QUANG MINH EDUCATION CENTRE Giáo viên.

TRẦN THẾ QUANG

CĂN BẬC HAI VÀ CĂN BẬC BA

1 Căn bậc hai số học

Định nghĩa 1. Căn bậc hai của một số a không âm là số x thỏa √ x2 = a. √

• Số dương a có đúng 2 căn bậc hai là hai số đối nhau:
√ số dương a và số âm − a.
• Số 0 có đúng 1 căn bậc hai là chính số 0, kí hiệu 0 = 0.

√
Định nghĩa 2. Với số a không âm, số a được gọi là căn bậc hai số học của a.
(
√ x ≥ 0,
x = a ⇐⇒ 2
x = a.

Ví dụ 1. Tìm căn bậc hai số học (nếu có) của các số 16; 25; −4; 0.
................................................................................
................................................................................

√ √
Tính chất 1. Với hai số a và b không âm, ta có 0 ≤ a ≤ b ⇐⇒ a ≤ b.

√ √ √
Ví dụ 2. So sánh: 2 và 3; 6 và 41; 7 và 47.
................................................................................
................................................................................
................................................................................

√ √ √ √ √
Ví dụ 3. Tìm số x không âm, biết: x = 15; 2 x = 14; x < 2; 2x < 4.
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................

Chú ý. Phép toán tìm căn bậc hai của số không âm gọi là phép khai phương.

1
ĐẠI SỐ 9 - CHƯƠNG 1 TÀI LIỆU TOÁN 9

169
Ví dụ 4. Tìm các căn bậc hai (nếu có) của mỗi số 121; 144; ; 0,25; −25; 0.
4
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................

√
2 Căn thức bậc hai và hằng đẳng thức A2 = |A|

Định nghĩa 3. √
• Cho biểu thức A ≥ 0, ta gọi A là căn thức bậc hai của A và A gọi là biểu
thức
√ dưới dấu căn.
• A có nghĩa (hay xác định) khi và chỉ khi A lấy giá trị không âm, tức là A ≥ 0.

√
Ví dụ 5. Với giá trị nào của x thì 5 − 2x xác định?
................................................................................
................................................................................

√
Tính chất 2. Với mọi số thực a, ta có a2 = |a|.

√ p
Ví dụ 6. Tính: 122 , (−7)2 .
................................................................................
................................................................................
q√ q √ p √
Ví dụ 7. Rút gọn: ( 2 − 1) , (2 − 5)2 , (x − 2)2 (với x ≥ 2), a6 (với a < 0).
2

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................

2
QUANG MINH EDUCATION CENTRE Giáo viên. TRẦN THẾ QUANG

3 Các công thức

√ √ √
1. Khai phương của một tích: AB = A. B (với A ≥ 0, B ≥ 0).

Ví dụ 8. Tính:
√ √ √ √ √ √
a) 49.1, 44.25. c) 5. 20. e) 1, 3. 52. 10.
√ √ √ √ √ √
b) 810.40. d) 7. 63. f) 2, 5. 30. 48.

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................

Ví dụ 9. Rút gọn các biểu thức sau:

√ √ √
a) 3a. 27a (với a ≥ 0). c)9a2 b4 .
p √ √
b) a4 (3 − a)2 (với a ≥ 3). d) 3a3 . 12a (với a ≥ 0).

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................

3
ĐẠI SỐ 9 - CHƯƠNG 1 TÀI LIỆU TOÁN 9

r √
A A
2. Khai phương của một thương: = √ (với A ≥ 0, B > 0).
B B

Ví dụ 10. Tính:
r r √ √
25 225 80 999
a) . c) . e) √ . g) √ .
121 256 5 111
r r r r √
9 25 196 49 1 52
b) : . d) . f) : 3 . h) √ .
16 36 1000 8 8 117

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................

Ví dụ 11. Rút gọn các biểu thức sau:

r r s
4a2 2a2 b4 y x2
a) . c) . e) . (với x > 0, y 6= 0).
25 50 x y4
√ √
2ab2
r
27a x4
b) √ (với a > 0). d) √ (với a ≥ 0). 2
f) 2y . (với y < 0).
3a 162 42

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................

4
QUANG MINH EDUCATION CENTRE Giáo viên. TRẦN THẾ QUANG

√ √
3. Đưa thừa số ra ngoài dấu căn: Nếu B ≥ 0 thì A2 B = |A| B.

