Zastava Republike Srbije

Grb Republike Srbije

Srbija (službeno Republika Srbija), država locirana u jugoistočnoj
Evropi (poluotoku) i u srednjoj Evropi (Panonskoj niziji). U sastavu Republike
Srbije se nalaze i dvije autonomne pokrajine Vojvodina, Kosovo i Metohija.
Glavni grad je Beograd. Trenutni predsjednik Srbije je Aleksandar Vučić, koji je
osvojio najviše glasova na predsjedničkim izborima 2017. godine, a sadašnja
predsjednica Vlade Republike Srbije je Ana Brnabić.

Srpski jezik je standardizovana varijanta srpskohrvatskoga jezika kojom

uglavnom govore Srbi. Službeni je jezik u Srbiji.
Ostali jezici koji se govore na podrucju Srbije su
bosanski, romski, slovački, albanski, rumunski, hrvatski, bugarski, makedonski
itd.
Srpski dinar (RSD) je valuta Republike Srbije.

Novčanice su od 10, 20, 50, 100, 200, 500, 1000, 2000, 5000 dinara, dok su
kovanice od 1, 2, 5, 10, 20 dinara.

Novčanica od 5000 srpskih dinara. Kovanica od 20 dinara.

Drzavni praznici

Drzavni praznik Datum Radni dan

Nova Godina 1. i 2. januar Ne

Bozic 7. januar Ne
Sveti Sava - Dan duhovnosti 27. januar Da
Dan državnosti Srbije 15. i 16. februar Ne
Praznik rada 1. i 2. maj Ne
Dan pobede 9. maj Da
Vidovan - spomen na Kosovsku bitku 28. juni Da
Dan primirja u Prvom svetskom ratu 11. novembar Ne
Vaskršnji praznici, počev od Velikog Promjenjivo Ne
petka, zaključno sa drugim danom
Vaskrsa

Međunarodni pozivni broj za Srbiju je +381.

Bruto domaći proizvod (BDP) u 2021. godini iznosio je, u tekućim cijenama,
6 270 097 miliona RSD. U odnosu na prethodnu godinu, BDP nominalno je veći
za 13,9%, a realno za 7,5%.
 Stanovnistvo

Popis, 1.1.2023. godine bez Kosova i Metohije

Stanovništvo možemo posmatrati kroz nekoliko struktura:

I. biološka (spolna i starosna)

Starost Musko Zensko Musko Zensko Musko Zensko

0-10 360588 339321 360314 339244 360042 339174

10-20 377036 357268 375828 355736 374615 354493

20-30 405855 390056 403198 387375 400531 384686

30-40 485826 474525 481582 469673 477320 465415

40-50 523000 519766 522918 519310 522825 518858

50-60 487636 514899 484990 511482 482353 508073

Procjene stanovništva po starosnim grupama na dan 1. januar, sredinom godine i

na dan 31. decembar 2022. godine.

II. ekonomska
 Godina Procjenjen broj Radno sposobno Zaposlen
stanovnika stanovništvo
2010. 7.291.436 4.955.764 1.796.000
2011. 7.258.753 4.947.477 1.746.138
2012. 7.199.077 4.908.781 1.727.048
2013. 7.164.132 4.860.489 1.715.163
2014. 7.131.787 4.805.961 1.697.686

Ukupan broj stanovnika, radno aktivnog stanovništvo i broj zaposlenih Republike

Srbije, u periodu od 2010. do 2014. godine.

III. religijska

Srbija (bez Kosova) Uža Srbija Vojvodina

Broj % Broj % Broj %
Ukupno 7.498.001 100 5.466.009 100 2.031.992 100
Pravoslavci 6,371,584 84,98 4,970,109 90,92 1,401,475 68,97

Katolici 410.976 5,48 22,663 0,41 388,313 19,11

Muslimani 239.658 3,20 231.585 4,24 8,073 0,40
Protestanti 80.837 1,08 8,678 0,16 72,159 3,55
 Geografija

Republika Srbija je suverena država koja se nalazi u jugoistočnom dijelu

Europe, na Balkanskom poluostrvu, na raskrsnici puteva srednje i jugoistočne
Europe. Graniči sa 8 zemalja:

1. Bosnom i Hercegovinom (granica se proteže od kote iznad sela Dekare,

na planini Javorje do tromeđe BiH, Srbije i Hrvatske kod sela Jamene.
Granica je dugačka 383 km, od čega je 228 km na rijekama Drini i Savi.
Drumski prijelazi su: Jamena, Sremska Rača, Badovinci (Pavlovića
most), Trbušnica, Mali Zvornik, Ljubovija, Bajina
Bašta, Uvac, Kotroman. Željeznički granični prelazi su: Sremska Rača
(pruga Šid - Bijeljina), Brasina (pruga Loznica - Zvornik) i Priboj (pruga
Beograd - Bar)).
2. Crnom Gorom (granica je kombinovana (prirodno-vještačka) i proteže se
od kote Tromeđa na Prokletijama do kote iznad sela Dekare, na
planini Javorje, u dužini od 244 km. Drumski granični prijelazi se nalaze
na putevima: Jabuka – Ranče, Gostun – Konatar, Vuča – Vuča, Mehov
Krš – Dračenovac, Kula – Rožaje, Čakor – Čakor, Čemerno – Čemerno.
Željeznička pruga Beograd - Bar presjeca granicu kod Gostuna.)
3. Hrvatskom (granica je duga 259 km, od toga 138 km je na
rijekama Dunavu i Bosutu. Proteže se od tromeđe BiH – Srbija -
Hrvatska, 6 km uzvodno od sela Jamene do tromeđe Srbija - Hrvatska-
Mađarska kod Bezdana. Granični prijelazi
 su: Batrovci (drumski), Šid (drumski i
željeznički), Sot (drumski), Neštin (drumski), Ljuba (drumski), Bačka
Palanka (drumski), Bogojevo (drumski i željeznički), Apatin (vodeni) i
Bezdan (drumski i vodeni)).
4. Albanijom (granica je duga 111 km i pruža se od tromeđe Srbije,
Sjeverne Makedonije i Albanije kod mjesta Restelica do tromeđe Srbije,
Crne Gore i Albanije na planini Bogićevici. Ovo je najkraća državna
granica Srbije i na njoj postoje dva drumska prijelaza: Ćafa Prušit (kod
Đakovice) i Vrbnica (kod Prizrena).
5. Sjevernom Makedonijom (granica je kombinovana (prirodno-vještačka).
Dugačka je 273 km i proteže se od tromeđe kod sela Žeravino do
planinskog vrha kod sela Restelica. Drumski granični prijelazi
su: Goleš, Prohor Pčinjski, Preševo, Đeneral Janković i Globočica.
Željeznički prijelazi su: Preševo i Đeneral Janković).
6. Mađarskom (granica je vještačka i otvorena. Dugačka je 174,7 km.
Granični prijelazi su Bački Breg (drumski) Horgoš (drumski i
željeznički), Kelebija (drumski i željeznički), Bezdan (riječni, na
Dunavu), Kanjiža (riječni, na Tisi) i Đala (drumski)).
7. Rumunijom (granica je kombinovana, prirodno- vještačka. Dugačka je
547,9 km, od čega na Dunavu 230 km. Granični prijelazi su: Srpska
Crnja (drumski), Jaša Tomić (drumski), Vatin (drumski i
željeznički), Kaluđerovo (drumski), Đerdap (drumski), Veliko
Gradište (riječni), Donji
Milanovac (riječni), Usije (riječni), Prahovo (riječni), Nakovo (drumski)).
8. Bugarskom (granica je dugačka 360 km. Granični prijelazi
su: Mokranje (drumski), Vrška Čuka (drumski), Gradina (drumski i
željeznički) Strezimirovci (drumski), Ribarci (drumski). Dio granice sa
Bugarskom je Stara planina).
Administrativnim granicama, podjeljena je na 3 dijela:

I. Autonomna pokrajina Vojvodina – 21.506 km²

II. Centralna Srbija – 55.968 km²

III. Autonomna pokrajina Kosovo i Metohija – 10.887 km²

Srbija se nalazi sjeverno od ekvatora i istočno od griniča. Nalazi se između

41°53´ i 46°11´ sjeverne geografske širine i 18°49´ i 23°00´ istočne geografske
dužine. Preko teritorije Srbije prelazi 45-a paralela, tako da se država nalazi u
sredini sjeverne Zemljine hemisfere, na istoj udaljenosti i od griniča i ekvatora.
Fizičkogeografski položaj Srbije je veoma raznovrstan. Srbija je Balkanska
zemlja: Južno od Save i Dunava, Panonska i srednjoevropska – Sjevereno od
Save i Dunava, Podunavska – Kroz Srbiju protiče Dunav, dužinom od 587,35
km i Kontinentalna zemlja – Nema izlaz na more.

Reljef

Srbiju čine tri velike geografske cjeline: Panonska nizija, brežuljkasti predijeli s
nižim planinama i nizinskim proširenjima. Sjeverni dio zemlje (Vojvodina)
zauzima plodne ravnice, dok je središnji i južni dio pretežno planinski. Srbija
obiluje prirodnim ljepotama, od kojih se posebno izdvajaju očuvane šume.
Srbija je bogata i vodama. Panonska nizia zauzima 25% teritorija, a u njoj
prevladavaju nizie s aluvijalnim ravnima uz vodene tokove i ravni, te dva
brdovita uzvišenja: Fruška gora (538 m) i Vršačke planine (639m). Najveći dio
teritorija Srbije zauzimaju brežuljci i planine. Oni se protežu od Panonskog
pobrđa na sjeveru do crnogorske, albanske i makedonske granice na jugu. Od
zapada prema istoku protežu se od bosansko-hercegovačke do bugarske granice.
Južno od Save i Dunava prevladava brežuljkasto područje s visinama do 500 m i
niže planinsko područje s visinama do 1000 m. To područje zauzima oko 65%
površine Srbije. U tom području nizina ima tek uz Posavinu, Pomoravlju i
dijelu Timočke krajine. Područja viša od 1000 m zauzimaju 10% teritorija
Srbije. Ta se područja nalaze južno od Zapadne Morave i Nišave, a sastoje se od
visoravni i grupa viših planina, od kojih najviše
uokviruju Kosovsku i Metohijsku kotlinu.

