H˚qT ` uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT

MT jÓTTø£ÿ Á|ü‹ Á|üX¯ï≈£î düe÷<Ûëq+ <=]πø...

eT¨qï‘· Ä<Ûë´‹àø£, e´øÏÔ‘·« $ø±dü Á>∑+<∏ä+

s¡#·q
kÕ>∑sY dæ+<Ûä÷]

düs¡«Vü‰≈£îÿ\T s¡#·sTT‘·$

yÓ\ : 80/`

1
 $wüj·T dü÷∫ø£
1. H˚qT - uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT ? .....................4

2. Ä‘·à kÕø屑êÿs¡+ .....................27

3. uÛÑ>∑e+‘·T&Óes¡T? .....................34

4. ˙e⁄ ì‘ê´q+<ä uÛÑ]‘·T&ç$ .....................43

5. yÓ÷ø£å+ n+fÒ .....................52

6. H˚qT ? .....................56

7. s¡Vü≤dü´+ .....................62

8. eT¨ï‘·q JeqeT+fÒ ... H˚qT˝À J$+#·&Éy˚T ......77

b b b b

2
 s¡#·sTT‘· eTT+<äTe÷≥
uÛÑ>∑e+‘·T&Óes¡T? mø£ÿ&ÉT+{≤&ÉT? m˝≤ ñ+{≤&ÉT? ˝Àø£+˝À Á|ür
õC≤„düTe⁄≈£L á dü+<˚Vü≤+ ñ+≥T+~.
uÛ Ñ > ∑ e +‘· T &ç >∑ T ]+∫ ‘Ó \ Tdü T ø√yê\H˚ Á|ü r ˇø£ ÿ ]ø° á |ü ⁄ dü Ô ø £ +
eTDÏB|ü+˝≤+{Ï~.
dü<äTZs¡T Áo uÛÑ>∑e‘Y s¡eTD eTVü≤]¸>±] ~e´uÀ<Ûä‘√ H˚qT uÛÑ>∑e<ä qTuÛÑ÷‹
bı+~, dü‘·´yÓTÆq uÛÑ>∑e+‘·T&Ó˝≤ ñ+{≤&√ ‘Ó\TdüTø√>∑*>±qT. Hê Ä<Û ë´‹àø£
nDÒ«wüD˝À Hê≈£î ø£*Zq y˚\ dü+<˚Vü‰\T πøe\+ ªª˙e⁄ mes¡T ‘Ó\TdüTø√µµ nH˚ ˇπø
ˇø£ÿ Ä‘·à $#ês¡D‘√ ìeè‹Ô nsTTb˛j·÷sTT.
á |ü⁄düÔø±ìï #·~y˚ Á|ür bÕsƒ¡≈£î&çø° H˚qT >∑s¡«+>± Çe«>∑\ Vü‰MT
@$T≥+fÒ...
á |ü⁄düøÔ +£ ... ˇø£ ì»yÓTqÆ , düT\uÛyÑ TÓ qÆ Ä<Ûë´‹àø£ kÕ<Ûqä ≈£î dü s¬ q’ e÷sêZìï
ìy˚~düTÔ+~. Ä<Ûë´‹àø£‘·˝Àì düø£\ dü+<˚Vü‰\≈£L düe÷<Ûëq+ ÇdüTÔ+~. MT Jeq
düeTdü´\qT m˝≤ |ü]wüÿ]+#·Tø√yê˝À n‹ #·ø£ÿ>±, ãTTEe÷s¡Z+˝À á |ü⁄düÔø£+
$e]düTÔ+~. á ∫qï |ü⁄düÔø£+ MT J$‘·+˝À >=|üŒ e÷s¡TŒ≈£î Hê+~ ne⁄‘·T+<äì
Ä•düTÔHêïqT.

MT
kÕ>∑sY dæ+<Ûä÷]

3
 H˚qT - uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT ?
H˚qT mes¡T ? á Á|üX¯ï≈£î düe÷<Ûëq+ ‘Ó\TdüTø√>∑*Zq yê&çyÓ’‘˚ ‘·s ê«‘·
düèwæº˝Àì düs¡« Á|üX¯ï\≈£î, dü+<˚Vü‰\≈£L düe÷<Ûëq+ <=s¡T≈£î‘·T+~. @ $<Ûä+>±
n+fÒ, ˙y=ø£ |üs¡«‘· •UsêìøÏ #˚s¡Tø√yê\ì nqT≈£î+fÒ yÓTT<ä≥ ˙e⁄ e⁄qï #√≥T
qT+&ç Ä |üs¡«‘êìï #˚s¡Tø√e&ÜìøÏ >∑\ e÷sêZ\ >∑T]+∫ ‘Ó\TdüT≈£î+{≤e⁄. ìC≤ìøÏ
Ä |üs¡«‘êìï #˚s¡Tø√e&ÜìøÏ y˚\ ø=~› y˚πs«s¡T e÷sêZ\THêïsTT. eTìwæ ìs¡+‘·s¡+
düT\uÛÑyÓTÆq, kÂK´yÓTÆq, ˝≤uÛÑ<ëj·Tø£yÓTÆq e÷sêZH˚ï m+#·Tø=+{≤&ÉT. @~
düT\uÛÑe÷s¡ZyÓ÷, @~ ø£wüºyÓTÆq e÷s¡ZyÓ÷ ‘Ó*j·÷\+fÒ nìï<ës¡T\˝À q&ç∫ ˙e⁄
‘Ó\TdüTø√yê* ˝Ò<ë Ç‘·sT¡ \ nqTuÛyÑ ê\ <ë«sêHÓH’ ê Á>∑V≤æ +#ê*. ‘Ó*yÓq’ e÷qe⁄&ÉT
¬s+&√ e÷s¡ZH˚ï m+#·Tø=ì yê{Ï˝À ˇø£ eT+∫ e÷sêZìï mqTïø=ì ‘·q Á|üj·÷D+
yÓTT<ä\T ô|&ÉT‘ê&ÉT. ø±˙ Çø£ÿ&É eTq+ >∑eTì+#ê*‡q $wüj·T+ ˇø£{Ï e⁄+~. ˙e⁄
@ <ë]˝ÀHÓ’Hê q&ÉTe⁄, ˙≈£î ˙e⁄ q&ç#˚ e÷s¡Zy˚T ø£ìŒdüTÔ+~. >±˙ $T–*q nìï
<ës¡T\÷ ø£ìŒ+#·e⁄. ˙e⁄ |ü≥Tº e<ä\≈£î+&Ü ˙e⁄ m+#·T≈£îqï e÷s¡+Z ˝ÀH˚ n&É+¶ ≈£î\qT
<ë≥Tø=ì q&Ée≥+ yÓTT<ä˝…{Ϻ ∫≥º∫e]øÏ •KsêÁ>∑+ #˚s¡Tø√>∑*Z‘˚, #˚s ¡T≈£îqï Ä
•Ks¡+ô|’ ì\ã&ç #·T≥÷º #·÷ùdÔ, n|ü⁄Œ&ÉT $T–*q düeTdüÔ e÷sêZ\÷ ø£ ìŒkÕÔsTT. ô|’
qT+&ç #·÷ùdÔ •Ks¡+ nH˚ >∑e÷´ìï #˚s¡Tø√e&ÜìøÏ @~ dü÷f…Æq e÷s¡ZyÓ ÷, @~
eTT\|ü⁄\Tqï e÷s¡ZyÓ÷, @~ øÏ¢wüºyÓTÆq<√, @~ düs¡fi¯yÓTÆq<√ ˙≈£î ‘Ó\TdüTÔ+~. ˙e⁄
#˚s¡Tø√yê*‡q •KsêÁ>∑y˚T ªH˚qTµqT ‘Ó\TdüTø√e&É+. Ç~ ‘Ó\TdüT≈£îqï yê&çøÏ düø£\
düeTdü´\≈£î, düø£\ dü+<˚Vü≤\≈£î ‘·|üŒø£ e÷sêZ\T ne>∑‘·+ ne⁄‘êsTT. @~
‘Ó\TdüT≈£î+fÒ eTπsB ‘Ó\TdüTø√yê*‡q nedüs¡+ ñ+&É<√ n<˚ ìqTï ˙e⁄
‘Ó\TdüTø√e&É+. •Ks¡+ #˚]qyê&ÉT nìï e÷sêZ\q÷ #·÷&É>∑*ZHê eT∞fl ‘· q+‘·≈£î
‘êqT ø£*Œ+#·Tø=ì Á|ü‹ e÷s¡+Z ˝Àq÷ ‹]– q&ç∫ eT∞fl n<˚ •Ksêìï #˚sT¡ ø√yê\ì
m+<äT≈£î uÛ≤$kÕÔ&ÉT. >∑eT´+ #˚]q yê&ÉT $T–*q <ës¡T\ >∑T]+∫ ‘Ó\TdüTø√yê*‡q
nedüs¡+ ˝Ò<äT. ìC≤ìøÏ e÷qe C≤‹ yÓTT‘êÔìøÏ ñqï \ø£å´+ ˇø£ÿfÒ n<˚ ªH˚qTµ
4
mes¡T? nqï Á|üXï¯ ≈£î düe÷<Ûëq+ ‘Ó\TdüTø√e&É+. øπ e\+ á ˇπø Á|üX¯ï≈£î düe÷<Ûëq+
‘Ó\TdüT≈£î+fÒ Çø£ @ düeTkÕ´ ñ+&É<ë? ÄVü‰!. Ç~ m˝≤ ≈£î<äTs¡T‘·T+~! Ç~ #ê˝≤
Vü‰kÕ´düŒ<ä+>± ñ+<˚! nì Á|ü‹ ˇø£s¡÷ Ç|ü⁄Œ&ÉT Ä˝À∫dü÷Ô ñ+&Ée#·TÃ. ø±˙ n<˚
ì»+. á |ü⁄düÔø£+ ∫e] <ëø± MTs¡T |ü]ƒ+#·>∑*Z‘˚ MT Á|ü‹ ˇø£s¡÷ Á|ü‹ Á|üX¯ï≈£î
MT≈£î düe÷<Ûëq+ ‘·|üŒø£ \_ÛdüTÔ+~.
ndü\T ªH˚qTµ mes¡T? nì H˚qT ‘Ó\TdüTø√e&É+ @$T{Ï? H˚q+fÒ H˚H˚
ø£<ë! H˚qT |òü˝≤Hê yê] nu≤“sTT˙ ˝Ò<ë |òü˝≤Hê eT+Á‹ >±] ne÷àsTTì, H˚qT
∫Á‘·ø±s¡Tìï, H˚qT q≥Tìï, ≈£L*yê&çì, Væ≤+<äTe⁄qT, eTTdæ+¢ qT ˝Ò<ë Á¬ød’ eÔü ⁄&ìç . Hê≈£î
s¬ +&ÉT ø£fió¯ flHêïsTT, ˇø£ eTT≈£îÿ ñ+~. ¬s+&ÉT #˚‘·T\÷, ¬s+&ÉT ø±fi¯ófl Ä˝À∫+#·&ÜìøÏ
ˇø£ eTqdüT ñ+~. H˚qT ‘Ó\¢>±H√ ˝Òø£ #êeTq #Ûêj·T˝ÀH√ ñHêïqT. Ç+‘˚ ø£<ë!
Ç+πøeTT+~ ‘Ó\TdüTø√e&ÜìøÏ s¬ +&ÉT ìeTTcÕ\T ≈£Ls¡TÃì >∑Ts¡T‘Ô #Ó T· Ã≈£î+fÒ ∫qï|üŒ{Ï
qT+&ç H˚HÓe]H√ Hê≈£î >∑Ts¡TÔ≈£î edüTÔ+~. eT] Á|ü‘˚´øÏ+∫ eT∞fl H˚qT mes¡T? nì
m+<äT≈£î ‘Ó\TdüTø√e&É+. H˚qT mes¡T nì ‘Ó\TdüTø√e&ÜìøÏ Hêø£Hêï _Ûqï+>±
eTs=ø£sT¡ ñ+fÒ>± ‘Ó\TdüTø√e&ÜìøÏ! nqT≈£î+≥÷ <ë<ë|ü⁄ Á|ü‹ ˇø£ÿs¡+ Ä˝À∫dü÷HÔ ˚
ñ+{≤+.
ìC≤ìøÏ qTe«+fÒ qTe⁄« ø±<äT. ‘Ó\TdüTø√e&ÜìøÏ _Ûqï+>± eTs=ø£{Ï ñ
+~ ø£qTø£H˚ ì»yÓTÆq ªH˚qTµ mes¡ì eTq+ ‘Ó\TdüTø√yê*. Ä ì»yÓTÆq H˚qTqT
‘Ó\TdüT ø√e&Üìπø e÷qe C≤‹ yÓTT‘·Ô+ y˚\ dü+ˆˆ\T>± ‘·q q&Éø£ kÕ–k˛Ô+~.
H˚qT ì»yÓTÆq ªH˚qTµqT ‘Ó\TdüTø=+fÒ, Hê düs¡« düeTdü´\≈£L |ü]cÕÿs¡+
<=s¡T≈£î‘·T+<ë? nqï dü+<˚Vü≤+ ˙≈£î sêe#·TÃqT. ˙e⁄ >∑qTø£ ì»+>± ˙yÓes√
‘Ó\TdüTø√>∑*‘Z ˚ ndü\T ˙≈£î düeTdü´˝Ò ˝Òeì ˙e⁄ ‘Ó\T‡≈£î+{≤e⁄. ˇø£ y˚fi¯ düeTdü´\T
Hêïj·Tì ˙≈£î nìŒ+∫Hê n‘·´+‘· düT\uÛ+Ñ >± |ü]wüÿ]+#·Tø√>∑\TZ‘êe⁄. bÕ\T ‘Ó\>¢ ±
ñ+{≤j·Tq&É+ m+‘· ì»yÓ÷ ÇB n+‘˚ ì»eTì ‘·sê«‘· ˙≈£î ˙e⁄>± Á>∑Væ≤kÕÔe⁄.
ndü\T Hê≈£î q∫Ãq <ë]˝À @<√ $<Ûä+>± H˚qT Á|üj·÷D+ #˚j·T≈£î+&Ü
mø£ÿ&√ ñqï Ä •Ks¡+ yÓ’|ü⁄≈£î q&Ée&ÉyÓT+<äT≈£î? Hê <ë]˝À H˚qT dü+‘√wü+>±H˚
5
ñHêïqT ø£<ë? Hê J$‘êìï H˚qT ‘·è|æÔ>±H˚ >∑&ÉT|ü⁄‘·THêïqT ø£<ë! Vü‰sTT>±q÷,
dü+‘√wü+>±q÷ ñqï <ë]ì e~˝Òdæ •Usêìï #˚s¡Tø√e&É+ m+<äT≈£î? eT∞fl nø£ÿ&É
qT+∫ #·÷dæ nìï e÷sêZ\T, mH√ï e÷sêZ\÷ ñHêïj·Tì ‘Ó\TdüTø√e&É+ m+<äT≈£î?
•Ks¡+ ô|’øÏ #˚]q ‘·sê«‘· Hê≈£î Áø=‘·Ô>± ˝≤uÛÑ+ #˚≈£LπsÃ~ @eTT+≥T+~? Hê
<ë]˝À ˝Òì dü+‘√wü+ Ä •Ks¡+ <ä>∑Zs¡ @˝≤ \_ÛdüTÔ+~? Ç˝≤ ˙e⁄ Ä˝À∫+#·&É+
yÓTT<ä\Tô|&ç‘˚ ˙ Á|üXï¯ \qT sêj·T&ÜìøÏ á uÛ÷Ñ $TMT<äTqï ø±–‘·+ n+‘ê dü]b˛<äT.
˙e⁄ bı+<ë*‡q ˝≤uÛ+Ñ @$T≥+fÒ ndü\T @ Á|üXÊï ˝Òì dæ‹ú ì. Á|üXï¯ ñ+&ÉãfÒøº <£ ë
düe÷<Ûëq+ ø√dü+ nDÒ«wækÕÔe⁄. ˙ J$‘·+˝À ˙≈£î ˙e⁄>± ø£*Œ+#·Tø=ì ˇø£
\ø£å´+ #˚s¡T≈£î+{≤yé. rsê \ø£å´+ #˚s¡T≈£îqï ‘·sê«‘· }s¡πø ñ+&Éø£ eT∞fl eTs√
>=|üŒ ˝ø£´å + ô|≥Tºø=ì eT∞fl ÁX¯$T+#·&+É yÓTT<ä\T ô|&ÉT‘êe⁄. ˇø£ÿ kÕ] Á|üXÊ+‘·+>±
Ä˝À∫+∫#·÷&ÉT ˙yÓ+<äTø£ì \ø£´å + ô|≥Tºø=ì <ëìï #˚sT¡ ø√yê\ì Á|üjT· ‹ïdüTHÔ êïe⁄?
ndü\T ìC≤ìøÏ qe⁄« <˚ìï bı+<ë\ì ˙ J$‘êìï ÁX¯eT˝À eT>∑ZìdüTÔHêïe⁄. Ç˝≤
\øå±´\˙ï #˚s¡Tø√e&É+˝À ˙≈£î \_Û+#˚ ∫e] |òü*‘·+ @$T{Ï? <˚ì ø√dü+ ˙e⁄
ì‘·´+ |ü]‘·|ædüTÔHêïe⁄? ˙y˚ ø±<äT Á|ü|ü+#·+˝Àì Á|ü‹ eTìw” <˚ì ø√dü+ @<Ó’Hê
#˚j·T´\qT≈£î+≥THêï&ÉT. á Á|üX¯ï\≈£î ˙e⁄ düe÷<Ûëq+ Ä˝À∫+#·&É+ yÓTT<ä\T
ô|{≤ºe+fÒ ìC≤ìøÏ ˙yÓ˝≤ Áã‘·ø±˝À n˝≤π> Áã‘·ø£&ÜìøÏ ‘=* n&ÉT>∑T y˚düTÔHêïeì
ns¡ú+.
eTìwæ \ø£å s¡ø±˝…q’ |üqT\T #˚dHæ ê ∫≥º∫es¡q n‘·qT bı+<ä>˝∑ ~ZÒ e÷Á‘·+
ˇπø s¡ø£yÓTÆq |òü*‘·+, n<˚ ªÄq+<ä+µ.
˙e⁄ @+ #˚dæHê Äq+<ä+ ø√düy˚T #˚kÕÔe⁄. ˇø£ y˚fi¯ Äq+<ä+ <=s¡ø£<äì
‘Ó*ùdÔ ø£˙dü+ XÊ«dü ≈£L&Ü |”\Ãe⁄. á düèwæº˝À mes¡T mìï s¡ø±\T>± mìï #˚dæHê
ne˙ï Äq+<ä+ bı+<ä&ÜìøÏ ‘·bÕŒ eTπsMT ø±<äT. Bìï ø=+‘· dü$es¡+>±
‘Ó*j·Tj·TCÒkÕÔqT. ˙e⁄ ˇø£ ø±s¡T ø=Hê\ì nqT≈£î+{≤e⁄. e÷eT÷\T>± Ä˝À∫ùdÔ
˙≈£î ÁøÏ+~ Á|üX¯ï\T ñ<䓤$kÕÔsTT.

6
 ndü\T ø±s¡T m+<äT≈£î ø=Hê*?
düTK+>± Á|üj·÷DÏ+#·&ÜìøÏ
ãdüT‡˝À ≈£L&Ü düTK+>±H˚ Á|üj·÷DÏ+#·e#·Tà ø£<ë!
dü«+‘· ø±s¡T˝À nsTT‘˚ düTU≤ìøÏ ‘√&ÉT >ös¡e+ ≈£L&Ü \_ÛdüTÔ+~.
Ç‘·s¡T\T ìqTï >ös¡$ùdÔ ˙≈£î ø£˝ÒZ~ @$T{Ï? nVü≤+ ‘·è|æÔ.
n˝≤ nVü≤+ ‘·è|æÔ #Ó+~‘˚ ‘·sê«‘· Ä ‘·è|æÔ e\q e#˚Ã<˚$T{Ï?
ªdü+‘√wü+µ
Ç˝≤+{Ï dü+‘√wü+ m+‘·es¡≈£î ñ+≥T+~? Ä ø±s¡T bÕ&Ée«≈£î+&Ü ñqï+‘· es¡≈£î
˝Ò<ë Á|üe÷<ä+˝À qTE® qTE® ø±q+‘·es¡≈£î, Ç˝≤ HêX¯q+ ø±≈£î+&Ü ñ+≥T+<äì
˙e⁄ >±´s¡+{° Çe«>∑\yê?
Çe«˝Òe⁄.
@ ø±s¡T ø=q&É+ e\q ˙≈£î dü+‘√wü+ ø£\TZ‘·T+<√ n<˚ ø±s¡T bÕ&Ée&É+ e\q n~
<äT:K+>± e÷s¡TŒ #Ó+<äT‘·T+~.
á Á|üø£è‹ ª˝≤ Ä|òt u≤´˝…H釵
nH˚ $X¯« dü÷Á‘·+ Ä<Ûës¡+>± |üì #˚dü÷Ô ñ+~. n+fÒ düèwæº düeT‘Í\´‘ê ìj·TeT+.
uÛÑ÷$T MT<ä dü+‘√wü+ bÕfi¯ófl m+‘· ñ+fÒ n+fÒ ‘·÷ø£+˝À düe÷qyÓTÆq <äT:K+
≈£L&Ü ñ+≥T+~. ˙≈£î m+‘· dü+‘√wü+ <=]øÏ‘˚ K∫Ñ·+>± n+‘˚ <äT:K+ ñ+&ç
rsê*. n˝≤ ˝Òø£b˛‘˚ düèwæº ìj·Te÷ìï ñ\¢+|òæT+∫ eTìwæ eTqT>∑&˚ ˝Ò <äT. ˙e⁄
u≤>± Ä˝À∫ùdÔ @ edüTÔyÓ’‘˚ dü+‘√cÕìïe«>∑\<äì ˙e⁄ ‘Ó#·TÃ≈£î+{≤y√ n<˚ edüTÔe⁄
˙ <äT:U≤ìøÏ ø±s¡D+ ne⁄‘·T+~. ø±yê\+fÒ u≤>± Ä˝À∫+∫ ‘·ìF #˚dTü ø√, edüTeÔ ⁄˝À¢
dü+‘√wü+ yÓ<Tä ≈£îÿ+≥÷ ñ+fÒ... <ëì yÓ+fÒ <äT:U≤ìï ≈£L&Ü K∫Ñ·+>± m<äTs√ÿyê*‡
edüTÔ+~. J$‘·+ ˇø£ ˝À\ø£+ nqT≈£î+fÒ <ëìì ø£~*+∫q|ü⁄&ÉT ˇø£ yÓ’| ü⁄ m+‘·
<ä÷s¡+ yÓfi.Ô‚ .. eTs√ yÓ|’ ⁄ü ≈£L&Ü n+‘˚ <ä÷s¡+ yÓfió¯ +Ô ~. n˝≤π> m+‘· dü+‘√wü+ ñ+≥T+<√
K∫Ñ·+>± n+‘˚ <äT:K+ ñ+≥T+~. Ç~ düèwæº ìj·TeT+. Bìì ~Ûø£ÿ]+#·>∑\ J$
Ç~ es¡≈£L |ü⁄≥º˝Ò<äT. eTìwæ J$‘·+ nH˚ HêD…+ô|’ dü+‘√wü+ ˇø£ yÓ’|ü⁄ ñ+fÒ
K∫Ñ·+>± HêDÒìøÏ ¬s+&√ yÓ’|ü⁄ ñ+&˚~ <äT:Ky˚T. Á|ü‹ eTìw” á <äT:U≤ìï
7
#Ó]ù|düTø√yê\ì ì‘·´+ <äT:K+ nH˚ eTTfi¯fl<ë]˝À q&ÉTdü÷HÔ ˚ ñ+{≤&ÉT. ˙e⁄ <äT:K|ü⁄
<ë]˝À q&ÉTdüTÔqï+‘· es¡≈£L Äø±X¯+˝≤ ø£*dæq≥Tº+&˚ dü+‘√wü+ ≈£L&Ü ˙≈£î
n+<äq+‘· <ä÷s¡+˝ÀH˚ ñ+≥÷ ñ+≥T+~. ˙e⁄ ì»+>± dü+‘√wü+ ø√düy˚T ˙
nDÒ«wüD kÕ–düTÔqï≥Tº nsTT‘˚ ˙ Á|üj·T‘·ï+ eè<Ûë, m+<äTø£+fÒ, dü+ ‘√wü+ nH˚~
á düèwæº˝ÀH˚ ˝Ò<äT. <äT:K+˝À ñqï yê&çøÏ <äT:K+ ˝Ò≈£î+&Üb˛‘˚ <ëH˚ï dü+‘√wü+
n+≥THêïs¡T. dü+‘√wü+>± ñqïyê&çøÏ n~ <ä÷s¡yÓTÆ‘˚ <ëH˚ï <äT:K+ n+≥THêïs¡T.
eTìwæ jÓTTø£ÿ dæú‘˚ dü<ë e÷s¡T‘·÷ ñ+&˚ dü+‘√wü, <äT:U≤\T n+fÒ, <äT:K+
˝Òq+‘·es¡≈£L dü+‘√wü|ü⁄ $\Te ‘Ó©<äT. m˝≤>∑sTT‘˚ Nø£{Ï ñqï|ü⁄Œ&˚ |ü>∑\H˚~
‘Ó\TdüT+Ô <√. e÷qe⁄ì <äèwæ˝º À düTK<äT:U≤\ ≈£L&Ü Ç˝≤+{Ïy,˚ |ü>\∑ T, sêÁ‹ ˝≤+{Ï$.
Çø£ÿ&ÉH˚qT #Ó|ü⁄Ôqï~ @$T≥+fÒ ndü\T |ü>∑\T sêÁ‹ nH˚ ‘˚&Ü\T #·÷dü TÔqï yê&çπø
n$ ø£ìŒkÕÔsTT. ˙e⁄ uÛÑ÷$Tô|’q, Á|üø£è‹ eT<Ûä´ J$+∫q+‘·es¡πø |ü>∑\T, sêÁ‹
nH˚~ ø£ìŒdüTÔ+{≤sTT. ø±˙ ì‘·´ XÀ_Û‘·yÓTÆq Ä dü÷s¡T´ì e<ä› ˙e⁄ ñqï≥ºsTT‘˚
nø£ÿ&É |ü>∑\÷ ˝Ò<äT, sêÁ‹ ˝Ò<äT, ñqï~ ˇø£ÿfÒ... ~e´yÓTÆq yÓ\T>∑ T n~ XÊX¯«‘·+>±
ñ+≥T+~. n~ mqï{ÏøÏ e÷s¡<äT.
Äq+<ä+ n+fÒ n˝≤+{Ï<˚... düTK<äT:U≤˝≤¢>± mqï{Ïø° e÷s¡<äT. ì‘·´+,
$eT\+, XÊX¯«‘·+ nsTTq~ düèwæº˝À Äq+<ä+ ˇø£ÿfÒ. á Äq+<ëìï bı+<ä≥y˚T
e÷qe C≤‹øÏ n+‘·{Ïø° ìπs∆•+#·ã&çq eT¨qï‘· \ø£å´+.
πøe\+ eT÷s¡Tâ&ÉT, |æ∫Ãyê&ÉT e÷Á‘·y˚T H˚qT m|üŒ{Ïø° dü+‘√wü+>± ñ
+&Ü* nì Ä˝À∫kÕÔ&ÉT. ˙ J$‘·+˝À dü+‘√wü+ nH˚ |ü<ës¡∆+ ñ+fÒ <ëì yÓ qTø£H˚
<äT:K+ ≈£L&Ü ñ+&ç rs¡T‘·T+~. n+<äTπø ˙e⁄ Á|üj·T‹ï+#ê*‡+~ dü+‘√wü+>± ñ
+&É{≤ìøÏ ø±<äT. Äq+<ä+>± ñ+&É{≤ìøÏ ndü\T á Äq+<ä+ n+fÒ m˝≤ ñ
+≥T+~? düTKeT÷, Äq+<ä+ nH˚$ ˇø£ÿfÒ ø£<ë! nH˚ dü+<˚Vü≤+ edüTÔ+~ MT≈£î.
MTs¡T #ê˝≤ Çwüº|ü&ç ˇø£ÿ >∑T˝≤uŸC≤eTTHé ‹Hêïs¡qTø√+&ç <ëì e\q
MTø=#˚Ã~ dü+‘√wü+... ˝Ò<ë düTK+

8
 ø±˙ MTs¡T e+<ä >∑T˝≤uŸ C≤eT÷qT¢ ‹qe*‡q |ü]dæú‹ eùdÔ... Ä q÷≥
ˇø£{À C≤eT÷Hé ‹H˚≥|ü⁄Œ&ÉT MT≈£î ø£˝ÒZ<˚ <äT:K+ n+fÒ... @ r|æ |ü<ës¡∆yÓTÆ‘˚
yÓTT<ä≥ MT≈£î ‘·è|æÔ˙, dü+‘√cÕìï Ç∫Ã+<√... ∫e]øÏ n<˚ r|æ MT≈£î $s¡øÏÔ>±q÷,
<äT:K+>±q÷ e÷]+~. Çø£ÿ&É e÷]+~ >∑T˝≤uŸ C≤eT÷Hé jÓTTø£ÿ s¡T∫ ø±<äT...
<ëìï ‹qï ˙ dü«uÛ≤e+ #·÷XÊsê... düTK+, <äT:K+ nH˚$ m|üŒ{Ïø° ˙ dü «uÛ≤yê\T
e÷Á‘·y˚T. n$ edüTÔe⁄˝À¢ K∫Ñ·+>± ñ+&Ée⁄.
m|üŒ&Ó‘’ ˚ yÓTT<ä{Ï >∑T˝≤uŸ C≤eT÷Hé ‹qï|ü⁄Œ&É÷, 999e C≤eT÷Hé ‹qï|ü⁄&É÷
ˇø£ÿfÒ e÷<ÛTä ´s¡´+, dü+‘√cÕìï ˙e⁄ nqTuÛ$Ñ +#·>\∑ y√ n<˚ Äq+<ä+ n+fÒ. Äq+<ä+
n+fÒ... m|üŒ{ÏøÏ ø±yê\ì|æ+#˚~, Ç+ø± Ç+ø± n+<äT˝À ñ+&Ü*ì|æ+#˚~.
Ç˝≤+{Ï eT¨qï‘·yTÓ qÆ Äq+<ëìï #·$#·÷ùd <ë]q q&Ée≈£î+&Ü ìs¡+‘·s+¡
nì‘·´eTT˝…’q, nXÊX¯«‘·eTT˝…’q düTU≤\ ø√dü+ nÁs¡T\T #êdü÷Ô ‘·eT J$‘ê\qT
∫e]øÏ Vü‰s¡‹ ø£s¡÷Œs¡+˝≤ ø£]–+#˚düT≈£î+≥THêïs¡T e÷qe⁄\T. m+<äT≈£î?
ì‘ê´q+<ëìï bı+<ä˝Òø£b˛e&É+ e\Hê?
Äq+<ëìï ø£qT>=H˚ e÷s¡Z+ ‘Ó*j·Tø£b˛e&É+ e\Hê?
<ëìï bı+<ä&É+ <äTs¡¢uÛÑeTHê?
mes¡÷ Äq+<ä+ bı+<˚ düT\uÛÑe÷sêZ\T ñ|ü<˚•+#·ø£ b˛e&É+ e\Hê?
˝Òø£ Äq+<ä+ mø£ÿ&ÉT+<√ ‘Ó*j·Tø£b˛e&É+ e\Hê?
MTs¡T ô|’ Á|üX¯ï\≈£î »yêãT ‘Ó\TdüTø√ø£b˛sTTHê |òüsê«˝Ò<äT. ø±˙ ˇø£ÿ
ì»+ e÷Á‘·+ ‘Ó\T‡ø√yê*. á Á|ü|ü+#·+˝À Äq+<ä+ ˝Ò<äT. ø£qTø£ yÓ~øÏ <ëìï
|ü≥Tºø√e&É+ |üìøÏ e÷*q |üì.
m+<äTø£+fÒ... Äq+<ä+ ˙ ˝À|ü˝Ò <ë– ñ+~. n+<äTπø ãj·T≥ mø£ÿ&É
yÓ~øÏHê ø£ìŒ+#·<Tä ˙e⁄ #˚j÷· *‡+<ä+˝≤¢ Äq+<ä+ ˙˝À mø£ÿ&ÉT+<√ ‘Ó\TdüTø√e&ÉyT˚ .
n~ ‘Ó \ Tdü T ø√yê\+fÒ ˙e⁄ #˚ j · ÷ *‡q |ü ì H˚ q T mes¡ T ? nì
‘Ó\TdüTø√e&Éy˚T.

