CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC

PGS TS. NGUYỄN THỊ MINH TÂM

Hà Nội, tháng 5 năm 2024

@CMC Univ. 2023 1

 CHƯƠNG 4: DÂN CHỦ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VÀ NHÀ NƯỚC XÃ HỘI CHỦ NGHĨA

https://baothainguyen.vn/chinh-tri/bao-ve-nen-tang-tu-tuong-cua-
dang/202201/khong-the-phu-nhan-chu-nghia-mac-lenin-tu-tuong-
ho-chi-minh-3675CB0/
@CMC Univ. 2023
Chương 4: DÂN CHỦ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VÀ NHÀ NƯỚC XÃ HỘI CHỦ NGHĨA

MỤC TIÊU CỦA CHƯƠNG 4

Trình bày quan điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin về nền dân chủ XHCN, về nhà
1 nước XHCN; sự vận dụng của Đảng Cộng sản Việt Nam trong xây dựng nền dân chủ XHCN
và nhà nước XHCN ở Việt Nam.

2 Giúp người học vận dụng, phân tích được những vấn đề cơ bản về dân chủ CNXH và nhà
nước CNXH ở Việt Nam hiện nay.

Góp phần xây dựng, củng cố niềm tin ở người học vào nền dân chủ và nhà nước XHCN nói
3
chung, ở Việt Nam nói riêng.

@CMC Univ. 2023

 Nội dung chương 4

I. Dân chủ và dân chủ xã hội chủ nghĩa

II. Nhà nuớc xã hội chủ nghĩa

III. Dân chủ xã hội chủ nghĩa và nhà nước pháp

quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam

@CMC Univ. 2023

Chương 4: DÂN CHỦ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VÀ NHÀ NƯỚC XHCN

CÂU HỎI NGHIÊN CỨU CHƯƠNG 4

1. Dân chủ là gì? Dân chủ ra đời như thế nào?

2. Trình bày sự ra đời và bản chất của dân chủ XHCN.

3. Phân tích sự ra đời, phát triển và bản chất của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.

4. Phân tích bản chất, chức năng của nhà nước XHCN (về kinh tế, chính trị, văn hóa –
xã hội).

6. Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam có đặc trưng như thế nào?

@CMC Univ. 2023

I. Dân chủ và dân chủ xã hội chủ nghĩa
1.1. Dân chủ và sự ra đời, phát triển của dân chủ

1.1.1. (iii) Ngày nay: Dân chủ được hiểu là một giá trị xã
Quan niệm hội, phản ánh những quyền cơ bản của con người;
về dân chủ

(ii) Khi giai cấp xuất hiện, nhà nước ra đời, dân chủ là một hình thức
tổ chức nhà nước của giai cấp cầm quyền;

(i) Thuật ngữ dân chủ - demoskratos- ra đời khoảng TK VII- VI TCN:
Nghĩa là nhân dân cai trị (quyền lực của nhân dân, thuộc về nhân dân)

* Dân chủ có quá trình ra đời, phát triển cùng với lịch sử XH nhân loại.
@CMC Univ. 2023
1.1. Dân chủ và sự ra đời, phát triển của dân chủ
1.1.2. Quan niệm của chủ nghĩa Mác – Lênin về dân chủ

Về nguồn gốc: dân chủ là thành quả đấu tranh giai cấp chống áp bức,
1 cường quyền, vì tiến bộ xã hội

Về giá trị: DC là một giá trị XH, giá trị nhân loại chung, là phạm trù vĩnh viễn.
2 => dân chủ là mục tiêu, tiền đề, phương tiện để vươn tới tự do, giải phóng con người,
giải phóng giai cấp, giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội.

