Studium Talent

Lista 5. Tożsamości kombinatoryczne, wzór włączeń i wyłączeń.

1. Zapisz za pomocą jednego symbolu Newtona sumy:

a) 17 17
b) 30 + 41 + 52 + 63 , 7 7 7 7 7












4 + 12 , c) 0 − 1 + 2 − 3 + 4 .

2. Przy pomocy dwumianu Newtona przemnożyć

a) (x + x2 )4 , b) (x − 1)5 c) (i − 1)6

3. Wyprowadź wzór na liczbę takich podzbiorów zbioru n-elementowego, których liczba elementów jest krot-
nością trójki.
Wskazówka. Rozważyć (1 + z)n , gdzie z to odpowiedni pierwiastek trzeciego stopnia z 1. (Zauważ, że w
przykładzie na wykładzie wzięliśmy z = i, czyli pierwiastek czwartego stopnia z 1 - stopień pierwiastka
odpowiada więc liczbie dzielącej liczebność podzbiorów).

4. Uzasadnić, że jeśli p jest liczbą pierwszą oraz 0 < k < p (ostre nierówności!), to kp dzieli się przez p.

5. Wykorzystując dwumian Newtona, zasadę indukcji matematycznej oraz poprzednie zadanie udowodnić
małe twierdzenie Fermata, które mówi, że jeżeli p jest liczbą pierwszą, to p|(np − n), dla n ∈ N0 .
(a|b oznacza liczba a dzieli liczbę b.)

6. Uzasadnij tożsamości:
Pn n k−1 = 0;
Pn n
= n(n − 1)2n−2 ;



a) k=1 k k(−1) b) k=2 k(k − 1) k
Pk m

n
n+m

Pk n

n−i
k n .


c) i=0 i k−i = k ; d) i=0 i k−i = 2 k

7. Korzystając z dwumianu Newtona, uprość sumę n0 + 2 n1 + 4 n2 + . . . + 2n nn . Następnie otrzymaną

tożsamość uzasadnij kombinatorycznie.

8. Na ile sposobów można wybrać trzy elementy z
(n + 3)-elementowego zbioru?

Rozwiąż

ton+3
zadanie na dwa
2 3 4 n+1 n+2




sposoby tak, aby wywnioskować tożsamość: 2 + 2 + 2 + . . . + 2 + 2 = 3 .
Wskazówka: należy zwrócić uwagę na największy (lub najmniejszy) z wybieranych elementów.

2
9. Korzystając z zadania 6c) uzasadnić ni=0 ni = 2n
P

n .

10. Z grupy 7 dziewcząt i 7 chłopców wybieramy reprezentację, w której jest tyle samo chłopców, co dziewcząt.
W szczególności w reprezentacji musi być przynajmniej jedna osoba, a nawet może być w niej cała 14-
osobowa grupa. Ile jest wszystkich możliwych reprezentacji? Wynik podać w możliwie prostej postaci
(wystąpi w niej jedynie jeden symbol Newtona, może przydać się poprzednie zadanie).
Pn/2
11. (*) a) Uzasadnić, że dla n parzystych zachodzi nk=1 (−1)k k 2 =
P
k=1 (4k − 1). Następnie policzyć tę
drugą sumę.
b) Wyprowadzić analogiczny wzór gdy n w lewej sumie jest nieparzyste.
c) Znaleźć uniwersalny (działający niezależnie od parzystości) wzór na osteteczne wartości tych sum.
Wskazówka: Zinterpretować k 2 jako pole kwadratu k × k.

12. Badania wykazały, że w grupie złożonej z 20 osób 15 zna angielski, 13 niemiecki, a 9 francuski. Ponadto,
że 10 zna angielski i niemiecki, 5 angielski i francuski, 3 niemiecki i francuski, a 2 osoby wszystkie te trzy
języki. Wykaż, że te dane są sfałszowane.

13. Każdy z 20 uczniów uczy się dokładnie dwóch, spośród trzech języków: angielskiego, francuskiego i
niemieckiego. Angielskiego uczy się 80%, francuskiego 50%. Jaki procent uczniów uczy się niemieckiego?

14. Ile liczb naturalnych z przedziału [1, 1000]:

a) dzieli się przez 2 lub przez 3 lub przez 5;
b) nie dzieli się ani przez 2, ani przez 3, ani przez 5;
c) dzieli się przez 4 lub przez 5 lub przez 6?
15. Na ile sposobów można rozdać
a) 7 różnych cukierków 4 dziewczynkom tak, aby żadna dziewczynka nie została z pustymi rękoma?
b*) n różnych cukierków k (n > k) dziewczynkom tak, aby żadna dziewczynka nie została z pustymi
rękoma?

16. Rozważmy szachownicę 8 × 8 i wyróżnijmy jedną z jej przekatnych. Na ile sposobów można ustawić na
tej szachownicy 8 identycznych wież tak, aby żadne dwie się nie atakowały, a żadna z wież nie stała na
wyróżnionej przekątnej?

17. Niech φ oznacza funkcję Eulera. Oblicz φ(n) dla n równego: a) 37; b) 243; c) 333; d) 10!; e) 1001.