9
 H˚qT n+fÒ ` ˙ <˚Vü≤+ ø±<äT, ˙ eTqdüT ø±<äT. á uÛÑ÷$Tô|’ ñqï @
edüTÔeP ø±<äT, qeÁ>∑Vü‰\T ø±<äT, qø£åÁ‘ê\T ø±<äT, dü÷s¡´ #·+Á<ä T\T ø±<äT. Çe˙ï
ø±≈£î+&Ü $T–* ñqï~ @<√ nH˚ ªH˚qTµ n+fÒ, <ëìï nqTuÛÑe|üPs¡«ø£+>±
‘Ó\TdüTø√e&ÉyT˚ Ä‘·à <äsÙ¡ q+ n+fÒ. ìqTï ˙e⁄ ‘Ó\TdüTø√e&ÉyT˚ ª|üse¡ ÷‘·àµ nqã&˚
<ëìï #·÷&É≥+ n+fÒ.
n≥Te+{Ï ∫e] >∑eT´yÓTÆq ∫≈£îÿeTT&çì $|æŒ, á |ü⁄düÔø£+ #·~y˚ Á|ü‹
bÕsƒ≈¡ î£ &çøÏ Ä‘·à<äsÙ¡ q+ #˚dTü ø√e&ÜìøÏ düV‰ü j·T|ü&+˚ <äTøπ H˚qT á |ü⁄düøÔ +£ sêdüTHÔ êïqT.
düeTdüÔ e÷qe C≤‹ m<äTs¡T#·÷düTÔqï Ä‘·àkÕø£å‘êÿs¡+ MT≈£î MTs¡T>± ‘·|üŒø£
bı+<ä>∑\s¡T. n˝≤ bı+<ä&ÜìøÏ >=|üŒ s¡Vü‰kÕ´\qT H˚qT MT≈£î uÀ~ÛkÕÔqT.
Hê≈£î q∫Ãq <ë]˝À H˚H+Ó <äT q&Ée≈£î+&Ü Ä •Ks¡+ >∑T]+∫ Ä˝À∫+#ê*
nH˚ kÕ<Ûës¡D Á|üXï¯ ≈£î düe÷<Ûëq+ @$T≥+fÒ, ˙e⁄ ˙ ãT~∆‘√ Ä˝À∫+∫ m+#·Tø=qï
>∑eT´y˚T n‘·T´‘·ÔeTyÓTÆq<ä˙, n<˚ ì»eT˙ uÛ≤$düTÔqïf…Æ¢‘˚ ˙ jÓTTø£ÿ >∑eT´+ ø£+f…
eT¨qï‘·yÓTÆq >∑eT´+ ˇø£≥T+<äì #Óù|Œ+<äTπø á $es¡D n+‘ê, ìC≤ìøÏ
e÷qe⁄\+<ä]ø° ñqï eT¨qï‘·yTÓ qÆ >∑eT´+ ˇø£ÿfÒ... ì»yÓTqÆ ªH˚qTµ nH˚ •Ksêìï
#˚sT¡ ø√e&ÉyT˚ . á >∑eT´+ ø£+fÒ _ÛqïyÓTqÆ @ ˇø£ÿ{° ìC≤ìøÏ MT≈£î XÊX¯«‘· Äq+<ëìï
Çe«˝Ò<äT. m+<äTø£+fÒ... ì+&ÉT q÷πsfi¯fl Äj·TTwü߸, |ü~ ‘·sê\T ‹Hêï ‘·s¡>∑ì
dü+<ä|üq, Á|ü|ü+#·ø°]Ô... Ç+ø± ˙e⁄ ø√]q<ä+‘ê ˙≈£î \_Û+∫Hê... Ç+ø± @<√
ø±yê\H˚ ‘·|üq ˙˝À $T–˝Ò ñ+≥T+~. ˙≈£î ø±yê*‡q ªÄ Ç+ø± @<√µ nH˚<˚
neTs¡yÓTÆq Äq+<ä+. n~ πøe\+ ˇø£ÿ kÕ<Ûäq+‘√H˚ \_Û+#·>∑\<äT. n<˚ ì»yÓTÆq
ªqTe⁄«µ mes√ ‘Ó\TdüTø√e&É+.
H˚HeÓ s¡T? nì ‘Ó\TdüTø√e&É+ e\q Hê≈£î ˇ]π><˚$T{Ï? ø£èÁ‹yÓTqÆ j·÷+Á‹ø£
J$‘êìï >∑&çù| Á|ü‹ eTìwæ˝Àq÷ n+‘·s¡Z‘·+>± ñ<äsTT+#˚ Á|üX¯ï Ç<˚. á Á|üX¯ï
m˝≤+{Ï<ä+fÒ ì+&ÉT q÷πsfi¯ó¢ Äq+<ä+>± >∑&É|ü≥+ e\q Hêø=#˚à ˝≤uÛÑ+ @$T{Ï?
nqï≥T¢+≥T+~. ì+&ÉT J$‘êìï <äT:K+ nH˚~ ˝Ò≈£î+&Ü Äq+<ä+>± Áã‘·ø£& Üìπø
j·÷e‘·TÔ Á|ü|ü+#·+ n+‘ê ‘·|üdüT‡ #˚k˛Ô+~. ªH˚qTµ ø√≥T¢ >∑&ç+#êqT. Hê <ä>∑Zs¡
10
ø±s¡TH¢ êïj·TsTT. ‹s¡>&∑ Üìø£øÏ dü«+‘· $e÷q+ ñ+~, ì+&ÉT Äs√>∑´+ ñ+~. Çe«˙ï
Çe«˝Òì Äq+<ëìï πøe\+ @ Ks¡÷à ˝Ò≈£î+&Ü ªH˚HÓes¡Tµ nqï Á|üX¯ï≈£î düe÷<Ûëq+
‘Ó\TdüTø√e&É+ <ë«sê b˛+<äe#êÃ?... Ç˝≤+{Ï Á|üX¯ï ≈£L&Ü eTq˝À #ê˝≤ eT+~øÏ
‘·˝…‘·TÔ‘·T+≥T+~. n≥Te+{Ï k˛<äs¡ k˛<äØeTDT\≈£î H˚ì#˚à düe÷<Ûëq+ ˇø£ÿfÒ,
neTè‘·+ mø£ÿ&ÉT+<√ ‘Ó\TdüTø=ì yÓ+≥ ñ+#·Tø=qï+‘· e÷Á‘êq ˝≤uÛÑ+ ˝Ò<äT...
<ëìï ‘ê>±*, n|ü⁄Œ&˚ ì»yÓTÆq kÕs¡úø£‘· ñ+≥T+~. n˝≤π> ªH˚qTµqT ‘Ó \TdüT≈£î+fÒ
#ê\<äT. Ä ì»yÓTÆq H˚qT˝À J$+#ê*. ø±˙ H˚{Ï Á|ü|ü+#·+˝À ø£˙dü+ ˇø£ÿ XÊ‘·+
Á|ü»\T ≈£L&Ü H˚qT nH˚ neTè‘·+ mø£ÿ&ÉT+<√ ‘Ó\TdüTø√ ˝Òø£b˛j·÷s¡T . Çø£ H˚qT˝À
J$düTÔqï yê] dü+K´qT eTq+ n+#·Hê y˚j·Te#·TÃ. ø±˙ MTs¡T ˇø£ÿ $wü j·T+
>∑Ts¡T+Ô #·Tø√yê*. neTè‘·+ mø£ÿ&ÉT+<√ ‘Ó\TdüTø√>∑*‘Z H˚ ˚ <ëìï ‘ê>∑&+É ≈£î<äTs¡T‘·T+~.
n˝≤+{Ï neTè‘·eTj·TyÓTÆq dü‘ê´ìï (H˚qT) MT≈£î n‹ düT\uÛÑ+>± >∑T]Ô+#·>∑\
n‘·T´qï‘·yÓTÆq e÷sêZH˚ï H˚qT MT‘√ |ü+#·Tø√yê\qT≈£îHêïqT. á |ü⁄düÔø£+ #·~$q
Á|ü‹ ˇø£ÿ]ø° ªH˚qTµqT ‘Ó\TdüTø√>∑\ C≤„q+ ‘·|üŒø£ \_Û+#·>∑\<äH˚ ì+&ÉT $XÊ«dü+
Hê≈£î+~.
Ä H˚qT qT e÷ >∑Ts¡Te⁄>±¬sq’ Áo uÛ>Ñ y∑ êHé s¡eTD eTVü‰]¸ >±] C≤„HêeTè‘·+
bı+<ä&É+ <ë«sê H˚qT ‘Ó\TdüTø√>∑*>±qT. n»sêeTs¡yÓTÆq Ä eT¨‘·èÿwü ºyÓTÆq
dü∫Ã<ëq+<ëìï H˚qT nqTuÛÑ$+#êqT. n~ m˝≤ ñ+≥T+<√ ‘Ó\TdüT≈£îHêïqT.
>∑qTø£H˚... Ä neTè‘êìï MTs¡T ùd$+#ê\H˚ n_Û˝≤wü‘√ Ä eTVü‰ s¡Vü‰kÕ´ìï ôd’‘·+
‘˚≥ ‘Ó\¢+ #˚ùd Á|üj·T‘·ï+ #˚XÊqT. Ä neTè‘·+ m˝≤ ñ+≥T+<√ n&ç>√ ˝Òø£ #·~y√
‘Ó\TdüTø√e&É+ e\q ˝≤uÛÑ+ ñ+&ÉuÀ<äT. <ëìï MTs¡T Á‘ê– n‘·´‘·T“¤‘êìï MT≈£î
MTs¡T>± #·$#·÷&Ü*. n|ü⁄Œ&˚ MT≈£î ‘Ó\TdüTÔ+~. ì»yÓTÆq XÊX¯«‘·yÓT Æq Äq+<ä+
n+fÒ @$T{À. á ªH˚qTµqT ‘Ó\TdüTø√e&ÜH˚ï Ä‘·àC≤„q+ n+{≤s¡T. Ä‘·à >∑T]+∫q
ñìøÏì ‘Ó\TdüTø=H˚ C≤„HêH˚ï Ä‘·à C≤q+ n+{≤s¡T. Ç˝≤+{Ï ~e´yÓTqÆ Ä‘·à C≤„Hêìï
bı+~ nq+‘· dü∫Ã<Ûëq+<ä ∫Á<ä÷bÕìï n+fÒ ªÄ‘·àµqT dü«j·T+>± ø£qT>=ì nqTuÛeÑ +
bı+<ä&ÜH˚ï Ä‘·à <äs¡Ùq+ ˝Òø£ Ä‘·à kÕø£å‘êÿs¡+ n+{≤s¡T. <äs¡Ùq+, kÕø£å‘êÿs¡+ nH˚

11
|ü<ë\THêïsTT ø£<ë nì Ä‘·à <äs¡Ùq+ ˝Òø£ Ä‘·à n+fÒ n<˚<√ ~e´yÓTÆq yÓ\T>√
˝Òø£ s¡÷|üy÷Ó nì uÛ≤$+#·sê<äT. Ä‘·à kÕø£‘å êÿs¡+ n+fÒ Ä‘·àqT nqTuÛ÷Ñ ‹ #Ó+<ä&+É ,
Ä‘·à˝À ñ+&É≥+, Ä‘·à>± ñ+&É≥+. n<˚ ì»yÓTÆq H˚qT˝À ñ+&É≥+ n+fÒ á
eTVü‰ C≤„Hêìï ‘Ó\TdüT≈£îqï yê]ì C≤H√<äj·T+ nsTTq eTVü‰ |ü⁄s¡Twü ß\÷
n+≥T+{≤s¡T. C≤„H√<äj·T+ n+fÒ... n<˚<√ <˚e s¡Twüß\≈£î e÷Á‘·+ »]π >~
nqTø√e<äT›. ˙e⁄ ì»yÓTÆq ªH˚qTµ nqã&˚<ëìï ‘Ó\TdüTø√ì, nqTuÛÑ÷‹ #Ó+<ä>∑*Z‘˚
<ëH˚ï C≤„H√<äj·T+ n+{≤+. C≤„q+, ‘·qô|’ ñqï nC≤„q|ü⁄ bıs¡\qT N\TÃø=ì
dü«j·T+ Á|üø±X¯yÓTÆ‘˚ n<˚ C≤„H√<äj·T+. Ç≥Te+{Ï C≤„H√<äj·T+ bı+<ä>∑˝ÒZ ns¡Ω‘·
e÷qe⁄&Équ&˚ Á|ü‹ eTìwæøÏ ñ+~. dü÷f…Æq Ä‘·à $#ês¡D e÷s¡Z+˝À |üj·Tì+∫
m+‘√ düT\uÛÑ+>± ‘Ó\TdüTø√>∑\ eTVü‰ e÷sêZìï Áo s¡eTDT\ yês¡T $e]+#ês¡T.
yê] e÷s¡+Z ˝À |üjT· ì+∫ Ä s¡V≤ü kÕ´ìï ‘Ó\TdüTø=ì MT ø√dü+ Ä e÷sêZìï eT]+‘·
düT\uÛÑ‘·s¡+ #Ój·T´&Üìπø Hê á Á|üj·T‘·ï+.
Ä‘·à kÕø£å‘êÿs¡+ n+fÒ... n<˚<√ @fi¯fl ‘·s¡ã&û ‘·|üdüT‡\÷, <Ûë´Hê\÷
#˚ùd eTVü‰eTVüQ\πø kÕ<Ûä´+. n~ ˇø£ n+<äì Á<ëø£å e+{ÏB... kÕ<Ûës¡D J$yÓ’q
Hê≈£î n~ \_Û+#˚ Á|üdüπøÔ ˝Ò<äT... nqï ‘·|ü⁄Œ&ÉT ÁuÛÑeT˝À¢ qT+&ç yÓTT<ä≥ ãj·T≥≈£î
s¡+&ç. ø=+‘· eT+~ á eTVü‰ dü‘ê´ìï ø£qT>=H˚ e÷sêZ*ï ‘·eT ÄBÛq+˝À ñ
+#·Tø=ì, n<√ ÁãVü≤à+&É edüTÔeH˚ uÛ≤eqqT Á|ü»˝À¢ Á|üã\ì+#ês¡T. Ä‘·à n+fÒ ˙
jÓTTø£ÿ düVü≤» s¡÷|ü+. n≥Te+{Ï Ä‘·àqT ‘Ó\TdüTø√e&É+ ø£wüºy˚T ø±<äT. ˙ s¡÷bÕìï
˙e⁄ ‘Ó\TdüTø√e&ÜìøÏ ‘·|üdüT‡ #˚j·T&ÉyÓT+<äT≈£î ñqï n‹ ∫qï $wüj· ÷ìï
n‹X¯j÷Ó ≈£î\Ô T CÀ&ç+∫ Á|ü»\≈£î Ä eTVü‰ C≤„Hêìï <ä÷s¡+ #˚dTü HÔ êïs¡T. $TÁ‘·T˝≤sê!...
uÛÑ>∑eBZ‘·j·T+<äT Áoø£èwüßí&ÉT e÷qe⁄ìøÏ nkÕ<Ûä´yÓTÆq~ ˝Ò<äT nì dü«j·T+>±
$e]+#ê&ÉT. á uÛÑ÷$T MT<ä ˇø£ÿ eTìwæ #˚j·T>∑*Z‘˚ $T–*q yês¡÷ #˚j ·T>∑\s¡ì
‘Ó\TdüTø√yê* Ä‘·àqT ‘Ó\TdüTø√e&É+ ø£w+ºü ø±<äT. Ä‘·à>± J$+#·&+É ø£w+ºü ø±e#·TÃ.
Ä‘·à kÕø£å‘êÿs¡+ ø=s¡≈£î ø=+<äs¡T @fi¯fl ‘·s¡ã&ç Á|üj·T‹ïdüTÔHêïs¡T. ˇø£&ÉT H˚qT 20
dü+ˆˆ qT+&û <Ûë´q+ #˚dTü HÔ êïqT. Hê≈£î sêyê*‡q |ò*ü ‘·+ e÷Á‘·+ sê˝Ò<Tä n+{≤&ÉT.

12
eTs=ø£&ÉT H˚qT dü+e‘·‡s¡ ø±\y˚T <Ûë´q+ #˚XÊqT... Ä uÛÑ>∑e+‘·T&ç ø£è|ü e\q
H˚qT Ä‘·à s¡÷bÕìï #·÷&É>*∑ >±qT, n+{≤&ÉT. Ä‘·à m˝≤ ñ+≥T+~? ˙≈£î ø£ìŒ+∫q
Ä‘·à >∑T]+∫ #Ó|üŒeT+fÒ n<=ø£ ~e´yÓTÆq yÓ\T>∑T, Ä<=ø£ eTVü‰ CÀ´‹, <ëìì
#·÷&Ü\+fÒ e÷eT÷\T H˚Á‘ê\‘√ kÕ<Ûä´+ ø±<äT. eTH√H˚Á‘·+‘√H˚ #·÷&É> ∑\+...
n+≥÷ @y˚y√ #Ó|ü⁄Œ≈£î+≥÷b˛‘ê&ÉT. Ç+ø=ø£&ÉT, H˚qT Hê Ä‘·à s¡÷|ü+˝À @y˚y√
˝Àø±\T <ä]Ù+#·>∑*>±qT m+<äs√ eTVü‰qTuÛ≤e⁄\qT ø£*dæ ñ|ü<˚XÊ\T bı+<ëqT,
n+{≤&ÉT. <ë<ë|ü⁄ Ç˝≤+{Ï nqTuÛÑyê\T eTq˝À #ê˝≤ eT+~øÏ sêH˚ e∫à ñ
+{≤sTT. yê{ÏH˚ ì»eTqTø=ì eTuÛ´Ñ |ü&ç Ä‘·à kÕø£‘å êÿs¡+ ø£*+Z <äH˚ ÁuÛeÑ T˝ÀH˚ ‘·è|æ|Ô &ü ç
J$düTÔ+{≤+. ìC≤ìøÏ ô|’y˚M Ä‘·à kÕø£å‘êÿsê\T ø±H˚ø±e⁄. n$ πøe\+ }Vü‰
»ì‘· <äèXÊ´\T e÷Á‘·y˚T. á e÷≥\T m+‘√ eT+~ kÕ<Ûä≈£î\ eTH√uÛ≤yê\q÷
n_Û Á bÕj· ÷ \q÷ u≤<Û ä ô |≥º > ∑ \ e⁄, eT¬ s +‘√ eT+~ì rÁeyÓ T Æ q ìsêX¯ ≈ £ î
>∑T]#ÓjT· ´>∑\e⁄, m+‘√eT+~øÏ ÄÁ>∑V‰ü ìï ‘Ó|Œæ +#·>\∑ e⁄. ø±˙ ‘·|Œü <äT, m+<äTø£+fÒ...
ˇø£ ndü‘ê´ìï ì»eTqTø=ì Ä Á|ü|ü+#·+˝ÀH˚ Áã‘·ø£&É+ m+‘·e÷Á‘·eT÷ π øåeT+
ø±<äT. K∫Ñ·yTÓ qÆ dü‘´· dü«s¡÷bÕìï ‘Ó\TdüTø√>∑\&Z yÉ T˚ ì»yÓTqÆ |ò*ü ‘·+. eTq >∑eT´+
‘·÷s¡TŒq ñqï|ü&ÉT |ü&eÉ Ts¡ ~≈£îÿ>± mìï \ø£\å yÓTfiÆ ó¯ fl q&ç∫Hê >∑eT´+ #˚sT¡ ø√˝ÒeTT
dü]ø£<ë! ì» >∑e÷´ìøÏ m+‘√ <ä÷s¡+>± »]–b˛‘êeTT. dü] nsTTq e÷s¡Z+
‘Ó\TdüTø=ì kÕ<Ûäq #Ój·÷´*. |òü*‘·+ ˝Òì <Ûë´q e÷sêZ\qT q$Tà bÕ{Ï +∫ @fi¯fl≈£î
@fi¯ófl>± kÕ<Ûäq #˚dæ ∫e]øÏ |òü*‘·+ sê˝Ò<äì ìsêX¯ #Ó+~ ndü\T á Ä<Ûë´‹àø£
∫+‘·H˚ ã{Ϻ e´s¡ú |ü<ës¡∆eTì ø=+‘· eT+~ dæ<ë∆+‘ê\T #˚dü÷Ô ñ+{≤s¡T. ø£qTø£
ì»yÓTÆq, dü÷{Ï nsTTq düT\TyÓ’q e÷sêZ+˝ÀH˚ kÕ<Ûäq #˚j·T&É+ n‘·T´‘·ÔeTyÓTÆq~.
Ä n‘·´+‘· dü÷{Ï nsTTq düT\TyÓ’q e÷s¡Zy˚T uÛÑ>∑yêHé s¡eTD eTVü‰s¡T¸\ yês¡T
$e]+∫q Ä‘·à $#ês¡D e÷s¡Z+. eT] Ç‘·s¡ <Ûë´q |ü<ä∆‘·T\÷, uÛÑøÏÔ, e÷sêZ\÷,
jÓ÷>∑ kÕ<Ûqä \T ndü\T |üìøπ sêe⁄ n+{≤sê? nH˚ Á|üXï¯ ≈£î Hê düe÷<Ûëq+ @$T≥+fÒ
eTq+ ˇø£ >∑ e T´ìï #˚ s ¡ T ø√e&ÜìøÏ q&É ∫ Á|ü j · ÷ DÏ + #· e #· T Ã, ø±s¡ T ˝À
Á|üj÷· DÏ+#·e#·TÃ. m&É㢠+&çô|’ Á|üj÷· DÏ+#·e#·TÃ... $e÷q+˝À Á|üj·÷DÏ+#·e#·TÃ...