Ví dụ 12. Đưa thừa số ra ngoài dấu căn:

√ p
a) 32 .2. d) 4x2 y (với x ≥ 0, y ≥ 0).
√ √
b) 20. e) 28a4 b2 (với b < 0).
√ p
c) 18x2 (với x ≥ 0). f) 72xy2 (với x ≥ 0, y < 0).

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................

Ví dụ 13. Rút gọn các biểu thức sau:

√ √ √ √ √ √ √ √ √ √
a) 3 5 + 20 + 5. b) 2 + 8 + 50. c) 4 3 + 27 − 45 + 5.

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................

5
ĐẠI SỐ 9 - CHƯƠNG 1 TÀI LIỆU TOÁN 9

4. Đưa thừa số vào trong dấu√ căn:√

• Nếu A ≥ 0, B ≥ 0 thì A √B = A 2
√ B.
• Nếu A < 0, B ≥ 0 thì A B = − A2 B.

Ví dụ 14. Đưa thừa số vào trong dấu căn:

√ √
a) 3 5. d) 5a2 2a.
√ √
b) −2 3. e) −3a2 2ab (với ab ≥ 0).
√ √
c) 2x 3 (với x ≥ 0). f) ab4 a (với a ≥ 0).

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................

Ví dụ 15. So sánh:
√ √ √
a) 3 3 và 12. c) 7 và 3 5.
1√
r
1√ 1√ 1
b) 51 và 150. d) 6 và 6 .
3 5 2 2

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................

6
QUANG MINH EDUCATION CENTRE Giáo viên. TRẦN THẾ QUANG

r √
A AB
5. Khử mẫu trong dấu căn: Nếu AB ≥ 0, B 6= 0 thì = .
B |B|

Ví dụ 16. Khử mẫu trong dấu căn:

r r
4 3
a) . c) (với a > 0).
5 2a3
r r
3 5a
b) . d) (với a.b > 0).
125 7b

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................

6. Trục căn ở mẫu: √

A A B
• Nếu B > 0 thì √ = .
B B √ 
C C A∓B
• Nếu A ≥ 0, A 6= B2 thì √ = 2
.
A±B A− B
√ √ 
C C A∓ B
• Nếu A, B ≥ 0, A 6= B thì √ √ = .
A± B A−B

Ví dụ 17. Trục căn thức ở mẫu:

5 10 6
a) √ . d) √ . g) √ √ .
2 3 3+1 5− 3
3 5 4
b) √ . e) √ . h) √ √ .
5 8 5−2 3 7+ 5
2 2a 6a
c) √ (b > 0). f) √ (a ≥ 1, a 6= 1). i) √ √ (a > b > 0).
b 1− a 2 a− b

7
ĐẠI SỐ 9 - CHƯƠNG 1 TÀI LIỆU TOÁN 9

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................

8
QUANG MINH EDUCATION CENTRE Giáo viên. TRẦN THẾ QUANG

7. Phương trình chứa

( dấu căn:
√ B ≥ 0,
• A = B ⇐⇒
A = B2 .
(
√ √ A ≥ 0 hoặc B ≥ 0,
• A = B ⇐⇒
A = B.

Ví dụ 18. Giải phương trình:

√ √
a) 4x − 1 = 5. d) x2 − 3x + 1 = x.
√ √ √
b) x2 − 3x + 1 = 1. e) x2 − 3x + 1 = x + 1.
√ √ √ 1√
c) 4x2 − 4x + 1 = 5. f) 4x − 8 + 16x − 32 = 5 + 9x − 18.
3

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................

9
ĐẠI SỐ 9 - CHƯƠNG 1 TÀI LIỆU TOÁN 9

4 Căn bậc ba

Định nghĩa 4. √ Căn bậc ba của một số a là số x sao cho x3 = a. Căn bậc ba của số a
được kí hiệu là 3 a.

√
3
√ √ √ √ √ √
Ví dụ 19. Tính: 512, 3 −729, 3 0, 064, 3 −0, 008, 3 27 − 3 −8 − 3 125.
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................

Chú ý.
• Mỗi số a đều có duy nhất một căn bậc ba.
• Căn bậc ba của số dương là số dương, căn bậc ba của số âm là số âm, căn bậc
ba của 0 là chính số 0.
• Phép toán tìm căn bậc ba của một số gọi là phép khai căn bậc ba.

