l OMo ARc PSD|27 87 9 79 9

Câu 1. Khó khăn, vướng m c khi áp dắ ụng hình ph t c i t o không ạ ả ạ giam

giữ và ki n ngh hoàn thi nế ị ệ
BLHS năm 2015 đã quy đ nh khá rõ ràng v các đi u ki n áp dị ề ề ệ ụng hình ph
t c i t o không giam giạ ả ạ ữ ố ớ đ i v i người ph m tạ ội. Tuy nhiên, vi c ệ áp dụng
hình ph t c i t o không giam giạ ả ạ ữ ệ hi n nay còn phát sinh mộ ốt s khó khăn, vướng
m c c n đắ ầ ược cơ quan l p pháp ban hành văn b n hậ ả ướng d n.ẫ

1. Đi u ki n áp dề ệụng hình ph t c i t o không giam giạ ả

ạ ữ

C i t o không giam gi đả ạ ữ ược quy đ nh t i Đi u 36ị ạ ề BLHS là m t trong b yộ ả

lo i hình ph t chính và là hình ph t thu c nhóm hình ph t không tạ ạ ạ ộ ạ ước tự do; hình
ph t này nh h n hình ph t tù có th i h n nh ng n ng hạ ẹ ơ ạ ờ ạ ư ặ ơn hình ph t ti nạ ề
và c nh cáo.ả

Đ áp d ng hình ph t c i t o không giam gi thì ngể ụ ạ ảạ ữ ười

ph m t i ph i đápạ ộ ả ứng đ 2 đi u ki n sau: Ngủ ề ệ ười ph m t i ph m
t i ít nghiêm tr ng ho c nghiêmạ ộ ạ ộ ọ ặ tr ng; Ngọ ười ph m t
i ph i đang có n i làm vi c n đ nh ho c có n i cạ ộ ả ơ ệổ ị ặ
ơ ư trú rõ ràng.

Th i h n c a hình ph t c i t o không giam gi là t 6 tháng đ n 3 năm.ờ ạ

ủ ạ ảạ ữ ừ ế

Hình ph t c i t o không giam giạ ả ạ ữ cũng là m t trong b n hình ph t chínhộ ố ạ

áp d ng đ i v i ngụ ố ớ ười ph m t i là ngạ ộ ười dưới 18 tu i đổ ược quy đ nh t i cácị ạ Đi
u 98, 100 c a BLHS. Ngoài đi u ki n chung (có n i làm vi c ề ủ ề ệ ơ ệ ổn đ nh ho c cóị ặ n
i cơ ư trú rõ ràng quy đ nh t i Đi u 36 BLHS), Đi u 100 BLHS quy đ nh cị ạ ề ề ị ụ thể v đi
u ki n cho phép áp d ng hình ph t này đ i v i ngề ề ệ ụ ạ ố ớ ười dưới 18 tu i ph mổ ạ t i
trong hai trộ ường h p:ợ
- Đ i v i ngố ớ ười ph m t i tạ ộ ừ ủ đ 16 tu i đ n dổ ế ưới 18 tu i: Hình ph t
cổ ạ ải t o không giam giạ ữ ượ đ c áp d ng n u t i ph m đã th c hi n là tụ ế ộ ạ ự ệ ội ph
m r tạ ấ nghiêm tr ng do vô ý ho c ph m t i ít nghiêm tr ng, ph m t i nghiêm tr ng.ọ ặ ạ
ộọạộọ

- Đ i v i ngố ớ ười ph m t i tạ ộừủđ 14 tu i đ n dổ

ế ưới 16 tu i: Hình ph t cổ ạ ải t o không giam gi đạ ữ ược áp
d ng n u h ph m t i r t nghiêm tr ng.ụ ế ọ ạ ộấ ọ
 l OMo ARc PSD|27 87 9 79 9

C n l u ý trong vi c áp d ng hình ph t c i t o không giam giầ ư ệ ụ ạ ả ạ ữ ố đ i v iớ

người đ 18 tu i và ngủ ổ ườ ừ ủi t đ 14 tu i đ n dổ ế ưới 18 tu i nh sau:ổ ư
Đ i v i ngố ớ ườ ừ ủi t đ 18 tu i tr lên b áp d ng hình ph t c i t o khôngổ ở ị ụ ạ ả ạ
giam giữ sẽ b kh u trị ấ ừ m t ph n thu nh p tộ ầ ậ ừ 5% đ n 20% đế ể sung quỹ nhà
nước, vi c kh u trệ ấ ừ thu nh p đậ ược th c hi n hàng tháng (m t s trự ệ ộ ố ường h pợ
đ c bi t có th đặ ệ ể ược mi n vi c kh u tr thu nh p, không kh u tr thu nhễ ệ ấ ừ ậ ấ ừ ập
đ iố v i ngớ ười ch p hành án là ngấ ười đang th c hi n nghĩa vự ệ ụ quân s ). Trongự
trường h p không có ho c m t vi c làm, ngợ ặ ấ ệ ười b k t án ph i lao đ ng ph c vị ế ả ộ
ụ ụ c ng đ ng không quá 4 gi trong m t ngày và không quá 5 ngày trong m t tu n.ộ ồ ờ ộ
ộ ầ Vi c bu c lao đ ng này không đệ ộ ộ ược áp d ng đ i v i ph n có thai, ph n đangụ ố ớ
ụ ữ ụ ữ nuôi con dưới 6 tháng tu i, ngổ ười già y u, ngế ười b b nh hi m nghèo, ngị ệ ể
ười bị khuy t t t n ng ho c đ c bi t n ng.ế ậ ặ ặ ặ ệ ặ

Đ i v i ngố ớ ười ph m t i dạ ộ ưới 18 tu i b áp d ng hình ph t c i t o khôngổ ị ụ ạ ả

ạ giam giữ sẽ không b kh u trị ấ ừ thu nh p đ i v i h và th i h n c i tậ ố ớ ọ ờ ạ ả ạo không
giam giữ ố đ i v i ngớ ười dưới 18 tu i không đổ ược vượt quá ½ th i h n mà đi uờ ạ ề lu
t quy đ nh.ậ ị

2. Mộ ố ướt s vng m c, b t c pắấ ậ

Có th nói các đi u 36, 100 BLHS đã quy đ nh khá rõ ràng v các đi u ki nể ề ị ề ề ệ

áp d ng hình ph t c i t o không giam gi đ i v i ngụ ạ ả ạ ữ ố ớ ười ph m t i đ 18 tu i vàạ ộ
ủ ổ dưới 18 tu i. Tuy nhiên, trong th c ti n xét xổ ự ễ ử vi c quy t đ nh áp d ng hìnhệ ế ị
ụ ph t c i t o không giam gi đã phát sinh m t s khó khăn, vạ ả ạ ữ ộ ố ướng m c.ắ

2.1.Thời h n ch p hành hình ph t c i t o không giam giạ ấ ạ ả ạ ữ ượ đ c tính từ

thời đi m nào?ể

Theo quy đ nh t i kho n 3 Đi u 2ị ạ ả ề Ngh quy t s 02/2010/NQ-HĐTPị ế ố ngày

22/10/2010 thì “Th i đi m b t đ u tính th i gian c i t o không giam giờ ể ắ ầ ờ ả ạ ữ là
ngày c quan, t ch c đơ ổ ứ ược giao giám sát, giáo d c ngụ ười b k t án nh n đị ế ậ ược
quy t đ nh thi hành án và b n sao b n án. Th i đi m b t đ u tính th i gian c iế ị ả ả ờ ể ắ ầ
ờ ả t o không giam giạ ữ ph i đả ược tuyên trong ph n quy t đ nh c a b n án”. Tuyầ ế ị ủ
ả nhiên, Ngh quy t s 02/2010/NQ-HĐTP đã n m trong danh m c văn bị ế ố ằ ụ ản quy ph
m pháp lu t h t hi u l c toàn b thu c lĩnh v c c a TANDTC đạ ậ ế ệ ự ộ ộ ự ủ ược quy đ nhị
t iạ Quy t đ nh s 355/QĐ-TANDTCế ị ố ngày 8/10/2021, hi n nay ch a có văn b nệ ư ả m
i hớ ướng d n v v n đ này, đi u này đã gây không ít khó khăn cho vi c tuyênẫ ề ấ ề ề ệ th
i đi m b t đ u tính th i gian c i t o không giam gi .ờ ể ắ ầ ờ ả ạ ữ
 l OMo ARc PSD|27 87 9 79 9

Hi n nay, có hai quan đi m v cách tính th i đi m b t đ u tính th i gianệ ể ề ờ ể ắ ầ

ờ ch p hành hình ph t c i t o không giam gi :ấ ạ ả ạ ữ

- Quan đi m thể ứ ấ nh t cho r ng:ằ Áp d ng tinh th n Ngh quy tụ ầ

ị ế
02/2010/NQ-HĐTP thì th i đi m b t đ u tính th i gian ch p hành hình ph t c iờ ể ắ
ầ ờ ấ ạ ả t o không giam giạ ữ là ngày c quan, t ch c đơ ổ ứ ược giao
giám sát, giáo d c ngụ ười b k t án nh n đị ế ậ ược quy t đ nh thi hành án và b n sao b n
án.ế ị ả ả
- Quan đi m th hai cho r ngể ứ ằ : Th i đi m b t đ u tính th i gian ch p hànhờ
ể ắ ầ ờ ấ hình ph t c i t o không giam gi là ngày ngạ ả ạ ữ ười b k t án ch p hành án.ị ế ấ
Tác gi đ ng ý v i quan đi m thả ồ ớ ể ứ hai, b i lẽ theo quy đ nh tở ị ại Đi u 96ề Lu
t Thi hành án hình sậ ự năm 2019 thì trong th i h n 3 ngày làm vi c kờ ạ ệ ể ừ t ngày ra
quy t đ nh thi hành án ph t c i t o không giam gi , Toà án ph i g iế ị ạ ả ạ ữ ả ử quy t đ nh
cho các cá nhân, c quan có th m quy n trong đó có Uế ị ơ ẩ ề ỷ ban nhân dân c p xã, đ
n v quân đ i đấ ơ ị ộ ược giao giám sát, giáo d c ngụ ười ch p hành án. Đ ngấ ồ th i theo
Đi u 97ờ ề Lu t Thi hành án hình sậ ự năm 2019 quy đ nh vị ề thi hành quy t đ nh thi
hành án ph t c i t o không giam giế ị ạ ả ạ ữ thì “Trong th i h n 03 ngàyờ ạ làm vi c k tệ ể
ừ ngày nh n đậ ược quy t đ nh thi hành án ph t c i t o không giamế ị ạ ả ạ gi , c quan thi
hành án hình s Công an c p huy n, c quan thi hành án hình sữ ơ ự ấ ệ ơ ự c p quân khu
ph i tri u t p ngấ ả ệ ậ ười ch p hành án, ngấ ười đ i di n trong trạ ệ ường h p ngợ ười ch
p hành án là ngấ ười dưới 18 tu i đ n trổ ế ụ ở Ủ s y ban nhân dân c pấ xã n i ngơ ười
đó cư trú, đ n v quân đ i n i ngơ ị ộ ơ ười đó làm vi c đệ ể cam k t vi cế ệ ch p hành án.
Ngấ ười ch p hành án, ngấ ười đ i di n c a ngạ ệ ủ ười ch p hành án ph iấ ả có m t theo
gi y tri u t p, tr trặ ấ ệ ậ ừ ường h p vì lý do b t kh kháng ho c tr ng iợ ấ ả ặ ở ạ khách
quan…”.

