DISEDIAKAN OLEH

CIKGU HJ MOHD KHAMSULDIN BIN ABD WAHAB

(011- 11666383)
CIKGU ZULHAZLIA BINTI ZULKIFLI
 AMARAN

© Semua hak cipta terpelihara. Sebarang bahagian

dalam bahan yang disediakan ini tidak boleh diterbitkan
semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan
lagi, atau dipindah dalam sebarang bentuk atau cara lain
tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada penulis
 Hargailah usaha dan penat lelah penulis untuk
menghasilkan bahan pdpc ini. Segala bentuk CIPLAK
daripada bahan ini kami tidak membenarkannya. Bahan ini
juga tidak boleh dikongsi di mana-mana media sosial kecuali untuk
tujuan PDPC guru bersama-sama murid sahaja. Gunakan lah yang
ORIGINAL dengan mendapatkannya daripada penulis demi keberkatan
ilmu dan kejayaan anak murid kita.
 Kemahiran Geografi
Bab 1: Jadual dan Graf
 Pada Akhir Pengajaran dan Pembelajaran,
Murid Akan Dapat :

1.1 Menerangkan ciri-ciri dan kegunaan jadual serta graf

1.2 Menjelaskan dengan contoh graf bar mudah, graf garisan
mudah dan graf gabungan
1.3 Membina jadual berdasarkan maklumat yang diperoleh
1.4 Membina graf bar mudah, graf garisan mudah dan
graf gabungan berdasarkan jadual
1.5 Mentafsir jadual, graf bar mudah, graf garisan mudah dan graf
gabungan
 Senarai kandungan
Bil Perkara Terus ke halaman
1 Pengenalan Klik di sini
2 Ciri-ciri dan kegunaan jadual Klik di sini
3 Ciri-ciri dan kegunaan graf Klik di sini
4 Langkah-langkah membina jadual Klik di sini
5 Langkah-langkah membina graf bar mudah, graf Klik di sini
garisan mudah dan graf gabungan
6 Mentafsir jadual, graf bar mudah, graf garisan mudah Klik di sini
dan graf gabungan
7 Latihan pengukuhan Klik di sini
 Pengenalan
• Data bermaksud maklumat atau fakta tentang sesuatu yang
diketahui dengan betul atau yang dikumpul untuk
dijadikan asas kepada sesuatu kesimpulan
• Data yang tepat dan betul merupakan asas yang penting kepada
sesuatu kajian
• Jadual dan graf pula disediakan bagi
mempersembahkan data untuk lebih
menarik dan mudah difahami
1.1 Ciri-ciri dan
Kegunaan Jadual
Pengenalan Jadual

 Jadual adalah rekod data yang

telah dikumpul dan disusun
 Data yang telah disusun dalam
bentuk jadual akan
memudahkan data dibaca,
difahami dan ditafsirkan Jadual
Ciri-ciri jadual Kegunaan jadual
 Mempunyai  Jadual digunakan untuk
a) Tajuk a) Menghasilkan graf yang sesuai
b) Data b) Melihat dan mentafsir perubahan
c) Maklumat serta pertalian antara data
d) Sumber c) Mengelaskan maklumat dengan
lebih tersusun dan menarik
perhatian pembaca
 Tajuk
Contoh Jadual
Bilangan pelancong asing ke Malaysia antara tahun 1995 hingga tahun
2000
Tahun Bilangan Pelancong Asing (juta orang)
1995 7.5
Makluma
1996 7.1
t
1997 6.2 Data
1998 5.5
1999 7.9
Sumber 2000 10.2

Sumber : Lembaga Penggalakan Pelancongan

Malaysia
 Kaedah Mendapatkan Maklumat

 Untuk mendapatkan maklumat, terdapat pelbagai kaedah yang

boleh digunakan

 Namun, kaedah yang digunakan perlu bergantung kepada jenis

maklumat yang hendak diperolehi

 Kaedah yang tepat sangat penting bagi memastikan data yang

diperolehi bersesuaian dengan kajian yang hendak dijalankan
 Kaedah Mendapatkan Maklumat

