‫دروس ثقافت اسالمی‬

‫از مضمون ادیان و مذاهب‬

‫استاد‪ :‬عنایت هللا ابالغ‬

‫بسم هللا الرحمن الرحیم‬
 ‫فهرست موضوعات‬
‫عناوین‪....................................................................................................................‬صفحه‬

‫درس اول‬
‫دین ‪2 ...............................................................................................................................‬‬
‫دین در اصطالح شرعی‪2 .................................................................................................... :‬‬
‫اهمیت ضرورت دین در زندگی ‪3 .............................................................................................‬‬
‫شناخت اصطالحات ‪4 ...........................................................................................................‬‬
‫تعریف اهل سنت و جماعت ‪5 .................................................................................................‬‬
‫بر جسته برین شخصیت های اهل سنت و جماعت‪6 ................................................................... :‬‬
‫چهره های درخشان اهل سنت و جماعت در تصوف‪7 ................................................................. :‬‬
‫درس دوم‬
‫انواع دین ‪10 .....................................................................................................................‬‬
‫ادیان الهی یا سماوی ‪10 .......................................................................................................‬‬
‫تعریف اسالم‪10 ................................................................................................................ :‬‬
‫خصوصیات دین مقدس اسالم ‪11 ............................................................................................‬‬
‫‪ – 1‬ربانی بودن ‪11 .............................................................................................................‬‬
‫‪ – 2‬جهان شمولی ‪11 ..........................................................................................................‬‬
‫‪ – 3‬عمومیت‪12 .................................................................................................................‬‬
‫‪ – 4‬جزا در اسالم ‪12 ...........................................................................................................‬‬
‫‪ – 5‬نمونه گرای در اسالم‪12 .................................................................................................‬‬
‫‪ – 6‬واقعیت در اسالم ‪12 ......................................................................................................‬‬
‫درس سوم‬
‫یهودیت ‪14 ........................................................................................................................‬‬
‫تاسیس و افراد برازنده‪14 ................................................................................................... :‬‬
‫فرقه های یهودی ‪15 ............................................................................................................‬‬
‫کتابهای یهودیان ‪16 ............................................................................................................‬‬
‫دالیل منسوخیت و تحریف تورات ‪16 .......................................................................................‬‬
 ‫درس چهارم‬
‫نصرانیت ‪20 ......................................................................................................................‬‬
‫تاسیس و افراد برازنده ‪20 ....................................................................................................‬‬
‫عیسی مسیح علیه السالم از دیدگاه اسالم ‪20 .............................................................................‬‬
‫معجزات عیسی علیه السالم ‪20 ..............................................................................................‬‬
‫فرقه های نصرانی ‪21 ..........................................................................................................‬‬
‫معتقدات نصرانیت ‪21 ...........................................................................................................‬‬
‫کتابها و انجیل هایش ‪22 .......................................................................................................‬‬
‫نقد اناجیل چهار گانه ‪23 .......................................................................................................‬‬
‫درس پنجم‬
‫صائبه ‪25 ..........................................................................................................................‬‬
‫تاسیس و افراد برازنده ‪25 ....................................................................................................‬‬
‫کتب ایشان ‪25 ....................................................................................................................‬‬
‫معتقدات ایشان ‪26 ...............................................................................................................‬‬
‫تعمید و اقسام آن ‪27 ............................................................................................................‬‬
‫جا های نفوذ‪27 ..................................................................................................................‬‬
‫درس ششم‬
‫آیین زردشتی ‪29 .................................................................................................................‬‬
‫زندگانی شخصیت زردشت ‪29 ................................................................................................‬‬
‫تعالیم وعقاید آیین زردشتی ‪31 ...............................................................................................‬‬
‫خدا در آیین زردشتی‪31 ...................................................................................................... :‬‬
‫ایمان به بهشت و دوزخ ‪32 ...................................................................................................‬‬
‫اعمال دینی زردشتیان ‪32 ......................................................................................................‬‬
‫درس هفتم‬
‫هندویت ‪34 ........................................................................................................................‬‬
‫تاسیس و افراد برازنده‪34 ................................................................................................... :‬‬
‫کتاب های مقدس آیین هندویی ‪34 ...........................................................................................‬‬
‫مهمترین عقاید و تعالیم دین هندویی ‪35 ...................................................................................‬‬
‫‪ _1‬شرک و تعدد خدایان‪35 ................................................................................................. :‬‬
‫‪ _2‬وحدت الوجود‪35 ........................................................................................................ :‬‬
‫افکار‪ ،‬معتقدات دیگر هندوها‪36 .............................................................................................‬‬
‫انتشار و جاهای نفوذ دین هندویت ‪36 ......................................................................................‬‬
‫درس هشتم‬
‫دین بودایی ‪38 ...................................................................................................................‬‬
‫تأسیس و افراد برازنده‪38 ................................................................................................... :‬‬
‫افکار و معتقدات ‪38 ............................................................................................................‬‬
‫بودائیت بعد از بودا ‪40 .........................................................................................................‬‬
‫کتاب های بودایی ها ‪40 ........................................................................................................‬‬
‫انتشارات و جاهای نفوذ ‪41 ...................................................................................................‬‬
‫درس نهم‬
‫دین کنفوشیزم‪43 ................................................................................................................‬‬
‫مؤسس و افراد برازنده‪43 ...................................................................................................:‬‬
‫اندیشه ها و تعالیم کنفوسیوس ‪43 ...........................................................................................‬‬
‫معتقدات اساسی ‪44 .............................................................................................................‬‬
‫افکار و معتقدات دیگر ‪44 .....................................................................................................‬‬
‫انتشار و جاهای نفوذ‪45 .......................................................................................................‬‬
‫آیین شنتو ‪45 .....................................................................................................................‬‬
‫افکار معتقدات ‪45 ...............................................................................................................‬‬
‫کتب مقدس ‪46 ...................................................................................................................‬‬
‫جاهای نفوذ‪47 ...................................................................................................................‬‬
‫درس دهم‬
‫اسماعیلیه ‪49 .....................................................................................................................‬‬
‫تأسیس و افراد برازنده ‪49 ....................................................................................................‬‬
‫افکار ومعتقدات ‪49 .............................................................................................................‬‬
‫شاخه های گروه اسماعیلیه ‪49 ...............................................................................................‬‬
‫تأسیس و افراد برازنده ‪50 ....................................................................................................‬‬
‫افکار و معتقدات اسماعیلیه‪51 ...............................................................................................‬‬
‫انتشار و جا های نفوذ‪52 ......................................................................................................‬‬
‫دروز یا درزیه ‪52 ...............................................................................................................‬‬
‫تأسیس وافراد برازنده ‪52 .....................................................................................................‬‬
‫از جمله رهبران معاصر این فرقه ‪53 .......................................................................................‬‬
‫افکار و معتقدات ‪53 ............................................................................................................‬‬
‫بعض کتابهای در دین ها ‪54 ..................................................................................................‬‬
‫انتشار و جاهای نفوذ‪54 .......................................................................................................‬‬
‫تأسیس وافراد برازنده ‪54 .....................................................................................................‬‬
‫افکار و معتقدات ‪55 ............................................................................................................‬‬
‫انتشار وجاهای نفوذ‪56 ........................................................................................................‬‬
‫درس یازدهم‬
‫بابیه و یا بهائیه ‪58 .............................................................................................................‬‬
‫تأسیس و افرار برازنده ‪58 ....................................................................................................‬‬
‫ریشه های فکری و اعتقادی ‪59 .............................................................................................‬‬
‫انتشار و جاهای نفوذ‪59 .......................................................................................................‬‬
‫پروزیت‪59 ........................................................................................................................‬‬
‫تأسیس و افراد برزنده ‪59 .....................................................................................................‬‬
‫کتاب ها ‪60 ........................................................................................................................‬‬
‫افکار و معتقدات ‪60 ............................................................................................................‬‬
‫قادیانیت ‪61 .......................................................................................................................‬‬
‫تأسیس و افراد برازنده ‪61 ....................................................................................................‬‬
‫افکار و معتقدات ‪61 ............................................................................................................‬‬
‫انتشار وجاهای نفوذ آن ‪63 ...................................................................................................‬‬
 ‫درس دوازدهم‬
‫کمونیزم ‪65 .......................................................................................................................‬‬
‫تاسیس و افراد برازنده ‪65 ....................................................................................................‬‬
‫انتشار و جاهای نفوذ‪66 .......................................................................................................‬‬
‫عقاید و افکار ‪66 ................................................................................................................‬‬
‫درس اول‬

‫‪1‬‬
 ‫دین‬
‫کلمه دین در زبان عربی در چهار معنی به کار میرود‪:‬‬

‫‪ -1‬غ لبه‪،‬تسلللللللللللللللللللللللللللل ‪،‬و مر نی‪ -2‬اعللللللللللللللللللللللللللل ‪،‬برد ی و رملللللللللللللللللللللللللللان للللللللللللللللللللللللللل یر ‪-3‬‬

‫شریع ‪،‬قانون‪ ،‬ریقه‪،‬م هب‪،‬مل ‪،‬وعاد ‪ -4‬قضاو ‪،‬م اسلبه‪،‬زز و لاد ‪ -‬در قلرنن کلرک کلمله دیلن بله‬
‫معانی چهار انه وق نمده س ‪ :‬در {قل إني مر أن أعبد هللا مخلصا له لدین}‪.1‬‬

‫به معنا ول و دوک ستعمال شده س ؛ زیر معنا خالص رد نیدن دین بر خد ینس که بنده‬
‫اع و بند ی ر خالصانه بر و نزاک دهد و زز و سل ه و وم و باد ر کسی دیگر ر‬
‫قبول ن ند‪.‬‬

‫للللللدین لقلللللیک}‪،2‬دیلللللن بللللله معنلللللا سلللللوک‬ ‫و در نیللللل {إن ل لللللک إ ع أملللللر أ تعبلللللدو إ إیلللللاه لللللل‬
‫یعنی شریع و قانون و م هب به کار ر ته س ‪.‬‬

‫لللللدق ردیلللللده‬ ‫یلللللوک للللللدین}‪ 3‬دیلللللن بللللله معنلللللا چهلللللارک یعنلللللی زلللللز و سلللللاب‬ ‫مللللا در نیللللل {مال‬
‫س ‪.‬‬

‫دین در اصطالح شرعی‪:‬‬

‫دیلللللن ز ندلللللر ندیشلللللمند ن سلللللدمی یللللل قلللللانون لهلللللی سللللل کللللله هللا زلللللل زدلللللله ننلللللر بلللللر‬
‫خردمنلللللللد ن رسلللللللتاده سللللللل تلللللللا بلللللللا یلللللللرو ز نن بللللللله صلللللللد دنیلللللللا و رسلللللللتگار نخلللللللر‬
‫برسند‪.4‬‬

‫دکتلللللللر عبلللللللدهللا در ز ر مللللللله هللا ز ع لملللللللا بلللللللر زسلللللللته تلللللللاری دیلللللللان – تعریلللللللن ز دیلللللللن ر‬
‫ر یللللله کلللللرده سللللل کللللله زلللللامس تلللللر و کلللللاملتر بللللله ندلللللر میرسلللللد زیلللللر شلللللامل دیلللللان قللللله و‬
‫با ل میشود‪.‬‬

‫یللللللا و غیبللللللی بللللللرین کلللللله د ر شللللللعور و ختیللللللار‬ ‫دیللللللن عبللللللار سلللللل ز عتقللللللاد بلللللله‬
‫هسللللللتند و شلللللل ون مربللللللو بلللللله نسللللللا ن ر ت لللللل تصللللللرن و تللللللدبیر خللللللود د رنللللللد عتقللللللاد کلللللله‬
‫بللللللرین بللللللا نمیللللللزه ز رغبلللللل و خضللللللو و تمزیللللللد بلللللله‬ ‫نسللللللان ر و مللللللی د رد تللللللا بللللللا نن‬
‫‪5‬‬
‫منازا و ر ز و نیاز ب رد زد‪.‬‬

‫‪ 1‬سوره زمر‪:‬نی ‪110‬‬

‫‪ 2‬سوره یونس‪:‬نی ‪.40‬‬
‫‪ 3‬سوره ات ‪:‬نی ‪.3‬‬
‫‪ 4‬دکتور عبد لقادر‪ ،‬دیان و لفرق و لم هب لمعاصرة ترزم مد یوبی ص‪.31‬‬
‫‪ 5‬سید مد شر ی‪ -‬زستار ها در دین شناسی ت بیقی‪،‬ص‪.13‬‬

‫‪2‬‬
 ‫اهمیت ضرورت دین در زندگی‬
‫ر خد شناسی متولد میشود‪.‬‬ ‫س زیر هر نسان بر‬ ‫ر‬ ‫مر‬ ‫دیند ر در نسان ی‬

‫به ور که ن رین‬ ‫قرنن کریک به ما خبر د ده س که هر نسانی بر ر خد شناسی ن ریده شده س‬

‫و خود به خود مقتضی شناخ هللا تعالی و تو ید و یر دین ق س ‪.‬‬

‫لدین‬ ‫تبدیل لخلق هللا ل‬ ‫ر لناس علیها‬ ‫رة هللا لتی‬ ‫هللا تعالی می رماید‪ :‬أقک و زه للدین نیفا‬
‫لقیک ول ن کثر لناس یعلمون}‪.1‬‬

‫ترزمه ‪ :‬رو خود ر خالصانه متوزه دین( قیقی لهی‪،‬یعنی سدک) کن ین سرشتی س که خد وند‬
‫مردمان ر بر نن سرش ن ریده س سرش خد قابل تغیر نیس ین س نیین م ک و ستو ر ولی‬
‫بیشتر مردک نمی د نند‪.‬‬

‫درین نی {قأقک وزه للدین نیفا} یعنی رو خود ر مستقیما متوزه خد رد ن و به { نیفا} یعنی رو‬
‫رد نیدن ز تماک دیان ت رین شده و نس شده و ز هر چه غیر ز دین ق س ‪.‬‬

‫[ رة هللا لتی ر لناس علیها] مندور ز نن نوعی ن رین س که خد وند نسان ر بق نن ن ریده‬
‫س که بر ساس نن‪ ،‬نسان ن ریده ها خد ر ز هک متمایز میسازد و ز ریق ننها به وزود هللا تعالی‬
‫ستد ل کرده و شریع و ر می شناسد و به و یمان می نورد و ین ر همیشه ثاب و غیر قابل‬
‫تغییر میباشد به دلیل ین رموده هللا تعالی[ تبدیل لخلق هللا] یعنی نباید ین ر لهی تغییر د ده شود و‬
‫خد وند هیچ وق ین ر ر تغییر نمی دهد و هیچ مر بر خدن نن صادر نمی کند‪.‬‬

‫[ للللللل لللللللدین لقللللللیک] تمسلللللل بلللللله شللللللریع و للللللر للللللا و سللللللالک‪ ،‬دیللللللن م للللللک و سللللللتو ر‬
‫سلللللت ‪،‬دین یللللل ضلللللرور زتملللللاعی سللللل بخلللللا ر ین للللله زتملللللا بللللله یللللل قلللللانون نیلللللازد رد‬
‫کلللللله کامللللللل و شللللللامل باشللللللد و ز زانللللللب دیگللللللر قللللللانون للللللا ز تعصللللللب و تبعللللللیا و للللللر ی‬
‫هلللللا قلللللومی و من قلللللو باشلللللد و نیلللللاز بللللله تعلللللدیل و تغییلللللر ند شلللللته و ز ت ریلللللن م فلللللود باشلللللد‬
‫هللللللا‬ ‫بلللللله خللللللا ر فللللللد ندللللللک و دسلللللل لین در زامعلللللله و ر للللللس و د للللللس منازعللللللا و کشللللللم‬
‫موزلللللود در نن تلللللدوین یلللللن نلللللو قلللللانون بللللله یلللللن شلللللر ی و مو صلللللفا ز تلللللو ن و قلللللدر بشلللللر‬
‫خللللارت سلللل و یللللن نللللو قللللانو ن مللللی تو نللللد قلللل ز زانللللب خد ونللللد ی تللللا باشللللد کلللله بلللله نللللاک دیللللن‬
‫یاد میشود در غیر نن ز ساختن چنین قانون با ین شر ی بشر عازز و ناتو ن س ‪.‬‬

‫همو ره و ر به خود مشغول د شته که سر‬ ‫همچنان ی ی ز ضرور ترین لو زک زند ی نسانی که‬
‫ز صف ا کتب تاری و نثار باستانی بر و‬ ‫نوش و به نن ره خورده‪،‬دین و م هب س و چنانچه‬
‫دو ر تاری و همه زو مس بشر دین ضور‬ ‫می نید زتما نسانی هیچگاه بدون دین نبود‪،‬بل ه در تماک‬
‫زمین دیند ر هستند‪.2‬‬ ‫چشمگیر و مؤثر د شته و هک کنون کثر قا س مردک رو‬

‫‪ 1‬سورة لروک‪ :‬ی ‪.30‬‬

‫‪ 2‬زستار ها در دین شناسی ت بیقی‬

‫‪3‬‬
‫در وق ز‬ ‫قیق چنین ستنبا نما یک که بشری در ول تاری زند ی‬ ‫بنابرن می تو نیک ب یث ی‬
‫وقا بدون عالک‪،‬هنر و صنع زند ی کرده س و لی ن تاری زماعتی ر بشری ر بما معر ی نمی‬
‫کند که بدون دین یا بسر برده باشد‪.‬‬

‫در صورتی ه شعور و ساس دین در نسان در هر عصر و زمان با وزود ختدن رهنگ و مدنی‬
‫و زر تماک فته می تو نیک تا وقتی ه بشر در رو زمین وزود‬ ‫چنین صال د شته س ما به صر‬
‫د رد دین نیز موزود س ‪.1‬‬

‫و میتو ن ف ‪ :‬دین در یزاد و یشر علک و تمدن بشر نق ساسی و کلید یفا کرده و ز برک‬
‫ر ی ندر زمالی به نثار‪،‬‬ ‫دین بوده که بشر ز مرتبه به مقاک شام نسانی رسیده س‬
‫عاد ‪،‬رسوک‪ ،‬و ر و ر تار نسانها در شته و ال باند زیک ثر دین ر ز زو چیز دیگر و برزسته تر‬
‫مییابیک‪ ،‬برر ترین ود ث‪،‬عدیک ترین نهض ها‪ ،‬سودمند ترین تش ید ‪ ،‬مندک ترین سازمانها‬
‫رناکترین زنگ ها و ر ش وه ترین قد ما و یثار همان هاس که بناک دینی نزاک یر ته س ‪.‬‬

‫همچنان ه زیباترین معمار ها موزود‬ ‫نغزترین شاه ارها دبی و شعر زهان سرودها دینی س‬
‫در زهان متعلق به معابد و ماکن دین س ‪.2‬‬

‫ز ننچه فته شد روشن می شود که مسأله دین تنها ی مس له عتقاد و هنی م ا نیس بل ه در تماک‬
‫زند ی نسان ثر می رد ز زمله نثار مثبتی که دین می تو ند به زابگز رد ینس ‪:‬‬

‫وزهان‪ -4‬وسع‬ ‫‪-1‬هد مند شدن هستی ‪ – 2‬هماهنگی با ر و نداک بیع ‪ -3‬خویشاوند با بیع‬
‫زهان بینی‪ -5‬نر م و منی رو نی ‪ -6‬نق دین در صد زامعه‪.3‬‬

‫شناخت اصطالحات‬
‫فرق بین دین‪ ،‬ملت و مذهب بنا به گفته عالمه سید شریف جرجانی(رح) این است که‪ :‬دین‬
‫منسوب به خداوند تعالی است‪ ،‬ملت منسوب به رسول خدا و مذهب منسوب به مجتهد از این‬
‫جهت گفته اند اتحاد این مفاهیم ذاتی و مغایرت آنها اعتباری است‪.‬‬
‫یعنی این واژه ها در اصل یک معنی دارند‪ ،‬اما به اعتبار استعمال و کار برد با هم تفاوت پیدا‬
‫می کنند بطور مثال‪ :‬شریعت از آن جهت که مورد اطاعت قرار می گیرد دین نامیده می شود‬
‫واز این نظر که انسان ها را گرد هم می آورد ملت نامیده می شود واز این نظر که انسانها به‬

‫‪ 1‬سدک دین ر س ‪:‬ص‪.7‬‬

‫‪2‬زستار ها در دین شناسی ت بیقی‪،‬ص‪.39‬‬
‫‪ 3‬مرزس سابق با تصرن ‪45-41‬‬

‫‪4‬‬
‫آن باز می گردند مذهب نامیده می شود بسا اوقات این اصطالحات به جای یکدیگر نیز بکار‬
‫می روند‪.1‬‬

‫تعریف اهل سنت و جماعت‬

‫اهل سنت و جماعت عبارت است از مذهب اکثریت مسلمانانی که به همان راه و روش پیامبر‬
‫بزرگوار اسالم صلی هللا علیه وسلم و صحابه کرام رصی هللا عنهم وفادار ماندند و آنرا ادامه‬
‫دادند جمعی از تاب عان برای جلو گیری از انحرافات بیشتر مسلمانان و فرقه سازی در میان‬
‫آنان آئین اسالم به همان روش پیامبر عظیم الشان صلی هللا علیه وسلم محفوظ ماند و هم‬
‫مسلمانان از پراگنده گی بدور ماندند‪ ،‬و فرقه های مذهب که در دوران آشوب و جنگ های‬
‫داخلی امت اسالمی به وجود آمده بودند روز بروز ضعیف تر و کم رنگ تر شدند در نهایت‬
‫بسیاری از آنها با مرور زمان و با آگاهی مسلمانان ریشه کن شدند‪.‬‬
‫وجه تسمیه‪:‬‬
‫عالمه ابو المظفر اسفرائینی وجه تسمیة اهل سنت و جماعت را به این نام پیروی شان از ینت‬
‫پیامبر صلی هللا علیه وسلم می داند و درین باره می گوید‪:‬‬
‫هیچ فرقه از فرقه های امت به اندازه آنان از احادیث پیامبر صلی هللا علیه وسلم و از راه و‬
‫روش و سنت ایشان پیروی نمی کند و به همین دلیل اهل سنت نامیده شدند‪.‬‬
‫وقتی که از رسول هللا صلی هللا علیه وسلم در باره فرقه ناجیه سوال شد ایشان فرمودند‪":‬ما أنا‬
‫علیه و اصحابی" یعنی گروه رستگار آن گروهی است که بر راه و روش من و اصحابم باشد‪.‬‬
‫این صفت در اهل سنت وجود دارد‪ ،‬چرا که این اهل سنت هستند که اخبار و آثار و احادیث‬
‫را از پیامبر صلی هللا علیه وسلم و اصحاب او نقل می کنند و این صفت در خوارج در‬
‫روافض که اصحاب رسول هللا صلی هللا علیه وسلم را زیر سوال مس برند ندارد‪.‬‬
‫اما این مطلب که چرا اهل سنت‪ ،‬اهل جماعت نامیده می شوند‪ ،‬به نظر عبدالقاهر بغدادی بدان‬
‫جهت است که" اهل سنت یکدیگر را تکفیر نمی کنند و میان شان اختالفی که آنان را وادار به‬
‫تکفیر یکدیگر و اظهار بیزاری از همدیگر بکند وجود ندارد پس آنان همان اهل جماعت اند‬
‫از حق پیروی می کنند و خدا نیز اهل حق را از اختالف و تناقض ورد کردن یکدیگر حفظ‬

‫زستار هایی در دین شناسی ت بیقی ص ‪.14‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪5‬‬
‫می کند بر خالف فرقه های دیگر به جز اهل سنت مثل خوارج و روافض که یکدیگر را‬
‫تکفیر می کنند و از همدیگر اظهار برائت می کنند‪.1‬‬

‫بر جسته برین شخصیت های اهل سنت و جماعت‪:‬‬

‫بارز ترین شخصیت های اهل سنت و جماعت عبارت اند امامان چهارگانه فقه و تصوف و‬
‫امامان ششگانه حدیث‪.‬‬
‫اوالً‪:‬امام اعظم ابو حنیفة رحمة هللا{‪}150 -80‬هـ ق نعمان بن ثابت بن زوطی و در همانجا‬
‫پرورش یافت و بیشترین عمر خویش سپری نمود نبش به یرد گرد سوم آخرین پادشاه ساسانی‬
‫ها می رسد در کوفه تولد شده به سوی خدا بود او از جماه تابعین است که شانرده تن از‬
‫صحابه را دیده واز آنها حدیث شنیده است و در واقع شانزده تن صحابه استادان حدیث او‬
‫بوده اند امام اعظم رحمة هللا دارای تالیفات فراوانی است که اسامی برخی از آنها قرار ذیل‬
‫است‪ _1:‬فقه اکبر ‪ _2‬فقه أبسط ‪ _3‬عالم و متعلم‪.‬‬
‫مهم برین شاگردان آن جناب عبارت بودند از‪ _1 :‬قاضی ابو یوسف{‪}183 -113‬‬
‫‪ _2‬محمد بن حسن شیبانی{‪ }132-187‬زفر بن هزیل{‪}110-158‬‬
‫اکثریت مسلمانان جهان پیرو فقه امام ابو حنیفه رحمة هللا هستند از جمله مسلمانان ترکیه‬
‫عربستان سوریة اردن افغانستان آسیای میانه و چین پاکستان هند بنگالدیش اندونیزیا وغیره‪.2‬‬
‫‪ _ 2‬امام مالک رحمة هللا‪ :‬مالک بن أنس بن مالک بن أبی عامر{‪179 -90‬هـ} می باشد او‬
‫متولد مدینه منوره و متوفی آنجا است از جمله آثار امام مالک کتاب "المؤطا" است که از مهم‬
‫ترین کتب حدیث اهل سنت می باشد و او رساله های نیز نگاشته است که از جمله" ابوعظ"‬
‫المسایل" و تفسیر غریب القرآن می باشد و در نورد او امام سیوطی کتاب نوشته به نام مالک‬
‫بن انس حیاته‪ ،‬عصره و‪}...‬‬
‫‪ _ 3‬امام شافعی‪ :‬ابو عبدهللا محمد بن ادریس بن عثمان بن شافع{‪ }204 -150‬و مادرش‬
‫فاطمه دختر تبدهللا بن حسن بن امام حسن رضی هللا عنه است امام متولد اکثر مسلمانان در‬
‫عراق و سوریه و مصر و مالیزیا از فقه شافعی پیروی می کنند از جمله آثار وی کتاب"أالم‪-‬‬
‫الحجة‪ -‬الرسالة می باشد‪.3‬‬