13
m+<äT˝À Á|üj÷· DÏ+∫Hê ∫e]øÏ >∑eT´+ #˚se¡ #·TÃ. Ä‘·à $#ês¡D nH˚~ $e÷q+˝À
Á|üj÷· DÏ+#·&+É e+{Ï~. n~ ‘·«s¡>± e÷sêZìï <ë{Ï >∑e÷´ìï #˚sá >∑\<äT. |ò*ü ‘êìï
Çe«ì @ <Ûë´q e÷s¡ZyÓTÆHê eè<Ûëj˚T ø£<ë! @ jÓ÷>∑, <Ûë´q e÷sêZì¬ø’Hê ∫e]
>∑eT´+ Ä‘·àqT ‘Ó\TdüTø=ì n+<äT˝À ◊ø£´+ #Ó+<ä&Éy˚T ø£qTø£ kÕ<Ûä≈£î&ÉT ‘êqT @
|òü*‘·+ ø√dü+ <Ûë´q+ #˚düTÔHêï&√ ‘Ó*dæ ñ+&ç kÕ<Ûäq #˚j·÷´*. <Ûë ´q kÕ<Ûäq˝À
ø£ìŒ+#˚ s¡÷bÕ\÷, CÀ´‘·T\÷ Ä‘·à≈£î Á|ü‹s¡÷bÕ\ì uÛ≤$+#·sê<äT. MTs¡T <˚ìï
bı+<ä>√] <Ûë´q+ #˚kÕÔs√ Ä s¡÷bÕ˝Ò MT≈£î ø£ìŒdüTÔ+{≤sTT. ø=+<äs¡ T ‘·eT
Çwü<º y’Ó ê\qT #·÷&Ü\qTø=+{≤s¡T. n≥Te+{Ï yê]øÏ ‘·|Œü ø£ Äj·÷ s¡÷bÕ˝Ò m|ü⁄Œ&√
ˇø£ kÕ] <äs¡Ùq+ ÇdüTÔ+{≤sTT. ø=+<ä]øÏ s¡ø£s¡ø±\ CÀ´‹ dü«s¡÷bÕ\÷, jÓ÷>∑T\
s¡÷bÕ\÷ ø£ìŒdüT+Ô {≤sTT. eT] ø=+<ä]øÏ yê] s¡÷bÕ˝Ò dü÷ø£àå X¯Øs¡j÷· q+ #˚dTü qÔ ï≥Tº
ø£ìŒkÕÔsTT. ø±˙ Çy˚M eTq≈£î ø±yê*‡q |òü*‘ê\T ø±e⁄. eTq+ bı+<ë*‡q dü‘·´
s¡÷|ü+ ˇø£ÿfÒ ªÄ‘·àµ <Ûë´q düeTj·T+˝À ø=+<ä]øÏ bı>∑˝≤+{Ï bÕs¡<ä s¡Ùø£ s¡÷|ü+
ø£ìŒdü÷Ô ñ+≥T+~. <ëH˚ï Ä‘·à dü«s¡÷|üeTì dü+ãs¡|ü&çb˛‘·÷ ñ+{≤s¡T . H˚qT Ä‘·à
kÕø£å‘êÿs¡+ bı+<ëqì >=|üŒ\T #Ó|ü⁄Œ≈£î+≥÷ u≤u≤\T>±, kÕ«MTJ\T>± e÷] ñ
|ü<˚XÊ\T ÇdüTÔ+{≤s¡T. ìC≤ìøÏ Ä‘·àqT #·÷&É>∑*Zq yê&ÉT eTÚq+>± ñ+&çb˛‘ê&ÉT.
n‘·&çøÏ m≥Te+{Ï dü‘êÿsê\ô|’Hê, ø±qTø£\ô|’Hê ø√]ø£ ø£\ZH˚ ø£\>∑<äT. eT¬s˝≤
Ä‘·àqT #·÷&É>∑\+? ì»yÓTÆq Ä‘·à dü«s¡÷|ü+ m˝≤ <äs¡ÙqeTÚ‘·T+B n+fÒ, ndü\T
˙e⁄ Ä‘·àqT #·÷&É˝Òe⁄, <ä]Ù+#·˝Òe⁄. ˇø£ y˚fi¯ ˙e⁄ Ä‘·àqT #·÷&É>∑* Z‘˚, <ëì
s¡÷|ü+ ˙≈£î ø£ìï+∫q≥ºsTT‘˚ K∫ä‘·+>± n~ Ä‘·àdü«s¡÷|ü+ e÷Á‘·+ ø±H˚s¡<äT.
m+<äTø£+fÒ Ä‘·à ` ìsêø±s¡yÓTÆq~. s¡+>∑T\T ˝Òì~, s¡÷|ü+ ˝Òì~, HêeT+ ˝Òì~,
K+&ç+#·˝Òì~, e]í+#·˝Òì~. ø£qTø£H˚ eTq+ Ä‘·àqT #·÷&É˝Ò+. eT] á Ä‘·à
kÕø屑êÿs¡+ n+fÒ @$T{Ï? ndü\T ì»+>± n˝≤+{Ï$ ñ+<ë? nH˚ dü+<˚Vü≤+
edüTÔ+~. Ä‘·à kÕø屑êÿs¡+ n+fÒ Ä‘·àqT #·÷&É≥+ ø±<äT. Ä‘·àqT nqTuÛÑ÷‹
#Ó+<ä&É+. ˙ ø£fi¯fl˝À ˝Àø±ìï #·÷&É>∑\y˚yÓ÷ ø±˙, ìqTï ˙e⁄ #·÷&É˝Òe ⁄ ø£<ë!
n˝≤π> qTy˚« Ä‘·à dü«s¡÷|ü⁄&ç$, n≥Te+{Ï Ä‘·à ˝Àø±ìï #·÷&É>∑\<äT. ø±˙ ‘·q≈£î
‘êqT m˝≤ #·÷düTø√>∑\<äT. eT] ø£ìï+#˚ á s¡ø£s¡ø±\ s¡÷bÕ\÷, bÕs¡<äs¡Ùø£yÓTÆq
14
Äø±sê\÷ @$T{Ï? nì MTs¡T n&É>∑e#·TÃ. <ëìøÏ düe÷<Ûëq+ Ç~ MTs¡T ø£fi¯ófl
eT÷düTø=ì Ä|æ˝Ÿ |ü+&ÉTqT #·÷&É>∑\s¡T. @ $<Ûä+>± n+fÒ }Væ≤+∫, Ä|æ˝Ÿ |ü+&ÉT
s¡+>∑TqT, |ü]e÷D≤ìï ≈£L&Ü ø£fi¯ófl eT÷düTø=H˚ #·÷&É>∑\s¡T. m+<äTø£+fÒ Ä|æ˝Ÿ
|ü+&ÉTqT eTT+<˚ MTs¡T MT ø£fi¯¢‘√ mH√ïkÕs¡T¢ #·÷dæ ñ+{≤s¡T. ø±˙ Væ≤e÷\j·÷˝À¢
ñqï πø<ësY Hê<∏é >∑T&ç˝À •e⁄&ç $Á>∑Vü≤+ yÓqTø£ ˇø£ ~e´ edüTÔe⁄ ñ+~. <ëìï
MTs¡T ø£fi¯ófl eT÷düTø=ì #·÷&É>∑\πsyÓ÷ Á|üj·T‹ï+#·+&ç. K∫ä‘·+>± MT≈£î @MT
ø£ìŒ+#·<äT. ˇø£ y˚fi¯ MT≈£î ø£ìŒ+#˚ edüTÔe⁄ ì»+>± n<˚ ñ+<√ ˝Òø£ y˚s=ø£ edüTÔy√
MT≈£î K∫Ñ·+>± ‘Ó*j·T<äT. m+<äTø£+fÒ πø<ësYHê<∏é >∑T&ç˝À •e⁄&ç yÓqTø£ @eTT+<√
Ç+‘·≈£î eTT+<äT MTs¡T #·÷&É˝Ò<äT ø£qTø£ Ä s¡÷|ü+ MT }Vü‰˝À¢ ≈£L&Ü ø£ìŒ+#·<äT.
eTq+ øπ e\+ Ç~ es¡≈L£ $qï ˝Ò<ë #·÷dæq ˝Ò<ë nqTuÛeÑ +˝ÀøÏ e∫Ãq $wüj÷· \qT
e÷Á‘·y˚T }Vü‰˝À¢ #·÷&É>∑\+. ˝Ò<ë ˇø£ Áø=‘·Ô s¡÷bÕìï }Væ≤+∫Hê n~ yÓqTø£{Ï
@<√ ˇø£ s¡÷|ü+ Ä<Ûës¡+>± #˚düTø=ì e÷s¡TŒ\T #˚j·T&É+ <ë«sê ø£ìŒ+∫q<˚. á
düèwæº˝À ˝Òì s¡÷bÕìï MT¬sqï{Ïø° }Væ≤+#·˝Òs¡T. MT }Vü‰˝À¢ MT≈£î ø£ìŒ+∫+~.
n+fÒ <ëìï Ç~es¡πø MTs¡T #·÷dæ ñ+{≤s¡T. Bìì ã{Ϻ <Ûë´q+˝À MT≈£î ø£ìŒ+#˚
s¡÷bÕ\˙ï Ç~ es¡πø <ë<ë|ü⁄>± MTs¡T >∑‘·+˝À #·÷|æqy˚ ñ+{≤sTT.
eT] s¡÷|üy˚T ˝Òì Ä‘·à ˇø£ $∫Á‘·yÓTÆq s¡÷bÕìï dü+‘·]+#·Tø=ì <äs¡Ùq+
m˝≤ ÇdüTÔ+~. K∫Ñ·+>± s¡÷|ü+ ñqï≥ºsTT‘˚ n~ Ä‘·à e÷Á‘·+ ø±<äT. eTT+<äT>±
á $wüj·T+ MTs¡T s¡÷&Ûç |üs¡#·Tø√+&ç. MTs¡T ì»+>± Ä‘·àkÕø屑êÿs¡ + bı+<ë\+fÒ
MT >∑T]+∫, Ä‘·à >∑T]+∫ ø±düÔ ÁbÕ<∏ä$Tø£ C≤„q+ ‘Ó\T‡ø√yê*‡ ñ+~.
eTq <˚Vü‰ìï ` dü÷ú\ X¯Øs¡+ n+{≤+.
eTq eTqdüTì ` dü÷ø£åà X¯Øs¡+ n+{≤+.
eTq˝À ñqï Ä‘·àqT ` ø±s¡D X¯Øs¡+ n+{≤+.
eTq eTqdüT <˚Vü‰ìø°, Ä‘·à≈£L eT<Ûä´ yês¡~Û˝≤ ñ+≥T+~. eTq eTqdüTqT
<˚Vü≤+‘√ ø£*|æ‘˚ n|ü⁄Œ&ÉT eTq*ï eTìwæ n+{≤s¡T. n<˚ eTqdüT‡qT ø±s¡D
X¯Øs¡+‘√\j·T+ #˚ùdÔ |üs¡e÷‘·à n+{≤s¡T. Ç<˚ ÁãVü≤à dü‘·´+. á dü÷ øå±àìï MTs¡T
15
ns¡∆+ #˚düTø√>∑*Z‘˚ MTs¡T eTTøÏÔ e÷sêZìï ø£qT>=qïfÒº. á $wüj·÷ìï dü+|üPs¡í>±
ns¡∆+ #˚düTø√yê\+fÒ eTq <˚Vü≤+ >∑T]+∫ eTqdüT‡ >∑T]+∫, ø±s¡D X¯Øs¡eTqã&˚
Ä‘·à >∑T]+∫, |üs¡e÷‘·àqT >∑T]+∫ ‘Ó\TdüTø√yê*. yÓTT<ä≥ e÷qe <˚Vü≤+ >∑T]+∫
‘Ó\T‡≈£î+<ë+. á düèwæº˝À Á|ü‹ edüTÔeP |ü+#·uÛÑ÷‘ê\T nqu&˚ >±*, ì+–, ˙s¡T,
n–ï, uÛÑ÷$T edüTÔe⁄\‘√ @s¡Œ&çqy˚. ∫qï sêsTT <ä>∑Zs¡ qT+&ç... dü ÷s¡T´&ç es¡≈£î
nìï |ü+#·uÛÑ÷‘ê\ $$<Ûä ìwüŒ‘·TÔ\ ø£\sTTø£ e\H˚ @s¡Œ&ܶsTT. n˝≤π > e÷qe
<˚Vü≤+ ≈£L&Ü ◊<äT |ü+#·uÛÑ÷‘ê\ ø£\sTTø£ e\q @s¡Œ&çq<˚. n+fÒ eTq <˚Vü≤+˝À
◊<äT düe÷qyÓTÆq uÛ≤>±\T>± |ü+#·uÛÑ÷‘ê\ ‘·‘ê«\THêïj·Tqïe÷≥. ˙ X¯ Øsêìï 5
düeT uÛ≤>±\T #˚ùdÔ ˇø√ÿ uÛ≤>∑+ ˇø√ÿ ‘·‘ê«ìï ø£*Z ñ+≥T+~. meTTø£ \T, e÷+dü+
` uÛÑ÷‘·‘ê«˙ï Á|ür uÛ≤>∑+˝Àq÷ ñqï ñwüí+ n–ï‘·‘ê«ìï, X¯Øs¡+˝Àì U≤∞ Á|ü<˚X¯+
` Äø±X¯ ‘·‘ê«ìï ˙ ˝À|ü* yêj·TTe⁄\T ` yêj·TT‘·‘ê«ìï, Á<äe |ü<ësê∆\T ` ˙{Ï
‘·‘ê«ìï ø£*Z ñ+{≤sTT. X¯Øs¡+˝À+∫ @<Ó’Hê ˇø£ uÛ≤>±ìï y˚s¡T #˚ùdÔ Ä uÛ≤>∑+˝À
≈£L&Ü düe÷qyÓTÆq |ü+#·uÛÑ÷‘· ‘·‘ê«\ ø£\sTTø£ ñ+≥T+~. n+fÒ eTq X¯Øs¡+˝À
ˇø£ e+‘·T ˙s¡T, ˇø£ e+‘·T n–ï, ˇø£ e+‘·T yêj·TTe⁄. ˇø£ e+‘·T uÛÑ÷$T, ˇø£
e+‘·T Äø±X¯+ ø£*dæ 5 düe÷q uÛ≤>±\T>± ‘·j·÷s¡T #˚j·Tã&ç+~. n˝≤π> Á|ü‹
edüTÔe⁄˝Àq÷ á ◊<äT |ü+#·uÛÑ÷‘ê\T ø£*dæ ñHêïsTT. á edüTÔe⁄\T $∫äqï+
nsTT‘˚ Äj·÷ uÛ≤>±˝À¢ì |ü+#·uÛÑ÷‘ê\T yê{Ï˝ÀH˚ \j·T+ ne⁄‘êsTT. n+fÒ eTq
X¯Øs¡+ q•+∫b˛e&É+ n+fÒ eTq X¯Øs¡+˝Àì ˙s¡T ˙{Ï˝Àq÷ ñwüí+ n–ï˝Àq÷,
uÛÑ÷$T`uÛÑ÷$T˝Àq÷, Äø±X¯+`Äø±X¯+˝Àq÷, yêj·TTe⁄` yêj·TTe⁄˝Àq÷
ø£*dæb˛‘êsTT. eTq <˚Vü≤+ eTè‹ #Ó+~‘˚ yÓTT<ä≥ eTq˝Àì yêj·TTe⁄` >±*
ø£*‡b˛‘·T+~. n+fÒ ñ|æ]b˛‘·T+~. ‘·sê«‘· X¯Øsêìï bÕ‹ô|&ç‘˚ yÓTT<ä≥ n+<äT˝Àì
Á<äyê\T ãj·T{ÏøÏ e∫à ì•+∫b˛‘êsTT. ‘·sê«‘· |òüTD |ü<ës¡∆+ nsTTq e÷+dü+
uÛÑ÷$T˝À ø£*‡b˛‘·T+~. meTTø£\T e÷Á‘·+ n–ï e\q e÷Á‘·y˚T q•+|üã&ÉT‘êsTT.
Ç˝≤ |ü+#·uÛÑ÷‘ê\T ˇø£ <ëì˝À ˇø£{Ï \j·T+ nsTTb˛sTT ∫e]øÏ Äø±X¯+˝À
ø£*‡b˛‘êsTT. @ $<Ûä+>± nsTT‘˚ ˇø£ eT+#·T eTTø£ÿ |òüTD |ü<ës¡∆+ qT+&ç >±*
<ë«sê Á<äe |ü<ësê∆ìøÏ e÷s¡T‘·T+~? Ä Á<äyêìï y˚&ç #˚ùdÔ yêj·TTe⁄˝≤, Ä$]
s¡÷|ü+˝ÀøÏ e÷] Ä Ä$] ≈£L&Ü Äø±X¯+˝À ø£*‡b˛‘·T+~. á $<Û+ä >± Äø±X¯+˝À+∫
16
e]¸+∫q ˙πs eT+#·T eTTø£ÿ>± e÷] eT[fl Äø±X¯+˝Àπø ø£*‡b˛‘·T+~. ø£qTø£
y˚{Ï˝À+∫ @s¡Œ&ÉT‘êjÓ÷ n$ ‹]– yê{Ï˝ÀH˚ \j·T+ nsTTb˛‘êsTT. á Á|üø £è‹˝À
nìï dü÷s¡T´ì n–ï e\q HêX¯qyÓTÆb˛‘êsTT. dü÷s¡T´&ÉT HêX¯qyÓTÆ‘˚ Äø±X¯+˝À
ø£*‡b˛‘ê&ÉT. düèwæº˝À nìï+{Ï˙ HêX¯+ #˚j·T>∑\ X¯øÏÔ ˇø£ÿ dü÷s¡T´ìπø Äø±X¯+˝À
ø£*‡b˛‘ê&ÉT. düèwæ˝º À nìï+{Ïì HêX¯+ #˚jT· >∑\ X¯øÔÏ ˇø£ÿ dü÷s¡T´ìπø ñ+~. n+<äTøπ
yÓTT≥º yÓTT≥ e÷qe⁄\T dü÷s¡T´&çH˚ |üPõ+#ês¡T. dü÷s¡T´&ç˝À qT+&˚ düeTdüÔ Á|ü|+ü #·+
@s¡Œ&ç+~. á $wüj·÷\˙ï y˚<ë˝À¢ m|ü⁄Œ&√ #Ó|üŒã&ܶsTT. Çø£ÿ&É eTq+
>∑Ts¡TÔ+#·Tø√e\dæq $wüj·T+ @$T≥+fÒ e÷qe<˚Vü≤+ |ü+#·uÛÑ÷‘ê\ dü+jÓ÷>∑+
e\H˚ @s¡Œ&ç+~. e÷qe <˚Vü≤+˝À düe÷q uÛ≤>±\T>±, düeT‘Í\´ dæú‹˝À
|ü+#·uÛÑ÷‘ê\T ì+&ç ñHêïsTT. @ ˇø£ÿ{Ï ô|]–Hê, ˝Òø£ ‘·]–Hê Äj·÷ dü+ã+~Û‘·
yê´<ÛäT\T ekÕÔsTT. m+<äTø£+fÒ eTq+ düeT‘Í´\ dæú‹˝À ñqï|ü⁄Œ&˚ Äs√>∑´+>± ñ
qï≥T¢, n˝≤ ø±≈£î+&Ü eTq X¯Øs¡+˝À ñ+&Ée\dæq <ëìø£+fÒ m≈£îÿe XÊ‘·+˝À
yêj·TTe⁄ e⁄+fÒ yêj·TT dü+ã+<Ûä yê´<ÛäT\T (>±´dæºø˘, ÄkÕà, mdæ&ç{°) e+{Ï$
ekÕÔsTT. Á<äe |ü<ësê∆\T m≈£îÿe nsTT‘˚ (»\TãT, n‹kÕs¡) e+{Ï »ãT“\T ekÕÔsTT.
ˇø£ y˚fi¯ n–ï ‘·‘·«+ m≈£îÿe nsTT‘˚ ñwüí dü+ã+<Ûä yê´<ÛäT\T ekÕÔs TT. m|ü⁄Œ&Ó’‘˚
eTq X¯Øs¡+˝Àì |ü+#·uÛÑ÷‘ê\qT eTq+ düeT‘Í\´ <äX¯˝À ñ+#·Tø√>∑\yÓ÷ n|ü⁄Œ&˚
eTq+ Äs√>∑´+>± ñ+≥THêï+.
|ü<ësê∆\T |ü+#·uÛÑ÷‘ê\ Ä<Ûës¡+>± @s¡Œ&ܶsTT ø£<ë, eT] n$ <˚ì qT+&û
@s¡Œ&ܶsTT n+fÒ, |ü+#·uÛÑ÷‘ê\˙ï nDTe⁄˝≤, |üs¡e÷DTe⁄\qu&˚ dü÷ø£å à s¡÷bÕ\
ø√{≤qT ø√≥¢ Á<äe nDTe⁄\THêïsTT. ˇø£ ∫qï sêsTTì |æ+&ç #˚ùdÔ n+<ä T˝À
ø√{≤qT ø√≥¢ Á<äe nDTe⁄\THêïsTT. Á|ü‹ nDTe⁄˝Àq÷ ø√≥¢ dü+K´˝À
|üse¡ ÷DTe⁄\THêïsTT. á |üse¡ ÷DTe⁄\qT #·÷&É>*∑ qZ yÓTÁÆ ø±k˛ÿ|ü⁄\T Ç+‘· es¡≈L£
ø£qT>=qã&É˝Ò<äT. eT] Ä |üs¡e÷DTe⁄˝À ≈£L&Ü m\Áø±ºqT¢, b˛{≤¢qT¢, q÷´Á{≤qT¢
nqu&˚ X¯øÏÔ ø£D≤\THêïsTT. á X¯øÏÔ ø£D≤\≈£î s¡÷|ü+ ñ+&É<äT. M{ÏH˚ eTq X¯øÏÔ ˝Òø£
<Ó’e ø£D+ n+≥THêï+. n˝≤ eTq e÷qe <˚Vü≤+ ≈£L&Ü X¯øÏÔ ø£D≤\ ø£\sTTø£
nsTTq |üs¡e÷DTe⁄\‘√qT, |üs¡e÷DTe⁄\‘√ ≈£L&çq nDTe⁄\‘√q÷, nDTe⁄\‘√
≈£L&çq e÷+dü|⁄ü eTT<ä\› ‘√q÷ ‘·j÷· s¬ q’ <˚ e÷qe<˚V‰ü ìï ø=ìï \ø£\å ø√≥¢ eTTø£ÿ\T
17
#˚dæ |üse¡ ÷DTe⁄\T>± $&ÉBdæ >±˝À¢ $dæsπ ùdÔ n|ü⁄Œ&ÉT eTq <˚V≤ü + n<äèX¯´yÓTbÆ ˛sTTqfÒ¢
ˇø£ ∫qï Ç≥Tø£ ô|\¢qT |æ+&ç˝≤ #˚dæ yÓTÆ<ëq+˝À Ä |æ+&çì #·˝Ò¢ùdÔ n|ü⁄Œ&˚ Ç≥Tø£
s¡÷|ü+ mø£ÿ&ÉTqï≥Tº? n~ Á|üø£è‹˝À \j·T+ nsTTq≥T¢. Bìì ã{Ϻ eTq+ ns¡ú+
#˚düTø√yê*‡+~ @$T≥+fÒ eTq <˚Vü≤+ X¯øÏÔ ø£D≤\ ø£\sTTø£ e\q @s¡Œ&çq<˚ nì
‘Ó\TdüTø√yê*. á X¯øÏÔ ø£D≤\˙ï X¯Sq´+˝À ñ+&çqy˚. n+<äTπø eTq+ eTs¡DÏ+∫q
‘·sê«‘· eTq <˚V≤ü + ≈£L&Ü $∫ÃqïyÓTÆ ∫es¡≈î£ X¯Sq´+˝Àì X¯øøÔÏ D£ ≤\˝À ø£*‡b˛‘·T+~.
s¡ø£Ôe÷+kÕ\T eT]j·TT meTTø£\‘√ ≈£L&çq eTq <˚Vü‰H˚ï dü÷ú\ X¯Øs¡+
n+≥THêï+. á dü÷\ú X¯Øs¡+ C≤„H+˚ Á~j·÷\T, ø£sπ à+Á~j·÷\T nqã&˚ nej·÷yê\
ø£\sTTø£‘√ ñ+≥T+~. <äèX¯´eTT, X¯ã∆eTT, yêdüq, düŒs¡Ù, s¡T∫\qT ÄqTuÛÑ$+#˚
nej·Tyê\qT C≤„H+˚ Á~j·÷\T n˙, ø£sà¡ \qT n+fÒ |üqT\qT #ÓjT· ´&ÜìøÏ ñ|üj÷Ó >∑|&ü ˚
yê{Ïì ø£πsà+Á~j·÷\T n+{≤+. Ç$ H√s¡T, #˚‘·T\T, ø±fi¯ófl, eT]j·TT eT\ eT÷Á‘·
$düsø®¡ ±ej·Tyê\T, eTq ø£sπ à+Á~j·÷\T, C≤„H+˚ Á~j·÷\ <ë«sê ìj·T+Á‹+#·ã&ÉT‘·÷
ñ+{≤sTT. n+fÒ eTq Hê\Tø£ ˇø£ s¡T∫ì ø√s¡Tø√>±H˚ Ä |ü<ësê∆ìï ‹q&ÜìøÏ
#˚‘·T\T H√s¡T |üPqT≈£î+{≤sTT. Ç+ø± e÷qe <˚Vü≤+˝À yÓT<ä&ÉT, yÓqTïbÕeTT\T
n‹ eTTK´yÓTqÆ uÛ≤>±\T>± ñHêïsTT. yÓqTïbÕeTT Hê&û eT+&É˝≤ìï ìj·T+Á‹düT+Ô ~.
düe÷#ês¡+ ìøÏå|üÔ+ #˚düTø√e&É+ eTq yÓT<ä&ÉT #˚ùd |üì. eTq yÓTT<ä&ÉT˝À $qïM,
#·<ä$qM, #·÷dæqy˚ ø±≈£î+&Ü X¯u≤∆\T, yêdüq\T, düŒs¡Ù\T, s¡T#·T\T ≈£L&Ü
düe÷#êsê\T>± ìøÏå|üÔ+ ne⁄‘êsTT. ÇB dü+øÏå|üÔ+>± eTq+ eTq <˚Vü≤+ >∑T]+∫
‘Ó\TdüTø√yê*‡q düe÷#ês¡+.
Çø£ dü÷ø£åà X¯Øs¡ $wüj·÷ìøÏ eùdÔ, ãT~∆, ∫‘·ÔeTT, eTqdüT\ ø£\sTTπø dü÷ø£åà
X¯Øs¡+ nqã&ÉT‘·T+~. ndü\T dü÷ø£àå X¯Øs¡+ nì n+≥THêï+ ø£<ë... ndü\T X¯Øs¡+
n+fÒ ø£+{ÏøÏ ø£qã&˚~ ø£<ë, ø±˙ ãT~∆, ∫‘·ÔeTT, eTqdüT nH˚$ s¡÷|ü s¡Væ≤‘·yÓTÆq$
ø£<ë eT] M{Ï ø£\sTTø£‘√ @s¡Œ&çq <ëìì dü÷ø£åà X¯Øs¡eTì m+<äTø£+≥THêïs¡T?
nì dü+<˚Vü≤+ edüTÔ+~. ìC≤ìøÏ dü÷ø£åà X¯ØsêìøÏ uÛÖ‹ø£ ˝ø£åD≤\T+&Ée⁄. n$
πøe\+ eTq+ }Væ≤+#·T≈£îqïy˚. ø±˙ dü÷ú\ X¯Øs¡+ #˚j·T>∑\ |üqT\˙ï dü÷ø£åà
X¯Øs¡+‘√ ≈£L&Ü #Ój·T´e#·TÃ. ø±˙ dü÷ø£åà X¯Øs¡+ ìs¡+‘·s¡+ }Vü≤˝À¢ J$düTÔ+~.
n+fÒ MTs=ø£ n<äT“¤‘·yÓTÆq ø£≥º&Üìï #·÷dæ Äq+~kÕÔs¡T. ‘·sê«‘· ø=+‘· ø±˝≤ìøÏ
18
MTs¡T MT Ç+{À¢ ñqï|ü⁄Œ&ÉT ≈£L&Ü Ä ø£≥º&Üìï MT }Vü≤˝À¢ <ä]Ù+#·>∑\TZ‘ês¡T. MT
dü÷ú\ X¯Øs¡+ @$<Ûä+>± nsTT‘˚ Ä |ü]düsê˝À¢ dü+#·]+∫+<√ n<˚ $<Ûä+>± MT
}Vü≤˝À¢ Ä |ü]düsê˝À¢ MT X¯Øs¡+ q&ç∫q≥T¢ }Væ≤+#·>∑\s¡T. MT dü÷ú\ X¯Øs¡+
m˝≤ ñ+≥T+<√ n<˚ s¡÷bÕìï MT dü÷ø£åà X¯ØsêìøÏ ÄbÕ~+∫ MT eTH√ H˚Á‘·+‘√
düø£\ ø±sê´©ï #Ój·T´>∑\s¡T. MTs¡T MT dü÷ø£åà X¯Øsêìï m+‘· ∫qï~>± ˝Ò<ë
ô|<ä›~>±HÓ’Hê #·÷&É>∑\s¡T. dü÷ú\ X¯Øs¡+ #˚s¡˝Òì #√≥TøÏ ≈£L&Ü dü÷ø£åà X¯Øsêìï
|ü+|ü>\∑ s¡T. m+‘√ eT+~ ‘·eT dü÷ø£àå X¯Øs¡+ Væ≤e÷\j·÷˝À¢ >∑Ts¡Te⁄\ e<ä› uÀ<Ûqä \T
$+≥Tqï≥Tº <Ûë´q+˝À #·÷dæ n<˚ ‘·eT Ä‘·à n˙, ‘·eT Ä‘·à Äø±X¯j÷· q+˝À ñ+&ç
Væ≤e÷\j·÷\ e<ä› ‹s¡T>∑T‘√+<ä˙, n<˚ Ä‘·à kÕø屑êÿs¡eT˙ Áã$TkÕÔs¡T. eTq
}Vü≤\≈£î m+‘· ne<ÛäT\T ñHêïjÓ÷ n+‘·es¡πø eTq dü÷ø£åà X¯Øs¡+ |üì #˚düTÔ+~.
ãT~∆, ∫‘·Ô+, eTqdüT‡ M{ÏH˚ ˇø£ÿ{Ï>± eTq+ eTqdüT‡ nH˚ e´eVü≤]kÕÔ +. dü÷{Ï>±
#ÓbÕŒ\+fÒ dü÷ø£åà X¯Øs¡+ n+fÒ eTq eTqdüT‡ nH˚ eTq+ ns¡ú+ #˚düTø√yê*. á
eTqdüT‡ |üì #˚ùd $<Ûëq+ ‘Ó\TdüT≈£î+fÒ dü>∑+ |üì |üP¬sÔqfÒº. Ç|ü ⁄Œ&ÉT eTqdüT‡ @
$<Ûä+>± |üì #˚düTÔ+<√ ‘Ó\T‡≈£î+<ë+.
eTq yÓT<ä&ÉT˝À düe÷#ês¡+ u§eTà\ s¡÷|ü+˝ÀH˚ ìøÏå|üÔ+ ne⁄‘·T+~.
<ë<ë|ü⁄>± Á|ü‹ düe÷#ês¡+ u§eTà\ nqTdü+<Ûëq+‘√H˚ »s¡T>∑T‘·T+~. MTs¡T ÁøÏ+<ä
nø£åsê\qT #·<äe+&ç.
ªª@qT>∑Tµµ
#·<eä &É+ |üPs¡eÔ >±H˚ MT ñVü≤˝À¢ ‘·fió¯ ≈£îÿq ˇø£ s¡÷|ü+ Á|ü‘´· ø£åyTÓ Æ ñ+≥T+~.
m*ô|ò+{Ÿ nq>±H˚ eTq≈£î @qT>∑T u§eTà >∑Ts¡TÔ≈£î edüTÔ+~. ø±˙ @qT>∑T nH˚
nø£åsê\T >∑Ts¡TÔ≈£î sêe⁄. n˝≤π> <ä÷sêq mø£ÿ&√ qø£ÿ ns¡T|ü⁄\ X¯ã∆+ MT #Ó$q
#˚s¡>±H˚ Ä X¯ã∆+ qø£ÿ<˚qì ìsêú]+#·>±H˚ MT≈£î ‘Ó*≈£î+&ÜH˚ qø£ÿ u§eTà MT
yÓT<ä&TÉ ˝À Á|ü‘´· ø£eå TÚ‘·T+~. eT˝…\¢ yêdüq #·÷&É>±H˚ eT˝…¢ |ü⁄e⁄«\ s¡÷|ü+ eTqdüT˝À
yÓT<äT\T‘·T+~. Ç˝≤ Á|ür C≤„H+˚ Á~j·÷ìø° dü+ã+~Û+∫q Á|ü‹ düe÷#ês¡eT÷ u§eTà\
s¡÷|ü+˝ÀøÏ e÷s¡Ãã&ç yÓT<ä&ÉT˝À ìøÏå|üÔ+ #Ój·T´ã&ÉT‘êsTT. Ç|ü⁄Œ&ÉT MTs¡T ªVü‰s¡ÿdtµ
nH˚ |ü+&ÉT m˝≤ ñ+≥T+<√ @ s¡+>∑T˝À ñ+≥T+<√ MT eTqdüT˝À }Væ≤+#·>\∑ sê?
19
Vü‰s¡ÿdt nq>±H˚ @<ÓH’ ê ∫Á‘·+ MT eTqdüT˝À yÓT~*+<ë? K∫Ñ·+>± n˝≤ »s¡><∑ Tä .
m+<äTø£+fÒ Vü‰s¡ÿdt nH˚ |ü+&ÉTqT eTq+ |ü⁄{Ϻq|üŒ{Ï qT+&û #·÷dæ ñ+&É˝Ò<äT.
ndü\T á düèwæº˝À Vü≤s¡ÿdt nH˚ |ü+&˚ ˝Ò<äT. #·÷XÊsê eTq eTqdüT‡ <˚ìï
}Væ≤+#·>\∑ <äT n+fÒ... Ç~ es¡≈L£ eTq+ #·÷dæq, nqTuÛ$Ñ +∫q yê{ÏH˚ ∫Á‘ê\T>±
eT\#·>∑\<äT. eTq+ Ç~ es¡≈£î #·÷&Éì yê{Ïì eTqdüT‡ }Væ≤+#·˝Ò<äT. n˝≤π>
eTq yÓT<ä&TÉ ˝À #˚sπ düe÷#ês¡+ ≈£L&Ü Ç~ es¡≈L£ #·÷dæq ∫Á‘ê\ nqTdü+<Ûëq+‘√H˚
»s¡T>∑T‘·T+~. á ø£åD+ es¡≈£L eTq yÓT<ä&ÉT˝À @ düe÷#ês¡+ nsTT‘˚ ñ+<√
yê{Ïì e÷Á‘·y˚T eTq eTqdüT‡ <ä]Ù+#·>∑\<äT. Ç~ es¡≈£L eTq+ #·÷&Éì yê{Ïì
eTq eTqdüT˝À }Væ≤+#·˝Ò+. eTq+ qs¡ø±ìï #·÷&É˝Ò<äT ø£<ë, ø±˙! qs¡ø£+ m˝≤
ñ+≥T+<√ eTq+ }Væ≤+#·>∑\+ ø£<ë! nì MTs¡T n&É>∑e#·TÃ. Á|ü‘·´ø£å+>±
#·÷&Éø£b˛sTTHê #·\q ∫Á‘ê\T, ø£<∏ä\T, }Vü‰>±Hê\ <ë«sê qs¡ø£+ n+fÒ Ç˝≤ ñ
+≥T+~. nì e÷Á‘·yT˚ eTq+ }Væ≤+#·>\∑ +. ø±˙ ì»yÓTqÆ qs¡ø+£ m˝≤ ñ+≥T+<√
<ëìï eTq+ }Væ≤+#·˝Ò+. eTq+ }Væ≤+#·˝Òø£b˛‘·THêï+ n+fÒ, <ëìï eTq+
Ç+‘·es¡≈L£ #·÷dæ ñ+&É+. n+fÒ, eTq yÓT<ä&TÉ ˝À Ç+‘·es¡≈L£ ìøÏ|å ÔüyTÓ qÆ düe÷#ês¡+
>∑T]+∫ e÷Á‘·y˚T eTq eTqdüT‡ Ä˝À#·q\T #˚j·T>∑\<äT, ˝Ò<ë }Væ≤+#·> ∑\<äT.
ˇø£ y˚fi¯ e÷qe yÓT<ä&ÉT |üì #˚j·T&É+ e÷H˚ùdÔ eTqdüT ≈£L&Ü dü«‘·+ Á‘·´+>±
Ä˝À∫+#·˝Ò<äT eT]j·TT }Væ≤+#·˝Ò<äT. yÓT<ä&ÉT ˝Òø£b˛‘˚ eTqdüT ˝Ò< äT. eTq+ ˇø£
#·\q ∫Á‘·+ #·÷kÕÔ+. n+<äT˝À ø£<ë∏ Hêj·T≈£î&ÉT ì{≤s¡T>± ñqï |üs«¡ ‘êìï m≥Te+{Ï
‘êfi¯fl düVü‰j·T+ ˝Ò≈£î+&Ü n~Ûs√Vü‰kÕÔ&ÉT. eTq+ ≈£L&Ü n˝≤π> kÕVü≤ dü ø£è‘ê´\T
#˚j·÷\ì eTq eTqdüT ø√s¡T≈£î+≥T+~. }Vü‰˝À¢ eTq+ n˝≤π> |üs¡«‘êìï
n~Ûs√Væ≤+∫q≥Tº }Væ≤+#·>∑\+. ø±˙, ì» J$‘·+˝À #˚j·T&ÜìøÏ »+≈£î‘ê+.
m+<äTø£+fÒ eTq eTqdüT #˚j·÷´\ì uÛ≤$+∫Hê, eTq X¯Øs¡ø£ kÕeTs¡ú´+ eT]j·TT
eTq Ä‘·à $XÊ«kÕìï uÒØE y˚dæ eTq ãT~∆ n~ kÕ<ä´e÷ ˝Òø£ nkÕ<Ûä´e÷ nì
‘·]ÿ+#·&É+ #˚düTÔ+~. n˝≤ s¡÷&Ûç |üs¡∫q $wüj·T+ô|’ eTq eTqdüT eT∞fl Ä˝À#·q\T
#˚düTÔ+~. ˇø£ y˚fi¯ ˙e⁄ |üs¡«‘êìï n~Ûs√Væ≤+#·>∑\e⁄ nì ˙ ãT~∆ s¡÷ &Ûç|üs¡∫+~