• Data atau maklumat mengenai sesuatu kajian boleh diperoleh

menggunakan :-

Kaedah Kaedah Banci Soal Rujukan

temu bual selidik
pemerhatian - Melalui lisan atau - Pengumpulan - Maklumat - Maklumat daripada
- Paling mudah dan soal jawab maklumat atau diperolehi melalui data yang telah
cepat - Sesuai untuk kajian data borang soal selidik diterbitkan seperti
- Didapati melalui yang memerlukan - Berkaitan sesuatu yang diedarkan buku, majalah,
catatan responden data yang kepada keratan akhbar,
pemerhatian yang sedikit dikira responden laman web, risalah
 Aktiviti Mengumpul Data
Jika kamu serta rakan-rakan diberi peluang untuk menukarkan
warna cat pada dinding kelas, apakah warna yang akan kamu dan
rakan-rakan akan pilih?
A. Merah jambu
B. Kuning
C. Biru laut
D. Hijau muda

Bagaimanakah kamu hendak mendapatkan maklumat

tersebut?
 Contoh dapatan daripada soal selidik
Tajuk : Warna pilihan murid kelas 3 Amal tahun 2020
Bil Responden Warna pilihan Bil Responden Warna pilihan
1 Haziq Biru laut 10 Alex Merah jambu
2 Aleesa Merah jambu 11 Nini Biru laut
3 Zafirah Hijau muda 12 Hussin Hijau muda
4 Ravi Biru laut 13 Mei Mei Hijau muda
5 Izwan Kuning 14 Dila Kuning
6 Zahirah Hijau muda 15 Pameela Biru laut
7 Qistina Biru laut 16 Zakwan Biru laut
8 Kevin Biru laut 17 Ali Merah jambu
9 Cheng Kuning 18 Iman Kuning
1.2 Ciri-ciri dan
kegunaan graf
 Pengenalan Graf

 Graf adalah persembahan

data dalam bentuk grafik
atau visual yang dibuat
untuk memudahkan data
dibaca dan ditafsirkan Graf
 Jenis-jenis Graf
• Terdapat 3 jenis graf yang akan
dipelajari iaitu :-

a) Graf bar mudah

b) Graf garisan mudah
c) Graf gabungan
 Contoh-contoh graf
Graf bar Graf garisan Graf
mudah mudah gabungan
Graf Bar Mudah
Ciri-ciri Kegunaan
 Terdiri dari paksi menegak,  Digunakan untuk
mendatar, tajuk dan mempersembahkan data yang
petunjuk
boleh dikira seperti kereta,
 Bar dilukis secara
orang dan rumah
menegak atau mendatar
 Nilai ditentukan melalui  Menunjukkan perbezaan nilai
ketinggian bar antara bar
 Tajuk Cara Murid 3 Zamrud Datang Ke SMK Jenagor
Pada tahun 2020
Contoh graf bar mudah Bilangan (orang)

Bar

Paksi Menegak
Paksi
Mendatar

Cara ke
sekolah
Skala Bas Kereta Motosikal Basikal Lain
-lain

1 cm mewakili 1 orang
Graf Garisan Mudah
Ciri-ciri Kegunaan
 Dilukis secara  Digunakan untuk menunjukkan
garisan yang sesuatu perkara yang mengalami
panjang perubahan nilai
 Perubahan nilai  Sesuai untuk kegunaan maklumat
ditunjukkan perubahan suhu bulanan, perubahan
melalui penduduk, jualan dan juga
kecerunan pengeluaran produk
garisan
Contoh garisan mudah Tajuk Jualan Buku Modul Geografi Ting 3 Pada Januari
hingga Mei pada tahun 2020

Bilangan (ribu naskah)

Garisa
Paksi Menegak
n

Paksi
Mendatar

Bulan
Skala Jan Feb Mac April Mei

1 cm mewakili 1 ribu naskah

Graf Gabungan
Ciri-ciri Kegunaan
 Merupakan  Menunjukkan perubahan atau
gabungan graf bar perbezaan antara dua perkara yang
mudah dan graf saling berkaitan
garisan mudah  Sesuai digunakan untuk :-
 Menunjukkan dua a) Suhu dan hujan
maklumat yang
b) Jumlah jualan dan keuntungan
berlainan dalam satu
syarikat
graf
 Taburan hujan dan suhu di Bandar X
Contoh garisan mudah Tajuk pada bulan Jan hingga Jun pada tahun 2018

