คณิตศาสตร์ พื ้นฐาน มัธยมศึกษาปี ที่ 2 เล่มที่ 2

บทที่ 3 การประยุกต์ของสมการเชิงเส้ นตัวแปรเดียว

3.1 ทบทวนการแก้ สมการเชิงเส้ นตัวแปรเดียว

สมการ เป็ นประโยคสัญลักษณ์ที่แสดงการเท่ากันของจํานวน โดยมีสญ

ั ลักษณ์ = บอก
การเท่ากัน

สมการอาจมีตวั แปรหรื อไม่มีตวั แปรก็ได้

เช่น 3x+2=59 เป็ นสมการที่มี x เป็ นตัวแปร

8-11=-3 เป็ นสมการที่ไม่มีตวั แปร

สมการที่มี x เป็ นตัวแปรและมีรูปทัว่ ไปเป็ น ax+b = 0 โดยที่ a≠0 เรี ยกว่า สมการเชิงเส้ นตัว
แปรเดียว

ตัวอย่าง อสมการเชิงเส้ นตัวแปรเดียว

1
1.2x=0 2. 𝑥𝑥 + 3 = 0
2

3.-0.8y-1.4=0 4.3x-5=0

คําตอบของอสมการ คือ จํานวนที่แทนลงในตัวแปรในสมกร แล้ วทําให้ สมการเป็ นจริง

 การแก้ สมการ คือการหาคําตอบของอสมการ

คําตอบของสมการเชิงเส้ นตัวแปรเดียวจะมีเพียงคําตอบเดียว

เช่น 2x-5=0 มี x=2.5 เป็ นคําตอบ

การแก้ สมการ มีหลายวิธี

- ลองจํานวนมาแทนค่า
- ใช้ สมบัติการเท่ากัน

สมบัตขิ องการเท่ ากัน

1.สมบัติสมมาตร

ถ้ า a=b แล้ ว b=a เมื่อ a และ b แทนจํานวนจริงใดๆ

เช่น a+b=c หรื อ c=a+b

2.สมบัติถ่ายทอด

ถ้ า a=b และ b=c แล้ ว a=c เมื่อ a,b และ c แทนจํานวนจริงใดๆ

เช่น ถ้ า x=-3y และ -3y=0.5 จะได้ ว่า x=0.5

3.สมบัติการบวก

ถ้ า a=b และ a + c= b + c เมื่อ a,b และ c แทนจํานวนจริงใดๆ

เช่น a=5 แล้ ว a+3=5+3

X+7=2 แล้ ว (x+7)+(-7)=2+(-7)

4.สมบัติการคูณ

ถ้ า a=b แล้ ว ca=cb เมื่อ a,b และ c แทนจํานวนจริงใดๆ

เช่น ถ้ า m+1=2n แล้ ว 3(m+1)=3(2n)

เราจะนําสมบัติต่างๆของการเท่ากันไปใช้ ในการแก้ สมการ ดังนี ้

ตัวอย่าง จงแก้ สมการ − 12 𝑦𝑦 + 23 = 12

ตรวจสอบ

ดังนั ้น เป็ นคําตอบของสมการ − 12 𝑦𝑦 + 23 = 12

ตัวอย่าง จงแก้ สมการ 1.4𝑥𝑥 + 7 = 3.4𝑥𝑥 − 3

 ตรวจสอบ

ดังนั ้น เป็ นคําตอบของสมการ 1.4𝑥𝑥 + 7 = 3.4𝑥𝑥 − 3

ตัวอย่าง จงแก้ สมการ 13 (𝑝𝑝 − 5) = 2𝑝𝑝 − 1

ตรวจสอบ

ดังนั ้น เป็ นคําตอบของสมการ 13 (𝑝𝑝 − 5) = 2𝑝𝑝 − 1

ตัวอย่าง จงแก้ สมการ 𝑥𝑥9 − 2(𝑥𝑥−1)
3
=
4−5𝑥𝑥
6

ตรวจสอบ

ดังนั ้น เป็ นคําตอบของสมการ𝑥𝑥9 − 2(𝑥𝑥−1)

3
=
4−5𝑥𝑥
6

แบบฝึ กหัด 3.1

จงแก้ สมการต่อไปนี ้ พร้ อมทั ้งแสดงวิธีในการตรวจคําตอบ

2
1) 3𝑥𝑥 − = 7 + 2𝑥𝑥
5

ตรวจสอบ
 ดังนั ้น เป็ นคําตอบของสมการ 3𝑥𝑥 − 25 = 7 + 2𝑥𝑥

1
2) + 6𝑦𝑦 = −4𝑦𝑦
2

ตรวจสอบ

ดังนั ้น เป็ นคําตอบของสมการ12 + 6𝑦𝑦 = −4𝑦𝑦

3) 2.7𝑥𝑥 + 2.2 = 2.4𝑥𝑥 − 2.6

ตรวจสอบ

ดังนั ้น เป็ นคําตอบของสมการ2.7𝑥𝑥 + 2.2 = 2.4𝑥𝑥 − 2.6

4) 1.5𝑥𝑥 + 2 + 2.5𝑥𝑥 − 0.5 = 4𝑥𝑥 − 1.5 − 3𝑥𝑥

ตรวจสอบ

ดังนั ้น เป็ นคําตอบของสมการ1.5𝑥𝑥 + 2 + 2.5𝑥𝑥 − 0.5 = 4𝑥𝑥 − 1.5 −

3𝑥𝑥

5) 3(𝑦𝑦 + 2) = 𝑦𝑦 − 1

ตรวจสอบ

ดังนั ้น เป็ นคําตอบของสมการ3(𝑦𝑦 + 2) = 𝑦𝑦 − 1

6) 5(2 − 3𝑦𝑦) − 15 = −𝑦𝑦 − 7
 ตรวจสอบ

ดังนั ้น เป็ นคําตอบของสมการ5(2 − 3𝑦𝑦) − 15 = −𝑦𝑦 − 7

3 5
7) 𝑥𝑥 + 𝑥𝑥 = 0
4 2

ตรวจสอบ

ดังนั ้น เป็ นคําตอบของสมการ34 𝑥𝑥 + 52 𝑥𝑥 = 0

𝑎𝑎 𝑎𝑎
8) + = −5
2 3

ตรวจสอบ
 𝑎𝑎 𝑎𝑎
ดังนั ้น เป็ นคําตอบของสมการ 2
+ = −5
3

𝑎𝑎 13 𝑎𝑎
9) + =3−
3 6 2

ตรวจสอบ

𝑎𝑎 13 𝑎𝑎
ดังนั ้น เป็ นคําตอบของสมการ 3
+
6
=3−
2

𝑎𝑎−1 𝑎𝑎+14
10) +3=
3 9

ตรวจสอบ
 ดังนั ้น เป็ นคําตอบของสมการ𝑎𝑎−1
3
+3=
𝑎𝑎+14
9

11) 4.5(2 − 3𝑥𝑥) + 0.8𝑥𝑥 = 2.3(𝑥𝑥 + 30)