20
nqT≈£î+fÒ, eTq eTqdüT‡ Ä $wüj·÷ìï Á>∑Væ≤+∫ n˝≤ #˚j·TeTì eTq
ø£πsà+Á~j·÷\qT Áb˛‘·‡Væ≤düTÔ+~. eTq eTqdüT‡ #Ó|æŒq $<Ûä+>± eTq+ |üì #˚kÕÔ+.
|òü*‘·+>± $»j·TyÓ÷, $|òü\yÓ÷ @<√ ˇø£ |òü*‘·+ eTq+ nqTuÛÑ$kÕÔ+. n˝≤
nqTuÛ$Ñ +∫q |ò*ü ‘·+ ˇø£ C≤„|øü +£ (dü+kÕÿs¡+>±) eTq ∫‘·+Ô ˝À ìøÏ|å +Ôü ne⁄‘·T+~.
eTq+ @<Ó’Hê |üì #˚dæq|ü⁄Œ&ÉT @<√ ˇø£ nqTuÛÑyêìï #·$ #·÷kÕÔ+. n~ eT+∫<Ó’Hê
ø±e#·Tà ˝Òø£ #Ó&TÉ <ÓH’ ê ø±e#·TÃ. n˝≤ #˚dqæ Á|ü‹ ÁøÏj÷· eTq ∫‘·Ô+˝À dü+kÕÿsê\qT
ìøÏå|üÔ+ #˚düTÔ+~. uÛÑ$wü´‘·TÔ˝À á dü+kÕÿsê˝Ò eT∞fl Ä |üì #Ój·T´˝≤ e<ë› nH˚
$wüj·÷ìï ìsê∆]kÕÔsTT. @<Ó’Hê ÁøÏj·T #˚dæq|ü⁄Œ&ÉT eTq C≤„H˚+Á~j· ÷\T u≤>±
dü+‘·è|æÔ |ü&ܶj·TqTø√+&ç. Ä dü+‘·è|æÔøÏ #Ó+~q dü+kÕÿsê\T ∫‘·Ô+ ˝À ìøÏå|üÔ+
#Ój·T´ã&ç, eT∞fl m|ü⁄Œ&Ó’Hê n≥Te+{Ï nqTuÛÑyê˝Ò ø±yê\ì eTq eTqdüT
Ä˝À∫+#·&É+ yÓTT<ä˝Ö‘·T+~. ñ<ëVü≤s¡D≈£î Áø=‘·Ô>± eT<Ûä´+ ùd$+∫q e´øÏÔ Ä
eT‘·TÔ e\q ˇø£ s¡ø£yÓTÆq Vü‰sTT >=*ù| dæú‹øÏ ˝Àqe⁄‘ê&ÉT. á dæú‘ ˚ dü+kÕÿs¡+>±
e÷] eTq ∫‘·Ô+˝À ìøÏå|üÔyÓTÆ eT∞¢ m|ü⁄Œ&Ó’Hê eT<Ûä´+ d”kÕqT #·÷ dæq|ü⁄&ÉT eTqdüT≈£î
eT∞fl n≥Te+{Ï eT‘·TÔ≈£î ˝ÀHÓ’q |üPs¡«+ nqTuÛÑ÷‘˚ eT∞fl nqTuÛÑ$+#ê\ì
nì|ædüTÔ+~. n˝≤ eTq eTqdüT eT<ä´+ >∑T]+∫ Ä˝À∫+∫ eT∞fl eT<ä´+ ‘ê>±\H˚
dü÷#·qqT eTq Ç+Á~j·÷\≈£î #˚sy¡ d˚ Tü +Ô ~. eTqdüT #Ó|Œæ q $<Û+ä >± eTq Ç+Á~j·÷\T
|üì #˚dæ <ëì <ë«sê eTq+ |òü*‘ê\qT nqTuÛÑ$kÕÔ+. á $<Ûä+>± eTq eTqdüT‡
Ç+Á~j·÷\H˚ >∑TÁsê\qT ‘·q Çwüº+ e∫Ãq ~X¯>± |ü]¬>‹Ôdü÷Ô ñ+≥T+~. me&Ó’‘˚
eTqdüT≈£î ø£fiflË + y˚dæ Ç+Á~j·÷\qT Çwü+º e∫Ãq≥Tº |ü]>¬ ‘·˙Ô j·T≈£î+&Ü #˚jT· >∑\&√
n‘·&ÉT Á|ü|ü+#êìï »sTT+#·>∑\TZ‘ê&ÉT. ø±˙ n˝≤ eTqdüT‡qT ø£≥º&ç #Ój·T´&É+
n+‘· düT\uÛÑ+ ø±<äì ^‘·˝À uÛÑ>∑yêqT&˚ dü«j·T+>± #ÓbÕŒ&ÉT. m+<äT ø£+fÒ eTq
∫‘·Ô+˝Àì |üPs¡« dü+kÕÿsê\ e\H˚ eTq eTqdüT‡ |üì #˚düTÔ+~. eTq eTqdüT‡ |üì
#˚dæq Á|ü‹kÕØ, eT∞fl ˇø£ Áø=‘·Ô nqTuÛÑe+ dü+kÕÿs¡+>± s¡÷|ü⁄~<äT› ≈£îì ∫‘·Ô+˝À
ìøÏå|üÔ+ ne⁄‘·T+~. eTq ∫‘·Ô+˝Àì |üPs¡« dü+kÕÿsê\qT ìØ«s¡´+ #˚ùdÔ ‘·bÕŒ eTq+
eTq eTqdüT‡qT n<äT|ü⁄ #˚jT· ˝Ò+. n˝≤ ∫‘·+Ô ˝Àì dü+kÕÿsê\qT X¯óÁuÛ+Ñ #˚j·÷\+fÒ
@+ #˚j·÷˝À ‘·sê«‘· eTq+ ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.
21
 Çø£ÿ&É eTq+ eTTK´+>± >∑Ts¡TÔ+#·Tø√yê*‡q $wüj·T+ @$T≥+fÒ.. eTq+
<Ûë´q+ #˚ùd≥|ü&ÉT eTq eTqdüT‡qT @ $<Û+ä >± Ä˝À#·q\T ˝Ò≈î£ +&Ü ø£≥&º ç #˚jT· e#√Ã
‘Ó\TdüTø√yê*. ndü\T eTq+ Ä˝À#·q\T #˚j·T>∑˝ÒZ~ y˚{Ï >∑T]+∫? πøe\+ á
uÛÑ÷$Tô|’qTqï edüTÔe⁄\ >∑T]+#√ ˝Òø£, eTq >∑‘·+ >∑T]+#√ ˝Òø£ eTq uÛÑ$wü´‘·TÔ
>∑T]+#√ nsTT ñ+≥T+~. á >∑‘·+, es¡Ôe÷q+ eT]j·TT uÛÑ$wü´‘·TÔ\˝À ≈£L&Ü
eTq+ Ä˝À∫+#˚~ πøe\+ HêeT s¡÷bÕ\Tqï edüTÔe⁄\ >∑T]+#˚. MTs¡T Á|üXÊ+‘·+>±
Ä˝À∫ùdÔ ˇø£ $wüj·T+ ‘Ó\TdüTÔ+~. eTq+ <˚ì >∑T]+#Ó’Hê Ä˝À∫+#ê* n+fÒ
yÓTT≥ºyTÓ T<ä≥ <ëìøÏ dü+ã+~Û+∫q ∫Á‘·|≥ü + eTq yÓT<ä&TÉ qT+&ç eTqdüT≈£î n+<ë*.
|ü⁄* u§eTàqT }Væ≤+#·≈£î+&Ü eTq+ |ü⁄*ì >∑T]+∫q Ä˝À#·q\T #˚j·T>∑\e÷?
K∫Ñ·+>± #˚j·T˝Ò+. eTq+ á uÛÑ÷$Tô|’q Ç~es¡≈£L #·÷dæq edüTÔe⁄\ >∑T]+#˚
eTq eTqdüT Ä˝À∫düTÔ+~. ˇø£ÿkÕ] MTs¡T ø£fi¯ófl eT÷düTø=ì á uÛÑ÷$T yÓTT‘·Ô+
X¯Sq´+˝À ø£*dæb˛sTTq≥Tº }Væ≤+#·+&ç. MTs¡T mø£ÿ&√ $X¯«+˝À ñqï≥T¢ uÛÑ÷$T
nH˚<˚ ˝Òq≥Tº }Væ≤+#·+&ç. ‘·sê«‘· MTs¡T @ edüTÔe⁄ ñ+&É<äT m+<äTø£+fÒ uÛÑ÷$T‘√
bÕfÒ ne˙ï HêX¯q+ nsTTb˛j·÷sTT. ø£qTø£ Bìì ã{Ϻ eTq+ eTTK´+>±
‘Ó\TdüTø√e\dæq >=|üŒ dü‘·´+ @$T≥+fÒ, eTq eTqdüT‡ Ä˝À∫+#ê\+fÒ... <ëìøÏ
@<√ ˇø£ ∫Á‘·+ ˝Ò<ë C≤„|üø£+ ‘·|üŒø£ ø±yê*. á∫Á‘ê\T eTqdüT‡≈£î düs¡|òüsê
#˚j·÷\+fÒ eTq yÓT<ä&ÉT |üì #˚j·÷*. á $wüj·T+ MT≈£î |üP]Ô>± nqTuÛÑeyÓTÆ
ns¡ú+ nyê«\+fÒ MTs=ø£ Á|üjÓ÷>∑+ #˚j·T+&ç.
MTs¡T Á|üXÊ+‘·+>± ø£fi¯ófl eT÷düTø=Ç MT X¯Øsêìï mes√ <äT+&É>∑T\T
m‘·Tø¬Ô [fl >=sTT´ rdæ bÕ‹ ô|fÒXº Ês¡ì }Væ≤+#·+&ç. n|ü&ÉT MT X¯Øs¡+ eTs¡DdÏ Tü +Ô ~.
n+fÒ MT X¯Øs¡+‘√ bÕfÒ MT yÓT<ä&É÷ |üì #Ój·T´&É+ e÷H˚düTÔ+~. m|ü &Ó’‘˚ MT
X¯Øs¡+ q•+∫+<√ n|ü&ÉT MT C≤„H˚+Á~j·÷\T m≥Te+{Ï Áø=‘·Ô düe÷#êsê˙ï MT
yÓT<ä&ÉT≈£î n+~+#·˝Òe⁄ m|ü&Ó’‘˚ Áø=‘·Ô düe÷#ês¡+ yÓT<ä&ÉT≈£î n+<ä˝Ò<√ Ä Áø=‘·Ô
düe÷#ês¡+ >∑T]+∫q Ä˝À#·q\qT MT eTqdüT #Ój·T´˝Ò<äT. Ç|ü&ÉT MT X¯Øs¡y˚T
á uÛÑ÷$Tô|’ ˝Ò<äT. Çø£ MT eTqdüT y˚{Ï >∑T]+∫ Ä˝À∫+#·>∑\<äT, n+fÒ πøe\+
22
Ç+‘·ø±\+ ˙e⁄ >∑Ts¡TÔ+#·T≈£îqï yê{Ï >∑T]+∫, n+fÒ >∑‘·+ >∑T]+∫ e÷Á‘·y˚T
Ä˝À∫+#·>∑\<äT. Çø£ÿ&É MT X¯Øs¡+ e÷j·TyÓTÆb˛sTTHê Ç+ø± MT eTqdüT‡ n+fÒ MT
e÷qdæø£ s¡÷|ü+, <ëH˚ï eTq+ dü÷ø£àå X¯Øs¡+ n+{≤+, á dü÷ø£àå X¯Øs¡+ $T–˝Ò ñ+≥T+~.
á dü÷ø£åà X¯Øs¡+‘√ MTs¡T q•+∫q MT uÛÖ‹ø£ X¯Øsêìï yÓ<äT≈£îÿ+≥÷ ñqï≥Tº
}Væ≤+#·+&ç. Çø£ÿ&É MTs¡T @ @ Á|ü<˚XÊ\˝ÀøÏ yÓfi¯fl>∑\s¡÷ n+fÒ πøe\+ Ç~ es¡≈£î
MTs¡T #·÷dæq ˝Ò<ë $qï Á|ü<˚XÊ\˝À e÷Á‘·y˚T MT dü÷ø£åà X¯Øs¡+ ‹s¡ T>∑>∑\<äT.
Ç+‘·es¡≈£L MTs¡T #·÷&Éì Á|ü<˚XÊ\≈£î MT eTqdüT yÓfi¯fl˝Ò<äT. MT eTqdüT‘√ m+‘·
Ä˝À∫+∫Hê πøe\+ >∑‘·+ >∑T]+#˚ Ä˝À∫+#ê* ‘·|üŒ Çø£ô|’ #·÷&ÉuÀj˚T n+XÊ\
>∑ T ]+∫ Ä˝À∫+#· ˝ Ò e ⁄. m+<ä T ø£ + fÒ n˝≤ #· ÷ &É & ÜìøÏ , dü + kÕÿsê\T
@s¡Œs¡#·Tø√e&ÜìøÏ MT ø£πsà+Á~j·÷\T, C≤„H˚+Á~j·÷\T, MT yÓT<ä&ÉT X¯Øs¡+‘√ bÕfÒ
HêX¯qyÓTÆb˛j·÷sTT ø£qTø£. m|ü&Ó’‘˚ MT X¯Øs¡+‘√ bÕfÒ MT ø£fi¯ófl ≈£L&Ü
q•+∫b˛j·÷jÓ÷ Çø£ #·÷&É&ÜìøÏ @MT ˝Ò<äT. πøe\+ Ç~es¡≈£L ˙ }Vü≤˝À¢
Áã‹øÏq yê{ÏH˚ ˙e⁄ eTqdüT‡˝À #·÷&É>∑\e⁄. á $wüj·÷ìï ˇø£{ÏøÏ |ü~kÕs¡T¢ MTs¡T
á Á|üjÓ÷>∑+ #˚dæ nqTuÛÑe+˝ÀøÏ ‘Ó#·TÃø√+&ç.
Çø£ ∫e] n+X¯+ nsTTq Ä‘·à ˝Òø£ ø±s¡D X¯Øs¡+ >∑T]+∫ ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.
ndü\T Ä‘·à n+fÒ @$T{Ï? n~ m˝≤ ñ+≥T+~? mø£ÿ&ÉT+≥T+~?... á Á|üX¯ï\≈£î
K∫Ñ·+>± düe÷<Ûëq+ #Óù|Œyês¡T á uÛÑ÷$Tô|’ ˝Òs¡T. m+<äTø£+fÒ Ä‘·à πøe\+
nqTuÛÑ÷‹ #Ó+~ ‘Ó\TdüTø√yê*‡q dü‘·´+. ø±˙ ^‘·˝À lø£èwüßí&ÉT Ä‘·à >∑T]+∫
Ä‘·à jÓTTø£ÿ \ø£åD≤\ >∑T]+∫ $e]+#ê&ÉT.
Ä‘·à≈£î Äø±s¡+ ñ+&É<äT. |ü]e÷D+ ñ+&É<äT. s¡+>∑T ñ+&É<äT. s¡÷|ü+
ñ+&É<Tä . >∑TD+ ñ+&É<Tä . ãs¡Te⁄ ñ+&É<Tä . n~ XÊX¯«‘·yTÓ qÆ ~. m|üŒ{Ï qT+&√ ñ+~.
Ç|ü&ÉT ñ+~, uÛÑ$wü´‘·TÔ˝Àq÷ ñ+≥T+~. Ä‘·àqT K+&ç+#·˝Ò+, q•+|üCÒj·T˝Ò+.
˙{Ï‘√ ‘·&É|ü˝Ò+, n–ï˝À ø±\Ã˝Ò+, |ü+#·uÛÑ÷‘ê\˝À @M Ä‘·àqT q•+|üCÒj·T˝Òe⁄.
Ä‘·à n+‘·{≤ ñ+≥T+~. n~ düsê«+‘·sê´$T.

23
 ÇM, uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT nqã&˚ lø£èwüßí&ÉT Ä‘·à >∑T]+∫ $e]+∫q \ø£åD≤\T.
l ø£èwüßí&ÉT #Ó|æŒqe˙ï ì»+ ø±yê\+fÒ eTq+ Ä‘·àqT ì»+>± ‘Ó\TdüT≈£ î+fÒ
‘·bÕŒ Äj·Tq #Ó|æŒq e÷≥*ï qeTà˝Ò+. ø±˙ m˝≤ eTq+ Ä‘·àqT ‘Ó\TdüTø√>∑\+?
á Á|üXï¯ ≈£î düe÷<Ûëq+ ø±yê\+fÒ eTT+<äT>± Ä‘·à >∑T]+∫ Ç~ es¡≈L£ Á|ü#ês¡+˝À
ñqï nb˛Vü≤*ï e~*+#·Tø√yê*. ndü‘ê´*ï ‘·´õ+#ê*. yÓTT<ä{Ï~ á düèwæ º˝À
ˇø√ÿ J$øÏ ˇø√ÿ Ä‘·à ˝Ò<äT. ñqï~ ˇπø ˇø£ÿ Ä‘·à. <ëH˚ï |üs¡e÷‘·à ˝Ò<ë $XÊ«‘·à
n+{≤+. á düeTdüÔ düèwæº˝Àq÷ ñqï~ ˇπø Ä‘·à. á Ä‘˚à düèwæº˝Àì nìï #·s¡,
n#·s,¡ Je, ìØ®e edüTeÔ ⁄\˝À yê´|æ+∫ ñ+~. m˝≤ n+fÒ düeTTÁ<ä+˝À ˙s¡T ñ+≥T+~.
á ˙s¡T düeTTÁ<ä+˝À dü+#·]+#˚ #˚|ü\ ˝À|ü\ ≈£L&Ü ñ+≥T+~. eTqTwüß´\+<äØï
#˚|ü\T>± uÛ≤$ùdÔ #˚|\ü ˝À|ü˝≤, ãj·T{≤ n+‘·{≤ ˙s¡T m˝≤ ì+&ç ñ+≥T+<√ n<˚
$<Û+ä >± ñqï ˇø£ÿ Ä‘˚à nìï+{Ï˝Àq÷ ˝À|ü˝≤, ãj·T{≤ yê´|æ+∫ ñ+~. ∫qï
|üse¡ ÷DTe⁄ qT+&ç, düeTdüÔ $X¯«+˝Àì nìï edüTeÔ ⁄\˝ÀqT ø£˙dü+ dü÷~ yÓ÷|æq+‘·
U≤∞ ≈£L&Ü ˝Ò≈î£ +&Ü Ä‘·à yê´|æ+∫ ñ+~. Ç˝≤ düs«¡ eT÷ yê´|æ+∫q düsê«+‘·sê´$TH˚
eTq+ |üse¡ ÷‘·à, uÛ>Ñ e∑ +‘·T&ÉT, n˝≤¢ nì s¡øs£ ø¡ ±\ ù|s¡‘¢ √ |æ\T#·T≈£î+≥THêï+. ñqï~
ˇπø Ä‘·à Ä Ä‘·à ˝À|ü˝Ò á Á|ü|ü+#·+ ‹s¡T>∑T‘·÷ ñ+~. á |üs¡e÷‘·à ˝À|ü˝Ò
düeTdüÔ uÛ÷Ñ eT+&É\+, qø£Áå ‘· eT+&É\+, Á>∑V‰ü \T, dü÷s¡´ #·+Á<äT\÷ n+<äs÷¡ ñHêïs¡T.
n+<äTπø uÛÑ>∑e+‘·T&ÉHêï&ÉT, ªdüeTdüÔeT÷ Hê˝À qT+&˚ |ü⁄&ÉT‘·÷, q•dü÷Ô ñ+≥T+<äìµ
eTq+ Ä‘·à˝À n≥÷ Ç≥÷ ‹s¡T>∑T‘·THêï+ ø±˙, eTq˝À Ä‘·à ‹s¡>∑&É+ ˝Ò<äH˚
$wüj÷· ìï eTT+<äT>± eTq+ Á>∑V≤æ +#ê*. á ìsêø±s¡yTÓ qÆ , ìs¡TD Z yÓTqÆ , ìX¯Ã\yÓTqÆ ,
nq+‘·yTÓ qÆ n~«rj·TyÓTqÆ , n|üPs¡«yÓTqÆ nK+&ÉyTÓ qÆ ∫<ä«düTeÔ ⁄H˚ eTq+ uÛ>Ñ e∑ +‘·T&É÷
n+{≤+. n+fÒ ì»yÓTÆq uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT nqã&˚ <ëìøÏ m≥Te+{Ï Äø±s¡+>±˙,
s¡÷|ü+>±˙, eT+∫, #Ó&É÷ nqã&˚ >∑TD≤\T>±˙, kÕúq+>±˙, #·\q+>±˙ ñ+&ÉeH˚
$wüj·÷ìï ÄHê{Ï qT+&ç e÷qe⁄&ÉT $+≥÷H˚ ñHêï&ÉT. mìï j·TT>±\ qT+&ç
$+≥THêï Ç|üŒ{Ïø° ì»yÓTÆq |üs¡e÷‘·àqT ‘Ó\TdüTø√˝Òø£, >∑T]Ô+#·˝Òø £b˛‘·THêï&ÉT.
m+<äTø£+fÒ uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT ø£ìŒ+#·&ÉT. Äj·TqqT nqTuÛÑe+˝ÀøÏ ‘Ó#·T Ãø=ì

24
‘Ó\TdüTø√yê*. Äj·Tq˝ÀøÏ ø£*dæb˛sTT Äj·TqqT ns¡ú+ #˚düTø√>∑˝≤Z*. Ç˝≤
nqTuÛÑe+˝ÀøÏ ‘Ó#·TÃø=ì uÛÑ>∑e+‘·Tìï nqTuÛÑ÷e‹ #Ó+<ä&ÜH˚ï uÛÑ>∑e ‘Y kÕø屑êÿs¡+
n+{≤s¡T. eTq+ Çø£ÿ&É ‘Ó\TdüTø√yê*‡q $wüj·T+ @$T≥+fÒ Ä‘·à eT]j·T T
uÛ>Ñ e∑ +‘·T&ÉT ` s¬ +&ÉT ˇø£ÿfÒ. eTq+ Ä‘·àqT ‘Ó\TdüT≈£î+fÒ |üse¡ ÷‘·àqT ‘Ó\TdüT≈£îqïfÒ.¢
Ä‘·à≈£î >∑\ eTs√ ù|s¡TH˚ |üse¡ ÷‘·à, n˝≤¢ n+≥THêï+. M≥ìï{Ïø+£ fÒ Ä |üse¡ ÷‘·à≈£î
ñqï yÓTT<ä{Ï ù|s¡T @$T≥+fÒ... ªH˚qTµ H˚qT n+fÒ mes√ ˙e⁄ ‘Ó\TdüT ≈£î+fÒ
uÛÑ>∑e+‘·Tìï ‘Ó\TdüTø√e#·Ãì l s¡eTDT\ yês¡T ‘·q J$‘·+ yÓTT‘·Ô+ #ÓãT‘·÷H˚
e#êÃs¡T. H˚qT n+fÒ uÛÑ>∑e+‘·T&˚ ‘·|üŒ eTπsMT ø±<äT H˚qT n+fÒ dü ∫Ã<ëq+<ä Ä‘·à
‘·bÕŒ eTπsMT ø±<äT. H˚HÓes¡T? nì $TeTà*ï MTs¡T Á|ü•ï+#·Tø=ì ‘Ó\TdüTø√yê*‡q
dü‘·´+ @$T≥+fÒ ªªH˚H˚ uÛÑ>∑e+‘·T&ÉTµµ nqï ìC≤ìï ì»+>± ˙e⁄ nqTuÛ Ñe+‘√
‘Ó\T‡ø√yê*. H˚H˚ uÛ>Ñ e∑ +‘·T&çH’Ó düeTdüÔ ÁbÕDT\ j·T+<äT edüTeÔ ⁄\ j·T+<äT yê´|æ+∫
ñHêïqì $wüj·÷ìï nqTuÛÑe|üPs¡«ø£+>± ‘Ó\TdüTø√yê*. Ç˝≤+{Ï dü∫Ã<ëq+<ä
Ä‘·à dü«s¡÷bÕìï ˙y˚qì ‘Ó\TdüTø=+fÒ <ëH˚ï C≤„H√<äj·T+ n+{≤s¡T. ãT<äT∆&çøÏ
uÀ~Û eèø£å+ ÁøÏ+<ä »]–+~ Ç<˚. $y˚ø±q+<äT&çøÏ sêeTø£èwüßí\ yê] düeTø£å+˝À
»]–qB Ç<˚. s¡eTDT\ yê]øÏ »]–q C≤„H√<äj·T+ ≈£L&Ü Ç<˚. yês¡+‘ê H˚H˚
uÛÑ>∑e+‘·T&Éì dü«j·T+>± ‘Ó\TdüTø=ì n<˚ $wüj·÷ìï ÄHê{Ï qT+&ç #Óã T‘·÷ ñHêï,
Á>∑+<Ûë\T sêdü÷Ô ñHêï eTq+ ‘Ó\TdüTø√˝Òø£b˛‘·THêï+ n+fÒ ø±s¡Dy˚T $T{Ï? H˚qT
nqï~ |üs¡e÷‘·àj˚T nqï Ä‘·à kÕø屑êÿs¡+, #Ó_‘˚H√, #·~$‘˚H√ ‘Ó*ùd ~ ø±<äT
n~ nqTuÛ Ñ $ +∫ ‘Ó \ Tdü T ø√yê*‡q dü « C≤„ q +. eTq+ m|ü  &Ó ’ ‘ ˚ Ä‘· à qT
‘Ó\TdüT≈£î+{≤yÓ÷ n|ü&É n+<äT˝À ◊ø£´+ ø±>∑\ e÷sêZìï ‘Ó\TdüT≈£î+{≤+. Ç˝≤
|üs¡e÷‘·à˝À ◊ø£´+ nsTTb˛e&ÜH˚ï eTTøÏÔ ˝Òø£ yÓ÷ø£å+ n+≥THêïs¡T. H˚qT Ä‘·àqT
˝Ò<ë |üs¡e÷‘·àqT ‘Ó\TdüTø√e&É+ e\q Hê≈£î \_Û+#˚ ˝≤uÛÑ+ @$T{Ï? nì n&çπ>
yês¡÷ ˝Òø£b˛˝Ò<äT. Ç~ ‘Ó\TdüTø√e&É+ e\H˚ <˚ìø=s¡¬ø’‘˚ e÷qe⁄\T j·TT>±\T>±
‘·|ædüTÔHês√... n~ e÷qe⁄\≈£î <=s¡T≈£î‘·T+~. n<˚ dü∫Ã<ëq+<ä+, ì‘ê´q+<ä+
|üs¡e÷‘·à jÓTTø£ÿ ì» dæú‹ Äq+<äy˚T. ˙e⁄ Äj·Tìï ‘Ó\TdüT≈£î+fÒ ˙≈£î \_Û+#˚~