Trên th c t , có trự ế ường h p ngợ ười b k t án khi đị ế ược tri u t p l n đệ ậ ầ ầu

vì lý do khách quan nên h không th có m t t i tr s U ban nhân dân c p xã n iọ ể ặ ạ ụ ở ỷ
ấ ơ h c trú đ làm cam k t vi c ch p hành án; do đó vi c thi hành quy t đ nh thiọ ư ể ế ệ ấ
ệ ế ị hành án ph t c i t o không giam giạ ả ạ ữ ố đ i v i ngớ ười b k t án ch a đị ế ư ược
th cự hi n, vì v y không th tính th i đi m ch p hành hình ph t c i t o không giamệ ậ ể ờ ể
ấ ạ ả ạ gi k tữ ể ừ ngày U ban nhân dân c p xã đỷ ấ ược giao giám sát, giáo d c nh n đụ
ậ ược quy t đ nh thi hành án và b n sao b n án. Do v y, vi c tính th i đi m ch p hànhế ị ả
 l OMo ARc PSD|27 87 9 79 9

ả ậ ệ ờ ể ấ án ph t c i t o không giam gi k t khi ngạ ả ạ ữ ể ừ ười b k t án ch p hành án là

h p lý.ị ế ấ ợ
2.2.Đối với ngườ ừ ủi t đ 14 tuổi đ n dế ưới 16 tuổi ph m tạ ội r tấ nghiêm
trọng ho c ngặ ườ ừ ủi t đ 16 tuổi đ n dế ưới 18 tuổi ph m tạ ội r tấ nghiêm trọng do
vô ý n u đi u lu t, các kho n cế ề ậ ả ủa đi u lu t áp dề ậ ụng không quy đ nh hình ph t
c i t o không giam giị ạ ả ạ ữ thì tính thời h n c i t oạ ả ạ không giam giữ cho người ph
m tạ ội như th nào?ế

Ví d : Ngày 16/7/2021, Nguy n Văn A (sinh năm 2007) đã có hành viụ ễ dùng dao
chém anh Nguy n Văn B, h u qu anh B b tễ ậ ả ị ử vong. Nguy n Văn A bễ ị VKS huy n C
truy t v t i “C ý gây thệ ố ề ộ ố ương tích ho c gây t n h i cho s c khoặ ổ ạ ứ ẻ c a ngủ ười
khác d n đ n ch t ngẫ ế ế ười” là t i ph m r t nghiêm tr ng quy đ nh t iộ ạ ấ ọ ị ạ kho n 4
Đi u 134 c a BLHS. Khi xác đ nh hình ph t đ i v i Nguy n Văn A, cóả ề ủ ị ạ ố ớ ễ quan đi
m cho r ng A không để ằ ược áp d ng hình ph t c i t o không giam giụ ạ ả ạ ữ vì kho n 4
Đi u 134 BLHS ch quy đ nh hình ph t duy nh t là hình ph t tù (tả ề ỉ ị ạ ấ ạ ừ 07 năm đ n
14 năm).ế
Quan đi m c a tôi cho r ng: Trong trể ủ ằ ường h p này A v n đợ ẫ ược áp d ngụ
hình ph t c i t i không giam giạ ả ạ ữ vì khi th c hi n hành vi ph m t i A m i 15ự ệ ạ ộ ớ tu
i, có nhân thân t t, đ i chi u v i kho n 1 Đi u 100 BLHS thì A v n đổ ố ố ế ớ ả ề ẫ ược áp d
ng hình ph t c i t o không giam gi .ụ ạ ả ạ ữ

2.3.Hi u nhể ư thế nào về đi u ki n áp dề ệ ụng hình ph t c i t o khôngạ ả ạ giam

giữ “xét th y không c n thi t ph i cách ly hấ ầ ế ả ọ khỏ ờ ối đ i s ng xã hội”?

Đ i v i đi u ki n xét th y không c n thi t cách ly ngố ớ ề ệ ấ ầ ế ười ph m t i kh i xãạ

ộ ỏ h i, hi n nay ch a có văn b n hộ ệ ư ả ướng d n c a c quan có th m quy n, d n đ nẫ ủ
ơ ẩ ề ẫ ế s tùy nghi trong nh n th c và áp d ng c a Tòa án khi xét x . Nhi u trự ậ ứ ụ ủ ử ề
ường h pợ Tòa án ng i xem xét, đánh giá đ áp d ng và b qua v n đ này khi quy t đ nhạ ể
ụ ỏ ấ ề ế ị hình ph t d n đ n b t l i ngạ ẫ ế ấ ợ ười ph m t i vì ph i ch u hình ph t khác
nghiêmạ ộ ả ị ạ kh c h n, trong khi đ đi u ki n đ đắ ơ ủ ề ệ ể ược áp d ng và ch c n áp dụ
ỉ ầ ụng hình ph tạ c i t o không giam gi là tả ạ ữ ương x ng v i tính ch t, m c đ hành vi ph
m t i.ứ ớ ấ ứ ộ ạ ộ
 l OMo ARc PSD|27 87 9 79 9

2.4. Vướng m c trong t ng hắ ổợp hình ph t c i t o không

giam giạ ả ạ ữ

C i t o không giam gi là m t trong các hình ph t đ i v i ngả ạ ữ ộ ạ ố ớ ười ph m t

iạ ộ được quy đ nh t i Đi u 32 và Đi u 36 B lu t hình s . Th i h n cị ạ ề ề ộ ậ ự ờ ạ ả ại t o
không giam giữ tính từ ngày Tòa án giao người b ph t c i t o không giam giị ạ ả ạ ữ cho
cơ quan, t ch c n i ngổ ứ ơ ười đó làm vi c, h c t p ho c ệ ọ ậ ặ Ủy ban nhân dân c p xã
(sauấ đây g i t t là UBND xã) n i ngọ ắ ơ ười đó c trú giám sát, giáo dư ục nh n đậ ược
quy tế đ nh thi hành án và b n sao b n án. Trong th i gian ch p hành hình ph t c i t oị ả ả
ờ ấ ạ ả ạ không giam gi , ngữ ười b k t án, ph i ch u s giám sát, giáo d c c a UBND xã.ị ế
ảịựụủ

Th c ti n, ngự ễ ười trong th i gian đang ch p hành hình ph t c i t o khôngờ ấ ạ ả

ạ giam giữ ạ l i ph m t i m i. Ngạ ộ ớ ười ph m t i m i, b Tòa án ph t tù có th i h n.ạ ộ ớ ị
ạ ờ ạ Hình ph t c i t o không giam giạ ả ạ ữ ượ đ c chuy n đ i thành tù theo t l cể ổ ỷ ệ ứ
03 ngày c i t o không giam giả ạ ữ ượ đ c chuy n đ i thành 01 ngày tù để ổ ể ổ t ng h pợ
thành hình ph t chung. Nh ng khi t ng h p hình ph t theo đi m b kho n 1 Đi uạ ư ổ ợ ạ ể
ả ề 55 và kho n 2 Đi u 56 B lu t hình sả ề ộ ậ ự còn có nhi u quan đi m khác nhau. Cề ể
ụ th :ể

Quan đi m thể ứ nh t: Th i h n c i t o không giam giấ ờ ạ ả ạ ữ người đó ch aư ch

p hành đấ ược chuy n đ i thành tù tính t ngày ngể ổ ừ ười đó ph m tạ ội m i. B i vì,ớ ở
trong th i h n c i t o không giam gi , ngờ ạ ả ạ ữ ười đó ph m t i, c quan ti n hành tạ ộ ơ
ế ố t ng đã áp d ng bi n pháp ngăn ch n c m đi kh i n i cụ ụ ệ ặ ấ ỏ ơ ư trú. Nên người đó
không còn s giám sát, giáo d c c a UBND xã n a, nên đã đự ụ ủ ữ ương nhiên ch m d tấ
ứ vi c thi hành hình ph t c i t o không giam gi .ệ ạ ả ạ ữ
Quan đi m thể ứ hai: Th i h n c i t o không giam gi ngờ ạ ả ạ ữ ười đó ch a ch pư
ấ hành được chuy n đ i thành tù tính t ngày tuyên án s th m. B i vì, trong th iể ổ ừ ơ ẩ ở
ờ h n c i t o không giam gi , ngạ ả ạ ữ ười đó ph m t i m i, nh ng h v n ch p hànhạ ộ ớ ư
ọ ẫ ấ các chế tài (kh u trấ ừ m t ph n thu nh p hàng tháng) c a hình ph t c i t oộ ầ ậ ủ ạ ả
ạ không giam gi , ch u s giám sát, giáo d c c a UBND xã, nên ch a ch m d t vi cữ ị ự ụ ủ ư
ấ ứ ệ thi hành hình ph t c i t o không giam gi . Khi tuyên án sạ ả ạ ữ ơ th m thì ngẩ ười
đó m i b k t t i, đây m i đớ ị ế ộ ớ ược coi là m c c đ nh đ t ng h p hình ph t.ố ố ị ể ổ ợ ạ

Quan đi m thể ứ ba: Th i h n c i t o không giam giờ ạ ả ạ ữ người đó ch a ch pư ấ

hành được chuy n đ i thành tù tính tể ổ ừ ngày b n án có hi u l c pháp lu t ho cả ệ ự ậ ặ
từ khi h b t m giam hay b tr n, cũng là quan đi m c a ngọ ị ạ ỏ ố ể ủ ười vi t. B i vì, kế ở
 l OMo ARc PSD|27 87 9 79 9

ể t khi ngừ ười đó ph m t i m i, n u h không b t m gi , t m giam ho c b tr n,ạ ộ ớ ế ọ ị ạ ữ

ạ ặ ỏ ố hay đ n ngày xét x s th m và sau khi xét x s th m h v n chế ử ơ ẩ ử ơ ẩ ọ ẫ ịu s
giám sát,ự giáo d c c a UBND xã, ch a ch m d t vi c thi hành hình phụ ủ ư ấ ứ ệ ạt c i t o
khôngả ạ giam gi . Ch khi b n án s th m ho c phúc th m có hi u l c pháp lu t h m iữ ỉ ả ơ
ẩ ặ ẩ ệ ự ậ ọ ớ ph i ch p hành hình ph t tù, ho c tả ấ ạ ặ ừ khi h b t m giam hay b tr n, t i
cácọ ị ạ ỏ ố ạ th i đi m này hờ ể ọ không còn ch u sị ự giám sát, giáo d c c a UBND xã, đụ
ủ ương nhiên ch m d t vi c thi hành hình ph t c i t o không giam gi . M t khác, trongấ ứ
ệ ạ ả ạ ữ ặ th i gian ch p hành án hình ph t c i t o không giam gi , hi n nay ch a có quyờ
ấ ạ ả ạ ữ ệ ư đ nh hay văn b n nào hị ả ướng d n cho các quan đi m đã nêu. Do v y, theo
hẫ ể ậ ướng có l i cho b cáo thì c n t ng h p hình ph t t i th i đi m b cáo đã ch m d tợ ị ầ
ổ ợ ạ ạ ờ ể ị ấ ứ hoàn toàn vi c thi hành hình ph t c i t o không giam gi .ệ ạ ả ạ ữ