ตรวจสอบ

ดังนั ้น เป็ นคําตอบของสมการ 4.5(2 − 3𝑥𝑥) + 0.8𝑥𝑥 = 2.3(𝑥𝑥 + 30)

12) 0.12𝑦𝑦 − 1.6(𝑦𝑦 − 2) = 6.8 − 1.28𝑦𝑦

ตรวจสอบ

ดังนั ้น เป็ นคําตอบของสมการ0.12𝑦𝑦 − 1.6(𝑦𝑦 − 2) = 6.8 − 1.28𝑦𝑦

 2𝑥𝑥−5 4−𝑥𝑥 1
13) + = + 𝑥𝑥
2 4 4

ตรวจสอบ

ดังนั ้น เป็ นคําตอบของสมการ 2𝑥𝑥−5

2
+
4−𝑥𝑥
4
1
= + 𝑥𝑥
4

𝑎𝑎+7 𝑎𝑎−5
14) − (2 − 𝑎𝑎) =
3 6

ตรวจสอบ

𝑎𝑎+7 𝑎𝑎−5
ดังนั ้น เป็ นคําตอบของสมการ 3
− (2 − 𝑎𝑎) =
6
 2𝑥𝑥 𝑥𝑥+6 3
15) + = (𝑥𝑥 + 15)
15 12 10

ตรวจสอบ

2𝑥𝑥 𝑥𝑥+6 3
ดังนั ้น เป็ นคําตอบของสมการ 15
+
12
=
10
(𝑥𝑥 + 15)

2𝑥𝑥−5 5+3𝑥𝑥 2𝑥𝑥−1 5𝑥𝑥−2

16) − = −
2 4 2 8

ตรวจสอบ

2𝑥𝑥−5 5+3𝑥𝑥 2𝑥𝑥−1 5𝑥𝑥−2

ดังนั ้น เป็ นคําตอบของสมการ 2
−
4
=
2
−
8
 ลองหาดู

จงหาจํานวนเต็มบวก a, bและ c ที่ทําให้ สมการต่อไปนี ้จริงอย่างน้ อยสามชุด

1 1 1
+ + =1
𝑎𝑎 𝑏𝑏 𝑐𝑐

3.2 การนําไปใช้

เราสามารถนําความรู้เกี่ยวกับสมการไปใช้ ในการแก้ ไขปั ญหาต่างๆ เช่ ปั ญหาอายุของ

ไดโอแฟนทัส “บิดาของพีชคณิต” ที่มีข้อความบนหลุมฝั งศพ ดังนี ้
วิธีคิด

ตรวจคําตอบ
ลําดับขัน้ ตอนการคิด
 ปั ญหาเกี่ยวกับจํานวน

ตัวอย่าง ผลบวกของจํานวนเต็มสองจํานวนเป็ น -51 ถ้ าจํานวนหนึง่ น้ อยกว่าอีกจํานวนหนึง่ อยู่

13 จงหาสองจํานวนนั ้น

วิธีคิด

ตรวจคําตอบ

ตัวอย่าง จงหาจํานวนคู่สามจํานวนที่เรี ยงติดกัน ซึง่ มีผลบวกเป็ น 288

วิธีคิด

ตรวจคําตอบ
ตัวอย่าง จงหาจํานวนคี่สามจํานวนเรี ยงติดกัน ซึง่ ผลต่างของสองเท่าของจํานวนคี่ที่มากที่สดุ
กับน้ อยที่สดุ เป็ น -45

วิธีคิด

ตรวจคําตอบ

ตัวอย่าง พี่น้องสองคนช่วยกันเก็บส้ มในสวน ได้ ผลส้ มรวมกัน 252 ผล คนพี่เก็บส้ มเป็ นกองละ
9 ผล คนน้ องเก็บเป็ นกองละ 6 ผล นับส้ มรวมกันทั ้งหมดได้ 34 กอง จงหาจํานวนส้ มที่แต่ละ

คนเก็บได้

วิธีคิด
ตรวจคําตอบ

ตัวอย่าง สามเท่าของผลต่างของจํานวนหนึง่ กับ 7 เป็ น 51จงหาจํานวนจํานวนนั ้น

วิธีคิด

ตรวจคําตอบ

ตัวอย่าง แม่ค้าซื ้อไข่มาจํานวนหนึง่ ราคาฟองละ 2.75 บาท แล้ วขายไปฟองละ 3.25 บาท
แบ่งให้ เพื่อนบ้ านไป 12 ฟอง ขายไข่ที่เหลือทั ้งหมดยังได้ กําไรอีก 111 บาท จงหาว่าแม่ค้าซื ้อไข่
มาทังหมดกี
้ ่ฟอง

วิธีคิด
ตรวจคําตอบ

แบบฝึ กหัด3.2ก

(ปั ญหาเกี่ยวกับจํานวน)

1.จงหาจํานวนเต็มสามจํานวนเรี ยงติดกัน ซึง่ มีผลบวกเป็ น -225

2.จงหาจํานวนคี่สามจํานวนเรี ยงติดกัน ซึง่ มีผลบวกเป็ น -87

3.ผลบวกของจํานวนเต็มสองจํานวนเป็ น -61 ถ้ าจํานวนหนึง่ น้ อยกว่าอีกจํานวนหนึง่ อยู่ 17 จง