‫رق و م هب کدمی سدمی ص ‪ 64- 63‬لفرق بین لفرق‪-‬عبد لقاهر بغد د ص ‪.361‬‬ ‫‪1‬‬

‫رق و م هب کدمی ص ‪ 78‬نزینه ص د ا قهی و صولی تالین دکتر م مد بر هیک نفاو ترزمه یا م مد بلوچ‪.‬‬ ‫‪2‬‬

‫مرزس سابق ‪.79-78‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪6‬‬
‫‪ _ 4‬امام احمد بن حنبل رحمة هللا‪ :‬احمد بن محمد بن حنبل هالل شیبانی{‪164-241‬هـ} متولد‬
‫مرو خراسان است امام احمد مدتی را در زندان المعتصم خلیفه عباسی سپری کرد آثار مهم‬
‫امام احمد"المسند" که در هشت جلد تالیف شده است و به قول بعضی از محمد شان بزرگ‬
‫حریثی که در آن یافت نشود فابل اعتناد تیست و"الزهد" الناسخ و المنسوخ"فضایل الصحابة‬
‫‪1‬‬
‫و‪ ...‬می باشند مردم قسمتی از افریقا و عربستان و شام و فلسیطن پیرو فقه حنبلی هستند‬
‫ثانیا‪ :‬چهره های در خشان اهل سنت و جماعت در عرصه حدیث‪:‬‬
‫‪ _ 1‬امام بخاری رحمة هللا ابوعبدهللا محمد بن اسماعیل معروف به امام بحاری متوفای‪256‬هـ‬
‫درشهر سمرقند صاحب کتاب" صحیح بخاری" است‪.‬‬
‫‪ _ 2‬امام مسلم رحمة هللا ابوالحسن مسلم بن حجاج نیشاپوری کعروف به امام مسلم متوفای‬
‫سال‪261‬هـ در نیشاپور صاحب کتاب"صحیح مسلم"است‪.‬‬
‫‪ _ 3‬امام ابو داود رحمة هللا سلیمان اشعث سمستانی معروف به امام ابو داود متوفای سال‬
‫‪257‬هـ در شهر بصره صاحب کتاب"سنن ابو داود" است‪.‬‬
‫‪ _ 4‬امام ترمذی رحمة هللا ببو عینی محمد بن عیسی معروف به امام ترمدذی متوفای سال‬
‫‪ 277‬هـ در شهر ترمذ یکی از شهر های فعلی ازبکستان امروزی صاحب کتاب"الجامع‬
‫الترمذی" است‪.‬‬
‫‪ _ 5‬امام ابن ماجه رحمة هللا ابوعبداللهمحمد بن یزید به ماجه القزوینی متوفای سال‪273‬هـ در‬
‫قزوین معروف به امام ابن ماجه صاحب کتاب" سنن ابن ماجه" است‪.‬‬
‫‪_ 6‬امام نسائی ابو عبدالرحمن احمد بن نعیم بن علی النسائی متولد نساء از شهر های قریم‬
‫ایران و متوفای شهر مکه معظمه در سال‪303‬هـ معروف به امام نسائی صاحب‬
‫کتاب"النسائی" است‪.2‬‬

‫چهره های درخشان اهل سنت و جماعت در تصوف‪:‬‬

‫‪ _1‬شیخ عبدالقادرجیالنی رحمة هللا مؤسس طریقه قادریه{‪470-561‬هـ} است که در بغداد‬
‫مدفون است ایشان با بسیاری از علوم عصرش آشنا بود او صاحب کرامات زیاد بود‪،‬چهل و‬
‫نو فرزند داشت که از آنجمله یازده تن آن تعالیم او را آموخنتد و آنرا در جهان اسالم به نشر‬
‫رسانیدند‪.‬‬
‫رق و م هب کدمی ص ‪.79‬‬ ‫‪1‬‬

‫مرزس و م هب کدمی ص ‪.79‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪7‬‬
‫‪ _2‬شیخ یهاءالدین رحمة هللا محمد بن محمد بخاری‪ ،‬ملقت به شان نقشبند{‪791-618‬هـ} است‬
‫طریقه او مثل طریقه شاذلی خیلی آسان است‪ ،‬در فارس‪ ،‬بالد هند و آسیای غربی به نشر‬
‫رسیره است‪.‬‬
‫‪ _3‬خواجه قطب الدین رحمة هللا مودود چشتی{رحمة هللا‪565 ...‬هـ} است که مریدان بسیار‬
‫داشت او عالوه بر ذوق عرفان ذوق شعری نیز داشت‪ ،‬مردی ادیب بود و پس از او پسرش‬
‫جانشین او شد‪.‬‬
‫‪ _ 4‬شیخ عمر بن محمد بن عبدهللا رحمة هللا ابوعبدهللا ابو حفص شهاب الدین قرشی تیمی‬
‫‪1‬‬
‫بکری سهرودی متوفای‪567‬هـ مؤلف آداب المریدین نیز ازخانواده او است‬

‫رق و م هب کدمی سدمی ص ‪.273 270‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪8‬‬
‫درس دوم‬

‫‪9‬‬
 ‫انواع دین‬
‫دیان به دو نو دسته دیان دیان لهی و دیان وضعی تقسیک میشود‪:‬‬

‫و ی‬ ‫بدستها تو نایی نبیاء علیهک لسدک بصور‬ ‫دیان لهی و نسمانی ز رن هللا و د و شری‬
‫لهی بر رهنمایی بشر ساس شته شده س ‪.‬‬

‫ولی در هلو دیان لهی دیان وضعی نیز وزود د شته که ین نو به ش ال ونا ون و با ستفاده ز‬
‫غریزه دینی و ر نسانها یریز شده و به رشد و ن شان خوی د مه میدهد‪.‬‬

‫ین دیان چنانچه ز ناک شان ید س توس نسان ها یریز شده و عو مل متعدد رد و زتماعی و‬
‫عو مل متعدد رد و زتماعی در یزاد نن دخیل بوده و رو ین مل ود معتقد نن ز زانب دین‬
‫مقدس سدک قابل قبول نمی باشد‪.1‬‬

‫ادیان الهی یا سماوی‬

‫ز یهودی ‪ ،‬نصر نی و سدک س نخرین دین و کاملترین دین‪،‬دین‬ ‫درمیان دیان سماو که عبار‬
‫سدک س ‪.‬‬

‫تعریف اسالم‪:‬‬
‫یعنی یر تن مر ونهی مر کننده و نهی کننده‪ ،‬بدون‬ ‫به معنا تسلیک و متثال س‬ ‫سدک به عتبار لغ‬
‫عتر ا‪.2‬‬

‫در ص د تعارین زیاد بر سدک بیان ردیده س که هر ی ز تعارین مفهوک دیگر ر متضمن‬
‫می باشد ولی بهترین و ر زح ترین همه تعارین ننس که در دیث زبریل علیه لسدک و رد س که‬
‫زبریل علیه لسدک به صور عر بی نمده بود و ز یامبر صلی هللا علیه وسلک رسان کرد که تا‬
‫اضرین بشنوند و مور دین شان ر یاد بگیرند و در نن دیث [ أخبرنی عن سدک قال صلی هللا علیه‬
‫وسلک ‪ :‬سدک أن تشهد أن إله إ هللا و أن م مد رسول هللا و تقیک لصدة و تؤتي لزکاة و تصوک‬
‫لرمضان و ت ج لبی ن ست ع لیه سبید‪.3‬‬

‫مر خد وند تعالی و تسلیک شدن به رمان و‬ ‫اع‬ ‫سدک نامیده شده که‬ ‫وجه تسمیه‪ :‬ین دین ز ننزه‬
‫زمه ننس بدون عتر ا‪.‬‬

‫وزه تسمیه‪ :‬چر دین سدک باین سک نامیده شده س ؟‬

‫دیان که در رو زمین موزود ند بنامها مخصوص بخود نامیده شده ند به ین معنی که هر‬ ‫همه‬
‫ی یا بناک مرد خاص یا به مل خاص مشخص نسب د ده شده س ‪.‬مثد مسی ی نام ر ز ضر‬

‫‪ 1‬دیان زهان ز وهاند م مد بر هیک بر هیمی‪،‬ص‪.10‬‬

‫‪ 2‬مباد سدک ز عدمه بو علی مودود ‪،‬ص‪.2‬‬
‫‪ 3‬صول لدعوة ز عبد ل ریک زید ن‪،‬ص‪.1‬‬

‫‪10‬‬
‫مسیح ر ته و دین بود یی بناک "بود " موسس ین کی ‪ ،‬معرون شده ودیا ن زردشتی مؤسس و رچک‬
‫د ر ین دین مشهور ردیده س دین یهودی نیز بمناسب ین ه در میان معرون به"یهود " رو ت با ته‬
‫بود به ین سک شهر یا ‪ -‬مگر دین سدک که نه بناک مرد خاص نامیده شده و نه بناک مل معینی بل ه‬
‫ناک سدک د ل بر صف خاص د رد که همین صف ‪ ،‬متضمن معنا کلمه سدک س ‪.‬‬

‫ور که ز داهر ین سک معلوک می شود در یزاد ین دین نه رد ز ر د بشر دخال د شته و نه ین‬
‫دین مخصوص س به مل ز ملل عالک دین هیچ نسبتی به رد یا مل ی یا مل ند رد بل ه هدن ین‬
‫دین ننس که همه مردک رو زمین به صف سدک مزین باشد بنابر ین هر کس در شته د ر چنین‬
‫صف بوده و چی در ال اضر مسلمان شناخته میشود و هر کس در نینده به چنین صف مزین باشد‬
‫مسلمان خو هد بود‪.1‬‬

‫خصوصیات دین مقدس اسالم‬

‫‪ – 1‬ربانی بودن‬
‫اک نن همانا هللا تعالی س که به صور و ی برسول‬ ‫به ین معنی که مصدر سدک و سر چشمه‬
‫کرک صلی هللا علیه وسلک ب ریقه لفد و معنی مانند قرنن کریک و به معنا بدون لفد مانند سن نبو صلی‬
‫هللا علیه وسلک نمده س دین سدک با ین خصوصی بزرگ ز تماک شر یس و قو نین وضعی متمایز می‬
‫شود چون در قو نین وضعی مصدر نن نسان س ما سدک مصدر نن خالق نسان س ‪.‬‬

‫نثار مرتب شده بر ین خصوصی ‪:‬‬

‫به بودن سدک ز زانب هللا تعالی چیزی ه مرتب می شود کامل بودن و خالی بودن نن ز مفهوک وم لب‬
‫نقصان‪،‬زهال ‪،‬خو هشا و دلک س ‪.‬‬

‫‪ – 2‬جهان شمولی‬
‫سدک س‬ ‫بر‬ ‫وصن قیقی وثاب‬ ‫سدک ندامی س شامل تماک مور زند ی و ر تار نسانی ین ی‬
‫که زد ساختی نن به سدک زز تر یا تزاهل چیز دیگر نیس ‪.‬‬

‫ز زو نب زند ی ننر تندیک‬ ‫بناء بر مسلمان هر ز زو ز ند رد که غیر نداک سدمی ر ب یرد تا بخ‬
‫نماید زیر نزاک ین کار در د ره ین فتار لهی قر ر میگیرد‪.‬‬

‫{أ تؤمنون ببعا ل تاب ت فرون ببعا ‪2}...‬ترزمه‪ :‬نیا به برخی ز کتاب یمان می نورید وبه برخی‬
‫کفر می ورزید‪.‬‬

‫‪ 1‬مباد سدک‪،‬ص ‪.2-1‬‬

‫‪ 2‬سورة لبقرة‪،‬نی ‪.85‬‬

‫‪11‬‬
 ‫‪ – 3‬عمومیت‬
‫زبدیهیا سدک و وصان صلی نن ینس که سدک بر عموک بشری نمده س نه به ایفه معین یا‬
‫به زنس خاص ز مردک؛چنانچه هللا تعالی میفرماید‪{:‬وما رسلنا إ کا للناس بشیر و ن یر }‪ 1‬ترزمه ‪:‬‬
‫و مانفرستادیک تر امبر بر همه مردک مژده دهند وترساننده ‪.‬‬

‫‪ – 4‬جزا در اسالم‬
‫اک سدک تنها نصایح خالی ز ثو ب و عقاب نیس بل ه در نن رشاد و نصایح و قعی وزود د رد‬
‫که در نن ثو ب بهتر به کسی ه ابند باشد میرسد وبه مخالن نن عقاب و سز میرسد‪.‬‬

‫صل در زز و عقوب سدک ینس که ننها تعلق به نخر می یرند نه به دنیا ل ن مقتضیا زند ی و‬
‫ضرور نر م زامعه و تندیک رو ب ر د سبب میشود که زز خرو زز دنیو هک باشد یعنی‬
‫اک سدک زر ء‬ ‫همر ه با زز خرو سز هک باشد که ننر دول در دنیا به شخص مخالن به‬
‫نماید‪.‬‬

‫‪ – 5‬نمونه گرای در اسالم‬

‫سدک رص د رد که نسان ر تا د که کمال مقدور س برساند و ین زمان شده می تو ند که‬
‫ختیار ‪ ،‬فتار‪،‬کرد ر‪ ...‬همه مو ق با نن رو کیفی ها باشد که سدک نورده س ین همه در‬
‫مورد یامبر صلی هللا علیه وسلک ت قق یا ته بود و هللا تعالی ما ر به یرو ز نن ک د ده س ‪.‬‬

‫‪ – 6‬واقعیت در اسالم‬
‫سدک ز بیع مردک و ز تفاوتمردک در د ستعد د ها شان بر رسیدن به معیار بلند که ننر بر‬
‫د دنی و یا معیار ایان‬ ‫شان تعی ن نموده س غا ل وبی خبر نمانده س در رتو ین ندر و قعی ی‬
‫تر ز کمال ر بر شان در ندر ر ته س که ایان شدن ز نن زو ز ند رد در هلو ین معیار‬
‫شریع ی معیار با تر ر هک وضس نموده س ین دو معیار علی و دنی هر دو در قانون سدک‬
‫وزود د رد‪.‬‬

‫‪ 1‬سورة سبا‪،‬نی ‪28‬‬

‫‪12‬‬
‫درس سوم‬

‫‪13‬‬
 ‫یهودیت‬
‫تعریف یهودیت ‪ :‬یهودی همانا دین عبر نی ها نسل بر هیک علیه لسدک س که معرون‬
‫به سبا و ز بنی سر یل می باشد کسان ه خد وند موسی علیه لسدک ر با تور به یث‬
‫یشان رستاد‪.‬‬ ‫یامبر به سو‬

‫تاسیس و افراد برازنده‪:‬‬

‫‪ _1‬موسی علیه لسدک شخصی ز بنی سر یل بود و در دور ن رعون مصر رمسیس دوک{‪-1301‬‬
‫‪ }1234‬ق ک در مصر به دنیا نمد مادر بعد ز تولد و ر درصندوق کرده درنهر ند خ نهر صندوق‬
‫ر در قصر رعون بر نورده و موسی علیه لسدک در همان قصر تربیه ردید وقتی زو ن شد به سبب‬
‫کشته شدنی ی مصر به مدین ر در ننزا نزد شعیب علیه لسدک به چو انی رد خ و شعیب علیه‬
‫لسدک ی ی ز دو دختر خود ر در ن ا و در نورد‪.‬‬

‫در ر ه باز ش به مصر خد وند تعالی در سینا به سو و و ی رستاد و مر رمود که و با‬

‫بر در هارون علیه لسدک به سو رعون بروند تا و ر دعو نموده بنی سر یل نزا ر دهند ولی‬
‫رعون دعو ننها ر ن یر ‪.‬‬

‫موسی علیه لسدک با بنی سر یل ز مصر خارت شد‪ .‬رعون با لش ر خود ننان ر تعقیب نموده به ننان‬
‫رسید ولی خد وند و ر غرق نموده موسی علیه لسدک و قوم ر نزا بخشید موسی علیه لسدک در‬
‫ص ر سینا موسی علیه لسدک به کوه با ر تا با رورد ار سخن وید‪ :‬ونسخه تور ر تسیلک‬
‫شود ولی وقتی باز ش بنی سر یل ر در ر ن وساله سامر به ا عباد نشسته یا و ننان ر‬
‫ززر و منس کرد‪.‬‬

‫وقتی ننان ر به د خل شدن لس ین مر کرد ننان متنا ورزیدند همان بود که خد وند تعالی بر ننان‬
‫غضب شد و یشان ر چهل سال سر رد ن در ص ر ء ش و موسی علیه لسدک در خدل همین‬
‫سالها بدون ین ه در لس ین د خل شود و ا نمود در کوه ور د ن ردید‪.‬‬

‫یشان در سال ‪ 1130‬ق ک‬ ‫ر‬ ‫یوشس بن نون علیه لسدک رهبر ر بعد ز موسی علیه لسدک به دو‬
‫و ا کرد‪.‬‬

‫سرزمین ها مفتو ه میان سب تقسیک ردید که در ننزا قاضیان وم می کردند نخرین قاضی ها‬
‫صمو یل شاؤون بود که ادشاهشان ردید و همین شخص ر قر ن ریک به ناک الو یاد کرده س د ود‬
‫زالو که رمانده‬ ‫علیه لسدک ی ی زلش ریان بود در ی ی ز معار د ود علیه لسدک با‬
‫لس ینیان بود یر وز اصل کرد و ز نن به بعد د ود علیه لسدک به یث رمانده با همی تبارزکرد‬
‫د ود علیه لسدک ادشاه دوک در میان شان تعیین ردید و سل ن در و د به ور میر ث باقی ماند بعد‬
‫ز و ا د ود علیه لسدک سلیمان علیه لسدک ادشاه تعیین شد ولی ز بیع سبا بر خورد ر نشد بنابر‬
‫شمالی که‬ ‫به دو بخ تقسیک شد ممل‬ ‫نن بنی سر یل با بر در ربعاک یستادند همین بود که ممل‬

‫‪14‬‬
‫نن سلیک بود‪ .‬در‬ ‫زنوبی به ناک یهو و ایتخ‬ ‫به ناک سر یل یاد ردید و ایتخ نن نشگیک بود ممل‬
‫هر ی ی ز دو ممل ‪ 19‬ادشاه وم نمود‪.‬‬

‫فرقه های یهودی‬

‫‪ _1‬ریسیون‪:‬‬

‫فاد می‬ ‫ر ز ریق وصی‬ ‫ین روه متصو ین و بار ند که زدو ت نمی کنند و م هب خوی‬
‫نمایند به روز قیام ‪ ،‬مدی ه و زهان دیگر عقیده د رند‪.‬‬

‫‪ _2‬صدیقین‪:‬‬

‫تسمیه ین روه به ین ناک ز قبیل تسمیه شئ به ضد نن س زیر یشان مشهور به ن ار ند ز قیام ‪،‬‬
‫ساب‪ ،‬زن ‪ ،‬و دوزخ من ر ند‪.‬‬

‫‪ _3‬متعصبین‪:‬‬

‫ند در و یل قرن ول نقدبی ر به ر ه ند ختند و یهودیان ه با دومانی ها‬ ‫در مف وره به ریسیون نزدی‬
‫هم ار نمودند به قتل رسانیدند‪.‬‬

‫‪ _4‬کاتبان‪:‬‬

‫قر ر د دند‬ ‫توس کتاب و نویسند ی خوی با شریع نشنایی اصل نمودند و وعد ر ودیفه خوی‬
‫یشان به ناک ماء و ساد نیز یاد می شوند‪.‬‬

‫‪ _5‬قاریان‪:‬‬

‫یشان ر به خود ز ب کردند و تنها به‬ ‫ریسیون داهر ردیده تبا‬ ‫ننان تعد د ندکی ند که بعد ز سقو‬
‫عهد قدیک عتر ن د رند‪.‬‬

‫‪ _6‬سامریون‪:‬‬

‫ننان ایفه ند ز متهودین ند که غیر ز بنی سر یل در یهودی د خل شده ند در کوه ها بی لمقدس‬

‫س ون د شتند یامبر موسی علیه لسدک هارون و یوشس بن نون علیه لسدک ر یر نتد نما یامیر‬
‫یامبر ن ز یشان ر نمی یرند‪.‬‬

‫‪ _7‬سب یه‪:‬‬

‫یرو ن عبد هللا ین سبا که که بخا ر نا بود ساختن سدک ز د خل خود داهر در سدک د خل ردید‬
‫و کسی بود که ضد ضر عثمان رضی هللا عنه ر ز قول به عمل یاده نمود و تنه ر بر نگیخ و‬

‫‪15‬‬
‫همین شخص بود که ادیث دروغین و موضوعی ر بر تقویه موقن خود تر ء نمود بنابر نن می‬
‫تو ن ف که رهبر تنه ها و ختد ا سیاسی و دینی در سدک همانا بود‪.‬‬

‫‪ _8‬یهود دونمه در زبان ترکی به معنا تبدیل شده و تغییر یا ته س و ین ناک رقه ز یهود س که در‬
‫ترکیه زند ی می کنند و تعد د شان به چند مقد ر نفر می رسد رهبر یشان به ناک شبتایزیفی که در سال‬
‫‪ 1622‬در ترکیه به دنیا نمد س ز مدتی دعا نمود که مسی ا نزا دهنده قوک یهود س شمار ز‬
‫یهودیان رو ا و ترکیه و نسیا میانه به دعو و یوستند خلیفه عثمانی و ر دستگیر و به سدک دعو‬
‫نمود و داهر سدک ر یر ما س ز ده سال معلوک شد که سدک ریب بی نبوده‪ ،‬خلیفه و ر به‬
‫لبانیا تبعید نمود و در ننزا سال ‪1676‬ک در ش ما تبا و در داهر مسلمان و در با ن یهود باقی‬
‫ماندند‪.‬‬

‫ت اد و شرقی که خد‬ ‫یهود دونمه در تضع ین خد عثمانی نقشی ساسی د شتند و کثری عضا‬
‫‪1‬‬
‫ر سر نگون و ترکیه نوین ر ساس ش ز میان یشان برخاسته بودند‪.‬‬

‫کتابهای یهودیان‬
‫‪ – 1‬تور که مشتمل به سفار نزگانه میباشد‪ -1:‬سفر ت وین و یا خلق‪ -2‬سفر خروت ‪ -3‬سفر‬
‫وین[ خبار]‪ -4‬سفر عدد‪ -5‬سفر تثنیه‪ ،‬ین کتاب به ناک سفار موسی علیه لسدک نیز یاد میشود‪.‬‬

‫ا‬ ‫‪ -2‬تلمود‪ :‬ین کتاب عبار ز رو یا شفاهی س که ننر ا خاک ها ز ی دیگر نقل نموده و ننر‬
‫خاک یوضاس سال ‪ 150‬ک در کتابی بناک[ لمشنا]یعنی شریع ت ر ر شده زمس نمود و نن نسب به تور‬
‫یثی شر و تفسیر ر د رد سال ‪216‬ک مربی یهو زیاد و رو یا مشضونی ر تدوین نمود و مشنا‬
‫در کتابها بناک[زمار ]شر ردید و زهمین مشنا و زمار تلمود تش یل میشود که در ننر یهود ز‬
‫‪2‬‬
‫همی زیاد بر خورد ر س که بر منزل تور نیز تفوق د رد‪.‬‬

‫دالیل منسوخیت و تحریف تورات‬

‫به زز قرنن کریک دیگر کتاب ها و ص یفه ها نسمانی یوسته مورد دستبرد و ت رین قر ر ر تله سل‬
‫و در معرا نابود بودند زیر خد وند تعلالی فلد و بقلا ننلر ر تضلمین ن لرده بلود‪،‬و یلن کلار ر بله‬
‫عهده خود علما و امدن نن کتاب ها شته بود و عدوه بر ین‪ ،‬ین کتاب هلا و صل فیه هلا نسلمانی‬
‫نیاز بشر ر در م دوده زمانی خاصی بر رن می کردنلد چنانچله خد ونلد سلب ان میفرمایلد {إنلان أنزلنلا‬
‫بلار بملا سلت فدو ملن‬ ‫لتور ة یها هد و نور ی ک لنبیون ل ین أسللمو للل ین هلادو و لربلانیون و‬
‫‪3‬‬
‫کتاب و کانو علیه شهد ء}‬

‫‪ 1‬شناخ دیان و م هب معاصر‪،‬ص ‪ ،550-548‬زستار ها در دین شناسی ت بیق‪،‬ص‪.158-157‬‬