Planine

Najveći dio teritorije Srbije zauzimaju planine, koje čine planinsku regiju. Ona
se proteže od Panonskog pobrđa na sjeveru do crnogorske, albanske i
Sjevernomakedonske granice na jugu. Od zapada ka istoku proteže se od
bosansko-hercegovačke do bugarske granice.

Planine Srbije se dijele na:

 1. Rodopske planine se pružaju sa desne i lijeve strane Južne i Velike
Morave. Sa desne strane nalaze se planine: Dukat, Koćura, Besna
Kobila, Vardenik, Čemernik,Radan, Ruj-planina, Seličevica, Stalaćka
brda, Bukovik, Ostrozub, i Resavski humovi, dok se sa lijeve strane
protežu: Kukavica, Vidojevica, Jastrebac, Juhor, Crni vrh i Azanjske
planine.
2. Karpatsko- balkanske planine se nalaze u istočnom dijelu Srbije.
Prostiru se od rijeke Dunav na sjeveru do Zaplanjsko-lužičke kotline i
Ruj-planine na jugu. Na istoku idu do bugarske granice, a na zapadu
do gromadnih (rodopskih) planina Pomoravlja. Ove planine su
raznovrsnog geološkog sastava usljed čega se javljaju i brojne rude.
Karpatsko- balkanske planine se dijele na Karpatske i na Balkanske
planine. Karpatske planine se nalaze između Dunava na sjeveru i
Crnoriječke kotline. U njih spadaju: Homoljske planine, Beljanica,
Kučaj, Miroč, Deli Jovan i još par manjih. Balkanske planine se nalaze
južno od Crnorečke kotline. To su: Rtanj, Ozren, Devica, Suva planina
i Stara planina.
3. Dinarske planine zauzimaju najveći prostor planinske regije.
Raznovrsne su u geološkom i morfološkom pogledu. Podijeljene su na
7 planinskih cijelina. To su: Prokletijske planine, Šarske planine,
Starovlaško-raške planine, Kopaoničke planine, Kosovsko-metohijske
planine, Šumadijske planine i Rudne i flišne planine.
 Prokletijske planine se nalaze na granici Srbije sa Albanijom. Uglavnom
su krečnjačkog sastava. U ovoj grupi se nalazi najviši vrh Srbije -
Đeravica (2656 m). Prokletijske planine čine: Prokletije, Hajla, Komovi,
Žljeb, Visitor, Mokra planina i Mokra gora.
 Šarske planine se nalaze južno od Kosovsko-metohijske kotline. U njih
spadaju: Šar planina, Koritnik i Paštrik.
  Starovlaško-raške planine se prostiru od Drine na zapadu do Ibra i
Kosovske kotline na istoku i od Đetinje i Zapadne Morave na severu do
granice sa Crnom Gorom. U Starovlaško-raške planine
spadaju: Zvijezda, Tara, Zlatibor, Radočelo, Čemerno, Giljeva, Zlatar,
Javor, Golija, Mučanj, Rogozna, Jadovnik, Jelica, Ozren i Žilindar.
 Kopaoničke planine leže oko Ibra i Zapadne Morave. U ove planine
spadaju: Kopaonik, Željin, Goč i Stolovi.

 Kosovsko-metohijske planine su planine na prostoru Kosova i Metohije.

Nalaze se između Prokletijskih, Šarskih i Kopaoničkih.
 Šumadijske planine se nalaze između Dunava i Save na sjeveru, Zapadne
Morave i Đetinje na jugu, Velike Morave na istoku
i Kolubare, Ljiga i Dičine na zapadu. U njih
spadaju: Avala, Kosmaj, Bukulja, Venčac, Rudnik, Vujan, Kotlenik i
Gledićke planine.
 Rudne i flišne planine se protežu južno od Save do Đetinje na jugu i od
Drine na zapadu do Kolubare, Ljiga i Dičine na istoku. Dijele se
na: Rudne i Flišne.
o Rudne su: Gučevo, Boranja, Jagodnja, Sokolske planine, Bobija,
Medvednik, Jablanik, Povlen, Gvozdačke stene, Maljen i Suvobor.
o Flišne su: Cer, Zavojske i Vlašić.