√
√ √ √ √ √
r 3
a a
Tính chất 3. • a < b ⇔ 3 a < 3 b. • 3 ab = 3 a. 3 b. • Với b 6= 0 thì 3
=√
3
.
b b

√ √ √
Ví dụ 20. So sánh: 2 và 3
7; 5 3 6 và 6 3 5.
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................

10
QUANG MINH EDUCATION CENTRE Giáo viên. TRẦN THẾ QUANG

Bài tập

Dạng 1: Tìm điều kiện có nghĩa của biểu thức chứa căn, phân thức

? LƯU Ý 1:
√ 1 1
• A có nghĩa ⇔ A ≥ 0. • có nghĩa ⇔ B 6= 0. • √ có nghĩa ⇔ C > 0.
B C

? LƯU Ý 2:
• A2 > 0 ⇔ A 6= 0. • A2 < 0 ⇔ A ∈ ∅. • A2 ≥ 0 ⇔ A ∈ R. • A2 ≤ 0 ⇔ A = 0.

Bài 1. Tìm các giá trị của biến để các biểu thức sau có nghĩa:
r
a √ 2 1
1. . 14. 2x2 + 1 + . 26. √ .
3 3 − 2x −x2 + 3x − 2
√ √
2. −5a. 15. 3 + −x2 . r
−2
√ r 27. .
3. 4 − a. −5 2−x
16. .
√ x−2 −3 √
4. −3x + 4. √ 28. 2x + √ + 4 − 3x.
r 17. −4x2 + 4x − 2. 9x − 4
1 √
5. . 18. x2 − 2x + 1. √
r
−1 + x 4−x
√ 29. 3x − 1 + √ .
1 19. −x2 + 5x − 4. x+3
6. √ . √
3x − 2
r
x−1 −x
√ 20. . 30. − 2018x.
7. 2 − 1 − 4x. x+2 2
x −3
√
√
p
8. (x − 4)x. 21. −x2 − 10x + 24. 3
31. 7x − 9 − √ .
1 1 4 9−x
9. √ . 22. + 2
. √
2
x − 8x + 15 3x − 5 25 − 10x + x
√ x2 − x + 1
√ √
10. 2x . 2 23. − −49 + 28x − 4x2 . 32. x2 − 4x + 4
.
√ √ 1
11. x2 + 3. 24. 1 + x2 − √ .
r
2 1
√ 9 − x 33. .
12. x2 − x + 1. r 9x2 − 12x + 4
√ 2x − 1 √ √
2
13. −x + 2x − 5. 25. . 34. 4 − x + 2x − 3.
(x + 2)2

11
ĐẠI SỐ 9 - CHƯƠNG 1 TÀI LIỆU TOÁN 9

√
Dạng 2: Dùng hằng đẳng thức A2 = |A|

√  A, nếu A ≥ 0,
? LƯU Ý: • A2 = |A|. • |A| =
 −A, nếu A < 0.

Bài 2. Rút gọn các biểu thức sau:

q √ √
a) (2 − 3)2 . h) 5 4a6 − 3a3 (với a < 0).
√
q √ i) x2 − 4x + 4 − 2x (với x ≥ 2).
b) (3 − 11)2 . √
√ p x2 + 8x + 16
j) (x + 4)2 − .
c) 2 a2 (với a ≥ 0). x+4
p √
d) 3 (a − 2)2 (với a < 2). x2 − 6x + 9 x−3
√ k) −√ .
e) 2 a2 − 5a (với a < 0). x−3 9 − 6x + x2
√ √
f) 9a4 + 3a2 . l) 9x2 − 12x + 4 − 9x + 1 với x = 1.
√ √ √
g) 25a2 + 3a (với a ≥ 0). m) 1 − 10a + 25a2 − 4a với a = 2.

Dạng 3: Rút gọn biểu thức bằng cách khai phương tích hoặc thương
√
√ √ √
r
A A
? LƯU Ý: • A.B = A. B (với A, B ≥ 0). • = √ (với A ≥ 0, B > 0).
B B

Bài 3. Rút gọn các biểu thức sau:

p s
a) 24 .(−7)2 . 1492 − 762
√ h) .
b) 1, 44.1, 21 − 1, 44.0, 4. 4572 − 3842
√ √
c) 22 .34 . 15
i) √ .
√ √ √ 735
d) 20. 72. 4, 9. √
√ √ √ 12500
e) 2, 7. 5. 1, 5. j) √ .
500
r √
289 65
f) . k) √ .
225 23 .35
r r
1652 − 1242 25 16 196
g) . l) . . .
164 81 49 9
12
QUANG MINH EDUCATION CENTRE Giáo viên. TRẦN THẾ QUANG

