Studium Talent

Lista 7. wskazówki i rozwiązania.

1. Znaleźć sumy częściowe poniższych szeregów i na tej podstawie ocenić ich zbieżnośc
∞  n ∞ ∞
X 5 X 1 X n−1
a) , b) √ √ , c) .
6 n+1+ n n!
n=0 n=1 n=2

Uwaga. Przykład b) jest bardzo podobny zadania do 2.a) z listy 1.

a)
N  n
N +1
X 5 1 − 56
SN = = −→ 6.
n=0
6 1 − 56
Szereg zbieżny do 6.
b)
N N
X 1 X √ √
√
SN = √ √ = n + 1 − n = N + 1 − 1 −→ ∞.
n=1
n + 1 + n n=1
Szereg rozbieżny do nieskończoności.
c)
N N  
X n−1 X 1 1 1
SN = = − =1− −→ 1.
n! (n − 1)! n! N!
n=2 n=2
Szereg zbieżny do 1.

2. Pierwszy podpunkt jest rozwiązany w pełni, pozostale skrótowo.

∞ ∞ ∞ ∞ √
X n+1 X n X n + (−1)n X n+3
a) √ , b) , c) √ , d) √ ,
n5 + n n2 + 5 n n + sin(5!) 2n 2− n
n=0 n=0 n=0 n=0
∞ ∞ ∞ ∞
X 3n+1 − 3 X 3 · 2n + en X 2n + 5n X n
e) , f) , g) , h) .
2n + 4n 22n + π n−2 3n/2 3n
n=0 n=0 n=0 n=0

a) Zauważmy, że
n+1 n+n 2
√ ≤ √ = 3/2 .
n5 + n n5 n
P∞ 2
=2 ∞ 1
ponieważ szereg ∞ 1
P P
Szereg n=1 n3/2 n=1 n3/2 jest zbieżny,
P∞ n=1 np jest zbieżny dla p > 1. Stąd,
na mocy kryterium porównawczego, szereg n=1 √n+1 n5 +n
również jest zbieżny.
b) dla n ≥ 1 mamy (zerowy składnik nie wpływa na zbieżność)
n n 1
≥ 2 = −→ szereg rozbieżny
n2 + 5 6n 6n

c) Dla n ≥ 2
1
n + (−1)n n−1 n 1
√ ≥ √ √ ≥ 2√ = √ −→ szereg rozbieżny
n n + sin(5!) n n+n n 2n n 4 n

d) √ √ √
n+3 n+ n 2
2
√ ≤ 2 2
= 3/2 −→ szereg zbieżny
2n − n 2n − n n
e)  n
3n+1 − 3 3 · 3n 3
≤ =4 −→ szereg zbieżny
2n + 4 n 4n 4
 f)  n
3 · 2n + e n 3 · en + en 3
≤ =4 −→ szereg zbieżny
22n + π n−2 4n 4
g) Nie widać tego z obliczeń, ale w tym przykładzie warto mieć świadomość, że 2n jest generalnie
wiekszym wyrażeniem od n.

2n + 5n 2n 2 n
 
2
n/2
≥√ n = √ −→ szereg rozbieżny (ponieważ √ > 1)
3 3 3 3

h) Ponieważ 2n rośnie szybciej niż n, to mamy n ≤ C · 2n dla pewnej stałej C > 0. To samo można
napisać dla dowolnej liczby większej od 1 zamiast dwójki, ale dla celów tego zadania powinna być
ona mniejsza od 3,  n
n C · 2n 2
n
≤ n
=C −→ szereg zbieżny
3 3 3

3. Podpunkt b) ponieżej jest rozwiązany w pełni, reszta skrótowo:

a) podpunkty e)-h) z poprzedniego zadania,

∞ ∞ ∞ ∞ ∞ ∞
X 52n+1 X (n + 1)3 X 5n X n! X nn X (n!)n
b) , c) , d) , e) , f) , g) .
n=0
n!
n=0
2n
n=0
2n2 nn
n=0
n!π n
n=0 n=0
(2n)!

