TEORETYCZNE KONCEPCJE PYTANIA

KWESTIONARIUSZOWEGO
Teoretyczne koncepcje pytania kwestionariuszowego

1. testowa koncepcja pytania - pytanie jest fragmentem szerszego zestawu pytań, który w
całości dostarcza jednej informacji o respondencie.

Podstawa
Poszukiwana
sformułowania pytanie
informacja
informacji o badanym

wartość badanej cechy

bateria pytań
dla danego respondenta Item (pozycja)
w teście
miejsce respondenta na
skali skala
 Teoretyczne koncepcje pytania kwestionariuszowego

2. wskaźnikowa koncepcja pytania - odpowiedź na pytanie dostarcza informacji o zjawisku

będącym wskaźnikiem bardziej złożonego i trudno obserwowalnego indicatum, o którym
badacz szuka informacji

Poszukiwana Podstawa
informacja sformułowania pytanie
informacji o badanym

informacja o
zjawisko złożone, występowaniu zjawiska pytanie o
trudnoobserwowalne stanowiącego wskaźnik występowanie
(indicatum) świadczący o istnieniu wskaźnika
indicatum (odpowiedź
na pytanie/zestaw
pytań)
 Teoretyczne koncepcje pytania kwestionariuszowego

3. Tradycyjna (ograniczona) informacyjna koncepcja pytania - pytanie kwestionariuszowe

jest żądaniem wprost informacji semantycznej poszukiwanej przez badacza dla rozwiązania
problemu; badacz do każdej jednostki badania kieruje pytanie o to, czego chce się dowiedzieć
(odpowiedź respondenta jest jednocześnie odpowiedzią na pytanie, które stawia sobie badacz )

Poszukiwana Podstawa
informacja sformułowania Pytanie
informacji o badanym

żądanie
fakty z życia semantycznej
odpowiedź na pytanie informacji o
Respondenta
badanym zjawisku

Przykład:
Pytanie badacza: W którym roku urodził(a) się Respondent/ka?
Pyt. kwestionariusza: W którym roku się P. urodził/a?
Teoretyczne koncepcje pytania kwestionariuszowego
4. Rozszerzona informacyjna koncepcja pytania - pytanie jako narzędzie badawcze ma
złożoną strukturę, w skład której wchodzą: pytanie kwestionariuszowe, pytanie kodera,
jednostkowe pytanie badacza, pytanie problemowe.

Poszukiwana informacja Podstawa sformułowania Pytanie

informacji o badanym

Zjawiska spoza sytuacji odpowiedź na pytanie Model złożony z:

wywiadu: do jakiej stanowiąca wyraz -jednostkowego pytania
kategorii należy badana trwałej opinii badacza;
jednostka, jaki stan badanego
rzeczy, czy odmiana -pytania
reprezentatywnej dla
danej cechy występuje kodera/ankietera
sytuacji spoza
w jej przypadku wywiadu -pytania
kwestionariuszowego
■ Pytanie problemowe - pytanie badacza dotyczące zbioru jednostek, rozkładu cech w
zbiorowości lub zależności pomiędzy cechami
■ Jednostkowe pytanie badacza - pytanie badacza dotyczące poszczególnej jednostki
biorącej udział w badaniu,
■ Pytanie w kwestionariuszu - pytanie, które zostaje zadane respondentowi w trakcie
wywiadu.
■ Pytanie kodera - pytanie, które stawia sobie koder, do jakiej klasy zjawisk należy
zaliczyć odpowiedź respondenta.
Przykład:
Pyt. problemowe: Jak respondenci postrzegają kierunek zmian w Polsce?
Pyt. jednostkowe badacza: Czy respondent uważa kierunek zmian w Polsce za: właściwy, właściwy, ale
wymagający pewnych reform; niewłaściwy?
Pyt. kwestionariusza: Czy uważa Pan(i), że kierunek zmian w naszym kraju jest:
1. właściwy
2. właściwy, ale wymagający pewnych reform
3. niewłaściwy
4. inna odpowiedź, jaka?...................
5. trudno powiedzieć
Pytanie ankietera/kodera: do jakiej klasy zjawisk należy zaliczyć odpowiedź respondenta.
Rozszerzona informacyjna koncepcja pytania - założenia