25
m\¢\T˝Òì Äq+<äy˚T. ˙y˚ |üs¡e÷‘·àeì ‘Ó\TdüT≈£îqï eTs¡T ø£åD+ ˙ Á|üy˚Tj·T+
˝Ò≈î£ +&ÜH˚ ˙ J$‘·+ e÷]b˛e&É+ yÓTT<ä˝Ö‘·T+~. ˙˝À kÕ«s¡+ú q•düT+Ô ~. dü+|ü<ø¬ä ’
ÁbÕ≈£î˝≤&˚ ‘·‘·«+ nDÏ–b˛‘·T+~. m<äT{Ïyê&ç |ü≥¢ Áù|eT, nqTsê>∑+ ø£\T>∑T‘êsTT.
Je⁄\ j·T+<äT <äj·T, C≤*, ø£s¡TD ø£*Z yê{Ï ùdïVæ≤‘·T&ç˝≤ e÷]b˛‘êe⁄. ≈£î\+,
eT‘·+, es¡Z+ nH˚ $eø£å ˝ÒX¯e÷Á‘·yÓTÆHê ˙˝À $T>∑\<äT. Væ≤+kÕ Á|ü eè‹Ô
e÷j·TeTÚ‘·T+~. Hê }s¡T, Hê sêÁwü+º , Hê <˚X+¯ nH˚ uÛ≤eq b˛sTT Á|ü|+ü #Óø’ ‘£ ‘· «· +
n\e&ÉT‘·T+~. ˙˝À Ä+<√fi¯q eT≥Te÷j·TyÓTÆ ì‘·´ dü+‘√wæyÍ‘êe⁄. ˙ e÷≥≈£î
Á|ü | ü + #· + ‘· \ e+#· T ‘· T +~. j· T T<ë∆ \ T+&É e ⁄, eT‘· $<˚ « cÕ\T+&É e ⁄,
Væ≤+kÕø±+&É\T+&Ée⁄, kÕ«sêú\T+&Ée⁄. <√|æ&û\T+&Ée⁄, ndü\T <äT:KeTH˚<˚ ˙
<ä]<ë|ü⁄\≈£î sê<äT. Ç˝≤ n+<äs¡÷ ñ+&É*Z‘˚ Á|ü|ü+#·y˚T dü«s¡Z+ ne⁄‘·T+~. ˙e⁄ ˙
jÓTTø£ÿ Ä‘·à dü«s¡÷bÕìï ‘Ó\TdüTø√>∑*Z‘˚ á düèwæº˝À ˙e⁄ Çø£ <˚ì >∑T]+∫
‘Ó\TdüTø√yê*‡q nedüs¡+ ñ+&É<äT. Ä $XÊ«‘·àqT Á>∑Væ≤+#·>∑*Z‘˚ ˙˝Àì ø√{Ï
Á|üX¯ï˝¬ø’Hê düe÷<Ûëq+ \_ÛdüTÔ+~. ˙ jÓTTø£ÿ düø£\ düeTdü´\≈£L e÷s¡Z+ ø£ìŒdüTÔ+~.
BìøÏ $T+∫q ˝≤uÛÑ+ á uÛÑ÷$Tô|’ eTs=ø£{Ï ñ+≥T+<ë! ˙≈£î Ä‘·à C≤„q+ \_Û+∫q
eTs¡T ø£åD+ ˙e⁄ eTTqT|ü{Ï˝≤ e÷Á‘·+ ñ+&É˝Òe⁄. ˙e⁄ á Á|ü|ü+#êìï |òü÷&ÉyÓTÆq
Á|üuÛ≤yêìøÏ >∑T] #˚j·T&É+ ÁbÕs¡+_ÛkÕÔe⁄. ˙ e÷fÒ y˚<ëyê≈£îÿ>± e÷] ˙ ≈£î≥T+ã+
>=|üŒ <ë]˝À q&Ée>∑\<äT. @ Á|üX¯ï¬ø’Hê ˙y˚ düe÷<Ûëq+ ø±>∑\e⁄. ˙˝À Äq+<ä+
ì‘·´+ uÛ≤>∑+>± e÷]b˛‘·T+~. n+‘·T˝Òì C≤„q düeTTÁ<ä+ ˙˝À bıf…‘·TÔ ‘·T+~.
ˇø£ÿ e÷≥˝À #ÓbÕŒ\+fÒ á Á|ü|ü+#·y˚T ˙<Í‘·T+~. Ç<ä+‘ê ì»yÓTÆq Ä‘·àC≤„q+
˙≈£î \_Û+#·&É+ e\H˚ »s¡T>∑T‘·T+~ nì ˙y˚ dü«j·T+>± ‘Ó\TdüT≈£î+{≤e⁄. Ä
eTVü≤<ëq+<ëìï ˙y˚ kÕ«qTuÛÑe+‘√ Á>∑Væ≤kÕÔe⁄. Ç<˚ ˙ >∑eT´+, Ç<˚ ˙e⁄ yÓfi≤fl*‡q
∫e] >∑eT´+, Ç<˚ ˙ ì»yÓTÆq \ø£å´+. eTq+ @+ #˚dæHê ∫e]øÏ <=]πø~, yÓ~πøB
Bì ø√düyT˚ . MTs¡T Ä‘·à C≤„q dü«s¡÷|ü⁄\e«&ÜìøÏ dæ<+›ä ø£+&ç, MT jÓTTø£ÿ ì» dü«s¡÷bÕìï
‘Ó\T‡ø√e&ÜìøÏ ‘·j·÷s¡e«+&ç. uÛÑ>∑e+‘·T&É+fÒ m˝≤ ñ+{≤&√ ‘Ó\T‡ø√e&ÜìøÏ
yÓTT<ä{Ï n&ÉT>∑T yÓj·T´+&ç.

b b b b

26
 Ä‘·à kÕø屑êÿs¡+
<Óe’ ‘ê«ìï #˚sT¡ ø√>∑\ C≤„q+ |ü+#˚ ù|õ sêH˚e∫Ã+~. neTè‘êq+<ä eT÷]Ô
nsTTq Ä $X‚«X¯«s¡T˙ï, düèwæºøÏ áX¯«s¡T˙ï ‘Ó\TdüTø√uÀ‘·THêïs¡T MTs¡T. á $C≤„q+
MT J$‘·+˝À ô|qTe÷s¡TŒ≈£î ‘Ós¡ rdüTÔ+~. MT˝À e÷qe‘·«|ü⁄ |ü]eTfi≤*ï |òü]&ÛÉ
$\¢ìdüTÔ+~. <Ó’e‘·«y˚T MT \ø£åDyÓTÆ ˙e⁄ ì‘ê´q+<äT&ç$>± e÷s¡&ÜìøÏ düeTj·T+
ndüqïyÓTÆq~. @~ ‘Ó\TdüT≈£î+fÒ Ç+πøB ‘Ó\TdüTø√yê*‡q |üì ˝Ò<√ Ä $wüj·÷ìï
‘Ó\TdüTø√e&ÜìøÏ MT˝À nDTeDTe⁄q÷ dæ<ä∆+ ø±ìe«+&ç. Ä Ä~ X¯+ø£s¡T&ÉT,
$y˚ø±q+<äT&ÉT, eTVü‰e‘êsY u≤u≤J, s¡eTDeTVü≤s¡T¸\ e+{Ï eTVü‰qTuÛ ≤e⁄\T ˙e⁄
m˝≤ e⁄+&Ü\ì ø£\\T>∑Hêïs√ n˝≤ ˙e⁄ e÷s¡uÀ‘·THêïe⁄. MT Vü≤è<äj·T+˝À+N
düø£\ dü+<˚Vü‰\q÷, nqTe÷Hê©ï $&ÉHê&É+&ç. á ø£åD+ ì»yÓTÆq uÛÑ>∑e +‘·Tìï
MTs¡T #·÷&ÉuÀ‘·THêïs¡T. Ä |üs¡e÷‘·à>± MTs¡T ñ+&ÉuÀ‘·THêïs¡T. H˚ qT mes¡T? nH˚
nHê~ Á|üX¯ï≈£î düe÷<Ûëq+ ‘Ó\TdüTø√uÀ‘·THêïs¡T. MT Vü≤è<äj·T+ ì+&Ü Á|üXÊ+‘·‘·
ì+&É ìe«+&ç. πs|ü{Ï MT eT¨qï‘· J$‘êìøÏ kÕ«>∑‘· düTe÷+»* |ü\ø£+&ç.
n‘·T´qï‘·yTÓ qÆ $<ë´C≤„Hêïìï MTs¡T bı+<ä>\∑ s¡T. Ç+<äT˝À øÏ+∫‘·TÔ ≈£L&Ü dü+<˚V≤ü +
˝Ò<äT. <äTsêàs¡TZ\ qT+&ç eT+∫ yê] es¡≈£L eTìwæ nqã&˚ Á|ü‹ e´ø°Ô Ä‘·àqT
‘Ó\TdüTø√e&ÜìøÏ ns¡Ω‘· ø£*Z ñHêï&ÉT. Ä‘·à C≤„q+ nH˚~ ‘ês¡‘·eT´+ ˝Òì @¬ø’ø£
ì»+. á düèwæº˝À ñqï @¬ø’ø£ dü‘·´y˚T Ä‘·à. Ä‘·à ˇø£ÿfÒ ì»+... $T–*q+<ä+‘ê
ndü‘·´eTì kÕ«qTuÛÑe+‘√ MTs¡T ‘Ó\Tdüø√>∑˝ÒZ˝≤ H˚qT MT≈£î düVü‰j· T|ü&Ü\ì
nqT≈£î+≥THêïqT. n+‘·{Ï eT¨qï‘· C≤„Hêìï bı+<ä&Üìø°, bı+~q C≤„Hêìï
ns¡ú+ #˚düTø√e&ÜìøÏ eTT+<äT>± MT≈£î düVü‰j·T|ü&ÉeTì Hê >∑Ts¡T<˚ e⁄&Ó’q s¡eTDT\
yê]ì H˚qT ÁbÕ]úkÕÔqT. MTs¡T eTqdüT˝À Ä neTè‘· eT÷]Ôì ˇø£ÿ ø£åD+ ‘·\TÃø=ì
eTH√ qeT:kÕÿs¡+ #˚düTø√+&ç. düèwæº˝À ÁX‚wüߺ&Ó’q n<Ó’e eT÷]Ôì ˇø£ÿ kÕ] eTqdüT˝À
eTqq+ #˚düTø=ì dü+|üPs¡í X¯s¡D≤>∑‹ì Äj·Tq jÓT&É\ Á|üø£{Ï+#·+&ç.
27
z+ Áo >∑Ts¡TuÛÀ´qïeT:
z+ qyÓ÷ uÛÑ>∑e‘˚ Áo s¡eTD≤j·TqeT:
Ç|ü⁄Œ&ÉT MTs¡T ˇø£ Á|üjÓ÷>∑+ #˚j·T&ÜìøÏ dæ<ä∆eTe«+&ç. á Á|üjÓ÷>±ìï MTs¡T
m˝≤+{Ï Ädüq+˝À ≈£Ls=Ãì nsTTHê #Ój·T´e#·TÃ. Á|üXÊ+‘·yÓTÆq düTU≤düHêìï
m+#·Tø√+&ç. ˇø£ÿ ◊<äT ì$TcÕ\ bÕ≥÷ MT düeTdüÔ Ä˝À#·q\˙ï ì\T|ü⁄<ä\ #˚dæ
MT eTqdüT˝ÀøÏ Á|üXÊ+‘·‘q· T ÄVü‰«ì+#·+&ç. nedüsy¡ TÓ ‘Æ ˚ z |ü~ ìeTTcÕ\T <Ûë´q+
#Ój·T´+&ç. ÁøÏ+<ä H˚qT $e]+∫q |ü<ä∆‹ì ‘·T#· ‘·|üŒ≈£î+&Ü n˝≤π> bÕ{Ï+∫
#Ój·T´+&ç. ˇπø kÕ] #·<äTe⁄‘·÷ #Ój·T´&É+ kÕ<Ûä´+ ø±<äT >∑qTø£ yÓ TT<ä≥ #·~$+~
eTqdüT‡˝À |ü~\|üs¡#·Tø=ì ‘·sê«‘· kÕ<Ûäq ÁbÕs¡+_Û+#·+&ç. ÁbÕs¡+_Û+#˚ eTT+<äT
á |ü⁄düÔø£+ |ü≥¢, á kÕ<ÛëHê |ü<ä∆‹ |ü≥¢, >∑Ts¡T<˚e⁄\ |ü≥¢ ∫e]>± Hê |ü≥¢
dü+|üPs¡yí TÓ qÆ $XÊ«dü+ ñ+#·+&ç. MTs¡T ‘·|Œü ø£ MT Ä‘·à dü«s¡÷bÕìï ‘Ó\TdüTø√>∑\s¡T.
ÁøÏ+~ dü÷#·q\qT C≤Á>∑‘·Ô>± #·<äe+&ç.
yÓTT<ä{Ï yÓT≥Tº : ìX¯Ùã∆yÓTÆq @ø±+‘· Á|ü<˚X¯+ m+#·Tø√+&ç. yÓ\T‘·Ts¡T ˝Òì >∑~ì
m+#·Tø√+&ç. Á|üdüqïe<äq+‘√ nìï s¡ø±\ Ä+<√fi¯q\ qT+&û MT X¯Øsêìï $eTTøÏÔ
#˚dæ ìX¯Ã\ dæú‹˝ÀøÏ s¡+&ç. Ä˝À#·q\T edüTÔ+fÒ sê˙j·T+&ç. ø±˙ m˝≤ edüTÔHêïjÓ÷
yê{Ïì n˝≤π> e~˝Òd÷ü Ô ñ+&É+&ç. Ä˝À#·Hês¡V≤æ ‘· dæ‹ú øÏ sêe&ÜìøÏ z |ü~ ì$TcÕ\T
MT XÊ«düqT e÷Á‘·y˚T >∑eTì+#·+&ç. MTs¡T #ê˝≤ Á|üXÊ+‘·+>± ñHêïs¡qï uÛ≤eq
e#˚Ã+‘· es¡≈£L <Ûë´q+ ø=qkÕ–+#·+&ç. ø£fi¯ófl eT÷düTø=ì, Nø£{Ï˝À, ìX¯Ùã∆+˝À
ø=qkÕ>∑T‘·Tqï MT XÊ«düqT >∑eTì+#·+&ç.
¬s+&Ée yÓT≥Tº : Ç|ü⁄Œ&ÉT MTs¡T ˝Ò∫ MT Ç+{Ï &Üu≤ MT<äø√ ˝Òø£ ˇø£ yÓTÆ<ëq+˝Àø√
q&É∫yÓfi≤fl*. m˝≤ n+fÒ... MTs¡T ≈£Ls¡TÃqï #√≥T qT+&ç ˇø£ÿ n+>∑Tfi¯ + ≈£L&Ü
ø£<ä≈£î+&Ü MTs¡T yÓTÆ<ëq+˝ÀøÏ |üs¡T>∑Tq yÓfi≤fl*. á |üì MT˝Àì dü÷ø£åà X¯Øs¡+‘√
#˚jT· +&ç. n+fÒ MT X¯Øs¡+˝À qT+&ç MTs¡T (MT e÷qdæø£ s¡÷|ü+, BìH˚ e÷eT÷\T>±
Ä‘·à nì nqT≈£î+≥÷ ñ+{≤s¡T) ˝Ò∫ q&ÉTdüTÔqï≥Tº>± nqTuÛÑ÷‹ #Ó+<ä+&ç. yÓT\¢>±
˝Ò∫ MT qT+&ç MT dü÷ø£åà X¯Øs¡+ (eTqdüT) q&ÉTdü÷Ô MT Ç+{Ïì <ë{Ï $XÊ\yÓTÆq
28
yÓTÆ<ëq+˝ÀøÏ q&ÉTdü÷Ô yÓfi¯óÔqï≥Tº }Væ≤+#·+&ç. Çø£ÿ&É MT uÛÖ‹ø£ X¯Øs¡+ (dü÷ú\
X¯Øs¡+) ≈£Ls¡TÃqï #√fÒ ñ+≥T+~. ø±˙ MTs¡T yÓT<Æ ëq+˝À q&ÉTdüTqÔ ï≥T¢ }Væ≤+#·+&ç.
q&ÉTdüTÔqï|ü⁄&ÉT MT bÕ<ë\≈£î ø£˝ÒZ eT{Ϻ düŒs¡ÙqT nqTuÛÑ÷‹ #Ó+<ä+&ç. yÓTÆ<ëq+˝Àì
X¯u≤∆\qT $q&ÜìøÏ Á|üj·T‹ï+#·+&ç. Ä #·\¢>±*ì Vü‰sTT>± nqTuÛÑ÷‹ #Ó+<ä+&ç.
$XÊ˝≤ø±XÊìï MT dü÷ø£åà X¯Øs¡+‘√ #·÷&Éìe«+&ç. Ç<ä+‘ê m˝≤ ñ+≥T+<ä+fÒ MT
X¯Øs¡+ ìÁ<ä˝À ñqï|ü⁄Œ&ÉT dü«|üï+˝À MTs¡T ø=+&Ü ø√Hê møÏÿq≥Tº MTs¡T ø£\ø£+≥Tqï≥T¢
ñ+≥T+~. dü«|üï+˝À MT≈£î ì»yÓTÆq nqTuÛÑ÷‘·T˝Ò ø£\T¢‘êsTT ø£<ë. u≤<Ûä, uÛÑj·T+,
dü+‘√wü+ Çe˙ï dü«bÕïedüú˝Àì MT dü÷ø£åà X¯Øs¡+ nqTuÛÑ÷‹ #Ó+<ä&É+ MTs¡T mH√ï
kÕs¡T¢ #·÷ùd ñ+{≤s¡T.
eT÷&Ée yÓT≥Tº : Ç|ü⁄Œ&ÉT MT uÛÖ‹ø£ X¯Øs¡+ MT >∑~˝ÀH˚ ñ+~. ø±˙ MTs¡T e÷Á‘·+
MT X¯Øsêìï >∑~˝ÀH˚ e~˝Òdæ yÓT<Æ ëq+˝À Vü‰sTT>± ‹s¡T>∑T‘·THêïs¡T. Ç|ü⁄Œ&ÉT C≤Á>∑‘>Ô· ±
ˇø£ÿ $wüj·T+ >∑eTì+#·+&ç. MTs¡T Ç|ü⁄Œ&ÉT yÓTÆ<ëq+˝Àì ˇø£ Ä|æ˝Ÿ #Ó≥Tº qT+&ç
|ü+&ÉT ‹Hê\ì uÛ≤$düTHÔ êïs¡T. Ä|æ˝Ÿ >∑T]+∫q Ä˝À#·q #˚dTü qÔ ï~ MT dü÷ø£àå X¯Øs¡yT˚ ,
MT uÛÖ‹ø£ X¯Øs¡+ ø±<äT. á dæ‹ú ˝À MTs¡T øπ e\+ MT dü÷ø£àå X¯Øs¡+‘√H˚ Ä˝À∫+#·>\∑ s¡T
ˇπø kÕ] MTs¡T, dü÷ø£åà X¯Øs¡+‘√q÷, uÛÖ‹ø£ X¯Øs¡+‘√q÷ Ä˝À∫+#·˝Òs¡T. πøe\+
Çø£ÿ&É dü÷ø£àå X¯Øs¡+‘√ e÷Á‘·yT˚ Ä˝À∫+#·>\∑ s¡T. ø±yê\+fÒ Á|üjT· ‹ï+∫ #·÷&É+&ç.
á dæú‹ e#˚Ães¡≈£L 3e yÓT≥Tº˝Àì |ü<ä∆‹ì eT∞fl eT∞fl #Ój·T´+&ç. á dæú‹˝À @
Ä˝À#·q\T #Ój·T´\Hêï @ edüTÔe⁄qT #·÷&Ü\Hêï K∫Ñ·+>± n~ MT e÷qdæø £
s¡÷bÕìøÏ e÷Á‘·y˚T kÕ<Ûä´+ ne⁄‘·T+~.
Hê\T>∑e yÓT≥Tº : MT dü÷ø£åà X¯Øs¡+ yÓTÆ<ëq+˝À Vü‰sTT>± ‹s¡T>±&ÉT‘√+~. n+‘·˝À
ø=+<äs¡T eTqTwüß\T MT uÛÖ‹ø£ X¯Øsêìï ˇø£ >=sTT´˝À bÕ‹ ô|&ÉT‘·Tqï <äèXÊ´ìï
#·÷&É+&ç. Ç|ü⁄Œ&ÉT >∑~˝À MTs¡T ≈£Ls¡TÃqï Á|ü<˚X¯+ qT+&ç MT X¯Øsêìï mes√
rdüT¬ø[flb˛j·÷s¡T. MTs¡T ≈£Ls¡TÃqï Á|ü<˚X¯+ qT+&ç MT X¯Øsêìï mes√
rdüTø¬ [flb˛j·÷s¡T. MTs¡T ≈£Ls¡TÃqï Á|ü<X˚ +¯ U≤∞>± ñqï≥T¢ #·÷&É+&ç. bÕ‹ ô|&ÉT‘·Tqï
MT uÛÖ‹ X¯Øsêìï yÓT<Æ ëq+˝Àì MT dü÷ø£àå X¯Øs¡+ #·÷dü÷.Ô .. ÄdüøÔÏ>± >∑eTìdü÷Ô ñ+~.
29
ø±ùd|ü{ÏøÏ bÕ‹ ô|≥º&É+ |üPs¡ÔsTT+~. Ç|ü⁄Œ&ÉT MT uÛÖ‹ø£ X¯Øs¡+ á ˝Àø£+˝ÀH˚
˝Ò<äT. πøe\+ yÓTÆ<ëq+˝Àì MT e÷qdæø£ s¡÷|ü+ e÷Á‘·y˚T ñ+~. Ä e÷qdæø£
s¡÷|ü+ |üs¡T>∑T |üs¡T>∑Tq MTs¡T ≈£Ls¡TÃqï >∑~øÏ e∫à #·÷dæ MT uÛÖ‹ø£ X¯Øs¡+
˝Ò≈£î+&Ü ñ+{≤ìï #·÷dæ $#ê]dü÷Ô eT∞fl yÓTÆ<ëq+˝ÀøÏ q&ÉTdü÷Ô ñqï≥T¢ }Vü≤˝À¢
#·÷&É+&ç.
◊<äe yÓT≥Tº : Ç|ü⁄Œ&ÉT #·÷&É&Üìø°, Ä˝À∫+#·&ÜìøÏ MT uÛÖ‹ø£ X¯Øs¡y˚T ˝Ò<äT. ñ
qï~ ˇø£ÿfÒ n~ dü÷ø£åà X¯Øs¡+. Ä dü÷ø£åà X¯Øsêìï u≤>± >∑eTì+#·+&ç. Ä dü÷ø£åà
X¯Øs¡+ yÓqTø£ uÛ≤>±ìï MTs¡T #·÷&É>∑\TZ‘·THêïs¡T. eTT+<äTyÓ’|ü⁄ #·÷&É>∑\TZ‘·THêï+.
#ê˝≤ m‘·TÔ qT+&û #·÷dü÷Ô e⁄+fÒ MT e÷qdæø£ s¡÷|ü+ yÓTÆ<ëq+˝À ∫qï>± ø£ìŒdü÷Ô
ñ+~. Ç<ä+‘ê MTs¡T #·÷&É>∑\πsyÓ÷ (}Vü≤˝À¢) Á|üj·T‹ï+∫ #·÷&É+&ç.
Äs¡e yÓT≥Tº : Ç|ü⁄Œ&ÉT MT e÷qdæø£ X¯Øs¡+ MT uÛÖ‹ø£ X¯Øs¡+ |üP&çÃq #√{Ϭø[fl
düe÷~Û <ä>∑Zs¡ #·T≥÷º ‹s¡T>∑T‘·÷ ñqï≥T¢ #·÷&É+&ç. Ç˝≤ ˇø£ÿ ì$Twü+ bÕ≥÷
düe÷~Û <ä>∑Zs¡ #·T≥÷º ‹s¡T>∑T‘·÷ ñqï≥T¢ #·÷&É+&ç. e÷qdæø£ s¡÷|ü +‘√ bÕfÒ
yÓTÆ<ëHêìï #·÷&É+&ç. Äø±XÊìï #·÷&É+&ç.
` MT e÷qdæø£ s¡÷bÕ˙ï, düe÷~Û˙, Ä yÓTÆ<ëHêìï yÓTÆ<ëq+ #·T≥÷º ñqï#Ó≥Tº
#˚eT*ï, Çfi¯flqT #·÷&É+&ç. M≥ìï+{Ïì ˇπø kÕ] #·÷&É+&ç...
@&Ée yÓT≥Tº : MT e÷qdæø£ s¡÷bÕìï, MT uÛÖ‹ X¯Øs¡+ |üP&çÃq düe÷~Û˙, yÓT<Æ ëHê˙ï,
#·T≥÷º ñqï #Ó≥Tº #˚eT©ï... nìï+{Ï˙ ˇπø kÕ] #·÷düTqÔ ï~ mes√... ‘Ó\TdüTø√+&ç.
˙ e÷qdæø£ s¡÷|ü+ ‘·qì‘êqT #·÷düTø√˝Ò<Tä . n~ Á|ü|+ü #êqï+‘·{Ï ˙ #·÷&É>\∑ <äT.
˙ uÛÖ‹ø£ X¯Øs¡e÷, á ˝Àø£+˝À ˝Ò<äT. eT] mes¡T á Á|ü|ü+#·+‘√ bÕfÒ ˙
e÷qdæø£ s¡÷bÕìï #·÷düTÔHêïs√ ø£qT>√q˝Òs¡T. m+<äTø£+fÒ... Ä #·÷düTÔqï<˚ qTe⁄«
Ä #·÷düTÔqï~ ˙ ì» dü«s¡÷|ü+, ˙ jÓTTø£ÿ Ä‘·à, ˙e⁄ Ä‘·à dü«s¡÷|ü⁄&ç>± ñ+&ç ˙
uÛÖ‹ø£ X¯Øs¡ düe÷~Û˙, e÷qdæø£ s¡÷bÕ˙ï, yÓTÆ<ëHê˙ï #·÷düTÔHêïeì ‘Ó\TdüTø√,
qTyÓ«es√... ˙≈£î ‘Ó*dæ+<ë. Ä #·÷düTÔqï 3e<˚ ˙ Ä‘·à. ˙ dü÷ø£åà X¯Øs¡+ uÛÖ‹ø£

30
X¯Øsêìï |üP&çÃq düe÷~Ûì #·÷düTÔqï|ü⁄&ÉT, Ä dü÷ø£åà X¯Øsêìï nìï yÓ’|ü⁄\ qT+&û
#·÷düTÔqï edüTÔy˚<√ K∫Ñ·+>± ñ+&Ü* ø£<ë. n˝≤ düe÷kÕÔ˙ï >∑eTìdüT Ôqï<˚ ˙
Ä‘·à n<˚ ø±s¡D X¯Øs¡+.
mì$T<äe yÓT≥Tº : á dæú‹˝À ¬s+&ÉT ìeTTcÕ\T n˝≤π> ñ+&É+&ç. ˇø£ÿkÕ] yÓsTT´
yÓTÆfi¯fl m‘·TÔ qT+&ç, Äø±X¯+˝À qT+&ç MT düe÷~Û˙, dü÷ø£åà X¯Øsê˙ï, yÓTÆ<ëHêìï...
n˝≤ uÛÑ÷>√fi≤H˚ï yÓTT‘·Ô+ ˇπøkÕ] #·÷&É>∑\πsyÓ÷ Á|üj·T‹ï+#·+&ç. n˝≤
#·÷düTÔHêïs¡+fÒ... n˝≤ #·÷&É>∑\TZ‘·Tqï~ mes√ ø±<äT... ˙ Ä‘·à eTÁ‘·y˚T.
‘=$Tà<äe yÓT≥Tº : MTs¡T nqTuÛÑ$düTÔqï~ MT Ä‘·àH˚qì, nìï+{Ï˙ ø£*|æ ˇπø kÕ]
#·÷düTÔqï~ ì»+>±H˚ ˙ Ä‘·à n˙ MT≈£î nqTe÷q+ edüTÔqf…Æ¢‘˚... n~ ì»yÓTÆq ˙
Ä‘√à ˝Òø£ eTπs<√... s¡÷&Ûû #˚düTø√... m˝≤ s¡÷&û #˚düTø√yê*. Ç~ #ê˝≤ düT\uÛÑ+...
C≤Á>∑‘·Ô>± MT Ä‘·à dæú‹˝À ñ+≥÷ nìï+{Ï˙ #·÷düTÔqï|ü⁄Œ&ÉT ÁøÏ+~ Á|üX¯ï\T y˚düTø√
Á|ü‹ Á|üXï¯ ≈£î ˙≈£î düe÷<Ûëq+ <=]øÏ+<ä+fÒ e+<äXÊ‘·+ n~ ˙≈£î Ä‘·à kÕø屑êÿs¡yT˚
ne⁄‘·T+~. ˝Òø£b˛‘˚ ˝Ò<äT.
|ü<äe yÓT≥Tº
ˇø£{e Á|üX¯ï : Ä‘·à düeTkÕÔ˙ï #·÷&É>∑\<äT ø±˙ ‘·qì ‘êqT #·÷düTø√ ˝Ò<äT nH˚~
ì»e÷?
XÀ<Ûäq : Ä‘·à dæú‹˝À ˙e⁄ ˙ uÛÖ‹ø£ Á|ü|ü+#ê˙ï eT]j·TT ˙ dü÷ø£åà X¯Øsêìï
#·÷&É>∑\TZ‘·THêïe⁄ >±˙ ìqTï ˙e⁄ #·÷&É>∑\TZ‘·THêïy˚yÓ÷ (n+fÒ ˙ Ä‘·à ‘·qqT
‘êqT #·÷&É>∑\TZ‘·T+<˚yÓ÷) |üØøÏå+#·T.
¬s+&Ée Á|üX¯ï : Ä‘·à≈£î Äø±s¡+>±˙, s¡÷|ü+>±˙ ñ+&É<äT. nH˚~ dü‘·´e÷?
XÀ<Ûäq : nìï+{Ï˙ #·÷düTÔHêï >±˙, <ëìøÏ Äø±s¡+>±˙, s¡÷|ü+>±˙ ñqï<˚yÓ÷
|üØøÏå+#·T
eT÷&Ée Á|üX¯ï : Ä‘·à˝À düeTdüÔ $X¯«eT÷ e⁄+~ nH˚~ dü‘·´e÷?