‫‪ 2‬شناخ دیان و م هب معاصر‪،‬ص‪.551-550‬‬
‫‪ 3‬ما دة‪،‬نی ‪.44‬‬

‫‪16‬‬
‫ترزمه ‪ :‬ما تور ر که هد ی و نور در خود د رد‪ ،‬نازل کردیک ک می کنند بله نن یلامبر ن کله منقلاد‬
‫ک لهی ند بلر یهلود و لک می ننلد عالملان ربلانی و بلار همله لک ملی کردنلد بله ننچله لا د نن‬
‫رد نیده شده ند ز کتاب خد و بر نن و ه بودند‪.‬‬

‫ها که ین کتاب ها در میان ننهلا نلازل شلده سل نیلز بله نن‬ ‫ین و قعی علمی و تاریخی که خود نن م‬
‫عان عتر ن د رند‪.‬‬

‫کر نموده س قر ر یل س ‪:‬‬ ‫مهمترین نتایج دکتر بدر ن که در مورد ت رین تور‬

‫صلی س نسخه سامر ‪،‬نسخه عبر ‪،‬نسخه یونلانی؛و در میلان یلن‬ ‫‪ – 1‬تور د ر سه نسخه‬
‫سه نسخه تضاد ها و تناقضا و ضا ا و نقا ص بسیار وزود د رد به ونه که نمی تلو ن بله هلیچ‬
‫ی ز ننها عتماد نمود‪.‬‬

‫‪ – 2‬عهللد قللدیک[تور ]د ر چللام هللا متعللدد سل کلله تقریبللا هللیچ ی للی ز ننهللا بللا چللام هللا دیگللر‬
‫م ابق نمی کند‪ ،‬تور ین کشور با تور نن کشور‪ ،‬تور ین ا فه با تور نن ا فه‪،‬تور ین‬
‫نسل با تور نسل دیگر هک خو نی ند رد‪.‬‬

‫‪ -3‬سفار عهد قدیک[تور ] ر س ز ایا و سانه ها متناقا به هیچ وزه نملی تلو ن در بلین‬
‫ننها نوعی هک خو نی یزاد کرد به ونه که در برخی ز سفار دروغ ها و بهتانها بسیار رخنه کرده‬
‫س و تی مضامین بو ب در ی سفر و د با ی دیگر متناقا ند‪.‬‬

‫‪ – 4‬عهد قدیک نکنده ز سانه ها و توهما و سر ش ها زنسی مبت ل و بد نموز ها و نا رو یی ها‬

‫س که به هیچ وزه با مداهر هار و تقدس ساز ار ند ردند‪.‬‬

‫‪ – 5‬عدوه بر همه ین ها‪ ،‬مضامین تور با قایق علمی که بر ایه مشاهده و تزربه ثابل شلده سل و‬
‫با ندیشه و تعقل کامل یا ته بشلر ‪،‬منا ا د رنلد لر یلن تلور موزلود و لی نسلمانی میبلود هر لز‬
‫چنین شتباها در نن دید نمی نمد‪.‬‬

‫نلد‬ ‫‪ – 6‬عهد قدیک م الب و مضامین خود ر ز مآخ متعدد بر ر تله سل کله مهلک تلرین ننهلا عبلار‬
‫ز‪ – 1 :‬سرود خناتون ‪ – 2‬م ها نمینوبی ‪ – 3‬قانون مور بی‪.1‬‬

‫سوز شدن‪،‬مؤرخان یهود نیز خودشان قبلول‬ ‫نت‬ ‫‪ – 7‬ص یفه عهد قدیک [تور ] چندین بار دستخو‬
‫د رند که سه بار چنین وقایعی ی نمده س ‪..‬‬

‫نخستین بار زمانی بود که بخ نصر ادشاه بابل در سال ‪586‬ق ک بر یهود مله کرد و بیل لمقلدس کله‬
‫ر ضر سلیمان علیه لسدک لو تور و تبرکا نل موسی در ننزا م فود کرده بود نت زد‪.‬‬

‫سن لمقصود ی تو ید لمعبود‪،‬ص‪.68-67‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪17‬‬
‫بار دوک زمانی ادشاه ن اکیه یونان که لقب بیقانس بود در سال ‪168‬ق ک بر بی لمقدس هزلوک نورد و‬
‫ص یفه ها مقدس ر نت زد و تلدو تلور و نزلاک مر سلک مل هبی یهلود ر بله لور رسلمی ممنلو‬
‫عدک کرد‪.‬‬

‫لمقلدس ملله نملود‬ ‫نت سوز سوک‪ /‬در سال ‪70‬میدد تفاق تاد زمانی ه ادشاه رومی تیتوس بر بی‬
‫ین شهر ر همر ه با هی ل سلمیان تخریب و به ویر نه تبدیل کرد‪.‬‬

‫و قعی ین س که همه یی که کسانی ه یر مون عهد قدیک ت قیق وبررسی می نمایند و متوزه م اللب و‬
‫ر لله تصللویر هللا‬ ‫للز ر هللا زش ل و دروغللین بسللیار میشللوند کلله برخللی ز ننهللا عبللار نللد‬
‫خد وند‪،‬نلوده نشلان د دن نبیاء‪،‬تاکیلد بلر ناسلاز ار نشلان د دن دیلن بلا عقلل سلالک‪،‬و تضلاد‬ ‫نادرس ز‬
‫معارن دین با د ن ص یح‪،‬و تناقا ها بسلیار میلان سلفار قلدیک و تلی میلان م اللب یل سلفر و لد‬
‫مر تب م کور با نتایج ت قیقا زد غربی ها که ر زس به ین موضو نزاک د ده ند م ابق د رد‪.‬‬

‫س ینوز یلسون نز د ندی که خود یهود س ‪ ،‬نقد قو بر تور نوشته و نادرستی منسوب بودن‬
‫نن ر به نبیاء لهی به ثبا رسانیده س به ویژه در ملورد تلور ‪ ،‬و تاکیلد بیشلتر د رد و بلا د یلل‬
‫قا س ثاب نموده س که صدها سال س ز موسی علیه لسدک نوشته شده س ‪ ،‬و میگوید ‪ :‬کتلاب هلا‬
‫نزگانه نخس تور تالین خود موسی علیه لسدک نیسلتند بل له علزر ننهلا ر تلالین کلرده سل نتیزله‬
‫‪1‬‬
‫نهایی ژوه ها علمی ین س که کتاب نزگانه ز ‪ 28‬منبس بر ر ته شده ند‪.‬‬

‫سدک ‪،‬شماره ‪ 51‬ص ‪.14‬‬ ‫سن لمقصود‪،‬ص‪ 68‬و ضل نامه ند‬ ‫‪1‬‬

‫‪18‬‬
‫درس چهارم‬

‫‪19‬‬
 ‫نصرانیت‬
‫تعرین نصر نی ‪ :‬همان دین مسی ی س که بخا ر ت میل رسال عیسی علیه لسدک و وره ساختن‬
‫تعالیک که در تو ر نمده س با عیسی علیه لسدک نازل ردید‪.‬‬

‫تاسیس و افراد برازنده‬

‫ر یهودی بر م ور ی قوک یعنی مل یهود‪،‬هوی ید می کند‪،‬هوی مسی ی بر م لور یل شلخص‬
‫یعنی ضر عیسی علیه لسدک ش ل می یرد ز ین سبب شناخ نن ضر ‪،‬نخستین اک در شلناخ‬
‫مسی ی به شمار میرود‬

‫شایان کر س که یهودی در باره عیسی علیه سدک‪ ،‬ر ه تفری ر در ی ر ته‪ ،‬یشان ر به بد ترین‬
‫وصان همچون دروغگویی و ر مزد ی متهک می کند‪ ،‬و نبو یشان ر به رسمی نمی شناسد‪ ،‬ما‬
‫مسی ی ر ه ر ر ر ته و یشان ر ز درزه نسانی به مقاک لوهی و خد یی می رساند ین در الی‬
‫س که سدک م ابق به رو همیشگی خود که همانا عتد ل س در نق ه وس نن دو قر ر ر ته‬
‫س ‪.‬‬

‫عیسی مسیح علیه السالم از دیدگاه اسالم‬

‫عیسی علیه لسدک چنانچه ز قرنن ریک و ادیث نبو بر می نید ی ی ز یامبر ن ولو لعزک و صا ب‬
‫کتاب مستقل س و نسانی س که ب ور خارق لعاده ز دوشیزه معصومه به ناک مریک بدون در به‬
‫دنیا نمده س ‪.‬‬

‫مریک دختر عمر ن س عمر ن ی ی ز رهبر ن بنی سر یل بود خانم عقیک بود ولی خد وند تعالی‬
‫بر و مریک ع ا کرد بنابر نن و ن ر نمود که ننر به خدم بی لمقدس و عباد در نن رها کند‬
‫خود مریک زن نی و کار و اکی بود که خد وند و ر بر تماک زنان عالک شرن د د و بر زید‪.‬‬

‫عیسی علیه لسدک در بی ل ک ز مادر خود تولد شد یعنی بدون در زیر خد وند ز رو خود در و‬
‫دمیده بود بنابرنن تولد و به وزه م کور ادثه عزیب بود که توس نن بر بنی سر یل که غرق در‬
‫مادیا و تعلق سباب به مسب با شده بودند درسی د ده شده عیسی علیه لسدک ززانب خد وند به یث‬
‫یامبر بر بنی سر یل مبعوث ردید‪.‬‬

‫معجزات عیسی علیه السالم‬

‫بعد در نن می دمید و به مر خد وند نن ل‬ ‫رنده ر میساخ‬ ‫بنی سر یل صور‬ ‫‪ – 1‬ز ل بر‬
‫رنده میشد‪.‬‬

‫‪ – 2‬مرد ان ر به مر خد وند زنده می ساخ ‪.‬‬

‫یهود رمان ر تار عیسی علیه‬ ‫‪ – 3‬یهودیان با ی به غضب شدند و اکک رو انی بر ساس تر ن‬
‫لسدک و ک عد م ر صادر نمود‪.‬‬

‫‪20‬‬
 ‫ی ی ز یار ن ند خ که میگویند و [یهو‬ ‫خدو ند ش ل و صور عیسی علیه لسدک ر با‬
‫سخی یو ی] بود و ک عد ک با و زار شد وخد عیسی علیه لسدک ر به سو خود با برد ‪.‬‬
‫‪1‬‬

‫فرقه های نصرانی‬

‫ند ز‪:‬‬ ‫مو دین که ننان عبار‬

‫لن‪ :‬یرو ن نریوس که می ف ‪ :‬تنها در رورد ار وخد س و سر مخلوق میباشد ‪.‬‬

‫ب ‪ :‬بولس شمشا ی و یار ن در ن اکیه یشان می ویند‪ :‬عیسی علیه لسدک بنده خد و رستاده و‬
‫بوده وی ی ز یامبر ن خد میباشد‪.‬‬

‫نسانی ر تولد نموده س بناء و‬ ‫ت ‪ :‬نس وریون‪ :‬ننان یار ن نس ور می باشند و می ف مریک ق‬
‫مادر ی نسان س ‪.‬‬

‫‪ -2‬م هب کلیسا شرقی یعنی رتودکس که در قیق صل متقابل در رد عقیده نس ور میباشد یشان‬
‫بیع و ی مشی میباشد‪.‬‬ ‫عقیده در ند که بر عیسی علیه لسدک ی‬

‫ین م هب متأثر ز م هب نس وریه‬ ‫س‬ ‫و دو مشی‬ ‫‪ – 3‬م هب کاتولی ‪ :‬که نن م هب دو بیع‬

‫‪2‬‬
‫میباشد‪.‬‬

‫یعقوبیه‪ :‬ین روه که به یعقوب برزغانی منسوبند میگویند‪ :‬مسیح خود خد هس و با کفر عدیک مردک‬
‫مرد و به د ر زده شد و قتل شده عالک و ل سه روز بدون مدبر بود س ز مردن همان خد بند شد و‬
‫همچنان شد که قبد بود خد ادث شده بود و ادث قدیک شده بود وهک همان خد در ش ک مریک به صور‬
‫‪3‬‬
‫مل بود‪.‬‬
‫‪ – 5‬بروتستان ‪:‬کلیسا ننان به ناک نزیلیه یاد میشود زیر ننها تنها نزیل ر یرو می نمایند و هک ننر‬
‫مخصوص رزال کلیسا نمی د نند ین م هب یثی نقدبی ر در مف وره نصر نی د رد ننان ز ق‬
‫مغفر ‪ ،‬ستماله‪،‬منس نماز با زنازه مقصور بودن ودیفه و سل ه کلیسا به وعد و رشاد ومنس ستعمال‬
‫‪4‬‬
‫لغ غیر مفهوک در نماز‪ ،‬ز همه ینها ن ار می ورزند ننر قبول ند رند‪.‬‬

‫معتقدات نصرانیت‬
‫‪ – 1‬عقیده لوهی و تثلیث‪ :‬به وزود رورد ار بزرگ و خالق کا نا عقیده د رند زیر در صل ننها‬
‫هل کتاب ند لی ن همر ه با و سر[عیسی علیه لسدک] و رو لقدس [زبر یل علیه لسدک] ر شری‬
‫می سازند در بیان ین مفاهیک و رب د دن بعضی نن بالبعا دیگر که قانیک سه انه ر چنین تفسیر می‬
‫نمایند که نن و د نی س در تثلیث و تثلیث س در و د نی ‪.‬‬
‫‪ 11‬شناخ دیان و م هب معاصر‪،‬ص ‪ -483-481‬زستار ها در دین شناسی‪،‬ص ‪.616-160‬‬
‫‪ 2‬شناخ دیان ‪،‬ص‪.487‬‬
‫‪ 3‬مزله ند سدک‪،‬ص‪.32‬‬
‫‪ 4‬شناخ دیان‪.488،‬‬

‫‪21‬‬
‫ساب و کتاب به عیسی بن مریک علیه لسدک‬ ‫‪ – 2‬عقیده به روز زز ء معتقد ند که در روز نخر‬
‫و قدر ز زنس بشر وزود د رد که نن و ر در م اسبه مردک در‬ ‫س رده خو هد شد زیر در‬
‫مقابل عمال شان کم می نمایند‪.‬‬

‫‪ – 3‬عقیده به صلیب زده شدن مسیح‬

‫در زمینه به صلیب زدن ضر عیسی علیه لسدک نازیل چهار انه به تفصیل سخن فته ند خدصه‬
‫ب ث ینس که می ویند به ک ن یس د یس رومی‪ ،‬یهود ر برد ر زدند و و و ا یا ‪.‬‬

‫ما قرنن کریک دری نیه کریمه همه تر ء ها ر بر مد می ند{و ما قتلوه و ما صلبوه و ل ن شبه لهک}‬
‫ترزمه نه و ر کشتند و نه به د ر نویختند ‪ ،‬ل ن کار بر ننان مشتبه شد[متردد ردیدند که نیا عیسی یا‬
‫‪1‬‬
‫دیگر ر کشته ند و درین باره با همدیگر ختدن ندر ید کردند‪.‬‬

‫‪ – 4‬عقیده یا مزدد‬

‫چهارمین عقدیه مسی ی درموردعیسی علیه لسدک عقیده یا مزدد س که می ویند س ز سه روز‬
‫ز و ا دو مرتبه ضر مسیح زنده شد و ندرزها و ر هنماییها به و ریون خود د ش ودوباره به‬
‫‪2‬‬
‫نسمان ر‬

‫کفاره‬ ‫‪ -۵‬عقیده‬

‫به عقیده نصر نی ها عسیی علیه لسدک در عوا دیگر مخلوقا به د ر کشیده شد و زان س رد‪ ،‬لبته به‬
‫خا ر که خد وند تعالی ز ی رن بشر ر خیلی دوس د رد و ز زانب دیگر عادل س به همین خا ر‬
‫ر ک مرت ب‬ ‫سر یگانه خود ر بر نزا زهان ز ناهی ه ندک علیه لسدک در وق خوردن ز درخ‬
‫همان‬ ‫شده بود نزا دهد عیسی علیه لسدک به رضا کامل خود به د ر نویخته شد و توس نن با‬
‫‪3‬‬
‫خ ا و ناه غلبه اصل نمود‪.‬‬

‫کتابها و انجیل هایش‬

‫نن عهد قدیک س که صل و ساس دین نصر نی به شمار میرود‪.‬‬ ‫تور‬

‫عهد زدید‪ :‬یعنی نزیل‪ ،‬نزیل ها معتبر که کلیسا ها در قرن سوک میدد به نن عتر ن نمودند چهار‬
‫ند‪:‬‬

‫‪ _1‬نزیل متی‪ :‬متی ی ی ر شا رد ن دو زده انه بود که نزیل ر به زبان عبر نی و یا سریانی نوشته‬
‫بود‪.‬‬

‫‪ 1‬سورة نساء‪،‬نی ‪.158‬‬

‫‪ 2‬مزله ند سدک شماره سوک ص ‪۳۲‬‬
‫‪ 3‬شناخ دیان و م هب معاصر ص ‪489‬‬

‫‪22‬‬
‫تعین‬ ‫تعیلک مسی ی‬ ‫کسی ه ز میان همان هفتاد نفر که بر‬ ‫‪ _2‬نزیل مرقص‪ :‬نوسینده نن یو نا س‬
‫شده بود می باشد‪.‬‬

‫خود همر ه و‬ ‫صل که با بوس درسفر و قام‬ ‫بیب ویا تصویر ر بود یهود‬ ‫‪ _ 3‬نزیل لوقا‪ :‬و‬
‫ر یق بود و ز شا رد ن عیسی علیه لسدک نمی باشد‪.‬‬

‫‪ _4‬نزیل یو نا‪ :‬یو نا ر زمله و ریون بود عیسی علیه لسدک ر دوس د ش بعضی می ویند و‬
‫ی شخص مزهول له ویه بوده که در همان و یل نصر نی تنها رد بود که قایل به تثلیث و به لوهی‬
‫‪1‬‬
‫عیسی علیه لسدک ردیده بود‪.‬‬

‫نقد اناجیل چهار گانه‬

‫ن مستقیما ز مدء عیسی علیه‬ ‫نزیل ها چهار انه چنین مد ده موزود س که هیچ ی‬ ‫با‬
‫لسدک نوشته نشده س و نویس ند ان به نن به ند زه د ر هلی نبوده ند که ز علما دین به شمار‬
‫نیند عدوه بر نن ه صل نزیل ضایس شده س شرو رو ی که ی کتاب نسمانی ننر تقاضا می کند‬
‫در ننها وزود ند رد‪.‬‬

‫دکتور بدر ن می رماید نزیل داهر ند زمانی س ز عیسی علیه لسدک مفقود ردیده و چیز ز نن‬
‫باقی نمانده س وننچه ر که مروز مسی یان به عنو ن نزیل با ـن نشنایی د رند به نویسند ان نن نسب‬
‫د ده شده س که ز میان ننها چهار نزیل ز معرو ترین ننها می باشد‪ :‬متی‪ ،‬مرقص‪ ،‬لوقا‪ ،‬یو نا که ننها‬
‫نازیل ر‬ ‫ر ز میان هفتاد نزیل نتخاب کرده ند با نن و ک ت ریک قر بل ه ز میان بردن بقیه‬
‫صادر کردند‪.‬‬

‫لبته برخی ز‬ ‫ین نزیل ها به زز سلسله م البی در باب سیرة و زند انی عبیب علیه لسدک نیس‬
‫فتارها و مو عد هک دربر د رد مه در برخی مو رد با ی دیگر بسیار تضاد د رند‪.‬‬

‫ر زس به تاری نگار ین نزیل ها و زبان صلی نمها و زبانی که به نن ترزمه شده ند ختدن ندر‬
‫نتساب ین نازیل به مؤلفان ننها تردید د رند شی رضا‬ ‫بسیار وزود د رد تی م ققان در مورد ص‬
‫در مزله لمنار ز د رة لمعارن ر نسه نقل می نماید که نازیل چهار انه مورد عتماد مسی یان سیصد‬
‫سال س ز ضر عیسی علیه لسدک نوشته شده ند‪.2‬‬

‫شناخ دیان و م هب معاصر ص ‪485-484‬‬ ‫‪1‬‬

‫سن لمقصود ی تو ید لمعبود ص ‪68‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪23‬‬
‫درس پنجم‬

‫‪24‬‬
 ‫صائبه‬
‫رو‬ ‫مدی‬ ‫شتند و به عباد‬ ‫ر‬ ‫و نصر نی‬ ‫تعرین صا به ‪ :‬صا به روه ر ویند که دین یهودی‬
‫نوردن د و بعضی فته ند که روه ر صا به ویند که کتاب زبور ر می خو ندن و خود ر به نن منسوب‬
‫‪1‬‬
‫من نمودند‪.‬‬

‫صا به مند یه میباشد ین ا فه خود ر به ی یی علیه لسدک‬ ‫و یگانه روه که ز ننها به زا مانده س‬
‫منسوب نموده و یشان ر یامبر خود می د نند‪.‬‬

‫تاسیس و افراد برازنده‬

‫صا به مند یه دعا می نند که سابقه دین یشان به دور ن ندک علیه لسدک باز می ردد و می ند رند که‬
‫د شتند بعد‬ ‫بتد در لس ین قام‬ ‫و به سو ننان رستاده شده س‬ ‫ی یی علیه لسدک یامبر یشان س‬
‫تاثیر ز شتند و‬ ‫ر یان خوی‬ ‫نمودند و در ننزا به‬ ‫ز مدتی ز ننزا خر ت شده به شهر ر ن هزر‬
‫خود شان نیز ز ستاره رستان یعنی صا به ر ن متاثر ردیدند‪.‬‬

‫بعد ز ر ن به و ن علی شان در زنوب عر ق هزر نموده تا ل ال در ننزا زند ی می نمایند و به ناک‬
‫صا به ب ایح شناخته میشوند‪.‬‬

‫که در سال ‪۱۹۶۴‬ک به یث ر یس رو ننان در بغد د‬ ‫کتر ر با شی عبدهللا بن ساک ز زمله یشان س‬
‫قام می نمود‪.‬‬ ‫قام د ش و درسال ‪۱۹۵۴‬هـ در خانه که زو ر سفار بری انیا در کرخ بغد د د ش‬

‫کتب ایشان‬
‫سریانی می باشد نوشته شده‬ ‫به لغ‬ ‫نزد ننان تعد د ز کتب مقدسه وزود د رد و به لغ سامیه که نزدی‬
‫س ‪:‬‬

‫و در نن مبا ث بزر ی‬ ‫‪ – ۱‬کتر ربا در مورد ین کتاب معتقد ند که ص یفه ها ندک علیه لسدک س‬
‫ز نداک ت وین عالک ‪ ،‬ساب مخلوقا ‪ ،‬دعا ها و قصه ها وزود د رد ‪.‬‬

‫‪ – ۲‬در س دیهیا ‪ :‬یعنی تعالیک ی یی در ین کتاب تعالیک و زند ی ی ی علیه لسدک وزود د رد ‪.‬‬

‫‪ – ۳‬لستار ‪ :‬یعنی کتاب لن ا ‪ :‬ین کتاب به م ا ل و ن ا شرعی و خ به تعلق د رد ‪.‬‬

‫لتنزیل و قا ق لتآویل ‪۱۲۰/۵۶‬‬ ‫‪ 1‬تفسیر مد ر‬

‫‪25‬‬
 ‫‪ – ۴‬سدره دنشماثا ‪ :‬ین کتاب یر مون تعمید و سو و ر ب ث می نماید‪.‬‬

‫‪ – ۵‬کتاب لدیدنان‪ :‬درین کتاب قصه ها و تصویر ها بعضی ز رو انیون وزود د رد ‪.‬‬

‫‪ – ۶‬کتاب لنیانی ‪ :‬یعنی شعار و کار دینی‬

‫‪ – ۷‬تفسیر بغیرب‪ :‬ین کتاب مخصوص به تشریح زسک نسان و ترکیب نن بوده و نیز عاک ها ر بیان‬
‫می کند که در مناسبا و مر سک مختلن دینی خورده می شود ‪.‬‬

‫معتقدات ایشان‬
‫نمی کند و مخلوق به و نمی‬ ‫‪ – ۱‬در صل به وزود خد وند ی تا‪ ،‬خالق و زلی که و س و ر در‬
‫رسد عقیده د ردند‪.‬‬

‫لی ن بعد ز ین نن عقیده د رند که ‪ ۳۶۰‬شخص دیگر وزود د رد که کارها رورد ار ر نزاک می‬
‫دهند ین شخاص خد یان و لهه نیستند مل و رشته نیز نیستند ولی همه کار ها ر ز قبیل رعد‪،‬برق‪،‬‬
‫بار ن ‪ ،‬و ن تاب ‪ ،‬شب و روز و ‪ ...‬نزاک می دهند نن شخاص غیب ر می د نند و هر کد ک شان در عالک‬
‫نو ر ممل تی د رند‪.‬‬

‫ین ‪ ۳۶۰‬نفر مثل دیگر مخلوقا زنده خلق نشده ند و لی ن خد وند ننان ر تاک ر ته ند نمود و ننان خلق‬
‫شده به زنانی ز زنس خود شان زدو ت نمودند ریق و تناسل شان ین ور س که رد ز ننان کلمه‬
‫ر تلفد نموده در نثر نن زن ور امله شده ی ی ز ننان ر تولد می کند‪.‬‬

‫ز همین زه شتاره ر تعدیک و تقدیس می نمایند‪.‬‬ ‫‪ – ۲‬معتقد ند که ستار ها زا س ون مد ه س‬

‫‪ – ۳‬نماز در ی روز سه سه بار د ء می شود که قبل ز ن تاب بر نمد و وق زو ل و قبل ز غروب و‬

