saMSaaoQana saaQana ([Mga`jaI AaiNa marazI)

saUcanaa :-
- SaaMtapaNao kxaya_ kxra
- pa`amaaiNakxpaNao {ttar Òa
ivaBaaga - A
laaokxsaMKyaaSaas~aIya maaihtaI
1. saaMkoxitakx k`xmaaMkx :
2. r]gNaalayaacao naava
A) BaartaI r]gNaalaya, pauNao
ba) kxmalaa naohr] r]gNaalaya
kx) saaonaavaNao r]gNaalaya
3. vaya
A) 20-25 vaYao_
ba) 26-30 vaYao_
ba) 31-35 vaYao_
kx) 36 vaYa_ AaiNa tyaapaoXaa jaasta
4. ilaMga
A) paur]Ya
ba) s~aI
5. SaOXaiNakx paa~ataa
A) e.ena.ema. sTafx
ba) jaI.ena.ema. sTafx
kx) baI.essaI. sTafx
 D) padvyauttar
namaud kxra.............................
6. taumhI kxaoNataa AByaasak`xma (kxaosao_sa) pauNa_
koxlaa Aaho?
A) ena.Aar.paI. AByaasak`xma (kxaosa_)
ba) AavaSyakx navajaata doKaBaala
kx) sauivaQa AaQaairta navajaata iSaSau doKaBaala
D) [tar kxahI
namaUd kxra ...........................
 ivaBaaga ba
1. baaLacao Daokox pa`saUta Jaalyaabaraobar lagaoca
kxaoNataI pa`ik``xyaa Aamalaata AaNaavaI?
A) AaoraonaoJala saWSana
ba) baaLacao Daokox pausaavao
kx) A AaiNa ba daonhI
D) varIlapaOkxI kxahIhI naahI
2. jar naaL hI baaLacyaa gaLËaBaaovataI lapaoTlaolaI
AaZLlaI tar taumhI kxaya kxrala?
A) Ga× pakxDUna naaL kxapaUna TakUx
ba) naaL pakxDU AaiNa naaL kxaZUna TakxNyaacaa
pa`yatna kxr]
kx) baaL pa`sava hao[_paya_Mta naaL taSaIca
baaLacyaa gaLËaBaaovataI saaoDUna do{]
D) jalad gataInao AaoZUna naaL kxaZUna TakUx
3. jar ABa_kxacao Daokox samaiqa_ta haota nasalyaanao
rosTITËUSana AaZLUna Aalao tar kxaya hao[_la.
A) baaLacyaa DaoWyaalaa [jaa hao[_la
ba) baaLalaa baahor kxaZavao laagaola
kx) yaaonaI fxaTNyaacaI saMBaavanaa
D) yaaoinataUna rWtas~aava hao[_la
4. baaLacaI kxaLjaI Gaotaanaa AavaSyakxtaa nasalyaasa
kxaoNatyaa gaaoYTI TaLlyaa paaihjaota?
A) AaoraonaoJala saWSainaMga
ba) baaLalaa kxaorDo kxrNao
kx) DaoLËaMcaI kxaLjaI
D) mahtvapaUNa_ saMkoxta
5. navajaata ABa_kxacyaa AaOiYNakx saurXaocyaa
paihlyaa TppyaamaQyao samaavaoSa haotaao.
A) pa`sava JaalyaanaMtar tvarIta baaLalaa
pauNa_paNao kxaorDo kxrNao
ba) baaLacaI naaL kxapalyaanaMtar baaLalaa
pauNa_paNao kxaorDo kxrNao
kx) pa`sava JaalyaanaMtar tvarIta baaLalaa ekxa svacC,
kxaorDËa kxapaDamaQyao gauMDaLNao
D) baaLacaI naaL kxapalyaanaMtar baaLalaa ekxa
svacC, kxaorDËa kxapaDamaQyao gauMDaLNao.
6. saamaanya navajaata baalakxaMcyaa taatkxaL
doKaBaalaImaQyao samaaivaYT Aaho.
A) tvacaa tao tvacaa saMpakxa_naMtar baaLalaa {badar