@CMC Univ. 2023

1.1. Dân chủ và sự ra đời, phát triển của dân chủ
1.1.2. Quan niệm của chủ nghĩa Mác – Lênin về dân chủ

3 Về nội dung của dân chủ

1. DC là vấn đề sử dụng quyền lực nhà nước: quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân = là
quyền lợi căn bản nhất của nhân dân
=> Quyền dân chủ nghĩa rộng là quyền lợi của nhân dân

2. DC là chế độ XH, chính trị: là hình thức nhà nước (chính thể/ chế độ) => phạm trù l/sử,
gắn với nhà nước

3. DC là nguyên tắc tổ chức, quản lý XH ;

4. DC là khái niệm về tư tưởng, tinh thần dân chủ..

@CMC Univ. 2023
1.1. Dân chủ và sự ra đời, phát triển của dân chủ
1.1.3. Tư tưởng Hồ Chí Minh về dân chủ
✓(1) Về DC là một giá trị nhân loại chung: dân chủ là dân là chủ, dân
làm chủ.
“Nước ta là nước dân chủ, địa vị cao nhất là dân”

✓(2) Về dân chủ là một thể chế chính trị, một chế độ xã hội.

=> Theo Hồ Chí Minh, thể chế/chế độ chính trị dân chủ là:
+ Mọi quyền hạn thuộc về nhân dân: dân là chủ thể XH,
làm chủ toàn diện: tham gia vào quản lý nhà nước, xã hội, bản thân.
https://thitruongtaich
=> + Dân chủ trong tất cả các lĩnh vực: kinh tế, chính trị, inhtiente.vn/tu-
tuong-ho-chi-minh-
văn hóa, tư tưởng. ve-ban-chat-dan-
chu-cua-nha-nuoc-
=> + Dân chủ thể hiện trực tiếp quyền con người, quyền công dân cach-mang-
28732.html
@CMC Univ. 2023
 * Quan điểm cơ bản của Đảng Cộng sản Việt Nam về dân chủ

1. Xây dựng chế độ dân chủ XHCN, mở rộng và phát huy quyền làm
chủ của nhân dân. Lấy dân làm gốc – tạo động lực phát triển XH.

Lấy dân làm gốc 2. Tổ chức, hoạt động của hệ thống chính trị là hoàn
ĐHVI: dân biết, dân bàn, thiện nền dân chủ XHCN, bảo đảm quyền lực thuộc về
dân làm, dân kiểm tra nhân dân.

ĐH XIIII bổ sung:
Dân giám sát, 3. Dân chủ gắn với công bằng xã hội được thực hiện
thực tế trong mọi lĩnh vực
dân thụ hưởng

4. Dân chủ đi đôi với kỷ luật, kỷ cương, được thể chế hóa bằng
pháp luật, được pháp luật bảo đảm

10
@CMC Univ. 2023
1.1. Dân chủ và sự ra đời, phát triển của dân chủ

Dân chủ
Dân chủ là một giá trị xã hội, phản ánh
những quyền cơ bản của con người; là
Khái niệm dân chủ
một hình thức tổ chức nhà nước của giai
cấp cầm quyền; có quá trình ra đời phát
triển cùng với lịch sử xã hội nhân loại.

11
@CMC Univ. 2023
 1.2. Sự ra đời và phát triển của dân chủ
1. Dân chủ là một giá trị xã hội - là phạm trù vĩnh viễn, có từ XH cộng sản nguyên thủy, phát
triển cùng tiến bộ nhân loại
2. Dân chủ là một hình thái nhà nước, một chế độ XH – phạm trù lịch sử: có 3 nền DC
(trình độ phát triển ngày càng cao)
Tư tưởng

Nền dân chủ Nền DC tư sản Nền DC XHCN

Nền DC chủ nô
nguyên thủy DC được tổ chức ra đời: CM tư sản - (VS) ra đời: CM
(không phải là thành nhà nước, dân về quyền tự do, bình Tháng Mười Nga,
hình thái nhà tham gia bàu. đẳng, dân chủ; các nước XHCN;
nước; trong thị - Thực hiện DC với
tộc, bộ lạc- các Nô lệ không có - Thực hiện dân
quyền. Công dân GCTS, là sự thống
thành viên đều trị chính trị của GC
chủ của nhân dân,
tham gia quyết 20 tuổi trở lên được dựa trên chế độ
quyền bầu, bãi miễn tư sản, dựa trên chế
định công việc độ tư nhân tư bản công hữu TLSX
người chức trách.
chung) về TLSX. chủ yếu.
12
@CMC Univ. 2023
1.2. Sự ra đời và phát triển của dân chủ
1. Dân chủ là một giá trị xã hội – phạm trù vĩnh viễn: có từ XH cộng sản nguyên thủy,
phát triển cùng tiến bộ xã hội.
2. Dân chủ là một hình thái nhà nước/ chế độ – phạm trù lịch sử: có 3 nền dân chủ, trình
độ ngày càng cao