‫در روز ها ی شنبه و عید ها مست ب س که با زماع د ء شود ما در نماز یشان رکو ‪ ،‬سزده‪ ،‬و‬
‫قیاک وزو ز ند رد تقریبا ی ساع و یا نزده دقیقه ر دربر میگیرد‪.‬‬

‫می نمایند‪.‬‬ ‫در وق نماز متوزه برت زد شده هف بار قر‬

‫دل خد وند می د نند کن‬ ‫‪ – ۴‬صا به مروز ر ر ک د نسته ننر ز زمله ت ریک نمودن چیزها‬
‫در سال به مد ‪ ۳۶‬روز ز خوردن وش های ه بر یشان دل س متنا می ورزند‪.‬‬

‫شان را بود ولی صا به‬ ‫می رماید که روزه در سال ‪ ۳۰‬روز با‬ ‫ین ندیک در کتاب لفهرس‬
‫مروز ننر تغیر د ده ند‪.‬‬

‫را می د نند ‪.‬‬ ‫مرد و زن ی سان و بدون تفاو‬ ‫‪ – ۵‬هار با‬

‫‪26‬‬
‫به‬ ‫ق س نشده باشد نزاک می شود زنای‬ ‫بیعی‬ ‫در نب ها زار که ز مزر‬ ‫هار با‬
‫هار ضرور د رد که نن با غو ه خوردن سه بار در نب زار با نی غسل نزاک میشود‪.‬‬

‫ر درین ال زایز نمی د نند ‪.‬‬ ‫می باشد زیر قر‬ ‫لبته بدون قر‬

‫تعمید و اقسام آن‬

‫تعمید بزر ترین شعا ر ین دین به شمار میرود و نن نزاک نمی شود و مگر در نب زار و ت میل نمی‬
‫شود مگر به غو ه خوردن در نب ‪ ،‬بر بر س که تابستان باشد و یا زمستان باید تعمید توس شخصی‬
‫دینی نزاک شود‪.‬‬

‫تعمید در ال و د ‪ ،‬ن ا ‪ ،‬و تعبد زتماعی و عید ها می باشد کسی ه بدون تعمید بمیرد و نزس بوده‬
‫لمس کردن نن ر ک میباشد بناء شخص قریب لمو تعمید نماید ‪.‬‬

‫نزد ننان همیشه بودن در دوز وزود ند رد بل ه وقتی نسان می میرد یا زن برده می شود و یا به ا‬
‫کننده یعنی دوزخ و در نن زا به درزا متفاو تا ا شدن و ع ب می شود و بعد ز رو و به مأل‬
‫علی نتقال می نماید و رو زاوید ن بوده زسد انی میشود‪.‬‬

‫جا های نفوذ‬

‫صا به مند به موزوده در کناره ها ایان نهر ها دزله و ر منتشر ند و در منا ق هو ز س ون‬
‫د شته و در شهر ها لعمارة رنا ریه بصره ‪ ،‬قلعه صالح – لفایه ‪ ،‬زکیه‪ ،‬باز ر‪ ،‬شیوخ‪ ،‬وقرنه به‬
‫چند رچک زند ی می نمایند مثل رچک بغد د‪ ،‬رچک له ‪ ،‬رچک دیو نیه ‪،‬‬ ‫کثر وزود د رند ننان ت‬
‫رچک کو و رچک کرکو و رچک موصل‪....‬‬

‫همچنان در یر ن در کنار نهر کارون و ر منتشر ند و در شهر ها سا لی یر ن مثل م مره ‪ ،‬نا ریه‬
‫هو ز‪ ،‬شمشتر و دز ول س ون د رند‪.‬‬

‫تعد د شان تقریبا به ده هز ر نفر تخمین میشود که کثر یشان در عر ق س ون د ردند‪.‬‬

‫و در زاها دیگر مانند بری انیا و مری ا و ر نسه نیز رسیده ند‪.1‬‬

‫لموسوع لمیسرة ‪.۳۱۰-۲۹۶:‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪27‬‬
‫درس ششم‬

‫‪28‬‬
 ‫آیین زردشتی‬
‫نسسن زردشتی قبل ز دهور سدک در منا ق یر ن و غانستان مروز ودر نقا ی ز ززیرة لعرب به‬
‫خصوص در سو ل عمان و منا قی ز یمن وغیره نفو ر و ن د ش ما س ز دهور سدک کثری‬
‫یرو ن ین نیین به سدک رویدند‪.‬‬

‫یرو ن ین دین به ناک ها بر و مزوس نیز یاد می شوند و ژه کبر در زبان سریانی به معنا کا ر س‬
‫که ز زانب دیگر ن بر ننها دق ردیده وکلمه مزوس که در قرنن نیز کر نن نمده در زیان ریایی‬
‫قدیک معنا خادک ر می رساند ما مروز بیشتر معنا نت رس ر در هان تد عی می کند مزوسیان‬
‫که و قعا مشر و نب رس بودند و به وزود دو انگی و نبرد نور و دلم باور د شتند بیشتر ز‬
‫زردش وزود د شتند وقبی که زردس نمد عقاید ننها ر منسوخ قر ر د د تو ید ر زانشین شر‬
‫رد نید ما س ز و باور ها شرکی دوباره بر یرو ن و غلیه نمود و تعالیک تو ید و ر به‬
‫ر موشی س ردند و به همین ساس س که س ز دهور سدک همان سک سابقه مزوس بر زردشتیان نیز‬
‫دق ردید‪.‬‬

‫زندگانی شخصیت زردشت‬

‫درباره زمان هور و تولد زردش ختدن وزود د رد نچه مسلک س ید ی و صدها سال قبل میدد‬
‫مسیح بوده س همچنان درباره م ل تولد و نیز ختدن س ما مؤرخین غانی‪ ،‬بلهی تودن و ر‬
‫یقینی و ق عی می د نند‪.1‬‬

‫ز زمله می ویند و‬ ‫زیاد توأک بوده س‬ ‫بنابر رو یا کتب زردشتی و د زردش با خو رق عاد‬
‫در هنگاک تولد نا ا به صد بلند خندیده س ‪.‬‬

‫زردش ز هف سالگی تا انزده نزد یر مرد د نا به ناک برزین کورس د ن نموخ ودر سن بیس‬
‫سالگی عزل و وشه یر ر ختیار نمود و ز مردک منزو شد ودر ندیشه و تأمل قرور و تعد ز‬
‫ده سال ندیشه و نزو که توأک با کک خور و کن خو بی بود در سن سی سالگی به سر غ زامعه نمد‬
‫ومدعی شد که ز زانب هور مزد مبعوث ردیده تا مردمان ر به رست خد وند ی تا ور ه درس‬
‫هد ی کند و ند ر نی و فتار نی و کرد ر نی ر به ننها بیاموزد زردش چون دعو خود ر‬
‫نش ار ساخ رؤسا و رو انیون وق و ر من رن و بدعت ار خو ندند ما س منادر تی که میان‬
‫زردش و کاهنان صور می مو ق شد که شتاسم ادشاه بل وزاماسم وزیر و ر به یر نیین‬
‫خود قناع دهد‪.‬‬

‫چند سال بعد رزالب ادشاه تور ن زمین که بیع رس بود ز ادشاه بل خو س تا به دین زد د‬
‫بر ردد ما ن یر و در نتیزه زنگ ها خونین و و نی بین ر ین در ر که در ی ی ز ین‬

‫زستارها در دین شناسی ت بیقی ص ‪.103‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪29‬‬
‫نفر تور نی در سن‪ 77‬سالگی‬ ‫ی‬ ‫بود‪ ،‬به دس‬ ‫که در تش ده بل مصرون عباد‬ ‫زنگ ها زردش‬
‫به قتل رسید‪.1‬‬

‫قبل ز دهور زردش نریا یان در ب رستی وشر به سر می بردند و به تعد د خد یان و رباب نو‬
‫معتقد بودند ما زردش خد یان نی ی ر دری خد من صر کرد وننر هو ر مزد یعنی سرور د نا‬
‫نامیده خد یان بد ر در ی خد من صر کرد وننر هریمن خو ند وکلمه دیو ر که ی ز و به معنی‬
‫خد بود مر دن کلمه غول و مر ه کننده قر ر د د و ز نن وق به بعد خد رس ر مزدیسنا ومشر‬
‫ر دیوسنا می نامیدند درباره ین ه یا زردش مو د خالص بوده یاشنو ‪ ،‬ختدن ندر وزود د رد و‬
‫عل ننهک ین س که در کتب مقدس زردش همیشه دو مبدأ خیر شر‪ ،‬هور مزد و هر یعنی خود نمایی‬
‫می کند وبه درستی مهلوک نیس که هریمن مخلوق هور مزد س یا ین ه خود به ور مستقل ز زل‬
‫در هلو و وزود د شته ر قر ر باشد که هریمن مخلوق هور مزد نباشد معنای ین می شود که‬
‫ر چه ی ی ر نفرین وریگر ر ستای نماید ما ر هریمن مخلوق‬ ‫زردش به دو خالق معتقد س‬
‫ین می شود که زردش مو د وبه ی خالق عقیده د رد چنانچه در سدک‬ ‫هور مزد با شد نتیزه‬
‫شی ان به عنو ن منبس شر وزود د رد ما خود و مخلوق ون ریده خد س‬

‫با ین د یل وقر ین موزود نشان دهنده ین س که زردش ی مو د خالص و تما ً ز نبیایی‬

‫ا د بن زک ندلسی زردشتیان ر در هنه مسایل همانند هل کتاب م سوب کرده س‬ ‫نسمانی بودهاس‬
‫‪.2‬‬
‫د نشمند بزرگ مصر ‪،‬عقاد می وید‪ :‬زردش رست بنها ر ر ک کرد ونت ر به عتبار ین که هنه‬
‫عناصر ن رینشن صان تر و ا تر س تقدیس نمود‪ ،‬ما ننر ن رید ار و معبود قر ر ند د وزود عقیده‬
‫به بهش ‪ ،‬دوزخ‪ ،‬میز ن و ل صر در کی زردشتی نیز د ل د رد بر ین که زردش ی مو د‬
‫ونیین زردشتی در صل ی دیان تو ید ونسمانی بوده که بعدها مورد دستبرد وت رین قر ر ر ته‬
‫س ‪.3‬‬

‫همچنان ادیث رو ی شده ز یامبر صلی هللا علیه وسلک مبنی بر قبول ززیه ز مزوس ولزوک تعامل با‬
‫یشان همانند هل کتاب نیز همین ندر ر تایید و تقوی می نماید‬

‫ماک مال ز یامبر صلی هللا علیه وسلک رو ی می نماید که یشان در مورد مزوس رمودند« سنو بهک‬
‫سن أهل ل تاب»‪ 4‬ترزمه ‪ :‬با مزوسیان مانند هل کتاب برخورد نماید‪.‬‬

‫ماک بو د ود ز بن عب اس رو ی می ند که رمود‪ :‬هل ارس زمانی ه کتاب دین زردشتیان وستا ناک‬
‫زیاد ر‬ ‫د رد که به معنا علک و د ن س ‪ ،‬ز وستا مروز چنین بر می نید که ین کتاب ت و‬
‫ش بر شته‪ ،‬تا نن ه به ش ل مروز در نمد‪ ،‬و در بخ ز ین مزموعه چنین نمده س که به‬

‫تاری مخاصر غانستان ص ‪.12-11‬‬ ‫‪1‬‬

‫بن زک علی بن مد ندلسی لم لی ‪.456/7‬‬ ‫‪2‬‬

‫زستار هایی در دین شناسی ت بیقی ص ‪.106‬‬ ‫‪3‬‬

‫لمؤ ا ‪ :‬کتاب لزکاة باب ززی هل کتاب‪،‬شماره دیث ‪.617‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪30‬‬
‫نسخه نوشتند وس س در دو‬ ‫او در دو‬ ‫رمان شتاسب کتاب وستا ر بر رو دو زده هز ر وس‬
‫ز بین برد بعدها کسانی در‬ ‫کتابخانه قر ر د دند س ندر مقدونی س ز مله به یر ن ین در نسخه ر‬
‫در ا ده ها مانره برو رد‬ ‫زمان ش انیان و ساسانیان بخ باقی مانره ز نن کتاب ر با زودن ننچه‬
‫رد نور شد که به صور‬ ‫نور کردند سر نزاک در سده ها نزک وششک هزر بار دیگر ین کتاب‬
‫کنونی درنمد‪.‬‬

‫کتاب موزود بر نج بخ صلی تقسیک می شود ‪ _1‬ی سنا که به معنا نیای س و مشتمل بر هفتاد و‬
‫دو صل می باشد ‪ _2‬ویس ر که کشتمل بر‪ 23‬صل س وداین دینی و خدقی یشو یان دینی ر بیان‬
‫می کند ‪ _3‬ش ها که به معنا نیای ها و منازا س ‪ _4‬خرده وستا که به معنا وستا کوچ‬
‫س ‪ _5‬و ندیر د که به معنا کتاب د د و قانون س ‪.1‬‬

‫ر نوش ‪ .2‬یعنی در ثر وسوسه شی ان ز ر ه ر س‬ ‫یامبر شان و ا کرد بلیس بر یشان مزوسی‬

‫من رن شده‪ ،‬مزوسی ر ختر نمودد‪.‬‬

‫عبد ل ریک شهرستانی در باره زردش می نویسد‪ :‬دین و عبار بوده ز رست خد وتر شی ان‬
‫و مر به معرون و نهی ز من ر و زتناب ز خبا ث به فته و‪ ،‬روشنی و تاری ی دو صل متضاد‬
‫هستند که دنیا مرکب ز هر دو ننها می باشد وخد وند تعالی‪ ،‬خالق نور ودلم س و و یگانه و بی‬
‫شری و بی همتا س و درس میس که دلم ر به و منسوب نماییک بل ه نور صل س و وزود‬
‫قیقی س و دلم تابس و س ‪ ........‬و مر و ر کتابی س موسوک به وستا که ننر تصنین نمود و‬
‫بعضی می وید بر و نازل شده س ‪.3‬‬

‫تعالیم وعقاید آیین زردشتی‬

‫خدا در آیین زردشتی‪:‬‬

‫زردش خد یان متعدد نریایی ها ر با ل خو ند و به زا تو ید ر م ر نمود ما س ز زردش‬
‫تعالیک تو ید و دستخو ت رین و تغییر قر ر ر ماباید میان تعالیک ونموزه ها شخصی زردش‬
‫و عقاید زردشتیان س ز و رق بگز ریک مروز درکتب مقدس زردستی که کثر بعد ز و نگار‬
‫یاعته س دو خد به ناک ها هور مزد و هریمن وزود د رد که هر چه چیز و خوبی و روشنایی س‬
‫ریده هور مزد س و هر چه شر وبد و زشتی وتاری ی مخلوق هریمن و هر کد ک ز ین دو خد‬
‫بر خود مش ید خاصی د رند‪.4‬‬

‫تاری و مقارنه دیان‪ ،‬م هب‪ -‬رقه ها معاصر ص ‪.124-123‬‬ ‫‪1‬‬

‫لسزستانی‪ ،‬بود ود‪ ،‬سیلمان بن شعث سنن بو د ود دیث شماره ‪.3042‬‬ ‫‪2‬‬

‫شهرستانی‪ ،‬عبد ل ریک‪ ،‬علل و لنمل ‪...‬‬ ‫‪3‬‬

‫زستار ها در دین شناسی ت بیقی ص ‪.108‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪31‬‬
 ‫ایمان به بهشت و دوزخ‬
‫ستو ر س کسان ه به‬ ‫دین زردشتی بر سه صل نی ی همین ند ر نی ‪ ،‬فتار نی وکرد ر نی‬
‫صول نی ی عنل کنند در عالک نخر مورد ل ن و ر م هور نزد قر ر ر ته و مست ق دخول در‬
‫بخش می شوند و برع س کسانی ه به بد ر نید و ند ر بد و فتار بر و کرد ر بر یشه کنند‪ ،‬زایگاه‬
‫ننان دوزخ خو هد بود‪.1‬‬

‫اعمال دینی زردشتیان‬

‫نمی شود‬ ‫خامو‬ ‫معابد که در نن نت‬ ‫زردشتیان نت ر مقدس می شمارند و معابد ننان نتش ده س‬
‫مورد تر ک قر ر می یرد‬

‫بر هر زردشتی و زب س که در هر شبامه روز نج بار در یشگاه خد وند نماز بگز رد‬

‫درین دین چشن ها متعدد در صول مختلن سال بر ز ر و در ننها ز هم ها خد س اس ز ر می‬

‫شود‬

‫خدقی زیاد درنن وزود د رد‪.‬‬ ‫خدقیا تاکید می شود وهمچنین دستور‬ ‫درین دیان بر رعای‬

‫مرزس سابق ص ‪.109‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪32‬‬
‫درس هفتم‬

‫‪33‬‬
 ‫هندویت‬
‫تعریف دین هندویت‪ :‬مزموعه ز معتقد دین توتمی‪ ،‬بیع رستی‪ ،‬رو رستی و معتقد دین‬
‫بود یی دین برهمایی و تزید دیگریس که توس برهمنان ز قرن ششک قبل ز میدد تا قرن ول‬
‫‪1‬‬
‫میدد به نن مل ق شده س ‪.‬‬

‫تاسیس و افراد برازنده‪:‬‬

‫بر دین هندوی مؤسس معین یا نمی شود و بر کثر کتاب ها نن تالین کنند ان مشخص معلوک‬
‫نیس بل ه تش ید دین و کتب نن در ش زمانه ها دور ودر ز ت میل ردیده س ‪.‬‬

‫به‬ ‫زنگزویان نریایی که درقرن انزدهک قبل ز میدد به هند نمده ند ولین تاسیس کنند ان دین هندوی‬
‫شمار میروند ‪.‬‬

‫در قرن ششک قبل ز میدد دین هندوی توس کاهنان بر همه ترقی نمود ننان کسانی بودند که می ند شتند‬
‫در بیع ننان عنصر لهی وزود د رد‪.‬‬

‫بار دیگر در قرن سوک قبل ز میدد توس قو نین{منوشاستر} ترقی کرد‪.2‬‬

‫کتاب های مقدس آیین هندویی‬

‫ند ز‪ :‬وید ‪ ،‬و انیشادها‪،‬‬ ‫تعد د کتابها دین هندوی زیاد س ما مشهور ترین و مهمترین ننها عبار‬
‫مهابهارتا و یتا ‪ .‬نویسنده و مؤلن ین کتابها معلوک نیس ‪.‬‬

‫‪ _1‬وید ‪ :‬مشهور ترین کتاب مقدس هندو ن وید س و نن به معنا د ن س که ز ریق سمس به‬
‫دس می نید وید ز ندر تاریخی رزشمند س ‪ ،‬زیر زند انی رهنگ‪،‬عقایدو سنتها نریایی ها ر به‬
‫صور خیلیها مفصل منع س کرده س ین کتاب به چهار بخ تقسیک شده که عبار ند ز‪ :‬ریگ‬
‫وید ‪ ،‬یازور وید ‪ ،‬ساما وید نثار وید ‪.‬‬

‫‪ _2‬و انیشادها‪ :‬کتاب به نثر بوده در شر وید به زبان سانس ری نوشته شده س ونن به معنا‬
‫صول تعیما سر ر نمیز س و مشهون ز تخید لسفی وعر انی‪ ،‬ولی در هک برهک ونامندک و ر ز‬
‫تناقا س درین کتاب در باره سر ر هستی‪ ،‬نغاز ن رین و د خد یان و و د ماده و صور‬
‫ب ث شده س ‪.‬‬
‫س به زبان‬ ‫‪ _3‬مهابهار تا‪ :‬کتاب دیگر هندوها مهابهار تا یا هند بزرگ س و نن ز منانه‬
‫و نی میان شاهز د ان نریایی در روز ار ن قدیک سخن می وید‬ ‫سانس ری که در نن ز زنگ ها‬
‫مهابهار تا شامل ‪ 11000‬بی بوده ز زمله بزر ترین ماسه ها رزقی زهان به شماد میرود ین کتاب‬

‫دیان زهان وچگونگی مقارنه ننها‪،‬ص ‪.49‬‬ ‫‪1‬‬

‫– ع ایی ص ‪.514‬‬ ‫لموسوع لمیسرة ی دیان و لم هب لمعاصرة ترزمه ک‪-‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪34‬‬
‫ر بر همچنان خدصه کرده‪ ،‬کتاب کوچ ی ز نن ترتیب د ده ند که بها ودکیتا یعنی نغمه لهی خو نده‬
‫‪1‬‬
‫می شود و در نن ی ی ز خد یان معرون هند موسوک به کرشنا مورد تقدیس و ستای قر ر ر ته س‬

‫تر ک‬ ‫قو نین مانو‪ :‬قو نین مانو مزموع ز قو نین قوقی هندویی س که ز همه بیشتر مورد‬
‫صول‬ ‫هندو ن می باشد و در تثبی و تقوی رکان و ایه ها دین هندویی رول به سز یی د شته س در‬
‫تر ک‬ ‫ز نصایح مانه نیز به چشک می خورد به عنو ن مثال اع و‬ ‫د وزده انه ین کتاب اره‬
‫وزود‬ ‫و لدین و معلک‪ ،‬توبه‪ ،‬ر ستی صبر و ش یبایی ر ناک برد ولی دالمانه ترین قانون ه درین کتاب‬
‫د رد قانون کاس با بقا و قانون مربو به زن س ‪.‬‬

‫مهمترین عقاید و تعالیم دین هندویی‬

‫‪ _1‬شرک و تعدد خدایان‪:‬‬

‫در نیین هندویی در ر ب ه به خد دو نو ر ی متفاو و متناقا وزود د رد‪ .‬هندوها در عین الی‬
‫که به وزود که خد یی بزرگ به ناک برهما که زلی و بد و عل ید ی کا نا و مبدأ هستی‪ ،‬و ما وق‬
‫تماک خد یان‪ ،‬و منزه ز نقص و ضعن س باور د رند و ننر ستای و رست می کنند‪ ،‬به تثلیث و‬
‫تعد د رباب نیز معتقد ند ز زمله مهمترین خد یان یشان و یشنو خد نگهد رنده زهان‪ ،‬و شیو خد نا‬
‫بود کننده س که در قیق صفا و زلوه ها متعدد همان خد و د برهما بوده ند به مرور زمان‬
‫هر کد ک خد مستقل ردیده‪ ،‬با برهما تثلیث هندویی ر تتش یل د ده ند به عقیده هندو ن هیچ رق میان‬
‫ین خد یان سه انه وزود ند رد ننها با وزود ین ه در سه نق داهر می شوند ما در قیق ی ی هستند‬
‫و هر کی ی ی ر رست کند مثل ینس که هر سه ننها ر رستیده باشد‪.‬‬

‫در نیین هندویی‪ ،‬در هلو تثلیث‪ ،‬شر و چند خد یی نیز به ش ل بسیار زننده و ر ی دیده می شود‬
‫بیع ز قبیل ن تاب‪ ،‬رعد‪ ،‬بار ن و ستار ان‪ ،‬درخ دریاها‪ ،‬یو نا و تی‬ ‫چنانچه هندوها دیده ها‬
‫نل تناسلی نسان ر رست می کنند تعد د خد یان هندویی تا قرن ششک میدد به ‪ 330‬ملیون خد‬
‫‪2‬‬
‫میرسید‬

‫‪ _2‬وحدت الوجود‪:‬‬
‫در تف ر هندیی‪ ،‬وزود مساو با خد س و زز خد چیز دیگد وزود ند رد و زز وهر چه س مایا‬
‫خود صال و وزود قیقی ند رد بل ه همه چیز در و وزود د رد اند می‬ ‫یعنی موهوک بوده‪ ،‬در‬
‫وید‪ :‬خد کسی نیس که خارت ز وزود مایازا دور ز ین عالک وزود د سته باشد خد در همه چیز‬
‫سار و زار س ‪.‬‬

‫قانون زز یا کارما‪ :‬یعنی نداک کاینا لهی به عد ل خالص ستو ر می باشد عد لتی که تما و قس شدنی‬
‫س یا در زند ی دیگر باشد زمینهمان ور که د ر نزمای س د ر زز و اد نیز می باشد‪.‬‬

‫زستار ها در دین شناسی ت بقی ص ‪. 81-80‬‬ ‫‪1‬‬

‫بو ل سن علی ل سنی ما خیر لعالک بان ا لمسلمین ص ‪ 69‬و زستارها در دین شناسی ص ‪.76‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪35‬‬
‫میرود و در زسد دیگر که‬ ‫تناس رو ‪ :‬وقتی نسان و ا نمود زسد ناء نابود می شود رو‬
‫س ‪ ،‬د خل می شود و رو در ین زسد دوره زدید ر شرو‬ ‫م ابق عمال و در زند ی ولی‬
‫می کند‪.‬‬

‫ن دق‪ :‬ز عمل نی و عمل اسد وبد زند ی زدید و دو باره به میان میاید تا در ین زند ی رو ندر‬
‫‪1‬‬
‫به عمال شته ن در دوره سابقه یا زر و اد د ده شود و یا ع ب کرده شود‬

‫افکار‪ ،‬معتقدات دیگر هندوها‬

‫رو زازه می دهد که به ش ل عمود و‬ ‫‪ _ 1‬زسد بعد ز مو سوز نیده می شود‪ ،‬زیر ین کار بر‬
‫علی برسد همچنان سوز نیدن رو ر به صور‬ ‫به مل و‬ ‫مستقیک با رود و به زود ترین رص‬
‫کامل ز قد ن و رده زسک نزا می دهد‪.‬‬

