình mu1n h c là có li cho mình.
— Trình  chuyên môn mà mình ang h c & t c sE có li cho mình.
— Mình thy mình thng thành t nh chuy#n h c hành, và s: thành t
ó làm t5ng s: t: tr ng ca mình.
— Mình sE c th$y cô và/hoXc bn bè chp nh n n%u mình h c t1t.
— Mình thy trJc h u qu( ca vi#c không h c sE chrng d chu.
— NhHng i!u mình h c th t lí thú và hp dGn óc tò mò ca mình, các hot
ng h c t p th t là vui.
Hoạt động 2: Tạo dựng động cơ học tập cho học sinh
NHIỆM VỤ
Bn hãy nghiên c2u thông tin ca hot ng 2 và suy ngh, th t k, v! các
câu h=i sau. Tr( li có hoXc cha có.
Thành công
Bài bn a ra có úng trình  và t1c  1i vJi h c sinh hay không?
Bn có a ra bài vJi nhi!u  khó không, & m i h c sinh !u có th& có

102 | MODULE THPT 6

thành công nht nh, và nhHng em có n5ng l:c khá hMn vGn thy c
thách th2c?
N%u h c sinh làm bài cha t yêu c$u, bn có cho phép các em c làm
li cho tJi khi t hay không? (Khi ó bn có khen hoXc có nhHng hình th2c
khác & “gia c1” vi#c các em hoàn thành bài hay không?)
M.c ích
H c sinh ca bn có hi&u li th% cá nhân mà các em sE thu c tL vi#c h c
nhHng gì mà bn ang dy không?
H c sinh có ánh giá cao tính thích 2ng ca nhHng gì các em ang h c vJi
th% giJi công vi#c hay không?
Bn có tích c:c “qu(ng cáo” môn dy ca bn czng nh nhHng ch !
trong ó hay không?
Bn có thMng lng ít ra là mt ph$n nào ó trong ni dung vJi h c sinh
& các em c h c nhHng gì mà các em mu1n không?
Thú v1
Các bài gi(ng ca bn có phong phú không?
Các bài gi(ng ca bn có lôi cu1n h c sinh tham gia nhi!u hot ng không?
Hot ng ca h c sinh do bn t_ ch2c có thng vui v\ không?
Bn có khai thác tính thích 2ng 1i vJi h c sinh và m1i quan tâm có tính
cht con ngi không?
Bn có khMi d y tính tò mò bBng cách ly các câu h=i lí thú làm cM sQ cho
bài gi(ng ca bn không?
Có cM hi nào & h c sinh th& hi#n n5ng l:c sáng to hoXc t: bi&u t không?
Bn có nhi#t tình không?
H c sinh ca bn có c phép l:a ch n Q m2c  nht nh 1i vJi nhHng
gì các em h c không?

XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG HỌC TẬP CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG | 103
 Bn có m1i quan h# thu n hoà vJi h c sinh ca bn không?
H c sinh có cM hi làm vi#c hp tác vJi nhau không?
C3ng c4
H c sinh ca bn có thng c hQng các “gia c1” không?
S: “gia c1” hoXc nhìn nh n ca bn có c a ra sJm nht sau khi h c
sinh hoàn thành công vi#c không?
H c sinh có cM hi tho( mãn nhu c$u c tôn tr ng không?
M.c tiêu
NhHng tiêu chuNn do bn Xt ra có c h c sinh coi là áng phn u &
t và kh( d, t c không?
Bn có nh kì ra bài ki&m tra và ! ra các thi hn qu(n lí t1t 1i vJi công
vi#c ca h c sinh không?
H u qu( ca vi#c không h c có  m2c & to ng cM h c t p không?
Bn có ! ra chF tiêu cá nhân cho ngi h c không, và có khen khi h t
chF tiêu không?
Bn có khuy%n khích h c sinh (m nh n trách nhi#m 1i vJi vi#c h c ca
b(n thân h không?
Bn có th& khuy%n khích nhHng h c sinh trQng thành hMn ca bn thMng
lng v! nhu c$u h c hành ca b(n thân h , ! ra chF tiêu cho b(n thân h
và ánh giá k%t qu( h c t p ca b(n thân h không?
THÔNG TIN PHẢN HỒI
NhHng thông tin sau sE giúp giáo viên có nhHng cách th2c & to d:ng
nhHng ng cM h c t p cho h c sinh.
1. Những gì mình muốn học là có lợi cho mình
L:a ch n các ni dung dy h c mà h c sinh quan tâm và thy có li ích
tr:c ti%p 1i vJi h c sinh, czng gi1ng nh vi#c dy xây gch cho ngi
104 | MODULE THPT 6
 ang mu1n xây tng quanh vn hay dy thiên v5n cho ngi ang
“xin ch%t” & c sf d>ng chi%c kính vin v ng mJi.
2. Trình độ chuyên môn mà mình đang học để đạt được sẽ có lợi cho mình
B(n thân giáo viên có th& hi&u rt rõ nhHng li ích trJc m`t czng nh
nhHng li ích lâu dài ca h c sinh khi h c t p môn h c ca mình. Nhng
không ph(i tt c( h c sinh !u bi%t c i!u ó. Vì v y, giáo viên c$n
giúp h c sinh thy c ý ngh,a trJc m`t czng nh lâu dài ca nhHng
m>c tiêu h c t p c$n t c khi h c t p môn h c. Giáo viên c$n “chào
bán” nhHng gì mu1n dy cho h c sinh. Ngh,a là giáo viên ph(i chF ra cho
h c sinh thy nhHng li ích trong hi#n ti czng nh trong tMng lai ca
vi#c h c t p môn h c mà mình ang gi(ng dy. Trên cM sQ giáo viên tìm
hi&u, n`m b`t c m>c tiêu trJc m`t và m>c tiêu lâu dài sau này ca
h c sinh, g`n k%t ni dung dy h c ca mình vJi quá trình hoàn thành
m>c tiêu ca h c sinh.
BBng nhHng kinh nghi#m th:c t%, giáo viên chF cho h c sinh thy t$m
quan tr ng ca môn h c, không chF h c sinh ca mình mà m i ngi
!u c$n bi%t c tri th2c ca môn h c mình ang gi(ng dy. Có nhHng
h c sinh sE ch5m h c hMn khi giáo viên Xt vn ! i&m s1 hoXc ánh giá
k%t qu( h c t p cu1i kì 1i vJi tLng ni dung c> th& cho h c sinh bi%t.
Hãy cho h c sinh thng xuyên c ki&m nghi#m nhHng ni dung bài
h c bBng chính cuc s1ng thng ngày ca các em, thông qua các bu_i
th:c hành, thí nghi#m, tham quan, du lch, các bài t p th:c tin, các cuc
nói chuy#n, giao lu… Và có nhHng môn h c, giáo viên hãy chF cho h c
sinh thy s: quan tr ng ca môn h c 1i vJi nhHng ngh! nghi#p trong
tMng lai mà h c sinh sE ch n…
;i!u quan tr ng em li hi#u qu( cao nht ca bi#n pháp này là giáo
viên giúp h c sinh k%t n1i c li ích trJc m`t vJi li ích lâu dài ca h
khi hoàn thi#n m>c tiêu h c t p ca mình.
3. Mình thấy mình thường thành đạt nhờ chuyện học hành, và sự thành
đạt đó làm tăng sự tự trọng của mình
;ng cM này giH vai trò ch o, c coi là $u tàu h c t p, lôi kéo, thúc
Ny quá trình t m>c tiêu h c t p ca h c sinh ngay c( nhHng khi
nhHng ng cM khác cùng tkn ti.
XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG HỌC TẬP CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG | 105
 Trong cuc s1ng, chúng ta nh n thy mt i!u, ngi ta thng thích
làm nhHng gì mà h cho là mình gi=i và không thích làm nhHng gì mà
ngi ta kém. N%u nu 5n vài l$n $u và c thLa nh n là ngon thì h
sE tin vào kh( n5ng ca mình, thy vi#c nu nJng th t lí thú và tL ó h
liên t>c thf thách b(n thân theo nhHng bài nu 5n khó hMn. Lòng t: tin
em li cho h s: kiên trì và lòng quy%t tâm mà thành công òi h=i, và sE
mang cho h ni!m tin & vt qua nhHng tht bi này hay tht bi khác.
Trái li, n%u ngi nào vLa mJi nu thf ã gXp ph(i nhHng k%t qu(
không t1t, nhHng món 5n khó nu1t, rki nhHng cái nh5n mXt, nhHng li
nh n xét không t1t thì h sE tìm cách tránh nu 5n bt kì lúc nào. S: kiên
trì, n{ l:c, quy%t tâm không Q li vJi h và làm cho h d dàng b ánh bi
bQi nhHng khó kh5n nho nh=. Và cu1i cùng là “tôi không th& nu 5n c”.
H c sinh czng v y. Trong quá trình h c t p, n%u hoàn thành c nhHng
nhi#m v> h c t p Xt ra và nh n c sf bi&u dMng, ghi nh n nhHng
k%t qu( ó tL ngi khác, nh nhHng gia v làm món 5n thêm ngon, thì
h c sinh sE t: tin trong quá trình hoàn thành nhHng nhi#m v> h c t p
ti%p theo. Ni!m tin vào kh( n5ng thành công trong h c t p ca b(n thân
h c sinh c nuôi d|ng, nâng cao và là ng l:c thúc Ny h c sinh h c
t p tích c:c, to ra s: quy%t tâm, n{ l:c và ham thích t c m>c tiêu
h c t p ca b(n thân.
Giáo viên c$n giúp cho h c sinh thy c s: thành công ca vi#c h c
t p. Chú ý s: v n hành ca chi%c $u tàu h c t p này.
Chi!u hJng th2 nht:
Tht b6i Phê bình
ca ngi h c hoXc thi%u gia c1, k& c( thi%u t:
thy tho( mãn

9"ng c: tht bi czng nh T tin

lòng kiên trì và c1 g`ng gi(m H c sinh tin “mình làm c”,
sút, vì v y h c hành sa sút. t: tin và t: tr ng !u t5ng.