Pháp lu t hình sậ ự ầ c n quy đ nh thêm trị ường h p ngợ ười đang ch p hànhấ
hình ph t c i t o không giam gi mà ph m t i m i, thì th i đi m ch m d t vi cạ ả ạ ữ ạ ộ ớ ờ ể
ấ ứ ệ thi hành hình ph t c i t o không giam giạ ả ạ ữ ượ đ c tính từ khi nào, để xác đ nhị
chính xác th i gian c i t o không giam giờ ả ạ ữ còn l i sẽ đạ ược chuy n đ i thành tùể ổ đ
t ng h p thành hình ph t chung. ể ổ ợ ạ

3. Mộ ố ết s ki n ngh hoàn thi n pháp lu tị ệ ậ

Một là: C n s m ban hành văn b n hầ ớ ả ướng d n v th i đi m ch p hànhẫ ề ờ ể ấ

hình ph t c i t o không giam gi đ thay th Ngh quy t s 02/2010/NQ-HĐTPạ ả ạ ữ ể ế ị ế ố
ngày 22/10/2010 theo đó: Quy đ nh th i đi m b t đ u tính th i gian cị ờ ể ắ ầ ờ ải t oạ
không giam gi là ngày ngữ ười b k t án ch p hành án.ị ế ấ

Hai là: C n ban hành văn b n hầ ả ướng d n cách áp d ng hình ph t c i t oẫ ụ ạ ả ạ

không giam gi đ i v i ngữ ố ớ ười ph m t i t đ 14 tu i đ n dạ ộ ừ ủ ổ ế ưới 16 tu i ph m t
iổ ạ ộ r t nghiêm tr ng ho c ngấ ọ ặ ười từ đủ 16 tu i đ n dổ ế ưới 18 tu i ph m t i r tổ ạ
ộ ấ nghiêm tr ng do vô ý trong trọ ường h p đi u lu t, các kho n c a đi u lu t ápợ ề ậ ả ủ
ề ậ d ng không quy đ nh hình ph t c i t o không giam giụ ị ạ ả ạ ữ nh m đằ ảm b o côngả
b ng cho đ i tằ ố ượng ph m t i đ c bi t này cũng nh đ m b o tính giáo d c, giúpạ ộ ặ ệ ư
ả ả ụ đ h s a ch a sai l m, phát tri n lành m nh.ỡ ọ ử ữ ầ ể ạ

Ba là: theo tác gi đ xác đ nh ngả ể ị ười ph m t i có đ đi u ki n đ xem xétạ ộ ủ ề ệ

ể là không c n thi t cách ly kh i xã h i thì trầ ế ỏ ộ ước h t ph i d a vào nhân thân c aế ả
ự ủ người ph m t i. Nh ng đ c đi m nhân thân c a ngạ ộ ữ ặ ể ủ ười ph m t i c n cân nh c
làạ ộ ầ ắ nh ng đ c đi m nhân thân nh sau:ữ ặ ể ư
 l OMo ARc PSD|27 87 9 79 9

(1) Đ c đi m nhân thân c a ngặ ể ủ ười ph m t i có nh hạ ộ ả ưởng đ n m c đế

ứ ộ nguy hi m cho xã h i c a hành vi ph m t i nh ph m t i l n để ộ ủ ạ ộ ư ạ ộ ầ ầu hay đã
có ti nề án, ti n s , tái ph m hay tái ph m nguy hi m, ph m t i có tính ch t chuyênề ự ạ ạ
ể ạ ộ ấ nghi p hay không, là ngệ ười ch a đ 18 tu i hay đ 18 tu i…;ư ủ ổ ủ ổ

(2) Nh ng đ c đi m nhân thân c a ngữ ặ ể ủ ười ph m t i ph n ánh kh năngạ ộ

ả ả giáo d c c a h nhụ ủ ọ ư có thái đ tộ ự thú ho c h i c i, l p công chu c t i hay cóặ ố ả ậ
ộ ộ thái đ ngoan c …;ộ ố

(3) Nh ng đ c đi m nhân thân c a ngữ ặ ể ủ ười ph m t i ph n ánh hoàn cạ ộ ả

ảnh đ c bi t c a h nh là ngặ ệ ủ ọ ư ười b b nh hi m nghèo, già y u, ph n có thai, ngị ệ ể ế
ụ ữ ười có hoàn c nh b n thân hay gia đình đ c bi t khó khăn… Qua vi c xem xét cácả ả
ặ ệ ệ đ c đi m v nhân thân nêu trên, n u đặ ể ề ế ược đánh giá là có nhân thân t t thì vi
cố ệ áp d ng hình ph t c i t o không giam giụ ạ ả ạ ữ cũng đ t đạ ược m c đích tr ng tr
vàụ ừ ị giáo d c ngụ ười ph m t i.ạ ộ
Câu 2. Những khó khăn vướng m c khi áp dắ ụng hình ph t ti n theo ạ ề
quy đ nh cị ủa BLHS năm 2015
Hình ph t ti n là mạ ề ột hình ph t trong h thạ ệ ống hình ph t mà BLHS ạ buộc
người ph m tạ ội ph i nả ộp một kho n ti n nh t đ nh vào ngân sách ả ề ấ ị nhà nước.
Tuy nhiên hi n vi c áp dệ ệ ụng hình ph t ti n hi n nay còn mạ ề ệ ộ ốt s vướng m c, b t
c p trong thắ ấ ậ ự ếc t .

Thứ nh t, chấ ưa có sự phân hóa giữa ph t ti n vạ ề ới tính ch t là hìnhấ ph t

chính và ph t ti n vạ ạ ề ới tính ch t là hình ph t bấ ạ ổ sung v mề ức ph tạ

Theo quy đ nh c a Đi u 35ị ủ ề BLHS năm 2015 thì hình ph t ti n có thạ ề ể là hình
ph t chính nh ng cũng có thạ ư ể ch là hình ph t bỉ ạ ổ sung (đ i v i ngố ớ ười ph m t i
trong m t s t i c th mà BLHS quy đ nh). BLHS ch a có sạ ộ ộ ố ộ ụ ể ị ư ự phân bi tệ rõ gi
a ph t ti n v i tính ch t là hình ph t chính và ph t ti n v i tính ch t làữ ạ ề ớ ấ ạ ạ ề ớ ấ hình
ph t b sung v m c ph t là ch a h p lý. B i lẽ, v nguyên t c hình ph tạ ổ ề ứ ạ ư ợ ở ề ắ ạ
chính ph i có m c đ nghiêm kh c h n hình ph t bả ứ ộ ắ ơ ạ ổ sung, nên vi c áp d ngệ ụ
hình ph t ti n là hình ph t chính cũng c n ph i n ng h n, có tính răn đe h n khiạ ề ạ ầ ả ặ
ơ ơ áp d ng hình ph t ti n là hình ph t b sung. Có nhụ ạ ề ạ ổ ư ậ v y m i thớ ực hi n tri t
đệ ệ ể nguyên t c cá th hóa hình ph t trong khi áp d ng hình ph t ti n đ i v i ngắ ể ạ ụ ạ ề
ố ớ ười ph m t i.ạ ộ
 l OMo ARc PSD|27 87 9 79 9

BLHS hi n nay quy đ nh m c ph t ti n gi a hình ph t chính và hình ph tệ ị ứ ạ ề ữ ạ

ạ b sung m t s t i không có chênh l ch quá nhi u, không phổ ở ộ ố ộ ệ ề ản ánh được
tính ch t m c đ c a hành vi ph m t i, ch a th hi n tính răn đe c a hình ph t. Víấ ứ ộ ủ ạ ộ ư
ể ệ ủ ạ d : Đ i v i t i “Đánh b c” theo quy đ nh Đi u 321 BLHS năm 2015 thì m c th pụ ố ớ
ộ ạ ị ề ứ ấ nh t c a khung hình ph t khi áp d ng hình ph t chính là hình ph t ti n làấ ủ ạ ụ
ạ ạ ề 20.000.000 đ ng, trong khi đó hình ph t ti n là hình ph t bồ ạ ề ạ ổ sung đã có m
cứ kh i đi m là 10.000.000 đ ng và t i đa là 50.000.000 đ ng t c là hình ph t ti nở ể ồ ố ồ
ứ ạ ề v i tớ ư cách là hình ph t b sung có m c ph t sẽ có trạ ổ ứ ạ ường h p còn cao h n
cợ ơ ả hình ph t ti n v i t cách là hình ph t chính.ạ ề ớ ư ạ

Thứ hai, v căn cề ứ quy t đ nh mế ịức ph t ti nạ ề

BLHS quy đ nh khi quy t đ nh hình ph t áp d ng hình ph t là hình ph tị ế ị ạ ụ ạ ạ
ti n thì Tòa án ph i căn cề ả ứ vào đi u ki n, kh năng tài chính c a chề ệ ả ủ ủ th th cể ự
hi n hành vi ph m t i. Trong quá trình gi i quy t vệ ạ ộ ả ế ụ án c quan ti n hành tơ ế ố t
ng có trách nhi m ch ng minh t i ph m, làm rõ các v n đ liên quan trong vụ ệ ứ ộ ạ ấ ề ụ
án hình sự trong đó các v n đ v đi u ki n, kh năng áp d ng hình ph t ti nấ ề ề ề ệ ả ụ ạ ề
cũng c n làm rõ trong quá trình gi i quy t v án hình s .ầ ả ế ụ ự
Tuy nhiên, vi c ch ng minh kh năng tài chính c a ngệ ứ ả ủ ười phạm t i chộ ỉ mang
tính ch t tấ ương đ i và thố ường g p nhi u khó khăn trong vi c xác minhặ ề ệ thu nh p
cũng nh tài s n riêng c a h . Vi c xác minh đi u ki n và kh năng tàiậ ư ả ủ ọ ệ ề ệ ả chính
c a chủ ủ thể b áp d ng hình ph t ti n khó khăn xu t phát tị ụ ạ ề ấ ừ nhi uề nguyên nhân
nh : Ngư ười ph m t i luôn có tâm lý che gi u thu nh p, tài s n c aạ ộ ấ ậ ả ủ mình gây khó
khăn cho c quan ti n hành t t ng; quy đ nh c a pháp lu t cònơ ế ố ụ ị ủ ậ nhi u về ướng
m c, thi u sắ ế ự th ng nh t trong qu n lý đố ấ ả ược ngu n tài sồ ản, các bi n đ ng v tài s
n c a công dân. Th c t trong quá trình gi i quy t v án vi cế ộ ề ả ủ ự ế ả ế ụ ệ xác minh v
kh năng tài chính c a ngề ả ủ ười ph m t i ch y u d a trên các ngu nạ ộ ủ ế ự ồ nh : l i khai
c a chính ngư ờ ủ ười ph m t i, các gi y tạ ộ ấ ờ ch ng minh đứ ược tài s nả h p pháp c a
h , l i khai c a nh ng ngợ ủ ọ ờ ủ ữ ười thân thích trong gia đình h , xácọ minh t i chính
quy n đ a phạ ề ị ương, n i làm vi c đ làm rõ ngh nghi p và ngu nơ ệ ể ề ệ ồ thu nh p h p
pháp tậ ợ ừ ọ h ... Nh ng căn cữ ứ này ch mang tính ch t tỉ ấ ương đ i doố không th xác
minh chính xác, đ y đ .ể ầủ