+ Nền DC chủ nô: DC được tổ chức thành chế độ nhà nước, nô lệ không có quyền dân chủ.
Công dân 20 tuổi trở lên được quyền tham gia Hội nghị quốc dân; bầu, bãi miễn người chức
trách.
+ Nền dân chủ tư sản: ra đời cùng CM tư sản, là bước tiến lớn , với các giá trị về quyền tự
do, bình đẳng, dân chủ; DC của GC tư sản; là hình thức thống trị chính trị của giai cấp tư
sản, dựa trên chế độ sở hữu tư nhân tư bản về tư liệu sản xuất.

+ Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa (dân chủ vô sản) ra đời cùng với thắng lợi của CM Tháng
Mười Nga, các nước XHCN: thực hiện quyền lực của nhân dân, dựa trên chế độ công hữu
về TLSX chủ yếu.
Hình thức dân chủ: trực tiếp và đại diện (gián tiếp)
@CMC Univ. 2023
1.3. Dân chủ xã hội chủ nghĩa
1.3.1. Quá trình ra đời và đặc điểm của nền dân chủ XHCN

1. Sự ra đời: Sau thế chiến 2

- Dân chủ XHCN phôi thai từ thực tiễn ĐT giai cấp, từ Công xã Pari (1871), xác lập ở
Nước Nga Xô-Viết (1917), trong các nước XHCN.
- CM XHCN gắn liền với đấu tranh của GCCN, của nhân dân lao động vì dân chủ.
Nước Nga Xô-Viết --> Liên bang xô viết --> Nga

2. Đặc điểm của nền dân chủ XHCN

(Nền dân chủ XHCN cao hơn, dành cho mọi người dân trong xã hội và trong mọi lĩnh vực).
+ Nền DC trình độ cao hơn về chất so với các nền dân chủ trước đó
+ Mọi quyền lực thuộc về nhân dân. Dân là chủ và dân làm chủ;
+ Dân chủ và pháp luật có mối quan hệ thống nhất biện chứng;
+ Được thực hiện bằng nhà nước pháp quyền XHCN, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản.

@CMC Univ. 2023

1.3. Dân chủ xã hội chủ nghĩa
1.3.1. Quá trình ra đời, phát triển, đặc điểm của nền dân chủ XHCN

3. Sự phát triển của dân chủ XHCN

phụ thuộc
+ Phát triển từ thấp đến cao, chưa hoàn thiện đến hoàn thiện hơn cùng sự phát triển kinh
tế - xã hội.
+ Không ngừng mở rộng, thu hút nhân dân tham gia quản lý nhà nước, quản lý XH.
+ Kế thừa các giá trị dân chủ trước đó
+ Tính chính trị của dân chủ ngày càng thu hẹp, tiêu vong cùng tháng lợi của CNXH
(Quyền của nhà nước ngày càng thu hẹp khi CNXH phát triển hơn).
4. Nguyên tắc cơ bản của nền dân chủ XHCN
+ Không ngừng mở rộng DC, nâng cao mức độ giải phóng người lao động
+ Thu hút đông đảo nhân dân than gia tự giác vào quản lý nhà nước, quản lý xã hội.

@CMC Univ. 2023

Dân chủ xã hội chủ nghĩa
TK: Quá trình ra đời, phát triển, đặc điểm của nền dân chủ XHCN

Điều kiện tác động đến nền dân chủ XHCN (so với dân chủ tư sản)
+ Trình độ phát triển kinh tế - xã hội
=> các nước XHCN xuất phát điểm thấp về trình độ kinh tế, chưa qua phát triển TBCN