‫‪ _ 2‬زنی که شوهر و ا نماید بعد ز و دیگر زدو ت نمی کند بل ه در بدبختی همیشگی زند ی‬
‫کمتر ز مرتبه خادک و مزدور می باشد اهی زن‬ ‫نموده مورد هان وت قیر قر ر می یرد و مرتبه‬
‫بخا ر نزا ز ع ب و بدبختی که در نتدار رو س بعد ز شوهر خود ر می سوز ند در هند‬
‫قانون زدید ین کار ر ت ریک نموده س ‪.‬‬

‫فال در الی ه هنوز ر ه ر ته نمی تو ند زا ز می د نند و اهی چنین‬ ‫‪ _ 3‬دین هندو عقد ن ا ر میان‬
‫تفاق می تد که سر می میرد و دختر ز بتد زو نی بیوه می شود‪.‬‬

‫انتشار و جاهای نفوذ دین هندویت‬

‫وم می کرد ولی میان‬ ‫دین هندوی در شب قاهره هند همر ه ختد ی که در تمرکز نن وزود د ش‬
‫مسلمانان و هندوها در ندریه شان درباره کاینا زند ی و او اصله بعید وزود د ش که هندو ن ننر‬
‫نموده وشت ر می خوردند همین که تقسیک به میان نمد و بر ا‬ ‫عباد می ردند و مسلمانان ب‬
‫شدن دول اکستان با هر دو بخش اکستان‪ ،‬شرقی‪ ،‬و غربی عدن ردید که کثر ساکنین ننر‬
‫مسمانان تش یل می د دند باقی ماند و مسلمانان در نن دوبب قلی بزر ی ر تش یل می دهد‪. 2‬‬

‫لموسوع لمسیرة ص ‪ -522 -521‬زستار در دین شناسی ص ‪77‬‬ ‫‪1‬‬

‫لموسوع لمسیرة ص ‪.525 -524‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪36‬‬
‫درس هشتم‬

‫‪37‬‬
 ‫دین بودایی‬
‫تعرین‪ :‬بود یی دین س که دل قرن نزک قبل ز میدد‪ ،‬بعد ز دین برهمنی در هند داهر ردید‪.‬‬

‫تأسیس و افراد برازنده‪:‬‬

‫موسس نن زید رتا ادیما ملقب به بود سنه{ ‪ }560-480‬ق ک س بود به معنا عالک و د نشمند می باشد‬
‫ز دود نی ال نشأ‬ ‫و همچنان ملقب به{س یامونی} بود به معنا نن معت ن س بود در قریه‬
‫نمود چون میر بود در زند ی متر انه و ر ا بخ بزرگ شد و در سن نوزده سالگی زدو ت چون به‬
‫عمر ‪ 26‬سالگی رسید همسر ر تر نمود و رو به زهد‪،‬زند ی خشن‪،‬تأمل و ر در کاینا ‪ ،‬و‬
‫ریاض نفسی نورد و به ین عزک شد که باید در ر ه نزا نسان ز درد ها و ن م که منبس نن‬
‫شهو س کار کند بعد به سو ندریا و ار دعو نمود و تعد د زیاد ز مردک ز و یرو‬
‫‪1‬‬
‫نمودند‬

‫و بعضی ها نوشته ند وقتی به سن ‪ 29‬سالگی رسید در ی شب خانه و کاشانه خود ر با زن و یگانه‬

‫رزند رها می نماید و ر ه دش و ص ر ر در ی می یرد تا دو د س و زانگاه {زند ی} ر‬
‫بدس نورد و درین ر ه مت مل مشقا زیاده شد و هر ونه شهو و نعمتها ماد ر تر فته ن ین‬
‫ر ی در ت مل مشقا ی می برد وبه خانه باز می‬ ‫و غر می شود باآلخره به بیهوده ی ین رو‬
‫شته بود ال متعادل ر در ی می یرد و به تف ر خود‬ ‫ردد و درین وق که‪ 36‬سال ز عمر‬
‫د نه می دهد تا ین ه در ی شب بنابر دعا یرو ن زیر درخ نزیر قیق بر و لهاک می شود و‬
‫من بعد و نزا کمر هم می بندد بود ‪ 44‬سال عمر باقی مانده خود ر در بین مردک ب یث ی عارن‬
‫و ر هب زهانگرد بسر می برد و ر ه معر نزا ر به ننان تبلیغ می کند‪.‬‬

‫دین بود یی در دود سیزده قرن در هندوستان باقی میماند و در قرن هفتک میدد در هندوستان زا خود‬
‫ر به دین هندویی ن لیه نموده و در چین‪ ،‬برما‪ ،‬زا ان‪ ،‬تب و دیگر کشور ها من قه به یشرو خود‬
‫‪2‬‬
‫د مه می دهد‬

‫افکار و معتقدات‬
‫که بشر ر ز غمها و درد های‬ ‫س‬ ‫‪ _ 1‬بود یی ها عقیده د رند که بود سر خد س و همانا و‬
‫می یرد‪.‬‬ ‫نزا می د و ز ننان تماک ناهان شان ر و به دو‬

‫و تر نه‬ ‫می ویند‪ :‬وقتی بود تولد شد باشند ان نسمان خوش ال ردیدند مدی ه بخا ر مولود مبار‬
‫ها خوشی سرودند‪.‬‬

‫‪ _ 2‬عقیده د رند که بود بار دیگر به دنیا باز خو هد ش تا منی و برک ر به ننان باز رد ند‪.‬‬

‫لموسوع لمیسرة ص ‪.92‬‬ ‫‪1‬‬

‫دیان زهان ص ‪.53 -52‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪38‬‬
‫‪ -3‬عقیده د رند که بود یگانه موزود بزرگ زلی س و و ز نور س نور غیر بیعی و وس که‬
‫ز مرد ان ساب می یرد‪ . 1‬بود در مر ل ولیه و دعو خود ز سخن فتن یر مون هد دور و‬
‫زتناب کرده ویار ن و ز یرین خود ر نیز ز زستزو خد نهی می کرد بار ی ی ز مرید ن ز و‬
‫موزود س ؟ بود ساک شد بار دیگر مرید رسید‪ :‬نیا دنیا همیشگی س یا مؤق ؟‬ ‫سو ل کرد نیا‬
‫و دنیا تعلیک دهک؟ نه هر ز من‬ ‫ف ‪ :‬نیا من تو فتک تا بیایی که تو ر در مورد‬ ‫بود بر مرید ن‬
‫ین بر ی نگفتک مرید ن من چنان ه مردک ر می کنند شما ر ن نید بل ه ین چنین ر نمایید که‪:‬‬
‫همه هستی درد س دنیا مصدر و منبس درد س زند ی ر ه و مصیر ز بین بردن درد می باشد‪.2‬‬

‫‪ _3‬ی ی ز معتقد دین بود یی عقیده به{نیر ونا} س ین عقیده ز ریق دین بر هنمایی به دیان‬
‫بود یی ر ه یا ته س و نیر ونا در دین بود یی به معنا ال سعاد بار د یمی س یعنی بعد ز ین ه‬
‫رو نسان ز تنا سخا ممتد و و نی نزا یا در نن وق بدون نن ه به رو عالمی یوند ب ور‬
‫سعاد بار تنها به سر می برد‪.‬‬

‫دین بود یی در مورد نیر و نا که کشن قیق نن بر نسان نا مم ن س به ب ث و ت قیق نمی رد زد‬
‫و نند به ور مبهک می ز رد صرن معتقد می شود که نسان باآلخره به نیرو نا خو هد رسید و ین ایان‬
‫همه درد ها بر و خوهد بود و نه تنها نسان بل ه تماک عالک در نهای خود به نیرو نا عود خو هد‬
‫نمود‪.‬‬

‫‪ _4‬ب ود به صل تناس رو عقیده مند س و در د ستانی ه ز و در قسم نی ی با ر هبان به یاد ار‬

‫مانده چنین می خو نیک‪ :‬بود در ی ی ز زنده انیها قبلی خود به ش ل خر و زنده ی می کرد چون‬
‫با د و ر هبی روبرو شد و هیچ چیز با خود ند ش به د ف ‪ :‬من ت فه یی بسی به تو خو هک د د که‬
‫تا ال کسی به تو ند ده باشد و بعد ز ین فته ز خود کبابی می سازد و تقدیک د می کند‪.‬‬

‫ین د ستان بود ما ر به قصه یثاعورث یلسون یونان ملتف می سازد که و هک تناس عقیده د شته و‬
‫خود می ف مه من تا ال ش بار زند ی نموده ک و روز ز ر هی می ش که ی نفر سگی ر‬
‫مورد ل وکوب قر ر می دهد و بر ی می وید‪ :‬ین سگ ر نزن که دوس بسیار صمیمی من در‬
‫‪3‬‬
‫زند ی قبلی ک بود و ال در نتیزه عمال خود در صور سگی به زند ی ماشته شده س ‪.‬‬

‫‪ _ 5‬دین بود یی ز یرو خود هیچگونه عباد و نماز ر نمی خو هد صرن و ر دعو می کند‬
‫بر ین ه در ی کسب معر باشد شزاع ر در ول میان خود ز دس ندهد قیق ر دوس د شته‬
‫باشد صابر و ثاب قدک باشد وزیبه خود ر بشناسد لتفاتی به غک و سرور ند شته باشد‪ ،‬مهربان و عفو‬
‫کننده باشد‪. 4‬‬

‫لمسوع لمیسرة ص ‪.94 -93‬‬ ‫‪1‬‬

‫دیان و لفرق ص ‪.143‬‬ ‫‪2‬‬

‫دیان زهان ص ‪.55‬‬ ‫‪3‬‬

‫مرزس سابق ص ‪.55‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪39‬‬
 ‫بودائیت بعد از بودا‬
‫تقسیک ردید‪ :‬بود ی قدیک و بود ی زدید‪.‬‬ ‫بود ی بعد ز بود به در بخ‬

‫ز نر و ندریاتی بو اصله نمی یرد که‬ ‫بود ی قدیک عبار ز نن بود ییتی می باشد که در هر شر ی‬
‫بر نن م هب زنوبی دق می ردد‪.‬‬

‫ما در بود ی زدید ار و ندیشه ها زدید ردیده س چنانچه لوهی ر قبول د رند بود ی زدید‬
‫به سبب و رد شدن در سرزمین ها و تمدن ها زدید دستخو تغییر و ت ول ردید و به شبخند ها‬
‫مختان تقسیک شد ی ی ز ین شعبه ها بر و د نی لهی و ین ه هللا زل زد له دنیا و سباب بقاء ننر به‬
‫وزود نورده و س ن ر با توزه به همان سباب رهای نموده عتقاد و باور کانل د رند شعبه دیگر می‬
‫نسانی ر در هر عصر و دوره بر ی ی ز نسانها که وق خود ر تنها به‬ ‫ند رند‪ .‬که هللا تعالی کما‬
‫یو نی ب رهیزد قر ر می دهد ین نسان ختیار شده در‬ ‫عباد س ر می نماید و ز رضاء شهو‬
‫دهار رضای ز بعضی مردک یا غضب بر نمها بر ساسی عمال که نزاک می دهند در زایگاه و م ل‬
‫خد قر ر می یر روه دیگر دعا د رند که هللا تعالی به ش لی ز ش الی نیانی که بخو هد به زه‬
‫کامل ساختن و ا رد نیدنان قر ر می یرد‪.‬‬

‫ر خدص نماید‬ ‫با بشری‬ ‫بعضی ز یشان دعا د رند که بود رزند خد س و به ین زه نمده س‬
‫و ننر ز ناهان نزا دهد به مادر بود لقب مادر خد یان لقب د ده ند‪.‬‬

‫ما بود یان چینایی معبود ن بود یی ر در سی و سه معبود قر ر د ده ند و ین روشی س که قبل ز بود‬
‫‪1‬‬
‫بر نن قر ر د شتند‬

‫بود یی ها دو م هب بزرگ د رند‪:‬‬

‫کرده ند تی به مرتبه خد یی‬ ‫بود خیلی ر‬ ‫‪ _ 1‬م هب شمالی‪ :‬یرو ن ین م هب در باره شخصی‬
‫و ر رسانیده ند‪.‬‬

‫‪ _ 2‬م هب زنوبی‪ :‬غلو و ر نسب به بود در عقاید ین م هب کنتر س رو ب شان با مسلمانان‬

‫خوب س دشمنی شدید با ننان ند رند و بر دعو سدمی میان ننان مزال خوبی د رد‪.‬‬

‫کتاب های بودایی ها‬

‫کتب شان منزل ز نسمان نیس و به خود شان دعا ننر می نمانید بل ه عباد تی س منسوب به بود و‬
‫یا ایاتی ز عال و س که ننر بعضی یرو ن نسب نموده ند عباد ین کتابها ندر به نقساک‬
‫بود یی به دو بخ ز هک رق می کنند‪ .‬کتاب هایبود یی ها شمالی مشتنل بر خر ا زیاد س که‬
‫تعلق به شخصی بود د رد ولی کتاب ها شان به سه بخ تقسیک می شود‪ _1.‬مزموعه قو نینی و‬

‫مد یوبی ص ‪.146 -145‬‬ ‫ترزمه نصیر‬ ‫دیان و لفرق و لم هب لمعاصرة ص‬ ‫‪1‬‬

‫‪40‬‬
‫روشها بود یی ها‪ _2 .‬مزموعه خ به هایی که بود ننر یر د نموده س ‪ _3 .‬کتابی که کشتنل باصول‬
‫م هب و مشتمل بر اریس که م هب ز نن سر چشمه ر ته س ‪.1‬‬

‫انتشارات و جاهای نفوذ‬

‫دین بود در میان تعد د زیاد ز قو ک نسیایی خ و منتشر ردیده س و چنان ه قبد فتیک بود یی ها دو‬
‫م هب بزرگ د رند ‪ -1‬م هب شمالی‪ :‬کتب مقدس ین م هب به زبان سن ریتی تدوین شده و ین م هب‬
‫در چین‪ ،‬چا ان‪ ،‬تب ‪ ،‬نی ال و سوماتره ر زس س ‪ -2‬م هب زنوبی‪ :‬کتب مقدس ین م هب به زبان بالی‬
‫مدون می باشد و ین م هب در برما‪،‬سیدن‪ ،‬و سیاک نفو د رد‪.2‬‬

‫لوسوع لمیسرة ص ‪.96‬‬ ‫‪1‬‬

‫موزس سابق ص ‪.96-97‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪41‬‬
‫درس نهم‬

‫‪42‬‬
 ‫دین کنفوشیزم‬
‫تعرین‪ :‬کنفوشیزک یا کنفوسیس ریان هل چین س ونن به ک یلسون کونفویسوسی باز می ردد‪.‬‬
‫یا شعایر عاد و تقالید دین دعو می نمود‬ ‫و در قرن ششک قیل ز میدد داهر شد و به سو‬
‫عاد و شعایر که چینیان ننر ز نیا و زد د خوی به میر ث ر ته بودند‪.‬‬

‫مؤسس و افراد برازنده‪:‬‬

‫کنفوسیوس مؤسس قیقی ین دین شمرده می شود یشان در سال ‪ 551‬قبل ز میدد در شهر { تسو} که‬
‫ی ی ز شهر ها مقا عه{ لو} به شمار میرود چشک به زهان شود نام کونح ‪{ kunos‬ناک قبیله که‬
‫و به ن تعلق د رد} وتس ‪{ futze‬که به معنا ر یس ویا یلسون می باشد} س ‪.‬‬
‫یعنی ر یس و یا یلسون قبیله کونج‬

‫و به خاند ن بزر ی منسوب بود و در کدن و لی همین و ی بود در ضاب ربی ممتاز بود‬
‫ولی خود و در نتیزه زدو ت غیر شرعی بدنیا نمده بود و در سن سه سالگی قر ر د ش که در‬
‫و ا نمود یتیک زند ی نمود ولی بعد ز دو سال زدو ت در میان زن و شوهر زد یی نمد لبته سبب دق‬
‫شدید و در خورد و نو و لباس بود ننر زن ت مل کرده نتو نس علوک لسفی ر ز ستاد یلسون‬
‫بر تدریس صول‬ ‫لوتس صا ب م هب اویه ر ر وقتی به سن ‪ 22‬سالگی رسید مدرس‬
‫لسفه ر نشاء نمود شا رد ن رو ز ی بود تا ین ه به سه هز ر رسید و در میان ننها تقریبا ‪ 80‬نفر‬
‫ور بود که دما زکاو و نزا در ننان دیده می شد‪.‬‬

‫کنفوسیوس در چندین مقاک یفا ودیفه نموده به یث مشاور‪،‬به یث قاضی‪ ،‬اکک‪ ،‬وزیر کارعدلیه ودر‬
‫سال ‪ 476‬ق ک به یث ر یس لوزر ء تعیین ردید‪.‬‬

‫که تا نصن‬ ‫ش‬ ‫نمود و ز خود م هب رسمی و عمومی به زا‬ ‫باألخیر و در سال ‪ 479‬ق ک و ا‬
‫قرن بیستک علی وزود د ش ‪.‬‬

‫کنفوسیوس مرد سخنور‪ ،‬متو ضس‪ ،‬خوشخو‪ ،‬عدقمند به خو ندن و ت قیق بود به دبیا ‪ ،‬تاریخو موسیقی‬
‫رغب و ر د ش و می ف ‪ :‬دبیا خدق نسان ر تزکیه می کند‪ ،‬تاری به و ند می دهد و موسیقی‬
‫زند ی ن ر مع ر و و ر میسازد‪.1‬‬

‫اندیشه ها و تعالیم کنفوسیوس‬

‫کنفو سیس چنان ه خود تصریح نموده‪ ،‬شریع و نیین تازه نیاورده بل ه مفسر و مبلغ ار و عقاید‬
‫یشینیان و تدوین کننده صول کهن و باستانی چنین س کنفوسیس کتب قدیمی ر که بر ساس ار و‬
‫شتگان ت ریر یا ته بود صد نموده و تزید ر در نن بعمل نورد که زمعا نج کتاب س‬ ‫ندریا‬
‫که نج چینگ مقدس خو نده می شوند و عبار ند ز‪ :‬یی چنگ{ کتاب تبد } شو چینگ{کتاب تاری }‬

‫ر یک شناسی ت بیقی ص ‪.67‬‬ ‫زستار ها‬ ‫‪1‬‬

‫‪43‬‬
‫و‬ ‫شی چینگ{ کتاب شعر} لی چینگ {کتاب شعایر} و چون چیو{ بهار و خز ن} چهار کتاب ولی زین‬
‫‪1‬‬
‫تدوین سخنان شتگان س ما کتاب نزک تنها ار و سخنان خود کنفیو سیوس ر در بر د رد‬

‫معتقدات اساسی‬
‫که تعلق به خد وند‪،‬مد ه و رو‬ ‫ساسی همان س‬ ‫در نزد یرو ن ین دین معتقد‬
‫زد د د رد‪.‬‬
‫‪ _1‬خد وند‪ :‬به رورد ار بزرگ یا رورد ار نسمانی معتقد ند و در وق عباد به سو‬
‫و متوزه می شوند عباد و و ننزاک د دن قربانی ها بر و مخصوص ادشاه و مر ء‬
‫می باشد‪.‬‬
‫شان قربانی تقدیک می نمایند‪.‬‬ ‫ر تقدیس و تعدیک نموده بر‬ ‫‪ _2‬مد ه‪ :‬ننان مد‬

‫‪ _3‬رو زد د‪ :‬چینی ها رو زد د و نیاکان سابقه خوی ر تقدیس نموده و به بقا‬

‫رو عقیده مند می باشند ن ر نه ها عباد ز مزالس س که در نن توس نو موسیقی‬
‫سرود و خوشی ر به همین رو میرسانند در هر خانه معبد بر رو مرد ان و لهه‬
‫منزل وزود د رد‪.2‬‬

‫افکار و معتقدات دیگر‬

‫دعا ننر ن رده بود ما س ز و یرو ن و ر به مقاک خد یی‬ ‫‪ _1‬کنفوسیوس یامبر ن بود و خود‬
‫رتقاء د ده به رست و نیای و و تقدیک ن ور و قر بین به در اه و رد ختند و بر ی معبد ها بر ا‬
‫کردند و تا هنوز در کشور چین رست کنفوسیو ر یج و معمول س ‪.3‬‬

‫‪ _ 2‬کنفو سیو در بخ خدق و دساتیر زدید ر یه کرده که نتیزه عملی ن نیل به ی زند ی‬
‫شر تمند نه می باشد و صد رد ر بر صد خانو ده و صد خانو ده ر بر صد زامعه‬
‫وم ضرور می د ند و زمامد ر ر به رعای شفق در ق‬ ‫و صد زامعه ر بر صد‬
‫رعی ر می خو ند و بر رمان برد ر بی چون و چر رزند ن ز در ن و زنان ز شوهر ن تاکید می‬
‫ورزد به عقیده و باید خوبی ر به سان وبد به عد ل اس د د‪.‬‬

‫ماد ر زایز می‬ ‫‪ _3‬نیین کنفوسیس بر خدن دیان هند به زند ی خو بین بوده‪ ،‬ستفاده ز نعما‬
‫د ند و بر تزکیه و تعالی رو ‪ ،‬تع ین و ت قیر زسک ر ضرور نمی د ند‪.‬‬

‫دیان زهان ص ‪ 76‬و زستار ها در دین شناسی ت بیقی ص ‪68‬‬ ‫‪1‬‬

‫لموسوع لمیسرة ص ‪.406 -405‬‬ ‫‪2‬‬

‫زستار ها در دین شناسی ص ‪.68‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪44‬‬
‫‪ _ 4‬به زن و دوزخ عقیده ند رند بل ه صد به قیام عقیده ند رند زیر تماک سعی و کوش شان متوزه‬
‫زند ی دنیا بود و ین ه رو بعد ز بیدون شدن شان ز زسد ها کزا میدوند سو ل می کنند بار ی ی‬
‫ز شا رد ن ز ستاد کونفوسیوس در باره مرگ سو ل کرد ستاد در زو ب ف ‪ :‬ما هنوز زند ی ر‬
‫بررسی ن رده یک س چگونه مرگ بررسی کرده باشیک‪.1‬‬

‫انتشار و جاهای نفوذ‬

‫ز سال ‪ 1949‬ک کونفوسیوسیه ز سا ه سیاسی و دینی دور شد ولی‬ ‫کونفوسیوسیه در چین نتشار یا‬
‫در رو یه قو ک چین یه صور مخفی باقی مانده س که همین مر سبب شده تا شعایر کمونستی در‬
‫چین تغییر نماید‬

‫کنفوسیوسیه تا ال در{ ر موز } ویا { چین ملی نداک زتماعی ر رهبر می نماید}‪.‬‬

‫در کوریا و چا ان نیز به نشر رسید ودر د نشگاه ها چا ان تدریس می شود و ین م هب ز زیر بناها‬
‫ساسی س که در کثر دول ها شرقی نسیا و زنوب شرقی نن در عصر میانه و عصر زدید زیر‬
‫بنا خدقی ر تش یل می دهد کنفوسیوسیه ز ستای بعضی دسفه غرب مثل یلسون لیسینتز و‬
‫یترنویل تیز بهره مند ردیده س ‪.2‬‬

‫آیین شنتو‬
‫س ز خر ا و سانه ها ملی زا ان که ساس نن رو نیاکان‪ ،‬و‬ ‫تعرین‪ :‬دین شنتو مزموعه‬
‫بیع ‪ ،‬و زانور ن توتمی ر مورد رست و نیای قر ر می د دند سانه ها م کور قبل ز‬ ‫دیده ها‬
‫ورود کی بود یی به زا ان‪ ،‬با وزود سابقه و نی کد ک ناک خاص وعنو ن معین ند ش ما بعد ز‬
‫نتشارکی بود یی‪ ،‬زا انی ها ناک شینتو یعنی ر ه خد یان بر و نهادند تا با ناک و عنو ن مشخص بتو نند‬
‫زلو رو ت و شیو بود ر ر بگیرند‪.‬‬

‫افکار معتقدات‬
‫یرو ن نیین شنتو به خد یان بی شمار معتقدند‪ ،‬و هر کد ک ز ننها ر کامی می نامند کلمه کامی بر هر کس‬
‫و هر چیز که در ندر یشان زیبا‪ ،‬قو و خارق لعادة باشد دق می ردد در زا ان بر هر چیز و‬
‫هر من قه خد یی وزود د رد هک کنون رود اه توکیو در من قه قر ر د رد که به عقیده زا انی ها رب‬
‫لنو مسا ر ها ودو ومیو و درهمانزا مد ون س به فته رو یسور هیدینوشی کانو‪ ،‬هش ملیون خد‬
‫همین ا درکشور زا ان مورد تقدیس و رست س وبر ساس ضرور و نیاز تعد د ننها رو به‬
‫ز ی می باشد‪.‬‬

‫لوسوع لمیسرة ص ‪.407 -406‬‬ ‫‪1‬‬

‫مرزس سابق ص ‪.411 -410‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪45‬‬
‫بنابر سانه ها که در کتب مقدس شینتو کر س در قدیک یاک ده ها هز ر خد بر تصرن مور‪،‬‬
‫باهک زنگیده ند‪ ،‬و با خره همه تسیلک رب لنو یا خد بزرگ شده ند خد یان شینتو همچو نسانها‬
‫‪1‬‬
‫د ر صفا مخلوقی می باشند متولد می شوند‪ ،‬زدو ت می کنند‪ ،‬می زنگند و‪ ...‬می میرسند‬