Rijeke
Rijeke Srbije pripadaju slivovima Crnog, Jadranskog i Egejskog mora.
Najvećim dijelom pripadaju Crnomorskom slivu, a sve vode tog toka
okuplja Dunav. Dunav je naduža rijeka u Srbiji koja kroz nju teče u duzini od
588 km od svojih 2.857 km ukupnog toka. Vode s većeg
dijela metohijskog područja pripadaju Jadranskom slivu, a krajnji jugoistočni
dijelovi Egejskom slivu. Tri su plovne rijeke u Srbiji: Dunav (588
km), Sava (206 km), Tisa (168 km), i dijelom Velika Morava. Ostale veće rijeke
Srbije su: Zapadna Morava (308 km), Južna Morava (295 km), Ibar (272
km), Drina (220 km) i Timok (202 km). Rijeka koja najdužim tokom prolazi
kroz Srbiju je Morava, a njen sliv obuhvaća 40% površine Srbije. Većina rijeka
ima kišno-snježni režim vodostaja i protoka. Maksimalni vodostaji bilježe se u
proljeće, a minimalni u augustu i septembru.

Rijeka Duzina u Srbiji Ukupna duzina

Dunav 588 km 2783 km
Zapadna Morava 308 km 308 km
Juzna Morava 295 km 295 km
Ibar 272 km 272 km
Drina 220 m 346 km
Sava 206 km 945 km
Timok 202 km 202 km
Mlava 224 km 352 km
Velika Morava 185 km 185 km
Tisa 168 km 1057 km
Tamis 118 km 359 km
Begej 75 km 244 km

Jezera
Jezero je prirodno udubljenje, depresija, na kopnu ispunjeno vodom, koje nije
direktno povezano sa svijetskim morem, a koje je relativno velikih dimenzija.
Zvanično u klasifikaciji se ne primenjuje minimalna površina koju treba da
zahvata jezero, ali se često pominje da jezero ne bi trebalo da ima površinu
ispod 1 hektara. Jezera leže na kopnu i nisu dio okeana, te se stoga ona razlikuju
od laguna, a isto tako su veća dublja u odnosu na jezerca. Srbija nema velikih
prirodnih jezera, a najveća su nastala pregrađivanjem riječnih korita radi
iskorištavanja snage vode za električnu energiju. Najveća takva akumulacijska
jezera su: Đerdapsko (na Dunavu), Vlasinsko (na Vlasini), te Peručansko i
Zvorničko (na Drini). Najveće jezero u Srbiji, Đerdapsko jezero, nalazi se na
granici s Rumunjskom i ima površinu od 163 km2 (ukupna površina jezera je
253 km2).

Jezero Povrsina Nadmorska Najveca Zapremina

km2 visina m dubina m vode mil m3
Đerdapsko 253 69,5 92 5000
Vlasinsko (na 16 1213 22 165
Vlasini)
Perućačko (na 12,4 290 70 340
Drini)
Gazivode 11,9 692,7 105 370
Zvorničko (na 8,1 140 28 42
Drini)
Zlatarsko (na 7,2 880 75 250
Uvcu)
Potpećko (na Limu) 7,0 437 40 43

Palićko 5,6 101 3,5 11

Belo 4,8 75 2,5 7

Nacionalni parkovi

Srbija ima 5 nacionalnih parkova: Đerdap, Kopaonik, Tara, Šar-planina i Fruška

gora. Svi nacionalni parkovi posjeduju visoke klimatske i zdravstveno-
rekreativne vrijednosti.
  Đerdap - sjevernoistočni dio Srbije, na granici s Rumunijom. Ukupna
površina nacionalnog parka je 63,608 ha, a cijele zaštićene zone 93,968
ha. Osnovni prirodni fenomen ovog nacionalnog parka je velika
Đerdapska klisura kroz koju protječe Dunav.
 Kopaonik - nalazi se u središnjem dijelu Srbije. Nacionalnim parkom
proglašen je 1981. godine. Obuhvata površinu od 11,810 ha, a po broju
endemskih vrsta predstavlja jedan od najznačajnijih središta biodiverziteta
endemske flore Srbije. Kopaonik je najveći planinski masiv u Srbiji koji
se pruža u pravcu sjeverozapad-jugoistok. Na Kopaoniku se nalazi
najrasprostranjenija šumsko-pašnjačka zona središnje Srbije.
 Tara - zauzima površinu od 22,000 ha, a nalazi se na području općina
Užice i Bajina Bašta.
 Šar-planina - nalazi se na Kosovu i zauzima površinu od 39,000 ha.
Proglašena je nacionalnim parkom 1986. godine. Šar-planina je
najbogatije područje u Europi po broju vrsta leptira (147), ima preko 200
vrsta ptica. Strogi prirodni rezervati u ovom nacionalnom parku su
mješovite listopadne šume, čiste ili mješovite šume munike, te čiste šume
smreke.
 Fruška Gora - nalazi se u Vojvodini. Nacionalnim parkom je proglašena
1960. godine. Park čini usamljena planina u Panonskoj nizini koja je
prema sjeveru i jugu razuđena planinskim i riječnim tokovima. Pašnjaci i
plodno zemljište, te nasadi vinove loze ukrašavaju padine Fruške Gore.