+ Thường xuyên bị các thế lực thù địch chống phá

+ Trình độ dân trí, trình độ thực hành dân chủ của nhân dân

+ Mức độ hoàn thiện của hệ thống pháp luật

“Quyền không bao giờ có thể ở mức độ cao hơn chế độ kinh tế và sự phát triển văn
hóa của xã hội do chế độ kinh tế đó quyết định”
@CMC Univ. 2023 C.Mác: Phê phán Cương lĩnh Gôta”
1.3.2. Bản chất của nền dân chủ XHCN
Bản chất chính trị: mang bản chất GCCN, tính nhân dân, tính dân tộc,
nhất nguyên chính trị
- Sự lãnh đạo chính trị của GC CN thông qua chính đảng của nó
- Là chế độ DC với - Thực hiện quyền và lợi ích của toàn thể nhân dân,
nhân dân LĐ - Nhân dân LĐ là chủ, làm chủ - Nhà nước XHCN (NNVS) của nhân dân.
- Vì lợi ích của nhân
dân, trên tất cả các Bản chất kinh tế: Dựa trên chế độ sở hữu XH về TLSX chủ
lĩnh vực yếu, chế độ phân phối lợi ích theo lao động là chủ yếu
- Thực hiện bằng nhà + Đáp ứng yêu cầu phát triển sản xuất, đời sống nhân dân;
nước XHCN, lãnh đạo + Đảm bảo quyền làm chủ về kinh tế của nhân dân; kết hợp
của ĐCS hài hòa lợi ích xã hội – tập thể - cá nhân

Bản chất văn hóa, tư tưởng: tư tưởng Mác – Lênin chủ đạo, giá trị
truyền thống dân tộc, văn minh tiến bộ của nhân loại.
- Nhân dân làm chủ, có điều kiện phát triển cá nhân; năng lực
sáng tạo trong xây dựng XH. 17
@CMC Univ. 2023
Bài tập:

Cho biết biểu hiện bản chất dân chủ xã hội chủ nghĩa trong đời sống:
- Trong lĩnh vực kinh tế
- Trong lĩnh vực chính trị
- Trong lĩnh vực văn hóa, tư tưởng

@CMC Univ. 2023

II. Nhà nước xã hội chủ nghĩa
Ôn tập kiến thức triết học

- Nguồn gốc ra đời của nhà nước là gì?- chế độ tư hữu, sự xuất hiện giai cấp

- Bản chất của nhà nước là gì? (Giai cấp)

- Nhà nước có chức năng gì? Căn cứ vào đâu để phân loại chức năng của
nhà nước?
+ Căn cứ vào tính chất của quyền lực nhà nước?
+ Căn cứ phạm vi tác động quyền lực nhà nước?
+ Căn cứ vào lĩnh vực tác động của nhà nước?
@CMC Univ. 2023
II. Nhà nước xã hội chủ nghĩa
2.1. Sự ra đời, bản chất, chức năng của nhà nước XHCN

2.1.1.Sự ra đời của nhà nước XHCN

- Nguyên nhân sâu xa:
+ Mâu thuẫn giữa LLSX TBCN với chế độ sở hữu tư nhân TBCN về TLSX, đấu tranh GC
CN với GC tư sản
+ Khát vọng dân chủ, công bằng, tiến bộ xã hội của nhân dân lao động.
Nhà nước XHCN ra đời là kết quả ĐT của GC CN và nhân dân LĐ dưới sự lãnh đạo
của Đảng Cộng sản;
- Tùy điều kiện mỗi quốc gia (đặc điểm lịch sử - văn hóa, trình độ phát triển xã hội…), sự ra
đời, hình thức nhà nước vô sản có đặc điểm riêng.
Cộng hòa ko có vua