106 | MODULE THPT 6

 Chi!u hJng th2 hai:
Thành công C3ng c4
ca ngi h c x(y ra, gkm c( khen, t: khen và
bn bè tán thQng.

9"ng c: t5ng lên czng nh Lòng t tin tht b6i

lòng kiên trì và c1 g`ng t5ng H c sinh tin “mình không làm n_i”,
lên, nh v y h c hành ti%n b. t: tin và t: tr ng !u tht bi.

Vì v y, giáo viên c$n:

— ;(m b(o ch`c ch`n rBng h c sinh bi%t rõ mình ph(i làm gì và làm th%
nào, và sen sàng giúp | các em khi c$n.
— Mt s1 bài t p ph(i có tính tr:c ti%p, nhanh chóng t c k%t qu( i
kèm vJi vi#c th:c hành có hi#u chFnh  m2c, sao cho m i h c sinh !u
có cM hi thành công trong loi bài này. Các bài t p khác có th& cân 1i
vJi nhHng h c sinh có h c l:c khá hMn.
— Hào phóng trong vi#c bi&u dMng và các hình th2c ghi nh n khác vJi bt
kì thành công nào trong h c t p ca h c sinh và làm vi#c ó mt cách
!u Xn 1i vJi nhHng thành công thng ngày.
4. Mình sẽ được thầy cô và/hoặc bạn bè chấp nhận nếu mình học tốt
Trong th:c t% dy h c, có rt nhi!u h c sinh h c t p môn h c không chF
bQi lí do nào khác mà chính s: tôn tr ng, quý m%n và mu1n c giáo
viên thLa nh n ã thúc Ny các em h c t p. S: quan tâm, khích l#, ng
viên thông qua nhHng cuc chuy#n trò, nhHng câu h=i th5m, nhHng li
nh n xét tích c:c trJc m i ngi… nhi!u khi có s2c mnh không ng,
có kh( n5ng thúc Ny h c sinh tích c:c h c t p. Vì v y, giáo viên hãy thi%t
l p nhHng quan h# t1t }p vJi h c sinh.
H c sinh còn mu1n c bn bè kng l2a chp nh n, th m chí sung
sJng khi thành công n%u em so vJi bn bè kng l2a. Giáo viên nên to

XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG HỌC TẬP CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG | 107
 d:ng vi#c thi ua và thách th2c trong lJp mình dy sE có kh( n5ng em
li ng cM mnh mE trong lJp h c. Tuy nhiên, c$n Xc bi#t chú ý không
c bi%n vi#c ó thành s: ganh ua giHa các h c sinh, k\o cái “c”
trong ng cM và lòng t: tr ng ca “k\ th`ng” li chrng bù c cho cái
“mt” trong ng cM và lòng t: tr ng ca “k\ thua”. Giáo viên c$n chú
ý không & x(y ra hi#n tng h c sinh thích thú khi chF ra l{i hay giu
ct nhHng tht bi ca bn bè kng l2a tkn ti trong h c sinh ngay c( khi
vui ùa.
5. Mình thấy trước hậu quả của việc không học sẽ chẳng dễ chịu
Giáo viên nên thng xuyên ki&m tra, ôn 1c, nh`c nhQ vi#c h c t p
ca h c sinh. Ki&m tra, ánh giá không chF nhBm o và x%p lot k%t qu(
h c t p ca h c sinh ã t c so vJi m>c tiêu h c t p, mà nó còn là
mt ng l:c thúc Ny h c sinh ti%n hành hot ng h c t p ca b(n
thân. K%t qu( ca ki&m tra, ánh giá là bi&u hi#n ca s: thành công hay
cha thành công, tho( mãn hay cha tho( mãn so vJi m>c tiêu h c t p
Xt ra ca h c sinh. Nó còn là cái & h c sinh khrng nh mình trJc
giáo viên, vJi bn cùng trang l2a. NhHng h c sinh có k%t qu( ki&m tra,
ánh giá t1t sE to ra s: tôn tr ng vJi chính b(n thân và vi#c h c t p ca
mình czng nh to ra c s: tôn tr ng tL ngi khác. NhHng h c sinh
có k%t qu( ki&m tra, ánh giá thp thì ó là cM sQ & cho h c sinh i!u
chFnh li hot ng h c t p ca b(n thân cho phù hp, và giáo viên c$n
ph(i chú ý giúp | nhHng h c sinh này & nhHng l$n ki&m tra sau có k%t
qu( t1t hMn, n%u không nó sE trQ thành y%u t1 tri#t tiêu ng cM h c t p
ca nhHng h c sinh này.
6. Những điều mình học thật lí thú và hấp dẫn óc tò mò của mình, các
hoạt động học tập thật là vui
;& làm c i!u này, vai trò ca ngi giáo viên rt lJn. Giáo viên hãy:
— Th& hi#n s: quan tâm ca mình vJi các nhi#m v> h c t p ca h c sinh,
nhi#t tình cùng tham gia vJi h c sinh & gi(i quy%t các nhi#m v> ó.
— Dy h c không ph(i là a ra nhHng dH li#u ã có sen trong sách giáo
khoa buc h c sinh ph(i ghi nhJ mà quan tr ng hMn là cách a ra
nhHng gi mQ thông qua nhHng tình hu1ng có vn !, nhHng câu 1,
nhHng i!u tranh cãi to s: tò mò và m1i quan tâm th:c s: ca h c sinh
108 | MODULE THPT 6
 tJi ni dung giáo viên dy. Vì n%u chF nêu ra dH li#u và b`t h c sinh ph(i
ghi nhJ mà không có s: quan tâm thích áng ca h c sinh thì dH li#u ó
nhanh chóng b lãng quên. Khi h c sinh ã quan tâm th:c s: sE to ra
c nhHng ghi nhJ dài hn và h c sinh sE v n d>ng c nhHng i!u
ã h c vào th:c tin.
— Th& hi#n tính thích 2ng ca nhHng gì giáo viên ang dy 1i vJi th% giJi
hi#n th:c, nh em tJi nhHng v t th t, cho xem video v! 2ng d>ng, i tham
quan, nhHng tình hu1ng th:c t%, nhHng thông tin ã phát trên ài, tivi…
— T n d>ng kh( n5ng sáng to và t: bi&u t ca h c sinh.
— ;(m b(o cho h c sinh c ch ng.
— Thng xuyên thay _i hot ng ca h c sinh.
— T n d>ng nhHng i!u ngc nhiên và các hot ng mJi l.
— Sf d>ng thi ua và thách th2c giHa các t_.
— Làm cho vi#c h c thích 2ng tr:c ti%p vJi cuc s1ng ca h c sinh.
— To m1i quan tâm ca con ngi 1i vJi ch !.

Nội dung 2
XÂY DỰNG BẦU KHÔNG KHÍ HỌC TẬP CHO HỌC SINH THPT
Môi trng h c t p thu n li ca h c sinh ch2a :ng mt b$u không khí
h c t p tích c:c. B$u không khí h c t p th& hi#n m1i quan h# tác ng
qua li giHa các thành viên ca lJp h c nh giáo viên — h c sinh, h c sinh —
h c sinh. H# qu( ca nhHng m1i quan h# này th& hi#n t p trung Q s: hài
lòng hay không hài lòng, s: g`n bó hay không g`n bó vJi các nhi#m v>
h c t p ca h c sinh. Xây d:ng b$u không khí h c t p cho h c sinh là
mt trong nhHng nhi#m v> (m b(o cho hot ng dy h c din ra mt
cách t1t }p mà ngi giáo viên giH vai trò ch o, khi ngi giáo viên
t_ ch2c t1t các m1i quan h# trong lJp h c (cM b(n là quan h# giáo viên —
h c sinh).
Vi#c xây d:ng b$u không khí h c t p ca ngi giáo viên ph(i c (m b(o
trên cM sQ quan h# th$y — trò t1t và giáo viên qu(n lí t1t lJp h c ca mình.
XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG HỌC TẬP CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG | 109
Hoạt động 3: Xây dựng mối quan hệ thầy – trò
NHIỆM VỤ
Bn hãy nghiên c2u thông tin ca hot ng và i!n vào b(ng sau:
M=c "
N"i dung Th ?ng ThAnh Không
xuyên thong bao gi?
Chú ý %n tLng h c sinh
L`ng nghe h c sinh
Khuy%n khích h c sinh Xt câu h=i
Chp nh n suy ngh, ca h c sinh
Quan tâm tJi công vi#c ca h c sinh
Dành thi gian vJi h c sinh
Ci khi h c sinh k& chuy#n vui
Th& hi#n thái  ánh giá cao 1i vJi
h c sinh
Cho i&m vJi nhHng câu tr( li xut s`c
ca h c sinh
Vi%t li phê 1i vJi bài ki&m tra vi%t ca
h c sinh
Dành n> ci, giao ti%p bBng m`t vJi
h c sinh
Dùng công vi#c và k%t qu( ca h c sinh
làm gMng
Giu ct ý ki%n óng góp ca h c sinh
Hay cáu gi n 1i vJi h c sinh