Đ i v i nh ng trố ớ ữ ường h p ngợ ười ph m t i không có ngh nghi p n đ nh,ạ ộ ề

ệ ổ ị là lao đ ng tộ ự do… m c thu nh p c a h không thứ ậ ủ ọ ể xác đ nh m t cách cị ộ ụ
th ,ể d n đ n vi c thì khi tuyên m c ph t ti n đ i v i ngẫ ế ệ ứ ạ ề ố ớ ười ph m t i, Tòa án
 l OMo ARc PSD|27 87 9 79 9

khôngạ ộ thể ư đ a ra m t m c ph t ti n phù h p nh t v i tình hình tài s n cộ ứ ạ ề ợ ấ ớ ả

ủa người ph m t i. N u nhạ ộ ế ư m c ph t ti n cao so v i tình hình tài s n c a ngứ ạ ề ớ ả
ủ ười ph mạ t i sẽ d n đ n vi c khó thi hành trên th c t , ngộ ẫ ế ệ ự ế ược l i, trạ ường
hợp m c ph tứ ạ ti n th p không đ m b o đề ấ ả ả ược tính nghiêm minh, răn đe c a hình
ph t.ủ ạ

Thứ ba, vi c kh u trệ ấ ừ thời gian t m giạ ữ ạ, t m giam khi áp dụng hình ph t
chính là ph t ti nạ ạề
Trong h th ng các hình ph t chính mà BLHS quy đ nh nh tù có th i h n,ệ ố ạ ị ư ờ
ạ c i t o không giam giả ạ ữ ề đ u quy đ nh vi c kh u trị ệ ấ ừ th i gian t m gi , t m giamờ
ạ ữ ạ vào th i h n ch p hành án. Riêng hình ph t chính là ph t ti n l i không quyờ ạ ấ ạ ạ
ề ạ đ nh vị ề vi c kh u trệ ấ ừ này. Vi c không kh u trệ ấ ừ này d n đ n sẫ ế ự không công
b ng cho ngằ ười ph m t i. Ví d : Cùng m t hành vi ph m t i có tính ch t m c đạ ộ ụ ộ ạ ộ
ấ ứ ộ tương đương nhau nh ng có trư ường h p b t m giam, t m gi dài ngày vì m t lýợ ị
ạ ạ ữ ộ do nào đó, nh ng đ n khi xét xư ế ử ạ l i cùng b áp d ng hình ph t ti n nhị ụ ạ ề ư
người đang b áp d ng các bi n pháp ngăn ch n khác có tính ch t nh nhàng h n ( nhị ụ ệ ặ
ấ ẹ ơ ư c m đi kh i n i c trú, b o lĩnh…) là ch a h p lý, gây ra s thi u công b ng nhấ ỏ ơ ứ ả
ư ợ ự ế ằ ả hưởng t i quy n và l i ích c a ngớ ề ợ ủ ười ph m t i.ạ ộ

Thứ ư t , mức ph t ti n tạ ề ối thi u và tể ối đa trong mộ ột t i

còn chưa hợp lý

Hi n nay t i m t sệ ạ ộ ố đi u lu t trong ph n các t i ph m còn quy đề ậ ầ ộ ạ ịnh kho

ng cách gi a m c ph t ti n t i thi u và t i đa trong m t khung hình ph tả ữ ứ ạ ề ố ể ố ộ ạ
quá r ng. Đi u này không đ m b o nguyên t c phân hóa trách nhi m hình s ,ộ ề ả ả ắ ệ ự
đ ng th i có th t o c s cho sồ ờ ể ạ ơ ở ự tùy ti n trong vi c áp d ng hình ph t này. Víệ ệ ụ
ạ d : “T i s n xu t, buôn bán hàng c p” t i kho n 1 Đi u 190 BLHS năm 2015 cóụ ộ ả ấ ấ ạ
ả ề m c ph t ti n khi áp d ng là hình ph t chính t i thi u là 100.000.000 đ ngứ ạ ề ụ ạ ố ể
ồ trong khi t i đa là 1.000.000.000 đ ng (chênh l ch 900.000.000 đ ng); “Tố ồ ệ ồ ội đ aư
ch t th i vào lãnh th Vi t Nam” t i kho n 1 Đi u 239 BLHS năm 2015 có m cấ ả ổ ệ ạ ả ề ứ
ph t ti n khi áp d ng là hình ph t chính t i thi u là 200.000.000 đạ ề ụ ạ ố ể ồng trong khi
t i đa là 1.000.000.000 đ ng (chênh l ch 800.000.000 đ ng)... Vi c quy đ nhố ồ ệ ồ ệ ị kho
ng cách quá xa v m c t i thi u và t i đa c a hình ph t ti n d n đ n vi cả ề ứ ố ể ố ủ ạ ề ẫ ế ệ
áp d ngụ hình ph t này m t cách tùy nghi, không th ng nh t chạ ộ ố ấ ủ ế y u d a vàoự
quy t đ nh chế ị ủ quan c a c quan ti n hành t t ng d phát sinh tiêu c c trongủ ơ ế ố ụ ễ
ự áp d ng hình ph t.ụ ạ
 l OMo ARc PSD|27 87 9 79 9

Thứ năm, ch a có quy đ nh vư ị ề vi c chuy n đ i gi a hình ph t ti n v iệ ể ổ ữ ạ ề ớ

hình ph t khác n u ngạ ế ười ph m t i không ch p hành hình ph t tiạ ộ ấ ạ ền ho c khôngặ
có kh năng ch p hành hình ph t này.ả ấ ạ

Ki n ngh hoàn thi nế ị ệ

Thứ nh t,ấ c n có s phân bi t rõ gi a ph t ti n v i tính ch t là hình ph tầ ự ệ
ữ ạ ề ớ ấ ạ chính và ph t ti n v i tính ch t là hình ph t b sung v
m c ph t. V nguyênạ ề ớ ấ ạ ổ ề ứ ạ ề t c, hình
ph t chính ph i có m c đ nghiêm kh c cao h n hình ph t b sung, vìắ ạ ả ứ
ộ ắ ơ ạ ổ hình ph t b sung có vai trò c ng c hi u l c c a hình ph t chính
và đi u nàyạ ổ ủ ố ệ ự ủ ạ ề c n đầ ược th hi n
thông qua m c ph t. Do v y, c n ph i s a đ i Đi u 35 BLHSể ệ ứ ạ ậ
ầ ảử ổ ề năm 2015 theo hướng ph i quy đ nh m c t i thi u c a ph t ti n v i
tính ch t làả ị ứ ố ể ủ ạ ề ớ ấ hình ph t chính
ph i cao h n m c t i đa c a ph t ti n v i tính ch t là hình ph tạ ả ơ ứ ố
ủ ạ ề ớ ấ ạ b sung.ổ
Thứ hai, v m c ph t ti n và căn c quy t đ nh m c ph t ti nề ứ ạ ề
ứ ế ị ứ ạ ề

C n ban hành văn b n hầ ả ướng d n đ xác đ nh tình hình tài s n c a ngẫ ể ị ả ủ ười
ph m t i, đ c bi t đ i v i nh ng đ i tạ ộ ặ ệ ố ớ ữ ố ượng không có ngh nghi p ề ệ ổn đ nh,
laoị đ ng tộ ự do đ Tòa án làm c s quy t đ nh m c ph t ti n đ i v i ngể ơ ở ế ị ứ ạ ề ố ớ ười
ph mạ t i độ ược chính xác, phù h p h n, làm tăng tính kh thi cũng nhợ ơ ả ư hi u qu c
aệ ả ủ hình ph t ti n trên th c t . Có th quy đ nh m c ph t ti n theo s đạ ề ự ế ể ị ứ ạ ề ố
ơn v thuị nh p ngày và có thậ ể quy đ nh “Tòa án có th m quy n xác đ nh m c thu nh pị
ẩ ề ị ứ ậ bình quân/ngày c a ngủ ười b k t án ph t ti n, trên c s đó cị ế ạ ề ơ ở ứ một ngày
t mạ gi , t m giam sẽ đữ ạ ược kh u trấ ừ m t kho n ti n tộ ả ề ương ứng v i m t ngày
côngớ ộ lao đ ng c a ngộ ủ ười đó. Trong trường h p ngợ ười b k t án không có thu nh
pị ế ậ ho c có thu nh p không đáng k ho c thu nh p không n đ nh thì vi c xác đ nhặ ậ ể ặ
ậ ổ ị ệ ị m c kh u trứ ấ ừ trừ th i h n t m gi , t m giam theo ngày ph i d a vào m cờ ạ ạ ữ
ạ ả ự ứ lương t i thi u do Nhà nố ể ước quy đ nh nh ng không đị ư ược vượt quá số ti
nề ph t”.ạ

Về m c ph t ti n: BLHS năm 2015 quy đ nh m c ph t đứ ạ ề ị ứ ạ ược tuyên theo

m t s ti n c th , nên s a đ i quy đ nh phân hóa m c ph t ti n theo s đ n vộ ố ề ụ ể ử ổ ị ứ ạ
ề ố ơ ị thu nh p ngày b i nh ng ngậ ở ữ ười có m c thu nh p khác nhau, h sẽ có đánh giáứ
 l OMo ARc PSD|27 87 9 79 9

ậ ọ khác nhau về m c ph t. Ví d : Đ i v i ngứ ạ ụ ố ớ ười có thu nh p bình quân 300.000ậ

đ ng/ngày thì hồ ọ th y r ng m c ph t 30.000.000 đ ng có thấ ằ ứ ạ ồ ể là phù h p,ợ nh
ng ngư ượ ạc l i v n là m c ph t 30.000.000 đ ng y, đ i v i m t ngẫ ứ ạ ồ ấ ố ớ ộ ười có thu
nh p bình quân 3.000.000 đ ng/ngày thì s ti n đó không ph i l n, h ch c nậ ồ ố ề ả ớ ọ ỉ ầ
b ra 10 ngày làm vi c là có th có đỏ ệ ể ược.