หาจํานวนสองจํานวนนั ้น
4.จํานวนคู่สองจํานวนเรี ยงติดกัน เมื่อนํา 6 ลบออกจากจํานวนที่มากกว่าแล้ วคูณด้ วย 3 จะได้

ผลลัพธ์เท่ากับเมื่อนํา 4 มาบวกกับจํานวนที่น้อยกว่าแล้ วคูณด้ วย 7 จงหาจํานวนคู่สองจํานวน

นัน้

5.จํานวนเต็มสามจํานวนเรี ยงจากน้ อยไปมาก ถ้ าผลบวกของสองจํานวนแรกเป็ นสามเท่าของ

จํานวนที่สาม จงหาผลบวกจํานวนเต็มสามจํานวนนั ้น

6.ก้ องสอบแข่งขันคณิตศาสตร์ สองครัง้ แต่ละครัง้ คะแนนเต็ม 100 คะแนน ครัง้ แรกก้ องสอบได้

75 คะแนน เขาต้ องสอบครัง้ ที่สองให้ ได้ กี่คะแนนจึงจะได้ คะแนนเฉลี่ยของคะแนนสอบทั ้งสอง

ครัง้ เป็ น 80 คะแนน

7.นักเรี ยนห้ องหนึง่ มีจํานวนนักเรี ยนหญิงเป็ นสองเท่าของนักเรี ยนชาย ถ้ ามีนกั เรี ยนชายย้ ายมา

6 คน และนักเรี ยนหญิงย้ ายออกไป 5 คนแล้ วนักเรี ยนชายกับนักเรี ยนหญิงจะมีจํานวนเท่ากัน

จงหาว่านักเรี ยนในห้ องนี ้ เดิมมีอยู่กี่คน

8.สนามหญ้ ารู ปสี่เหลี่ยมผืนผ้ าแห่งหนึง่ มีความยาวยาวมากกว่าสองเท่าของความกว้ างอยู่ 6

เมตร ถ้ าสนามหญ้ ายาว 78 เมตร จงหาความกว้ างของสนามแห่งนี ้

9.ลวดหนามขดหนึง่ ยาว 36 เมตร นําไปล้ อมรู ปสี่เหลี่ยมผืนผ้ าที่มีด้านกว้ างสั ้นกว่าด้ านยาว 4

เมตรได้ พอดี จงหาขนาดของรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้ านี ้

3
10.ถังนํ ้าใบหนึง่ มีนํ ้าอยู่ ถัง หลังจากใช้ นํ ้าไป 35 ลูกบาศก์เมตร
4
เหลือนํ ้าในถังอยู่ 12 ถัง ถังใบนี ้จุนํ ้าได้ กี่ลกู บาศก์เมตร

2
11.แม่แบ่งที่นาให้ ลกู สองคน คนแรกได้ รับ ของที่มีอยู่ คนที่สองได้ น้อยกว่าคนแรก 5 ไร่
5

ปรากฏว่าแม่ยงั เหลือที่นาอยู่อีก 15 ไร่ จงหาว่าเดิมแม่มีที่นาอยู่กี่ไร่

12.นิภามีอายุน้อยกว่าสองเท่าของนทีอยู่ 3 ปี แต่มากกว่าอายุของนัทอยู่ 1 ปี ถ้ านับอายุนิภา

นทีและนัท รวมกันจะได้ 38 ปี จงหาอายุของทั ้งสามคน

13.นายชมเลี ้ยงไก่ไว้ มากกว่านายชู 500 ตัว ปรากฏว่าสามในห้ าของไก่นายชู เท่ากับครึ่งหนึง่

ของไก่นายชม จงหาจํานวนไก่ของนายชมและนายชู
14.สามปี ที่แล้ วบุตรมีอายุเท่ากับหนึง่ ในห้ าของอายุปัจจุบน
ั ของบิดา ห้ าปี ข้างหน้ าบิดาจะมี
อายุมากกว่าอายุของบุตร 25 ปี จงหาอายุปัจจุบนั ของบิดาและบุตร

กิจกรรม“คิด”

จํานวนอะไรเอ่ย มีสามหลัก ผลบวกของเลขโดดแต่ละหลักเท่ากับ 18 เลขโดดในหลัก

หน่วยเป็ นสามเท่าของเลขโดดในหลักสิบ และเลขโดดในหลักร้ อยเป็ นสองเท่าของเลขโดดใน
หลักสิบ
 ปั ญหาเกี่ยวกับอัตราส่ วนร้ อยละ

ตัวอย่าง พ่อค้ าคนหนึง่ ซื ้อข้ าวกล่องและข้ าวมันปูเพื่อนํามาผสมกันให้ ได้ 100 กิโลกรัม เขาซื ้อ
ข้ าวมันปูกิโลกรัมละ 20 บาท ซื ้อข้ าวกล้ องกิโลกรัมละ 18 บาท เมื่อนํามาผสมกันแล้ ว ขายไป
ทังหมดได้
้ กําไร 40% คิดเป็ นกําไร 776 บาท อยากทราบว่าพ่อค้ าซื ้อข้ าวแต่ละชนิดอย่างละกี่
กิโลกรัม

วิธีคิด

ตรวจคําตอบ

ตัวอย่าง ปั จจุบนั เต้ ยอายุมากกว่าเต๋า 6 ปี อีก 14 ปี ข้างหน้ าอัตราส่วนของอายุเต้ ยกับเต๋าเป็ น

5:4 ปั จจุบน
ั เต้ ยและเต๋าอายุเท่าไร
วิธีคิด

ตรวจคําตอบ

ตัวอย่าง ป๊ าอุ๊ทําซาลาเปาจํานวนหนึง่ ไว้ ขาย ตั ้งราคาขายลูกละ 12 บาท จากต้ นทุนลูกละ 7

บาท แต่เนื่องจากลูกค้ านิยมรับประทานในตอนเช้ ามากกว่าตอนเย็น ป๊ าอุ๊จงึ จูงใจให้ ลกู ค้ าซื ้อ
ซาลาเปาโดยลดราคา 50% หลังเวลา 18.00 น. ปรากฏว่าก่อนถึงเวลาลดราคาป้าอุ๊ขาย
ซาลาเปาได้ 95 ลูกและหลังเวลา 18.00 น. ป๊ าอุ๊ขายซาลาเปาที่เหลือได้ ทั ้งหมดแล้ วคิดเป็ น
กําไร 40% จงหาว่าป๊ าอุ๊ทําซาลาเปาขายกี่ลกู