{YmaainayaM~akxamaQyao zovaavao.
ba) baaLacyaa paayaaMcyaa taLvyaavar caapaT maar]na
baaLalaa {ttaoijata kxrNao.
 kx) baaLalaa kxaorDo kxravao, Aaolao kxpaDo
kxaZavaota AaiNa baaLalaa ekxa svacC AaiNa
kxaorDËa kxapaDamaQyao gauMDaLavao.
D) kxfx kxaZUna TakxrNyaakxrItaa
Svasanamaagaa_cao Kaaola SaaoYaNa kxravao.
7. pa`sava KaaolaIcao taapamanaa ikxtaI Asalao paaihjao?
A) 20 tao 24o sao.
ba) 25 tao 28o sao.
kx) 29 tao 32o sao.
D) varIlapaOkxI kxahIhI naahI
8. navajaata baaLacao saamaanya taapamaana Asatao
A) 35.5 o sao.
ba) 35 tao 36.5 o sao.
kx) 35.5 tao 37.5 o sao.
D) 37 tao 38 o sao.
9. navajaata baalakxacao kxXasqa taapamaana 35.5 tao
37.5 AMSa saoilsaAsa zovaNyaakxrItaa ho mahtvaacao
Aaho.
A) baaLalaa {YmaainayaM~akxamaQyao zovaavao.
ba) janmaanaMtar lagaoca baaLalaa kxaomaT
paaNyaanao AMGaaoL GaalaavaI.
 kx) baaLalaa blaVMkoxTcyaa sahayyaanao jaaorata
Gaasaavao.
D) baaLacao Daokox gauMDaLUna Gyaavao, baaLalaa
Aa[_cyaa CataIjavaL tvacaa tao tvacaa saMpakxa_ta
zovaavao AaiNa blaVMkoxTnao gauMDaLUna
Gyaavao.
10. baaLavar parIXaNa kxrNyaapaUvaI_, kuxSala
pa`dataanao koxlao paaihjao
A) saabaNaanao hata QaUvaavaota AaiNa svacC
TaVvaolanao kxaorDo kxravaota, tyaanaMtar parIXaNa
hatamaaojao Gaalaavaota.
ba) saabaNaanao hata QaUvaavaota AaiNa svacC
TaVvaolanao kxaorDo kxravaota
kx) hata na Qautaa hataavar inaja_MtaukxIkxrNa
laavaavao.
D) hata na Qautaa inajau_Mtaukx koxlaolao hatamaaojao
Gaalaavao.
11. baaLacyaa naaLocaI saamaanya laaMbaI Asatao . . .
A) 30 tao 40 sao.maI.
ba) 40 tao 50 sao.maI.
kx) 50 tao 60 sao.maI.
D) varIlapaOkxI kxahIhI naahI
12. navajaata baalakxalaa paunar]tqaanaacaI garja Aaho, ho
inaQaa_rIta kxrNyaacaa caaMgalaa maaga_ Aaho
A) janmaanaMtar 1 imainaTapaya_Mta vaaT paha
AaiNa Apagaar skxaor laagaU kxra.
ba) baaLacyaa CataIcao zaokox eokxa
kx) tvarIta SvaasaaocC\vaasaacao inarIXaNa kxra AaiNa
tao 30/imanaIT paoXaa kxmaI Asalyaasa paunar]tqaana
saur] kxra.
D) koMxd`Iya naIla ivavaNa_taa idsaUna AalaI tarca
paunar]tqaana saur] kxra.
13. Apagaar skxaro saMbaMQaI taumacao mhNaNao kxaya
Aaho?
A) tao ekx navajaata baaLacyaa Svasana AaiNa
rWtaaiBasarNa isqataIcao maulyaaMkxna Aaho.
ba) taI ekx navajaata baaLacyaa Svasana, rWtaaiBasarNa
AaiNa saayaUMivaYayakx isqataIcao maulyaaMkxna
kxrNaarI gauNaatmakx paQdta Aaho.
kx) taI ekx navajaata baaLacyaa Svasana,