110 | MODULE THPT 6

 M=c "
N"i dung Th ?ng ThAnh Không
xuyên thong bao gi?
Coi thng h c sinh
Kiêu ngo
C`t ngang ý ki%n óng góp ca h c sinh
;1i xf bình rng vJi tt c( h c sinh
Quan tâm Xc bi#t %n nhHng h c sinh
“Xc bi#t” — h c sinh h c kém, h c sinh có
i!u ki#n khó kh5n, h c sinh khuy%t t t…
— Tr( li các câu h=i sau:
+ ‚n tng ban $u ca bn v! h c sinh lJp ang dy?
+ Bn có bi%t nhHng n tng ban $u ca h c sinh lJp bn ang dy v!
chính b(n thân bn là gì?
+ Li#t kê nhHng i!u mà bn có & h c sinh quý tr ng mình và nhHng gì
mình có & h c sinh không yêu quý mình.
THÔNG TIN PHẢN HỒI
Quan h# th$y — trò là n!n t(ng v! tâm lí ca môi trng h c t p ca h c
sinh. Quan h# th$y trò t1t }p d:a trên s: tôn tr ng lGn nhau. H c sinh
tôn tr ng giáo viên bQi k, n5ng gi(ng dy, phNm cht cá nhân, ki%n th2c
và trình  chuyên môn ca h . Giáo viên tôn tr ng h c sinh nh tLng
cá nhân con ngi và nhHng n{ l:c h c t p ca h c sinh. ;i!u quan
tr ng là ph(i thy s: tôn tr ng tLng cá nhân h c sinh không gi1ng nh
mt ki&u lòng tôn tr ng chung chung 1i vJi c( lJp và s: tôn tr ng này
ph(i c bi&u l và c c(m nh n, n%u không h c sinh khó nh n ra nó.
1. Quan hệ và uy quyền chính thức
M1i quan h# giHa giáo viên và h c sinh c$n có thi gian & hình thành và
thng tr(i qua hai giai on. Trong giai on th2 nht, bn t c
mt v trí quy!n l:c chF Mn thu$n vì bn là giáo viên.
XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG HỌC TẬP CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG | 111
 Khi b`t $u dy mt lJp h c mJi, giáo viên ph(i òi h=i h c sinh thLa
nh n “uy quy!n chính th2c ca mình”. Giáo viên ph(i truy!n t thông
i#p rBng uy quy!n ca h là hp pháp và uy quy!n ó là & t1i a hoá
vi#c h c t p. H ph(i t= ra t: tin v! kh( n5ng th:c thi uy quy!n này.
Ngi giáo viên không th& trông ch h c sinh sE thích mình ngay tL gi
h c $u tiên. Bn cha có gì chung & xây d:ng m1i quan h# cá nhân,
vì v y — dù mu1n hay không — bn sE b`t $u vJi lJp h c bBng vi#c nói v!
mt quan h# chính th2c. Là giáo viên, bn có mt s1 nhi#m v> nht nh,
i cùng vJi nhi#m v> còn có quy!n hn: hãy n`m chúng bBng c( hai tay.
Bn có quy!n c tuân th trong nhHng vn ! liên quan %n công vi#c
và hành vi. Bn có quy!n yêu c$u im lXng khi bn nói. Mt s1 giáo viên
c(m thy không tho(i mái khi 2ng Q v trí quy!n l:c này, có lE h cha
quen vJi nó, và khi l$n $u tiên mt h c sinh tuân th m#nh l#nh ca
h , h ã khó du n_i s: ngc nhiên. Vì sao bn li ph(i c(m thy r>t rè
hay có l{i v! vi#c sf d>ng quy!n uy chính th2c ca ngi giáo viên, n%u
nh bn sf d>ng nó vì li ích ca h c sinh? Bn %n lJp & dy, và bn
không th& dy c n%u không ra l#nh. Hãy sf d>ng uy quy!n ca bn.
Bn phát tri&n và sf d>ng uy quy!n chính th2c nh th% nào? ;i!u này
ph> thuc vào tình hu1ng gi(ng dy ca bn. N%u h c sinh ca bn
không hp tác, rt có th& bn rMi vào tình th% khó kh5n sau ây: h c sinh
ca bn chF chp nh n uy quy!n ca bn n%u bn sf d>ng nó mt cách
t: tin. Tuy nhiên, bn sE chF c(m thy t: tin khi h c sinh chp nh n uy
quy!n ca bn. Vì v y, hãy s(i bJc trong lJp h c nh th& bn hoàn toàn
tin vào kh( n5ng ki&m soát lJp h c ca bn. Hãy t= v\ t: tin, th thái và
làm ch tình hình, nht là khi bn không nh v y. ;i!u này c:c kì quan
tr ng trong vài gi gi(ng $u tiên ca bn hoXc khi ph(i Mng $u vJi
mt s1 khó kh5n.
Uy quy!n chính th2c c duy trì bQi các phMng pháp phi ngôn. Hãy
2ng thrng, ng:c |n, nhìn v! phía h c sinh, ra các m#nh l#nh bBng
gi ng nói t: tin, và trông ch sE c tuân th. N%u bn yêu c$u mt h c
sinh làm mt vi#c gì ó, Lng 2ng lQn vQn quanh quNn vJi nét mXt lo
l`ng, b5n kho5n không bi%t chuy#n gì sE x(y ra. Hãy ra m#nh l#nh vJi
thái  t: tin. N%u h c sinh ó cha th:c hi#n yêu c$u ca bn trong mt
112 | MODULE THPT 6
 thi gian ph(i ch5ng, hãy t: tin và d2t khoát; bn có th& t= ra ngc nhiên
khó hi&u 1i vJi chuy#n phi lí ó song không bao gi c t= ra là bn
ang b1i r1i.
Uy quy!n c truy!n t ch y%u thông qua ngôn ngH cf chF. Chrng hn,
hãy so sánh hai cách 1i xf sau ây vJi mt h c sinh không làm vi#c:
— Không nhìn thrng vào h c sinh, 2ng cách 5 mét và nói: “Tôi mu1n em
ngLng nói chuy#n và b`t $u làm vi#c i, Lan”.
— BJc i mt cách t: tin nhng không vi vã v! phía cô h c sinh ó,
ch1ng c( hai tay lên bàn cô bé & cúi xu1ng, 1i di#n vJi cô bé ó, nhìn
vào m`t cô bé ba giây và rki h=i mt cách t: tin: “Vì sao em cha b`t $u
làm bài?”, trong khi vGn ti%p t>c nhìn vào m`t cô bé.
Hai phMng pháp này to ra hi#u qu( khác nhau %n gi t mình 1i vJi
h c sinh.
Hãy làm thf & ki&m nghi#m, n%u bn không tin i!u ó.
Tt nhiên, bn không c$n th t thái quá khi ra bt c2 m#nh l#nh nào,
nhng hãy nhJ rBng hi#u qu( ca chF th 1i vJi h c sinh sE t5ng lên,
không bQi s: quát tháo hay s: gi n dH, mà bQi:
— Kho(ng cách g$n h c sinh: Bn càng g$n h c sinh bao nhiêu, tác ng
ca bn càng lJn by nhiêu, nht là n%u bn chi%m c “không gian cá
nhân” ca h c sinh và có mt t th% uy nghiêm.
— Giao ti%p bBng m`t: Có ngh,a là giH ti%p xúc bBng m`t trong khi bn nói,
và & t5ng hi#u qu(, c( trJc và sau khi nói.
— ;Xt câu h=i: Thông thng, vi#c “xf lí” h c sinh bBng cách Xt câu h=i sE
có công hi#u hMn vi#c “lên lJp mt bài”. Tuy nhiên, ôi lúc i!u này t
k%t qu( t1t nht khi chF có mt mình bn vJi h c sinh ó. Chrng hn:
“Vì sao em cha b`t $u làm bài?”.
2. Mối quan hệ và quyền uy cá nhân
Giai on hai trong vi#c phát tri&n m1i quan h# th$y trò là s: chuy&n d$n
tL uy quy!n chính th2c tJi uy quy!n cá nhân ca giáo viên. Mt giáo viên
sf d>ng uy quy!n chính th2c mt cách công bBng và hi#u qu(, th& hi#n
mt s1 k, n5ng trong gi(ng dy và cho thy rBng h trân tr ng h c sinh
và n{ l:c h c t p ca các em, sE dành c s: tôn tr ng ca h c sinh.
XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG HỌC TẬP CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG | 113
 N%u m i chuy#n suôn s\, theo thi gian, m1i quan h# ó sE chuy&n bi%n
thành m1i quan h# d:a trên các tính cách cá nhân. Ngukn g1c s2c mnh
ca giáo viên sE là s: mong mu1n ca h c sinh c làm hài lòng giáo
viên, và to c hình (nh riêng ca mình thông qua s: chp thu n ca
giáo viên. ;i!u này c g i là “uy quy!n cá nhân”. Uy quy!n cá nhân
ti%n tri&n th% nào? Ph(i mt hBng tháng ch2 không ph(i hBng tu$n; rõ
ràng giáo viên sE giành c s: tôn tr ng ca h c sinh bBng vi#c ch2ng
t= mình là giáo viên có hi#u qu(. NhHng vn ! sau sE rt hHu ích cho
giáo viên:
— Th& hi#n m1i quan tâm th:c s: %n công vi#c ca m{i h c sinh và chú ý
sf d>ng li khen — Xc bi#t & công nh n nhHng óng góp hay n{ l:c h c
t p ca cá nhân h c sinh — bt k& thành tích trJc ó hay kh( n5ng bNm
sinh ca em ó th% nào.
— Có mt b quy t`c rõ ràng và v n d>ng các quy t`c này mt cách công bBng,
nht quán, không mang theo ác c(m tL gi h c này sang gi h c khác.
— Sf d>ng tên g i thân m t ca h c sinh.
— Tôn tr ng h c sinh qua phép lch s: thông thng bBng cách nói “xin mi”
hoXc “c(m Mn”.
— Không bao gi dùng nhHng li nói mi#t th hay nho báng.
— Có nghi#p v> trong công tác gi(ng dy và t_ ch2c, chrng hn có các gi lên
lJp c chuNn b k, và t_ ch2c t1t, (m b(o thi gian, 5n mXc g n gàng…
— Kiên nhGn.
— L:a ch n phMng pháp dy h c sao cho h c sinh có th& óng góp cá
nhân vào bài gi(ng, và có ph(n 2ng tích c:c vJi nhHng óng góp này khi
bn có th&.
— Th& hi#n s: quan tâm %n thái , tình c(m và nhu c$u ca h c sinh:
“Em thy th vi#n mJi th% nào?”
“Em có lo ngi v! kì thi thf không, Phong?”
“Em ã hi&u rõ v! vn ! ó cha, hay em còn mu1n tôi gi(ng li l$n nHa?”
Và sau ó ít lâu:

114 | MODULE THPT 6

 — Th& hi#n s: quan tâm %n h c sinh vJi t cách các cá nhân con ngi,
chrng hn nh ci, ti%p xúc bBng ánh m`t và nói chuy#n riêng vJi cá
nhân các em; thLa nh n tính cá th& ca tLng h c sinh, chrng hn nhHng
Xc i&m cá tính, m1i quan tâm, m1t áo qu$n… ca các em.
— Xây d:ng mt phong cách th thái và t: tin mà không quá ki&u cách,
sf d>ng óc hài hJc Q nhHng nMi thích hp (bao gkm c( vi#c ph(i sen
sàng ôi khi có nhHng tr n ci v! b(n thân mình); s: hài hJc tho(i
mái ch2ng t= thái  t: tin.
Ph$n lJn nhHng i!u k& trên chF Mn thu$n ch2ng t= rBng bn coi tr ng
các h c sinh ca mình nh nhHng con ngi, ngc li vJi vi#c c1 g`ng
trQ thành “mt ngi trong s1 h c sinh”; hoXc chF tr ng các em khi các
em có thành tích hoXc có tinh th$n hp tác. N%u bn thành công trong
vi#c xây d:ng m1i quan h# thu n hoà, công vi#c ca bn sE trQ nên d
dàng hMn nhi!u, và czng thú v hMn nhi!u. Ph$n thQng ch y%u ca
ngh! dy h c chính là m1i quan h# ca ngi th$y vJi các trò ca mình.
N%u bn không thi%t l p c m1i quan h# t1t vJi h c sinh thì “mt rào
c(n tâm lí’ sE c to ra và ng5n c(n h c sinh tham gia th(o lu n, Xt
câu h=i hoXc yêu c$u giúp |. Rào c(n này czng tác ng tiêu c:c %n
ng cM h c t p ca h c sinh và vi#c qu(n lí lJp h c. G i h c sinh bBng
tên thân m t, nhHng n> ci và s: 1i xf bình rng là nhHng bi#n pháp
hHu hi#u nht & (m b(o rào c(n này không phát tri&n.
Không nên quá g`ng gng 1i vJi m1i quan h# vJi h c sinh. Hãy kiên
nhGn. Bn sE b ghét n%u bn c1 g`ng tuy#t v ng & c thích. Và czng
Lng kì v ng quá nhi!u; h c sinh không mu1n bn trQ thành mt ngi
bn t1t nht hoXc mt ngi bn tâm tình âu. Các em ã có nhHng
ngi bn này rki. Tt c( nhHng gì mà các em mu1n là bn ph(i là ngi
dy gi=i và qu(n lí lJp h c t1t, là ngi các em có th& ti%p c n và là ngi
quan tâm th:c s: %n vi#c h c hành ca các em.
Hoạt động 4: Quản lí lớp học
NHIỆM VỤ
Bn hãy nghiên c2u thông tin ca hot ng và xf lí các tình hu1ng sau:

XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG HỌC TẬP CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG | 115
 — Tình hung 1: Trong gi h c, giáo viên ang say sa gi(ng bài mJi thì có
mt h c sinh mt tr t t:.
— Tình hung 2: Bn là cô giáo tr\ mJi v! trng, c phân công dy
lJp 12. Khi ang gi(ng bài, bn phát hi#n mt h c sinh nam nhìn bn
chBm chBm.
— Tình hung 3: Trong gi h c, có mt h c sinh nam rt nghch ngm ã
“pha” thM & trêu bn gái trong lJp khi%n c( lJp xôn xao, mt tr t t:.
— Tình hung 4: Ti lJp h c, giáo viên ang gi(ng bài. C2 m{i khi giáo viên
vi%t b(ng thì c( lJp bm nhau ci. Khi giáo viên quay xu1ng thì các em
im bXt, nhng em nào czng c1 nhn ci.
— Tình hung 5: Th$y giáo ang gi(ng bài thì phát hi#n hai h c sinh nH
cu1i lJp 5n quà.
THÔNG TIN PHẢN HỒI
1. Các quy tắc và chế độ quản lí
M{i giáo viên !u có các quy t`c và ch%  ngay c( n%u chúng không c
trình bày mt cách rõ ràng. Hãy cân nh`c k, l|ng, trình bày rõ ràng và
th:c hi#n nht quán nhHng quy t`c và ch%  y. Bn mu1n h c sinh tr(
bài vào các ngày th2 Hai hay th2 N5m? Bn có mu1n h c sinh giM tay xin
tr( li câu h=i không? Trong gi th:c hành, h c sinh có c phép nói
chuy#n vJi ngi ngki cnh, ngki Bng sau hay ngki phía bên kia lJp không?
Các quy t`c và ch%  ca bn c$n có thi gian & c thi%t l p và ph(i
d:a trên cM sQ giáo d>c, an toàn và o 2c ch2 không ph(i cM sQ Xc
tính cá nhân.
Th:c ra nhHng gì h c sinh c phép th:c hi#n trong gi gi(ng ca bn
sE c quy nh bQi nhHng gì bn làm ch2 không ph(i bBng nhHng gì
bn nói. N%u bn nói rBng không ai c nói trong khi bn ang nói,
nhng bn không th:c thi i!u này, thì quy t`c này sE trQ nên vô hi#u; và
n%u bn can thi#p vào mt h c sinh ang nói chuy#n riêng thì thái 
không nht quán này ca bn sE dGn tJi ph(n 2ng bt bình: “Vì sao li
phê bình em, em +âu ph-i là ng.i duy nh/t”. N%u bn kiên quy%t tL ch1i
nhHng ý ki%n ca nhHng h c sinh ngki mt ch{ nói _ng lên và chF chp
116 | MODULE THPT 6
 nh n ý ki%n ca nhHng h c sinh giM tay phát bi&u thì vi#c giM tay phát
bi&u ý ki%n sE trQ thành quy t`c.
Dù bn có nêu rõ quy t`c ca bn hay không, bn ph(i thy trJc rBng
chúng sE b thf thách và bn ph(i nht quán trong vi#c th:c hi#n chúng.
Lúc $u, i!u này có th& có v\ r$y rà và mt thi gian, song ó là kho(n
$u t s1ng còn cho tr t t: trong tMng lai. Các quy t`c và hành vi c
quy nh bQi lu t ti!n l# — i!u chF có th& thi%t l p c nh s: nht quán
trong hành ng. ;ôi khi quy t`c có ngoi l#, song không nhi!u l`m.
Ph(i (m b(o rBng bn công bBng nhng li rt kiên quy%t. “Hãy l`ng
nghe nhHng li xin l{i bBng s: lo l`ng quan tâm, tình thMng, sau ó hãy
quên chúng i”.
;ôi khi czng nên thMng th(o vJi h c sinh v! các quy t`c và ch% : “Các
em mun n3p bài vào th4 Hai hay th4 N6m?” Mt s1 giáo viên còn i xa
hMn và a các chuy#n không _n ra & trao _i vJi h c sinh: “Tôi th/y r/t
phi:n lòng vì m3t s em cha n3p bài. Có chuy>n gì v?y? Bài khó quá à?”
Trong vi#c th:c hi#n các quy t`c do h c sinh quy%t nh, hãy nht quán
nh 1i vJi các quy t`c do bn ! ra. Mt khi ã có các quy t`c, bn có
th& b\ cong chúng i chút ít, nhng ph(i công bBng và nht quán ngay c(
khi làm nh v y.
Tt c( các giáo viên dy cùng mt lJp c$n có cách ti%p c n t1i a nh
nhau 1i vJi các quy t`c và ch% .
Ví d> v! mt b quy t`c c sf d>ng:
— Hoàn toàn không c nói chuy#n riêng khi tôi ang nói. (Tuy nhiên, tôi
có g`ng không nói quá dài.)
— Ph(i tuân th các quy t`c v! s2c kho\ và an toàn, chrng hn, bn không
c chy trong lJp.
— Khi làm vi#c cá nhân hoXc theo t_, h c sinh có th&:
+ Trao _i vJi ngi ngki bên cnh v! công vi#c.
+ Di kh=i ch{ & trao _i vJi mt bn khác v! công vi#c.
— HBng tu$n, ph(i np bài vào úng mt ngày nht nh. V`ng mXt quá
mt ngày là lí do có th& chp nh n c cho vi#c ch m np bài ca tu$n ó.
XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG HỌC TẬP CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG | 117
 + Không c dùng máy nghe nhc cá nhân và ph(i t`t i#n thoi c$m tay.
+ Không 5n hoXc u1ng trong lJp.
+ H c sinh không c ct sách vQ vào cXp n%u nh tôi cha cho phép
(dù kng hk có chF my gi — tuy nhiên, tôi chp nh n vi#c nh`c tôi v!
thi gian).
Hãy yêu c$u c d: gi các lJp khác trong trng ca bn & bn c(m
nh n rBng nhHng hành vi nào là có th& chp nh n c. N%u s: trông
ch ca bn czng gi1ng nh ca các giáo viên khác thì cuc s1ng ca
bn sE d chu hMn nhi!u.
2. Trước khi học sinh đến lớp
Hãy %n lJp trJc h c sinh và (m b(o rBng bn ã có  m i th2 bn
c$n (và m i cái !u hot ng t1t). N%u bn là mt giáo viên dy môn
khoa h c, bn nên t p dt trJc nhHng quy trình thí nghi#m mà bn
hoXc h c sinh sE th:c hi#n. Hãy x%p Xt m i th2 bn c$n cho gi gi(ng
mt cách ng5n n`p & bn có th& tìm thy chúng, và hãy chuNn b èn
chi%u hoXc b(ng en cho mt vài phút $u tiên ca gi gi(ng.
Khi h c sinh %n, bn có th& chào ón các em tL cfa lJp h c và theo dõi
các em vào ch{ ngki. Hãy t= ra t: tin và th giãn, song ph(i t= ra “có
ngh!”. B`t $u bài gi(ng úng gi. Vi#c ch nhHng h c sinh %n mun là
thi%u công bBng vJi nhHng h c sinh %n úng gi và là s: khuy%n khích
h c sinh ti%p t>c %n lJp mun.
3. Giữ trật tự
L p tr t t: và giH tr t t: là rt quan tr ng. Khi vào mt lJp h c mJi, vi#c
bn t= ra hMi thái quá v! vi#c l p và giH tr t t: là c$n thi%t. Thi gian
dành cho công vi#c này vào thi i&m này là mt s: $u t tuy#t vi. N%u
bn không thi%t l p c tr t t: ngay trong gi h c $u tiên thì có th&
bn sE không bao gi l p c nHa; và th m chí n%u h c sinh có th& nghe
c li gi(ng ca bn trong nhHng bài h c ti%p theo, các em czng sE
không l`ng nghe.
Hãy òi h=i tr t t: và ch i & h c sinh tr t t:, dù có mt thi gian %n
âu. N%u c$n thi%t, hãy nh`c li yêu c$u giH tr t t: ca bn, và hãy sf
d>ng nhHng k, thu t sau & giành và thi hành tr t t:: Không gi(ng bài
118 | MODULE THPT 6
cho %n khi có s: im lXng hoàn toàn và tt c( h c sinh !u nhìn v! phía
bn. Không bao gi b`t $u bài gi(ng khi lJp h c còn kn ào. N%u bn
gi(ng, h c sinh sE c to c(m giác rBng các em c phép nói chuy#n
bt c2 khi nào thích. H u qu( là ngay c( nhHng h c sinh lúc $u yên lXng
czng sE b`t $u nói chuy#n và chrng bao lâu h$u nh c( lJp sE nói
chuy#n át c( bn.
N%u vi#c ch i làm bn c(m thy lo ngi, Lng bc l nó ra. Bn không
nên cáu kFnh vì nh v y sE ph(n tác d>ng. Nó sE to n tng rBng bn
không n`m c quy!n ki&m soát. Thay vì làm v y, bn hãy làm nh th&
h c sinh ang b= sót cái gì ó trong lúc mt tr t t::
“Mi ng.i +ang ch. xem Hng có gì +E nói +ây này”.
“Không, tôi xin lGi, chúng ta cha thE bIt +Ju +Kc vì chúng ta cha hoàn
toàn yên lLng”.
Mt khi ã thi%t l p c tr t t:, hãy yên lXng trong mt vài giây và sau
ó nói nhHng gì bn mu1n nói. N%u có h c sinh nào nói chuy#n trong
khi bn ang nói, hãy dLng li giHa câu và nhìn em ó cho %n khi em ó
dLng li. Thng thì h c sinh sE c(m thy b1i r1i và sE nhanh chóng
ngLng nói chuy#n. Tuy nhiên n%u c$n thi%t, bn có th& nêu tên h c sinh
ó ra và li yêu c$u tr t t:. ChF khi nào tái l p c tr t t:, bn mJi ti%p
t>c nói, nh`c li tL $u câu nói ã b ng`t quãng. N%u tình trng mt tr t
t: li x(y ra, hãy làm li y nh v y. Chrng bao lâu, h$u h%t h c sinh sE
nh n thy rBng các em không th& nói chuy#n mà không ngay l p t2c b
m i ngi chú ý, và các em không tìm cách nói chuy#n nHa.
N%u có mt h c sinh vi phm thng xuyên, hãy gi(i thích rBng không
th& nói và nghe cùng mt lúc. Hãy 2ng g$n em ó và n%u thy c$n thi%t
hãy do chuy&n em ó i ch{ khác. DJi ây là mt s1 k, thu t khác,
nhng dù bn có làm gì i nHa czng không c $u hàng. Tuy nhiên,
Lng kì v ng quá nhi!u. Mt s1 nhóm úng là chF có th& t p trung nghe
giáo viên trong kho(ng hai phút, th m chí ng`n hMn. N%u lJp bn có
nhóm h c sinh nh v y, không nên d:a vào cách giáo viên nói chung vJi
c( lJp. Hãy nói vJi tLng nhóm nh=, sf d>ng b(ng en hoXc máy chi%u và
c( các b(ng công vi#c.
XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG HỌC TẬP CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG | 119
 Giành c tr t t: là mt vn ! khá ph_ bi%n 1i vJi nhHng giáo viên
thi%u kinh nghi#m, nhng cách ti%p c n trên sE có hi#u qu( hMn n%u bn
kiên trì.
4. Mở đầu giờ học
N5m phút $u tiên ca bt c2 gi h c nào czng rt quan tr ng trong vi#c
to d:ng mt không khí cho c( gi h c. N%u bn mu1n làm cho lJp h c
ang bukn ng trQ nên s1ng ng, hãy b`t $u bBng mt ti%ng ng mnh.
N%u bn mu1n làm mt nhóm h c sinh ang kn ào trQ nên yên lXng, hãy
b`t $u mt cách nh= nh}.
N%u mt lJp h c rt mt tr t t:, hãy thf b`t $u bBng mt hot ng h c
sinh t: làm vi#c mà không c$n %n thông tin $u vào ca bn. Các em có
th& vE li nhHng bi&u k c chi%u hoXc vE trên b(ng, làm mt bài t p
trong sách bài t p, hoXc hoàn thành n1t ph$n còn li ca bài h c hôm
trJc. Khi ó, bn có th& t p trung 100% s2c l:c vào vi#c thi%t l p tr t t:,
a lJp h c vào mt không khí làm vi#c yên t,nh hoXc xf lí mt s1 vi#c
khác. Khi lJp h c ã th:c s: yên lXng c kho(ng 5 phút, khi ó bn ã
to c không khí h c t p cho c( gi h c.
5. Ra chỉ thị
Vi#c $u tiên là thi%t l p tr t t: và (m b(o rBng c( lJp ang nhìn v! phía
trJc. Mt s1 giáo viên, Xc bi#t nhHng giáo viên ph(i cnh tranh vJi
ti%ng kn ca máy móc thng có cách th2c quen thuc trong vi#c thu
hút s: chú ý, chrng hn nh v{ tay ba l$n. Hãy nói mt cách ng`n g n,
rõ ràng và tích c:c. Gi ng nói ph(i mnh mE, t: tin và tho(i mái. N%u
bn yêu c$u lJp h c thay _i ch{ ngki, hãy yêu c$u h c sinh ngki yên Q v