วิธีคิด
ตรวจคําตอบ

ร้ อยละกับการระบุส่วนผสม

นํ ้าส้ มแท้ 100% = นํ ้าส้ มบริสทุ ธิ์ที่คั ้นจากนํ ้าส้ มไม่มีการเติมนํ ้าหรื อสิ่งเจือปนอื่นๆ

นํ ้าผลไม้ แท้ 40% = ถ้ ามีนํ ้าผลไม้ 100 ลูกบาศก์เซนติเมตร จะมีนํ ้าผลไม้ แท้ 40
ลูกบาศก์เซนติเมตร อีก 60 ลูกบาศก์เซนติเมตรเป็ นนํ ้าหรื อส่วนผสมอื่นๆ

พิมเสนนํ ้า 30% โดยนํ ้าหนัก = ถ้ ามีของผสม 100 กรัม จะมีพมิ เสนผสมอยู่ 30 กรัม อีก
70 กรัมจะเป็ นส่วนประกอบอื่นๆ
ตัวอย่าง มีนํ ้าเกลืออยู่สองชนิด ชนิด A มีเกลือ 15% ชนิด B มีเกลือ 25% ถ้ าต้ องการนํา
นํ ้าเกลือทังสองชนิ
้ ดมาผสมกันให้ ได้ นํ ้าเกลือผสม 40 ลิตร และมีเกลือ 18% จงหาว่าต้ องใช้
นํ ้าเกลือชนิด A และชนิด B อย่างละเท่าไร

วิธีคิด

ตรวจคําตอบ

แบบฝึ กหัด 3.2 ข

1.โรงเรี ยนก้ าวหน้ าวิทยามีจํานวนนักเรี ยนในระดับชั ้นต่างๆ ดังนี ้ ระดับชั ้นประถมศึกษา คิด

เป็ น 50% ของจํานวนนักเรี ยนทั ้งหมด ระดับชั ้นมัธยมศึกษาคิดเป็ น 80% ของจํานวนนักเรี ยน

ชันประถมศึ
้ กษา ที่เหลืออีก 118 คน เป็ นชั ้นอนุบาล ขงหาจํานวนนักเรี ยนทั ้งหมดของโรงเรี ยน
นี ้
2.แม่ค้าซื ้อมะม่วงนํ ้าดอกไม้ และมะม่วงเขียวเสวยมาขายรวมกัน 60 กิโลกรัม มะม่วง

นํ ้าดอกไม้ กิโลกรัมละ 60 บาท มะม่วงเขียวเสวยกิโลกรัมละ 50 บาท ปรากฏว่าอัตราส่วนของอ

จํานวนเงินที่ซื ้อมะม่วงนํ ้าดอกไม้ ต่อจํานวนเงินที่ซื ้อมะม่วงเขียวเสวยเป็ น 6:7 จงหาว่าแม่ค้าซื ้อ
มะม่วงแต่ละชนิดมาอย่างละกี่กิโลกรัม

3.สนามหญ้ ารู ปสี่เหลี่ยมผืนผ้ าแห่งหนึง่ มีอต

ั ราส่วนของความยาวต่อความกว้ างเป็ น 5:3 ถ้ า
เพิม่ ความยาวแต่ละด้ านอีก 20% ของความยาวเดิม จะทําให้ ความยาวรอบสนามเท่ากับ
268.8 เมตร จงหาว่าเดิมความยาวแต่ละด้ านของสนามยาวกี่เมตร
4.สายชลเปิ ดร้ านขายกระเป๋ าและรองเท้ า เธอติดราคาขายกระเป๋ าใบหนึง่ ไว้ โดยคิดกําไร 25%

แต่เมื่อเพื่อนมาซื ้อ สายชลจึงลดราคาให้ 10% และขายไปในราคา 900 บาท อยากทราบว่า

ต้ นทุนของกระเป๋ าใบนี ้เป็ นเท่าใด

5.ถ้ าต้ องการผสมนํ ้าเชื่อมให้ มีนํ ้าตาล 40% โดยการผสมนํ ้าเชื่อมสองขวด ขวดแรกมีนํ ้าตาล

90% และมีนํ ้าเชื่อมอยู่ในขวด 250 ลูกบาศก์เซนติเมตร นํ ้าเชื่อมขวดที่สองเป็ นนํ ้าเชื่อมที่มี

นํ ้าตาล 20% จะต้ องใช้ นํ ้าเชื่อมจากขวดที่สองเป็ นปริมาณเท่าใด

 “ขายเท่ าไรดี”

ศูนย์อาหารแห่งหนึง่ ขายนํ ้าพริกปลาทูเป็ นชุด วัน

ละ 60 ชุด สําหรับ 8 ชุดแรก จะขายประเดิมโดย
ลดราคา 50% และขายได้ หมดทุกวัน ถ้ าต้ นทุนใน
การผลิตคือชุดละ 20 บาท ต้ องการขายให้ ได้
กําไร 40% ผู้ขายควรตั ้งราคาไว้ ชดุ ละกี่บาท

ปั ญหาเกี่ยวกับอัตราเร็ ว

ระยะทาง=อัตราเร็ว×เวลา

อัตราเร็วเฉลี่ย=ระยะทางทังหมด
้
เวลาทังหมด
้
ตัวอย่าง โชติขี่รถจักรยานยนต์ออกจากศาลาหน้ าหมู่บ้านไปตามถนนด้ วยอัตราเร็ว 40
กิโลเมตรต่อชัว่ โมง อีหนึง่ ชัว่ โมงต่อมา ธีระขี่รถจักรยานยนต์ออกจากศาลาเดียวกัน ด้ วย
อัตราเร็ว 50 กิโลเมตรต่อชัว่ โมง จงหาว่าเป็ นเวลานานเท่าไร ธีระจึงจะขี่รถนําหน้ าโชติไป 10
กิโลเมตร

วิธีคิด

ตรวจคําตอบ

ตัวอย่าง ชายคนหนึง่ ทําไร่ชาบนภูเขาที่อาศัยอยู่ ทุกๆวันเขาใช้ เวลาเดินทางไปกลับ 3 ชัว่ โมง