Vegetacija

Skoro cijeli teritorij Srbije pripada kontinentalno biljno-geografskoj regiji. Samo

jedno malo područje Metohije ulazi u mediteransku biljno-geografsku regiju.
Srbija u cjelini spada među slabije pošumljene zemlje Europe sa samo 26%
šumskih površina. Srbija se po tipu vegetacije dijeli u pet pojasa:

 Nizinski pojas (područje aluvijalne ravni Vojvodine, Posavine,

Pomoravlja, Timočke krajine i Kosova polja) – šume hrasta lužnjaka,
jasena, topole i vrbe, a u sušnijim predjelima Vojvodine dominiraju stepe.
 Brdski (kolinski) pojas (veliki dio Srbije južno od Save i Dunava) – šume
sladuna i cera, hrasta kitnjaka i pitomog kestena.
 Brdski (montanski) pojas – bukove i bukovo-jelove šume, a na
krečnjačkim podlogama i šume munike. Na toplim padinama ima i šuma
hrasta kitnjaka.
 Pretplaninski i planinski pojas – u nižem potpojasu prevladavaju bukove
šume, šikare i smrekove šume, a u višem niske klekovine bora krivulja i
bukve, vrištine i šikare planinske ive.
 Visokoplaninski pojas – područja viša od 2500 m s hazmofitskom
vegetacijom golih kamenajra, te mikrovegetacijom lišajeva na strmijim
stijenama.

Tlo

Posljedica složene geološko-litološke podloge, različitog stupnja okomite

raščlanjenosti reljefa i klimatskih specifičnosti pojedinih krajeva je velika
raznovrsnost tipa zemljišta. Područje Vojvodine nalazi se većinom na
visokoplodnom černozemom, a područja uz rijeke i rubna područja Banata uz
granicu s Rumunjskom na ritskoj crnici i aluvijalnom zemljištu.

Sjeverozapadni dio središnje Srbije pokrivaju pseudogleji i lesivirana zemljišta i

eutrična smeđa tla (gajnjače). Na pomoravskom području i većim dijelom
Kosmeta prevladavaju aluvijalna zemljišta, zemljišta na rastresitim supstratima
(rendzine), smonica i kisela smeđa zemljišta. Na krečnjačko-dolomitskim
stijenama brdsko-planinskog područja južno od Save i Dunava prevladava
crnica i smeđa zemljišta.

Klima

Klima u Srbiji je umjereno- kontinentalna i izrazena su sva cetiri godisnja doba.

Srednja godisnja temperatura je 11 stepeni Celizjusa. Decembar i januar su
najhladniji mjeseci u godini, dok su juli i august najtopliji. Dnevna temperatura
ljeti doseze i do 35 stepeni Celizusja. Srednja temperatura tokom zime u visim
predjelima niza je od 0 dok je u Beogradu 2,4 stepena Celizjusa. Proljetna i
jesenja srednja temperatura je između 11 i 12 stepeni Celizjusa.

Veci dio Srbije ima kontinentalni rezim padavina, sa vecim kolicinama u toplijoj
polovini godine, osim jugozapadnih krajeva gdje se najviše padavina izmjeri u
jesen. U junu padne najvise kise, dok najmanje padavina je u februaru i oktobru.
Pojava snježnog pokrivača karakteristična je za hladniji dio godine od novembra
do marta, a najveći broj dana sa snježnim pokrivačem je u januaru.

U toplijem dijelu godine preovladuju vjetrovi sa sjeverozapada i zapada. Tokom

hladnijeg dijela godine dominira istočni i jugoistočni vjetar- Košava. U
planinskim oblastima na jugozapadu Srbije preovlađuju vjetrovi sa jugozapada.

Geografske odrednice koje značajno utiču na vrijeme i klimu Srbije su: Alpi,
Sredozemno more i Denovski zaliv, Panonska nizija i dolina Morave, Karpatii
Rodopske planine, kao i brdovito planinski dio sa kotlinama i visoravnima.
Preovlađujući meridionalni položaj kotlina rijeka i ravničarski predio na sjeveru
zemlje, omogućuju duboko prodiranje polarnih vazdušnih masa na jug.

Nevladine organizacije
Nevladina organizacija (NVO) je udruženje ili organizacija koja nije pod
nadležnošću vlade i čiji osnivač nije država. Zbog toga NVO je uglavnom
nezavisna od vlade i specifična je forma organizovanja građana. Sadisfakcija
rada za NVO jest osjećaj da istinski pomažete svijetu i ljudima.