‫به عقیده زا انی ها‪ ،‬رو مرد ان بعد ز مرگ به خد یان تبدیل میشوند له باید در بر بر ننها نیای‬
‫کرد و رضای ننها ر به دس نورد ورنه به نسان می رسانند رو با مرور زمان ضور مؤثر خود‬
‫ر در و قعی ها زند ی ز دس می دهند وبه بلند کوهها یا عماق دریاها می روند و در ننزا با‬
‫خد یان و با بود ی زا می شوند و به زند ی خوی د مه می دهند ما در نغاز هر سال ی بار به معابد بر‬
‫می ردند ز ین زه زا انی ها می کوشند تا در مر سک سال نو در معابد ضود یابند و به خا ر‬
‫تر ک و تقدیس ننها نماز بگز رند‪.‬‬

‫بر مبنا سا یر شینتو زا انی سرزمین خاص خد یان و مل زا ان برترین مل ها رو زمین و‬

‫د ر نژ د نسمانی می باشند درین کی ‪ ،‬م ر تور ورکه به لقاب تیچی یعنی رزند خد وتن نو یعنی‬
‫سل ان نسمانی و می ادو یعنی درو زه بزرگ ملقب می باشد ز نسل رب لنو خورشید بوده ودر خود‬
‫نیای و رست س ‪.‬‬

‫عتقاد به مقدس بودن سرزمین زا ان‪ ،‬و لهی بودن نسل زا انی‪ ،‬و تقدیس و رست م ر ور به عنو ن‬
‫شد بر تش یل رت س رده‪ ،‬رمان برد ر‪ ،‬متعصب و میهن رس زا ان‬ ‫رزند خورشید‪ ،‬نگیزه‬
‫نامیده می شد تقدیس و رست می ادو در زا ان در شته ها تا سال ‪ 1946‬به ور رسمی در قانون‬
‫ساسی دول نزانیده شده بود و مردک به نن ابند بودند درین مد م ر ور درزه خد یی وماور یی‬
‫د ش ما س ز نن ه زا ان در زنگ دوک زهانی ش س خورد دو سال بعد م ر ور هیروهیتو ناچار‬
‫شد که لوهی خود ر در یشگاه مردک نفی کند مروز رچه لوهی م ر ور ن ار رسمی ن ار می‬
‫شود ما ساده لو ان تا هنوز به ین خر ا عقیده مند هستند‪.‬‬

‫کتب مقدس‬
‫عقاید و سانه ها تایخی شینتو در دو کتاب زمس و تدوین ردیده س ‪ :‬ی ی ز نن دو کوزی ی ناک د رد‬
‫که به معنا کار نامه و دث کهن س ودر سال ‪ 712‬ک تالین ردیده س و دومی نیهونگی ناک د رد‬
‫که به وقایس زا ان ترزمه شده و درسال ‪ 720‬ک دید نمده س مهک ترین متن دینی زا ان کوزی ی س‬
‫ین کتاب در سه صل تندیک شده صل ول به د ستان ن رین و دید نمدن زا ان و چگونگی نزول خد یان‬
‫به زمین می رد زد صل دوک و سوک و دث تاریخی و سانه ها مربو یه خاند ن م ر ور ر‬
‫شر می دهد‪.2‬‬

‫زستار ها در دین شناسی ص ‪ -71‬دیان زنده زهان ص ‪.217‬‬ ‫‪1‬‬

‫زستارها در دین شناسی ت بیفی ص ‪.74-73‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪46‬‬
 ‫جاهای نفوذ‬
‫دین شینتو ز روز ار ن بسیار قدیک و به یاد ماندنی دین ملی ژ ان بوده‪ ،‬چنانچه تقویک زمانی خود نن ر‬
‫قبول کنیک به سال ‪ 660‬قبل ز میدد بر می ردد و سومین دین کهنسال زهان س ‪.1‬‬

‫‪ -1‬هیوک ‪ .‬ترزمه د کتد عبد لر یک و هی ص ‪.239‬‬ ‫دیان زنده زهان ز ر بر‬ ‫‪1‬‬

‫‪47‬‬
‫درس دهم‬

‫‪48‬‬
 ‫اسماعیلیه‬
‫تعرین‪ :‬سماعیلیه رقه که خود ر به سماعیل بن زعفر صادق منسوب مید ند در داهر ر د ر ن‬
‫هل بی می باشد و قیقت نابود ساخنن عقاید سدمی س ‪.1‬‬

‫داهر وبا ن س ‪.2‬‬ ‫ین روه ی ی ز رقه ها با نی س که عقیده و باور د رند بر ین ه دین د ر‬

‫تأسیس و افراد برازنده‬

‫ین روه خود ر به سماعیل بن زعفر صادق منسوب می د رند و ین در الی س که تماک علما‬
‫یا د ش‬ ‫منسب شناسی برد ین مر تفاق ندر ر ند که سماعیل در سال‪ 145‬هـ هنگامی ه در‬
‫و ا نمود و کد ک زرند ز و با ی نمانده س سماعیلی ها بر ین مانند که سماعیل درین تاری‬
‫و ا نیا ته س بل ه در نصا ً و ر به یث بعد ز خود تعیین نموده بود ما به زهب خون بر و‬
‫ز کینه و دشمنی خلیفه عباسی م ضر ر ترتیب د دند مبنی بر ین ه و و ا یا ته س و و لی‬
‫منصور عباسی در مدینه نیز بر نن و هی د د تا ین ه ین م ر و یله کار ر نید و سماعیل به‬
‫من قه«سلیه » که در سرزمین شاک س ر بهد ز ین ه خلیفه عباس ن اه شد ز بودن در ننزا به‬
‫دمشق ر خلیفه عباسی نیز نامه به و لی دمشق نوش تا ین ه سناعیل ر دستگیر نماید‪ ،‬ما ز ین ه‬
‫ف‬ ‫و لی ز سماعیلی ها بود نامه ر به و نشان د د بناء سماعیل دمشق ر به قصد عر ق بر‬
‫ناک ها متعدد و با لباس ها مختلن در‬ ‫چنانچه در سال ‪151‬هـ در بصره دیده شد و سالیانی ر ت‬
‫‪3‬‬
‫بین یرو ن خوی زند ی می کرد تا ین ه در سال ‪158‬هـ در بصره و ا یا‬

‫افکار ومعتقدات‬
‫ین رقه قایل به مام سماعیل زرند زعفر صادق ند و عقاید زالبی در باب تفسیر وتاویل د رند و‬
‫همین ها هستند که می ویند بر قرنن داهر وبا نی و بر هر با نی هک با ن س تا هفتاد‪ ،‬بنا‬
‫اک و نیا و خبار بر تأویل س چنانچه ز کتب ناصر خسرو و مید لدین سن به خوبی‬ ‫کار ننها در‬
‫مشهور س ‪.‬‬
‫‪4‬‬

‫شاخه های گروه اسماعیلیه‬

‫شیعه سماعیلیه در ول تاری به چندین رقه دیگر تقسیک شده ند که قر ر یل ند‬

‫‪ _1‬سماعیلیه ا میه‪ :‬ین همان رک سماعیلیه صلی س که چند مر له ر ش شر شته س‬

‫لن‪ :‬مر له خفاء‪ :‬ین مرصله ز زمان مو سماعیل «‪143‬هـ » شرو می شود و تا عبدهللا مهد‬
‫د مه می یابد‬

‫لموسوع لمیسرة ص ‪ -37‬لملل و لنمل ززء ‪.172/1‬‬ ‫‪1‬‬

‫دیان و لفرق ص ‪ -156‬ملل و لنمل ززء ‪.178/1‬‬ ‫‪2‬‬

‫دیان و لفرق ص ‪ -156‬لملل و لنمل ززء ‪.171/1‬‬ ‫‪3‬‬

‫رق و م هب کدمی سدمی ز وهاند د د م مد ن یر ص ‪.168‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪49‬‬
‫ب‪ :‬بتد دهور‪ :‬بتد دهور ز دور ن س بن وشب د عی شرو می شود که دول سناعیلیه ر‬
‫در یمن در سال ‪ 266‬هـ تأسیس نمود عالیت شمال ریقا رسید و به تعقیب و ر یق علی بن ضل‬
‫دهود نمود و دعو نبو کرد و یرو ن خود ر ف که من بعد نماز و روزه بر شما را نیس ‪.‬‬

‫ت‪ :‬مر له دهور‪ :‬ین مر له وقتی شرو می شود که عبید هللا مهد داهر شد و درسلمیه سوریه مقیک‬
‫بود بعد ز ننزا به شما ریقا ر ر نمود و در ننزا با یار ن و هم ار ن کتامه خود یوس و ز ننان یار‬
‫خو س عبیدهللا ولین دول ا می ر در مهدیه ریقا«تونس» تأسیس نمود و در سال ‪297‬هـ بر رقاده‬
‫سل ه یا ‪ ،‬بعد ز و ا می ها یهک برخود د مه د دند‪.‬‬

‫‪ _ 2‬سماعیلیه شاشین‪ :‬یشان همانا سماعیلیه نز ریه هستند که در شاک ارس وبدد شدق زایگزین بودند‬
‫در زنان رمان نز ر شخص ز ارس به ناک سن صبا نزد ماک مستضر به مصر نمده بود و چون‬
‫ارچه شدن سماعیلیه به دو روه دید به سو بدد ارس بر ش ودعو ر به سو ماک مستور شرو‬
‫نمود و در سال‪483‬هـ بر قلع لمو سل ه یا ودر ننزا دول سناعیلیه سز ریه شرقی ر تأسیس‬
‫نمود‬

‫‪ _3‬سماعیلیه بهره«تازر» یشان سماعیلیه مستعلیه ند به ماک مستعلی قایل ند بعد ز و به آلمر و بعد‬
‫یب قایل ند یشان در هندو یمن زند ی می نند ننان سیاس ر تر کرده به تزار‬ ‫ز و به سر‬
‫رد ختند وبه هند رسیدند هندو های ه مسلمان می شدند نیز با یشان می یوستند بعد مشهور به بهره شدند‬
‫و بهره لفد هند قدیک س که مفهوک تازر ر اده می کنند‪.1‬‬

‫با نی س و به شخص به ناک مد ن قرم بن‬ ‫رک‬ ‫‪ _ 4‬سماعیلیه قر ق ه‪ :‬ین روه ی‬

‫بود می باسند و ن مربو به قرم ز خوزستان در‬
‫س ین رک برسد زنان سر ندانی ستو ر بود که‬
‫لصادق منسوب می کردند و ز دو ستد ر ن هل بی‬
‫اد و با ی وهدن شان ز بین خدق و دول سدنی‬
‫شعث«‪278‬هـ» که ی ی ز د عیان ین رک‬
‫من قه هو ز س و س س ز ننزا به کو ه ر ته‬
‫داهر ً خود ر به م مد بن سماعیل بن زعفر‬
‫معر ی می نمودند‪ ،‬ولی در و قس ماهی شان ل‬
‫بود‪.‬‬

‫تأسیس و افراد برازنده‬

‫مؤسس ین روه چنانچه قبد شاره شد مد ن قرم بن ألشع بود و ز زمله ر د بر زنده شان عبدهللا‬
‫بن میمون قد ‪ ،‬در زنوب ارس سال ‪260‬هـ داهر ردید‪ ،‬لفرت بن عثمان قاشانی در عر ق داهر شد‬
‫ومت وسع ید کرد و در سال ‪319‬هـ بر‬ ‫و به رن ماک مستور دعو می نمود و در زمان و‬
‫کعبه مله کرد زر سود ر دزدید و تقریبا ً زیاده ز بیس سال زر سود نزد و باقی ماند ‪.‬‬
‫‪2‬‬

‫رق وم هب کدمی سدمی – وهاند د د م مد ن یر ص ‪.172-169‬‬ ‫‪1‬‬

‫رق و م هب کدمی‪ -‬ص ‪ 170‬لموسوع لمیسر ص ‪.38-37‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪50‬‬
 ‫‪ -۱‬سماعیلیه نغا خانی‬

‫ین روه در ثلث ول قرن نوزدهک میدد در ید ن دهور نمود و د عیان شان عبادتند ز‪ _1:‬سن علی‬
‫شاه که نغا خان ول س ‪ ،‬و ر نگلیس در رهبر کودتایی ماش که بهانه بر مد خله شان باشد‪،‬‬
‫بناء و دعو به سو سماعیلیه نز ریه ر شرو نمود‪ ،‬ز یر ن به غانستان و ز ننزا به بمبی تبعید‬
‫ردید لقب نغا ر هک نگلیس بریس ع ا نموده س و در سال ‪1881‬ک در ش ‪.‬‬

‫‪ _2‬نغا علی شاه سر سن علی شاه که نغا خان دوک س ‪1885-1881‬ک‬

‫‪ _3‬م مد علی شاه سر نغا علی شاه که و نغا خان سوک س ‪1957-1885‬ک و قام در رو ا ر‬
‫ترزیح می د د و در ر ن و کنان دنیا شته بود‪ ،‬وقتی می مرد خد ر با وزود نن ه س بزر «‬
‫صدر لدین» یا د ش به نو ده خود «کریک» وصی کرد و ین وصیت مخالن قانون سماعیلیه بود‬
‫زیر ننان به سر بزرگ وصی می کردند‪.‬‬

‫‪ _4‬کریک که نغا خان چهاک س و مادر زون«بریار » نگلیسی تباد س و دروس خوی ر در‬
‫کشور سویس و ت صید عالی ن ر در د نشگاه« هار ارد» به ایان رسانیده س با وزود ین‬
‫سماعیلیه در شر ی کنونی و ر به کنو ن ماک چهل و دوک در سلسله یمه به رسمی می شناسند‪.‬‬

‫افکار و معتقدات اسماعیلیه‬

‫‪ _1‬یشان ز صفا خد وند من ر ند زیر خد وند تعالی در ندر شان ز دسترس عقل با س و بنابر‬
‫نن می ویند که و به موزود و نه غیر موزود‪ ،‬به عالک س به زاهل‪ ،‬به قادر س به عازز‪ ،‬ننها‬
‫نه به ادث‪ ،‬قدیک مر و کلمات ‪ ،‬ادث خاق و یزاد س‬

‫ند‪.‬‬ ‫رو‬ ‫‪ _2‬قایل به تناس‬

‫‪ _3‬معتقد ند که ضرور به وزود ماک معصوک و منصوص علیه س که ز نسل م مد بن سماعیل‬

‫باشد‪.‬‬

‫‪ _4‬کسی ه ماک زمان خود صفانی نمی شناسد و ز و بیع نمی د شته باشد مو و مو زاهلی‬
‫س ‪.‬‬

‫‪ _5‬به ماک خود صفاتی ر نسب می دهند که و ر ننقدر با برده که کشابه به خد وند تعالی می سازند‬
‫و ر د نا علک با ن می د نند و نزک قه کسب خود ر به و ع ا می نمایند‪.‬‬

‫ت بیق می نمایند‪.‬‬ ‫ند و ننر در وقا خ ر نا‬ ‫‪ _6‬معتقد به تقیه و نهان کار‬

‫‪ _7‬در مسزد دیگر مسلمانان نماز نمی ز رند‪.1‬‬

‫موسوع لمیسرة ص ‪.45-44‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪51‬‬
 ‫انتشار و جا های نفوذ‬
‫و ل‪ ،‬در ول‬ ‫سرزمین که بر نن سماعیلی ها سی ره و تسل د شتند ندر به تغییر وضا و رد‬
‫وعرا خود‪ ،‬در مد زمان ویلی‪ ،‬ز هک مختلن بوده س نفو ننان همه عالک سدمی ر در بر می‬
‫یرد ما به تش ید مختلن که در هر وق و زمان ز هک تفاو می کند‪.‬‬

‫‪ _1‬قر م ه‪ :‬بر لزریزة‪ ،‬بدد شاک‪ ،‬عر ق و ماور ء لنهر سل ه د شتند‪.‬‬

‫لس و شمال ریقا بود مصر وشاک ر‬ ‫‪ _2‬ا مه ها‪ :‬دولتی ر ایه ز ر کردند که نتد د ز م ی‬
‫نیز قبضه نمودند مردک عر ق نیز به م هب شان ردن نهادند و در سال ‪540‬هـ بناک ننان بر منابر بغد د‬
‫خ به خو نده می شد لی ن دول شان به دس سل ان صد لدین سوبی برنگون ردند‪.‬‬

‫‪ _ 3‬نغا خانی ها در نیروبی‪ ،‬د ر لسدک‪ ،‬زنزبار‪ ،‬مدغاس ر‪ ،‬کنغو‪ ،‬بل ییء‪ ،‬هند‪ ،‬اکستان و سوریه‬
‫س ون د رند ومرکز رهبر عمومی شان شهر کر چی س ‪.‬‬

‫به ین دو من قه زند ی ختیار نموده ند‪.‬‬ ‫‪ _4‬سماعیلیه بهره در یمن وسو ل نزدی‬

‫‪ _5‬بشاشین در یر ن ر نده شدند و قلعه نو ر در زنوب ب ر قزوین تصرن نمودند سل ن شان ر‬

‫هدکو مغلی برچید‪.1‬‬

‫دروز یا درزیه‬
‫تعرین‪ :‬دروز ی رقه با نیه س که به لوهی خلیفه ا می ل اکک بامر هللا قایل هستند کثر عقاید‬
‫خوی ر ز سماعیلیه ر ته ند ین رقه به نشت ین درز منسوب س ز مصر نشأ کرد ولی به‬
‫زور به سو شاک هزر نمود عقاید شان مختلن ز چندین دین و چندین مف وره س همچنان به‬
‫زک بودن مخفی نگهد شتن ار خوی عقیده د رند‪.‬‬

‫تأسیس وافراد برازنده‬

‫‪ _ 1‬م ور عقیده درزیه همان خلیفه عل می س یعنی بو علی لمنصور ین لعزیز باع بن لمعز لدین هللا‬
‫لفا می که ملقب به ل اکک بامرهللا بود سنه‪375‬هـ تولد شده و در سنه ‪411‬هـ کشته شد خیلی قسی لقلب‬
‫خیلی زیاد‬ ‫بود و در ار تناقا وزود د ش در مقابل مردک اقر و کینه بوز تود در زندکی‬
‫کشتارها وتع یب ها بی موزب و بی علب نمود‪.‬‬

‫‪ _2‬مؤسس مباشر و قیقی ین عقیده مزه بن علی بن م مد زوزنی می باشد همین شخص بود که در‬
‫سال‪ 408‬هـ خد یی ل اکک بامر هللا ر عدن نموده وبه سو نن دعو نمود و کتب عقاید درزیه ر تالین‬
‫نموده س ین شخص ز تر ک خاص درمیان روه درزیه خود ر س ‪.‬‬

‫مرزس سابق ‪.47-46‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪52‬‬
 ‫‪ _ 3‬م مد بن سماعیل درزبی معرون به نشت ین‪ ،‬که در وق تاسیس عقاید درزیه با مزه ی زا بود‬
‫ولی و در عدن نمودن لوهی ل اکک عزله نموده سال‪407‬هـ ننر سدن کرد که به ین سبب مزه‬
‫با ی قهر شده مردک ر در مقابل ت ری کرد‪ ....‬بعد ً مزه دن قتل ر ر نمده به سال‪411‬هـ‬
‫به قتل رسید‪.‬‬

‫‪ _4‬بهاء لدین بو ل سن علی بن م مد سموقی معرون به« لضین» و در زمان غیاب مزه‪411‬هـ‬
‫تاثیر زیاد درنشر ین م هب د ش ‪.‬‬

‫مزه در دعو که در مرتبه بعد ز مزه‬ ‫‪ _5‬بو بر هیک سماعیل بن اقر تمیمی د ماد و دس ر س‬
‫قر ر د رد‪.‬‬

‫از جمله رهبران معاصر این فرقه‬

‫ستر کی بعنی ترقی ستر کی ر‬ ‫کمال زنبد ‪ :‬و ز لبنان بوده و رهبر سیاسی می باشد زب لتقدنی‬
‫تأسیس نموده در سال ‪1977‬ک کشته شد‬

‫زب می باشد‪.‬‬ ‫در رهبر در زیه و قیاد‬ ‫ولید زنید ‪ :‬که و رهبر علی شان و زانشین در‬

‫دکتر نزیب لعسر و ‪ :‬ری س ر ب ه در زیه در بر زیل‪.‬‬

‫عدننان شیر رشید‪ :‬ری س ر ب ه درزیه در سترلیا‪...‬‬

‫افکار و معتقدات‬
‫‪ _ 1‬لوهی و خد یی ل اکو بامر هللا لمتقاد د رند وقتی ه و مرد فتند و غایب شده و باز خو هد‬
‫ش ‪.‬‬

‫‪ _2‬هل تماک دیان دیگر ن ر عموما ً و مسلمانان ر خصوصا ً خیلی بد می بینند‪ ،‬خون‪ ،‬مال و خیان با‬
‫یشان ر مبا می د نند‪.‬‬

‫ز نن بود ر منسوخ ساخته س ‪.‬‬ ‫‪ _3‬به ین عقیده ند که دین شان تماک ننچه ی‬

‫به زسد‬ ‫ز زسد صا ب‬ ‫‪ _4‬به نتاس رو قایل ند و می ویند ثو ب وعقاب توس نقل کردن رو‬
‫نی بخ و یا تد تخ می باشد‪.‬‬

‫‪ _5‬ز نبیاء علیهک لسدک ‪،‬زن و دوزخ و قرنن ریک من ر ند‪.‬‬

‫هیچ کس زازه خروت ز نن نیز نمی دهند‪.‬‬ ‫‪ _ 6‬در روز ها هیچ کس ر در دین خود نمی یرند و بر‬

‫تقسیک شده ند‪:‬‬ ‫‪ _7‬درز ها معاصر به دو بخ‬

‫‪53‬‬
 ‫تقسیک می شوند ری سان‪،‬‬ ‫لن‪ :‬رو انیون که سر ر ین روه به نن تعلق د رد رو انیون نیز به سه بخ‬
‫د نشنمد ن و سخاوتمند ن‬

‫ب‪ :‬زثمانیها‪ :‬ین ها کسانی ند که به مور دنیو توزه د رند که ین ها نیز به دو قسک تقسیک می شوند‪:‬‬
‫مر ء وزهال‪.‬‬

‫بعض کتابهای در دین ها‬

‫مزه‬ ‫م که تعد د ننها به ‪ 111‬رساله می رسد و ز تالیفا‬ ‫‪ _1‬یشان رسایل د رند بناک رسایل‬
‫بهاء لدین وتمیمی می باشند‬

‫‪ _2‬ین قر ن د رند بناک لمنفرد ب ته‪.‬‬

‫‪ _3‬کتاب لنقا و لدو یر تالین عبد لغفار تقی لدین لبعقلی که در سال«‪900‬هـ» کشته شد ‪.‬‬

‫‪ _4‬لنقص ل نفی کتابیس که در نن مزه تماک شر یغ ر عموما ً و رکان نزگانه سدک ر به ور‬
‫خاص نقا نموده س ‪.‬‬

‫انتشار و جاهای نفوذ‬

‫درزیه ها مروز در لبنان‪ ،‬سوریه‪ ،‬و لس ین زند ی می نمایند کثری غالب شان در لبنان ند و تعد د‬
‫بزر ی ز ننها در لس ین سغالی ند که تابعی سر یل ر خ نموده ند و بعضی ز ننان در ردو‬
‫سر یل کار می نمایند‬

‫ننان د تر در بر زیل‪ ،‬ستر لیا وغیره نیز د رند‬

‫زب سوسیالس مترقی‬ ‫لو‬ ‫رهبر ولید زنبد خیلی قو س که در ت‬ ‫نفو شان در لبنان ت‬
‫هیچ کس نهان نسی ‪.1‬‬ ‫زمس شدهاند ننها در زنگ لبنان بارز د شتند و دشمنی شان با مسلمانان بر‬

‫روه با نی س که در قرن سوک هزر به دهور رسید یرو ن نن ز عد شیعه‬ ‫تعرین‪ :‬نصیریه ی‬
‫به شمار میروند که به لوهی علی رضی هللا عنه قایل شده و و ر به خد یی ی یر ته ند‪.‬‬

‫تأسیس وافراد برازنده‬

‫مؤسس ین رقه بو شعیب م مد بن نصیر بصر بود با سخ ماک شیعه ها همعصر بود که ننان عبار‬
‫بودند ز‪ :‬علی هاد « ماک دهک» سن عس ر « ماک یازدهک» م مد مهد «خیالی» ماک دو زدهک‪.‬‬

‫سن عس ر ‪ ،‬ز بعد ز و ‪ ،‬و رث علم ‪ ،‬و مربس‬ ‫ننها می ند رند که و درو زه یی به سو‬
‫شیعه بعد ز و می باشد‬

‫لموسوع لمیسرة ص ‪ -214 -208‬رق و م هب کدمی سدمی ص ‪.322-318‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪54‬‬
 ‫دعا یامبر و رسال ر نموره در ق مامان چنان ر نمود که ننان ر به خد یی نسب د د‬
‫زانشین و در رهبر روه م مد بن زنرب ردید بعد ز و بو م مد عبدهللا بن لزنان زنبدنی‬
‫زانسین ردید و ز قریه زنبدن ارس بود به نامها عابد‪ ،‬ز هد و ارسی یاد می شد‪.‬‬

‫‪ _2‬سین بن علی بن سین مد ن خصیبی متولد ‪260‬هـ ‪ .‬و با ستاد خود ز مصر به زنبدن نمده و‬
‫زانشین و در رهبر روه ردید‪ ،‬و مای دول خمد نیه در لب زند ی نمود و بر نصیریه‬
‫دومرکز یزاد نمود که ول نن در لب تود به دیال م مد علی زلی ودیگر در بغد د به ریاس علی‬
‫زسر بعد مرکز بغد د توس مله هدکو به بغد د نابود ردند‬