เพื่อไปดูแลไร่ของเขา โดยในช่วงแรกเขาเดินออกจากบ้ านพักไปตามถนนที่พื ้นราบในหมู่บ้าน
แล้ วจึงเดินขึ ้นเขาจนถึงไร่ เมื่อตกเย็นเขาเดินทางกลับในเส้ นทางเดิมจนถึงหมู่บ้าน ถ้ าระยะทาง
บนถนนพื ้นราบเป็ นสองเท่าของระยะทางบนเขา และอัตราเร็วในการเดินบนพื ้นราบเป็ น 4
กิโลเมตรต่อชัว่ โมง อัตราเร็วในการเดินขึ ้นเขาเป็ น 3 กิโลเมตรต่อชัว่ โมง อัตราเร็วในการเดินลง
เขาเป็ น 6 กิโลเมตรต่อชัว่ โมง จงหาระยะทางทั ้งหมดที่ชายคนนี ้เดินทางไปและกลับ
วิธีคิด

ตรวจคําตอบ
 แบบฝึ กหัด3.2 ค

1.ต่อกับติ๊กนัดพบกันที่หน้ าตลาดสด ซึง่ อยู่กึ่งกลางของระยะทางระหว่างบ้ านของต่อและติ๊

กพอดี ต่อขี่รถจักรยานยนต์ ส่วนติ๊กขี่อีแต๋น ซึง่ อัตราเร็วของรถจักรยานยนต์ของต่อมากกว่า

อัตราเร็วของรถอีแต๋น 24 กิโลเมตรต่อชัว่ โมง ถ้ าต่อใช้ เวลาเดินทาง 12 นาทีและติ๊กใช้ เวลา
เดินทาง 20 นาที จงหา

1) อัตราเร็ วของรถสองคัน

2) ระยะทางระหว่างบ้ านทั ้งสองคน

2.ปิ ติวิ่งด้ วยอัตราเร็ ว 13 กิโลเมตรต่อชัว่ โมง ปรี ชาวิ่งด้ วยความเร็ ว 11 กิโลเมตรต่อชัว่ โมงและ

วิ่งนานกว่าปิ ติ 20 นาที ได้ ระยะทางไกลกว่าปิ ติ 2 กิโลเมตร จงหาว่าปรี ชาวิ่งได้ ระยะทางเท่าใด

3.ชายคนหนึง่ ออกเดินทางด้ วยอัตราเร็ ว 5 กิโลเมตรต่อชัว่ โมง เมื่อเวลา 9.00 น. อีก 2 ชัว่ โมง

ต่อมา ชายอีกคนออกเดินทางด้ วยอัตราเร็ว 10 กิโลเมตรต่อชัว่ โมง เมื่อเวลาเท่าใดชายทั ้งสอง

จะเดินทางกันพอดี
4.รถบดถนนสองคัน อยู่ห่างกัน 66 เมตร บนถนนสายหนึง่ และเคลื่อนที่สวนทางกัน คันหนึง่

เคลื่อนด้ วยอัตราเร็ว 10 เมตรต่อนาที อีกคันหนึง่ เคลื่อนด้ วยอัตราเร็ว 12 เมตรต่อนาที ถ้ าให้ รถ

บดทังสองคั
้ นเริ่มเคลื่อนพร้ อมกันเวลา 7.00 น. รถทั ้งสองคันจะเคลื่อนมาพบกันเมื่อเวลาผ่าน
ไปกี่นาทีและเป็ นเวลาเท่าใด

5.นักกีฬาขี่จกั รยาน 57 กิโลเมตร โดยอัตราเร็ วช่วงแรกเป็ น 12 กิโลเมตรต่อชัว่ โมง อัตราเร็ ว

ช่วงถัดไปเป็ น 16 กิโลเมตรต่อชัว่ โมง เขาใช้ เวลาทั ้งหมด 4 ชัว่ โมง จงหาระยะทางและเวลาที่ขี่

จักรยานของแต่ละช่วง

6.ชายคนหนึง่ ขับรถได้ ระยะทาง 235 กิโลเมตร เขาใช้ เวลาในการขับรถช่วงกลางวัน 2 ชัว่ โมง

ช่วงกลางคืน 1 12 ชัว่ โมง โดยลดอัตราเร็วให้ น้อยกว่าช่วงกลางวัน 16 กิโลเมตรต่อชัว่ โมง จงหา

1) อัตราเร็ วเฉลี่ยของรถช่วงกลางวัน

2) ระยะทางที่เขาขับในช่วงกลางคืน
7.รถไฟขบวน ก และขบวน ข ออกจากสถานีบ้านม้ า โดยแล่นตามกันไปยังสถานีปลายทางที่

เดียวกัน ถ้ ารถไฟขบวน ก ออกจากสถานีเวลา 6.00น. ด้ วยอัตราเร็ว 40 กิโลเมตรต่อชัว่ โมง

รถไฟขบวน ข ออกจากสถานีเมื่อเวลา 8.30 น. ด้ วยอัตราเร็ว 60 กิโลเมตรต่อชัว่ โมง จงหาว่า
รถไฟขบวน ข ไปทันขบวน ก เมื่อเวลาใด และจุดที่รถไฟทั ้งสองแล่นทันกันนั ้นอยู่ห่างจากสถานี
บ้ านม้ ากี่กิโลเมตร

8.รถไฟขบวน ก และขบวน ข แล่นสวนทางกันและมาพบกันที่สถานีโพธิ์งาม รถไฟขบวน ก

ออกจากสถานีเมื่อเวลา 7.00 น. ด้ วยอัตราเร็ว 45 กิโลเมตรต่อชัว่ โมง รถไฟขบวน ข ออกจาก

สถานีหลังขบวน ก อยู่ 3 นาที และไปถึงที่สถานีปลายทางบัวขาวเมื่อเวลา 8.15 น. ซึง่ ถึงก่อนที่
รถไฟขบวน ก จะไปถึงสถานีปลายทุ่งเขียว 5 นาที ถ้ าสถานีปลายทางทั ้งสองอยู่ห่างกัน 150
กิโลเมตร จงหาว่ารถไฟ ข แล่นด้ วยอัตราเร็วเท่าไร
 ‘‘กระต่ ายกับเต่ า’’