√ √ s
640. 34, 3 25x2
m) √ . s) 5xy. (với x < 0, y > 0).
567 y6
√ √ √ r
n) 21, 6. 810. 112 − 52 . 16
t) 0, 2x3 y3 . (với x, y 6= 0).
p x 4 y8
o) 27.48.(1 − a)2 (với a > 1). r
3
u) ab2 . (với a < 0, b 6= 0).
1 p 4 a2 b4
p) . a (a − b)2 (với a > b). r
a−b 27(a − 3)2
v) (với a > 3).
r r 48
2a 3a r
q) . (với a ≥ 0). 9 + 12a + 4a2
3 8 w) (với a ≥ −1, 5, b < 0).
b2
√
r r
52 ab
r) 13a. (với a > 0). x) (a − b). (với a < b < 0).
a (a − b)2

Dạng 4: Rút gọn biểu thức bằng cách đưa thừa số ra ngoài dấu căn

? LƯU Ý:
√ √
• Nếu B ≥ 0 thì A2 B = |A| B.
√ √ √ √
• Nếu A ≥ 0, B ≥ 0 thì A B = A2 B. • Nếu A < 0, B ≥ 0 thì A B = − A2 B.

Bài 4. Tính:
√ √ √ √ √ √ √ √
a) 3 2 − 4 18 + 2 32 − 50. e) 2 28 + 2 63 − 3 175 + 112.
√ √ √ √ √ 2√ √
b) 5 48 − 4 27 − 2 75 + 108. f) 2 54 − 150 − 3 24.
5
√ √ √ √ √ √ √ √
c) 2 24 − 2 54 + 3 6 − 150. g) 5 80 + 3 48 − 2 125 + 27.
√ √ √ √ √ √ √ 3√
d) 125 − 2 20 − 3 80 + 4 45. h) 10 28 + 2 275 − 3 343 − 396.
2

Dạng 5: Rút gọn biểu thức chứa căn ở mẫu

? LƯU Ý:
r √ √
A AB A A B
• Nếu AB ≥ 0, B 6= 0 thì = . • Nếu B > 0 thì √ = .
B |B| B B

13
ĐẠI SỐ 9 - CHƯƠNG 1 TÀI LIỆU TOÁN 9

√ 
C C A∓B
• Nếu A ≥ 0, A 6= B2 thì √ = .
A±B A − B2
√ √ 
C C A∓ B
• Nếu A, B ≥ 0, A 6= B thì √ √ = .
A± B A−B

Bài 5. Tính:
r r r √ √ √ √ √
1 11 (1 − 3)2 2− 3 15 − 5
a) ; ; . h) √ ; √ .
600 540 27 2 3 1− 3
√ r
8
r
32
r
18
5 1 2 2+2 i) 6 −5 + 14 .
b) √ ; √ ; √ . 9 25 49
10 3 20 5 2 r r r
√ 16 1 4
3 2 2+ 3 j) 2 −3 −6 .
c) √ ;√ ; √ . 3 27 75
3+1 3−1 2− 3 √ √ √
15 − 5 9 − 4 5
k) √ − √ .
2 3 1 3−1 2 5−4
d) √ √ ;√ √ ;√ √ . √ √ √ √
6− 5 10 + 7 x− y
2 8 − 12 5 + 27
√ √ √ √ √ l) √ √ −√ √ .
2+ 2 15 − 5 2 3 − 6 18 − 48 30 + 162
e) √ ; √ ; √ .
1+ 2 1− 3 8−2 1 1
m) √ − √ .
r 3−2 2 3+2 2
√ √
r r
a a b 2
f) ab ; ; 3xy . 6 5 2−2 5
b b a xy n) √ + √ √ .
2 − 10 5− 2
√ √ √ √
15 − 6 10 − 15 4 12 15
g) √ √ ; √ √ . o) √ − √ +√ .
35 − 14 8 − 12 6−2 3− 6 6+1

p √
Dạng 6: Rút gọn biểu thức chứa căn dạng A ± B C

Ví dụ 21. Tính:
p √
a) A = 4 − 2 3 = . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
...........................................................................
p √
b) B = 3 − 5 = . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
...........................................................................
...........................................................................

14
QUANG MINH EDUCATION CENTRE Giáo viên. TRẦN THẾ QUANG

p √ p √
c) C = 3 − 5 + 3 + 5.
...........................................................................
...........................................................................
...........................................................................
...........................................................................