Nhà nước XHCN là kiểu nhà nước, có sự thống trị chính trị của GCCN, do cách mạng
XHCN sản sinh ra, có sứ mệnh xây dựng thành công CNXH, đưa NDLĐ lên địa vị làm chủ
tất cả các lĩnh vực đời sống XH trong một XH phát triển cao – xã hội XHCN.
@CMC Univ. 2023
II. Nhà nước xã hội chủ nghĩa
2.1.2. bản chất nhà nước XHCN: là chính quyền của ND dựa trên nền tảng liên minh
GCCN – nông dân – tầng lớp trí thức, có sự lãnh đạo của Đảng của GCCN. Thể hiện về:
3 giai cấp nền tảng
Bản chất chính trị
+ NN mang bản chất của GCCN, lợi ích phù hợp với lợi ích chung của nhân dân LĐ;
+ NN đại biểu cho ý chí của nhân dân lao động.
Nông dân ngày càng thu hẹp.
Trí thức ko trực tiếp tham gia vào quá trình sản xuất.
Bản chất kinh tế
Bản chất + Cơ sở KT là chế độ sở hữu xã hội về TLSX chủ yếu.
nhà nước + NN là bộ máy chính trị - hành chính, quản lý kinh tế - xã hội vì lợi ích
XHCN nhân dân
theo lĩnh vực
Bản chất văn hóa, xã hội
NN XD trên nền tảng lý luận của CN Mác – Lênin, những giá trị văn
hóa tiên tiến, tiến bộ của nhân loại, mang bản sắc dân tộc.
@CMC Univ. 2023
II. Nhà nước xã hội chủ nghĩa

2.1.3. Chức năng của nhà nước XHCN

✓ Căn cứ vào phạm vi tác động của quyền lực NN: chức năng đối nội, đối ngoại

✓ Căn cứ vào lĩnh vực tác động của quyền lực NN: chức năng chính trị, kinh tế,
văn hóa, xã hội…

✓ Căn cứ vào tính chất của quyền lực NN: chức năng giai cấp, chức năng xã hội:

- Chức năng giai cấp: trấn áp của nhân dân với GC các lực lượng chống phá;
bảo vệ thành quả CM, an ninh chính trị, tạo thuận lợi phát triển kinh tế - xã hội;

- Chức năng xã hội: tổ chức, quản lý và xây dựng xã hội mới, phát triển kinh
tế, tổ chức lao động xã hội cao hơn CNTB - là then chốt, quyết định.

@CMC Univ. 2023

2.2. Mối quan hệ giữa dân chủ XHCN và nhà nước XHCN
1. Dân chủ XHCN: là cơ sở, nền
tảng cho việc xây dựng và hoạt
động của nhà nước XHCN; là cơ sở
quyền lực của dân với nhà nước:
+gQuyền bầu cử các cơ quan nhà
nước
+ Quyền tham gia vảo quản lý nhà
nước,
+ Quyền giám sát quyền lực, chống
tha hóa của quyền lực nhà nước
@CMC Univ. 2023
2. Nhà nước XHCN là công cụ
quan trọng cho việc thực thi quyền
dân chủ của ND.
+ Thể chế hóa ý chí, lợi ích của
người dân thành hệ thống chính
Dân chủ và sách, pháp luật.
Nhà nước + Tổ chức thực hiện quyền dân
XHCN
chủ của nhân dân.
+ Đấu tranh chống vi phạm quyền
dân chủ của nhân dân.
III DÂN CHỦ XHCN VÀ NHÀ NƯỚC PQXHCN Ở VIỆT NAM

3.1. Dân chủ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam

3.1.1. Sự ra đời, phát triển của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam

1. Chế độ dân chủ nhân dân thiết lập sau CM Tháng Tám năm 1945

Ưu điểm
+ Xác lập Nhà nước dân chủ, thực hiện chế độ dân chủ về chính trị, kinh tế, văn hóa – xã hội
+ Gắn với chế độ làm chủ tập thể XHCN (Đại hội IV -VIII)
+ Gắn với nắm vững chuyên chính vô sản

Hạn chế: Chưa xác định rõ các nội dung về

Bản chất dân chủ XHCN
Quan hệ DC với nhà nước pháp quyền XHCN, với hệ thống pháp luật
DC cụ thể hóa phù hợp với đặc điểm văn hóa, đạo đức Việt Nam …chưa được đặt
@CMC Univ. 2023
 3.1. Dân chủ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
3.1.1. Sự ra đời, phát triển của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam

2. Trong thời kỳ đổi mới: nhận thức về vị trí, vai trò của dân chủ có nhiều điểm mới

+ Dân chủ là bản chất chế độ nhà nước, là mục tiêu, động lực phát triển đất nước, từng
bước hoàn thiện nền dân chủ XHCN.