กระต่ายกับเต่าได้ แข่งวิ่งกัน กระต่ายวิ่งเร็วมาก นําหน้ าเต่าไปไกลลิบ ตอนที่เหลือ

ระยะทางอีก 20 เส้ น กระต่ายก็เห็นต้ นไม้ ใหญ่ต้นใบร่มหนา จึงเข้ าไปนอนพัก เพราะคิดว่าพัก
สักเดี๋ยวไม่เป็ นไรหรอก เต่าไม่มีทางมาทัน แต่ยงั คงมีความพยายามคลานต่อมาเรื่ อยๆโดยไม่
หยุดพัก จนสามารถคลานเข้ าผ่านกระต่ายที่งีบหลับ และสู่เส้ นชัยก่อนกระต่ายได้

ถ้ ากระต่ายวิ่งด้ วยความเร็ว 150 เส้ นต่อชัว่ โมง และเต่าคลานด้ วยความเร็ว 20 เส้ นต่อ
ชัว่ โมง ให้ ทั ้งคู่เริ่มแข่งขันกันเมื่อเวลา 6.00 น. ถ้ าเต่าคลานผ่านกระต่ายเมื่อเวลา 9.00
น. จงหาว่า

1) ระยะทางที่แข่งขันนี ้ยาวกี่เส้ น

2) เต่าถึงเส้ นชัยเมื่อเวลากี่นาที

3) ถ้ ากระต่ายตื่นขึ ้นมาเมื่อเวลา 9.50 น. แล้ วออกวิ่งต่อ กระต่ายจะชนะเต่าหรื อไม่

เพราะเหตุใด ถ้ าชนะจะถึงก่อนเต่ากี่นาที

4) จากข้ อมูลในข้ อ 3) กระต่ายจะนอนหลับนานกี่ชวั่ โมง

 โจทย์ เสริม
0.75−𝑥𝑥 0.47+2𝑥𝑥 4.4𝑥𝑥
1.
3
+
5
=
1.5
แล้ ว 5√3𝑥𝑥 + 1 มีค่าเท่าไร

2.จงหาจํานวนคู่อน
ั ดับของจํานวนเต็มบวก (A,x) ที่สอดคล้ องกับสมการ 2010=Ax+8 เมื่อ
A>8

1
3. ถ้ า (4×5)+[(-4)×(-7)]+[4×(-6)]= m×6
2

1) (-2)-m=-6

2) m+(-4)=0

3) m÷2=8

4) 4×m=28
4.ข้ อสอบชุดหนึง่ มี 10 ข้ อ หากทําผิดจะถูกหักข้ อละ 3 คะแนน แต่ถ้าทําถูกจะได้ ข้อละ 10

คะแนน ถ้ านายเอสอบได้ 61 คะแนน เขาทําข้ อสอบถูกกี่ข้อ

5.ร้ านขายดอกไม้ แห่งหนึ่ง มีตอนกิ่งกุหลาบไว้ 448 กิ่ง โดยแบ่งเป็ น 2 แปลง แปลงแรกปลูก

แถวละ 14 ต้ น แปลงสองปลูกกุหลาบแถวละ 19 ต้ น รวมทั ้งหมดมี 27 แถว จงหาว่าแปลงสอง

มีต้นกุกลาบทั ้งหมดกี่ต้น

6.เลขสามหลักจํานวนหนึ่ง เลขโดในหลักร้ อยเป็ น 2 เท่าของเลขโดดในหลักสิบ ตัวเลขในหลัก

หน่วยเป็ น 1.5 เท่าของเลขโดดในหลักสิบ ผลบวกของเลขโดดทั ้งสามหลักเป็ น 9 จงหาผลบวก

ของจํานวนเฉพาะทุกจํานวนที่หารเลขสามหลักนั ้นลงตัว
7. จํานวนที่มีสองหลักจํานวนหนึง่ มีผลต่างของสองเท่าของเลขโดดในหลักสิบกับเลขโดดใน

หลักหน่วยเท่ากับ 9 แต่ถ้าสลับเลขโดดในหลักหน่วยและหลักสิบ จะได้ จํานวนที่มีค่าลดลง 9

จงหาจํานวนจํานวนนั ้น

เนือ้ หาเสริม “เปิ ดนํา้ เข้ าถัง”

ปริ มาตรนํ ้า
อัตราไหล= เวลา

ปริมาตรนํ ้า=อัตราไหล×เวลา

อัตราไหลรวม=อัตราไหลเข้ า-อัตราไหลออก

เช่น ถังนํ ้าใบหนึง่ มีปริ มาตร 40 ลิตร มีนํ ้าอยู่เต็มถัง เมื่อเปิ ดท่อนํ ้าให้ นํ ้าไหลออก นํ ้าหมดถังใน
8 นาที จงหาอัตราการไหลออกของท่อนั ้น
เช่น ถังนํ ้าใบหนึง่ มีท่อนํ ้าสองท่อสําหรับเปิ ดนํ ้าเข้ า ถ้ าเปิ ดท่อแรกซึง่ มีอตั ราการไหลเข้ า 15
ลิตรต่อนาที นํ ้าจะเต็มถังใน 6 นาที ถ้ าเปิ ดเพียงท่อสอง นํ ้าจะไหลเข้ าจนเต็มถังใน 9 นาที จง
หาว่าท่อที่สองมีอตั ราการไหลเข้ าเป็ นเท่าไร

เช่น ถังใบหนึง่ มีท่อสองท่อ ท่อแรกเป็ นท่อให้ นํ ้าไหลเข้ า ส่วนท่อที่สองเป็ นท่อระบายนํ ้าออก

ถ้ าน็อตมีถงั เปล่า เขาเปิ ดท่อแรกซึง่ มีอตั ราการไหลเข้ า 15 ลิตรต่อนาที นํ ้าจะเต็มถังใน 18 นาที
หลังจากนํ ้าเต็มถัง เขาก็เปิ ดท่อที่สอง ซึง่ มีอตั ราการไหลออก 20 ลิตรต่อนาที เขาจะต้ องรอนาน
เท่าไร นํ ้าจึงจะไหลออกหมดถัง