Thứ ba, Đ đ m b o quy n l i chính đáng c a ngể ả ả ề ợ ủ ười ph m t i, vi c kh uạ ộ

ệ ấ trừ th i gian t m giam, t m giờ ạ ạ ữ ố đ i v i hình ph t ti n là c n thiớ ạ ề ầ ết. V v n
đề ấ ề này c n có quy đ nh cầ ị ụ thể ề v cách kh u trấ ừ th i gian t m gi , t m giam c aờ ạ
ữ ạ ủ người ph m t i, m c kh u tr là bao nhiêu cũng c n tính toán kỹ lạ ộ ứ ấ ừ ầ ưỡng
sao cho v a phù h p v i quy đ nh khác c a pháp lu t v a đ m b o tính công b ng.ừ ợ ớ ị ủ
ậừảảằ

Thứ ư t , C n thu h p kho ng cách gi a m c ph t ti n t i thi u và t i đaầ ẹ ả ữ ứ ạ ề ố

ể ố trong m t khung hình ph t. Nhộ ạ ư đã phân tích ở trên hi n nay t i m t s đi uệ ạ ộ ố
ề lu t trong ph n các t i ph m c a BLHS còn quy đ nh kho ng cách gi a m cậ ầ ộ ạ ủ ị ả ữ ứ
ph t ti n t i thi u và t i đa trong m t khung hình ph t quá rạ ề ố ể ố ộ ạ ộng. Đ đ m b oể ả
ả nguyên t c phân hóa trách nhi m hình s đ ng th i tránh s tùy nghi trong vi cắ ệ ự ồ ờ ự
ệ áp d ng pháp lu t nên quy đ nh m c ph t ti n t i đa không quá bao nhiêu l nụ ậ ị ứ ạ ề
ố ầ m c t i thi u.ứ ố ể
Thứ năm, b sung quy đ nh vổ ị ề vi c chuy n đ i gi a hình ph t ti n v iệ ể ổ ữ ạ ề ớ
hình ph t khác n u ngạ ế ười ph m t i không ch p hành hình ph t ti n.ạ ộ ấ ạ ề
Ki n ngh có th b sung quy đ nh theo hế ị ể ổ ị ướng trong trường h p ngợ ười bị
k t án không ch p hành hình ph t ti n ho c không có kh năng ch p hành thìế ấ ạ ề ặ ả ấ
Tòa án có th quy t đ nh cho h ph i lao đ ng công ích thay cho hình ph t ti nể ế ị ọ ả ộ ạ ề
ph t ti n.ạ ề

Nh ng l u ý khi ki m sát vi c quy t đ nh hình ph t dữ ư ể ệ ế ị ạ ưới m c th p nh tứ

ấ ấ c a khung hình ph tủ ạ

Qua m t s ví d c th v quy t đ nh hình ph t dộ ố ụ ụ ể ề ế ị ạ ưới m c th p nh t c aứ

ấ ấ ủ khung hình ph t đã b kháng ngh giám đ c th m, tác gi rút ra m t s l u ý choạ ị ị ố ẩ
ả ộ ố ư Ki m sát viên: N m ch c quy đ nh t i các đi u 51, 54 B lu t Hình s năm 2015ể ắ ắ ị
ạ ề ộ ậ ự và các văn b n hả ướng d n thi hành; xác đ nh đúng tính ch t, m c đ vi ph m đẫ
ị ấ ứ ộ ạ ể đ xu t kháng ngh ho c ki n ngh phù h p…ề ấ ị ặ ế ị ợ
 l OMo ARc PSD|27 87 9 79 9

Câu 3. V quy t đ nh hình ph t dề ế ị ạ ưới mức th p nh t cấ ấ ủa khung hình ph

tạ
Kho n 1 Đi u 54 B lu t Hình sả ề ộ ậ ự (BLHS) năm 2015 quy đ nh Tòa án cóị thể
quy t đ nh m t hình ph t dế ị ộ ạ ưới m c th p nh t c a khung hình ph t đứ ấ ấ ủ ạ ược áp
d ng nh ng ph i trong khung hình ph t li n kụ ư ả ạ ề ề nh h n c a đi u lu t khiẹ ơ ủ ề ậ
người ph m t i có ít nh t 02 tình ti t gi m nh t i kho n 1 Đi u 51 BLHS nămạ ộ ấ ế ả ẹ ạ ả ề
2015. Kho n 2 Đi u 54 BLHS năm 2015 quy đ nh trả ề ị ường h p Tòa án quyợ ết đ nhị
hình ph t dạ ưới m c th p nh t c a khung hình ph t đứ ấ ấ ủ ạ ược áp d ng nh ng khôngụ
ư b t bu c ph i trong khung li n k nh h n c a đi u lu t đ i v i ngắ ộ ả ề ề ẹ ơ ủ ề ậ ố ớ ười
ph mạ t i l n đ u là ngộ ầ ầ ười giúp s c trong vứ ụ án đ ng ph m nh ng có vai trò khôngồ
ạ ư đáng k . Quy đ nh này đã tháo g để ị ỡ ược khó khăn, vướng m c trong th c ti n xétắ
ự ễ x c a Tòa án đ i v i nh ng trử ủ ố ớ ữ ường h p ngợ ười ph m t i l n đ u, là ngạ ộ ầ ầ
ười giúp s c, có vai trò không đáng k trong vứ ể ụ án đ ng ph m nh ng b xét xồ ạ ư ị ử ở
khung hình ph t n ng cùng v i đ ng ph m khác. Đây là quy đ nh thạ ặ ớ ồ ạ ị ể hi n tính
nhânệ đ o và khoan h ng c a chính sách hình s , đ m b o vi c quy t đ nh hình ph tạ ồ ủ ự
ả ả ệ ế ị ạ phù h p, tợ ương x ng v i hành vi ph m t i.ứ ớ ạ ộ

Tuy nhiên, v n còn m t s nh n th c khác nhau v vi c áp d ng kho n 2ẫ ộ ố ậ ứ ề ệ ụ

ả Đi u 54 BLHS năm 2015.ề
Ý ki n thế ứ ấ nh t cho r ng,ằ đ để ược áp d ng kho n 2 Đi u 54 BLHS nămụ ả ề
2015 thì người ph m t i ph i th a mãn đi u ki n c a kho n 1 Đi u 54 BLHS,ạ ộ ả ỏ ề ệ ủ ả ề
t c là có ít nh t 02 tình ti t gi m nh t i kho n 1 Đi u 51 BLHS năm 2015 vàứ ấ ế ả ẹ ạ ả ề
ph m t i l n đ u, giúp s c v i vai trò không đáng k .ạ ộ ầ ầ ứ ớ ể

Ý ki n thế ứ hai cho r ng,ằ người ph m t i ch c n có 01 tình ti t gi m nhạ ộ ỉ ầ ế ả ẹ

theo kho n 1 Đi u 51 BLHS năm 2015 và ph m t i l n đ u, giúp sả ề ạ ộ ầ ầ ức v i vai tròớ
không đáng k , vì kho n 1 và kho n 2 Đi u 54 BLHS năm 2015 là hai quy đ nhể ả ả ề ị đ c
l p, b cáo sẽ độ ậ ị ược áp d ng kho n 2 khi th a mãn đi u ki n do lu t đ nh.ụ ả ỏ ề ệ ậ ị

Chúng tôi đ ng tình v i ý ki n thồ ớ ế ứ hai, b i đây là đi u lu t th hi n tínhở ề ậ ể ệ

nhân đ o và khoan h ng c a pháp lu t, đ c bi t đ i v i các vạ ồ ủ ậ ặ ệ ố ớ ụ án nhi u b canề
ị tham gia v i vai trò thớ ứ ế y u, th hi n để ệ ược sự phân hóa trong xác đ nh vai tròị và
quy t đ nh hình ph t đ i v i ngế ị ạ ố ớ ười ph m t i. V n đ này hi n ch a có vănạ ộ ấ ề ệ ư
b n hả ướng d n đ áp d ng th ng nh t trong gi i quy t các vẫ ể ụ ố ấ ả ế ụ án hình sự nên
gây khó khăn cho c quan ti n hành t t ng.ơ ế ố ụ

Mộ ố ất s v n đ c n rút kinh nghi mề ầ ệ

 l OMo ARc PSD|27 87 9 79 9

Th c ti n gi i quy t các v án hình s cho th y, trong m t s trự ễ ả ế ụ ự ấ ộ ố ường h

p,ợ Tòa án đánh giá không đúng các tình ti t gi m nh trách nhiế ả ẹ ệm hình s , quy tự ế
đ nh hình ph t dị ạ ưới m c th p nh t c a khung hình ph t đứ ấ ấ ủ ạ ược áp dụng khi
người ph m t i không có đạ ộ ủ đi u ki n, vi ph m nghiêm tr ng Đi u 54 BLHSề ệ ạ ọ ề năm
2015. C th :ụ ể

- Vi ph m trong áp d ng kho n 1 Đi u 54 B lu t Hình s năm ạ ụ ả

ề ộ ậ ự 2015:

Thứ ấ nh t, người ph m t i ch có 01 tình ti t gi m nh trách nhi m hìnhạ ộ ỉ ế ả ẹ ệ

sự ạ t i kho n 1 Đi u 51 BLHS năm 2015, nh ng Tòa án v n áp d ng kho n 1ả ề ư ẫ ụ ả Đi
u 54 BLHS năm 2015 đề ể tuyên hình ph t dạ ưới m c th p nh t c a khungứ ấ ấ ủ hình ph
t, d n đ n m c hình ph t áp d ng đ i v i b cáo quá nh , không đạ ẫ ế ứ ạ ụ ố ớ ị ẹ ủ nghiêm
đ răn đe và phòng ng a t i ph m.ể ừ ộ ạ

Ví d : V án buôn l u x y ra t nh N. Năm 2017, b cáo C và V mụ ụ ậ ả ở ỉ ị ở ờ t khai

h i quan nh p kh u 40 b l u đi n UPS cho công ty qua c a khả ậ ẩ ộ ư ệ ử ẩu sân bay qu
cố t t nh N. Tuy nhiên, sau khi lô hàng đế ỉ ược thông quan, l c lự ượng H i quan ki mả
ể tra, phát hi n, thu giệ ữ và xác đ nh th c tị ự ế hàng hóa công ty nh p kh u là 200ậ ẩ
chi c đi n tho i di đ ng nhãn hi u Iphone 6 Plus, không ph i b l u đi n. Đ nhế ệ ạ ộ ệ ả ộ ư
ệ ị giá tài s n xác đ nh lô hàng có giá tr là 3.198.000.000 đ ng. Hành vi c a b cáo Cả ị ị ồ
ủ ị và V ph m t i buôn l u theo đi m a kho n 4 Đi u 188 BLHS năm 2015 (có m cạ ộ ậ ể ả
ề ứ hình ph t tù t 12 năm đ n 20 năm). B cáo V ch có 01 tình ti t gi m nh tráchạ ừ ế ị ỉ ế
ả ẹ nhi m hình sệ ự là “Người ph m t i thành kh n khai báo ho c ăn năn h i c i”ạ ộ ẩ ặ ố
ả theo đi m s kho n 1 Đi u 51 BLHS năm 2015, không để ả ề ủ đi u ki n đề ệ ể ượ đ c áp
d ng kho n 1 Đi u 54 BLHS năm 2015. Tòa án c p s th m xét xụ ả ề ấ ơ ẩ ử ị b cáo m cứ
án là 08 năm tù là không đúng. Sau đó, b cáo có kháng cáo xin gi m nh hìnhị ả ẹ ph t. B
n án phúc th m nh n đ nh b cáo V tạ ả ẩ ậ ị ị ự giác khai nh n toàn b hành viậ ộ ph m t i
c a mình và tích c c giúp C quan đi u tra s m k t thúc vạ ộ ủ ự ơ ề ớ ế ụ án đ ápể d ng
thêm đi m t kho n 1 Đi u 51 BLHS năm 2015 là không chính xác, vì đây làụ ể ả ề tình ti t
thành kh n khai báo t i đi m s kho n 1 Đi u 51 BLHS năm 2015 và đãế ẩ ạ ể ả ề được áp
d ng đ i v i b cáo. T i phiên tòa phúc th m, b cáo V tác đ ng gia đìnhụ ố ớ ị ạ ẩ ị ộ n p ti n
ph t b sung 50 tri u đ ng nên Tòa án quy t đ nh gi m án cho b cáoộ ề ạ ổ ệ ồ ế ị ả ị xu ng
còn 07 năm tù (m c th p nh t c a kho n 3 Đi u 188 BLHS năm 2015) làố ứ ấ ấ ủ ả ề sai l
m nghiêm tr ng trong áp d ng pháp lu t hình s .ầ ọ ụ ậ ự
 l OMo ARc PSD|27 87 9 79 9