52n+1 52n+3
a) Niech an = n! . Wtedy an+1 = (n+1)! . Mamy

an+1 52n+3 n! 25 · 52n+1 n! 25

lim = lim 2n+1
= lim 2n+1
= lim = 0.
n→∞ an n→∞ (n + 1)! 5 n→∞ n!(n + 1) 5 n→∞ n + 1

Granica ta jest więc mniejsza niż 1, więc na mocy kryterium d’Alamberta zadany szereg jest zbieżny.
c)
 3
n+2
an+1 (n + 2)3 2n n+1 1
lim = lim = lim = <1 −→ szereg zbieżny.
n→∞ an n→∞ 2n+1 (n + 1)3 n→∞ 2 2
d)
2
an+1 2021n+1 2n 2021
lim = lim (n+1)2 n
= lim 2n+1 = 0 < 1 −→ szereg zbieżny.
n→∞ an n→∞ 2 2021 n→∞ 2
e)
" n   −1 #
(n + 1)! nn 1 n

an+1 n 1
lim = lim n+1
= = 1+ = < 1 −→ szereg zbieżny.
n→∞ an n→∞ (n + 1) n! (n + 1) n e

f)
n+1 n


an+1 (n + 1)n+1 n!π n n e
lim = lim = lim = <1 −→ szereg zbieżny.
n→∞ an n→∞ (n + 1)!π n+1 nn n→∞ π π
g)

an+1 ((n + 1)!)2 (2n)! (n + 1)2 1

lim = lim 2
= lim = <1 −→ szereg zbieżny.
n→∞ an n→∞ (2n + 2)! (n!) n→∞ (2n + 1)(2n + 2) 4

4. W przypadku szeregu ∞ n n n
P
n=1 n+1 można to wyjaśnić przy pomocy kryterium porównawczego ( n+1 ≥ n+n =
1
2 ), jednak aby wyjaśnić rozbieżność drugiego szeregu, potrzebne jest głębsze zrozumienie. Gdyby dany
szereg był zbieżny, to suma częsciowa SN powinna dążyć do konkretnej liczby g (granicy), czyli od pewnego
n
momentu SN powinno być bardzo blisko g. Jest to niemożliwe, ponieważ skoro |an | = n+1 ≥ 12 i np. SN
1
jest bliko g, to SN +1 będzie różniło się od SN o ponad 2 , więc mocno oddali się od g.
 Podobne rozumowanie możne przedtawić dla dowolnego szeregu. Zakładając, że szereg jest zbieżny, wiemy,
że limn→∞ Sn = g. Ponieważ an = Sn − Sn−1 mamy

lim an = lim (Sn − Sn−1 ) = g − g = 0,

n→∞ n→∞

więc an musi dążyć do zera.

Oznacza to, że jeśli an nie dąży do zera, to szereg jest na pewno rozbieżny. Warunek an → 0 nazywamy
warunkiem koniecznym zbieżności szeregu.

5. Dla N parzystych:
1 1 1 1 1 1 1
SN = (1 − ) + ( − ) + ( − ) + ... + ( − )
2 3 4 5 6 N −1 N
N/2
1 1 1 1 X 1
= + + + ... + = .
1·2 3·4 5·6 (N − 1)N (2n − 1)2n
n=1

Dla N nieparzystych wykorzystamy powyższy wynik:

 
(N −1)/2
1 X 1 − 1 .
SN = SN −1 + aN = SN −1 − =
N (2n − 1)2n N
n=1

P gdy N 1dąży do nieskończoności, wtedy SN dąży (niezależnie od parzystości N ) do wartości

Widać, że
szeregu ∞ 1
n=1 (2n−1)2n , który jest zbieżny (można to uzasadnić np. rzy użyciu nierówności (2n−1)2n ≤
1 1 12
n2n = 2n i kryterium porównawczego).

6. Podpunkt a) ponieżej jest rozwiązany w pełni, reszta skrótowo:

a)
∞ ∞
X (x + 2)n X (x − (−2))n
= .
n3n n3n
n=1 n=1
1
środek szeregu to x0 = −2, a współczynniki mają postać an = n3n .
Promień zbieżności:
an (n + 1)3n+1 n 1
R = lim = lim n
= lim 3 = 3 lim 1 = 3.
n→∞ an+1 n→∞ n3 n→∞ n + 1 n→∞ 1 +
n