8.อ่างใบหนึง่ มีรูรั่วที่ก้นอ่าง และมีนํ ้าไหลออกจากอ่างด้ วยอัตราเร็ วสมํ่าเสมอ ถ้ าเปิ ดนํ ้าใส่อ่าง

ด้ วยอัตรา 15 ลิตรต่อนาที นํ ้าจะเต็มอ่างใน 20 นาที ถ้ าเปิ ดนํ ้าใส่อ่างด้ วยอัตรา 25 ลิตรต่อ

นาที นํ ้าจะเต็มอ่างใน 10 นาที อยากทราบว่านํ ้าไหลออกจากอ่างด้ วยอัตรากี่ลิตรต่อนาที
9.มีท่อนํ ้าสามท่อ ทั ้งสามท่อเป็ นท่อที่เปิ ดให้ นํ ้าไหลเข้ าถัง ถ้ าเปิ ดท่อแรกเพียงท่อเดียว นํ ้าจะ

เต็มถังใน 24 นาที ถ้ าเปิ ดท่อสองเพียงท่อเดียว นํ ้าจะเต็มถังใน 18 นาที ถ้ าเปิ ดท่อสามเพียงท่อ

เดียว นํ ้าจะเต็มถังใน 36 นาที ถ้ าเปิ ดท่อนํ ้าทั ้งสามท่อพร้ อมกัน นํ ้าจะเต็มถังในกี่นาที

10.มีท่อนํ ้าสามท่อ สองท่อแรกเป็ นท่อที่เปิ ดให้ นํ ้าไหลเข้ าถัง ส่วนท่อที่สามเป็ นท่อระบายนํ ้า

ออก ถ้ าเปิ ดท่อแรกเพียงท่อเดียว นํ ้าจะเต็มถังใน 24 นาที ถ้ าเปิ ดท่อสองเพียงท่อเดียว นํ ้าจะ

เต็มถังใน 18 นาที ถ้ ามีนํ ้าที่เต็มถังอยู่ แล้ วเปิ ดท่อสามเพียงท่อเดียว นํ ้าจะไหลออกหมดถังใน
36 นาที ถ้ าเปิ ดท่อนํ ้าทั ้งสามท่อพร้ อมกัน นํ ้าจะเต็มถังในกี่นาที

11. ถังใบหนึง่ มีท่อสําหรับไขเปิ ดนํ ้าเข้ าถัง 3 ท่อ คือ A, B และ C ถ้ าไขท่อ A และท่อ B พร้ อม

กันจะเข้ าเต็มถังในเวลา 12 นาที ถ้ าไขท่อ A และท่อ C พร้ อมกันนํ ้าจะเข้ าเต็มถังในเวลา 15

นาที แต่ถ้าไขท่อ B และท่อ C พร้ อมกันนํ ้าจะเข้ าเต็มถังในเวลา 20 นาที ดังนั ้นถ้ าไขทั ้งสามท่อ
พร้ อมกันนํ ้าจะเข้ าเต็มถังในเวลากี่นาที
12.อ่างจุ 70 ลิตร ถ้ าเปิ ดท่อนํ ้าเย็นเข้ าอ่างจนเต็มใช้ เวลา 2.5 นาที หรื อ เปิ ดท่อนํ ้าร้ อนเข้ าอ่าง

จนเต็มจะใช้ เวลา 5 นาที หรื อ ถ้ าเปิ ดท่อนํ ้าทิ ้งเมื่อนํ ้าเต็มอ่าง นํ ้าจะหมดอ่างในเวลา 2 นาที
เมื่อนํ ้าหมดอ่าง ให้ เปิ ด3ท่อพร้ อมกัน จนนํ ้าเต็มอ่างจะนํ ้าไหลทิ ้งกี่ลิตรและใช้ เวลาเท่าไร

13.ถังใบหนึง่ มีท่อนํ ้าเปิ ดเข้ า 2 ท่อ ท่อใหญ่จะจ่ายนํ ้าเต็มถังเร็ วกว่าท่อเล็ก 18 นาที ถ้ าเปิ ด

สองท่อพร้ อมกัน นํ ้าจะเต็มถังใน 12 นาที ถ้ าเปิ ดท่อใหญ่เพียงท่อเดียวจะใช้ เวลานานกี่นาทีนํ ้า

จึงจะเต็มถัง
1. 20 2. 36 3.24 4. 18

14.แบบทดสอบหนึง่ แต่ละข้ อมีคะแนนเท่ากัน เด็กคนหนึง่ ทําได้ 50% โดยที่ 20 ข้ อแรก ทําถูก

15 ข้ อ ส่วนที่เหลือ ถูก 1 ใน 3 จงหาว่าแบบทดสอบนี ้มีกี่ข้อ

15.เหล้ าชนิดหนึง่ มีแอลกอฮอล์ 21% ผสมกับเหล้ าชนิดที่มีแอลกอฮอล์ 15% ต้ องการให้ ได้

เหล้ า 19% จํานวน 60 ขวด จะต้ องใช้ เหล้ า 21% กี่ขวด

1
16.ถ้ าแก้ วเดินออกจากบ้ านด้ วยอัตราเร็ ว 4 กิโลเมตรต่อชัว่ โมง จะถึงก่อนเวลาเข้ าเรี ยน 1
2
1
นาที แต่ถ้าเดินออกจากบ้ านด้ วยอัตราเร็ว 4 3 กิโลเมตรต่อชัว่ โมง จะถึงหลังเวลาเข้ าเรี ยน 3
นาที จงหาระยะทางจากบ้ านไปโรงเรี ยน

17.ชายคนหนึง่ เดินทางจากเมือง x ไปเมือง y ด้ วยความเร็ ว 70 กิโลเมตรต่อชัว่ โมง และ

เดินทางจากเมือง y ไปเมือง z ด้ วยความเร็ว 50 กิโลเมตรต่อชัว่ โมง ถ้ าระยะทางจากเมือง x ไป

ยังเมือง y เท่ากับระยะทางจากเมือง y ไปยังเมือง z จงหาความเร็วเฉลี่ยจากเมือง x ไปยังเมือง
z
18. โรงเรี ยนแห่งหนึง่ มีนกั เรี ยนทั ้งหมด 810 คน นักเรี ยนทุกคนต้ องเข้ าชมรมเพียงชมรมเดียว