‫قیه منتقل ردید ری س نن بو سلید میمون سرور قاسک بر نی تعیین ردید‬ ‫مرکز لب به‬

‫‪ _3‬سلیمان ند نی‪ :‬سال ‪ 1250‬هـ در ن اکیه تولد شد تعالیک ا فه نصیر ر ر ر لی ن بوس‬

‫ی ی ز مبشرین‪ ،‬نصر نی ردید وبه بیدو ر ر نمود در ننزا کتاب خود ر « لباکورة لسلیمانیه» به‬
‫نشر رسانید و درین کتاب خود ر ز ها نن روه ر شا نمود ‪.‬‬

‫‪ _4‬م مد مین غالب ویل‪ :‬و شخصی نصیر توده در دور ن سغال سوریه توس ر نسه ی ی ز‬
‫رماندهان نن به شمار میر ‪ ،‬کتاب «تاری لعلویی» ر تالین نمود ودر نن ز ریشه ها دین رقه‬
‫خوی ص ب می نماید‪.‬‬

‫افکار و معتقدات‬
‫‪ _1‬نصیر علی ر رورد ار می د نند دهور رو انی و در زسد زسمانی انی مثل دهور زبر یل در‬
‫صور وش ل بعضی شخاص س ‪.‬‬

‫بود‪.‬‬ ‫‪ _2‬دهور« علی رورد ار» در صور ناسو تنها بخا ر أنس و لف د دن مخلوقا و بند ان‬

‫‪ _3‬عبد لر من قاتل ضر علی رضی هللا عنه ر دوس د رند و ز و دهار دضامند می نمایند‬
‫لبته به ین ند ر که و هو ر ز ناسو نزا د ده س بعضی ز ننان می ند رند که علی بعد ز‬
‫زد شدن ز زسد که و ر مزبوس ساخته بود در مهتاب س ون ختیار نمود و دیگر ن شان معتقد ند‬
‫که س ون و در ن تاب می باشد‪.‬‬

‫‪ _4‬معتقد ند که علی ضر م مد صلی هللا علیه وسلک ر ن رید م مد صلی هللا علیه وسلک سلمان‬
‫ارسی و سلمان ر ا‪ ،‬یتیک ها نزگانه ر ن رید که ننان عبار ند‪:‬‬

‫ستاره ها‪.‬‬ ‫لن‪ :‬بو ر غفار ‪ :‬ودیفه د ر و متصرن در دور ن و چرخ‬

‫ب‪ :‬مقد د بن سود‪ :‬و ر رورد ار و خالق مردک و متصرن رعد ها می د نند‪.‬‬

‫بشر‪.‬‬ ‫ت‪ :‬عبدهللا بن رو ه‪ :‬متصرن در باد ها و ودیفه د ر قبا رو‬

‫‪55‬‬
 ‫نسان‪.‬‬ ‫د‪ :‬عثمان بن مدعون‪ :‬ودیفه د ر معده‪ ،‬ر ر زسد و مریا ها‬

‫در بدنها‪.‬‬ ‫هـ‪ :‬قنبر بن کاد ن ‪ :‬مودن نفح رو‬

‫انتشار وجاهای نفوذ‬

‫نصیر ها من قه یال لنصریین ر در قیه به یث و ن ختیار نموده ند ودرین نو خر در شهر ها‬
‫مزاور نن در سوریه منتشر ردیده ند تعد د زیاد ز ننان در غرب ناضول« سیا صغیر» نیز وزود‬
‫د رند که به ناک« تختزیه و ابون» معرون ند و مردک شرق ناضول ننان ر به ناک« قزل باشی» یاد‬
‫می کنند در ترکیه و لبانیا به ناک ب تاشیه معرون ند تعد د ز ننان در ارس و ترکستان نیز هستند که به‬
‫‪1‬‬
‫ناک« علی إلهی » می شوند‬

‫لموسوع لمیسرة ص ‪ 502 -495‬رق و م هب کدمی سدمی ص ‪.328 -323‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪56‬‬
‫درس یازدهم‬

‫‪57‬‬
 ‫بابیه و یا بهائیه‬
‫ندر ستعمار روس‪ ،‬نگلیس و یهودی‬ ‫بابیه و یا بها یه رکتی س که در سال{‪1269‬هـ ‪1844-‬ک} ت‬
‫عالمی‪ ،‬بخا ر اسد ساختی عقاید مسلمانان ز بین بردن و د ننان مصرون ساهتن شان ز قضایا‬
‫ساسی نشأ نمود‪.‬‬

‫تأسیس و افرار برازنده‬

‫ین رک ر میرز علی م مد رضا شیر ز { ‪ }265 -1235‬تأسیس نمود و عدن کرد که و { لباب}‬
‫س وقتی و مرد سر میرز سین علی‪ ،‬مشهور به بهاء مور ین رک ر بدس ر و رک‬
‫ر هک به بها یه ناک ز ر کرد و کتابی هک د رد بناک{ قدس} بها در سال ‪1892‬ک در ش ‪،‬‬
‫شخصیا مهک رک که بعد ز مؤسس زانسین نن قر ر ر تند ینها ند‪:‬‬

‫‪ _1‬قرة لعین {‪1269- 1230‬ک} و زن بد ر تار من ر ی بود که ز نزد شوهر ر ر نمود و در‬
‫زستزو متعه شد سال ‪1292‬هـ در م لس عدن نمود که شریع سدنی منسوخ شده س و درهمان‬
‫سال شاه یر ن عد م نمود ‪.‬‬

‫‪ _2‬ی یی علی‪ ،‬بر در بهاء و ملقب به { زل } س با بر در در زانشینی { لباب} منازعه نمود و به‬
‫همین سبب ز و کتابی د رد بناک { رو } بر در با و خیان کرد وننر با یرو ن به قتل رسانید‪.‬‬

‫افکار و معتقدات‬

‫‪ _1‬بهایی ها عقیده د رند که باب س که همه چیزها ر به کلمه خود خلق نموده س و مبدأ و منبعی‬
‫س که ز و تماک شیاء داهر ردیده س ‪.‬‬

‫س ننهک به‬ ‫و ع ب ق بر رو‬ ‫ند و می ویند که اد‬ ‫‪ _ 2‬قایل به تناس و زاوید بودن کا ینا‬
‫ش لی که شباه به مر خیالی د رد‪.‬‬

‫‪ _3‬عدد {‪ }19‬ر ر نی می د رند تعد د ماه ها ر {‪ }19‬می رد نند عدد روز ها هر ماه ر هک {‪}19‬‬
‫می د نند‪.‬‬

‫ما هند‪ ،‬چین و ارس قدیک‬ ‫‪ _4‬قایل به یامبر بود کنفوسیوس‪ ،‬بر هما‪ ،‬رزدش و مثال شان ز‬
‫ند‪.‬‬

‫‪ _5‬در قایل بودن به مصلوب شدن با یهود و نصار مو ق ند‪.‬‬

‫‪ _6‬ر تأوید با می می نمایند تا مو ق به م هب شان شود‪.‬‬

‫‪ _7‬ز معززه یامبر ن‪ ،‬ز قیق زن ومدی ه و ز زن و دوزخ من ر ند‪.‬‬

‫‪ _8‬زاب ر به زن ر ک می د نند‪ ،‬متعه و شبر کی بودن در زن و مو ل ر زا ز می شمارند‪.‬‬

‫‪58‬‬
 ‫‪ _9‬می وبند دین باب ناس شریع م مد صلی هللا علیه وسلک س ‪.‬‬

‫‪ _10‬قیام ر به داهر شدن بهاء تاویل می کنند قبله شان در شیر ز س ‪.‬‬

‫‪ _11‬ز ین ه ضر م مد صلی هللا علیه وسلک خاتک لنبیین و نخرین یامبر ن س من ر س و دعا‬
‫می نمایند که و د مه د رد و در مقابل قرنن ریک کتابی هک تالین کرده ند‪.‬‬

‫ریشه های فکری و اعتقادی‬

‫ر ز چندین منبس‬ ‫ار و معتقد‬ ‫می کند که ین رک ‪،‬‬ ‫ر وتأمل در‬ ‫کسی ه در عقاید ین رک‬
‫خ نموده ند که عمده برین ننها ین س ‪:‬‬

‫‪ _1‬بود یی‪ :‬برهمنی‪ ،‬زردشتی‪ ،‬مانویه‪ ،‬مزرکیه و همه رقه ها با نی‪.‬‬

‫‪ _2‬یهود ‪ ،‬نصر نی‪ ،‬و دهری ‪.‬‬

‫‪ _3‬شیعه و رهنگ ارس قبل ز سدک‪.‬‬

‫ینها قر ر د شتند‪:‬‬ ‫در عقب رک در تماک رکات‬

‫‪ _1‬یهود ‪ _2‬ستعمار روس ‪ _3‬ستعمار نگلیس‬

‫انتشار و جاهای نفوذ‬

‫کثری بزرگ بهایی ها در یر ن زایگرین ند و تعد د کمی ز ننها در عر ق سوریه‪ ،‬لبنان و لس ین‬
‫شغالی نیز می باشند‪.1‬‬

‫پروزیت‬
‫تعرین‪ :‬رویزی رقه یس که در قبی بیس ز رن غدک مد رویز تاسیس ردید و بر ننها سک‬
‫قرننیها یز دق می شود زیر شعار شان ینس که قرنن بر ما کا ی س و ز دیث من ر ند‪.‬‬

‫تأسیس و افراد برزنده‬

‫قسمی ه قبد شاره شد در رأس سن روه عدک مد رویز متولد ‪ 1903‬متو ا ‪ 1985‬می باشد که‬
‫یشان در ی ی ز قریه ها نزاب هند به ناک بابا تولد و در ننزا رشد نمود وو د ر تالیفا زیاد در‬
‫میان قرننی س تا نن ه ز رن همف ر ن لقب مؤلن رک قر نی کشب نمود‪.‬‬
‫عنو ن لو سدک نیز تأسیس نمود که نسبتا ً‬ ‫بناء ً زب ر ت‬ ‫و در زمان عالی سیاسی نیز د ش‬
‫ز ب موزود در نن وق و در سن ‪1927‬ک در وز ر د خله هند‬ ‫زب مقتدر بود نسب به بسیار ز‬

‫لموسوع لمیسرة ص ‪.57 -55‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪59‬‬
 ‫ز منصب با ند بر خور د ر شد و بعد ز ستقدل اکستان مشاور ری س زمهور اکستان م مد علی زنا‬
‫قر ر ر ‪.‬‬

‫ین بود که سبنا لقرنن {بر‬ ‫یشان مانند دیگر ن در زمان مردک ر به قرنن ر می خو ند و شعار‬
‫ما قرنن کا ی س } و دیث مصدر تشریس شده نمی تو ند‪.‬‬

‫نا فته نماند که غدک مد رویز مؤسس ین کفر و عقیده نبود ین عقیده ز قبل وزود د ش و توس‬
‫دیگر ن نیز م ر شده بود مانند غدک نبی مشهور به عبدهللا ز ر لو متو ا ‪ 1914‬ک و مد لدین‬
‫نر تسر متو ا ‪ 1936‬و ا د أسلک لزر زبور متو ا ‪1955‬ک‪.‬‬

‫عنو ن‬ ‫ولی دعو غدک مد رویز ین عق یده ر بیشتد تقوی نمود تا زای ه رقه به وزود نمد ت‬
‫رویز ها و در شام ین عقیده‪ ،‬د ا و مای نن زیاد تد نمود و مخلصانه کار می کرد‪.‬‬

‫کتاب ها‬
‫مد رویز‬ ‫ر و عقیده نوشته شده س مربو به غدک‬ ‫مشهود ترین کتاب ها که در مورد ین نو‬
‫می شود که قر ر یل س ‪:‬‬

‫لقرنن ‪ 4‬زلد‬ ‫‪ _1‬لغا‬

‫‪ _2‬مفهوک لقرنن ‪ 3‬زلد‬

‫‪ _3‬تبویب لقرنن ‪ 3‬زلد‬

‫‪ _4‬قر نی یصلی ‪ 5‬زلد‬

‫‪ _5‬سایک کیناک ‪ 3‬زلد‬

‫افکار و معتقدات‬
‫ار ز زی سن د رند و معتقد بر ین ند که مصدر تشریس ق قرنن س ‪.‬‬ ‫‪_1‬‬

‫‪ _2‬ت رین رکان سدک‬

‫‪ _3‬ت رین رکان یمان‬

‫ار ز زن و دوزخ‬ ‫‪_4‬‬

‫ار ز قیق مدی‬ ‫‪_5‬‬

‫ار ز نزول عیسی علیه لسدک و خروت دزال‬ ‫‪_6‬‬

‫‪ _7‬در هر هور وضوء ر هنگاک نماز ضرور می د نند‪.‬‬

‫‪60‬‬
 ‫زنا ق زلد س ‪.‬‬ ‫‪ _8‬بعضی ز قرننی ها عقیده د رند که زز‬

‫و‬ ‫‪ _9‬ننها ق به م رما قایلند که کر نن در قرنن ریک نمده س و قرنن کریک ر م ابق به خو ه‬
‫اک قرننی مؤق س ‪.1‬‬ ‫هو خودشان تفسیر می نمایند و می ویند‬

‫انتشار و جاهای نفوذ‬

‫چنانچه ز ب اث دشته معلوک ردید ه روه رویز ها غلب در هند اکستان می باشند ودر ننچه‬
‫زند ی می کنند علی لخصوص در نو ی نزاب و شهر هور اکستان‪.‬‬

‫قادیانیت‬
‫رکتی س که در سال‪ 1900‬ک به نقشه و ر ستعمال نگلیس‪ ،‬در نیک قاره هند‬ ‫تعرین‪ :‬قادیانی‬
‫یزاد ردید و هدن نن دور ساختن مسلمانها ز دین شان و علی لخصوص ز ریضه زهاد بود تا در‬
‫نقابل ستعمار ر ن عک ز نگلیسها و دیگر ن بناک سدک قیاک ن نند‪.‬‬

‫تأسیس و افراد برازنده‬

‫‪ _1‬مرز غدک مد قادیانی{ ‪1908- 1839‬ک} نله ساسی بر یزاد و تأسیس قادیانی بود و متعلق به‬
‫خاند نی بود که مشهود به خیان دین و و ن بودند و در نزد یرو ن در مختل بودن مز ت‪ ،‬کثر‬
‫مر ا‪ ،‬معتاد بودن به مو د معرون بود بیشتد ز نزاه کتاب د رد مهمترین ننها کتب یل س ‪:‬‬

‫مدی‬ ‫سدک ‪ _4‬بر هین‬ ‫مد ‪ _3‬نو ر‬ ‫وهاک ‪ _2‬عزاز‬ ‫‪ _1‬ز ل‬

‫نهاد و مرید ها‬ ‫ر نگلیس بر سر‬ ‫‪ _2‬نور لدین‪ ،‬خلیفه و زانشین ول بر قادیانی ‪ ،‬تات خد‬
‫ر نمودهد ز زمله تالیفا و صل لخ اب س ‪.‬‬ ‫یرو‬

‫میر قادیانی ها در هور‪ ،‬منادر ننان‪ ،‬زاسوس ستعمار و مدیر به زبان نگلیسی‬ ‫‪ _3‬م مد علی‪ :‬و‬
‫نمود‪.‬‬

‫‪ _4‬م مد صادق‪ :‬مفتی قادیانیان که ز زمله مؤلفا و خاوک خاتک لنبیین می باشد‪.‬‬

‫سیرة مهد و کلم لفصل می باشد‪.‬‬ ‫مد بن غدک‪ :‬ز تالیفات‬ ‫‪ _5‬بشیر‬

‫افکار و معتقدات‬
‫‪ _1‬معتقد ند که غدک همان مسیح موعود می باشد‪.‬‬

‫‪ _2‬معتقد ند که خد وند لعیا باع روزه می یرد و نماز می خو ند‪ ،‬خو ب می کند‪ {.....‬تعالی هللا عما‬
‫یقولون علو ً کبیر ً } خد وند عالی و برتر س ز ننچه به و نسب می دهند‪.‬‬

‫سدک سو ل و زو ب ل ا ف لبرویزی ‪.‬‬ ‫یدر ب هللا لقر نیون تاریخهک نشأتهک و نر ؤهک ص ‪ 11-10‬و ز ندرس نترن‬ ‫‪1‬‬

‫‪61‬‬
 ‫نگلیس زبان س زیر با و به زبان نگلیسی سخن می وید‪.‬‬ ‫و‬ ‫‪ _3‬قاریانی معتقد س که خد‬

‫‪ _4‬قادیانیها معتقد ند که نبو به ضر م مد صلی هللا علیه وسلک ختک نشده بل ه زار بوده خد ند‬
‫یامبر ن ر سب ضرور رسال می د رد‪ ،‬و غدک مد تهترین تماک یامبر ن می باشد‪.‬‬

‫ل تاب لمبین می باشد‪.‬‬ ‫‪ _5‬معتقد ند که به ننان نیز کتابی زل شده که نام‬

‫نگلیس‬ ‫وم‬ ‫نگلیسی رد ختند‪ ،‬زیر‬ ‫وم‬ ‫‪ _6‬عقیده زهاد ر لغو نموده به اع کور کود ند‬
‫به ند ر ننان به نص قرنن ولی ألمر یشان می باشد‪.‬‬

‫‪ _7‬تماک مسلمانان به نزد ننان کا ر ند مگر کسی که در قادیانی د خل شود همچنان کسی ه به غیر‬
‫قادیانیان زن دهد و یا ز غیر ننان ز یرد نن شخص نیز کا ر می باشد‪.‬‬

‫دل می د نند‪.1‬‬ ‫ر‬ ‫‪ _8‬تریا ‪ ،‬شر ب‪ ،‬و دیگر مخدر‬

‫در ماه ربیس ول ‪1394‬هـ موقن ر ب ه عالک سدمی در قبال ین رقه م ابق با ماه ر یل سال‬
‫‪1974‬ک کنفر نسی بزر ی ز رن ر ب ه عالک سدمی در شهر م ه م رمه د یر شد و در نن نمایند ان‬
‫سازمان ها بین لمللی سدک ز تماک وشه و کنار عالک ضور یا تند و کانفر نسی م کود کفر رقه‬
‫قادیانی و خروت ننر ز سدک عدن نمود و ز مسلمانان زهان خو س تا در بربر خ ر ین دیده به‬
‫مبارزه بر خو سته و ز د د وستدد با ننان دس کشیده و مرده ها ننان ر در مقبره ها مسلمانان د ن‬
‫ن نند‪.‬‬

‫مد قادیانی‪:‬‬ ‫موزبا کفر میرز غدک‬

‫عو مل کفر شخص مزبور عبلرتند ز‪:‬‬

‫‪ _1‬و دعا نبو نموده س ‪.‬‬

‫‪ _2‬و ریضه زهاد ر زه خدم به نگلیس منسوخ قر ر د ده س ‪.‬‬

‫‪ _3‬و ریضه ج در م ه ر لغو قر ر د ده و ج در قاریان ر زایگزین نن ساخته س ‪.‬‬

‫‪ _4‬و خد وند تعالی ر با بشر مشابه ساخته س ‪.‬‬

‫‪ _5‬و به تناس و لول معتقد س ‪.‬‬

‫رزند ر کرده و دعا تنوده س که{ لعیا باع} و سر خد س ‪.2‬‬ ‫‪ _6‬و به خد وند نسب‬

‫لموسوع لمیسرة ص ‪ 376 -375‬رق و م هب کدمی سدمی ص ‪.343‬‬ ‫‪1‬‬

‫رق و م هب کدمی سدمی ص ‪.345 -344‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪62‬‬
 ‫انتشار وجاهای نفوذ آن‬
‫بخ بزرگ ین روه مروز در هند و اکستان زند ی می نمایند تعد د ند ز ننان در سر یل و‬
‫کشور ها عربی هک هستند و در هر شهر که هستند با هم ار ستعمار بر بدس نوردن مر کز‬
‫ساس‪ ،‬کوش می نمایند‪.‬‬

‫ین رک در قاره ریقا و در برخی ز کشور ها عربی عالی ها سترده د رند وتعد د مرشد ن‬
‫و دعوتگر ن ننان در ریقا به بیشتر ز نچ هز ر نفر میرسد که ین خود هم ار زها ستعمار با‬
‫ننان ر تأکید می نماید‪ ،‬وم نگلیس برخی ر د ز ین روه ر به عنو ن ر ن عالی دتبه در شب ه‬
‫ستخبار تی خوی ستخد ک می نماید ین در دعو به سو م هب خوی ز تماک سباب و وسایل ستفاده‬
‫می کنند و بری انیا کانال تلویزونی به ناک لویزون سدمی عال س که د ره نن به عهده قادیانی ها می‬
‫باشد‪.1‬‬

‫مرزس سابق ص ‪.345‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪63‬‬
‫درس دوازدهم‬

‫‪64‬‬
 ‫کمونیزم‬
‫تعرین‪ :‬کمونیزک ی م هب ل اد میباشد که مبنا نن بر ل اد بوده وماده ر ساس تماک شیاء می د ند‬
‫ین زب توس مارکس و نگلز در نلمان قدک به دهور نهاده در نقدب بلشوی ی‪ ،‬که در سال ‪۱۹۱۷‬ک‬
‫در روسیه ‪ ،‬به ر یهود به ر ه تاد قو ر توس نت و نهن توسعه یا مسلمانان ز رن ین‬
‫زب خیلی زیاد متضرر ردیدند و قو می هک بود که توس نن ز صف ه تاری نابود ردیده س ‪.‬‬

‫تاسیس و افراد برازنده‬

‫‪ – ۱‬ساس ین زب توس کارل مارکس [‪۱۸۱۸-۱۸۸۳‬ک] شته شده س و نو ده اخاک یهود‬
‫معرون به [مرد خا مارکس] میباشد ‪ ،‬مارکس ی نسان خو خو ه ‪ ،‬ماد ومتغیر لمز ت بود ‪ ،‬ز‬
‫زمله تالیفا وکتاب ها یل س ‪:‬‬

‫‪ – ۱‬لبیان لشیوعی ‪ – ۲‬رأس لمال‪.‬‬

‫نگلز [‪۱۸۲۰-۱۸۹۵‬ک]‪ 1‬س که دوس صمیمی‬ ‫‪ – ۲‬در مف وره ساز بر ین م هب دری‬

‫مارکس بود ‪ ،‬باو هم ار نمود ین شخص در ن م هب خود نیز با و هم ار نموده نفقه مارکس‬
‫وخانو ده و ر تا وق مرگ و به دو د ش و ز زمله تالفیا و کتب یل میباشد‪:‬‬

‫شتر کیه لخر یه و لتشر کت‬ ‫‪ – ۱‬صل ألسرة ‪ – ۲‬لخاص و لدول ‪ – ۳‬لثنا ی ی ل بیع ‪– ۴‬‬
‫لعلمی ‪.‬‬

‫‪ -۳‬لینن ‪ :‬و ی شخص خلیها سنگدل ‪،‬مستد وکینه توز با بشر بود در سال [‪۱۸۷۰‬ک] تولد و در سال‬
‫[‪ ۱۹۲۴‬ک] در ش ‪ ،‬بعضی ت قیقا نشان میدهد که لینن در صل یهود بوده و ناک و هک یهود بود‬
‫بعد به سک روسی که به نن مشهور س خود ر مسمی کرد ‪ ،‬درین کار و با تروتس ی مشابه د رد‪.‬‬

‫زیاد‬ ‫لینن کسی س که کمونیستی ر نا نموده مورد زر قر ر د د کتب ‪ ،‬سخنر نی ها ‪ ،‬و نشر‬
‫سک[م موع لمؤلفا ل بر ] زمس نور شده س ‪2.‬‬ ‫د رد که مهمترین ننها د رمزمومه ت‬

‫زوزین ادیو نو ت زوزا شف ی‪۱۹۷۹-۱۹۵۴[ ،‬ک] و س رتر زب‬ ‫‪ -۴‬ستالین ‪ :‬ناک صلی‬
‫کمونیستی و ر یس نن بعد ز لینن بود در سنگدلی ‪ ،‬دلک ‪ ،‬دی تاتور و ر ر به رأ و ندر خود‬
‫شهر د ش و در اکساز دشمنان خود شان ریقه قتل و تبعید ر ختیار می نمود عمل رد های‬
‫اضر بود تماک مل ها ر قربان سازد‪ ،‬بار همسر باو‬ ‫ین ر ثاب نموده که به خا ر خود‬
‫مناقشه نمود بنابرنن و ر به قتل رسانید‪.‬‬

‫ی‬ ‫تروتس ی ‪ :‬در [‪۱۸۷۹‬ک] تولد شده و در سال[‪۱۹۰۴‬ک] به ر ستالین ترور ردیده س و‬
‫"بروشتاین" میباشد و بعد ز نن مور زنگی به و س رده شد و بعد به‬ ‫یهود بود و ناک صلی‬

‫لموسوع لمیسرة ترزمه ع ایی ‪،‬ص ‪.۲۹۰-۲۸۹‬‬ ‫‪1‬‬

‫مر ‪.۲۹-۲۶‬‬ ‫لسر ان‬ ‫‪2‬‬

‫‪65‬‬
‫زب ز زب خر ت ردید لبته ین کار به خا ر نن بود که مید ن به ستالین‬ ‫تهاک عالی ضد مصل‬
‫خالی شود که بعد به خا ر کامد و تدبیر ترور ر سنزیده و ر به قتل رسانید‪1.‬‬