Założenia umożliwiające przejście od odpowiedzi na pytanie w kwestionariuszu do

odpowiedzi na jednostkowe pytanie badacza:
■ Założenie dotyczące przebiegu procesu komunikowania
■ Założenie dotyczące przebiegu procesów psychicznych respondenta
■ Założenie dotyczące stosunku sytuacji problemowej wywołanej przez pytanie do
sytuacji występujących poza wywiadem, w życiu respondenta;
■ Założenie dotyczące związków występujących pomiędzy zjawiskami
interesującymi badacza a wypowiedziami Respondenta
SPOSOBY REALIZACJI BADAŃ SONDAŻOWYCH.

WYKORZYSTANIE NOWOCZESNYCH
TECHNOLOGII W PROCESIE ZBIERANIA I
ANALIZY DANYCH
 MIXED MODE SURVEY DESIGN
• sekwencyjne stosowanie różnych technik zbierania informacji
• równoczesne stosowanie różnych technik zbierania informacji
Możliwości wykorzystania nowoczesnych technologii w
badaniach społecznych:
■ Jako autonomicznych źródeł nowych danych (np. dotyczących stylu życia, gospodarowania
budżetem i rozmaitych preferencji zakupowych, poruszania się w przestrzeni, korzystania z mediów,
utrzymywania kontaktów społecznych itp.)
■ Jako alternatywnych źródeł danych pozwalających na weryfikację prawdziwości danych
deklaratywnych uzyskiwanych w badaniach opartych na tradycyjnych źródłach informacji
■ Jako podstawy tworzenia nowych rozwiązań w zakresie sposobów generowania danych,
minimalizujących niektóre ograniczenia technik tradycyjnych (np. zabiegi humanizowania procedur
ankietowych)
■ Jako podstawy tworzenia nowych narzędzi do analizy danych
 Zabiegi humanizowania procedury badawczej w technikach
ankietowych
1. zwiększające interaktywność narzędzia np.: sterowanie regułami przejścia; nadzór nad kompletnością
odpowiedzi, wychwytywanie niespójnych odpowiedzi; personalizowanie komunikatów; wysyłanie komunikatów
zwrotnych; nawiązywanie do udzielonych odpowiedzi; rozpoznawanie mowy.

2. wprowadzające reprezentację ankietera w formie:
głosu (nagrania głosu odczytującego pytania,
generowanego komputerowo i przypominającego głos
ludzki)
zdjęcia;
filmu z ankieterem odczytującym pytania;
wirtualnego ankietera – postaci animowanej, awatara
(o wysokim bądź niskim poziomie animacji).
identyfikacja głosu jako męskiego/ kobiecego uruchamia
odpowiednie zestawy oczekiwań związanych z rolami
płciowymi
Obecność ankietera wywołuje poczucie zagrożenia oceną
społeczną, dlatego u respondenta pojawia się tendencja do
prezentowania się w pozytywnym świetle, wyraźny efekt
społecznej poprawności
Cechy wirtualnych ankieterów (np. rasa, płeć) wpływają
na poziom zaangażowania respondenta, wysiłek poznawczy,
jaki wkłada w udzielanie odpowiedzi i wywołują efekt
ankieterski w odniesieniu do pytań dotyczących niektórych
tematów
 Metody zbierania danych o zjawiskach społecznych
wykorzystujące nowe technologie
■ ankiety internetowe
■ wywiady indywidualne on-line
■ obserwacja on-line (uczestnicząca i zewnętrzna)
■ zogniskowane wywiady grupowe

■ analiza danych zastanych (tekstów, materiałów wizualnych)

■ badania zachowań użytkowników Internetu (site/server centric i user centric), analizy sieciowe
■ badania neuromarketingowe
■ badania społeczne z wykorzystaniem technologii VR