31
XÀ<Ûäq : yÓsTT´ yÓTÆfi¯fl m‘·TÔ˝À Äø±X¯+˝À ñqï|ü⁄Œ&ÉT ˙≈£î (Ä‘·à≈£î) düe TdüÔ
uÛÑ÷eT+&É\eT÷, ø£ìŒdüTÔqï<˚yÓ÷ |üØøÏå+#·T. dü÷s¡T´ì ø£+fÒ m‘·TÔ qT+&û, dü÷s¡T´˙ï
düeTdüÔ Á>∑V‰ü ©ï, Á>∑V≤ü X¯ø˝£ ≤©ï #·÷&É>\∑ <˚y÷Ó |üØø°+å #·T. Ä #·÷düTqÔ ï<˚<√ mø£ÿ&É ñ+&ç
M≥ìï{Ï˙ #·÷düTÔqï XÀ~Û+#·T. á $X¯«+˝À @ #√≥ qT+&û nsTTHê nìï+{Ï ˙
#·÷&É>∑\<˚yÓ÷ |üØøÏå+#·T.
Hê\Ze Á|üX¯ï : Ä‘·à≈£î Ä<ä´+‘·eT÷, #êe⁄ |ü⁄≥Tºø£\÷ ˝Òe⁄, ne⁄Hê?
XÀ<Ûäq : ˙e⁄ á dæú‹˝À Á|ü|ü+#êqï+‘ê X¯Sq´+˝À qT+&û #·÷&É>∑\TZ‘·THêïe⁄ ø£<ë
n˝≤ ˙e⁄ X¯Sq´+˝À mH√ï ø√≥¢ dü+ˆˆ\ qT+&ç ñHêïy√ >∑eTì+#·T. Ç+ø± mìï
ø√≥¢ dü+ˆˆsê\T ñ+&É>∑\y√ Ä˝À∫+#·T. Ç˝≤ Ä˝À∫+∫q ‘·sê«‘· ndü\T ˙≈£î
|ü⁄≥Tºø£ >±˙, #êe⁄ >±˙ ñqï<˚yÓ÷ XÀ~Û+#·T.
◊<äe Á|üX¯ï : Ä‘·à ìX¯Ã\yÓTÆq~. n~ ø£\<äT ø±˙ nìï #√{≤¢ ‘êHÓ’ ñ+&ç nìï+{Ïì
#·÷&É>∑\<äT... á $wüj·T+ ì»e÷?
XÀ<Ûäq : ñ<ëVü≤s¡D≈£î ˙ dü÷ø£åà X¯Øs¡+ ‘·÷s¡TŒyÓ’|ü⁄>± yÓTÆ<ëq+˝À ì\ã&ç ñ+&É>±
<ëìì #·÷düTÔqï ˙ jÓTTø£ÿ ì»s¡÷|ü+ (Ä‘·à) ø£<ä\≈£î+&Ü |ü&ÉeTs¡, ‘·÷s¡TŒ, ñ‘·Ôs¡+
<äø°åD+, ô|’q, ÁøÏ+<ä... nìï yÓ’|ü⁄\ qT+&û ˙ dü÷ø£åà X¯Øsêìï, Ä yÓTÆ<ëHê˙ï
#·÷&É>∑\<˚yÓ÷ |üØøÏå+#·T.
ô|’ Á|üX¯ï\ø£ìï+{ÏøÏ ì»y˚T nqï düe÷<Ûëq+ ˙≈£î \_Û+#·>∑*Z‘˚... ˙e⁄
ø£qT>=qï~ nø£så ê\ nø£så y¡ TÓ qÆ ˙ jÓTTø£ÿ Ä‘·àH˚. n<˚ ˙ ì» dü«s¡÷|üeTì KsêK+&ç>±
‘Ó\TdüTø√, Bìì $T+∫ ˙e⁄ ‘Ó\düTø√>∑*Zq~. @B ˝Ò<äì ‘Ó\TdüTø√, ˙e⁄ Ä‘·à>±
XÊX¯«‘·T&Ée˙, ìsêø±s¡T&Ée˙, Ä#·\T&Ée˙, nK+&ÉT&Ée˙ ‘Ó\TdüTø√ H˚qT n+fÒ ˙
uÛÖ‹ø£ <˚V≤ü + ø±<ä˙, ˙ dü÷ø£àå <˚V≤ü + ø±<ä˙, á Á|ü|+ü #·+ ndü˝Ò ø±<ä˙... M≥ìï+{Ï˙
$T+∫q nq+‘êq+<ä dü«s¡÷|ü˙ ‘Ó\TdüTø√
H˚qT n+fÒ... Ä‘·à ‘·bÕŒ nq´yÓTÆq~ @B ø±<äì Á|üjÓ÷>∑ |üPs¡«ø£+>±
kÕ«qTuÛeÑ |üPs¡«ø£+>± ‘Ó\TdüTø√, Ä‘·à kÕø屑êÿs¡+ n+fÒ... ˙y˚ Ä‘·àeH˚ nqTuÛyÑ êìï
32
nqTuÛÑ$+#·&É+. Ä‘·à ø£+{Ïø√ ˝Òø£ eTqdüTø√ ø£ìŒ+#˚ s¡÷|ü+ ø±<äì ìsê∆s¡D
#˚düTø√, ÇH˚ïfi¯fl ˙ düeTdüÔ dü+<˚Vü‰\≈£L düe÷<Ûëq+ ‘Ó\TdüTø√.
Ç<˚ Ä‘·à kÕø屑êÿs¡eT+fÒ.
Ç<˚ Ä‘êàqTuÛÑe+ n+fÒ.
Ç<˚ dü∫Ã<ëq+<ä dü«s¡÷|ü+ n+fÒ...
Ç<˚ ... H˚qT n+fÒ.

b b b b

33
 uÛÑ>∑e+‘·T&Óes¡T?
á düèwæº˝À dü‘·´+ nH˚~, XÊX¯«‘·yÓTÆqB, <äT:K+ n+≥÷ ˝Òì~ @<Ó’‘˚ ñ+<√ <ëìH˚
eTq+ |üs¡e÷‘·à n+≥THêï+. Ä‘·à ‘·bÕŒ dü‘·´+ nsTTq~ Ç+ø=ø£{Ï ˝Ò<äT. Ç|ü⁄Œ&ÉT
eTq≈£î ø£ìŒdüTÔqï á uÛÖ‹ø£ Á|ü|ü+#·+, ø=+&É≥÷ ø√q\÷, #Ó≥Tº #˚eT\÷, Je⁄\÷,
düeTTÁ<ë\÷, y˚T|òü÷\÷, dü÷s¡´ #·+Á<äT\÷, qø£åÁ‘ê\÷ Çe˙ï ndü‘·´eTT˝Ò n+fÒ
n+<ä]ø° qe⁄«edüTÔ+~. n˝≤ #Ó|æŒq yê&çì |æ∫Ãyê&ÉH√ ˝Ò<ë y˚<ë+‹ nH√ ˇø£ÿ
e÷≥ nH˚dæ eT∞fl ‘·eT |üì˝À ‘êeTT ñ+&çb˛‘ês¡T. ø±˙ n<˚ dü‘·´eTì H˚qT
MT≈£î eT∞fl ˇø£ kÕ] s¡÷&Ûç>± #ÓãT‘·THêïqT,.. eTq ø£+{ÏøÏ ø£ìŒdüT Ôqï<˚~ dü‘·´+
ø±<äT. n+‘ê ndü‘·´y˚T, $T<∏ë´ Á|ü|ü+#·+ Ç~. Ç+<äT˝À @ dü+<˚eT÷ ˝Ò<äT.
ø£+{ÏøÏ Ç+‘· u≤>± ø£ìŒdü÷Ô ñ+fÒ ndü‘·´eT+≥THêïπs... @$T{Ï $|üØ‘· y˚<ë+‘·+
nì uÛ≤$kÕÔπsyÓ÷. ì»y˚T \ø£å eT+~ ø£*dæ ˇø£ nã<ë›ìï ì»eTì yê~ùdÔ n~
ì»y˚T ne⁄‘√+~. Ä‘·àqT ‘Ó\TdüTø=qï C≤„qT\T ‘·bÕŒ á ìC≤ìï $T–*q yê¬ses¡÷
qeTà&É+ ø£wüº+. nsTT‘˚ á |ü⁄düÔø£+˝À $e]+∫q |ü<䛋ì ñ|üjÓ÷–+∫ H˚qT Ä‘·à
kÕø屑êÿs¡+ bı+<ëH˚... ø±˙... á Á|ü|ü+#·+ Hê≈£î ndü‘·´+>± nì|æ+ #·&É+ ˝Ò<˚?
nì m+<ä]ø√ dü+<˚Vü≤+ sêe#·TÃ. Ä‘·àqT ‘Ó\TdüTø√>∑*Zq C≤„qT\+<ä]ø° Ç+ø±düÔ
$es¡D Çe«&É+ <ë«sê Á|ü|+ü #·+ ndü‘´· eTH˚ ìC≤ìï ìs¡÷|æ+#·&ÜìøÏ Á|üjT· ‹ïkÕÔqT.
n˝≤π> uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT n+fÒ ªH˚qTµ, H˚H˚ |üs¡e÷‘·àqT, uÛÑ>∑e+‘·T&˚ H˚qT>± ñHêïqT.
nH˚ ìC≤ìï ≈£L&Ü ìs¡÷|æ+#· Á|üj·T‹ïkÕÔqT.
MTs¡T ˇø£ ∫qï Ç≥Tø£ sêsTTì rdüTø√+&ç. <ëìì u≤>± |æ+&ç, |æ+&ç>±
q÷s¡+&ç. ∫es¡>± eTq≈£î qTqTô|’q eT{Ϻ ø£ìŒdüTÔ+~. m+‘· qTqT|ü⁄>± ñ+&Ü\+fÒ
eTTU≤ìøÏ sêdüTø=H˚ bÂ&ÉsY˝≤>± nqïe÷≥. Ç|ü⁄Œ&ÉT Ä |æ+&çì rdüTø=ì ˇø£ ô|<ä›
yÓTÆ<ëq+˝ÀøÏ yÓ[fl >∑{Ϻ>± >±˝À¢øÏ $düs¡+&ç. n~ >±*˝À ø£*‡b˛‘·T+~. <ä÷[
ø£D≤\T yÓTÆ<ëq+˝À $düÔ]+∫ ø±ùd|ü{ÏøÏ ø£+{ÏøÏ ø£ìŒ+#·e⁄. Ç|ü⁄Œ&ÉT yÓTT<ä≥ MT
34
#Ó‹˝À ñqï Ç≥Tø£ sêsTT mø£ÿ&ÉT+~? #Ó|üŒ>∑\sê. n~ <ä÷[˝≤>± yÓTÆ<ëqeT+‘·{≤
|ü&çb˛sTT+<äì MTs¡+{≤s¡T. Ç|ü⁄Œ&ÉT MT ø£+{ÏøÏ ø£ìŒ+∫q n‘·´+‘· dü÷ø£åàyÓTÆq Ä
Ç≥Tø£ sêsTT πsDTe⁄ì yÓ<äø£+&ç. m˝≤>√ ø£wüº|ü&ç ˇø£ πsDTe⁄ì dü+bÕ~+#·>∑\s¡T.
Ç|ü⁄Œ&ÉT Ä πsDTe⁄qT ø√{Ï uÛ≤>±\T>± $&É>=≥º>∑*Z‘˚ n‘·´+‘· dü÷ø£å àyÓTÆq ˇø£ ∫e]
uÛ≤>∑+ ñ+≥T+<˚... <ëìH˚ |üs¡e÷DTe⁄ n+{≤s¡T. á |üs¡e÷DTe⁄\T ø£*dæ
nDTe⁄\T>±q÷, nDTe⁄˝Ò |æ+&ç>±q÷, |æ+&˚ Ç≥Tø£ sêsTT>±q÷ @s¡Œ&ç+~. n+fÒ
Ç≥Tø£qT ø√{≤qT ø√≥¢, \ø£å\ ø√≥¢ uÛ≤>±\T>± $&ÉBùdÔ ∫≥º∫es¡q e#˚à <˚
|üs¡e÷DTe⁄. á |üs¡e÷DTe⁄≈£î s¡÷|ü+ ˝Ò<äT. <ëìì #·÷&É>∑\ |ü]ø£sê\T >±˙,
eTqTwüß\T >±˙ mes¡÷ Ç+ø± »ìà+#·˝Ò<äT. Ä |üs¡e÷DTe⁄˝À ñqï~ @$T≥+fÒ
X¯øÏÔ. m\Áø±ºqT¢, q÷Á{≤qT¢, Áb˛{≤qT¢ nqã&˚ X¯øÏÔø£D≤\T. á X¯øÏÔ ø£D≤\T ø=ìï ø√≥T¢
ø£*ùdÔ nDTe⁄\T>± @s¡Œ&ç, ‘·sê«‘· |ü<ësêú\T>± n+fÒ Á<äe, yêj·TT, |òTü q |ü<ësê∆\T>±
@s¡Œ&ÉT‘·THêïsTT. á $wüj·T+ MTø£ ns¡úyÓTÆ ñ+fÒ ÁøÏ+~ kÕsê+XÊìï #·<äe&É+
ø=qkÕ–+#·+&ç.
á düeTdüÔ $X¯«+˝Àì uÛÑ÷$T˙, Á>∑Vü‰*ï, dü÷s¡´ #·+Á<äT©ï qø£åÁ‘ê©ï...
yÓTT‘·Ô+ ø£+{ÏøÏ ø£ìŒ+#˚ nìï+{Ï˙ ô|’q #Ó|æŒq $<Ûä+>± Ç≥Tø£ sêsTTì|æ+&ç #˚dæ
∫e]>± |üse¡ ÷De⁄ kÕúsTTøÏ $uÛõÑ +∫q≥T¢, M≥ìï{Ï˙, $uÛõÑ +∫ |üse¡ ÷DTe⁄\T>±
#˚ùdÔ Ç|ü⁄Œ&ÉT @ ˇø£ÿ |üs¡e÷DTe⁄˙ eTq+ #·÷&É˝Ò+. ø±˙ yê{Ï˝À ñqï X¯øÏÔ
e÷Á‘·+ n˝≤&˚ ñ+≥T+~. á düeTdüÔ »>∑‘·TÔ˙ |üs¡e÷De⁄\T>± $uÛÑõ+∫ á
nq+‘· $X¯«+˝ÀøÏ $dæπsùdÔ... Çø£ MT ø£+{ÏøÏ ø£ìŒ+#˚ »>∑‘·TÔ mø£ÿ&É ñ+≥T+~.
n~ X¯øÏÔ ø£D≤\ s¡÷|ü+˝À nq+‘· $X¯«+˝À n<äèX¯´+>± ñ+≥T+~. »>∑‘·TÔ n+fÒ
X¯øÏÔ ø£D≤\ jÓTTø£ÿ s¡÷bÕ+‘·s¡‘√ @s¡Œ&çq |ü<ësêú˝Òqì eTq≈£î ns¡ úeTe⁄‘·÷ ñ+~.
eT] X¯Sq´+˝Àì á X¯øÏÔ ø£D≤\T mø£ÿ&ç qT+&û e#êÃsTT n+fÒ n$ Ä‘·à qT+&ç ñ
<䓤$+∫qy˚. Ä‘·à eT]j·TT X¯øÏÔ ˇπø s¡÷|ü+˝À ñqï dü‘Y edüTÔe⁄\T. Væ≤+<äTe⁄\T
Ä‘·àqT áX¯«s¡T&É˙, X¯øìÔÏ |üsêX¯øÔÏ n˙... Ä‘·à X¯øìÔÏ ø£*|æ ns¡Hú êØX¯«&É˙ qeTTà‘ês¡T.
˙fi¯fl˝À bÕ\T ø£*‡b˛‘˚ yê{Ïì $&ÉBj·T&É+ m˝≤ kÕ<Ûä´+ ø±<√ Ä‘·à eT]j·TT X¯øÏÔ

35
ø£\dæ ˇπø Ä‘·à X¯øÏÔ>±, ˇπø s¡÷|ü+>± ñ+{≤sTT. ø£*dæ ñHêï ≈£L&Ü @ e÷s¡TŒ
#Ó+<äì~ Ä‘·à ˇø£ÿfÒ, e÷s¡TŒ »s¡T>∑T‘·Tqï~ X¯øÏÔ e÷Á‘·y˚T. bÕ\÷ ˙fi¯ó¢ ø£*dæHê...
e÷s¡TŒ n+≥÷ »]–‘˚ n~ bÕ\≈£î e÷Á‘·y˚T. n˝≤π> á Á|ü|ü+#·+ X¯øÏÔ e÷]Œ&ç
e\q, X¯øÏÔ ˇø£ s¡÷|ü+ qT+&û eTs=ø£ s¡÷bÕìøÏ e÷s¡&É+ e\Hê ñ<䓤$+∫+~.
yÓTT<ä≥ X¯Sq´+>± ñ+&çq $X¯«+˝À Ä‘·à‘√ ø£*dæq X¯øÔÏ ø£D≤\T e÷Á‘·yT˚ ñ+&çq$.
‘·sê«‘· |üse¡ ÷‘·à dü+ø£\Œ+ e\q $X¯«+˝Àì X¯øÔÏ ø£D≤\T ø£*dæ ˇø£ eTVü‰ |ü<ës¡+∆ >±
@s¡Œ&ܶsTT. n<√ ÁãVü≤à+&É X¯øÏÔ |ü⁄+»+ nsTT´+~. kÕ{Ï ˝Òì X¯øÏÔ ø£*Zq X¯øÏÔ s¡÷|ü+
nsTT´+~. n<˚ dü÷s¡T´&ÉT nqã&˚ eTVü‰ qø£åÁ‘·+. ‘·sê«‘· dü÷s¡T´ì qT+&ç düeTdüÔ
Á>∑V‰ü \÷, X¯ø˝£ ≤\÷, qø£Áå ‘ê\÷, $&ç|&ü ˚ á uÛÖ>√fi¯+ ‘·j÷· s¡sTT´+~. ˇø£ Á>∑V‰ü ìøÏ
eTs=ø£ Á>∑Vü‰ìøÏ eT<Ûä´q ñqï X¯øÏÔ ø£D≤\ Äø£s¡¸D $ø£s¡¸D X¯≈£îÔ\ e\q kÂs¡
≈£î≥T+ã+ @s¡Œ&ç Á>∑Vü‰\˙ï ˇø£ düeTdæú‹ì nqTdü]+∫ dü+#·]düTÔHêïsTT. ‘·sê«‘·
uÛÑ÷$T nqu&˚ Á>∑Vü≤+ô|’q X¯øÏÔ ø£D≤\˙ï $$<Ûä s¡÷bÕ\T>± s¡÷bÕ+‘·s¡+ #Ó+<ësTT.
ø=+‘· X¯øÔÏ >±* nDTe⁄\T>±, yêj·TTe⁄>±q÷, eT]ø=+‘· X¯øÔÏ ˙s¡T >±qT, eT]ø=+‘·
X¯øÏÔ, Äø±X¯+>±q÷, Ç˝≤ |ü+#·uÛÑ÷‘ê\T @s¡Œ&ܶsTT. |ü+#·uÛÑ÷‘ê\˝Àì X¯øÏÔø£D≤\
s¡ø£s¡ø±\ ìwüŒ‘·TÔ\ ø£\sTTø£ e\q #·s¡, n#·s¡ »>∑‘·TÔ @s¡Œ&ç+~. e÷qe <˚Vü≤+
≈£L&Ü |ü+#·uÛÑ÷‘ê\ e\H˚ @s¡Œ&ç+<äì eTT+<˚ eTq+ #·<äTe⁄≈£îHêï+. düèwæº˝Àì
düeTkÕÔ˙ï HêX¯q+ #Ój·T´>∑\ X¯øÏÔ ˇø£ÿ n–ï (dü÷s¡T´&ç)πø ñ+~. dü ÷s¡T´ìï
q•+|üCÒj·T>∑\ X¯øÏÔ |üsêX¯øÏÔπø ñ+~. |üsêX¯øÏÔì ôd’‘·+ \j·T+ #˚ düTø√>∑*Zq~, Ä‘·à
ˇø£ÿfÒ. Ä‘·à qT+&ç düeTdüÔeT÷ ñ<䓤$+∫ ‹]– Ä‘·àj·T+<˚ \j·T+ ne⁄‘êsTT.
n+<äTπø •e⁄&çì eTq+ \j·Tø±s¡T&Éì ø=\TdüTÔHêï+.
ø£ìŒ+#˚ »>∑‘·TÔq+‘·{Ï˙ |üs¡e÷DTe⁄ kÕúsTT˝À #·÷ùdÔ ndü\T »>∑‘·TÔ nH˚<˚
$T<Ûä´ nì eTq≈£î ns¡ú+ ne⁄‘·T+~. á $wüj·T+ Ç+ø±düÔ $es¡+>± H˚qT
$X¯Bø£]kÕÔqT.
eTTq|ü{Ï bÕsƒ+¡ ˝À #Ó|Œæ q $<Û+ä >± MTs¡T kÕ<Ûqä #˚dæ MT Ä‘·à dæ‹ú ˝À ñ+&É+&ç.
ø£fi¯ófl eT÷düTø=ì MTs¡T Ä‘·à dü«s¡÷|ü+>± ñ+&ç eTT+<äT˝≤π> MT dü÷ø£åà X¯Øsê˙ï

