Orientacja patogenetyczna to model BIO PSYCHO SPOŁECZNY

Według Rogersa przyczyną zaburzeń jest warunkowa akceptacja (humanistyczne)

Koncepcja Rogersa 12

 Wartościowanie organizmiczne – tendencja organizmu do rozpoznania tego, co jest

dla niego dobre i złe.
 “Ja realne” i “Ja idealne”
 zdrowy jest człowiek, który zaspokaja potrzebę uznania ze strony otoczenia i
potrzebę samoakceptacji, jest otwarty na własne doświadczenie i posiada spójne
pojęcie Ja
 Gdy otoczenie staje na drodze naturalnej, organizmicznej tendencji do aktualizacji i
tendencji do samorealizacji, mogą pojawić się zaburzenia.
 warunkowa akceptacja, gdy w procesie wychowywania matka kocha warunkowo,
czyli za coś, gdy dziecko spełnia określone warunki. Bezpośrednią przyczyną
patologii jest konflikt - sprzeczność pomiędzy naturalnymi tendencjami a negatywną
ich oceną ze strony otoczenia.

 Mechanizmy obronne wyodrębnione przez Rogersa:

o Niedopuszczanie do świadomości;

o Zniekształcenia w świadomości;

o Racjonalizacja;

o Projekcja.

 samoeksploracji i autodiagnozy.
 Terapia według Rogersa polega na tworzeniu warunków, które spowodowałyby
zmiany w sposobie spostrzegania siebie i otoczenia, poprawiły samoocenę,
powodowały spójność w Ja, a to będzie sprzyjało odblokowaniu energii
organizmicznej do urzeczywistniania siebie.

 Człowiek w ujęciu humanistów zawsze rodzi się dobry, istota z unikalnym

potencjałem do samorealizacji
  Człowiek w ujęciu poznawczym to jednostka myśląca
 Behawioryzm: Człowiek jest jednostką, której zachowanie jest kształtowane przez
środowisko i procesy uczenia się.
 Psychoanaliza: Człowiek jest istotą, której zachowanie jest kierowane przez
nieświadome procesy, wewnętrzne konflikty i mechanizmy obronne.
 Psychologia self: Człowiek jest jednostką, której rozwój i zachowanie są centralnie
związane z koncepcją self, tożsamością i samooceną, a istotne jest zrozumienie jej
subiektywnych doświadczeń i aspiracji.

Operacjonalizacja kryteriów klasyfikacji ICD-10 nie zawiera diagnostyki według skali GAF
Kryteria zdrowia według Jagody:

 Integracja
 Synteza doświadczeń
 Autonomia (niezależność od wpływów)

psychologii stosowanej:

 Psychologia kliniczna:
 Psychologia wychowania
 Psychologia organizacji i wychowania
 Psychologia edukacyjna:
 Psychologia pracy i organizacji (psychologia przemysłowa):
 Psychologia sądowa:
 Psychologia sportu:
 Psychologia środowiskowa:
 Psychologia rozwoju:
 Psychologia rehabilitacyjna:
 Psychologia konsumencka:
 Psychologia szkolna:
 Psychologia kryzysowa:

Nie należą:

 Psychologia eksperymentalna:
 Psychologia poznawcza:
 Neuropsychologia poznawcza:
 Psychologia rozwojowa (badawcza):
 Psychologia społeczna (teoretyczna):
 Psychologia osobowości:
 Psychometria:
  Psychologia ewolucyjna:
 Psychologia kulturowa:

Aaron Beck – triada depresyjna, poznawcze symptomy depresji

 Nadgeneralizacja
 Wyolbrzymianie
 Selektywna abstrakcja

Typ wszesno późno oralno analny

Wczesno oralny – łatwowierność
Typ falliczny – osoby plotkujące

Ellis – źródło problemów – nieracjonalne przekonania - BEHAWIORYZM

MECHANIZMY PODTRZYMUJĄCE ZABURZENIA WG. ELLISA ABC
A. Osoba doświadcza nieprzewidzianego wydarzenia aktywizującego
B. Aktywuje w odp. przekonania
C. Prowadzą one do emocjonalnych, behawioralnych czy fizycznych konsekwencji np.
dysfunkcyjnego przekonania na własny temat.
RACJONALNO - EMOTYWNA TERAPIA BEHAWIORALNA (REBT) – ELLISSA
WZBOGACONA O KOREKCYJNE ETAPY DEF
D. Pacjent zachęcany jest do dysputy wewnętrznej restrukturyzacja, podważanie swoich
irracjonalnych przekonań by zasymilować
E. Bardziej efektywne
F. Przyjęcie nowej filozofii życiowej - dającej inne uczucia

Według którego z psychologów, źródłem problemów są:

 popędy - Freud
 środowisko
 inni ludzie – Melanie Klein
 nieracjonalne przekonania – Ellis i Beck
KOHERENCJA (SOC) - Antonovski
POCZUCIE ZROZUMIAŁOŚCI
 → bodźce jako sensowne poznawczo, spójne, uporządkowane, jasne i
ustrukturyzowane.
 → Dzięki zrozumiałości człowiek jest w stanie uporządkować bodźce, wyjaśnić je
interpretować
 → Poczucie zrozumiałości wyodrębnia się ze spójnych doświadczeń życiowych
 → Zrozumiałość dotyczy umiejętności znajdywania sensu nawet w trudnych i
traumatycznych wydarzeniach, takich jak choroba czy żałoba
 → Składnik ten jest związany ze zdolnością rozumowania i oceny rzeczywistości i nie
dotyczy odczuć o charakterze intuicyjnym

POCZUCIE ZARADNOŚCI (STEROWALNOŚCI)

 → Jest składnikiem poznawczo wystarczające zasoby do skutecznego poradzenia
sobie z wymaganiami otoczenia
 → Rozwija się dzięki wymaganiom rodziców w okresie dzieciństwa i jest
wzmacniany przez aktywizację dziecka

POCZUCIE SENSOWNOŚCI
 → Wyraża się w odczuciu wartości, woli i sensu życia jest określane jako bezpośredni
wyznacznik woli życia jednostki
 → poczucie sensowności rozwija się dzięki udziałowi w podejmowaniu decyzji

 teoria popędów (Sigmund Freud);

 psychologia ego (Anna Freud - mechanizmy obronne);
 teoria relacji z obiektem (Melanie Klein, Otto Kernberg);
 psychologia self (Heinz Kohut, Margaret Mahler Donald Winnicott).

Melanie Klein – pozycja schizoidalno-paranoidalna (często wyjaśnienia patogenezy i

patomechanizmów psychoz)
Otto Kernberg – zaburzenia osobowości OOP, OOB, OON.

Maria Grzegorzewska zajmowała się osobami z niepełnosprawnością

Amerykańskie towarzystwo psychologii powstało w 1917

Sekcja psychologii klinicznej PTP pojawia się w latach 60

W modelu Prochaski i DiKlimente klient na etapie przedkontemplacyjnym lokuje źródło

problemów poza sobą PSYCHOLOGIA BEHAWIORALNA

Arbitralne wnioskowanie to wysuwanie konkluzji, która nie wynika z przesłanek

 Wiązka A to zaburzenia dziwaczno-ekscentryczne, obejmujące zaburzenia

schizoidalne, schizotypowe i paranoiczne.
 Wiązka B to zaburzenia dramatyczno-niekonsekwentne – należą do niej zaburzenia
antyspołeczne, narcystyczne, borderline i histrioniczne.
 Natomiast wiązka C to zaburzenia obawowo-lękowe, do której zalicza się zaburzenia
zależne, unikowe i obsesyjno-kompulsyjne

 OOP - osobowość psychotyczna;

 OOB - osobowość borderline;
 OON - osobowość neurotyczna.