Hujan(mm) Suhu (ºC)

Paksi Paksi
menegak Menegak
kiri kanan
mewakili mewakili
nilai hujan nilai suhu

Garisan
untuk nilai
Bar untuk suhu
jumlah bulanan
hujan
bulanan
 1.3 Langkah-
langkah membina
jadual
 Langkah-langkah membina jadual

1. Data dan maklumat yang diperolehi perlu disusun

dalam bentuk jadual supaya lebih mudah difahami
2. Bina jadual kekerapan berpandukan data mentah
3. Ringkaskan jadual ke dalam bentuk yang lebih
mudah difahami
 Warna pilihan murid kelas 3 Amal tahun 2020
Bil Responden Warna pilihan Bil Responden Warna pilihan
1 Haziq Biru laut 10 Alex Merah jambu
2 Aleesa Merah jambu 11 Nini Biru laut
3 Zafirah Hijau muda 12 Hussin Merah jambu
4 Ravi Biru laut 13 Mei Mei Kuning
5 Izwan Kuning 14 Dila Kuning
6 Zahirah Hijau muda 15 Pameela Biru laut
7 Qistina Biru laut 16 Zakwan Biru laut
8 Kevin Biru laut 17 Ali Merah jambu
9 Cheng Kuning 18 Iman Kuning

Warna pilihan Kekerapan Jumlah

Biru laut 7
Merah jambu 4
Kuning 5
Hijau muda 2
 Jadual 1 : Warna pilihan murid kelas 3
Zamrud tahun 2020
Bil Warna pilihan Bilangan murid
1 Biru laut 7
2 Kuning 5
3 Merah jambu 4
4 Hijau muda 2
Jumlah 18

Sumber : Soal selidik

 1.4 Langkah-langkah
membina graf bar mudah,
graf garisan mudah dan
graf gabungan
 Kaedah Membina Graf Bar Mudah
• Graf bar mudah dipersembahkan dalam bentuk palang atau
bar
• Langkah-langkah melukis graf bar mudah adalah seperti
berikut :
a) Lukis paksi menegak dan paksi mendatar
b) Melabelkan paksi menegak dan paksi mendatar
c) Pilih skala yang sesuai untuk paksi menegak
d) Lukis bar bagi mewakili bilangan murid
e) Lengkapkan graf dengan tajuk dan petunjuk
 Data 1 : Graf Bar Mudah
Cara Murid 3 Zamrud Datang Ke SMK Jenagor pada tahun 2020
No Cara ke sekolah Bilangan ( orang )
1 Bas 12
2 Kereta 8
3 Motosikal 6
4 Basikal 5
5 Lain-lain 4
Jumlah 35

Sumber : Soal Selidik

 Langkah 1

• Lukis paksi
menegak
Paksi Y
dan paksi
mendatar

Paksi X
 Langkah 2
Bilangan (orang)
• Merujuk kepada nilai
boleh ubah • Melabelkan
• Perlu ada unit data
paksi
menegak
dan
mendatar

Cara ke
sekolah
 Langkah 3
Bilangan (orang)
• Nilai tertinggi data
tersebut ialah 12 • Pilih skala
orang, oleh itu nilai
di paksi Y mesti yang sesuai
melebihi 12

Cara ke
sekolah
 Langkah 4
Bilangan (orang) • Lukis bar mengikut
nilai yang terdapat • Lukis bar bagi mewakili
di dalam jadual bilangan murid
• Warnakan jika kamu ingin
graf kamu kelihatan
menarik

Cara ke
sekolah
-lain
Kereta

Motosikal

Lain
Basikal
Bas
 Cara Murid 3 Zamrud Datang Ke SMK
Jenagor pada tahun 2020 Langkah 5
Bilangan (orang)
• Lengkapkan graf dengan
tajuk dan petunjuk