‫انتشار و جاهای نفوذ‬

‫یل س ‪:‬‬ ‫وم د رد که ز نن زمله کشور ها‬ ‫کشور‬ ‫عد کمونیزک با‬

‫‪ ۱‬ت اد شورو ‪ – ۲‬چین ‪ -۳‬چ سو کیا ‪ -۴‬مزهارستان ‪ – ۵‬بلغاریا ‪ – ۶‬ولند ‪ – ۷‬نلمان شرق ‪- ۸‬‬
‫ٖرومانیا ‪ – ۹‬یو وسدویا ‪ – ۱۰‬لبانیا ‪ -۱۱‬کویا‬

‫معلوک س که دخول کمونیزک در دول ها م کور ز ریق زور نت و تسل ستعمار بود ز همین‬
‫زه کثر ملتها ین کشورها بعد ز نن ه کمونیزک ر د نستند در غک و ندوه مض رب ردیده همیدند‬
‫که ین نن زن ردوس نیس که بر شان وعده د ده شده بود بنابرنن شور ها و نقدب ها که اه‬
‫ینزاه و اه ننزا داهر میگردد شرو شد چنانچه در ولند ‪ ،‬مزارستان ‪ ،‬زلسلو کیا به وقو یوس‬
‫همان ور دو دول کمونیستی ر نمی یابی که میان شان تفاق اید ر وزود د شته باشد‪.‬‬

‫شان تی در بدل دین‬ ‫مر نان و نزمند ننان بر دو ک قدر‬ ‫در کشور ها سدمی ز زهل بعضی‬
‫ستفاده نموده ند‪.‬‬

‫مزانا‬ ‫ر ن عالک بخا ر نتشار م هب خوی‬ ‫دول ها کمونستی میلیونها کتاب و نشریه ر در تماک‬
‫توزیس می نمایند‪.‬‬

‫در مصر‪،‬عر ق‪،‬‬ ‫ک مونیزک تقریبا در بسیار کشورها سدمی ز ب بر خود تش یل د ده س‬

‫سوریه‪ ،‬لبنان‪ ،‬لس ین ‪ ،‬ردن‪،‬تونس‪،‬و غیره ز بی ز نن وزود د رد‪.‬‬

‫می‬ ‫زهانی میباشد کوش‬ ‫وم‬ ‫ننان همی یمان د رند و در ر ه ت قق خو ب دیرین شان که همانا‬
‫نمایند و به نن مردک ر بشار می دهند‪2.‬‬

‫عقاید و افکار‬
‫‪ – ۱‬ن ار ز وزود خد وند متعال و ز تماک غیبیا ‪ ،‬و قول نمودن به ین ه ساس تماک شیاء ماده س‬
‫شعارشان ین بود که‪ :‬به سه کس یمان د ریک‪ :‬مارکس‪،‬لینن‪،‬و ستالین وبه سه چیز کا ر هستیک هللا ‪ ،‬مل ی‬
‫شخصی‪ ،‬لعن خد وند بر ننان باد‪.‬‬

‫‪ – ۲‬با دیان دشمنی نموده و ننر وسیله در د ک ند ختن قو ک‪ ،‬و خادک نداک سرمایه د ر و م ریالیزک و‬
‫بقه مدلوک بوده و به دین‬ ‫ستثنا می د نند ولی ز ین میان یهودی ر ستثنا نموده می ویند یهود ی‬
‫خود ضرور د رند تا قوق غصب شده خوی دوباره عاده نمایند‪.‬‬

‫‪ – ۳‬با مال ی شخصی دشمنی ند وقو به شتر کی و لغاء ور ث می نمایند ‪.‬‬

‫لموسوع لمیسرة ‪ ،‬ص ‪.۲۹۰ -۲۸۹‬‬ ‫‪1‬‬

‫مر ‪.۵۶-۵۱‬‬ ‫لموسوع لمیسرة ‪،‬ص‪.۲۹۵-۲۹۴‬و لسر ان‬ ‫‪2‬‬

‫‪66‬‬
‫‪ – ۴‬در مقابل ماده و ریق تولید‪ ،‬کار نزد شان رزشی ند رد تمامی تغییر که در عالک می نید به ندر‬
‫ر‪ ،‬تمدن و ثقا نیز ز ده یشر قتصاد میباشد‪.‬‬ ‫ننان همه نن نتیزه تمی تغییر وسایل تولید س‬

‫نع اس سباب تولید میباشد‪.‬‬ ‫‪ – ۵‬می ویند ‪ :‬خدق ز مور نسبتی بوده که در قیق‬

‫ر ننزا مزالی ند رد ‪ ،‬نزد ننان در ر ه رسیدن‬ ‫وم مینماید کار‬ ‫قو ک توس نهن و نت‬ ‫‪ – ۶‬با‬
‫به هدن ز هر ونه وسیله ستفاده کردن زا ز س ‪.‬‬

‫‪ – ۷‬معتقد ند که نخر وزود ند رد و زز در همین دنیا دیگر نه ع ب وزود د رد و نه هک ثو ب‪.‬‬

‫بقه کار ر قایل بوده بشار به وم زهانی می دهند نداک کمونیستی به مقابله و‬ ‫‪ – ۸‬به دکتاتور‬
‫شد باور د شته در ر ه بر نگیختن کینه و دشمنی میان کار رد ن و بقا دیگر کوش می نمایند‪.‬‬

‫ز ب ر عین دول می د نند ‪.‬‬ ‫‪ -۹‬دول ر عین زب و‬

‫نن دیگر ن همه یهود بودند‬ ‫‪ -۱۰‬م تب سیاسی ول نقدب بلشوی ی ز هف نفر تش یل که به زز ی‬
‫و ین خود ند زه رتبا میان کمونیستی و یهودی ر داهر می سازد ‪.‬‬

‫مید ند بنابر نن‬ ‫‪ -۱۱‬مارکسیس رتبا خانو د ی ر ن ار نموده ننر سبب تقویه زامعه سرمایه د ر‬
‫ضرور می د ند که زا ننر ختد زنس شغال نماید‪1.‬‬

‫‪ -۱۲‬بر رسیدن به هدن خوی ز هیچ کار به هر ند زه که کار زش و خر ب باشد متنا نمی‬
‫عالک[‪ ]۷۵٪‬کار مهمی‬ ‫ورزند ‪ ،‬و هدن شان هک عبار ز ننس که تماک زهان کمونستی ردیده وت‬
‫نیس ولی مهک ننس که ی ربس باقی نن کمونس ردد ین قانون ر ننان در دور ن نقدب و بعد ز نن‬
‫در روسیه ت بیق نمودند همچنان در چین و منا ق دیگر که ملیون ها نسان ر هد کردند تزاوز ننها بر‬
‫غانستان بعد ز تزاوز شان در زمهوری ها سدمی دیگر مثل بخار ‪ ،‬سمرقند‪ ،‬و بدد چنچنیا و‬
‫همین قاعده زنای نگیزه د خل میشود‪.‬‬ ‫شرکس نیز ت‬

‫‪ -۱۳‬مسازد ر تخریب نموده بعضی ز ننها ر زا ها زتما و مر کز زب خود می سازند و‬

‫مسلمانان ر ز زر شعایر دینی شان منس می نمایند د شتن قرنن کریک با خود نزد ننها زرک بزر ی‬
‫س که زز نن ی سال کامل بس میباشد ‪.‬‬

‫عهد ش نی و ترور نمودن ها ستفاده می نمایند‬ ‫‪ – ۱۴‬بر ز بین بردن و دور کردن مخالفین ز زنای‬
‫و لو که ز عضا زب شان هک باشد‪2.‬‬

‫مر ‪ ،‬ص ‪.۶۴-۶۳‬‬ ‫لموسوع لمیسرة ‪،‬ص ‪ ، ۲۹۲-۲۹۰‬و لسر ان‬ ‫‪1‬‬

‫لموسوع لمیسرةسسس‪.۲۹۳-۲۹۲،‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪67‬‬
‫درس پانزدهم‬

‫‪68‬‬
 ‫جهانی شدن‬
‫ر‬ ‫زهان ساز ی ی نقلی ز و ژه نگلیسی {‪ }GOLBALIZATION‬می باشد که به معنا‬
‫یر نمودن و ستر بخشیدن به چیز س تا زمانی که همه زا ر ر بگیرد‪.‬‬
‫ها سر زمین‬ ‫و در ص د ‪ :‬عبار ز ‪ :‬کنار نهادن همه مو نس و اصله ها ز میان مل‬
‫ها و رهنگ ها مختلن ‪ ...‬تا ز ین ریق همه ننها بصور تبدیل شوند ‪.‬‬
‫زهانی ساز به مفهوک زدید بیشتر عربی شدن ‪ ،‬مری ایی شدن و ستعمار ز ریق‬
‫کوکاکو می باشد چر که در ین مفهوک ی کشور رهنگ کنار می ز رد و به ور‬
‫مستقیک رهنگ غربی و مری ایی ر زایگزین رهنگ خود می سازد‪.‬‬
‫ابعاد جهانی شدن‪:‬‬
‫ر چه بنا به برخی تفسیرها شدن عمدتا د ر ماهی قتصاد س ما زنبه ها سیاسی و‬
‫رهنگی نن نیز و زد همی ر و ن ند در و قس زهانی شدن ر یند عامی س که بعاد‬
‫مختلن یا نسانی ر دربر می یرد با نمود ها سیاسی ‪ ،‬رهنگی‪ ،‬قتصاد ‪ ،‬قوقی‪،‬‬
‫‪1‬‬
‫ت نالوژ ‪ ،‬م ی ی و زتماعی س ‪.‬‬

‫فرق بین جهانی شدن(عولمه) و جهانی شمولی(عالمیت)‬

‫زی بسا که در داهر معنا زهانی شدن شبه معنا زهانی شمولی س که سدک ننر به‬
‫ننر مورد تاکید قر ر د ده س چنانچه‬ ‫رمغان نورده و قر ن کریک در سوره ها م ی‬
‫در نیا ‪ ۱۰۷‬سورة نبیاء و‪ ۱‬سورة لفرقان و ‪ ۸۸- ۸۷‬سورة ص بیان ردیده س ‪.‬‬
‫ولی باید متوزه بود که تفاو زیاد میان مضمون و م تو زهانی شمولی که سدک ننر‬
‫به رمغان نورده و زهانی ساز که مروزه غرب بویژه مری ا به نن ر می خو ند وزود‬
‫د رد چر که زهانی شمولی در سدک بر ساس ت ریک همه بنی ندک یاد شده س چنانچه‬
‫در سورټ سر ء نی ‪ ۷۰‬بیان شده س ‪.‬‬
‫همچنان خد وند تعالی ننان ر در زمین خلیفه قر ر د ده و هرننچه در نسمانی و زمین س‬
‫بر شان مسخر نموده س و ین خد و تسخیر بر ساس مساو بین مردک در صل‬

‫سدک ‪.۱۲۲ -۱۲۱‬‬ ‫‪ 1‬نداک قتصاد‬

‫‪69‬‬
‫کر م بشر و بر ساس مسؤلی و ت لین همگانی بنا ردیده س که همه ننان در‬
‫عبودی و بند ی خد وند تعالی و بین ندک شری ند همان ور یامبر سدک صلی هللا علیه‬
‫وسلک در ز لود رمودند‪ :‬مردک همه خد یشان ی ی س و در تان ی ی س هیچ‬
‫عربی بر عزمی و هیچ عزمی بر عربی و هیچ سفید وس برسیاه وس و هیچ سیاه‬
‫وس بر سفید وستی برتر ند رد مگر به تقو ‪.‬‬
‫و یلللللن همانلللللا م للللللب سللللل کللللله قلللللرنن کلللللریک در خ لللللاب بللللله عملللللوک ملللللردک ننلللللر در‬
‫نی ‪ ۱۳‬سورة ل زر مورد تا ید قر ر د ده س ‪:‬‬
‫یلللللا أیهلللللا لنلللللاس إنلللللا خلقنلللللاکک ملللللن کلللللر و أنثلللللی و زعلنلللللاکک شلللللعوبا و قبا لللللل لتعلللللار و‬
‫إن أکرم ک عندهللا أتقاکک إن هللا علیک خبیر‪.‬‬
‫وللللللی بلللللا وزلللللود ین للللله قلللللرنن کلللللریک در نیللللل کریمللللله مسلللللاو ر همللللله زانبللللله میلللللان‬
‫نسلللللانها بیلللللان ملللللی د رد ملللللا خصوصلللللیا ملللللل هلللللا ر نادیلللللده نگر تللللله سللللل ‪ ،‬چلللللر‬
‫کللللله قرنن لللللریک تصلللللریح نملللللوده کللللله خد ونلللللد تعلللللالی ننلللللانر شلللللعوب و قبایلللللل مختللللللن‬
‫قر ر د ده تا همدیگر ر بشنایند‪.‬‬
‫مللللللا زهللللللانی شللللللدن همانللللللا سللللللل ه سیاسللللللی‪ ،‬قتصللللللاد ‪ ،‬رهنگللللللی ‪ ،‬و زتمللللللاعی‬
‫مت لللللده مری لللللا بلللللر زهلللللان بلللللویژه مشلللللرق زملللللین و زهلللللان سلللللوک ‪ ،‬بلللللا خص‬ ‫نیلللللا‬
‫زهلللللللان سلللللللدک ز ریلللللللق برتلللللللر عللللللللک و ت نوللللللللوژ ‪،‬قلللللللدر کوبنلللللللده و عدلللللللیک‬
‫ندلللللللامی ‪ ،‬م انلللللللا وسلللللللیس وسرسلللللللاک نور قتصلللللللاد و دیلللللللد اه سلللللللل ه زویانللللللله‬
‫که خود ر نقا و م ور زهان می بیند‪ ،‬میباشد‪.‬‬
‫بنلللللابرین زهلللللانی شلللللدن بللللله معنلللللا معاملللللله ی لللللی بلللللر در بلللللا بلللللر در دیگلللللر ‪ ،‬ن لللللور‬
‫کللللللله سلللللللدک ملللللللی خو هلللللللد نیسللللللل و نیلللللللز معاملللللللله و رتبلللللللا همتلللللللا بلللللللا همتلللللللای‬
‫نن وری للللللله لللللللر د نز د و شلللللللرین در تملللللللاک زهلللللللان ملللللللی خو هنلللللللد نیسللللللل بل للللللله‬
‫معامللللللله نقللللللا بللللللا بللللللرده ن ‪ ،‬بزر للللللان بللللللا کوچ للللللان و مسللللللت برین بللللللا متضللللللعفین‬
‫سللللللل ملللللللروزه زهلللللللانی شلللللللدن در نشللللللل ار تلللللللرین صلللللللورت بللللللله معنلللللللا غلللللللرب‬
‫ساختن زهان س ‪.‬‬

‫راهکار های مقابله با چالش های جهانی سازی‬

‫‪70‬‬
‫مختصر‬ ‫به صور‬ ‫س ز بیان برخی خ ر و تهدید ها زهانی ساز غربی زک س‬
‫بعضی ز ر ه ار ها مقابله با ننر بیان نما یک‪:‬‬
‫سدمی‬ ‫‪ – ۱‬تاکید بر فد هوی‬
‫و تصمیک یر سیاسی‬ ‫‪ – ۲‬ستقدل در بین‬
‫‪ – ۳‬ت قق بخشیدن به رشد قتصاد‬
‫‪ – ۴‬تدوین ستر تژ رویارویی‬
‫سدمی‬ ‫و تقوی دعو‬ ‫‪ – ۵‬ستر‬
‫ستبد د‬ ‫‪ – ۶‬رهایی ز اکمی‬
‫سدمی‬ ‫‪ – ۷‬تقوی بید ر‬
‫‪ – ۸‬کنار نهادن ختد ا‬
‫قوق شهروند‬ ‫‪ -۹‬رعای‬
‫ریضه زهاد‪. 1‬‬ ‫یا‬ ‫‪– ۱۰‬‬
‫تهدید های و تاثیرات منفی جهانی سازی‬
‫‪ – ۱‬مری ایی کردن زهان‬
‫‪ – ۲‬همین قو نین زهانی‬
‫‪ – ۳‬همین رهنگ غربی‬
‫‪ – ۴‬همین شرک ها غول ی ر‬
‫‪ – ۵‬باز ر نز د‬

‫سدک شماره ‪ ۲۷-۲۶‬ص ‪.۶۴-۶۱‬‬ ‫صل نامه ند‬ ‫‪1‬‬

‫‪71‬‬
 ‫موقف ملتها در مقابل جهان سازی‬
‫ر چه در بسا ز کشور ها غربی مردمانی ه به قیق زهانی ساز ی برده ند ولی با‬
‫وزود ین ه غربی هستند و مید نند که ین نو ندیشه ها و سیاس به نفس بشری نیس در‬
‫مداهر زیاد شتر نمده و صد نفر خوی ر ز زهانی ساز بر ز نموده ند‬
‫ولی در شرق بو ژه شرق سدمی مردک به ونه ها مختلفی تقسیک شده ند‪:‬‬
‫‪ – ۱‬بخشی کس انی ند که وب ار غربی بوده و هر دیده غربی ر به بسیار رمی‬
‫امیل‬ ‫ستقبال نمایند خو ه ین دیده بار نور یدز‪ ،‬سارس و تی نفلونز مرغا و تف‬
‫ها و سر نزاک برده ساز مل ها باشد ‪.‬‬
‫‪ – ۲‬بخ دوک کسانی ند که با هر دیده خارزی علتا و تفصید مخالف می کنند ننان هر‬
‫چه ر که ز ده غرب باشد نمی یرد که ین رز دید نیز ز ده ندیشه سالک نیس ‪ ،‬زیر‬
‫چنین ار نتیزه ب ث و ت قیق علمی نبوده ‪ ،‬بل ه ز ده تعصب و خود ر ی س و نتیزه‬
‫مثبتی هک در قبال نمی د شته باشد‪.‬‬
‫‪ – ۳‬قسک سوک ر کسانی تش یل میدهد که ننان غرب ر مانند نژد هایی مید نند که کنون بر‬
‫همگمان سی ره نموده و نمی تو نند که با ننان مخالف نما ید ننان برید ندر ند که ر چه‬
‫زهانی شدن به نفس ما نیس ولی نمی تو ند با نن مخالف ورزید و یا مقابله نمود‪ ،‬زیر تهدید‬
‫ها قتصاد ‪ ...‬ننانر تسلیک به یر هر نو سیاس و ندیشه خارزی نموده و خود ر‬
‫م و مزبوری ها نموده ند‪.‬‬
‫ین نو ر د کامد هوی خوی ر ز دس د ده و سر تسلیمی ر ختیار نموده ند ولی‬
‫ین نو ندیشه با نز د و شخصی نسانی کامد در تضاد قر ر د رد‪.‬‬
‫‪ – ۴‬قسک چهارک ر مردمان با د ن و شرقیان معتقد تش یل میدهد ننان هر دیده د خلی و‬
‫خارزی ر با هک و در ت قیق و م ابق رموده هللا تعالی()‬
‫مسؤلی خود ر در نموده ‪ ،‬بر زامعه خوی مور مثب و با رز ر ختیار نموده و‬
‫مور منفی زمانی به وت خود می رسد که ز سایر مدنی ها ستفاده نموده و هر چه نفس‬
‫ر ته و ز نن ستفاده نما ید و هرچه مخالف هوی‬ ‫وس ننر م ابق ضرور ها خوی‬
‫یمانی و رهنگی وس ننر به دور گند‪.‬‬

‫‪72‬‬
‫درس شانزدهم‬

‫‪73‬‬
 ‫اسالم و جدیدیت یا مدرنیسم‬
‫مفهوم مدرنیسم ‪ :‬کلمه (مدرن) ز و ژه تین ( ‪ )MOD0‬بمعنی همین ن ر ته شده و‬
‫روشهایی نوینی س بر زند ی که همین آلن ر یج می باشد و مقابل نن سن ‪ ،‬و سن‬
‫ر یی س که مقصود ز نن بین ها و ر ه و رو ها قدیمی بر زند ی س در‬
‫تعرین تزدد یا مدرنیسک می تو ن ف که مدرنیسک یعنی بعد ز همین آلن و نقد و عتر ا‬
‫س بر بین ها و ر ه و رو ها موزود در تد بر بهتر و با تر بودن ز وضس‬
‫‪1‬‬
‫موزود س ‪.‬‬
‫افکار و نظریات مدرنیسم ‪:‬‬
‫‪ – ۱‬ساس ندریه مدرنیسک که نسان سعاد و کامیابی ر در نباد ساز زهان بیرون ز‬
‫خود تغیر نن بر و ق خو سته های می زوید و ز همین رو در صدد باز شناختن بیع و‬
‫سل ه یا تن بر نن س ‪.‬‬
‫ز د به علوک تزربی و رشد علوک ساینسی و ن نور زدید‪.‬م‬ ‫‪ – ۲‬توزه بی‬
‫‪ – ۳‬هر ننچه که در تقابل مدرن شدن قر ر یرد ز دین‪ ،‬دب‪ ،‬عرن و سایر سنن ز نن‬
‫باید شته شود‪.‬‬
‫و‬ ‫د دن به خرد در ت لیل همه شیا موزود در بیع‬ ‫‪ – ۴‬عتماد به عقل شهر و صال‬
‫ماور ء بیع ‪.‬‬
‫هد ن مدرنیسک‬
‫ر ی‪ ،‬نسان ر ی‪ ،‬دنیا ر ی و نز د خو‬ ‫‪ – ۱‬علک ر ی ‪ ،‬روشنف ر ‪ ،‬ماد‬
‫‪ – ۲‬دین ستیز و عرن ستیز‬
‫‪ – ۳‬تزدد ر ی به صور نهضتی بر یزاد تغیر و ت ول یا نو کردن نر ء و عقاید دینی‬
‫‪ .‬لتبه در بتد ء ین روند در خصوص کلیسا بود ما بعد به دیان دیگر نیز سر ی کرد وبه‬
‫وزه کشوره ها سدمی هک که ز سو ین ر دی ه بی دین بودند و دشمنی با دیان‬
‫د شتند سر ی نمود‪.‬‬
‫عیوب و خالها ‪:‬‬

‫سدک شماره ‪ ۱۱‬ص ‪.۵۷‬‬ ‫صل ناک ند‬ ‫‪1‬‬

‫‪74‬‬
‫ز ننزا ی ه مدرنیسک به نیازها بنیاد نسان توزهی ند شته و بیشتر برنیاز ها ماد و‬
‫زود ر تمرکز د رد زهان زدید ر به ب ر ن ها ساسی رو به رو کرده س ‪ ،‬بزر ترین‬
‫خد ی که در ین رز ر وزود د رد ینس که بزر ترین نیاز نسان که نر م رو ی‬
‫س با وزود ره مدرنیسک ز بین می رود زیر که همه نسانها ر مزبور می سازد که‬
‫یا و زند ی باید ز همه رز ها دیگر بگ ریند و همه بخا ر ر س نیاز‬ ‫بر بقا‬
‫خود تد بی وقفه و شبانه روز د شته باشند که ین مر در کشور ها که بیشتر ت‬
‫ر د ردیده و بخا ر ین ه‬ ‫تاثیر مدرنیسک قر ر د رند باعث یزاد مش د رو نی بر‬
‫خود ر ساز ار با زمان بسازند ز هر ونه رو ب رز ها‪،‬دین و رهنگ شته در‬
‫نتیزه باعث نار تی وزد ن و در یر رو ی ردیده که نر م ر ز ننان ر ته س ‪.‬‬
‫اسالم و تجدد گرائی (مدرنیسم)‬
‫می تو ن ف که صول و نموزه ها سدمی با مدرنیسک مخالف نش ار د رد‪ .‬ز ندر‬
‫قیق در همه یا بشر تنها تزربه و س س وبر شناخ‬ ‫مدرنیسک ر ه دریا‬
‫بیع بی ز ند زه به رو تزربی هتماک د رد ما ندر به ین ه تو نا ی تزربه تنها‬
‫من صر به عالک بیع و ماده لس س ین وضعی باعث شده که در درس‬
‫زمزموعه نداک هستی به دس نیاید‪ .‬همچنان ین ه در ندیشه ها سدمی زایگاه و همی‬
‫ی تعد د ز مفاهیک ب ور ق عی و غیر قابل تردید یر ته شده س که زا هیچ نو ش‬
‫و تردید در نن نیس ‪ .‬در الی ه در مدرنیسک هیچ صل مسلک و مقدس م ر نیس ‪.‬‬
‫همچنان ین ه در سدک با وزودیه نر م و ر اه ایز همی میباشد ما وسیله نیل نسان به‬
‫سعاد خرو س لی ن سدک به دنیا ی که موزب شود ندمی به ور ه یو نی و‬
‫ر موشی خد بلغزد در ستیز س ‪ .‬در الی ه یگانه هدن مدرنیسک ستفاده ز م انا‬
‫دنیو بر نر م و ر اه مؤقتی س که ننهک چنانچه قبد ش نتیزه به بار نمی نورد ‪.‬‬
‫دیگر ین ه سدک با تعریفی که مدرنیسک ز عقل ر ی‪ ،‬علک م ور و نز د در د‬
‫بیعی نسان‬ ‫نا ساز ار س و بر هر کد ک تعارین ویژه د رد که با ر و نیاز ها‬
‫همر ه س ‪ .‬زیر عقل در نموزه ها سدمی د ر منزل و س و در قیق رهنما‬
‫‪1‬‬
‫ندمی به سو سعاد و خیر خرو و دنیو س ‪.‬‬

‫‪ 1‬صورتبند مدرنیته و س مدرنیته – تالین سین علی نو ر ‪.۲۱۴‬‬

‫‪75‬‬