KLASYFIKACJA ZABURZEŃ DSM - 5

Zaburzenia prezentowane w zależności od osi
 → Oś I - zespoły kliniczne - zaburzenia nastroju, schizofrenii, zespoły urojeniowe,
lękowe zaburzenia organiczne, zaburzenia spowodowane uzależnieniem lub
odstawieniem substancji psychoaktywnych (00, 10, 20, 30)
 → Oś II - zaburzenia osobowości, zaburzenia rozwojowe oraz upośledzenia umysłowe
(60, 70, 80, 90)
 → Oś III - stany ogólnomedyczne – zaburzenia somatyczne (50)
 → Oś IV - problemy psychospołeczne i środowiskowe (40)
 → OŚ V - poziom przystosowania: skala ogólnej oceny funkcjonowania – GAF
ICD-10 - PO RAZ PIERWSZY W 1992
• To system opisowo-wyjaśniający
• System hierarchiczny - otwarty
• Zawiera operacjonalizację kryteriów
1. Zawiera liczbę symptomów, konieczną do rozpoznania
2. Czas występowania
3. Dynamikę przebiegu
4. Brak współwystępowania pewnych objawów – różnicowanie
a. (operacjonalizacja kryteriów po raz pierwszy zastosowana w DSM-III w 1980
r.)

KLASYFIKACJA ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH ICD-10

Kwalifikuje się na trzech osiach:
1. Rozpoznanie kliniczne, podstawowe i towarzyszące
2. Poziom niesprawności – czy jednostka zachowuje dbałość o siebie, czy utrzymuje
aktywność zawodową, czy funkcjonuje w rodzinie, społeczeństwie
1. Czynniki kontekstowe

 ➢ Jedyna obowiązująca w Polsce klasyfikacja zaburzeń

 ➢ Zawiera podstawowe opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne przydatne do
 klasyfikowania zaburzeń psychicznych

B.F. Skinner

 Teoria: Behawioryzm radykalny

 Główne założenia:
o Warunkowanie operantowe: Skinner twierdził, że zachowanie jest
kształtowane przez konsekwencje, które po nim następują. Warunkowanie
operantowe polega na wzmocnieniach (nagrodach) i karach, które wpływają na
prawdopodobieństwo wystąpienia danego zachowania w przyszłości.
o Wzmocnienia pozytywne: Nagrody, które zwiększają prawdopodobieństwo
powtórzenia zachowania. Przykładem może być danie dziecku słodyczy za
posprzątanie pokoju.
o Wzmocnienia negatywne: Usunięcie nieprzyjemnego bodźca w odpowiedzi
na dane zachowanie, co zwiększa prawdopodobieństwo jego powtórzenia.
Przykładem może być wyłączenie irytującego dźwięku alarmu po naciśnięciu
odpowiedniego przycisku.
KONCEPCJA MODELOWANIA - ALBERT BANDURA
 → Główne założenie - pewnych zachowań uczymy się przez obserwację i
naśladownictwo
 → Aby zaszedł proces naśladowania czy modelowania nie jest potrzebne specjalne
wzmocnienie
 → Skutkiem modelowania jest nauczenie się, że dane zachowanie daje wynik np.:
sport daje dobre samopoczucie
EFEKTY MODELOWANIA
Istotą uczenia jest powtórzenie zachowania modela
• Efekt wyniku - nauczenie się, że zachowanie daje wynik - stosuj dietę, osiągam
upragnioną sylwetkę
• Efekt zahamowania - obserwacja zachowania negatywnego, które zostaje ukarane
• Efekt rozhamowania - obserwacja zachowania negatywnego, które zostaje nagrodzone
• Efekt facylitacji - model podobny, lubiany bądź bliski ułatwia przejmowanie zachowania
oraz zachowanie większości grupy np.: agresja stadionowa

MODEL WYUCZONEJ BEZRADNOŚCI - MARTIN SELIGMAN

TEORIA ALBERTA ELLIS'A

• → Problemy psychiczne mają swoje źródło nie w faktach, ale w przekonaniach
• → Człowiek posiada dwie wrodzone tendencje: tendencje do samorozwoju oraz
tendencje autodestrukcyjne, które odzwierciedlają myślenie racjonalne i irracjonalne
• → Skłonności autodestrukcyjne ludzie wyrażają: poprzez odnoszenie wszystkiego do
siebie, katastrofizowanie, uogólnianie i prowadzą do dezadaptacyjnych myśli I zachowań
• RACJONALNO-EMOTYWNA TERAPIA BEHAWIORALNA REBT ELLIS'A