trí cho %n khi bn nói xong nhHng chF th ca mình. Khi bn ã chF th
xong, hãy tóm t`t li.
Hãy nói vJi h c sinh nhHng gì bn s`p nói. Hãy nói li nhHng gì bn ã nói!
Không nên nh`c i nh`c li nhHng li phàn nàn chung chung, chrng hn
nh “Thôi nào, các em, bIt +Ju làm vi>c +i ch4”. Hãy a ra nhHng chF
th chung mt l$n, sau ó chF ra nhHng cá nhân không chp hành, bBng
cách nh`c tên hoXc nhìn vào m`t: “Nào, Dung bIt +Ju +i”.
Ngi ra chF th ph(i là tm gMng t1t. N%u bn mu1n h c sinh ca bn
g n gàng và bi%t phMng pháp trình bày bài, bn hãy th:c hi#n chính li
120 | MODULE THPT 6
 khuyên ca mình khi vi%t lên b(ng. N%u bn mu1n h c sinh áp d>ng
nhHng quy t`c an toàn nào ó, chính bn hãy áp d>ng nhHng quy t`c
này. Không cho phép h c sinh ra v! trJc khi k%t thúc gi h c; i!u này
sE to nên mt ti!n l# khó sfa. N%u h c sinh ã hoàn thành các công
vi#c, hãy ra các câu h=i ôn t p.
6. Ứng phó với những hành vi sai phạm
Hành vi sai trái ca h c sinh n%u xut hi#n c$n ph(i c ng5n chXn
càng sJm càng t1t vì ba lí do sau:
— Ng5n không & hành vi này lan sang các h c sinh khác.
— Vì sE d hMn khi ng5n chXn mt hành v vLa mJi xut hi#n.
— Ng5n không & h c sinh ln tJi tL hành vi sai trái ó.
Nguyên nhân và cách xf lí nhHng hành vi sai phm:
* Công vi>c không thích hKp. Giáo viên c$n xem xét li xem âu là nguyên
nhân dGn %n nhHng hành vi sai trái ca h c sinh: Bài t p có d quá hay
khó quá không? Nó có c xác nh rõ ràng không? Có ph(i thi gian
làm bài t p kéo dài quá lâu nên h c sinh chán? Có ph(i h c sinh làm
xong bài t p quá nhanh không? Hãy c1 g`ng h%t s2c & làm sao m{i h c
sinh bao gi czng có vi#c & làm, và bn luôn sen sàng giúp | các em
khi c$n.
* Hc sinh thN giáo viên. ;ây là trò “trêu ch c” giáo viên. H c sinh càng
ngày càng sai trái cho %n khi ph(n 2ng ca giáo viên  c2ng r`n &
ng5n chXn tình hình xu thêm. H c sinh thf nghi#m xem âu là giJi hn
mà giáo viên vch ra, tL ó xác nh nhHng gì mà h c sinh có th& “làm mà
vGn thoát”. Hãy nghiêm kh`c nhng công bBng, và Lng bao gi t= ra b1i
r1i ngay c( khi gi n dH. Nên t: tin, nht quán và kiên quy%t. Bn hãy
nghiên c2u k, nhHng quy t`c sau:
— Vi#c tôi sf d>ng quy!n uy giáo viên ca mình là hoàn toàn úng `n,
chLng nào tôi sf d>ng nó vì li ích ca h c sinh.
— N%u tôi sf d>ng quy!n uy giáo viên ca mình mt cách hi#u qu(, có th&
tôi sE làm vài h c sinh tht v ng mt thi gian. N%u tôi sf d>ng nó không
hi#u qu(, tôi sE làm tt c( h c sinh tht v ng lâu dài.
XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG HỌC TẬP CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG | 121
 — N%u tôi n{ l:c & nghiêm kh`c nhng công bBng, cu1i cùng nht nh tôi
sE thành công.
N%u bn b thách th2c, hoXc thy mình rMi vào tình hu1ng khó kh5n, hãy
c1 Lng ph(n 2ng quá m2c, hoXc dJi m2c c$n thi%t. Bn có th& thy
làm rõ nhHng i!u sau ây là có ích:
— Bn có quy!n c ph>c tùng: “Tôi là th$y/cô Q ây và nhHng gì tôi nói
là có hi#u l:c”.
— Bn ang hành ng vì li ích cao nht ca h c sinh: “Tôi chuy&n ch{ cho
em vì tôi thy em, và c( lJp sE h c t1t hMn nhi!u n%u em ngki ch{ này”.
Bn hãy thf t= rõ rBng nhHng li k%t lu n ca bn là ch`c ch`n. Tuy nhiên,
bn sen sàng th(o lu n riêng vJi h c sinh v! bt c2 vn ! gì sau gi h c.
Bn có th& thy k, thu t “kF l>c b phá v|” có hi#u qu( Q ây. Hãy nh`c i
nh`c li i!u bn ã quy%t nh, mt cách bình t,nh nhng ch`c ch`n và
kiên quy%t. SE rt có ích n%u bn ghi nh n c(m xúc ca h c sinh, ngay c(
khi bn không kng tình vJi nhHng c(m xúc ó, nhng hãy nh`c i nh`c
li quy%t nh ca bn. ;Lng quên nhn mnh i!u bn nói bBng k,
thu t: %n g$n, nhìn vào m`t và Xt câu h=i.
Khi h c sinh hi&u ra rBng bn không d _i ý, bn sE thy k, thu t “kF l>c
b phá v|” th m chí còn hi#u qu( hMn, và cu1i cùng thì h$u nh không
c$n thi%t nHa.
Cách gi(i quy%t này thng hi#u qu(, nhng khi ó, bn Lng t= ra h(
hê — bn sE chF to thêm k\ thù, và trong m i trng hp thì vi#c xem
chi%n th`ng là Mng nhiên sE gây n tng lJn. N%u phMng pháp này
không thành công, hãy kiên quy%t, im lXng i trong vài giây, rki b= i
(vi#c ngLng gây áp l:c tr:c ti%p ôi khi cho phép h c sinh rút lui mà
không b mt mXt quá). N%u bn b= i th t, hãy vi%t gì ó trong giây lát
mà không & ý gì %n h c sinh (mXc dù chúng ph(i bi%t là bn ang ghi
li cuc trao _i). ;Lng nói chi ti%t bn vi%t gì. N%u h c sinh vGn không
vâng li, hãy nói mt cách t: tin và nghiêm kh`c rBng bn sE gXp chúng
sau gi h c.
Trong su1t cuc trò chuy#n, bn ph(i t= ra th t s: th giãn và t: tin, có th&
là nghiêm kh`c và kiên quy%t, czng có th& g$n nh e do, nhng không
122 | MODULE THPT 6
 bao gi c t= ra b1i r1i hoXc hki hp. Bn không bao gi c & mt
v\ ung dung t: ti v1n th& hi#n quy!n uy. ;Lng t2c gi n vì h$u nh nó
bao gi czng ph(n tác d>ng, nó thng d gây ph(n 2ng t2c gi n tL phía
mt s1 h c sinh, dGn %n nhHng tình hu1ng không ki&m soát n_i. Khi bn
ã có kinh nghi#m hMn, bn có th& có kh( n5ng t= ra gi n dH nhng vGn
giH c phong cách và quy!n uy ca mình.
Hãy dành thi gian và không gian & xf lí vn !, Lng vi phán xét. Hãy
gác nhHng tình hu1ng ph2c tp li cu1i gi h c, và xf lí vJi h c sinh trên
cM sQ “tay ôi” khi c( bn và h c sinh !u ã bình t,nh hMn.
* Tìm cách to s chú ý. NhHng h c sinh hay tìm cách to s: chú ý thng
là nhHng ngi hJng ngoi và h dng nh thích thú khi c giáo
viên và c( lJp chú ý, ngay c( khi s: chú ý ó là tiêu c:c. Chi%n lc t1t
nht là chp nh n nhu c$u c chú ý, song khuy%n khích h c sinh
giành c s: chú ý bBng nhHng cách “hp pháp”: Hãy dành nhi!u chú ý
cho các hot ng liên quan %n h c t p, và càng ít chú ý %n các hành
vi phá r1i nhBm gây s: chú ý càng t1t. NhHng h c sinh nh v y có th&
khó xf lí, mXc dù chúng czng d b “mua chuc” do khát v ng c chú ý
ca mình.
Hãy bày t= s: quan tâm %n tLng khía cnh công vi#c ca h c sinh và bt
c2 i!u gì liên quan, và ph(n 2ng càng ít càng t1t trJc nhHng hành vi
nhBm gây s: chú ý. Khó kh5n ch y%u nht 1i vJi giáo viên là bn ph(i
dành thi gian và s: quan tâm quý báu ca mình cho mt h c sinh mà
có th& bn không a. NhHng h c sinh nh v y Xt giáo viên trJc s: l:a
ch n kh`c nghi#t: hoXc bn dành cho chúng s: chú ý vì nhHng hot ng
chính áng, hoXc chúng sE giành s: chú ý ca bn bBng nhHng hot
ng quy r1i.
Vi#c x%p ch{ ngki cho h c sinh nh v y c$n c cân nh`c k,. T1t nht là
x%p cho chúng ngki th t xa nhHng k\ hâm m, và g$n vJi nhHng em phJt
l chúng.
Hãy nhJ rBng 1i vJi m i h c sinh thì c ngki ch{ chúng thích là mt
Xc ân ch2 ch`c ch`n không ph(i là mt quy!n, vì v y không c$n ph(i
ngi ng$n khi _i ch{ ca h c sinh.
XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG HỌC TẬP CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG | 123
 * Giáo viên sN dQng quy:n uy không chính th4c cRa mình m3t cách không
hi>u qu-. N%u bn ph(n 2ng vJi ki&u “thf” nói trên Q m2c thi%u c(nh
giác hoXc c2ng r`n c$n thi%t, bn có th& gXp ph(i s: thô l{, bt kính công
khai và th m chí ngang ngc tr`ng trn ca h c sinh. Bn czng có th&
nh n thy nhi!u h c sinh trJc ây tLng c xf khá 2ng `n nay czng
b`t $u tham gia, và hi ch2ng n_i lon — mt “hi#u 2ng gn sóng” tiêu
c:c — khi%n hành vi sai trái lan rng.
Th:c ra nó czng chF là mt bi&u hi#n thái quá ca vi#c “thf”. N%u bn
nghiêm kh`c trong vi#c áp d>ng nht quán ni quy ca lJp và d2t khoát
không th& hi#n s: lo l`ng thái quá, nht nh cu1i cùng bn sE ki&m soát
c tình hình. Và czng nên tâm s: vJi ai ó v! vi#c bn gXp khó kh5n
& nh giúp | và có li khuyên. Bn không nên c(m thy vi#c tìm ki%m
li khuyên tL ngi thông tho là thLa nh n tht bi.
* Stress cRa hc sinh. ;& có th& giúp h c sinh 2ng phó vJi stress, giáo viên
c$n hi&u nguyên nhân gây ra nhHng khó kh5n v! hành vi ca chúng.
Có th& nói chuy#n tay ôi — và quan tr ng nht — l`ng nghe. Hãy h=i xem
có ph(i chúng b stress, nhng Lng t: gánh ly nhHng khó kh5n ca h c
sinh, hãy chuy&n chúng sang ngi giám h chu trách nhi#m, và n%u
c$n thì sang dch v> t vn.
Hãy nói v! hành vi không _n ca h c sinh ó vào ngày hôm sau, khi h c
sinh ó ã bình t,nh. ;ây là cách t1t nht vJi m i hành vi tái phm. Hãy
h=i h c sinh xem c( bn và chúng nên xf lí th% nào khi chúng “phát khùng”,
và làm th% nào & cùng ng5n ngLa vi#c ó. Bn có th& tho( thu n trJc
v! mt chi%n lc “bình t,nh li”. Theo ó bn nên yêu c$u chúng, sau
khi có hành vi sai trái, hãy ngki li mt mình vài phút. ;_i li, bn kng ý
không xf lí chúng v! hành vi sai trái cho %n khi chúng bình t,nh li.
* Có vi phm kT lu?t nhng không có t3i phm. “Ai ã phóng mzi tên giy ó?”,
“Ai ã nói t>c?”. ;Lng ph(n 2ng thái quá bBng cách trLng pht c( lJp,
vì nh v y sE gây bt bình sâu s`c. ;Lng k%t ti ai trL phi bn n`m ch`c
thông tin v! ngi gây ra l{i.
Hãy làm cho c( lJp tr t t: rki h=i ai ã gây l{i. Khi không có ai thLa nh n
hành vi sai trái, hãy c1 g`ng t n d>ng i!u này theo cách có li cho bn:
124 | MODULE THPT 6
 “NUu em không có gan nói thVng +i:u +ó vi tôi — hãy +Xng nói nYa”.
“Tôi hiEu rZi, k[ phm t3i không +R d\ng c-m +E +4ng lên vì vi>c mình
+ã làm”.
Theo cách ó, k\ phá quy b xem là ngu ngM và hèn nhát ch2 không
ph(i là thông minh, do ó gi(m kh( n5ng tái phm. Mt s1 th m chí có
th& nh n l{i; n%u v y hãy c(m Mn chúng ã trung th:c và xf lí chúng theo
cách bn thy thích hp, t1t nht là vJi riêng chúng. N%u vGn không ai
nh n thì ti%p t>c và quên chuy#n ó i thng là t1t hMn; bn không th&
làm c gì khi không có bBng ch2ng ch`c ch`n. Song hãy ! cao c(nh
giác — bn không th& & vi#c ó tái din ngay l p t2c.