rWtaaiBasarNa AaiNa saayaUMivaYayakx isqataIcao
maulyaaMkxna kxrNaarI pairmaaNaatmakx paQdta
Aaho.
 D) tao ekx navajaata baaLacyaa Svasana, rWtaaiBasarNa
AaiNa AsqaI AaiNa snaayaU yaaMcyaa isqataIcao
maulyaaMkxna Aaho.
14. Apagaar skxaorIMga maQyao pauZIlapaOkxI
yaacyaavyaitarIWta GaTkxaMcaa samaavaoSa Asataao.
A) AivaBaa_va
ba) naaDIcao zaokox
kx) taaoMD vaoDovaakxDo kxrNao
D) ik`xyaakxlaapa
[) paravata_na
fx) Svasana
15. KaalaIlapaOkxI kxaoNatyaa SaarIirkx tapaasaNyaa
kxrNao garjaocao Aaho
A) jalad ivakRxtaI maulyaaMkxna AaiNa vajana
tapaasaNaI
ba) laaMbaIcao maapana
kx) eca.saI., saI.saI., e.saI. maapana
D) ba AaiNa kx daonhI
16. navajaata baalakxacao sava_saaQaarNa vajana
Asatao . . .
A) 2 tao 3 ikxlaao
ba) 2 tao 3.5 ikxlaao
 kx) 2.5 tao 3 ikxlaao
D) 2.5 tao 3.5 ikxlaao
17) vhITVimana-kox [MjaoWSana ku zlyaa maagaa_nao
idlao jaatao.
A) Aaya. vhI
ba) Aaya. ema.
kx) esa\.saI.
D) Aaya.DI.
18) vhITVimana-kox [MjaoWSanacao pa`maaNa ikxtaI
Asatao.
A) 1 ima. ga`V.
ba) 2 ima. gaV`
kx) 0.2 imalaI
D) 1 imalaI
19) navajaata baalakxacyaa =dyaacao zaokxo ikxtaI
pa`maaNaata Asataata.
A) 120 tao 130 zaokox pa`ita imainaT
ba) 120 tao 140 zaokox pa`ita imainaT
kx) 140 tao 150 zaokox pa`ita imainaT
D) 140 tao 160 zaokox pa`ita imainaT
20) navajaata baalakxacao Svasanaacao pa`maaNao ikxtaI
Asatao.
A) 20 tao 30 Svaasa pa`ita imainaT
ba) 25 tao 40 Svaasa pa`ita imainaT
kx) 30 tao 60 Svaasa pa`ita imainaT
D) 40 tao 60 Svaasa pa`ita imainaT
 ivaBaaga ‘k’
inarIXaNa paDtaaLNaI saUcaI
Aaraogya kxma_caa%yaaMnaI saravaanausaar inarIXakx
mhNaUna payaa_yaapauZo () KauNa kxravaI.
gauNasaMKyaa A) paUNa_ koxlao = 1 ba) paUNa_
koxlao naahI = 0
A. inarIXaNa koxl koxlao
k`. ao naahI.
pa`saUtaIcaI tayaarI
maaihtaI va saaQanaaMcaI paUNa_
tayaarI
-iDlaIvhrI T^aVlaI
-{tsaja_na nailakxa SaaoYakx
-pa`sautaIvaoLI laagaNaaro icamaTo
-inavaa_ta {pakxrNa
2 garma kxrNyaacao {pakxrNa caalau
Aaho.
3 jaMtaunaaSakx d`vyaanao hata QauNao.
4 hatamaaojao, gaa{]na, gaaVgala javaL
zovaa.
5 jaMtaUnaaSakx d`vaanao jananaoMid`ya
va gad\Óar inar_jaMtaukx kxrNao
baaLacao Daokxo baahor yaotaaca
GyaavayaacaI taataDIcaI kxaLjaI.
6 baaLacao Daokxo baahor yaotaaca, hvaa
va maL SaaoYaNa GaoNao
7 baaLacao Daokox pausaNao.
8 baaLacaI naaL gaLyaaBaaovaI Aaho kxa
tapaasalao.
9 paunar]tqaana saur] haotaaca
ABa_kxacyaa DaoWyaalaa AaQaar