+ Nội dung cốt lõi của DC XHCN Việt Nam là tôn trọng, bảo đảm quyền con người,
quyền công dân, quyền làm chủ của nhân dân.

+ Dân chủ gắn với kỷ cương, với nhà nước pháp quyền XHCN, được bảo đảm bằng
pháp luật (Hiến pháp, Quy ché dân chủ cơ sở - dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm
tra” ).
+ Dân chủ là một trong những mục tiêu tổng quát trong xây dựng CNXH: Dân giàu,
nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh (ĐH IX - nay).
@CMC Univ. 2023
3.1. Dân chủ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
3.1.2. Bản chất của nền dân chủ XHCN Việt Nam: dựa vào NN XHCN và sự ủng
hộ của nhân dân. Dân chủ XHCN là bản chất của chế độ XHCN

✓ Dựa vào Nhà nước XHCN và sự ủng hộ, giúp đỡ của nhân dân, lấy dân làm gốc.

✓ Nhân dân là chủ, có quyền làm chủ, tất cả quyền lực thuộc về nhân dân

✓ Dân chủ là mục tiêu, bản chất, động lực của chế độ xã hội chủ nghĩa

✓ Dân chủ gắn với pháp luật (đi đôi với kỷ luật, kỷ cương).

✓ Dân chủ được thực hiện trong đời sống, ở các cấp, các lĩnh vực của đời sống XH.

✓ Hình thức thực hiện dân chủ: dân chủ trực tiếp và dân chủ gián tiếp.

@CMC Univ. 2023

Dân chủ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
Bản chất nền dân chủ XHCN Việt Nam Biểu hiện dân chủ trên thực tế Việt Nam

✓ Dựa vào Nhà nước XHCN và sự ủng hộ, giúp đỡ của ???
nhân dân, lấy dân làm gốc.
✓ Nhân dân là chủ, có quyền làm chủ, tất cả quyền lực ???
thuộc về nhân dân
✓ Dân chủ là mục tiêu, bản chất, động lực của chế độ xã ???
hội chủ nghĩa
✓ Dân chủ gắn với pháp luật (đi đôi với kỷ luật, kỷ ???
cương).
✓ Dân chủ được thực hiện trong đời sống, ở các cấp, các ???
lĩnh vực của đời sống XH.
✓ Hình thức thực hiện dân chủ: dân chủ trực tiếp và dân ???
chủ gián tiếp.

27
@CMC Univ. 2023
Dân chủ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
Bản chất nền dân chủ XHCN Việt Nam Biểu hiện bản chất dân chủXHCN Việt
Nam trên thực tế
✓ Dựa vào Nhà nước XHCN và sự ủng hộ, giúp đỡ của +
nhân dân, lấy dân làm gốc.
✓ Nhân dân là chủ, có quyền làm chủ, tất cả quyền lực
thuộc về nhân dân
✓ Dân chủ là mục tiêu, bản chất, động lực của chế độ xã
hội chủ nghĩa
✓ Dân chủ gắn với pháp luật (đi đôi với kỷ luật, kỷ
cương).
✓ Dân chủ được thực hiện trong đời sống, ở các cấp, các
lĩnh vực của đời sống XH.
✓ Hình thức thực hiện dân chủ: dân chủ trực tiếp và dân
chủ gián tiếp.

28
@CMC Univ. 2023
3.2. Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
3.2.1. Quan niệm về nhà nước PQXHCN Việt Nam
- Nhà nước pháp quyền XHCN thượng tôn pháp luật, được tổ chức, vận hành trên cơ sở
hiến pháp, pháp luật.

- Đề cao quyền lợi, nghĩa vụ công dân, bảo đảm quyền con người, quyền dân chủ của
nhân dân.

=> + Mọi công dân phải được giáo dục pháp luật, hiểu biết pháp luật, tuân thủ pháp luật
=> + Pháp luật phải đảm bảo tính nghiêm minh;
=> + Trong hoạt động, các cơ quan nhà nước phải có sự kiểm soát lẫn nhau, vì mục tiêu
phục vụ nhân dân.