NVO Srbije:

 Društvo za akademski razvoj (Beograd)

 Pansej (Pančevo)
 Ženski kuglaški klub Vojvodina (Novi Sad)
 Uvek sa decom (Beograd)
 Art Aparat (Beograd)
 Dobro delo (Vršac)
 Telok (Kragujevac)
 Eko-projekt tim (Sremska Mitrovica)
 OKK Bagdala (Kruševac)
 Somborske Šnajderke (Sombor)
 Ansambl za novu muziku Gradilište (Beograd-Zvezdara)
 Beogradski centar za ljudska prava (Beograd)
 Svetionik (Novi Pazar)
 Zeleni gaj (Rozaje)

Tradicionalna kuhinja
Srpska tradicionalna kuhinja obuhvata riznicu ukusa i mirisa nastalu
mješavinom uticaja raznih naroda koji su prolazili i živejli na tim prostorima.
Kao i u kulturi uopšte, ova fuzija različitih uticaja rezultirala je originalnošću, pa
bogata srpska trpeza nudi nezaboravne ukuse koji se samo u Srbiji mogu osjetiti.
U njoj preovladava upotreba mesa, tijesta, povrća i mliječnih proizvoda.
Alkoholna pića su također zastupljena u srpskoj kuhinji.

Najpoznatije rakije (alkoholno pice) koje se prave od voca i ljekovitih trava:

 Šljivovica - šljiva
 Lozovača – grožđe
 Viljamovka - kruska
 Jabukovača - jabuka
 Stomaklija - nana, vranilova trava, lincura, pelin, hajdučka trava
 Dunjevača - dunja
 Medovača – med i voda
 Kajsijevača - kajsija
 Borovnjača - borovnica
 Lincura – korijen lincure
 Pelinkovca - pelin
 Orahovača – mladi zeleni orah

Slana jela srpske kuhinje

  Karađorđeva šnicla

Pravi se od svinjskog filea ili teletine od buta, zrelog kajmaka, brasna, jaja,
prezle, ulja i soli. Prži se u vreloj dubokoj masnoći dok porumeni sa svih strana.

 Prebranac (zapeceni grah)

Sastav je grah, ulje, crveni luk, bijeli luk, lovor list, aleva paprika (crvena slatka
paprika), mljeveni crni biber i so.

 Bećar paprikaš

Ljetnje jelo od paprike, luka i paradajza.

 Pihtije

Pravi se od manje vrijednog svinjskog mesa, u šta spadaju glava, koljenica i

tetiva.

 Proja

Kukuruzni hljeb.

 Gibanica

Tradicionalno jelo nalik piti koje se kombinuje sa kremastom kombinacijom sira

i jaja. Listovi se guzvaju, a zatim slažu i peku u tepsiji.

 Samsa

Prazna pita koja se preliva kiselim mlijekom i sosom od bijelog luka.

 Pazarske mantije

Pazarske mantije su jelo porijeklom iz Novog Pazara. Ovo jelo po ukusu

podsjeća na bosanski burek, samo je oblik drugaciji (savijaju se u male loptice).

Slatka jela srpske huhinje

  Knedle sa šljivama

Tijesto od kuhanog krompira, jaja i brašna u koje se stavljaju cijele sljive a zatim
uvaljaju u puter, prezlu i šećer.

 Vanilice

Suhi keksi filovani džemom od šljiva ili kajsija.

 Salčići

Slatke kiflice sa džemom i svinjskom mašću.

 Vasina torta

Kombinacija klasičnog ukusa kore oraha, sa osvejžavajućim karakterom soka od

narandže i bogate teksture snijega od bjelanaca, daje ovoj torti jedinstven ukus,
bez premca u srpskoj kuhinji.

 Orasnice

Sitni kolačići od oraha.

 Slatko

Kandirano voće.

 Lijena pita

Kolač koji se sastoji od dve kore, između kojih se nalazi voćni fil, najčešće od
rendanih jabuka ili višanja.
 Tradicija, obicaji i kultura u Srbiji