idlaa.
10 pauZIla kxaVnT^VWSana paya_Mta
pa`itaXaa kxrNao
Aga` KaaMdo pa`saUtaI
11. daonhI hataaMnaI baaLacao Daokox
pakxDlao AaiNa naajaukxpaNao
maaigala baajaUnao baahor kxaZlao.
12. daonhI hataaMnaI baaLacao Daokox
pakxDlao AaiNa naajaukxpaNao pauZIla
baajaUnao baahor kxaZlao.
13. baaLacyaa pa`sautaInaMtar tyaalaa/italaa
garma kxpaDËamaQyao gauMDaLlao.
14. pa`sautaIcyaa vaoLocaI taaoMDI
naaoMd GaotalaI.
15. naaL kxapaNyaaAaQaI baaLacyaa
idSaonao naaLocao daohna koxlao
16. naaLolaa icamaTa laavalaa AaiNa
icamaTËacyaa maQaaomaQa naaL
kxapaUna TakxlaI.
17. baaLalaa {ttaojaIta kxolao/
janmaanaMtar tvarIta rDlao.
pa`sautaInaMtar baaLacaI taatkxaL
doKaBaala
18. baaLalaa inaja_Mtaukx AaiNa garma
kxapaDamaQyao Gaotalao.
19. inaja_Mtaukx garma kxpaDËanao
baaLalaa kxaorDo kxaorDo.
20. inaja_Mtaukx kxpaDËanao baaLacao
DaoLo svacC koxlao.
21. ekx imainaTakxrItaa Apagaar skxaor
tapaasalaa.
- AivaBaa_va
- naaDIcao zaokox
-paravata_na
- hlacaala
- Svasana dr
22. AavaSyakxtaa Baasalyaasa taaoMDacao
AaiNa naakxacao SaaoYaNa
- pa`qama taaoMDacao AaiNa maga
 naakxacao
- pa`qama naakxacao AaiNa maga
taaoMDacao
23. ivakRxtaIcao maulyaaMkxna
- TaLU BaMga AaiNa
duBaMgalaolao Aaoz
- kxana AaiNa naakx
- gaud\Óar (gaudÓarataUna
kVxqaoTr paarIta haotao ikMxvaa
naahI)
- maU~amaaga_ (mau~aaotsa_ga_
nailakoxcyaa maagaa_laa iCd` /
AiQamaU~amaaga_)
- maaigala ikMxvaa pauZIla
baajaUsa AsaNaarI kxaoNataIhI
idsaUna yaoNaarI jaKama.
24. naaLocyaa icamaTËata Ga×
pakxDlaolyaa naaLocyaa laaMbaIcao
maapana koxlao AaiNa kxapaUna
TakxlaI.
25. AaoLKaIsaazI TVga baaMQalaa.
26. vajana tapaasaNaI koxlaI.
27. vhITVimana-kox 1 ima.ga`V. Aaya.ema.
[MjaoWSana idlao.
28. baaLacyaa pa`sautaInaMtar mahtvaacyaa
icanhaMcaI tapaasaNaI koxlaI.
29. baaLalaa tvacaa tao tvacaa
saMpakxa_maQyao zovalao.
30. stanapaanaalaa saur]vaata
- yaaoinamaagaa_taUna haoNaarI
pa`saUtaI ½ taasa
- ela.esa.saI.esa. 1 tao 2
taasaamaQyao
31 inayamaanausaar pa`ik`xyaonaMtarcaI
dXataa
32 naaoMdI AaiNa Ahvaala (yaaogya
AaiNa vaoLcyaa vaoLI)
 maaihtaIpauNa_ samaMtaIpa~a
saMSaaoQanaacao iSaYa_kx : “pauNao SahrataIla
inavaDkx r]gNaalayaacyaa pa`saUtaI ivaBaagaataIla
(pa`sautaIgaRh AaiNa pa`sautaI Sas~aik`xyaa kxXa)
Aaraogya kxma_caa%yaaMcao navajaata ABa_kxacyaa
taatkxaL dXataosaMbaMQaIcao &aana AaiNa sarava
yaaMcao maulyaaMkxna kxrNaara AByaasa”