Ghi chú cách bấm máy tính CASIO 570 / VINACAL / 580:
.............................................................................
.............................................................................
.............................................................................
.............................................................................
.............................................................................

Bài 6. Tính:
p √ r
a) 7 − 2 6. √
q p
p √ n) 13 + 30 2 + 9 + 4 2.
b) 13 − 4 3.
√ √ √
q p
p √ o) 2 + 2 3 + 18 − 8 2.
c) 7 − 4 3 − 2.
√ √
s r
p p
√ √
q
d) 15 − 6 6 + 33 − 12 6. p
p) 4 + 5 3 + 5 48 − 10 7 + 4 3.
p √ p √
e) 38 − 12 10 − 22 − 4 10. p √ p √
p √ p √ q) 6 − 3 3 + 2 − 3.
f) 83 − 20 6 + 62 − 20 6. p √ p √
 √ p √ r) 15 + 5 5 − 3 − 5.
g) 2 + 6 7 − 4 3. p √ p √
s) 24 − 3 15 − 36 − 9 15.
√
p √ p √ p √
h) 3+4 19 − 8 3. t) 4 + 7 − 4 − 7.
p √ p √ p √ p √
i) 17 − 3 32 + 17 + 3 32. u) 3 − 5 − 3 + 5.
p √ p √ p √ p √
j) 49 − 5 96 − 49 + 5 96. v) 9 − 17 + 9 + 17.
√ √ √
p √ p √
7 + 13 − 7 − 13.
p
k) 5−2 6+ 2 3. w)
p √ p √
p √ p √ √ x) 12 − 3 7 − 12 + 3 7.
l) 4 + 2 3 − 5 + 2 6 + 2. p √ p √ p √
y) 4 − 15 + 4 + 15 − 2 3 − 5.
√
q p
m) 2 + 17 − 4 9 + 4 5. √ √
q p q p
z) 8 + 2 10 + 2 5+ 8 − 2 10 + 2 5.
15
ĐẠI SỐ 9 - CHƯƠNG 1 TÀI LIỆU TOÁN 9

Bài 7. Rút gọn các biểu thức sau:

√ √  √  √ √ p √
21 − 7 7 18 19. 4 + 15 10 − 6 4 − 15.
1. √ −√ .
7− 3 7−5 √ √
√
p p
r 3−2 2 3+2 2
1 21 − 9 2 16 20. √ −p √ .
2. √ √ − √ √ + .
p
10 + 5 7 5 − 3 10 5 17 − 12 2 17 + 12 2
√ √ √ r
15 − 5 4 √ 2 2 2 5 1
√ + +√ −√ .
p
3. √ + √ − 2 6 − 2 5. 21.
3−1 5+1 3 3 3 12 6
√
s √ s √
1 √ 6 2−4
7+ 5 5 5−7 22. √ √ + 175 − √ .
4. √ − √ . 8+ 7 3− 2
4− 5 2 5+1 p √
√ √ √ 6 − 11 6 3
2 3−3 2 2− 2 3 23. √ √ +√ −√ .
5. √ − √ +√ . 22 − 2 2 2+1
6 1− 2 3
√
qp
r 1
2 2 24. 7 + 48 − √ .
6. √ + √ . 2
5+1 3− 5 √ √
√ √ 2 2
6 5−5 6 26 25. √ √ + √ √ .
7. √ √ + √ .
p p
5− 6 2 + 30 2 2+ 3+ 5 2 2− 3− 5
√ √
 √  √ p √
5 + 2 6 49 − 20 6 5−2 6
p p
8. 8 − 2 15 − 17 + 4 15.
√ √ 26. √ √ .
9 3 − 11 2
p p
9. 19 − 4 21 + 10 − 2 21.
√ √
 √ √  √ √  3 3
10. 2 + 2 + 6 2 + 2 − 6 . 1+ 1−
√ √  p√ 27. r 2√ + r 2√ .
11. 10 − 6 15 + 4. 3 3
1+ 1+ 1− 1−
√ 2 2
p √ √
12. 21 + 3 5 − 21 − 24. 1 1 1
28. √ √ +√ √ +...+ √ √ .
p √ p √ 1+ 2 2+ 3 24 + 25
3−2 2 3+2 2
13. p √ −p √ . 1 1
17 − 12 2 17 + 12 2 29. √ √ √ −√ √ √ .
3+ 2− 6 3+ 2+ 6
√ √ p √ √
8+2 6 2− 3 √ 3 1 2
14. √ − 12. 30. √ √ −p √ −p √ .
4−2 3 5− 2 5 − 24 4 + 15
 √ √  √ √ 
15. 3 2 − 3 3+3 2 . 1 1 2
31. p √ −p √ −p √ .
 √ √  √ √  12 − 140 8 − 60 10 + 84
16. 2 5 − 7 2 5 + 7 . 1 2 3
32. √ √ −√ √ −p √ +
p √ √ √  √  3 −√ 2 7+ 5 7 − 40
17. 3 + 5 10 + 2 3 − 5 .
2 2
√ √  √
p√ p √ .
18. 6+ 2 3−2 3 + 2. 5 + 21
16
QUANG MINH EDUCATION CENTRE Giáo viên. TRẦN THẾ QUANG

