ANATOMIA

UKŁAD
KOSTNY
BUDOWA NARZĄDU RUCHU

Część statyczna:
• kości,
• stawy,
• więzadła.
Część dynamiczna:
• mięśnie.

Czynności:
• bierny narząd ruchu – istotny składnik narządu ruchu,
• utrzymanie pionowej postawy ciała,
• ochrona np. żebra, czaszka, kręgi,
• dźwiganie masy ciała np. kość udowa,
• funkcja krwiotwócza - „magazyn szpiku kostnego”.

Chrząstka
Tkankę chrzęstną dzielimy według kryteriów klasycznych na chrząstkę sprężystą, włóknistą i
szklistą.

Chrząstka szklista szkieletowa:

• stanowi podłoże do procesów kostnienia szkieletu na podłożu chrzęstnym,
• występuje na powierzchniach stawowych kości niezależnie od ich pochodzenia
rozwojowego,
• tworzy chrzęstną część żeber.

Chrząstka sprężysta:
• tworzy szkielet struktur nieobciążonych i występuje w małżowinie usznej, przewodzie
słuchowym zewnętrznym, trąbce słuchowej, niektórych elementach krtani (chrząstka
nagłośniowa, chrząstki rożkowate, klinowate), ścianie małych oskrzeli.

Chrząstka włóknista:
• występuje w miejscach podlegających działaniu dużych sił rozciągających,
• znajduje się w krążkach międzykręgowych, krążku międzyłonowym, łąkotkach, miejscu
przyczepu więzadła głowy kości udowej.

Kości – skład:
• tkanka kostna – nadająca kształt,
• szpik – czerwony i żółty,
• chrząstka – cienka warstwa na powierzchniach łączących z innymi kościami,
• okostna – cienka i mocna błonka otaczająca powierzchnię kości,
• ochrzęstna – cienka i mocna błonka otaczająca dłuższe części chrzęstne szkieletu łączące się
z koścmi (żebraa chrzęstne),
• naczynia krwionośne, chłonne, nerwy, wyściółka jam szpikowych czyli śródkoście.

Tkanka kostna
Istota międzykomórkowa. Składniki organiczne 30-35% masy:
• włókna kolagenowe 90%,
• macierz,
• proteoglikany,
• białka niekolagenowe (osteokalcyna i osteonektyna),
 • fosfoproteiny i lipidy.
Składniki nieorganiczne 60-65% masy:
• fosforany wapnia.

Osteony mają kształt walca. Ilość

blaszek waha się od 6 do 15.
Pomiędzy blaszkami znajdują się
jamki z kanalikami, w których
leżą osteocyty.
Komórki:
• osteoblasty – komórki
kościotwórcze, produkują
składniki organiczne
blaszek kostnych i
uczestniczą w procesie
mineralizacji,
• osteocyty – znajdują się
w dojrzałej tkance. Leżą
w jamkach między
blaszkami, mają liczne
wypustki,
• osteoklaksty – komórki
kościogubne, odpowiadają za resorpcję kości.

Struktura kości
Substancja kostna:
• istota zbita – występuje w warstwie zewnętrznej trzonu kości długiej, zewnętrznych
częściach kości płaskich i różnokształtnych,
• istota gąbczasta – występuje w nasadach kości długich, wewnątrz kości płaskich i
różnokształtnych.
Szpik kostny:
• czerwony – krwiotwórczy,
• żółty – tłuszczowy.

Budowa wewnętrzna kości:

Istota zbita:
• większość blaszek koncentrując się wokół naczyń krwionośnych układa się w osteony,
• okryta jest okostną zawierającą komórki krwiotwórcze (osteoblasty) i kościogubne
(osteoklasty).
Istota gąbczasta (występuje wewnątrz kości):
• trzon kości długich zbudowany jest prawie wyłąćznie z istoty zbitej, oba końce natomiast
składają się tylko z cienkiej powłoki istoty zbitej, całe wnętrze zaś z istoty gąbczastej,
• wasrtwę istoty gąbczastej w kościach płaskich czaszki położoną między obu blaszkami
iztoty zbitej nazywamy śródkościem – DIPLOE.

Powstawanie kości – kostnienie

W zależności od rodzaju materiału wyjściowego wyróżniamy:
• kostnienie na podłożu łącznotkankowym (mezenchymatycznym, błoniastym) – powstaje
kość tzw. okładzinowa; kości płaskie czaszki i twarzoczaszki, górna część łuski potylicznej,
przeważająca część żuchwy, lemiesz, części środkowe obojczyków (trzon),
• kostnienie na podłożu chrzęstnym – powstaje kość zastępcza poprzez zastępowanie
chrząstki przez kość; kość klinowa, potyliczna (bez górnej części łuski), żebra, łopatka,
 kości kończyny górnej i dolnej, mostek, kręgosłup, miednica, koniec mostkowy i barkowy
obojczyka.

U noworodka wyróżniamy około 270 kości.

U dziecka 14-letniego około 256 kości.
U dorosłego człowieka około 206 kości.

Masa kości:
• u kobiet – około 10kg,
• u mężczyzn – około 12kg.
Masa szpiku – około 2,5kg.