saMSaaoQakxacao va saMsqaocao naava : vaaya.

nauMgaiSaqaao[_ dovaI, padvyauttar ivaÒaqaI_,
baalaraogaicaikxtsaa baala Aaraogya paircayaa_ ivaBaaga,
BaartaI ivaÒapaIz paircaarIkxa mahaivaÒalaya pauNao.

saMSaaoQana maaga_dSa_kx va saMsqaocao naava :-

saaO. pa`ivaNaa mahadLkxr, pa`aQyaapakx (saMSaaoQana
maaga_dSa_kx) AaiNa saaO. rajaI vhiga_sa (sah
maaga_dSa_kx) BaartaI ivaÒapaIz AiBamata
ivaSvaivaÒalaya, paircaarIkxa mahaivaÒalaya, pauNao.

saMSaaoQanaacaa {ÕoSa : navajaata ABa_kxacyaa

taatkxaL dXataosaMbaMQaIcao &aana AaiNa sarava
yaaMcao maulyaaMkxna kxrNao.

maaihtaI jamaa kxrNyaacaI pa`ik`xyaa :- pa`sautaI

ivaBaagaataIla Aaraogya kxma_caa%yaaMkxDUna
inarIXaNa paDtaaLNaI saUcaIcyaa madtaInao tyaaMcao
navajaata baalakxacyaa taatkxaL dXataosaMbaMQaIcao
&aana AaiNa sarava yaaMcao maulyaaMkxna
kxrNyaakxrItaa pa`SnaavalaI Bar]na GaotalaI jaa[_la.

Asvasqataa/jaaoiKama :- AByaasaamaQyao kxaoNataohI

Qaaokox/Asvasqataa samaaivaYT naahIta.
sahBaagaacao fxayado :- sahBaaigataaMnaa tyaaMcyaa
&aanaacyaa paataLIcao &aana hao[_la AaiNa tyaaMnaa
tyaaMcyaa navajaata baalakxaMcyaa taatkxaL dXataocyaa
sarava kxaOSalyaamaQyao sauQaarNaa kxrtaa yao[_la.
sahBaagaacaa kxalaavaQaI :-
&aanaacyaa maUlyaaMkxnaakxrItaa – 1 tao 1 1/2 taasa
saravaacyaa maUlyaaMkxnaakxrItaa – 1 tao 1 1/2 taasa

gauptataa :- AByaasaadrmyaana AaiNa AByasaanaMtar

sahBaaigataaMcaI maaihtaI gaupta zovalaI jaa[_la.
eoicCkx sahBaaga :- sahBaagaI yaa AByaasaamaQyao
tyaaMcyaa [cConausaar sahBaagaI hao{] Sakxtaata.
sahBaaga kxaZUna GaoNao :-AByaasaadrmyaana
kxaoNatyaahI XaNaI sahBaagaI svata:caa sahBaaga kxaZUna
Gao{] Sakxtaata.
maI yaa pa~akxataIla sava_ maaihtaI vaacalaI Aaho AaiNa
AByaasaata sahBaagaI haoNyaakxrItaa saMmataI dota Aaho.
idnaaMkx :
izkxaNa : sahBaaigataacaI
svaaXarI