Dạng 8: Giải phương trình căn thức

? MỘT SỐ PHƯƠNG TRÌNH THƯỜNG GẶP:

( (
√ B ≥ 0, √ √ A ≥ 0 (hay B ≥ 0),
• A = B ⇐⇒ 2 • A = B ⇐⇒
A=B . A = B.
(
B ≥ 0,
• |A| = B ⇐⇒ • |A| = |B| ⇐⇒ A = B hoặc A = −B.
A = B hoặc A = −B.

Bài 8. Giải phương trình:

√ √
a) x2 = 7. i) 25x2 − 30x + 9 = x + 7.
√ √
b) 9x2 = |−12|. j) x2 − 8x + 16 − 2x − 7 = 0.
√ √ √
c) x2 + 9 = 5. k) x2 − x − 2 = x − 2.
√ √ √
d) 4x2 − 12x + 9 = 6. l) x2 − 9 = 3 − x.
√
p
e) 4(3 − x)2 = 12. m) x − 1 + 1 = x.
√
5√ √ 1√ n) x2 − 3x + 1 = x − 2.
f) 15x − 15x − 2 = 15x. √ √
3 3 o) x2 − x + x2 + x − 2 = 0.
r √
√
p
9x − 18 p) (x − 1)2 + x2 + 4x + 4 = 3.
g) 25x − 50 + 1 = 8 .
16 p √
q) x − 1 + 2 x − 2 = 2.
√ 2√ √ √
h) 16x − 32 − 9x − 18 = 15. r) x + 3 + 2 − x = 3.
3

Dạng 9: Rút gọn biểu thức chứa căn thức bậc hai
 √  √ √ !
a−3 a 5 a − ab
Ví dụ 22. Rút gọn M = 2 − √ 2− √ , với a, b ≥ 0, a 6= 9, b 6= 25.
a−3 b−5
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................

17
ĐẠI SỐ 9 - CHƯƠNG 1 TÀI LIỆU TOÁN 9

 √   √ 
x x+4 2 x+1 1
Ví dụ 23. Cho biểu thức A = √ + : √ −√ với x > 0; x 6= 4.
2+ x 4−x x−2 x x
−1
Rút gọn A và tìm giá trị của x để A =.
3
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................

18
QUANG MINH EDUCATION CENTRE Giáo viên. TRẦN THẾ QUANG

Bài 9. Rút gọn (giả sử các điều kiện bài toán được thỏa mãn):
√ √
4 √
r
√ x−y+3 x+3 y
r
a
a) 5 a + 6 −a + 5. e) √ √ .
4 a x− y+3
√
9−a 9−6 a+a p √ p √
b) √ − √ − 6. f) x − x − 4. x + x2 − 4.
2
a+3 a−3
√ 2 √ 2
p √ √
(2 − x) − ( x + 3) g) x + 2 x − 1 − x − 1.
c) √ .
1+2 x √ √
√ √

√ ( x + 1) x − xy x + y
x+1 1 h) √  .
d) √ √ : 2 √ . (x − y) 3
x +x
x x+x+ x x − x
√ √ !
3 √
 
2x + 1 x 1+ x
i) √ − √ √ − x .
x3 − 1 x + x + 1 1+ x
p √ p √
x−2 x−1+ x+2 x−1
j) r (x > 1).
1 2
− +1
x2 x
 √ √  √
x x+y y √ 2 y
k) √ √ − xy : (x − y) + √ √ .
x+ y x+ y
 √   √ 
x x+9 3 x+1 1
l) √ + : √ −√ .
3+ x 9−x x−3 x x