AARON BECK
• → Twórca ,,triady depresyjnej" - pesymistyczne myślenie o sobie, świecie i innych
• → Terapia Beck'a skoncentrowana jest na zniekształceniach poznawczych,
automatycznych myślach i arbitralnym błędnym wnioskowaniu
Viktor Emil Frankl – LOGOTERAPIA – EGZYSTENCJONALIZM
CZŁOWIEK WG PSYCHOLOGÓW EGZYSTENCJALNYCH
• → Człowiek jednostka myśląca - intencjonalna
• → Poszukuje sensu życia
• → Człowiek jest jednością: ciała, psychiki i ducha
• → Zachowanie jednostki wynika z nadawania doświadczeniom znaczenia (waga
znaczenia analizy egzystencjalnej) Próba odpowiedzi na pytania: kim jestem? jakie to ma
znaczenie?
• → Człowiek jest twórczy, otwarty, wolny
• → Poczucie sensu pozwala jednostce odnaleźć sens nawet w cierpieniu

ZAŁOŻENIA PSYCHOLOGII HUMANISTYCZNEJ: → Człowiek jest podmiotem

autonomicznym, który dąży do realizacji swoich potencjałów.
INTROJEKCJA & PROJEKCJA
• Człowiek z natury rodzi się dobry
• Człowiek jest podmiotem autonomicznym
• Dąży do realizacji swoich potencjałów
RODZAJE DZIAŁAŃ PREWENCYJNYCH
1. Prewencja pierwotna jest prewencją właściwa, gdyż zmierza do zmniejszenia
prawdopodobieństwa wystąpienia zaburzeń (zmniejszenia wskaźnika zachorowalności) przez
przeciwdziałanie czynnikom ryzyka, zanim spowodują wystąpienie zaburzeń
2. Prewencja wtórna ma miejsce wówczas, gdy wykryto wczesne sygnały zaburzeń i dąży się
do powstrzymania rozwoju patologii. W tym rodzaju prewencji można wykorzystywać
metody właściwe dla terapii
3. Prewencja trzeciego stopnia ma na celu zapobieganie skutkom przebytej choroby (i
hospitalizacji) oraz przeciwdziałanie jej nawrotom

 Poradnictwo psychologiczne: Krótkoterminowa pomoc skoncentrowana na

rozwiązywaniu specyficznych problemów życiowych i rozwijaniu umiejętności radzenia
sobie.
 Psychoterapia elementarna: Podstawowe formy psychoterapii stosowane w leczeniu
powszechnych problemów psychicznych, obejmujące fundamentalne techniki terapeutyczne.
 Psychoterapia podtrzymująca: Długoterminowe wsparcie emocjonalne i psychologiczne
dla osób z przewlekłymi problemami psychicznymi.

Psychologia self bada tożsamość jednostki, jej samoświadomość oraz wpływ tego
postrzegania na zachowanie i funkcjonowanie.
Kluczowe Pojęcia:

1. Jaźń (self): Całościowe zrozumienie siebie.

2. Tożsamość (identity): Przekonania, wartości i cele jednostki.
3. Samoocena (self-esteem): Ocena własnej wartości.
4. Samoregulacja (self-regulation): Kontrola myśli, emocji i zachowań.
5. Samoświadomość (self-awareness): Świadomość własnych myśli i uczuć.

Ważne Teorie:

1. Teoria tożsamości społecznej: Wpływ grup społecznych na tożsamość.

2. Teoria samoregulacji: Procesy kontrolowania zachowania i osiągania celów.
3. Teoria rozwoju jaźni: Motywacja i potrzeby psychologiczne.
4. Teoria konstrukcji siebie: Jak jednostki tworzą swoje rozumienie siebie.