Th hai,ứ b cáo ch có 01 tình ti t gi m nh trách nhi m hình s t i khoị ỉ ế ả ẹ ệ ự ạ ản

1 Đi u 51 BLHS năm 2015 nh ng c quan ti n hành t t ng áp d ng thêm ề ư ơ ế ố ụ ụ 01
tình ti t gi m nh trách nhi m hình s khác không đúng quy đ nh c a pháp lu tế ả ẹ ệ ự ị ủ
ậ đ quy t đ nh hình ph t theo kho n 1 Đi u 54 BLHS năm 2015.ể ế ị ạ ả ề

Ví d : V án buôn bán hàng c m x y ra t nh H. B cáo T có hành vi ph mụ ụ ấ ả ở ỉ ị

ạ t i r t nghiêm tr ng là v n chuy n trái phép thu c lá ngo i v i kh i lộ ấ ọ ậ ể ố ạ ớ ố ượng
r tấ l n (41.450 bao). B cáo T ch có 01 tình ti t gi m nh “ngớ ị ỉ ế ả ẹ ười ph m t i thànhạ
ộ kh n khai báo, ăn năn h i c i” t i đi m s kho n 1 Đi u 51 BLHS năm 2015. Tòaẩ ố ả ạ ể ả
ề án c p s th m đã xem xét, đánh giá toàn di n, đ y đấ ơ ẩ ệ ầ ủ tình ti t gi m nh , ápế ả ẹ
d ng đi m b kho n 3 Đi u 191 BLHS năm 2015 đ xụ ể ả ề ể ử ph t b cáo T 04 năm tùạ ị v
T i v n chuy n hàng c m là phù h p (có khung hình ph t tề ộ ậ ể ấ ợ ạ ừ 05 năm đ n 10ế
năm tù). Tuy nhiên, Tòa án c p phúc th m nh n đ nh thêm tình ti t “b cáo v aấ ẩ ậ ị ế ị ừ
m i đ a hàng lên xe và ch a đi kh i đ a bàn t nh H thì đã b b t gi , thu h i toànớ ư ư ỏ ị ỉ ị
ắ ữ ồ b v t ch ng và ch a độ ậ ứ ư ược hưởng l i gì” đ áp d ng tình ti t gi m nh “ph mợ ể
ụ ế ả ẹ ạ t i nh ng ch a gây thi t h i ho c gây thi t h i không l n” tộ ư ư ệ ạ ặ ệ ạ ớ ại đi m
h kho n 1ể ả Đi u 51 BLHS năm 2015 và s a b n án s th m, x ph t T 03 năm tù, nh ng choề
ử ả ơ ẩ ử ạ ư hưởng án treo là không có c s . B i vì, b cáo v n chuy n 41.450 bao thu c
láơ ở ở ị ậ ể ố ngo i, sạ ố ượ l ng này l n g p h n 09 l n so v i s lớ ấ ơ ầ ớ ố ượng kh i đi m
t i đi m bở ể ạ ể kho n 3 Đi u 191 BLHS năm 2015 “Thu c lá đi u nh p l u 4.500 bao tr
lên”.ả ề ố ế ậ ậ ở Th c t , b cáo đã đi đự ế ị ược 3km kh i n i qu n lý c a chỏ ơ ả ủ ủ tài s
n thì b b t quả ị ắ ả tang. Do đó, xét v tính ch t, m c đ nguy hi m c a t i ph m thì không
thu cề ấ ứ ộ ể ủ ộ ạ ộ trường h p “ch a gây thi t h i ho c gây thi t h i không l n”. Hình ph
t c pợ ư ệ ạ ặ ệ ạ ớ ạ ấ phúc th m quy t đ nh đ i v i b cáo là quá nh , không nghiêm minh,
không đ mẩ ế ị ố ớ ị ẹ ả b o tính răn đe, phòng, ch ng lo i t i ph m này trong tình hình hi
n nay và saiả ố ạ ộ ạ ệ l m nghiêm tr ng trong áp d ng pháp lu t v quy t đ nh hình ph t.ầ
ọụậềếịạ

Theo tác gi , đ i v i hai tình hu ng trên, Ki m sát viên c n: (1) N m ch cả ố ớ ố ể ầ ắ

ắ các quy đ nh t i kho n 1 Đi u 51 BLHS năm 2015, các văn b n hị ạ ả ề ả ướng d n thiẫ
hành pháp lu t có liên quan và các tình ti t c a vậ ế ủ ụ án để phân tích, đánh giá chính
xác vi ph m c a Tòa án; (2) Xác đ nh đúng tính ch t, m c đ vi ph m đạ ủ ị ấ ứ ộ ạ ể có
hướng x lý phù h p đúng quy đ nh c a pháp lu t. Theo đó, n u vi c áp d ngử ợ ị ủ ậ ế ệ ụ
không đúng kho n 1 Đi u 54 BLHS năm 2015 d n đ n m c án đã tuyên đ i v iả ề ẫ ế ứ ố ớ
b cáo là quá nh , không b o đ m tính giáo d c và phòng ng a thì Vi n ki m sátị ẹ ả ả ụ ừ ệ
ể kiên quy t kháng ngh , yêu c u Tòa án c p có th m quy n kh c ph c. Trế ị ầ ấ ẩ ề ắ ụ ường
 l OMo ARc PSD|27 87 9 79 9

h p m c dù có vi ph m trong áp d ng kho n 1 Đi u 54 BLHS năm 2015 nh ngợ ặ ạ ụ ả ề ư

m c hình ph t có th ch p nh n đứ ạ ể ấ ậ ược, thì Vi n ki m sát có th tích lũy đ ki nệ ể ể ể
ế ngh Tòa án, không đ x y ra vi ph m tị ể ả ạ ương t .ự

- Vi ph m trong áp d ng kho n 2 Đi u 54 B lu t Hình s năm ạ ụ ả

ề ộ ậ ự 2015:
Tòa án đánh giá không đúng tính ch t hành vi, vai trò, v trí c a ngấ ị ủ ười ph m t
i trong vạ ộ ụ án có nhi u đ ng ph m, d n đ n xề ồ ạ ẫ ế ử ph t không đạ ủ nghiêm đ i v i
các b cáo, vi ph m nghiêm tr ng pháp lu t hình s .ố ớ ị ạ ọ ậ ự

Ví d : Vụ ụ án tham ô tài s n ả ở ỉ t nh P. Từ năm 2010 đ n năm 2017, các bế ị cáo

X, Y, Z đã l i d ng ch c v , quy n h n đợ ụ ứ ụ ề ạ ược giao, th ng nhố ất, bàn b c cùngạ th
c hi n hành vi gian d i, l p kh ng ch ng t , sự ệ ố ậ ố ứ ừ ổ sách, tài li u kệ ế toán để chi m
đo t t ng s ti n là 2,5 t đ ng tế ạ ổ ố ề ỷ ồ ừ ngân sách nhà nước mà các b cáo cóị trách
nhi m tr c ti p qu n lý. Hành vi ph m t i c a các b cáo thu c trệ ự ế ả ạ ộ ủ ị ộ ường h p đ
c bi t nghiêm tr ng theo đi m a kho n 4 Đi u 353 BLHS năm 2015 (cóợ ặ ệ ọ ể ả ề m c
hình ph t tù t 20 năm, chung thân ho c t hình). Xét các b cáo có các tìnhứ ạ ừ ặ ử ị ti t
gi m nh trách nhi m hình sế ả ẹ ệ ự là “người ph m t i tạ ộ ự nguy n s a ch a, b iệ ử ữ ồ
thường thi t h i ho c kh c ph c h u qu ”, “ngệ ạ ặ ắ ụ ậ ả ười ph m t i tạ ộ ự thú” và “người
ph m t i thành kh n khai báo, ăn năn h i c i”. Do đó, Tòa án c p s th m ápạ ộ ẩ ố ả ấ ơ ẩ d
ng kho n 1 Đi u 54 BLHS năm 2015 xụ ả ề ử ph t các b cáo hình ph t tạ ị ạ ừ 15 năm đ n
17 năm tù (m c hình ph t t i kho n 3 Đi u 353 BLHS năm 2015) là đúngế ứ ạ ạ ả ề pháp
lu t. Các b cáo có kháng cáo xin gi m nh hình ph t, không có tình ti tậ ị ả ẹ ạ ế m i, Tòa
án c p phúc th m ch p nh n kháng cáo, xớ ấ ẩ ấ ậ ử ph t các bạ ị cáo từ 12 năm đ n 13
năm tù (dế ưới hai khung, m c hình ph t c a kho n 2 Đi u 353 BLHS nămứ ạ ủ ả ề 2015)
là vi ph m nghiêm tr ng pháp lu t. B i lẽ, các b cáo có vai trò chính ho cạ ọ ậ ở ị ặ người
th c hành tích c c trong vự ự ụ án, không ph i là ngả ười đ ng ph m giúp s cồ ạ ứ v i vai
trò không đáng k , không đớ ể ủ đi u ki n đề ệ ược xử ph t dạ ưới mức th pấ nh t c a
khung hình ph t nh ng không c n trong khung hình ph t li n k .ấ ủ ạ ư ầ ạ ề ề
Theo tác gi , khi phát hi n sai ph m nêu trên, Ki m sát viên c n n mả ệ ạ ể ầ ắ v ng
quy đ nh v đ ng ph m, đ ng th i phân tích kỹ các tình tiữ ị ề ồ ạ ồ ờ ết khách quan c a t i
ph m đ xác đ nh chính xác v trí, vai trò c a t ng ngủ ộ ạ ể ị ị ủ ừ ười trong vụ án có đ ng
ph m. Tồ ạ ừ đó, đ a ra l p lu n đư ậ ậ ể kháng ngh yêu c u Tòa án kh c ph c,ị ầ ắ ụ b o đ
m m c hình ph t đ i v i t ng b cáo có căn c , đúng quy đ nh pháp lu t.ả ả ứ ạ ố ớ ừ ị ứ ị ậ
 l OMo ARc PSD|27 87 9 79 9