Zalety badań on-line:
• Dostęp do szerszych i bardziej
zróżnicowanych prób
• Duży zasięg, także geograficzny
(możliwość badań międzykulturowych)
• Łatwość i szybkość dotarcia do
specyficznych grup
• Oszczędności czasowe
• Dokładny zapis badania
• Oszczędności finansowe
• Wygoda badanych – miejsce i czas (przy
badaniach asynchronicznych)
• Możliwość śledzenia procesu udzielania
odpowiedzi (paradane)
• Demokratyzacja badań
Podstawowe ograniczenia
badań on-line:
• Problemy doboru próby i rekrutacji:
trudności z dobraniem reprezentatywnej próby,
autoselekcja do badania, różnice populacji
internautów z generalną populacją, realizacja
próby
• Problem motywacji badanych – brak
odpowiedzi, przerywanie udziału w badaniu
• Anonimowość i nieodpowiedzialność w
Internecie – mniejsza wiarygodność, skrajne
opinie, żarty
• Brak standaryzacji sytuacji badania: miejsce
dostępu do Internetu (brak kontroli, różny
sprzęt i oprogramowanie), różne kompetencje
użytkowników
• Problemy etyczne
 Badania neuromarketingowe

■ OKULOGRAFIA (ang. eye tracking, śledzenie ruchów gałek ocznych)

■ Elektromiografia i Face Tracking - technologie służące do wykrywania i analizy emocji na
podstawie mimiki ludzkiej twarzy.
■ Elektroencefalografia (EEG) -metoda służąca do badania bioelektrycznej czynności mózgu
za pomocą elektroencefalografu
■ Reakcja skórno-galwaniczna (ang. Galvanic Skin Response – GSR) – pomiar oporu
elektrycznego skóry, zmieniającego się w zależności od stopnia jej nawilżenia wywołanego
potliwością (dokonywany za pomocą Galwanometru)
 Zastosowania badań neuromarketingowych
Badania:
 reklam telewizyjnych i prasowych,
 layoutów opakowań, stron
Internetowych itp.
 lokowania produktów,
 gier komputerowych,
 kompozycji zapachowych i
smakowych,
 komunikacji interpersonalnej
■ zainteresowanie użytkownika poszczególnymi elementami
przekazu,
■ wpływ poszczególnych elementów przekazu na jego odbiór
emocjonalny, kierunek reakcji emocjonalnych w odpowiedzi
na dany bodziec,
■ wpływ bodźca na parametry emocjonalno-fizjologiczne,
■ skłonność do podejmowania decyzji zakupowych pod
wpływem bodźca, tendencje w ocenach,
■ identyfikacja potencjalnych problemów w odbiorze
przekazu, np. znużenie
■ identyfikacja elementów, które uznać można za optymalne
w przekazie, tzn. pozytywnie wpływające na odbiór treści.
 Przykładowe pytania testowe

Koncepcja pytania kwestionariuszowego, w której jest ono zawsze bezpośrednim żądaniem semantycznej informacji o badanym
zjawisku to:
a) testowa koncepcja pytania
b) wskaźnikowa koncepcja pytania
c) tradycyjna informacyjna koncepcja pytania
d) rozszerzona informacyjna koncepcja pytania
Która z poniższych cech stanowi zaletę badań on-line:
a) Łatwość realizacji badań na dużych reprezentatywnych próbach
b) Łatwość dotarcia do trudnodostępnych grup badanych
c) Wiarygodność uzyskanych wyników
d) Większa motywacja badanych niż w badaniach tradycyjnych
Wśród wymienionych charakterystyk wskaż te, z którymi wiążą się ograniczenia badań on-line:
a) Dobór próby reprezentatywnej
b) Realizacja badania na dużych próbach
c) Czas realizacji badania
d) Standaryzacja sytuacji badania
Jakie funkcje w założeniu ma spełniać obecność ankietera wirtualnego w ankiecie internetowej?
a) Zwiększyć wpływ i efekt ankieterski
b) Wywołać większe zaangażowanie badanego
c) Skłonić badanego do większego wysiłku poznawczego
d) Wywołać efekt społecznej poprawności