Nội dung 3
DẠY HỌC TÍCH CỰC

Hoạt động 5: Tìm hiểu về dạy học tích cực

NHIỆM VỤ
Bn hãy nghiên c2u thông tin ca hot ng và t: xem xét xem bn là
trung tâm ca quá trình dy h c hay h c sinh ca bn là trung tâm ca
quá trình dy h c mà bn ang th:c hi#n.
THÔNG TIN PHẢN HỒI
DDY HGC LHY GIÁO VIÊN DDY HGC LHY HGC SINH
LÀM TRUNG TÂM LÀM TRUNG TÂM (DDY HGC TÍCH CVC)
M.c tiêu d6y hc
;ào to tr\ em thành ngi lJn thông To ra các chMng trình ào to phù
qua nhHng ngi lJn tu_i hMn, nhHng hp vJi ch th&, nhBm hình thành các
ngi hi&u bi%t, nhHng hình mGu. Lí n5ng l:c chuyên môn, n5ng l:c
lu n dy h c (LLDH) Q ây thiên v! phMng pháp, n5ng l:c xã hi và cá
m#nh l#nh và uy quy!n. th&, kh( n5ng hành ng. LLDH chú
tr ng phát tri&n n5ng l:c t: ch, kh(
n5ng giao ti%p.

XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG HỌC TẬP CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG | 125
 DDY HGC LHY GIÁO VIÊN DDY HGC LHY HGC SINH
LÀM TRUNG TÂM LÀM TRUNG TÂM (DDY HGC TÍCH CVC)
N"i dung d6y hc
— Ni dung h c t p là h# th1ng tri th2c — Tri th2c không khép kín, ph> thuc
c cu trúc và khép kín. vào cá nhân và môi trng xã hi trong
h c t p.
— Ngi h c c$n th:c hi#n các tiêu — M>c ích là làm ngi h c suy ngh,
chuNn cht lng ã c quy nh, và hành ng nh nhà chuyên môn.
có tính pháp lí.
— L,nh hi các tri th2c lí thuy%t, v! cM — Tri th2c c cu to tL các tình
b(n c giJi hn trong tri th2c hu1ng h c t p ph2c hp, tri th2c lí
chuyên môn. thuy%t g`n vJi th:c tin và kinh nghi#m.
Ph :ng pháp d6y hc
— Dy h c thông báo chi%m u th%, — Gi h c là s: ph1i hp hành ng
trong ó bao gkm nh hJng m>c ca ngi dy và h c trong vi#c l p k%
ích h c t p và ki&m tra. hoch, th:c hi#n và ánh giá.
— Các phMng pháp nXng v! nh — Dy h c theo hJng gi(i quy%t vn !,
hJng hi#u qu( truy!n t. nh hJng hành ng chi%m u th%.
Ng ?i hc
Ngi h c có vai trò b ng, do bên Ngi h c có vai trò tích c:c và t:
ngoài i!u khi&n và ki&m tra. i!u khi&n.
Ng ?i d6y
Ngi dy trình bày và gi(i thích ni Ngi dy có nhi#m v> a ra các tình
dung mJi czng nh chF o và ki&m hu1ng có vn ! và chF dGn các “công c>”
tra các bJc h c t p. & gi(i quy%t vn !. Giáo viên là ngi
t vn và cùng t_ ch2c quá trình h c t p.
Quá trình hc
H c là mt quá trình th> ng. H c là quá trình ki%n to tích c:c.

126 | MODULE THPT 6

 DDY HGC LHY GIÁO VIÊN DDY HGC LHY HGC SINH
LÀM TRUNG TÂM LÀM TRUNG TÂM (DDY HGC TÍCH CVC)
Vi#c h c c ti%n hành tuy%n tính và Quá trình h c c ti%n hành trong các
h# th1ng. ch ! ph2c hp và theo tình hu1ng.
K%t qu( h c t p là quá trình ki%n to
ph> thuc vào cá nhân và tình hu1ng
c> th&, không nhìn thy trJc.
Quá trình d6y
Quá trình dy là quá trình chuy&n t(i Vi#c dy c ti%n hành vJi ý ngh,a gi
tri th2c tL ngi dy sang ngi h c. ý, h{ tr và t vn cho ngi h c. Tính
Cu1i quá trình, ngi h c l,nh hi ni lXp li các phMng pháp dy ã sf
dung h c t p theo phMng th2c ã d>ng b hn ch%.
c l p k% hoch và xác nh trJc.
Quá trình dy có th& lXp li.
9ánh giá
— K%t qu( h c t p c o và d: báo — Quá trình h c là 1i tng ánh giá
vJi nhi!u phMng pháp khác nhau. nhi!u hMn là k%t qu( h c t p. H c sinh
Dy h c và ánh giá là hai thành ph$n c$n c tham gia vào quá trình ánh giá.
khác nhau ca quá trình dy h c. — Chú tr ng vi#c 2ng d>ng tri th2c
— Chú tr ng kh( n5ng tái hi#n chính trong các tình hu1ng hot ng.
xác tri th2c.
Hai cách dy h c khác nhau sE to ra hai ki&u ngi h c khác nhau.
Ng ?i hc ch3 "ng Ng ?i hc th. "ng
H c t p là cái mình làm cho chính mình... H c t p là cái do chuyên gia làm cho
mình...
Vì v y, thành hay bi tu‰ thuc vào mình. Vì v y, thành hay bi tu‰ thuc vào
— Mình c$n c1 g`ng tìm úng ngukn nhHng y%u t1 ngoài s: ki&m soát ca
t li#u. mình nh:

XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG HỌC TẬP CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG | 127
 Ng ?i hc ch3 "ng Ng ?i hc th. "ng
— Mình c$n ki&m tra s: hi&u ca mình.— Th$y gi=i %n m2c nào.
— Mình c$n chFnh li nhHng vn ! này.
— Ngukn t li#u.
— Tóm li, mình c$n ki&m soát và có — Trí thông minh ca mình.
trách nhi#m. — N5ng khi%u ca mình v! môn ó.
—…
… Cho nên, n%u mình cha h c c… … Cho nên, n%u mình cha h c c…
— Mình ph(i c1 hMn thì:
— HoXc thay _i chi%n lc h c, nh: — ;ó là th$y sai;
+ Thf mt cu1n sách khác; — Ngukn t li#u sai hoXc nhi!u kh(
n5ng là mình ng1c.
+ Nh mt bn giúp |;
+ Ôn li ph$n h c cz;
+…
Dù bBng cách nào, n%u mình t: ki&m Dù bBng cách nào, con ng hp lí
soát và có trách nhi#m $y , mình duy nht là bó tay $u hàng.
sE thành công.
Ý th2c: t5ng thêm quy!n. Ý th2c: mt quy!n.
“Mình có th& to nên s: thay _i”. “M i s: nBm ngoài t$m ki&m soát
“ChF c$n c1 h%t s2c mình”. ca mình”.
T p trung vào: “Mình không th`ng c âu, b=
— C( quá trình: Ti%p theo mình ph(i cuc thôi”.
làm gì? T p trung vào:
— C(i ti%n hMn (ch2 không hoàn h(o). — NhHng k%t qu( có tính tiêu c:c.
— MXt tích c:c (tránh mXt tiêu c:c). — Không th& t c m2c  hoàn h(o.
— Các mXt tiêu c:c.
Thích nghi, hQng 2ng, t: tin. ;$u hàng, ngã g>c, tht v ng.