36
yÓTÆ<ëHê˙ï, n+<äT˝À bÕ‹ ô|≥ºã&çq MT uÛÖ‹ø£ X¯Øs¡+ jÓTTø£ÿ düe÷~Û˙ #·÷dü÷Ô
ñ+&É+&ç. Ç|ü⁄Œ&ÉT Á|üXÊ+‘·+>± Ä˝À∫+#·+&ç.
1. MT uÛÖ‹ø£ X¯Øs¡+ HêX¯qyÓTÆ+~ >∑qTø£ Çø£ Á|ü|ü+#êìï uÛÖ‹ø£+>± #·÷&É˝Òs¡T.
n+fÒ ø£fi¯ófl eT÷düT≈£îqï|ü⁄Œ&ÉT @ $<Ûä+>± X¯Sq´+, Nø£{Ï ø£ìŒdüTÔ+<√ n+‘˚.
2. MT uÛÖ‹ø£ X¯Øs¡+ HêX¯qyÓTÆHê... MT dü÷ø£åà X¯Øs¡+ e÷Á‘·+ Ç+ø± ñ+~.
ø£qTø£... MTs¡T Ä dü÷ø£åà X¯Øs¡+‘√ e÷Á‘·y˚T eTH√ Á|ü|ü+#·+˝À á Á|ü|ü+#êìï
#·÷&É>∑\s¡T. n+fÒ MT X¯Øs¡+ ø£fi¯ófl eT÷düT≈£îHêï... ñVü≤˝À¢, eTH√ H˚Á‘·+‘√ MTs¡T
<äèXÊ´*ï #·÷&É>∑\s¡T. n˝≤ <äèXÊ´\q÷, á Á|ü|ü+#êìï #·÷&É>∑*Z+~ MT jÓTTø£ÿ
e÷qdæø£ s¡÷|ü+ nqã&˚ dü÷ø£åà X¯Øs¡+ e÷Á‘·y˚T. Ç|üŒ&ÉT yÓTÆ<ëq+˝À ì\ã&ç ñqï
Ä dü÷ø£åà X¯Øsêìï MTs¡T Ä‘·à>± ñ+&ç #·÷düTÔHêïs¡T.
3. Ç|ü⁄Œ&ÉT Ä dü÷ø£åà X¯Øs¡+ ≈£L&Ü HêX¯qyÓTÆ X¯Sq´+˝ÀøÏ ø£*‡b˛sTT+<äì
}Væ≤+#·+&ç. m|ü⁄Œ&Ó’‘˚ }Vü≤˝À¢ #·÷&É>∑\ dü÷ø£åà X¯Øs¡+ ≈£L&Ü q•+∫b˛sTT+<√
n|ü⁄Œ&ÉT Çø£ #·÷&É&ÜìøÏ $T–* ñ+&˚~ @~. n+‘ê X¯Sq´+ ‘·bÕŒ, <äèXÊ´\q÷,
|ü+#·u÷ÑÛ ‘ê\q÷, dü÷s¡´#·+Á<äT*ï #·÷&É&ÜìøÏ nedüsy¡ TÓ qÆ ˙ X¯Øs¡eT÷ ˝Ò<Tä , eTqdüT
˝Ò<äT. ø£qTø£ n+‘ê X¯Sq´+>±H˚ ø£ìŒdüTÔ+~.
4. Ç|ü⁄Œ&ÉT ˙ dü÷ú\, dü÷ø£åà X¯Øsê\T ¬s+&É÷ q•+∫ b˛sTTHê Ä X¯Sq´+˝À Ç+ø±
ˇø£ÿ{Ï $T–˝Ò e⁄+~. n~ Ä X¯SHê´ìï #·÷düTÔqï MT Ä‘·à dü«s¡÷|ü+ e÷Á‘·y˚T.
düeTdüÔeT÷ HêX¯qyÓTÆb˛sTTHê, n+fÒ... MT X¯Øs¡eT÷, MT eTqdüT, MT Á|ü|ü+#·eT÷
Çy˚M ˝Òø£b˛sTTHê Ä X¯Sq´+˝À ˙e⁄ e÷Á‘·+ ñHêïeH˚ uÛ≤eq e÷Á‘·+ ˙˝À ñ+~
ø£<ë. n˝≤ ñqï<˚ XÊX¯«‘·yÓTÆq Ä‘·à. n<˚ XÊX¯«‘·+.
5. á Á|ü|ü+#·+ ø£ìŒ+#˚~, ndü‘ê´\sTTq, q•+|ü⁄ ø£*Zq X¯ØsêìøÏ, eTqdüT‡\≈£î
e÷Á‘·y˚T. n$ ¬s+&É÷ ≈£L&Ü \j·T+ (HêX¯q+) nsTTb˛‘˚ n|ü⁄Œ&ÉT Á|ü| ü+#·+
mø£ÿ&ÉT+~? MTs¡T uÛÖ‹ø£+>± ø£fi¯ófl eT÷düT≈£î+fÒ á Á|ü|ü+#·+ ø£ìŒ+#·<äT. ø±˙ MT
eTqdüT˝À e÷Á‘·+ <ëìï #·÷&É>∑\s¡T. Ç|ü⁄Œ&ÉT Ä eTqdüTqT ≈£L&Ü #·+ ù|ùdÔ ‘·sê«‘·
37
Á|ü|+ü #·+ mø£ÿ&ÉT+~. n+<äTøπ ø£ìŒ+#˚ á X¯Øs¡+, »>∑‘T· ,Ô qø£Áå ‘ê\T Çe˙ï ndü‘ê´\T
nìï+{Ï˙ $T+∫ m|üŒ{Ïø° ñ+≥Tqï Ä‘·à e÷Á‘·yT˚ dü‘´· +. n+<äTøπ düèwæ˝º À ì»yÓTqÆ
dü‘Y eT]j·TT ∫‘Y edüTÔe⁄ Ä‘·àj˚T.
6. Ç|ü⁄Œ&ÉT MTs¡T Ä‘·à>± ñ+&ç X¯Sq´+˝À ñHêïs¡T. Ä X¯Sq´+˝À #·÷&É&ÜìøÏ
@MT ˝Ò<äT, <˚HÓ’ïHê #·÷&Ü\+fÒ ˙ dü÷ø£åà X¯Øs¡yÓ÷ ˝Òø£, uÛÖ‹ø£ X¯Øs¡yÓ÷ø±yê*.
ø±˙ n$ ¬s+&É÷ Ç|ü⁄Œ&ÉT ˝Òe⁄. ñqï~ ì»yÓTÆq Ä‘·à ˇø£ÿfÒ.
7. ˙e⁄ Ä‘·à dü«s¡÷|ü⁄ì>± ñHêïe⁄. Ä X¯Sq´+˝À ˙e⁄ <˚˙ï #·÷&É˝Òe⁄. <˚ì
>∑T]+∫ Ä˝À∫+#·˝Òe⁄ (Ä˝À∫+#ê\+fÒ @<√ ˇø£ edüTÔe⁄ ñ+&Ü* ø£<ë) nø£ÿ&É
˙ X¯Øs¡+ ˝Ò<äT, eTqdüT‡ ˝Ò<äT, ≈£î≥T+ã+ ˝Ò<äT, $TÁ‘·T\T ˝Òs¡T... @MT ˝Ò<äT.
nø£ÿ&É Ä‘·à>± ñqï ˙e⁄ #˚j·T>∑*Z+~ @yÓTÆHê ñ+<ë?... @MT ˝Ò<äT.
8. ndü\T Ä˝À#·q˝Ò ˝Òe⁄, @&ÉT<ë›eT+fÒ <˚ì >∑T]+∫ @&ÉTkÕÔs¡T. qyê«\+fÒ
m+<äTø√düeTì qe⁄«‘ês¡T. eT+∫ #˚jT· &ÜìøÏ mes¡÷ ˝ÒsT¡ . n˝≤ nì #Ó&TÉ #˚<ë›eTHêï
nqT´\T ˝ÒsT¡ . nø£ÿ&É ˙≈£î eT+∫ ˝Ò<Tä , #Ó&÷É ˝Ò<Tä , N≈£î∫+‘ê ˝Ò<Tä . ø£cÕº\÷ ø£˙ïfi¯ófl
˝Òe⁄. qe⁄«\÷, @&ÉT|ü⁄\T ˝Òe⁄. düTK<äT:U≤\T ˝Òe⁄. C≤*, <äj·T, ø£s¡TD, kÕ«s¡ú+,
ìkÕ«s¡ú+ ˝Òe⁄. ndü\T m≥Te+{Ï >∑TD≤\÷, \ø£åD≤\÷ ˝Òe⁄. ˙e⁄ nø£ÿ&É ìs¡TZDT&ÉyÓ’
ñHêïe⁄.
9. Ä X¯Sq´+˝À Ä‘·à>± ñqï ˙≈£î ñqï~ ˇø£ÿfÒ, q•+ù| ˝Òì Äq+<ä+, XÊ+‹,
|üs¡eTXÊ+‹, Ä˝À#·Hê s¡Væ≤‘· dæú‹, ø£s¡à s¡Væ≤‘· dæú‹, s¡÷|ü s¡Væ≤‘· dæú‹, #·\q
s¡Væ≤‘· dæú‹. ˙≈£î nø£ÿ&É \_ÛdüTÔqï<˚ neTè‘·eTj·TyÓTÆq Äq+<ä+. n~ nø£ÿ&É ˙≈£î
XÊX¯«‘·+>± \_ÛdüTÔqï~ #êy˚ ˝Òì dæú‹. neTs¡+, nq+‘·s, nœ\+, nK+&É+,
nHê~Û, n|üPs¡«+, ny˚Tj·T+ nsTTq ∫<ëq+<ä dæú‹. n<˚ |üs¡e÷‘·à dæú‹ n+fÒ.
á ˝ø£åD≤\˙ï ñqï~ ˇø£ÿ uÛÑ>∑e+‘·T&çøÏ e÷Á‘·y˚T. ˇø£ÿ ∫<ëq+<ä
dü«s¡÷|ü⁄&çøÏ e÷Á‘·yT˚ , ˇø£ÿ áX¯«s¡TìøÏ e÷Á‘·yT˚ . Ç|ü⁄Œ&ÉT #Ó|üŒ+&ç, Ä‘·à dü«s¡÷|ü⁄˝…q’
˙e⁄, |üs¡eTe÷‘·à ¬s+&É÷ ˇø£ÿfÒ ø£<ë. ÄX¯Sq´+˝À ñqï ˙ Ä‘·à dü«s¡ ÷bÕìøÏ
38
H˚qT nH˚ nVü≤+, H˚qT nH˚ ù|s¡T ‘=\–+∫ <ëìøÏ |üs¡e÷‘·à nì ù|s¡T ô|&ç‘˚
n~j˚T uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT ˙y˚ uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT, uÛÑ>∑e+‘·T&˚ ˙e⁄. á ˝Àø£ +˝Àì Á|ü‹
ˇø£ÿs¡÷ uÛÑ>∑e‘Y dü«s¡÷|ü⁄˝Ò. H˚qT nH˚~ uÛÑ>∑e+‘·T&ç≈£îqï yÓTT<ä{Ï ù|s¡T. ‘·sê«‘·
n˝≤¢ n˙, jÓ÷¨yê n˙... s¡ø£s¡ø±\T>± |æ\eã&ܶ&ÉT. mes¡T @ ù|s¡T‘√ |æ*∫Hê
ñqï~ ˇø£ÿfÒ $XÊ«‘·à... n<˚ ªH˚qTµ, ª˙e⁄µ nqã&˚ |üs¡e÷‘·à.
Ç<˚ uÛÑ>∑e‘Y kÕø屑êÿs¡+ n+fÒ.
m|ü⁄Œ&Ó’‘˚ ˙e⁄ |üs¡e÷‘·à>± ñ+&É≥+ e÷ì ˙ uÛÖ‹ø£ X¯Øs¡+‘√q÷, ˙
eTqdüT‘√q÷ J$kÕÔy√ n|ü⁄Œ&˚ á Á|ü|ü+#·+, ≈£î≥T+ã+, bÕ|ü+, |ü⁄D´+ n˙ï
Á|ü‘´· ø£eå TÚ‘êsTT. dü∫Ã<ëq+<äT&Óq’ |üse¡ ÷‘·à≈£î Çe˙ï ˝Òe⁄. ˙e⁄ ˙ eTH√ X¯Øsê\‘√
J$+∫q+‘· ø±\+ á Á|ü | ü + #· + ˝À J$+#· e \dæ + <˚ . bÕ|ü | ü ⁄ D≤´\T
nqTuÛ$Ñ +#·e\dæ+<˚. m|ü⁄Œ&Ó‘’ ˚ ms¡Tø£‘√ ñ+&ç ˙ Ä‘·à düV≤ü » dü«s¡÷bÕìï ‘Ó\TdüTø=ì
XÊX¯«‘·+>± n+<äT˝À ñ+&çb˛‘êy√ n<˚ yÓ÷ø£å+ n+fÒ Á|ü|ü+#·+ ñ+fÒH˚ ˙˝À
Ä˝À#·q\T ñ+{≤sTT. Ä Ä˝À#·q˝Ò ˝Òø£b˛‘˚ $T–˝Ò~ Äq+<äy˚T. Äq+<äy˚T Ä‘·à
jÓTTø£ÿ dü«uÛ≤e+, dü«s¡÷|ü+ Äq+<äy˚T Ä‘·àjÓTTø£ÿ düVü≤» dü«s¡÷|ü+ ˙e⁄ n+fÒ
mes¡T?... ªÄ‘·àµ nì ‘Ó\TdüT≈£îHêïe⁄ ø£<ë. eT] ˙ jÓTTø£ÿ düV≤ü » dü«uÛ≤e+ @$T{Ï?
Äq+<ä+>± ñ+&É≥+ n+<äTπø á uÛÖ‹ø£ Á|ü|ü+#·+˝À ñHêï ≈£L&Ü ˙˝Àì Ä‘·à
ì‘·´eT÷ ‘·q düVü≤» \ø£åDyÓTÆq Äq+<ëìï #˚s¡Tø√e&ÜìøÏ Á|üj·T‹ïdü÷ Ô ñ+≥T+~.
n+<äTπø Ä‘·à ˙ X¯Øsê˙ï, eTqdüT‡˙ ì‘·´+ Äq+<ä+ bı+<˚+<äTπø |ü⁄s¡e÷sTTdü÷Ô
ñ+≥T+~. n+<äTπø á uÛÑT$Tô|’q ˙e⁄ @+ #˚dæHê ˙ düVü≤» \ø£åDyÓTÆq Äq+<ä+
bı+<ä&Üìπø #˚kÕÔe⁄. Äq+<ä+ nH˚~ ˙e⁄ Ä‘·à dü«s¡÷|ü⁄&çy’Ó ñqï|ü⁄Œ&˚ ˙≈£î \_ÛdTü +Ô ~
‘·bÕŒ... uÛÖ‹ø£+>± ˙e⁄ dü+bÕ~+#·Tø=H˚ edüTÔe⁄\ e\Hê, dü+|ü<ä e\Hê, ø°]Ô
e\Hê \_Û+#·<äT. ˙e⁄ edüTÔe⁄\˝À mqï{Ïø° Äq+<ëìï <ä]Ù+#·˝Òe⁄. n˝≤ ˙e⁄
<ä]Ù+#·>∑˝ÒZ~ düTU≤ìï e÷Á‘·y˚T. @ edüTÔe⁄\T nsTT‘˚ ˙≈£î düTU≤˙ï, dü+‘√cÕ˙ï
ÇkÕÔjÓ÷ n$ q•+∫q|ü⁄Œ&ÉT ny˚ <äT:U≤ìï ø£*ZkÕÔsTT. n+<äTπø düTK+ yÓqTπø
<äT:K+ ñ+≥T+<äì yÓTT<äfÒ $e]+#·&É+ »]–+~. edüTÔe⁄\‘√ Äq+<ä+>± ñ
39
+&É>∑\qT nqTø=H˚~ πøe\+ ne÷j·T≈£î\T, eT÷s¡Tâ\T e÷Á‘·y˚T. düèwæº˝À HêX¯q+
ø±˝Òì~ e÷Á‘·y˚T Äq+<ëìï Á|ükÕ~+#·>∑\<äT. Äq+<ëìøÏ, düTU≤ìø° eT<Ûä´qTqï
á ∫qï ‘˚&ÜqT e÷qe⁄&ÉT >∑T]Ô+#·˝Òø£b˛‘·THêï&ÉT. Hê≈£î ø±e*‡qe˙ï \_ÛùdÔ
H˚qT Äq+<ä+>± ñ+&É>∑\qì Äb˛Vü≤ #Ó+~ ‘·q ì» dæú‹˝Àì Äq+<ëìï ‘·sê«‘·
m|ü⁄Œ&√ nqTuÛÑ$+#ê\ì yêsTT<ë y˚dü÷Ô ‘·q J$‘êìï ø=qkÕ–düTÔHêï&ÉT. ìC≤ìøÏ
˙e⁄ m|üŒ{Ïø° Äq+<ä dü«s¡÷|ü⁄&çy˚, Ä $wüj·T+ >∑T]Ô+#·˝Òø£, Á|üj·T‘·ï+ e\Hê,
Ks¡à #ÓjT· ´&É+ eT÷˝≤Hê, edüTeÔ ⁄\qT, kÂK´\qT dü+bÕ~+#·Tø√e&É+ e\q Äq+<ä+
\_Û+#·>∑\<äì mø£ÿ&Óø£ÿ&√ Äq+<ä+ ø√dü+ yÓ<äT≈£î‘·÷ ñ+{≤&ÉT. Bìì s¡eTDT\
yês¡T ˇø£ ∫qï ñ<ëVü≤s¡D‘√ Ç˝≤ $e]kÕÔs¡T. ˙ yÓT&É˝À ñqï ã+>±s¡T >=\TdüT
b˛sTT+<äì Áã$T+∫ Á|ü|ü+#·+ n+‘ê yÓ~øÏHê n~ <=s¡ø£<äT. m|ü⁄Œ&Ó’‘˚ n~ ˙
yÓT&É˝ÀH˚ ñ+<äH˚ $wüj·÷ìï Á|üø£ÿyê&ÉT #·÷dæ #˚ù|Ô n~ $ì ‘·q >=\TdüT eT∞fl
<=]ø£+<äì ‘·è|æÔ |ü&ÉT‘ê&ÉT. ìC≤ìøÏ eT∞fl <=s¡ø£&ÜìøÏ >=\TdüTb˛‘˚ø£<ë. n~
ì‘·´+ ˙yÓ+fÒ e⁄+~. ø±˙ nXÊX¯«‘·yÓTÆq edüTÔ dü+|ü<ä\‘√ Äq+<ä+ yÓ <äTø√ÿe&É+
ÁbÕs¡+_ÛùdÔ n~ <=s¡ø£<äT. á edüTÔe⁄˝Ò Äq+<ëìï ÇkÕÔj·TH˚ nC≤„q+ ñqï+‘·
es¡≈£L ˙˝ÀH˚ ìÁ<ëD+>± ñqï Äq+<ä dü«s¡÷|ü⁄ìï ˙e⁄ >∑T]Ô+#·˝Òe⁄. m|ü⁄Œ&Ó’‘˚
H˚qT n+fÒ á X¯Øs¡+ ˝Ò<ë eTqdüT nH˚ uÛ≤yêìï $&ÉHê&ç ìC≤ìï yÓ<äø£ &ÜìøÏ
Á|üj·T‹ïkÕÔy√ n|ü⁄Œ&˚ ˙≈£î ø±e*‡+~ <=s¡T≈£î‘·T+~. eTq eTqdüT‡ ìs¡+‘·s¡+
Äq+<ä+>± ñ+&Ü\H˚ ‘·|üq‘√H˚ eTq‘√ @y˚y√ |üqT\T #˚sTTdüTÔ+~. Äq+<ä+
nH˚~ eTeTqdüT‡≈£î düV≤ü » \ø£Då +. ø±˙ eTq dü+≈£î∫‘·yTÓ qÆ Ä˝À#·q\‘√, nC≤„q+‘√
#˚ùd Ä˝À#·q\ e\q dü+kÕÿsê\T @s¡Œ&ç, Ä dü+kÕÿsê˝Ò eTq eTqdüTqT eT∞fl
nC≤„q+ yÓ’|ü⁄ q&ç|ædüTÔ+{≤sTT. eTq eTqôd|ü⁄&É÷ Á|üXÊ+‘·‘·H˚ ø√s¡T≈£î+≥T+~.
ø±˙ eTq Ä˝À#·q˝Ò <ëì ì» dæú‹ qT+&ç á Á|ü|ü+#·|ü⁄ s=#·TÃ˝ÀøÏ ˝≤>∑T‘·÷ ñ
+{≤sTT. düT\uÛÑ+>± #ÓbÕŒ\+fÒ... eTq eTqdüTqT <˚Vü≤+ yÓ’|ü⁄ eT[fl+∫ Ä Ä‘·à˝À
ø£*ù|ùdÔ n|ü⁄Œ&ÉT ìqTï uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT n+{≤s¡T. eTqdüTqT uÛÖ‹ø£ Á|ü|ü+#·+ yÓ’|ü⁄
eT[fl+#˚$ Ä˝À#·q˝Ò. n+<äTπø Ä˝À#·q\T #˚ùdÔ eTìwæ... Ä˝À#·q\T ì*|æy˚ùdÔ

40
|üs¡e÷‘·à ne⁄‘êe⁄. á Á|ü|ü+#·+˝À düø£\ <äT:U≤\≈£î eTq Ä˝À#·q˝Ò ø±s¡DeTì
˙e⁄ >∑T]Ô+#ê*. Ä˝À#·q\T ˝Ò≈£î+&Ü @ |ü˙ #Ój·T´˝Ò+. |üì #˚ùdÔH˚ n~ dü|òü\yÓ÷,
$|òü\yÓ÷ nsTT´ düTK<äT:U≤\≈£î ø±s¡D+ ne⁄‘·T+~. eT] |üì #Ój·T´≈£ î+&Ü ñ
+&Ü˝≤ n+fÒ... n~ kÕ<Ûä´+ ø±<äT. ø±˙ #˚ùd |üì ≈£L&Ü ˇø£ >=|üŒ e÷sêZìï
nqTdü]+∫ #Ój·÷´*. Ä >=|üŒ e÷s¡Z+ ù|πs ø£s¡à düHê´dü+. Bì >∑T]+∫ H˚qT
‘·sê«‘· $e]kÕÔqT. Ç|ü⁄Œ&ÉT MTs¡T uÛÑ>∑e+‘·T&çì ‘Ó\TdüT≈£îHêïs¡T ø£<ë... n+fÒ
eTTøÏÔøÏ e÷s¡Z+ ø£qT>=Hêïs¡qï e÷≥. Çø£ MTs¡T #Ój·÷´*‡+~. Ä eTTøÏÔ e÷s¡Z+
yÓ+ã&ç q&É∫ >∑eT´+ #˚s¡Tø√e&Éy˚T. Ç<˚ e÷qe⁄ìøÏ ndü\T dædü˝…’q |üØø£å, ìC≤ìøÏ
Ä‘·à kÕø屑êÿs¡+ bı+<ä&É+, ˙ ì» dæú‹ì ‘Ó\TdüTø√e&É+ m+‘· düT\uÛ ÑyÓ÷ á
|ü⁄düÔø£+ <ë«sê MTs¡T ‘Ó\TdüT≈£îHêïs¡T. n+fÒ ˇø£ }]øÏ m˝≤ yÓfi≤fl˝À e÷s¡Z+
‘Ó\TdüTø√e&É+ düT\uÛÑy˚T. Ä }]øÏ #˚s¡Tø√e&Éy˚T ndü˝…’q |üì. }]¬ øfi‚fl e÷s¡Z+
‘Ó\TdüT≈£îqï+‘· e÷Á‘êq }s¡T #˚]q≥Tºø±<äT. n<˚ $<Û+ä >± Ä‘·àqT ‘Ó \TdüT≈£îqï+‘·
e÷Á‘êq Ä‘·à˝À ø£*dæb˛sTT yÓ÷ø£å+ bı+~q≥T¢ ø±<äT. me¬s’‘˚ Á|ü‹ ìeTTwü+
<˚Vü≤uÛ≤eq e<ä* ì‘·´+ Ä‘·à˝ÀH˚ ñ+&çb˛>∑\s√ yê]H˚ yÓ÷ø£å+ e]düTÔ +~. n<˚
n‘·´+‘· øÏ¢wüºyÓTÆq |üì. Ä‘·à kÕø屑êÿs¡+ düT\uÛÑy˚T ø±˙ Ä‘·à>± ñ+&çb˛e&É+
ø£wüº+. ø±˙ nkÕ<Ûä´+ ø±<äT. ì‘·´+ Ä‘·à dü«s¡÷|ü⁄&ç>± ñ+&ç eTs¡DÏ+#˚+‘·es¡≈£L
Ä‘·à˝ÀH˚ J$+∫ ˇø£ ñ<ëVü≤s¡D>±, Áo s¡eTD eTVü≤s¡T¸\ yês¡T ñ+&çHês¡T. Äj·TH˚
eTq≈£î Ä<äsÙ¡ +. Äj·TH˚... dü<Tä sZ T¡ e⁄. e÷qe⁄ìøÏ nkÕ<Û´ä eTH˚~ @B ˝Ò<Tä . Á|üjT· ‘·ï+
e\q düs¡«eT÷ dæ~∆düTÔ+~. ø±˙ >=|üŒ e÷sêZ\qT nH˚«wæ+∫ ‘Ó\TdüTø=ì, bÕ{Ï+∫
eTq \ø£å´+ #˚s¡Tø√yê*‡ ñ+~.
m|ü⁄Œ&Ó’‘˚ ˙e⁄ ˙ jÓTTø£ÿ Ä‘˚à |üs¡e÷‘·àj·T˙, ˙y˚ düπs«X¯«s¡T&É˙ ,
uÛÑ>∑yêqT&Ée˙ Á>∑Væ≤kÕÔy√ n|ü⁄Œ&ÉT ˙e⁄ á Á|ü|ü+#êìï #·÷#˚ <äèwæ ºø√Dy˚T
e÷]b˛‘·T+~. ˙e⁄ eT∞fl ˇø£ |üsê´j·T+ uÛÑ>∑e+‘·T&ç˝À ñ+&ç á X¯Sq´ $XÊ«ìï
#·÷düTÔqï dæú‹˝À ñ+&ÉT. n|ü⁄Œ&ÉT ˙y˚ á düeTdüú $X¯«eT+‘ê yê´|æ+ ∫ ñHêïeH˚
uÛ≤eq ø£\TZ‘·T+~. Ä düeTdüÔ $X¯«+ ˝À|ü˝Ò uÛÑ÷Á|ü|ü+#·+ ‹s¡T>∑T‘√+~. n+fÒ á

41
uÛÑ÷eT+&É\+, qø£åÁ‘· eT+&É\+ n+‘ê ˙˝ÀH˚ ñ+~. ∫e]øÏ ˙ uÛÖ‹ø£ X¯Øs¡+
≈£L&Ü ˙ jÓTTø£ÿ Ä‘·à˝ÀH˚ ñ+~. Ä‘·à X¯Øs¡+ ˝À|ü˝≤ ãj·T{≤ n+‘·{≤ yê´|æ+∫
ñ+~. ˙e⁄ Ä‘·à dü«s¡÷|ü dæú‹˝À ñ+&ç ˇø£ÿ kÕ] ãj·T{Ï Á|ü|ü+#êìï #·÷&É≥+
ÁbÕs¡+_Û+#·T. Ç|ü⁄Œ&ÉT ˙≈£î Á|ü|ü+#·+ Áø=‘·Ô>± ø£ìŒ+#·&É+ ÁbÕs¡+uÛÑ+ ne⁄‘·T+~.
˙≈£î ø£ìŒ+#˚ Á|ü‹ edüTeÔ ⁄˝Àq÷, Je⁄\˝Àq÷, #Ó≥˝¢ Àq÷, sêfi¯fl˝Àq÷ ˙y˚ ì+&çb˛sTT
ñHêïeH˚ uÛ≤eq ø£\TZ‘·T+~. ˇø£ÿ kÕ] s¡Vü≤<ë]˝ÀøÏ e∫à ‹s¡T>±&˚ eTqTwüß\qT
#·÷&ÉT Á|ü‹ ˇø£ÿ]˝Àq÷ ˙e⁄ ñHêïeì ‘Ó\T‡≈£î+{≤e⁄. ndü\T á $X¯«+˝À ˙e⁄
(|üs¡e÷‘·à) ˝Òì #√fÒ ˙≈£î ø£ìŒ+#·<äT. m|ü⁄Œ&Ó’‘˚ m<äT{Ï eTìwæ˝Àq÷, J$˝Àq÷
ìqTï #·÷düT≈£î+{≤y√ n|ü⁄Œ&˚ Á|ü|ü+#·+ô|’ ˙ <äèø£Œ<∏äy˚T e÷]b˛‘· T+~. n|ü⁄Œ&ÉT ˙
Vü≤è<äj·T+˝À <˚«wü+, ø√|ü+, kÕ«s¡ú+ kÕúHê\˝À Áù|eT e÷Á‘·y˚T ì+&çb˛‘·T+~.
düø£\ Je⁄\q÷ Áù|$T+#·>∑\ uÛÑ>∑e‘Y dü«s¡÷|ü⁄&ç>± ˙e⁄ Çø£ MT<ä≥ ne‘·]kÕÔe⁄.
yê&É÷, M&ÉT, sêE, ù|<ä nH˚ ‘˚&Ü ø£ìŒ+#·<äT. Ç<˚ $wüj·÷ìï uÛÑ>∑e BZ‘· j·T+<äT
uÛÑ>∑yêqT&˚ ÁøÏ+~ XÀ¢ø£+ <ë«sê $ee]+#ê&ÉT.
ˆˆC≤„H˚q ‘·T ‘·<äC≤q+ j˚TcÕ+ Hê•‘·e÷‘·àq+:!
‘˚cÕ e÷~‘·´e‘Y C≤q+ Á|üø±X¯j·T‹ ‘·‘·«s¡+ ˆˆ
H˚H˚ áX¯«s¡T&ÉqT, nqT C≤„q+ e÷qe⁄ìøÏ
m|ü⁄Œ&ÉT ø£\TZ‘·T+<√ Çø£ Á‹uÛÑTeqeTT\ j·T+<äT mø£ÿ&Ü
@ $<ÛäyÓTÆq uÒ<Ûä uÛ≤eeTT ø£\T>∑TH˚s¡<äT. Ç{Ϻ dæú‹˝À
e÷qe⁄&ÉT düeTdüÔ »>∑‘·TÔqT ‘·q Ä‘·à j·T+<˚ #·÷düT≈£î+{≤&ÉT ˆˆ

b b b b

42
 ˙e⁄ ì‘ê´q+<ä uÛÑ]‘·T&ç$
|üse¡ ÷‘·à kÕø屑êÿs¡+‘√ ˙ jÓTTø£ÿ düø\£ Á|üjT· ‘êï\≈£î |ò*ü ‘·+ \_Û+∫+~.
Çø£ô|’ ˙e⁄ ˙ <˚Vü≤uÛ≤eq qT+&ç dü«‘·+Á‘·T&ÉyÓ’ @ |ü˙ #Ój·÷´*‡q |üì ˝Ò<äT. ìqTï
ìs¡+‘·s¡+ dü∫Ã<ëq+<ä+˝À ì\|ü&ÜìøÏ ˙ |üqT\ìï+{Ï˙ Äj·TH˚ ˙ <˚Vü≤+ <ë«sê
#˚sTTkÕÔ&ÉT. ˙e⁄ dü«‘·+Á‘·T&ÉyÓ’ @ Ä˝À#·Hê #˚j·Tqedüs¡+ ˝Ò<äT. @+ »]–‘˚ ˙≈£î
eT+∫<√ n<˚ »s¡T>∑T‘·T+~. Á|ü‹B ˙≈£î »s¡>∑e\dæq<˚ »s¡T>∑T‘·T+~. ˙≈£î
»s¡>∑≈£L&Éì~ mqï{Ïø° »s¡>∑<äT. ndü\T ˙ eTqdüT, ˙ <˚Vü≤+ jÓTTø£ÿ dü«‘·+Á‘·´
Á|ü‹|ü‹Ô nH˚<˚ ˝Ò<äT. ˙ eTqdüT, ˙ <˚Vü≤+ ì‘·´ U…’B\T. yê{ÏøÏ mqï{ÏøÏ $eTTøÏÔ
˝Ò<äT. Ä‘·à ˇø£ÿfÒ düs¡« dü«‘·+Á‘·´yÓTÆq~. Ä‘·à≈£î $s¡T<ä∆+>± ˙e⁄ @+ #˚dæHê
»s¡>e∑ \dæq<˚ »s¡T>∑T‘·T+~. ndü\T Ä‘·à≈£î $s¡T<ä+∆ >± ˙e⁄ <˚ì‘√ |üì #˚jT· >∑\qì
nqT≈£î+≥THêïe⁄? ˙ nVü≤+ø±s¡+‘√Hê! ˙ nVü≤+ø±s¡+‘√H˚ ˙e⁄ #˚dæHê ˙≈£î
Çyê«*‡q |òü*‘·y˚T Çe«ã&ÉT‘·T+~. Á|ü‹>± n+‘·sê‘·à $s¡T<ä∆+>± #˚d æq Á|ü‹ |üìø°
˙≈£î •ø£å ≈£î&Ü Çe«ã&ÉT‘·T+~. ˇø£ |üìì ˙e⁄ ˙ dü«+‘· Ä˝À#·q\ <ë«sê
»]|æ+#ê\ì nqT≈£î+{≤e⁄. ˙ Ä˝À#·q\ Á|üø±s¡yT˚ ø£sà¡ #˚kÕÔe⁄. |ò*ü ‘·+ eT+∫<Ó‘’ ˚
dü+‘√wækÕÔe⁄. #Ó&ÉT<Ó’‘˚ <äT:œkÕÔe⁄. düTK<äT:U≤\≈£î nr‘·+>± ˙e⁄ bı+<ä˝ÒZ~ @B
˝Ò<äT. n˝≤ ø±≈£î+&Ü ˙ n+‘·sê‘·à Á|üø±s¡+ Ä‘·à #Ó|æŒq $<Ûä+>± ˙e⁄ ø£s¡à #˚ùdÔ
˙≈£î \_Û+#˚ |òü*‘·+ K∫Ñ·+>± Äq+<äy˚T. ndü\T Hê≈£î Ä‘·à m˝≤ #Ó|üŒ>∑\<äT.
^‘·˝À Áo ø£èwüßí&ÉT Ä‘·à≈£î, ˙ ø£s¡à≈£î, dü+ã+<Ûä+ ˝Ò<äT. ˙ ø£s¡à |òü*‘êìï ˙y˚
nqTuÛÑ$+#ê\ì #Ó|æŒ ñHêï&ÉT ø£<ë... n˝≤+≥|ü⁄Œ&ÉT |üs¡e÷‘·à nsTTq Ä‘·à Hê≈£î
|òü˝≤Hê |üì #Ój·÷´\ì m+<äT≈£î #ÓãT‘·T+~? á nqTe÷q+ ˙≈£î sêe#·TÃ. á
nqTe÷q+ Áo ø£èwüí uÛÑ>∑yêqTì yê≈£îÿ\qT dü]>± ns¡ú+ #˚düTø=ø£b˛e&É+ e\q
e∫Ã+<˚.