จากชมรม คณิตศาสตร์ วิทยาศาสตร์ และดนตรี ถ้ าจํานวนนักเรี ยนที่เข้ าชมรมคณิตศาสตร์ เป็ น

2 เท่าของชมรมวิทยาศาสตร์ และจํานวนนักเรี ยนเข้ าชมรมดนตรี เป็ น 0.8 เท่าของจํานวน

นักเรี ยนเข้ าชมรมคณิตศาสตร์ และวิทยาศาสตร์ รวมกัน แล้ วชมรมดนตรี มีกี่คน

19.ลุงมีปลาดุกและปลาช่อนรวมกัน 300 ตัว โดยจํานวนปลาดุกเป็ น 1/3 ของปลาทั ้งหมด ถ้ า

เกิดนํ ้าท่วมขึ ้นแล้ วมีปลาหายไปทั ้งหมด 83 ตัว ทําให้ อตั ราส่วนของปลาดุกและปลาช่อนเป็ น

3:4 จงหาว่าปลาช่อนหายไปกี่ตวั

20.เสื ้อตัวหนึง่ ราคา 600 บาท ต้ องติดราคากี่บาท เมื่อลดราคา 40% แล้ วยังได้ กําไร 40%
21. ถังนํ ้าใบหนึง่ เมื่อเปิ ดท่อ ก และท่อ ข พร้ อมกันนํ ้าจะไหลเข้ า และเต็มถังภายใน 6 นาที แต่

ถ้ าเปิ ดเพียงท่อ ก ไว้ 4 นาทีแล้ วปิ ด หลังจากนั ้นเปิ ดท่อ ข เพียงท่อเดียว พบว่านํ ้าเต็มถังใน 9
นาที อยากทราบว่าถ้ ามีถงั เปล่าแล้ วเปิ ดท่อ ข เพียงท่อเดียว นํ ้าจะเต็มถังในกี่นาที

22.ถ้ าความยาวด้ านหนึง่ ของลูกบาศก์ลดลง 1 หน่วย ความยาวของอีกด้ านหนึง่ เพิม

่ 1 หน่วย
และด้ านสุดท้ ายไม่มีการเปลี่ยนแปลง ทําให้ ปริมาตรของลูกบาศก์ลดลง 5 ลูกบาศก์หน่วย เดิม
ลูกบาศก์มีปริมาตรกี่หน่วย

23.จากรู ป วงกลมรู ปหนึ่งสัมผัสกับด้ านทั ้งสามของสี่เหลี่ยมผืนผ้ า PQRS ถ้ าพื ้นที่ของสี่เหลี่ยม

มีค่าเป็ น 2 เท่าของพื ้นที่วงกลม วงกลมมีเส้ นผ่านศูนย์กลาง 1 หน่วย แล้ ว PQ:QR มีค่าเท่าใด

24.ผลบวกของเลข 2 จํานวนเท่ากับ 120 ถ้ าจํานวนที่มากมีค่าเป็ น 120% ของจํานวนที่น้อย

แล้ วค่าของ 220% ของจํานวนที่มากมีค่าเท่าใด

25. ศรี ปราชญ์ ขบ

ั รถจากเมือง A ไปยังเมือง B ด้ วยอัตราเร็ว 80 กิโลเมตรต่อชัว่ โมง และขับรถ
กลับจากเมือง B ไปยังเมือง A ด้ วยความเร็ว 120 กิโลเมตรต่อชัว่ โมง จงหาว่าอัตราเร็วเฉลี่ยใน
การเดินทางไปกลับครัง้ นี ้เป็ นกี่กิโลเมตรต่อชัว่ โมง

26. โรงเรี ยนแห่งหนึง่ เป็ นโรงเรี ยนสหศึกษา ในห้ องเรี ยนหนึง่ มีนกั เรี ยนทั ้งชายและหญิง เดิมมี

อัตราส่วนระหว่างจํานวนนักเรี ยนหญิงต่อนักเรี ยนชายเป็ น 3:2 ต่อมานักเรี ยนหญิงลาออกไป

อยู่ที่โรงเรี ยนอื่น 1 คน ในขณะเดียวกันมีนกั เรี ยนชายเข้ ามาใหม่ 2 คน ทําให้ อตั ราส่วนของ
จํานวนนักเรี ยนชายต่อจํานวนนักเรี ยนหญิงเปลี่ยนเป็ น 3:4 จงหาว่าเดิมนักเรี ยนห้ องนี ้มี
จํานวนนักเรี ยนเป็ นเท่าใด
27. ในห้ องประชุมแห่งหนึง่ พบว่า 25% ของคนที่ยืนเปลี่ยนไปนัง่ และ25% ของคนที่นงั่

เปลี่ยนไปยืน ปรากฏว่าคนที่ยืนเป็ น 70% ของคนทั ้งหมด เดิมมีคนยืนอยู่กี่เปอร์ เซ็นต์

28. A, B และ C เป็ นเพื่อนกัน A ได้ เงินมากกว่า B 10% C ได้ เงินมากกว่า B 10% ถ้ า A ได้ เงิน

มากกว่า C 12340 บาท จงหาว่า B ได้ เงินเดือนกี่บาท

29. ห้ องสมุดแห่งหนึง่ มีหนังสือภาษาไทยอยู่ 40% และหนังสือภาษาอังกฤษ 60% ถ้ าห้ องสมุด

มีหนังสือคณิตศาสตร์ อยู่ 63 เล่ม แต่ 90% ของหนังสือภาษาไทย และ 95% ของหนังสือ

ภาษาอังกฤษ ไม่ใช่หนังสือคณิตศาสตร์ แล้ วห้ องสมุดดังกล่าว มีหนังสือคณิตศาสตร์ ที่เป็ น
ภาษาอังกฤษอยู่กี่เล่ม
30. ปั จจุบน
ั ไมตรี อายุ 51 ปี ถ้ าไมตรี อายุเท่ากับมนตรี ในปั จจุบนั แล้ วมนตรี จะมีอายุเท่ากับ
ครึ่งหนึง่ ของไมตรี จงหาว่าปั จจุบนั มนตรี อายุกี่ปี