Bài 10. Chứng minh các đẳng thức sau:

√ √
a a+b b √ √ √ 2
a) √ √ − ab = a − b với a > 0, b > 0.
a+ b
√ √ 2
1−a a √
 
1− a
b) √ + a = 1 với a ≥ 0 và a 6= 1.
1− a 1−a
 √  √ 
a+ a a− a
c) 1 + √ 1− √ = 1 − a với a ≥ 0 và a 6= 1.
a+1 a−1
  √
1 1 a+1
Bài 11. Cho A = √ +√ : √ với a > 0 và a 6= 1.
a− a a−1 a−2 a+1
Rút gọn A và so sánh A với 1.
 
a a b
Bài 12. Cho B = √ − 1+ √ : √ với a > b > 0.
a2 − b2 a2 − b2 a − a2 − b2
Rút gọn B và xác định giá trị của B khi a = 3b.

19
ĐẠI SỐ 9 - CHƯƠNG 1 TÀI LIỆU TOÁN 9

√ √
2x 5 x+1 x + 10
Bài 13. Cho C = √ + √ + √ với x ≥ 0.
x+3 x+2 x+4 x+3 x+5 x+6
Chứng minh rằng giá trị của C không phụ thuộc vào x.
√ 2 √ √ 
a 1 a−1 a+1
Bài 14. Cho D = − √ . √ −√ với a > 0 và a 6= 1.
2 2 a a+1 a−1
Rút gọn A và tìm a để D < 0.
√
1 1 x3 − x
Bài 15. Cho E = √ √ −√ √ − √ với x > 1.
x+ x−1 x− x−1 1− x
Rút gọn E và tìm x để E > 0.
√  √ √ 
x 1 x− x x+ x
Bài 16. Cho F = − √ √ −√ với x > 0 và x 6= 1.
2 2 x x+1 x−1
Rút gọn F và tìm giá trị của x để F > −6.
 √
√
  
x 2 1 10 − x
Bài 17. Cho G = + √ +√ : x−2+ √ với x ≥ 0 và x 6= 4.
x−4 2− x x+2 x+2
Rút gọn G và tìm giá trị của x để G > 0.
 √
√
  
x 2 1 10 − x
Bài 18. Cho H = + √ +√ : x−2+ √ , với x ≥ 0 và x 6= 4.
x−4 2− x x+2 x+2
Rút gọn H rồi tìm giá trị của x để H > 0.
√ √  √
x−1 1 5 x x+1 1
Bài 19. Cho I = √ − √ + : √ , với x ≥ 0, x 6= .
2 x − 1 2 x + 1 4x − 1 2 x+1 4
Rút gọn I rồi tìm x để I < 1.
√ √
x−6 x+9 x+4 x+4
Bài 20. Cho J = √ + √ với x ≥ 0 và x 6= 3.
x−3 x+2
9
Rút gọn J và tính J tại x = 1
.
16
√ √ √
x+2 x+1 x−1
Bài 21. Cho K = √ −√ −3 √ .
x−3 x−2 x−5 x+6
Tìm điều kiện của x để K xác định. Rút gọn K và tìm x ∈ Z sao cho −2K ∈ Z.
√ √ √
2 x−9 x+3 2 x+1
Bài 22. Cho L = √ −√ − √ .
x−5 x+6 x−2 3− x
Tìm điều kiện của x để L có nghĩa và tìm các giá trị nguyên của x để L ∈ Z.

20
QUANG MINH EDUCATION CENTRE Giáo viên. TRẦN THẾ QUANG

√   √ 
x+2 x x
Bài 23. Cho M = √ − : √ − 1 , với x ≥ 0, x 6= 1.
x+1 x−1 x−1
Rút gọn M rồi tìm các giá trị nguyên của x để M có giá trị nguyên.
√
x2 − x x−3
Bài 24. Cho N = √ √ −√ , với x ≥ 0.
( x + 1) (x + x + 1) x+1
Rút gọn N rồi tìm giá trị lớn nhất của N.
√
x−1 3x 1
Bài 25. Cho P = √ − √ + √ , với x ≥ 0.
x− x+1 x x+1 1+ x
Rút gọn P rồi tìm giá trị nhỏ nhất của P.
  √ √ 
1 1 x+1 x−2
Bài 26. Cho Q = √ −√ : √ −√ , với x > 0 và x 6= 1.
x−1 x x+2 x−1
√
Rút gọn Q rồi tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức S = x − 6Q x.