Tradicija i obicaji

Tradicija i običaji u životu jednog naroda, pored jezika i religije, vjerovatno

najpresudnije utiču na stvaranje i očuvanje etničkog identiteta te zajednice. A
koliko je čuvanje običaja značajno za svaku zajednicu najbolje govori izreka
“bolje zemlju prodati, nego običaj izgubiti”. U neprestanoj trci za vremenom i
profitom čemu veći dio čovječanstva danas robuje, eri globalizacije koja
poništava mnoge posebnosti naroda i zemalja, zamjenjujući ih univerzalnim i
pomalo bezličnim vrijednostima, znamo li šta su pravi narodni običaji? Iako se
mnoge kulture prepliću i razvijaju pod uticajem drugih kulturnih obrazaca, ipak
svaka od njih zadržava značajan dio svoje autentičnosti. Suština duhovnog
razvoja jednog naroda na najbolji način se razumije proučavanjem običaja i
kulturne tradicije. Običaji od najranijih vremena ispunjavaju jednu od svojih
najznačajnijih uloga, a to je čuvanje identiteta naroda. Teško je odrediti kada je
tačno neki običaj nastao, ali je to svakako bilo u najranijoj prošlosti. Nastali su
da bi zadovoljile najrazličitije ljudske potrebe, a kako su se te potrebe razvijale i
mijenjale, tako su se mijenjali i običaji. Srbi su narod sa bogatom tradicijom,
koji je, zbog spleta različitih historijskih okolnosti, bio suočen sa velikim
iskušenjima njenog očuvanja. Zbog toga su mnogi običaji kod Srba tokom
dugog vremenskog perioda izgubljeni, ili potisnuti. Danas, u izmjenjenim
okolnostima, unutar srpskog entiteta, prisutna je izraženija težnja da se mnogi
zaboravljeni običaji obnove i utkaju u kontekst savremenog života.
Najzastupljeniji i najpoznatiji običaji kod Srba su običaji životnog ciklusa, koji
su u vezi sa rođenjem, krštenjem, svadbom, odlaskom u vojsku, smrću i drugi.
Za religiozne običaje Srba karakterističan je veliki broj paganskih rituala, koji
čine suštinu narodne religije. Proces uzajamnog prožimanja predhrišćanske i
hrišćanske tradicije najbolje se vidi na srpskim najznačajnijim vjerskim
praznicima, Božiću, Uskrsu i drugim običajima.
Proslava Božića, na primjer, pokazuje da su osnovni elementi praznika, kao
paljenje badnjaka, hrana koja se nalazi na svečanoj trpezi. Pojedini božićni
rituali protumačeni su i kao ostaci “solarnog kulta”, koji je nekada bio razvijen
kod Srba. Na to ukazuje sam dan proslavljanja Hristovog rođenja koji po starom,
julijanskom kalendaru, pada u vrijeme zimske kratkodnevice, kada je sunce
najslabije. Vjerovalo se da paljenjem vatri, posebno božićnih, ljudi daju snagu
Suncu da ponovo ojača za slijedeću godinu, što je bilo izuzetno značajno za
agrarne kulture, kao što je bila srpska. Mnogi božićni rituali, naročito razvijeni u
selima, koji su imali ulogu da na magijski način doprinesu plodnosti zemlje,
stoke i zdravlju, takođe su u vezi sa klasičnim agrarnim kultom. Najbolji
primjeri su božićne pripreme obrednih hljebova sa šarama, hrana na svečanoj
trpezi, posipanje žitom položajnika, običaj da se izvuče stolica položajnika, da
on sjedne na pod, kako bi se sreća prikovala za pod, ili ogrtanje debelim
ogrtačem simbolizuju blagostanje i sreću. Poznato je, da se porodična slava
nasleđuje s koljena na koljeno, sa oca na sina, ali danas slavu žele da
proslavljaju i ljudi koji nemaju tu tradiciju u svojoj porodici. Njima je
omogućeno sami da biraju slavu koju žele da slave, ili im je sveštenik to
savjetovao. Međutim, oživljavanje tog značajnog i lijepog običaja srpskog
naroda nije prošlo bez pojava koje mogu da ugroze njegovu duhovnu dimenziju.
Slava je uvijek bila jedan vid recipročnog gostoprimstva, što je
podrazumijevalo, da onaj kod koga se ide na slavu, treba da bude pozvan u goste
kada onaj ko mu je bio gost slavi svoju krsnu slavu. Zatim, ako ste jednom
pozvani na slavu, znači da ćete stalno biti pozivani i odlaziti puna srca, kao i da
će se ta tradicija prenositi i na buduće generacije. Proslavljanja slave je također
prilika da se ljudi okupe i zajedno uspostave duhovnu vezu sa običajem, a
domaćin je bio taj koji časti i koji ulaže značajna materijalna sredstva. Zato
srpska narodna tradicija i ne propisuje nošenje poklona na slavu osim, kako je to
ranije bilo, jabuka za domaćicu, ili kocka šećera za dijete. Prilagođavanje
običaja savremenim uslovima omogućilo je proslavljanje slave u kafanama ili
organizovanje preskupih slava, koje mogu postati problem za goste, koji možda
neće moći da organizuju proslavu na sličan način. Problem je i šta ponijeti na
slavu, posebno ako je neko domaćinu donio vrijedan i skup poklon, koji neće
baš tako lako da uzvrati. Pretjerivanja se mogu vidjeti i na proslavama
opštinskih slava u gradovima. Proslavljanje pojednične ali i gradske, opštinske,
esnafske ili čak partijske slave sa pretjerivanjem u troškovima i drugim
greškama, pokazuju da je danas slava sve više statusni simbol, što je potpuna
suprotnost onome što je bila nekada. Brojni su primjeri mijenjanja i
prilagođavanja običaja savremenom načinu života. Trend globalizacije koji
vlada u svijetu također značajno utiče na promjenu odnosa prema tradiciji. I dok
je u okviru EU sve jača tradicionalistička struja, koja se trudi da sačuva ono što
pripada jednom etnosu ili narodu, u Srbiji, koja je u procesu tranzicije, i dalje su
evidentna sukobljavanja između globalističke i tradicionalističke struje.