Szereg jest więc zbieżny na zbiorze (−2 − 3, −2 + 3) = (−5, 1) oraz rozwieżny na zbiorze (−∞, −5) ∪
(1, ∞). Rozważmy x = −5 i x = 1 osobno.
x
P= 1
∞ (x+2)n P∞ 1 P∞ 1
n=1 n3n = n=1 n . Szereg rozbieżny, ponieważ szereg postaci n=1 np jest rozbieżny dla p ≤ 1,
a w naszym przypadku p = 1.
x = −5
P∞ (x+2)n P∞ (−1)n 1
n=1 n3n = n=1 n . Oznaczając bn = n , bn jest jest dodatki, malejący (mianownik się
zwiększa) oraz jego granica wynosi zero, więc z kryterium Leibniza rozważany szereg jest zbieżny.
Ostatecznie przedział zbieżności to [−5, 1).
b)
∞ ∞
X xn X 1 n
= x
n! n!
n=0 n=0
1
x0 = 0, an = n! , R = ∞, przedział zbieżności to (−∞, ∞).
c)
∞ ∞
n(2x − 3)n n2n 3 n
X X  
= x−
n2 + 1 n2 + 1 2
n=0 n=0
n2n
x0 = 32 , an = n2 +1
, R = 21 , przedział zbieżności to [1, 2).
 d)
∞ ∞
X n(5 − x)n X n(−1)n
= (x − 5)n
2n 2n
n=1 n=1
n(−1)n
x0 = 5, an = 2n , R = 2, przedział zbieżności to (3, 7). Dla x = 3 i x = 7 szeregi są rozbieżne z
analogicznych powodów jak w zadaniu 4.
e)
∞ √ ∞ √
X n(4 − 2x)n X n(−2)n
= (x − 2)n
n+1 n+1
n=0 n=0
√
n(−2)n
x0 = 2, an = n+1 , R = 12 , przedział zbieżności to ( 32 , 52 ].
f)
∞ ∞ n
(3x + 2)n 3n

X X 2

= x− −
n2 22n+1 2n2 4n 3
n=0 n=0
3 n
x0 = − 23 , an = 1
, R = 43 , przedział zbieżności to [−2, 23 ].


2n2 4

7. a) Ze wzoru na sumę ciągu geometrycznego mamy

1 − xn+1
1 + x + .... + xn = .
1−x
Różniczkując obie strony róności dostajemy

nxn+1 − (n + 1)xn + 1
1 + 2x + 3x2 + ... + nxn−1 = . (1)
(x − 1)2

Wstawiając x = 1 z lewej strony równania otrzymamy żądaną sumę. Z prawej strony nie można
tak po prostu wstawić x = 1, więc policzymy granicę (w zasadzie od początku można było mówić o
granicach, ale granica zewej strony polegała jedynie na podstawieniu odpowiedniej wartości):

nxn+1 − (n + 1)xn + 1 H n(n + 1)xn − (n + 1)nxn−1 n(n + 1)xn−1 (x − 1)

lim = lim = lim
x→1 (x − 1)2 x→1 2(x − 1) x→1 2(x − 1)
n(n + 1)x n−1 n(n + 1)
= lim = .
x→1 2 2
stad
n(n + 1)
1 + 2 + 3 + ... + n = .
2
b) Aby uzyskać kolejne mnożenia można zróżniczkować wyrażenie (1). Wyjdzie wtedy nieco inne wyraże-
nie, niż chcemy, więc najlepiej najpierw przemnożyć (1) przez x:

nxn+2 − (n + 1)xn+1 + x
x + 2x2 + 3x3 + ... + nxn = .
(x − 1)2

Różniczkując obie strony otrzymujemy

n2 xn+2 − (2n2 + 2n − 1)xn+1 + (n + 1)2 xn − 1 − x

1 + 22 x + 32 x2 + ... + n2 xn−1 = .
(x − 1)3

Następnie, analogicznie jak w poprzednim punkcie, liczymy granicę, gdy x → 1. Po lewej stronie
 dostaniemy żądaną sumę, a po prawej

n2 xn+2 − (2n2 + 2n − 1)xn+1 + (n + 1)2 xn − 1 − x

lim
x→1 (x − 1)3
H (n3 + 2n2 )xn+1 − (2n3 + 4n2 + n − 1)xn + n(n + 1)2 xn−1 − 1
= lim
x→1 3(x − 1)2
H (n4 + 3n3 + 2n2 )xn − (2n4 + 4n3 + n2 − n)xn−1 + (n4 + n3 − n2 − n)xn−2
= lim
x→1 6(x − 1)
5 4
(n + 3n + 2n )x3 n−1 − (2n + 4n3 + n2 − n)(n − 1)xn−2 + (n4 + n3 − n2 − n)(n − 2)xn−3
4
H
= lim
x→1 6
1
(n5 + 3n4 + 2n3 ) − (2n4 + 4n3 + n2 − n)(n − 1) + (n4 + n3 − n2 − n)(n − 2)


=
6
1
= n(2n + 1)(n + 1).
6

c) Podstawiając x = 2 we wzorze (1) otrzymujemy

1 + 2 · 2 + 3 · 22 + ... + n · 2n−1 = n2n+1 − (n + 1)2n + 1 = (n − 1)2n + 1

Mnożąc obustronnie przez 2 dostajemy

2 + 2 · 22 + 3 · 23 + ... + n · 2n = n2n+1 − (n + 1)2n + 1 = (n − 1)2n+1 + 2