@CMC Univ. 2023

3.2.2. Đặc điểm của nhà nước PQXHCN Việt Nam
1. NN do nhân dân lao động làm chủ; nhà nước của dân, do dân, vì dân.; mang
bản chất GCCN
2. NN được tổ chức, hoạt động trên cơ sở hiến pháp và pháp luật. Pháp luật có vị
trí tối thượng để điều chỉnh các quan hệ XH.

3. Quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp, kiểm soát
giữa các cơ quan lập pháp, hành pháp, tư pháp
4 Do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo (điều 4 Hiến Pháp), Nhà nước được
giám sát bởi nhân dân.

5 Tôn trọng quyền con người, con người là chủ thể, trung tâm của sự phát triển.
Quyền dân chủ của nhân dân được thực hành rộng rãi.
6 Tổ chức và hoạt động của bộ máy NN theo nguyên tắc tập trung dân chủ, có
phân công phân cấp, phối hợp và kiểm soát lẫn nhau, bảo đảm quyền lực NN là
thống nhất, sự chỉ đạo thống nhất của Trung ương.
30
@CMC Univ. 2023
3.3. Phát huy dân chủ XHCN, xây dựng Nhà nước PQXHCN Việt Nam

3.3.1. Phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay

✓ 1. Xây dựng, hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN

✓ 2. Xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam trong sạch, vững mạnh - điều kiện tiên
quyết để xây dựng nền dân chủ XHCN Việt Nam.

✓ 3. Xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN vững mạnh - điều kiện để thực thi dân
chủ XHCN.

✓ 4. Nâng cao vai trò của các tổ chức chính trị - xã hội trong xây dựng nền dân chủ
XHCN.

✓ 5. Xây dựng và từng bước hoàn thiện các hệ thống giám sát, phản biện xã hội để
phát huy quyền làm chủ của nhân dân.
@CMC Univ. 2023
3.3. Phát huy dân chủ XHCN, xây dựng Nhà nước PQXHCN Việt Nam

3.3.2. Tiếp tục xây dựng và hoàn thiện nhà nước PQXHCN Việt Nam

✓ Xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa dưới sự lãnh đạo của Đảng.

✓ Cải cách thể chế và phương thức hoạt động của Nhà nước.

✓ Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức trong sạch, có năng lực.

✓ Đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, thực hành tiết kiệm.

@CMC Univ. 2023

 CÂU HỎI ÔN TẬP CHƯƠNG 4

1. Trình bày quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin

về dân chủ xã hội chủ nghĩa.
2. Đảng Cộng sản Việt Nam vận dụng sáng tạo
quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin về dân chủ
trong xây dựng, hoàn thiện nền dân chủ xã hội chủ
nghĩa ở Việt Nam như thế nào?
3. Phân tích những đặc trưng của nhà nước pháp
quyền XHCN Việt Nam.

33
@CMC Univ. 2023
 NỘI DUNG NGHIÊN CỨU THẢO LUẬN CHƯƠNG 5
(bài tiếp theo)

• Cơ cấu xã hội là gì? Cơ cấu xã hội - giai cấp là gì? cơ cấu

XH -GC có vị trí như thế nào trong cơ cấu XH?
• 2. Sự biến đổi của cơ cấu xã hội - giai cấp trong thời kỳ quá độ
lên CNXH có tính có tính qui luật như thế nào?
• 3. Cơ cấu xã hội - giai cấp trong thời kỳ quá độ lên CNXH
Việt Nam hiện nay gồm những giai cấp, tầng lớp nào? Vì sao?
• 4. Liên minh giai cấp tầng lớp là gì? Sự liên minh giữa các
giai cấp và tầng lớp dựa trên cơ sở/ căn cứ nào? Liên mình giai
cấp, tầng lớp trong thời kỳ quá độ lên CNXH ở Việt Nam gồm
những giai cấp, tầng lớp nào?
• 5. Liên minh giai cấp, tầng lớp trong thời kỳ quá độ lên CNXH
ở Việt Nam về kinh tế, chính trị, văn hóa xã hội có nôi dung?
34
@CMC Univ. 2023
 THANK YOU

@CMC Univ. 2023 35