- Vi ph m trong áp d ng kho n 1, kho n 2 Đi u 54 B lu t Hình sạ ụ ả ả ề ộ ậ ự

năm 2015 đ mi n trách nhi m hình s theo Đi u 59 B lu t Hình s năm ể ễ ệ ự ề ộ ậ ự 2015:
Ví d : V án t ch c s d ng trái phép ch t ma túy, x y ra t nh H. B cáoụ ụ ổ ứ ử ụ ấ ả
ở ỉ ị L và V đã cùng nhau bàn b c, thuê m t phòng hát karaoke và rạ ộ ủ rê b n bè đ nạ ế
sinh nh t. Sau đó chu n b ma túy lo i Ketamine cho b n bè cùng sậ ẩ ị ạ ạ ử ụ d ng và bị
b t qu tang. Tòa án căn cắ ả ứ kho n 2 Đi u 54 và Đi u 59 BLHS năm 2015, mi nả ề ề ễ
hình ph t đ i v i b cáo L và V vạ ố ớ ị ề ộ ổ T i t ch c sứ ử ụ d ng trái phép ch t ma túy.ấ
Tuy nhiên, trong vụ án này, các b cáo L và V có vai trò chính, cùng th c hi nị ự ệ hành vi
ph m t i m t cách tích c c. L tr c ti p đ Ketamine ra đĩa s , dùng thạ ộ ộ ự ự ế ổ ứ ẻ đánh
và mang đi m i m i ngờ ọ ườ ử ụi s d ng. V c m túi nilon có 10 viên nén phát choầ m i
ngọ ười. Do đó, vi c nh n đ nh các b cáo ch có vai trò giúp s c, không đángệ ậ ị ị ỉ ứ kể
trong vụ án là đánh giá th p tính ch t, m c đ nghiêm tr ng trong hành viấ ấ ứ ộ ọ ph m t
i c a 02 b cáo. Trạ ộ ủ ị ường h p này, L ch có 01 tình ti t gi m nh t i đi mợ ỉ ế ả ẹ ạ ể s kho
n 1 Đi u 51 BLHS năm 2015 là thành kh n khai báo, ăn năn hả ề ẩ ố ải c i; b cáoị V không
thành kh n khai báo và không có tình ti t gi m nhẩ ế ả ẹ. C 02 b cáo khôngả ị ph i là ngả
ười giúp s c nh ng có vai trò không đáng k , nên không th đánh giáứ ư ể ể là đáng được
khoan h ng đ c bi t. Do đó, hai b cáo không đ điồ ặ ệ ị ủ ều ki n đ đệ ể ược áp d ng hình
ph t dụ ạ ưới m c th p nh t c a khung hình ph t theo các kho n 1, 2ứ ấ ấ ủ ạ ả Đi u 54
BLHS năm 2015 và không th đề ể ược mi n hình ph t theo Đi u 59 BLHSễ ạ ề năm 2015.
Vi c Tòa án quy t đ nh mi n hình ph t cho các b cáo L và V là khôngệ ế ị ễ ạ ị đúng quy đ
nh, không đ m b o tính nghiêm minh c a pháp lu t, đ c bi t trongị ả ả ủ ậ ặ ệ công tác đ
u tranh phòng, ch ng t i ph m v ma túy hi n nay.ấ ố ộ ạ ề ệ
Tóm l i, khi th c hi n ch c năng th c hành quy n công t và kiạ ự ệ ứ ự ề ố ểm sát
xét xử ụ v án hình s , Ki m sát viên c n ki m sát ch t chẽ ph n quy t đ nh hìnhự ể ầ ể ặ ầ
ế ị ph t c a b n án, so sánh, đ i chi u vi c quy t đ nh hình ph t dạ ủ ả ố ế ệ ế ị ạ ưới m c th
pứ ấ nh t c a khung hình ph t có th a mãn vấ ủ ạ ỏ ề đi u ki n và ph m vi áp d ng c aề ệ ạ
ụ ủ Đi u 54 BLHS năm 2015 hay không. N u phát hi n Tòa án vi ph m Đi u 54ề ế ệ ạ ề
BLHS năm 2015, áp d ng hình ph t quá nh , không tụ ạ ẹ ương x ng v i tính ch t,ứ ớ ấ m
c đ và hành vi ph m t i, không đánh giá đúng v trí, vai trò c a ngứ ộ ạ ộ ị ủ ười ph mạ t i,
không đáp ộ ứng được yêu c u phòng ng a t i ph m, thì Ki m sát viên ph iầ ừ ộ ạ ể ả xác
đ nh rõ n i dung, tính ch t, m c đ c a vi ph m đ đ xu t lãnh đ o Vi nị ộ ấ ứ ộ ủ ạ ể ề ấ ạ ệ
kháng ngh ho c ki n ngh yêu c u Tòa án kh c ph c, b o đ m xị ặ ế ị ầ ắ ụ ả ả ử lý người ph
m t i có căn c , đúng pháp lu t.ạ ộ ứ ậ
 l OMo ARc PSD|27 87 9 79 9

Bên c nh đó, liên ngành tạ ư pháp trung ương c n s m ph i h p ban hànhầ ớ ố ợ

văn b n hả ướng d n khái ni m “ngẫ ệ ười giúp s c v i vai trò không đáng k ” trongứ ớ ể
vụ án hình sự ể đ áp d ng th ng nh t nh m tránh sai ph m ho c l m d ng quyụ ố ấ ằ ạ ặ ạ
ụ đ nh này trong th c ti n./.ị ự ễ

Câu 4. Vướng m c trong áp dắ ụng chính sách khoan hồng đ c bi tặ ệ mi n hình

ph t đễ ạ ố ớ ội v i t i ph m tham nhũng, chạ ức vụ

Th i gian qua, vi c đ u tranh, xờ ệ ấ ử lý t i ph m tham nhũng, ch c vộ ạ ứ ụ ượ đ

c Đ ng, Nhà nả ước quan tâm, ch đ o; nhi u đ i án kinh t , tham nhũng, ch c vỉ ạ ề ạ ế ứ
ụ được phát hi n, đi u tra, truy t , xét xệ ề ố ử nghiêm minh, đúng quy đ nh pháp lu t.ị
ậ Bên c nh vi c xạ ệ ử lý nghiêm minh, Đ ng, Nhà nả ước, pháp lu t cũng có nh ngậ ữ
chính sách khoan h ng đ i v i t i ph m tham nhũng, ch c vồ ố ớ ộ ạ ứ ụ ể đ khuy n khíchế
người ph m t i kh c ph c h u qu , n p l i tài s n đã chi m đo t cạ ộ ắ ụ ậ ả ộ ạ ả ế ạ ủa c
quan,ơ t ch c. Ngh quy t 03/2020/NQ-HĐTP ngày 30/12/2020 c a H i đ ng Th mổ ứ ị ế
ủ ộ ồ ẩ phán TAND t i cao đố ược ban hành là sự ụ c th hóa để ường l i xố ử lý, chính
sách khoan h ng c a Đ ng, Nhà nồ ủ ả ước trong xử lý đ i v i t i ph m tham nhũng, ch cố
ớ ộ ạ ứ v .ụ

Tuy nhiên, kể ừ t khi Ngh quy t 03/2020/NQ-HĐTP ngày 30/12/2020ị ế được ban
hành cho đ n nay, vi c áp d ng, quan đi m áp d ng c a các c quanế ệ ụ ể ụ ủ ơ ti n hành t
t ng, ngế ố ụ ười ti n hành t t ng v n t n t i nh ng lu ng quan đi mế ố ụ ẫ ồ ạ ữ ồ ể khác
nhau trong vi c áp d ng chính sách khoan h ng đ c bi t mi n hình ph tệ ụ ồ ặ ệ ễ ạ đ i v i
ngố ớ ười ph m t i. C th nh sau:ạ ộ ụ ể ư

Đi u 59 Bề ộ lu t Hình sậ ự quy đ nh: “Ngị ười ph m t i có thạ ộ ể ượ đ c mi nễ

hình ph t n u thu c trạ ế ộ ường h p quy đ nh t i kho n 1 và kho n 2 Đi u 54 Bợ ị ạ ả ả ề ộ
lu t này mà đáng đậ ược khoan h ng đ c bi t nh ng ch a đ n m c mi n tráchồ ặ ệ ư ư ế ứ
ễ nhi m hình s ”;ệ ự

Kho n 1 Đi u 54 B lu t Hình s quy đ nh “Tòa án có th quy t đ nh m tả ề ộ

ậ ự ị ể ế ị ộ hình ph t dạ ưới m c th p nh t c a
khung hình ph t đứ ấ ấ ủ ạ ược áp d ng nh ng ph iụ ư ả
trong khung hình ph t li n k nh h n c a đi u lu t khi ngạ ề ề ẹơ ủ ề
ậ ười ph m t i có ítạ ộ nh t hai tình ti t gi m nh quy đ nh t i kho n 1 Đi u 51 c a B
lu t này”;ấ ế ả ẹ ị ạ ả ề ủ ộ ậ

Kho n 2 Đi u 54 B lu t Hình s quy đ nh “Tòa án có th quy t đ nh m tả ề ộ

ậ ự ị ể ế ị ộ hình ph t dạ ưới m c th p nh t c a
 l OMo ARc PSD|27 87 9 79 9

khung hình ph t đứ ấ ấ ủ ạ ược áp d ng nh ng khôngụ ư b t bu c

ph i trong khung hình ph t li n kắ ộ ả ạ ề ề nh hoen c a đi u lu t đ i v iẹ ủ ề ậ ố ớ người
ph m t i l n đ u là ngạ ộ ầ ầ ười giúp s c trong vứ ụ án đ ng ph m nhồ ạ ưng có vai trò
không đáng k ”;ể

Nh v y, v i quy đ nh t i Đi u 59 B lu t Hình s thì đi u ki n đ ngư ậ ớ ị ạ ề ộ ậ ự ề ệ ể

ười ph m t i có thạ ộ ể ượ đ c xem xét khoan h ng đ c bi t mi n hình ph t ph i đápồ ặ ệ ễ
ạ ả ứng c hai đi u ki n quy đ nh t i kho n 1 và kho n 2 Đi u 54 B lu t Hình sả ề ệ ị ạ ả ả ề
ộ ậ ự “ph i có ít nh t hai tình ti t gi m nh quy đ nh t i kho n 1 Đi u 51 B lu tả ấ ế ả ẹ ị ạ ả
ề ộ ậ Hình sự và ph i là ngả ười ph m t i l n đ u là ngạ ộ ầ ầ ười giúp s c trong vứ ụ án đ
ngồ ph m nh ng có vai trò không đáng k ”.ạ ư ể
Kho n 3 Đi u 5 Ngh quy t s 03/2020/NQ-HĐTP ngày 30/12/2020 c aả ề ị ế ố ủ H
i đ ng Th m phán Tòa án nhân dân t i cao vộ ồ ẩ ố ề ướ h ng d n m t sẫ ộ ố quy đ nhị c a
Bủ ộ lu t Hình sậ ự trong xét xử ộ t i ph m tham nhũng và t i ph m khác vạ ộ ạ ề ch c vứ
ụ quy đ nh “xem xét áp d ng chính sách khoan h ng đ c bi t mi n hìnhị ụ ồ ặ ệ ễ ph t theo
quy đ nh t i Đi u 59 B lu t Hình sạ ị ạ ề ộ ậ ự ố đ i v i ngớ ười phạm t i có ítộ nh t hai tình
ti t gi m nh quy đ nh t i kho n 1 Đi u 51 c a B lu t Hình sấ ế ả ẹ ị ạ ả ề ủ ộ ậ ự ho c ngặ
ười ph m t i l n đ u là ngạ ộ ầ ầ ười giúp s c trong vứ ụ án đ ng phồ ạm nh ngư có vai trò
không đáng k n u thu c m t trong các trể ế ộ ộ ường h p quy đợ ịnh t i cácạ đi m a,b,c,d
kho n này”ể ả

Theo tác gi , vi c quy đ nh t i kho n 3 Đi u 5 Ngh quy t 03/2020/NQ-ả ệ ị ạ ả ề ị ế