Cara ke
sekolah
-lain
Kereta

Motosikal

Lain
Basikal
Bas
 Kaedah Membina Graf Garisan Mudah
• Graf garis mudah dipersembahkan dalam bentuk garisan
• Langkah-langkah melukis graf garis mudah adalah seperti
berikut :
a) Lukis paksi menegak dan paksi mendatar
b) Melabelkan paksi menegak dan mendatar
c) Pilih skala yang sesuai untuk menegak
d) Lukis garisan bagi mewakili bilangan naskah buku
e) Lengkapkan graf dengan tajuk dan petunjuk
 Data 1 : Graf Garisan Mudah
Jualan Buku Modul Geografi Ting 3 Oleh Syarikat Osman Mengikut Bulan
Januari hingga Mei tahun 2020
No Bulan Bilangan (naskah)
1 Januari 4500
2 Februari 3000
3 Mac 5500
4 April 7000
5 Mei 10,000

Jumlah 30,000

Sumber : Akaun syarikat Osman Sendirian Bhd

 Langkah 1
• Lukis paksi menegak
dan paksi mendatar
Paksi Y

Paksi X
 Langkah 2
• Merujuk kepada nilai
boleh ubah
• Perlu ada unit yang • Melabelkan paksi
Bilangan (naskah) dikira
menegak dan mendatar

Bulan
 Langkah 3
Bilangan (ribu naskah) • Pilih skala yang sesuai
• Nilai tertinggi data
tersebut ialah 10,000
naskah, oleh itu nilai
di paksi Y mesti
melebihi 10,000

Bulan
 Langkah 4
Bilangan (ribu naskah) • Tandakan titik yang
mewakili bacaan data
• Tandakan titik
terlebih dahulu
mengikut • Kemudian,
bulan yang
betul sambungkan
titik-titik
tersebut

Mei
Bulan
Jan Feb Mac April
 Jualan Buku Modul Geografi Ting 3 Oleh Syarikat
Osman pada Bulan Januari hingga Mei 2020
Langkah 5
• Tajuk perlulah ditulis
Bilangan (ribu naskah)
di bahagian atas dan • Lengkapkan graf dengan
ditengah-tengah graf tajuk dan petunjuk

Mei
Bulan
Jan Feb Mac April
 Kaedah Membina Graf Gabungan
• Graf gabungan adalah yang mempunyai dua bacaan di dalam
satu graf
• Langkah-langkah melukis graf gabungan adalah seperti berikut :
a) Lukis 2 paksi menegak dan paksi mendatar
b) Melabelkan paksi menegak dan paksi mendatar
c) Pilih skala yang sesuai untuk paksi menegak
d) Lukis bar dan garisan bagi mewakili kedua-dua bacaan data
e) Lengkapkan graf dengan tajuk dan petunjuk
 Data untuk Graf Gabungan

Jadual taburan hujan dan suhu di Bandar X

pada bulan Jan hingga Jun pada tahun 2018
J F M A M J
Suhu (ºC) 5 8 10 12 15 20
Hujan (mm) 100 80 150 100 50 40
Sumber : Jabatan Meteorlogi Negeri X, 2018
 Langkah 1
• Lukis 2 paksi menegak
dan paksi mendatar
Hujan Suhu
(mm) (ºC)
Langkah 2
• Melabelkan paksi
menegak dan mendatar
 Langkah 3
Hujan(mm) Suhu (ºC)

• Pilih skala yang sesuai

untuk menegak
• Tip!
• Buat skala dan bar
untuk hujan dahulu,
barulah sesuaikan untuk
suhu
Hujan(mm) Suhu (ºC)
Langkah 4
• Lukis bar dan garisan
bagi mewakili kedua-
dua bacaan data
 Taburan hujan dan suhu di Bandar X
pada bulan Jan hingga Jun pada tahun 2018
Langkah 5
Hujan(mm) Suhu (ºC)

• Lengkapkan tajuk bagi

graf gabungan yang
telah dilukis
 Taburan hujan dan suhu di Bandar X
pada bulan Jan hingga Jun pada tahun 2018

Hujan(mm) Suhu (ºC)