Kultura

Kultura Srbije je pojam koji se odnosi na cjelokupno društveno nasljeđe

Republike Srbije. Odnosi se na srpsko materijalno kao i na nematerijalno
kulturno nasljeđe. Pored kulture srpskog naroda obuhvata i kulturne uticaje
ostalih država i naroda koji su uticali na prostor Srbije. Kulturu Srbije možemo
slobodno dijeliti po regijama zbog drugačijeg delovanja različitih etničkih
skupina. Takođe, dio kulture su i srpski jezik, narodni folklor i predanja. Srpska
književnost, iznikla iz srednjovijekovne narodne umetnosti, svojim bogatstvom
stekla je vanvremenski značaj i priznanja, a specifična je i po ćiriličnom pismu
gdje jedan znak označava jedan glas. Zahvaljujući Vuku Stefanoviću Karadžiću,
književna baština srpskog naroda poznata je i današnjim generacijama, a većina
stanovništva sa ovih prostora odrasla je slušajući upravo ove pjesme i priče.
Spoljni kulturni uticaji i kulturne odlike regija

Tokom historije razni osvajači su uticali na pojedine dşjelove Srbije, mijenjali i

donosili nove kulturne uticaje. Dok je na prostoru Južne Srbija, Šumadije i
Kosova i Metohije u najvećoj mjeri uticalo Osmansko carstvo tokom
petovijekovne vladavine, na prostoru Vojvodine je najvidljiviji uticaj
Austrougarske.

Kultura Južne i Centralne Srbije

Ovo područje odlikuje njraznovrsnija tradicija usljed miješanja raznih uticaja.

Način građenja kuća potiče još iz doba srpske srednjovijekovne države sa
uticajem Osmanskog carstva koje je ostavilo uticaje i na jezik. Dobar pokazatelj
nasljeđa ove regije je Sirogojno, etno selo u blizini Zlatibora. Kuće su građene
od drveta. Bile su obično prizemne mada nije bila rijetkost ni vidjeti kuću sa
podzenim prostorijama u kojoj je čuvana stoka. Kuće bogatijih ljudi su imale i
jedan sprat (čardak). Unutrašnjost kuća je činila jedna prostorija sa ognjištem u
sredini gdje se porodica uveče skupljala.

Kultura Vojvodine

Vojvođanska kultura tipična panonska kultura i odlikuje je uticaj Njemaca.

Habsburška Monarhija, kasnije Austrougarska je urezala dubok trag u načinu
života ovdašnjeg stanovništva. Njemački uticaj se vidi na graditeljstvu. Kuće su
u švapskom stilu. Za ovakvu vrstu stila karakteristični su ornamenti kod vrata,
prozora i na zidovima. I zgrade u većim gradovima kao što su Beograd, Novi
Sad i Pančevo su izgrađene u austrougarskom stilu.
Muzika

Srbi sebe smatraju muzikalnim narodom, a pokriće za to nalaze u tome što

muzika u Srbiji ima vijekovno nasljeđe, nastalo mješavinom uticaja zapada i
istoka. U Srbiji se od davnina kaže da ko pjeva zlo ne misli, a slično se gleda i
na igranje. Ovdašnja narodna muzika ima korijene koji se mogu pratiti više od
hiljadu godina unazad, dok je historija klasične muzike u Srbiji veoma kratka i
počinje polovinom XIX vijeka. Karakteristični narodni instrumenti u Srbiji su
od davnina bile gusle i frula, u Vojvodini tamburica. Harmonika i violina, danas
nezaobilazne na narodnim veseljima, došle su mnogo kasnije. Takođe, u Srbiji je
veoma popularna i truba, a naročito takmičenje trubačkih orkestara. Kao
narodna igra Srbije poznato je kolo, čija se izvedba razlikuje od regiona do
regiona, a najpoznatija su Užičko kolo i Moravac. Zabavna, pop i rok muzika u
Srbiji nastaje pedesetih godina 20. vijeka, a veliku popularnost i orginalnost
stiče 30 godina kasnije.

Film

Joakim Vujić je osnivač savremenog srpskog pozorišta. On je osnovao

Knjaževsko-srbski teatar u Kragujevcu 1835. Značajni srpski pisci pozorišnih
komada bili su Jovan Sterija Popović u 19, i Branislav Nušić u 20. vijeku. U
Beogradu se od 1967. održava međunarodni festival savremenog teatra BITEF.
Tradicionalno najkvalitetnije pozorišne scene u Srbiji su Narodno pozorište u
Beogradu, Atelje 212, Jugoslovensko dramsko pozorište i Srpsko narodno
pozorište u Novom Sadu.
https://www.stat.gov.rs/sr-latn/

https://www.srbijapodlupom.com/geografski-polozaj-republike-srbije/

https://www.znanje.org/i/i27/07iv05/07iv0517/Geografija.htm

https://explore-serbia.rs/o-srbiji/

https://neprofitne.rs/pretraga

http://www.glassrbije.org/

http://www.serbia.com/srpski/o-srbiji/kultura/muzika/

Dimić, Ljubodrag (1996). Kulturna politika u Kraljevini Jugoslaviji 1918-1941.

1. Beograd: Stubovi kulture.