HĐTP ngày 30/12/2020 là ch a phù h p v i quy đ nh t i Đi u 59 B lu t Hìnhư ợ ớ ị ạ ề ộ ậ
s . Ngh quy t 03/2020/NQ-HĐTP quy đ nh xem xét áp d ng chính sách khoanự ị ế ị ụ h
ng đ c bi t mi n hình ph t khi ngồ ặ ệ ễ ạ ười ph m t i có có ít nh t hai tình ti t gi mạ ộ ấ
ế ả nh quy đ nh t i kho n 1 Đi u 51 c a B lu t Hình s ho c ngẹ ị ạ ả ề ủ ộ ậ ự ặ ười ph m t i
l nạ ộ ầ đ u là ngầ ười giúp s c trong vứ ụ án đ ng ph m nh ng có vai trò không đáng k .ồ
ạ ư ể Về ả b n ch t, Ngh quy t 03/2020/NQ-HĐTP quy đ nh xem xét áp d ng chínhấ ị ế ị
ụ sách khoan h ng đ c bi t mi n hình ph t khi ngồ ặ ệ ễ ạ ười ph m t i th a mãn đi uạ ộ ỏ
ề ki n quy đ nh t i kho n 1 Đi u 54 ho c kho n 2 Đi u 54 B lu t Hình s . Trongệ ị ạ ả ề ặ ả ề
ộ ậ ự khi đó, Đi u 59 B lu t Hình sề ộ ậ ự quy đ nh ngị ười ph m t i ph i đáp ạ ộ ả ứng c
haiả đi u ki n quy đ nh t i kho n 1 và kho n 2 Đi u 54 B lu t Hình s m i đ đi uề ệ ị ạ ả ả ề ộ
ậ ự ớ ủ ề ki n đ xem xét mi n hình ph t.ệ ể ễ ạ

Trên th c t , x y ra vự ế ả ụ án: A là người có ch c v , quy n h n làm vi c t iứ ụ ề ạ ệ

ạ Viettel t nh B. Trong th i gian công tác t i Viettel t nh B, A đã l i d ng ch c v ,ỉ ờ ạ ỉ ợ ụ ứ
 l OMo ARc PSD|27 87 9 79 9

ụ quy n h n đề ạ ược giao chi m đo t h n 900 tri u đ ng c a Viettel t nh B, mà A cóế ạ ơ ệ

ồ ủ ỉ trách nhi m qu n lý s ti n trên. C quan đi u tra, Vi n ki m sát cũng nh Tòaệ ả ố ề ơ ề
ệ ể ư án đã xác đ nh hành vi c a A ph m t i “Tham ô tài s n” theo quy đ nh t i đi m aị ủ ạ
ộ ả ị ạ ể kho n 3 Đi u 353 B lu t Hình sả ề ộ ậ ự là có căn c , đúng ngứ ười, đúng t i, đúng
quyộ đ nh pháp lu t. Quá trình gi i gi i quy t vị ậ ả ả ế ụ án, A thành kh n khai báo, ăn
năn,ẩ h i c i; ngay sau khi b phát hi n đã chố ả ị ệ ủ ộ đ ng n p l i toàn b s ti n đã chi mộ
ạ ộ ố ề ế đo t và kh c ph c toàn b h u qu c a v án. A đạ ắ ụ ộ ậ ả ủ ụ ược xem xét áp d ng
tình ti tụ ế gi m nh quy đ nh t i đi m b, s kho n 1 Đi u 51 B lu t Hình s . Tuy nhiên, khiả ẹ
ị ạ ể ả ề ộ ậ ự quy t đ nh hình ph t, có quan đi m khác nhau trong vi c áp d ng chính
sáchế ị ạ ể ệ ụ khoan h ng đ c bi t mi n hình ph t quy đ nh t i Ngh quy t 03/2020/NQ-ồ
ặ ệ ễ ạ ị ạ ị ế HĐTP ngày 30/12/2020 và Đi u 59 B lu t Hình sề ộ ậ ự gi a các c quan ti n
hànhữ ơ ế t t ng.ố ụ

Quan đi m thể ứ nh t cho r ng: A ph m t i “Tham ô tài s n” là t i ph mấ ằ ạ ộ ả ộ ạ

tham nhũng, A đã có 2 tình ti t gi m nh theo kho n 1 Đi u 51 B lu t Hình s ,ế ả ẹ ả ề ộ ậ
ự A đã chủ ộ đ ng n p l i toàn b tài s n và kh c ph c h u qu vộ ạ ộ ả ắ ụ ậ ả ụ án; quá trình
gi i quy t v án, A thành kh n khai báo, ăn năn, h i c i v hành vi ph m t i c aả ế ụ ẩ ố ả ề ạ
ộ ủ mình. A có đủ đièu ki n đệ ể xem xét áp d ng chính sách khoan h ng đ c bi tụ ồ ặ ệ
mi n hình ph t theo kho n 3 Đi u 5 Ngh quy t 03/2020/NQ-HĐTP ngàyễ ạ ả ề ị ế
30/12/2020.

Quan đi m thể ứ hai cho r ng: M c dù A có 2 tình ti t gi m nh theo quyằ ặ ế ả ẹ đ

nh t i kho n 1 Đi u 51 Bị ạ ả ề ộ lu t Hình s , chậ ự ủ ộ đ ng n p l i toàn bộ ạ ộ ố s ti nề chi
m đo t và kh c ph c h u qu vế ạ ắ ụ ậ ả ụ án, thành kh n khai báo, ăn năn h i c iẩ ố ả nh
ng không đư ủ đi u ki n xem xét áp d ng chính sách khoan hề ệ ụ ồng đ c bi tặ ệ mi n
hình ph t do không th a mãn Đi u 59 B lu t Hình sễ ạ ỏ ề ộ ậ ự do A không th aỏ mãn đi
u ki n quy đ nh t i kho n 2 Đi u 54 B lu t Hình s .ề ệ ị ạ ả ề ộ ậ ự

Quan đi m nghiên c u c a cá nhân: Kho n 1 Đi u 5 Ngh quyể ứ ủ ả ề ị ết

03/2020/NQ-HĐTP ngày 30/12/2020 c a H i đ ng Th m phán Tòa án nhânủ ộ ồ ẩ dân t i
cao quy đ nh “vi c x lý t i ph m tham nhũng, t i phố ị ệ ử ộ ạ ộ ạm khác v ch c về ứ ụ ph
i b o đ m nghiêm kh c và tuân thả ả ả ắ ủ tri t đ các nguyên t c c a pháp lu tệ ể ắ ủ ậ hình
s , pháp lu t t t ng hình s ”. Do đó, vi c xem xét, quy t đ nh hình ph tự ậ ố ụ ự ệ ế ị ạ đ i v
i A ph i tuân thố ớ ả ủ quy đ nh t i Đi u 59 B lu t Hình s . A th a mãn đi uị ạ ề ộ ậ ự ỏ ề ki
n quy đ nh t i đi m d kho n 3 Đi u 5 Ngh quy t 03/2020/NQ-HĐTP nh ngệ ị ạ ể ả ề ị ế ư
không th a mãn đi u ki n quy đ nh t i Đi u 59 B lu t Hình sỏ ề ệ ị ạ ề ộ ậ ự do thi u đi uế
 l OMo ARc PSD|27 87 9 79 9

ề ki n quy đ nh t i kho n 2 Đi u 54 B lu t Hình s . Do đó, quan đi m thệ ị ạ ả ề ộ ậ ự ể ứ

hai cho r ng A không đằ ủ đi u ki n áp d ng chính sách khoan h ng đ c bi t mi nề ệ ụ ồ ặ
ệ ễ hình ph t là có căn c .ạ ứ

Ngoài ra, th c t khi xự ế ử lý t i ph m tham nhũng x y ra trộ ạ ả ường h p v ánợ ụ

không có đ ng ph m, ngồ ạ ười ph m t i chạ ộ ủ ộ đ ng n p l i toàn b tài sộ ạ ộ ản chi mế
đo t và kh c ph c h u qu vạ ắ ụ ậ ả ụ án, có 02 tình ti t gi m nh theo kho n 1 Đi uế ả ẹ ả ề
51 B lu t Hình s , thành kh n khai báo, ăn năn h i c i ngay tộ ậ ự ẩ ố ả ừ ầ đ u, hoàn c nhả
gia đình khó khăn nh ng không thu c trư ộ ường h p đợ ược áp d ng Đi u 59 B lu tụ ề ộ
ậ Hình s . Đự ủ đi u ki n đề ệ ể áp d ng kho n 1 Đi u 54 BLHS đụ ả ề ể quy t đ nh m tế ị ộ
hình ph t dạ ưới m c th p nh t c a khung hình ph t nh ng ch đứ ấ ấ ủ ạ ư ỉ ược áp d ngụ
trong khung li n k nh h n c a đi u lu t. Ví d A ph m t i theo kho n 3 Đi uề ề ẹ ơ ủ ề ậ ụ ạ ộ
ả ề 353 BLHS, áp d ng kho n 1 Đi u 54 BLHS thì ch quy t đ nh hình phụ ả ề ỉ ế ị ạt đ i v i
Aố ớ t i kho n 2 Đi u 353 BLHS. Tuy nhiên, trạ ả ề ường h p c a A có th đợ ủ ể ược mi n
hìnhễ ph t theo Ngh quy t 03/2020/NQ-HĐTP nh ng quy đ nh gi a ngh quyạ ị ế ư ị ữ ị ết
và Đi u 59 BLHS còn m u thu n nhau nên không đề ẫ ẫ ược áp d ng mi n hình ph t.ụ ễ ạ
Nh ng n u áp d ng m c hình ph t t i kho n 2 Đi u 353 BLHS thì lư ế ụ ứ ạ ạ ả ề ại không
thể hi n đệ ược chính sách khoan h ng c a pháp lu t.ồ ủ ậ

Do đó, đ ngh s a đ i quy đ nh c a pháp lu t theo hề ị ử ổ ị ủ ậ ướng bổ sung quy

đ nh xị ử lý đ i v i t i ph m tham nhũng, ch c vố ớ ộ ạ ứ ụ có th để ược xem xét áp d ngụ
hình ph t ạ ở khung c b n c a đi u lu t khi xơ ả ủ ề ậ ử lý người ph m t i trong vạ ộ ụ án
không có đ ng ph m đã n p l i toàn bồ ạ ộ ạ ộ tài s n chi m đo t, thành kh n khaiả ế ạ ẩ
báo, có 2 tình ti t gi m nh theo kho n 1 Đi u 51 BLHS đ th hiế ả ẹ ả ề ể ể ện chính sách
khoan h ng c a pháp lu t đ i v i ngồ ủ ậ ố ớ ười ph m t i ch a thu c trạ ộ ư ộ ường hợp
được mi n hình ph t nh ng không c n thi t ph i áp d ng m c hình ph t n ng, chễ ạ ư ầ ế ả
ụ ứ ạ ặ ỉ c n áp d ng hìnhầ ụ ph t t i khung cạ ạ ơ ả b n c a đi u lu t cũng đủ ề ậ ủ ể đ giáo
d cụ người ph m t i và đáp ạ ộ ứng yêu c u đ u tranh, phòng chung đ i v i t i ph mầ ấ ố
ớ ộ ạ tham nhũng, ch c v .ứ ụ