Dạng 10: So sánh căn thức

Bài 27. Sắp xếp theo thứ tự tăng dần:

√ √ √ √ √ √ √ √
a) 3 5, 2 6, 29, 4 2. b) 6 2, 38, 3 7, 2 14.

Bài 28. So sánh A và B:

√ √ √
a) A = 2013 + 2015, B = 2 2014.
r
√ √ √ √
q p q p
b) A = 12 + 12 + 12 + 6 + 6 + 6 + 6, B = 14 + 11.
1 1 1 1
c) A = √ + √ + √ + ... + √ , B = 10.
1 2 3 100
1 1 1 1
d) A = √ + √ + √ + ... + √ , B = 2.
2 1 3 2 4 3 2005 2004
1 1 1 4028
e) A = √ +√ + ... + √ ,B= .
1.2014 2.2013 2014.1 2015
Bài 29. Chào mừng ngày nhà giáo Việt Nam, lớp 9/3 trang trí lớp bằng những sản phẩm
tự chế, Quân cắt 3 mảnh bìa hình vuông có diện tích 21 cm2 , 23 cm2 , 88 cm2 . Để phù hợp
không gian trang trí cho cân đối, các bạn cần phải so sánh độ dài cạnh mảnh bìa lớn nhất
với tổng độ dài hai cạnh của 2 mảnh bìa còn lại. Lớp trưởng hỏi các bạn trong lớp, bạn
nào có máy tính cầm tay hãy làm giúp điều này. Thật đáng tiếc, cả lớp không có bạn nào
đem theo máy tính! Em có thể giúp lớp 9/3 bằng cách nào?

21
ĐẠI SỐ 9 - CHƯƠNG 1 TÀI LIỆU TOÁN 9

Dạng 11: Một số bài tập khác về căn thức

Bài 30.
1 1 1
a) Với mỗi số tự nhiên k ≥ 1, chứng minh rằng √ √ = √ −√ .
(k + 1) k + k k + 1 k k+1
1 1 1
b) Áp dụng câu a để tính √ √ + √ √ + ... + √ √ .
2 1+1 2 3 2+2 3 100 99 + 99 100
Bài 31. Tìm các giá trị x, y, z thỏa mãn:
p
a) (2x − y)2 + (y − 2)2 + (x + y + z)2 = 0.
√ √ √
b) x + y + z + 5 = 2 x − 1 + 4 y − 3 + 6 z − 5.

Bài 32.
 √  p 
2 2
a) Cho x, y thỏa mãn x + x + 2018 y + y + 2018 = 2018. Tính x + y.
√  p 
b) Cho x, y thỏa mãn 2
x +4−x 2
y + 4 − y = 4. Tính x + y.

Bài 33.
√
a) (Bất đẳng thức Cauchy) Cho hai số thực a, b ≥ 0. Chứng minh rằng a + b ≥ 2 ab.
√ √ √
b) Cho ba số thực a, b, c ≥ 0. Chứng minh rằng a + b + c ≥ ab + bc + ca.
√ √ √
c) Cho hai số thực a, b > 0. Chứng minh rằng a + b < a + b.
x 2 + y2 √
d) Cho hai số thực x, y thỏa mãn xy = 1 và x > y. Chứng minh rằng ≥ 2 2.
x−y

Bài 34. Một phòng hình vuông được lát bởi các viên gạch men hình vuông cùng kích cỡ,
hết 441 viên (không viên nào bị cắt xén). Gạch gồm 2 loại men trắng và xanh. Loại men
trắng nằm trên 2 đường chéo nền nhà, còn lại là men xanh. Tính số viên gạch men xanh.

Bài 35. Kết quả của sự nóng dần lên của Trái Đất là băng tan trên các dòng sông bị đóng
băng. Mười hai năm sau khi băng tan, những thực vật nhỏ, được gọi là địa y, bắt đầu phát
triển trên đá. Mỗi nhóm địa y phát triển trên một khoảng đất hình tròn. Mối quan hệ giữa
đường kính d, tính bằng mi-li-mét
√ (mm) của hình tròn và tuổi t của địa y có thể biểu diễn
tương đối theo công thức d = 7 t − 12 với t ≥ 12.
a) Tính đường kính của một nhóm địa y 16 năm sau khi băng tan.
b) Một người đo đường kính của một số nhóm địa y và thấy có số đo là 35 mm. Đối
với kết quả trên thì băng đã tan cách đó bao nhiêu năm?

22