128 | MODULE THPT 6

 D. KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ TOÀN BỘ MODULE
1. Bn hãy suy ngh, v! m>c tiêu các môn h c bn ang gi(ng dy (Có th&
th(o lu n vJi kng nghi#p dy cùng môn hoXc các môn h c khác).
2. Bn hãy xây d:ng m>c tiêu h c t p ca môn h c ang gi(ng dy trong
1 ti%t dy, 1 bài, 1 kì.
3. TL nhHng m>c tiêu dy h c ca môn h c, bn hãy hJng dGn h c sinh
ca mình t: xây d:ng m>c tiêu h c t p ca b(n thân 1i vJi môn h c ó.
4. Sau khi hoàn thành các nhi#m v> ca hot ng 3 và hot ng 4, hãy
vi%t mt b(n báo cáo t_ng k%t nhHng lí do mà h c sinh thích (không
thích) môn h c ca mình. Gi(i thích các lí do ó tL góc  ca b(n thân.
5. Bn hãy suy ngh, v! tình hình gi(ng dy ca bn hi#n nay hoXc theo d:
ki%n, và tr( li các câu h=i theo quan i&m “giáo viên” ca bn. Hãy tr(
li trung th:c, Lng c1 oán câu tr( li “úng”. Không c$n nói cho ai bi%t
quan i&m ca bn.
;ÚNG! = Rt úng Sai = Nói chung là sai
;úng = Nói chung là úng SAI! = Rt sai
STT N"i dung Tr l?i 9i\m
1 Nói chung, h c sinh %n trng mt cách min c|ng.
2 ;a s1 h c sinh có th& h c t1t trong mt gi thích hp
n%u dy t1t.
3 Môn h c tôi dy là có li và lí thú khi h c.
4 ;a s1 h c sinh không thích giáo viên ánh giá công
vi#c ca chúng.
5 Có th& chia h c sinh thành hai nhóm: s1 mu1n ti%n b,
s1 mu1n xong chuy#n vJi càng ít vi#c càng t1t.
6 Mt giáo viên gi=i có th& thúc Ny h$u h%t m i h c sinh.
7 M i h c sinh sE h c t1t hMn khi c khen ngi riêng
có sf d>ng “gia c1” tích c:c.

XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG HỌC TẬP CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG | 129
 8 H c sinh rt ngi h c n%u không c hJng dGn chu áo.
9 ;a s1 h c sinh thích có mt môi trng tr t t:, qu(n lí
t1t & h c t p.
10 H c sinh thông minh thì khó qu(n lí.
11 H c sinh mu1n làm vi#c càng ít càng t1t là i!u tt nhiên.
12 Bao gi hành vi ca h c sinh czng có lí do.
13 “Ta c gì trong ó?” là mt câu h=i chính áng ca
h c sinh v! mt bài h c.
14 Nói chung, n%u h c sinh không chu h c thì ó là l{i
ca giáo viên, nhà trng, chMng trình hoXc tài li#u.
15 ;a s1 h c sinh h c t p %n m2c t1i a.
NhHng gì giáo viên mu1n và nhHng gì h c sinh mu1n
16 là khác nhau, vì v y h không bao gi có th& nht trí
vJi nhau v! ánh giá công vi#c.
17 Kh( n5ng gi(i quy%t nhi#m v> h c t p t trình  thp
thì áng b phê bình nghiêm kh`c.
18 Giáo viên ph(i sen sàng hành ng kiên quy%t n%u c$n
thi%t, dù có nguy cM tm thi b oán ghét.
N%u giáo viên giúp | nhHng h c sinh không nghe giáo
19 viên nói l$n $u, thì sE khuy%n khích h c sinh không
chú ý.
20 Giáo viên ph(i b= công s2c & c xf mt cách tích c:c
vJi nhHng h c sinh mà h bi%t là không thích h c.
21 Môn tôi dy òi h=i n5ng khi%u t: nhiên — hoXc là em
có th& h c c, hoXc là em không th&.
22 Ph(i e do trLng pht h c sinh n%u chúng không h c.

130 | MODULE THPT 6

23 H c sinh g$n nh bao gi czng chp nh n s: phê bình
xây d:ng, vì h bi%t nó giúp h ti%n b.
24 H c sinh sE thích h c n%u h có c cM hi thành công.

Cho i&m: ;1i vJi m{i câu h=i, hãy khoanh i&m tMng 2ng vJi câu tr(
li mà bn ch n trong b(n i!u tra.
STT ;ÚNG! ;úng SAI! Sai ;ÚNG! ;úng SAI! Sai
1 —3 0 5 3 13 5 3 —3 —2
2 5 3 —5 — 3 14 5 5 —3 —3
3 5 5 —5 — 3 15 —5 —2 5 2
4 —3 0 5 3 16 —3 —3 5 3
5 —5 3 3 3 17 —5 —2 5 3
6 5 2 —5 — 5 18 5 3 —5 —3
7 5 3 —5 — 3 19 —5 —3 5 2
8 —3 0 0 0 20 5 3 —5 —3
9 5 2 —5 — 3 21 —5 —3 5 3
10 —5 —3 5 3 22 —2 2 0 0
11 —5 —3 5 3 23 5 3 —2 2
12 5 —3 —5 — 3 24 3 5 —3 —2

9i\m d :ng
9i\m âm
Tcng i\m

XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG HỌC TẬP CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG | 131
 — 100 n — 40: Thái  ca bn sE to ra nhHng h c sinh b(o gì làm ny.
— 39 n 0: Thái  ca bn sE to ra nhHng h c sinh hi%m khi th:c s:
quan tâm %n công vi#c.
0 n 40: Thái  ca bn sE to ra nhHng h c sinh nói chung h c t p t1t;
nhi!u h c sinh có n5ng l:c hMn c( sE quan tâm và thích thú vJi công vi#c.
41 n 100: Bn sE to ra nhHng h c sinh g`n bó vJi h c t p (và vJi bn),
và c(m thy h c t p là thú v và có ích.
6. Hãy xem xét vi#c gi(ng dy ca chính bn. Trong nhHng khía cnh nào
ca vi#c dy và h c, bn mu1n h c sinh (m nh n trách nhi#m %n âu?
(bn có th& thêm nhHng câu h=i khác & cân nh`c).
Ki\m soát và trách nhiem thu"c:
Các khía c6nh Giáo viên Hc sinh
100% 80% 60% 50% 60% 80% 100%
Ni dung
Ni dung, m>c ích, m>c tiêu…
L:a ch n phMng pháp dy và h c
Ki&m soát vi#c th:c hi#n các
hot ng h c t p
Phát tri&n k, n5ng
Quy%t nh v! k, n5ng c$n th:c
hành
Quy%t nh v! cách th:c hành
các k, n5ng
Ki&m tra vi#c th:c hành

132 | MODULE THPT 6

 Ki\m soát và trách nhiem thu"c:
Các khía c6nh Giáo viên Hc sinh
100% 80% 60% 50% 60% 80% 100%
;i!u chFnh vi#c th:c hành
Quy%t nh v! vi#c th:c hành
ã t m2c yêu c$u
Hi&u và nhJ bài
H c sinh c1 g`ng hi&u bài
Nêu câu h=i khi c$n thi%t
Ki&m tra vi#c hi&u bài xem có
sai sót gì không
Sfa chHa, b_ sung
Quy%t nh v! hi&u bài t1t
Th:c hành v! n5ng l:c nhJ
Ki&m tra n5ng l:c nhJ
Sfa chHa sai sót v! n5ng l:c nhJ
Quy%t nh v! nhJ bài t1t
Xem li & ki&m tra
Quy%t nh v! hoàn tt ki&m tra
Ngukn tài li#u
Tìm ngukn tài li#u phù hp, ví
d> mt cu1n sách giáo khoa có
th&  c

XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG HỌC TẬP CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG | 133
 Ki\m soát và trách nhiem thu"c:
Các khía c6nh Giáo viên Hc sinh
100% 80% 60% 50% 60% 80% 100%
T: ghi chép
;(m b(o ghi chép úng và $y 
H c cách h c
Theo dõi các chi%n lc h c t p
Nâng cao k, n5ng h c t p

7. Hãy son mt giáo án i#n tf cho mt bài lên lJp có sf d>ng các phMng
pháp dy h c tích c:c v! môn h c mà anh (ch) ang gi(ng dy, theo
nhHng tiêu chí ã c xây d:ng.

134 | MODULE THPT 6

 E. TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Nguyn HHu Châu, NhYng v/n +: c] b-n v: ch]ng trình và quá trình
dy hc, NXB Giáo d>c, Hà Ni, 2005.
2. Peter Filene, Ni:m vui dy hc, NXB V5n hoá Sài Gòn, 2008.
3. Tr$n Bá Hoành, ^_i mi ph]ng pháp dy hc, ch]ng trình và sách giáo
khoa, NXB ;i h c S phm, Hà Ni, 2007.
4. ;Xng Thành Hng, Dy hc hi>n +i, lí lu?n, bi>n pháp, k` thu?t, NXB
;i h c Qu1c gia, Hà Ni, 2002
5. ;Xng Thành Hng, K` thu?t thiUt kU bài hc theo nguyên tIc hot +3ng,
Tp chí Giáo d>c, s1 10/2004, trang 6.
6. ;Xng Thành Hng, ThiUt kUt bài hc nham tích c c hoá hc t?p, Tp chí
Giáo d>c, s1 2/2005.
7. Geoffrey Petty, Hng dn th c hành: dy và hc ngày nay, D: án
Vi#t — BF “;ào to giáo viên các trng s phm 7 tFnh mi!n núi phía B`c
Vi#t Nam”, 2003.
8. Jean—Jacques Rousseau, Émile hay là v: giáo dQc, NXB Tri th2c, 2008.
9. Phm Hkng Quang, Môi tr.ng giáo dQc, NXB Giáo d>c, Hà Ni, 2006.
10. Vz Th SMn, Môi tr.ng hc t?p trong lp hc, Tp chí Giáo d>c,
s1 102/2004.
11. D: án Vi#t — BF, Tài li>u t?p hu/n 4ng dQng công ngh> thông tin trong
dy và hc tích c c, Hà Ni, tháng 5/2009.
http://atl.edu.net.vn/
http://giaoan.violet.vn/present/show/entry_id/5525723

XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG HỌC TẬP CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG | 135