Langkah 5

• Lengkapkan
1.5 Mentafsir jadual, graf dengan
tajuk
graf bar mudah, graf
garisan mudah dan graf
gabungan
 Kaedah Mentafsir Graf Bar Mudah, Graf
Garisan Mudah dan Graf Gabungan
 Perhatikan tajuk graf
 Perhatikan butiran pada setiap paksi
 Jelaskan maklumat data tertinggi dan data terendah
 Kaitkan dengan faktor-faktor yang mempengaruhi data
melalui lain-lain maklumat atau pemerhatian
 Berikan ulasan ini tersurat dan tersirat bagi setiap data yang
terlibat
 Buat rumusan keseluruhan
Contoh Tafsiran Graf
Bar Mudah
Graf menunjukkan cara murid 3
Zamrud datang ke sekolah. Jumlah murid
yang terlibat ialah 35 orang. Daripada 35
orang murid, cara murid datang ke
sekolah yang paling tinggi adalah dengan
menggunakan bas iaitu 12 orang. Ini
diikuti dengan kereta seramai 8 orang
manakala motosikal pula seramai 6 orang
dan basikal seramai 5 orang. Data yang
paling sedikit ialah lain-lain seramai 4
orang. Murid kelas 3 Zamrud memilih
untuk menaiki bas kerana kosnya yang
lebih murah serta selesa
 Contoh Tafsiran Graf
Garisan Mudah
Graf menunjukkan jualan buku modul
geografi tingkatan 3 oleh Syarikat Osman Sdn
Bhd pada bulan Januari hingga Mei tahun
2020. Daripada graf tersebut, didapati jualan
buku adalah tinggi pada bulan Januari iaitu
4500 naskah. Namun, jualannya agak
merosot sebanyak 1500 naskah pada bulan
Februari menjadikan jualan hanya 3500
naskah. Pada bulan Mac sehingga Mei,
jualannya meningkat sehingga ke 10,000
naskah buku. Jualan buku meningkat kerana
mendapat permintaan yang tinggi dari
sekolah-sekolah yang terlibat
 Contoh Tafsiran Graf
Gabungan
Graf menunjukkan taburan hujan dan
suhu di Bandar X pada bulan Januari hingga
Jun pada tahun 2018. Taburan hujan di bandar
X tidak sekata dan taburan hujan tertinggi
dicatatkan pada bulan Mac. Pada bulan April
dan Mei, hujan mencatatkan penurunan
bacaan. Suhu di bandar X mencecah 5ºC pada
bulan Januari. Ini menunjukkan suhu yang
rendah pada awal tahun. Suhu kemudiaannya
semakin meningkat sehingga 20ºC pada bulan
Jun. Dapat disimpulkan bahawa Bandar X
mungkin sekali mengalami musim sejuk pada
awal tahun dan musim panas pada
pertengahan tahun
 UJI MINDA 1
1. Ciri-ciri penting sesebuah jadual yang lengkap ialah

I mempunyai tajuk
II mempunyai petunjuk
III mempunyai arah angin
IV mempunyai data dan maklumat yang sesuai

A I dan II C II dan III

B I dan IV
 D III dan IV
2. Apakah kaedah pengumpulan maklumat yang dapat
dikaitkan dengan pernyataan di bawah?

Dilakukan dengan cara merujuk bahan-bahan yang

sudah diterbitkan seperti buku dan majalah

A Soal selidik C Pemerhatian

B Temu bual D Rujukan perpustakaan

3. Antara berikut, yang manakah ciri-ciri graf bar mudah?

I Petunjuk
II Sudut sektor
III Peratus tetap
IV Paksi menegak

A I dan II C II dan III

B I dan IV
 D III dan IV
4. Berapakah jumlah pelajar
Tingkatan 1 Merbau datang
ke sekolah?

A
B
40 orang
35 orang

C 30 orang
D 45 orang
5. Pada pendapat anda,
mengapakah pelajar 1
Merbau menjadikan bas
sebagai pengangkutan utama
ke sekolah?

A Tambang murah 
B Lebih cepat sampai
C Tidak perlu berebut menaiki
bas
D Tambang bas dibayar oleh
sekolah