43
ªªÄ‘·à˝À+#˚ düø\£ ø£sà¡ \÷, Á|ü|+ü #·eT÷ ñ<ä“$¤ +∫+~. ø±˙ Ä‘·à≈£î yê{Ï‘√ dü+ã+<Û+ä
˝Ò<äTµµ. @ ø£s¡à\÷ Ä‘·àqT n+≥Te⁄. @ ø£s¡à\÷ Ä‘·àqT Á|üuÛ≤$‘·+ #Ój·T´˝Òe⁄.
dü÷s¡T´&ÉT y˚&çì, yÓ\T>∑TqT Á|üdü]+|üCÒkÕÔ&ÉT. Ä y˚&çì e÷qe⁄\T n_Ûeè~∆øÏ,
$HêX¯HêìøÏ ¬s+&ç+{ÏøÏ ñ|üjÓ÷–düTÔHêïs¡T. y˚&ç e\q @+ »]–Hê n~ dü÷s¡´ìøÏ
dü+u+<Û+ä ˝Òì $wüjT· +. dü÷s¡T´&ÉT düeTkÕÔ˙ï ø±\Ã>∑*HZ ê ‘·q+‘·≥ ‘êqT ø±*b˛&ÉT.
n˝≤π> Ä‘·à dü«j·T+ dæ‘ú +· . n+<äT˝À+∫ »ìà+∫q á Á|ü|+ü #êìø°, Ä‘·à≈£î dü+ã+<Û+ä
˝Ò<äT. Ä‘·à>± ñ+&ç #·÷#˚ yê]øÏ Á|ü|ü+#·+ ø£qã&É<äT. Ä‘·à≈£î ñqï dæú‘˚ Äq+<ä+.
á Äq+<ä+ nH˚~ uÛ≤eq s¡÷|ü+˝À eTq eTqdüT≈£î #˚sã¡ &ÉT‘·T+~. eTq eTqdüT˝À
á uÛ≤eq Ä˝À#·q\T>± s¡÷bÕ+‘·s¡+ #Ó+<äT‘·T+~. ñ<ëVü≤s¡D≈£î ˙e⁄ ˇø£&çì
‹{≤º\qTø=ì ‹≥º&É+ ÁbÕs¡+_Û+#êe⁄. á ‹≥º&É+ nH˚~ @ Á|üÁøÏj·T e\q
ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ+~? nì Á|ü•ï+#·Tø=+fÒ, ‹≥T¢ uÛ≤wü e\q s¡÷bı+<äT‘êsTT. @+
‹{≤º*. m˝≤+{Ï e÷≥\‘√ ‹{≤º\H˚ Ä˝À#·q\T ˙˝À ø=qkÕ>∑T‘êsTT. á
Ä˝À#·q\T mø£ÿ&ç qT+&ç e#êÃsTT. m<äT{Ï e´øÏÔ MT<ä ø√|ü+ #·÷|æ+#ê\qï uÛ≤eq
qT+&ç, m<äT{Ï e´øÏÔ MT<ä <˚«wü uÛ≤eH˚ ˝Òø£b˛‘˚ yê&çì ‹{≤º\qï Ä˝À#·H˚ sê<äT.
ˇø£ y˚fi¯ ‹{≤º\qï Ä˝À#·q eùdÔ m˝≤ ‹{≤º\ì Ä˝À#·q edüTÔ+~. ˙e⁄ ø£< ä\ø£
yÓT<ä\ø£ H√s¡T $|üŒ≈£î+&Ü @ uÛ≤cÕ ñ|üjÓ÷–+#·≈£î+&Ü, ˙ eTTK ø£<ä*ø£\T ‘˚&Ü
˝Ò≈£î+&Ü ˙e⁄ m<äT{Ï e´øÏÔì ‹≥º>∑\yê? n˝≤ ‹≥º&ÜìøÏ nedüs¡yÓTÆq eT÷\+
uÛ≤eH˚. @ |üì #˚j·÷\Hêï eTT+<äT>± eTqdüT˝À uÛ≤e+ düTŒ¤]+∫, Ä uÛ≤e+
Ä˝À#·q>± e÷s¡T‘·T+~. Ä˝À#·H˚ Áøj Ï T· >± e÷s¡T‘·T+~. ˙e⁄ <˚ì‘√q÷ b˛\Ã≈£î+&Ü r|æ
m˝≤ ñ+≥T+~? ‘Ó\T|ü⁄ m˝≤ ñ+≥T+~? nì n&ç–‘˚ #Ó|üŒ˝Òe⁄. m+<äTø£+fÒ
#ÓbÕŒ\+fÒ ˙≈£î uÛ≤wü ø±yê*. ø±˙ r|æ m˝≤ ñ+≥T+<√ ˙˝À ˙e⁄ n uÛ≤eqqT
nqTuÛÑ$+#·>∑\e⁄. á uÛ≤eq≈£î |ü⁄≥Tºø£ kÕúq+ Ä‘·àj˚T Ä‘·à qT+&ç yÓ\Tã&˚ uÛ≤eq
Äq+<äy˚T. Á|ü|ü+#·+˝À uÛ≤eq ñqï~ ˇπø ˇø£ÿ{Ï n~ Äq+<äy˚T. m˝≤ n+fÒ ˙e⁄
qyê«\Hêï, m&Ü«\Hêï ˇø£ uÛ≤eq ñ+&Ü*. Ä uÛ≤eH˚ Ä˝À#·q>±, Ä˝À#·H˚ ÁøÏjT· >±
e÷sê*. ø±˙ ˙e⁄ @&çÃHê, q$«Hê ø£˝ÒZ~ Äq+<äeTH˚ uÛ≤eH˚. ˙e⁄ ø£&ÉT |ü⁄u≤“

44
 q$« #·÷&ÉT, ˝Ò<ë bı–* bı–* @&çÃ#·÷&ÉT. á ¬s+&ç+{Ï yÓqTø± ñqï~ ˇπø
uÛ≤eq, Ä uÛ≤eq≈£î ù|s¡T ô|&ç‘˚ <ëìH˚ Äq+<ä+ n+{≤+. ≈£î$T* ≈£î$T* @&çùdÔ...
n|ü⁄Œ&ÉT ìC≤ìøÏ ˙˝À ø£˝ÒZ ‘·è|æÔH˚ Äq+<ä uÛ≤eq n+≥THêï+. n<˚+{Ï @&çùdÔ n~
Äq+<äeT+{≤sê?... $+‘·>± ñ+<˚ nì dü+<˚Vü≤+ edüTÔ+~. ˙e⁄ m+<äT≈£î
qe⁄«‘êy√, m+<äT≈£î ø√dü+ @&ÉTkÕÔy√ u≤>± Ä˝À∫+∫ #·÷&ÉT. u≤>± qe« >∑*Z‘˚
ø£˝ÒZ ‘·è|æÔ... ≈£&ÉTbÕsê @&çùdÔ ø£˝ÒZ ‘·è|æÔ ˇø£ÿ{Ï>± ñ+&É<˚yÓ ÷ Á|üj·T‹ï+∫ #·÷&ÉT. Ä
‘·è|æÔ yÓqTø£ ñqï<˚ eT÷\ uÛ≤eq. Á|ü|ü+#·+˝À s¡ø£s¡ø±\ uÛ≤yê\T ˝Òe⁄. ñqï~
ˇπøÿ uÛ≤eq ÄuÛ≤eq≈£î eT÷\yÓTÆq<˚ Äq+<ä+. Äq+<äy˚T Ä‘·à jÓTTø£ÿ düVü≤»
dü«s¡÷|ü+. ø£qTø£ Ä‘·à qT+&û ñ<ä“$¤ +∫q uÛ≤eq jÓTTø£ÿ \ø£Då + Äq+<ä+ bı+<ä&yÉ T˚ .
n+fÒ @ uÛ≤eq ø£*ZHê <ëì jÓTTø£ÿ >∑eT´+ Äq+<ä+ bı+<ä&Éy˚T. m+<äT ø£+fÒ Ä‘·à
ì‘·´+ Äq+<ä dæú‹˝ÀH˚ ñ+≥T+~. Ä‘·à≈£î Äq+<ä+˝À ñ+&É≥+ ‘·bÕŒ nq´+
nsTTqB @B ˝Ò<Tä . Bìì Ç+ø±düÔ $es¡+>± $X¯Bø£]kÕÔqT. Á|ü|+ü #·+˝À e÷qe⁄\T
øπ e\+ s¬ +&ÉT s¡ø±\ |ò\ü ‘ê\H˚ bı+<äT‘·THêïs¡T. düTK+, <äT:K+ á ¬s+&É÷ ø±≈£î+&Ü
eTπsB bı+<ä˝Òs¡T. eT+∫ |òü*‘·+ eùdÔ düTK+, #Ó&ÉT |òü*‘·+ eùdÔ <äT:K+. ø±˙ Á|ü‹
eTìw” düTK+>± ñ+&É&Üìπø @<Ó’Hê #˚j·÷´\qT≈£î+{≤&ÉT. ø±˙ düTK+>± ñ+&É&É+
ø√dü+ yÓTT<ä˝…{Ϻq |üì dü]>± »s¡>∑ø£b˛‘˚ ˝Òø£ y˚s¡T |òü*‘ê\T eùdÔH˚ <äT:K+>±
e÷s¡T‘√+~. n+fÒ düTKy˚T <äT:K+>± e÷s¡T‘√+~. X¯Øsêì düTK+>± ñ+≥T+<äì
e÷<ë´ìøÏ u≤ìdü ne⁄‘ê&ÉT. düTK+ m≈£îÿej˚T´ø√B› X¯Øs¡+ yê´~Û Á>∑dyÔü TÓ Æ Ä düTKy˚T
<äT:K+>± e÷s¡T‘·T+~. Çø£ÿ&É düTU≤ìø°, <äTU≤ìø° eT÷\yÓTÆq~ ˇø£ÿfÒ. Ç$ ¬s+&É÷
ˇπø <ëì˝À+∫ »ì+#êsTT. m+<äT˝À+∫ n+fÒ uÛ≤eq˝À+∫. á uÛ≤eH˚
Ä˝À#·q\T>± e÷], á Ä˝À#·q\ Á|üø±s¡+ |üì #Ój·T´&É+ »s¡T‘·T+~. á |üì
e\q ø√]q |òü*‘·+ sêø£b˛‘˚, düTK+ nH˚ |òü*‘·+ kÕúq+˝À e#˚Ã<˚ <äT :K+. eT]
düTK+ <äT:K+>± e÷s¡&É+˝À ‘·|ü mø£ÿ&É »s¡T>∑T‘√+~ n+fÒ... ˙e⁄ #˚ùd
Ä˝À#·q˝À¢H˚. ne⁄qT, ˙ dü«ãT~∆‘√ #˚ùd Ä˝À#·q\ e\H˚ ˙ düTK+ <äTK+>±
e÷s¡T‘√+~.

45
 ˙≈£î uÛj
Ñ T· |ü&≥É + n+fÒ Çwü+º ˝Òøb£ ˛sTTHê uÛj Ñ T· ô|fÒº uÛj
Ñ ÷· qø£ ∫Á‘ê\q÷,
dæìe÷\qT Çwü+º >± #·÷kÕÔe⁄. m+<äTø£+fÒ, uÛj Ñ T· + yÓqø£ ñqï~ ≈£L&Ü Äq+<äeTH˚
dü‘ê´ìï Á>∑Væ≤+#·T. ø√|ü+, uÛÑj·T+, kÕ«s¡ú+, ùdïVü≤+, <äj·T, C≤*, ø£s¡TD, ã<ä∆ø£+...
M≥ìï{Ï eT÷\+ ˇø£ÿfÒ. ˇπøÿ uÛ≤eq e÷qe eTqdüT‡˝À s¡ø£s¡ø±\ dü«uÛ≤yê\‘√
s¡÷|ü+ b˛düT≈£î+≥T+~. ˙≈£î ˇø£&çô|’ $|üØ‘·yÓTÆq ø√|ü+ edüTÔ+~. m˝≤>√˝≤ Ä
ø√bÕìï Ä‘·ìô|’ Á|ü<]ä Ù+#·ø£ b˛‘˚ ˙≈£î ‘·è|æÔ ø£\<Z Tä . Ä ‘·è|æÔ yÓqTø£ ñqï~ Äq+<äyT˚ .
@ $<Ûä+>± nsTT‘˚ uÛ≤eq nH˚ n–Z|ü⁄\¢‘√ s¡ø£s¡ø±\ eT+≥\qT düèwæº+ #·>∑\yÓ÷
Ä<˚ $<Û+ä >± Ä‘·à qT+&ç yÓ\Te&çq Äq+<ä eT÷\eT>∑T ˇø£ÿ uÛ≤eqH˚ eTq Ä˝À#·q\
<ë«sê s¡ø£s¡ø±\ nqTuÛÑyê\T>± e÷s¡TÃ≈£î+≥THêï+.
eT] <äT:Ky˚T ˝Ò≈£î+&Ü ì‘·´+ dü+‘√wü+>± ñ+&É{≤ìøÏ @+ #˚j·÷´*?
á Á|üX¯ï≈£î düe÷<Ûëq+ ‘Ó\T‡ø√yê\+fÒ ndü\T <äT:K+ m+<äT≈£î ø£\TZ ‘·T+<√
‘Ó\TdüTø√yê*. eTq |üqT\T #Ó&bç ˛e&É+ e\q, eTq+ ø√s¡T≈£îqï <ëìø£+fÒ e´‹πsK
|òü*‘ê\T sêe&É+ e\H˚ <äT:K+ ø£\TZ‘·T+~. eT] á e´‹πsK |òü*‘ê\qT ø£*Z+#˚
<Óes¡T. ˙ Ä˝À#·q˝Ò m|ü⁄Œ&Ó‘’ ˚ ˙ Ä˝À#·q\qT ì*|æyk˚ ÕÔy√ n|ü⁄&˚ ˙≈£î dü+‘√wü+>±
ñ+&˚+<äT≈£î ø±yê*‡q ˇπø ˇø£ Ä˝À#·q düTŒ¤]düTÔ+~. n+fÒ ˙ |ü]$T‘· ãT~∆
<ë«sê #˚ùd s¡ø£s¡ø±\ Ä˝À#·Hê\qT ì*|æy˚ùdÔ... ˙ düeTdü´≈£î |ü]cÕÿs¡ e÷sêZìï
dü÷∫+#˚ ˇπø ˇø£ÿ Ä˝À#·q edüTÔ+~. m+<äTø£+fÒ Ä‘·à Äq+<ä dæú‹˝À ñ+&É{≤ìπø
Á|üj·T‹ïk˛Ô+~. ø±˙ ˙ <˚Vü≤+ <ëìøÏ $s¡T<ä∆+>± |üì #˚düTÔ+~. ˙ eTqdüT Ç+ø±
$s¡T<ä+∆ >± |üì #˚dTü +Ô ~. Ä‘·à qT+&ç ãj·T\Œ&çq uÛ≤eq K∫Ñ·+>± ˇø£ Ä˝À#·q>±
s¡÷|ü⁄~<äT›ø√yê*. Ç<˚ dü«#·Ã¤yÓTÆq <Ó’Mø£yÓTÆq Ä˝À#·q. á Ä˝À#·q ‘√fÒ ˙e⁄ |üì
#˚jT· >∑*‘Z .˚ .. ˙≈£î K∫Ñ·+>± düTK+>± ñ+&É>\∑ |òü*‘·+ e∫ÃqfÒº. ø±˙ e÷qe⁄&ÉT
ˇø£ düeTdü´qT |ü]wüÿ]+#·&ÜìøÏ \ø£\å ø=B› |ò*ü ‘·+ ˝Òì Ä˝À#·q\qT #˚d÷ü Ô ì»+>±
|òü*‘·+ Çe«>∑\ (Ä‘·à uÛ≤eq qT+&ç e∫Ãq) Ä ˇø£ÿ Ä˝À#·qq÷ |ü{Ϻ+#· Tø√e&É+
˝Ò<äT. Ä‘·à jÓTTø£ÿ uÛ≤eq qT+&ç e∫Ãq ˇπø ˇø£ÿ Ä˝À#·qqT qTe⁄« Á>∑Væ≤+#·>∑*Z
|üì #˚ùdÔ, |òü*‘·+ K∫Ñ·+>± düTK<ëj·Tø£y˚T. m+<äTø£+fÒ ˙˝À Ä‘·à e⁄+~., Ä
Ä‘·à Äq+<ä dæú‹øÏ Ä≥+ø£+ ø£\Z ≈£L&É<ä+fÒ ˙ |üqT\≈£î #·ø£ÿì |ü]cÕÿs¡+ #·÷|ü>∑\
46
uÛ≤eqqT, Ä˝À#·qqT |ü⁄{Ϻ+#ê*. ˙˝À ñqï Ä‘·à ì‘·´eT÷ ìqTï dü+‘√wü ô|fÒº
|ü]cÕÿsê\H˚ dü÷∫düTÔ+~. ø£qTø£ ˇø£ düeTdü´ e∫Ãq|ü⁄Œ&ÉT <ëìì |ü]wüÿ]+#˚
HÓ|ü+‘√ s¡ø£s¡ø±\ Ä˝À#·q\T #˚j·T&É+ e÷H˚ùdÔ... eTÚq+>± ñ+&É>∑*Z ‘˚... @
Ä˝À#·q‘√ nsTT‘˚ |ü]cÕÿs¡+ dü]>±Z »s¡>∑>∑\<√ n≥Te+{Ï ˇπøÿ Ä˝À#·q H˚ Ä‘·à
qT+&ç yÓ\Te&ÉT‘·T+~. düeTdü´≈£î |ü]cÕÿs¡+ Ä˝À#·q‘√ »s¡>∑<äT. Ä˝À#·q\qT
ì\|ü&É+ e\q »s¡T>∑T‘·T+~.
m+‘· düeTdü´ nsTTHê... e+<ä\ ø=B› Ä˝À#·q\T #˚dæ |ü]wüÿ]+#ê\ì
uÛ≤$kÕÔ+. ø±˙ e+<ä Ä˝À#·q\q÷ |ü]>∑D˝ÀøÏ rdüTø√+. MT ãT~∆ <ë«sê ‘·]ÿ+∫
Ä e+<ä˝À+∫ >=|üŒ>± nìŒ+#˚ ˇø£ÿ Ä˝À#·qH˚ mqTïø=+{≤+. ø£qTø£ $T–*q
99 Ä˝À#·q\T eè<Ûëj˚T. ø±˙ Ä 99 Ä˝À#·q\ e\q ˇø√ÿ kÕ] eTq+ ‘·|⁄ü Œ<√e˝À
|üì #˚kÕÔ+. ø£qTø£ eTÚHêìøÏ $T+∫q |ü]cÕÿs¡ e÷s¡Z+ eTs=ø£{Ï ˝Ò<ä T. MTs¡T
eTÚq+>± ñ+&É>∑*Z‘˚ MT jÓTTø£ÿ n+‘·sê‘˚à dü]jÓTÆ q Ä˝À#·qqT MT≈£î n+~düT+Ô ~.
n˝≤ ø±<äì MTs¡T Ä˝À∫+#·&É+ yÓTT<ä˝…&ç‘˚ Ä‘·à jÓTTø£ÿ Ä |ü]cÕÿsêìï MTs¡T
n+<äTø√˝Òs¡T. BìøÏ mH√ï ñ<ëVü≤s¡D\T MT J$‘ê\˝ÀH˚ »]– ñ+{≤sTT. MTs¡T
@<Ó’Hê düeTdü´‘√ uÛ≤<ä|ü&ç <ëì |ü]cÕÿs¡+ ø√dü+ >∑+≥\T >∑+≥\T Ä˝À∫+∫Hê
ˇø√ÿ kÕ] ˝≤uÛÑ+ ñ+&É<äT. ø±˙ Ä˝À∫+#·&É+ e÷ì, |üs¡<Ûë´q+>± kÕïq+
#˚düTÔqï|ü⁄Œ&√, ‘√≥ |üì #˚düTÔqï|ü⁄Œ&√ #·≥T≈£îÿq ˇø£ÿ Ä˝À#·q dü TŒ¤]+∫, n<˚
|ü]cÕÿs¡+>± e÷s¡T‘·T+~. Ç˝≤+{Ï$ n+<ä] J$‘ê˝À¢H√ »]– ñ+{≤sTT. MTs¡T
u≤>± ns¡ú+ #˚düTø√+&ç. MTs¡T Ä˝À#·q\T m≈£îÿe>± #˚ùdÔ Á|üXÊ+‘·+>± ñ+&É˝Òs¡T.
Á|üXÊ+‘·+>± ˝Òì eTqdüT dü]>± Ä˝À∫+#·˝Ò<äT. m|ü⁄Œ&Ó’‘˚ Ä˝À#·q\˙ï ø£{Ϻô|{Ϻ,
Á|üXÊ+‘·+>± ñ+&É>∑\s√ Ä Á|üXÊ+‘·‘· ˝À+#˚ eTq≈£î |ü]cÕÿs¡+ #·÷ù| Ä˝À#·q\T
ekÕÔsTT. Ç~ ˙e⁄ |üP]Ô>± ns¡ú+ #˚düT≈£î+fÒ... ˙y˚ ì‘·´ XÊ+‘· dü« s¡÷|ü⁄&ç$. ˙y˚
ì‘ê´q+<ä uÛÑ]‘·T&ç$.
MTs¡T MT≈£î ø£\>±*‡q |òü*‘êìï e÷Á‘·y˚T >±&ÛÉ+>± yê+∫Û+#·+&ç. ø±˙ Ä
|ò*ü ‘·+ sêe&ÜìøÏ m˝≤ |üì #˚j÷· * nì Ä˝À∫+#·ø+£ &ç. MT dü«ãT~∆‘√ Ä˝À∫+#˚

47
Ä˝À#·q\T |üì #˚j·Tø£b˛e#·TÃ. MTs¡T eTÚq+>± ñ+&ç |òü*‘êìï >±&ÛÉ+ >±
yê+∫+#·>∑*Z‘˚... Ä |òü*‘·+ <äø£ÿ>∑\ n‘·´<äT“¤‘· Ä˝À#·q Ä‘·à uÛ≤ eq qT+&˚
K∫Ñ·+>± edüTÔ+~. Ç<˚ dü‘·´+. Ç<˚ eTìwæ ì‘·´eT÷ Á|üXÊ+‘·+>± J$+#·&ÜìøÏ
>∑\ ˇπø ˇø£ÿ e÷s¡Z+. Ä˝À#·q\T ˝Òì ìX¯Ã\ dæú‹ Äq+<äeTTqT bı+<˚ @¬ø’ø£
e÷s¡Z+. ø±˙ Ä˝À#·q\T sêì ø£åDy˚T e÷qe J$‘·+˝À ñ+&ÉuÀe⁄.
m+<ä T ø£ + fÒ ∫qïHê{Ï qT+&û eTq+ Ä˝À#· q \ dü V ü ≤ yêdü + ‘√H˚
Áã‘·T≈£î‘·THêï+. yê{Ïì n+‘· düT\uÛÑ+>± e<ä*+∫ø√e&É+ kÕ<Ûä´+ ø±<äT. n˝≤
nì |üP]Ô>± nkÕ<ä´eT÷ ø±<äT. eTq #˚CÒ‘·T˝≤ eTq+ ø£\T>∑CÒdüTø=H˚ e´s¡ú
Ä˝À#·q\qT ø=~›ø=~›>± e<ä*+#·T≈£î+≥÷ yÓ[‘˚ ø=+‘· ø±˝≤ìøÏ n˝≤ ñ+&É>∑\
Á|üXÊ+‘· dæú‹ì <ë<ë|ü⁄>± eTq+ nqTuÛÑ$+#·>∑\+. nedüs¡+ ˝Òì Ä˝À#·q\‘√
Ä+<√fi¯q\T ‘Ó#·TÃø=H˚ kÕ<Ûës¡D n\yê≥Tì e÷qTø√e&ÜìøÏ Á|ü‹ s√p ø£˙dü+
ˇø£ >∑+≥ ≈£L&Ü n+<äT ø√dü+ $ìjÓ÷–+#·˝ÒeTT... n|ü⁄Œ&ÉT e÷ |ü]dæú‹ @+{Ï?
nì n&ç>π yê]øÏ Hê<=ø£ÿfÒ düe÷<Ûëq+. n≥Te+{Ï yê]ì 33 ø√≥¢ eT+~ <˚e‘·\˝À
ˇø£ÿs¡T ≈£L&Ü s¡øÏå+#·˝Òs¡T. m+<äTø£+fÒ eTq J$‘êìï HêD´‘·>± eT\#·Tø√>∑\ X¯øÏÔ
eTq≈£î ñ+~. n<Ó˝≤, eTq J$‘êìï eTq+ HêD´‘·>± m˝≤ eT\#·Tø√>∑\+.
n<ä+‘ê ø£s¡à Á|üø±s¡+ »s¡T>∑T‘·T+~ ø£<ë! nì n&çπ> yês¡T ˝Òø£b˛˝Ò<äT. ø£s¡à
|òü*‘êìï K∫Ñ·+>± nqTuÛÑ$+∫ rsê*‡+<˚. ø±˙ q∫Ãq ø£sà¡ <ë«sê Ä |ò*ü ‘êìï
nqTuÛ$Ñ +#·>\∑ mìïø£ X¯øÔÏ eTq nVü≤+ø±sêìøÏ ñ+~. Bìì ∫qï ñ<ëVü≤s¡D <ë«sê
$e]kÕÔqT.
˙e⁄ á s√E r|æ ‹q>∑˝ÒZ ø£s¡à |òü\+ nqTuÛÑ$+#ê*, nqTø√+&ç. ˙
Çwüº+ e∫Ãq r|æ |ü<ës¡∆+ ‹H˚ mìïø£ ˙≈£î+~. ˙e⁄ \&ÉT¶, C≤+Á^, u§ã“≥T¢,
>∑T˝≤uŸ C≤eTTHé... M{Ï˝À @<Ó’Hê ˙ Çwüº Á|üø±s¡+ mqTïø√e#·TÃ. ø±˙ M≥ìï{Ï
<ë«sêq÷ ìC≤ìøÏ r|æì nqTuÛÑ$+#ê*‡q ø£s¡à |òü\+ rs¡T‘·T+~.
˙e⁄ <Ûäq qcÕºìï uÛÑ]+#·>∑\ ø£s¡à |òü\+ nqTuÛÑ$+#ê*‡ e∫Ã+<äqTø√+&ç.
n|ü⁄Œ&ÉT ˇø£ÿ s¡÷bÕsTTì b˛>=≥Tºø=ì nsTTHê ˝Ò<ë \ø£å s¡÷bÕ\ qcÕº ìï
48
uÛÑ]+#·sTTHê Ä ø£s¡à |òü˝≤ìï nqTuÛÑ$+#·e#·TÃ. <Ûäq qwüº+ »s¡>±\+‘˚, n~
s¡÷bÕj·÷, ø√{Ï s¡÷bÕj·T˝≤ nì $wüj·T+ ø±<äT. ø£s¡à <äèwæº˝À s¡÷bÕsTT nsTTHê,
ø√{Ï s¡÷bÕj·T\T◊Hê ˇø£ÿfÒ. ˙≈£î ø√{ÏX¯«s¡T&ÉjÓ÷´ ø£s¡à |òü\+ ñ+<äqTø√. n|ü⁄Œ&ÉT
˙e⁄ @ |ü˙ #Ój·T´≈£î+&Ü... ø£s¡à |òü\+ ñ+~ ø£<ë... @+ #˚j·Tø£b˛sTTHê H˚qT
ø√{°X¯«s¡TDÏí nsTTb˛e#·Tà nì yÓ≥ø±s¡+>± e÷{≤¢&˚yês¡THêïs¡T. ø±˙ ˙ X¯Øs¡+‘√
ø±<äT... ˙≈£î e#˚à dü«|üï+˝À... ˙e⁄ ø√{°X¯«s¡Tì dæú‹ì nqTuÛÑ$kÕÔe⁄. ne⁄qT
ì»y˚T ˙e⁄ ø√{°X¯«s¡Tì dæú‹ì nqTuÛÑ$+#ê*‡ eùdÔ... @+ #˚j·Tø£b˛sTTHê
nqTuÛ$Ñ +#·>\∑ e⁄. ø£sà¡ |ò˝ü ≤ìï nqTuÛ$Ñ +#ê*‡+~, eTq X¯Øs¡+ ˝Òø£ eTq eTqdüT\T
e÷Á‘·y˚T. ˙e⁄ @MT #˚j·T≈£î+&Ü ≈£Ls¡TÃì ˙ eTqdüT˝À ø√{ÏX¯«s¡Tì dæú‹ì
nqTuÛ$Ñ +#·>\∑ q˙, Ä ø£sà¡ |ò\ü + Hê≈£î ñ+<ä˙ ø£\\T ø£+≥÷ ñ+fÒ... n|ü⁄&ÉT
@eTqdüT‘√ Ä ø£\\T ø£+{≤y√... Ä eTqdüT‡ <ë«sêH˚ Ä |òü*‘êìï ø£\˝À¢
nqTuÛÑ$kÕÔe⁄. ˇø£ÿ{Ï >∑Ts¡TÔ+#·Tø√+&ç. ø£s¡à |òü˝≤ìï nqTuÛÑ$+#ê*‡+~ ≈£L&Ü ø£s¡à
#Ój·T´&É+ <ë«sê e÷Á‘·y˚T. ˙ eTqdüT‘√ #˚ùd |üìøÏ eTqdüT‘√q÷, X¯Ø s¡+‘√ #˚ùd
|üìøÏ X¯Øs¡+‘√q÷ ø£s¡à |òü˝≤*ï nqTuÛÑ$+#ê*‡ edüTÔ+~.
˙e⁄ ìs¡+‘·s¡+ ˙ eTqdüT‘√ Ä˝À#·q nH˚ ø£s¡à\qT #˚dü÷ÔHêïeqTø√...
˙≈£î n+‘·+ ˝Ò≈£î+&Ü Ä ø£s¡à |òü˝≤\T eT∞fl ˙ eTqùd nqTuÛÑ$+#ê*‡
edüTÔ+~. ø£qTø£ |üìøÏsêì Ä˝À#·q\T #˚dü÷Ô ñ+fÒ... J$‘ê+‘·+ e÷qdæø£+>±
˙e⁄ Ä˝À#·q\T #˚d÷ü HÔ ˚ ø£sà¡ |ò*ü ‘êìï nqTuÛ$Ñ kÕÔe⁄. Ç~ ìqTï |üP]Ô>± e÷qdæø+£ >±
Á|üXÊ+‘·‘≈· î£ <ä÷s¡+ #˚dTü +Ô ~. kÕ<Û´ä yÓTqÆ +‘· es¡≈î£ eTqdüTqT Ä˝À#·Hê s¡V≤æ ‘·+>± ñ
+#·>*∑ ‘Z ˚ ‘·sê«‘· eTqdüT≈£î eT∞fl Ä˝À∫+#˚ ªø£s¡à |òü˝≤ìï nqTuÛÑ$+#˚ neø±X¯+ ñ
+&É<äT. ˙e⁄ á s√E e÷qdæø£ e´<ÛäqT nqTuÛÑ$düTÔHêï e+fÒ <ëì ns¡ú+... |üPs¡«+
˙e⁄ eTqdüT‘√ #˚dæq Ä\#·q\H˚ ø£s¡à˝Ò ø±s¡DeTì eTs¡Te≈£L&É<äT. á s√E
qT+&ç ˙ eTqdüT˝À ˝À#·q\ì ìØ«s¡´+ #˚dü÷Ôb˛‘˚... ø=ìï s√E\≈£î e÷qdæø£+>±
nqTuÛÑ$+#ê*‡q ø£s¡à |òü˝≤\ nH˚ Ä˝À#·qH˚ ñ+&É<äT. n|ü⁄Œ&ÉT ˙e⁄ ìX¯Ã˝≤q+<ä
dæú‹øÏ <ä>∑Zs¡e⁄‘êe⁄.
49
 ø±˙! ñqï≥Tº+&ç H˚qT m˝≤ Hê eTqdüT qT+&ç Ä˝À#·q\qT <ä÷s¡+
#Ój·T´>∑\qT? n˝≤ Á|üj·T‹ïdüTÔqï ø=B› Ç+ø± Ä˝À#·q\T m≈£îÿee⁄‘·THêïj˚T? nì
yêb˛yê*‡q nedüs¡+ ˝Ò<äT. ndü\T ˙e⁄ Ä˝À#·q\qT ì*|æy˚j·÷\qï Ä˝À#· H˚
ñ|üjÓ÷–+#·sê<äT. Ä˝À#·q\qT ì\bÕ\+fÒ yê{Ï eT÷˝kÕúHêìï ø£≥&º ç #Ój÷· ´*.
˙e⁄ Ä˝À#·q\T #˚j·T&ÜìøÏ eTT&ç düs¡≈£î @$T≥+fÒ ˙ yÓT<ä&ÉT˝À ìπøå|æ+#·ã&çq
C≤„|üø±\ ∫Á‘ê\T ˙e⁄ Ä|æ˝Ÿ |ü+&ÉT u§eTàqT yÓTT<ä≥ ˙ eTqdüT˝À #·÷&É≈£î+&Ü Ä
|ü+&ÉT >∑T]+∫ Ä˝À∫+>∑\y˚yÓ÷ Á|üj·T‹ï+#·T n~ nkÕ<Ûä´+. yÓT<ä&ÉT qT+&ç <ëìøÏ
dü+ã+~Û+∫q ∫Á‘ê\T n+<äø£b˛‘˚ ndü\T Ä˝À#·q |ü⁄≥º&É+ ndü+uÛÑe+. yÓT<ä&ÉT
˝Òø£b˛‘˚ Ä˝À#·q\T ˝Òe⁄. yÓT<ä&ÉT ˝Ò≈£î+&Ü mø£ÿ&çøÏb˛‘·T+~? ˙ X¯ Øs¡y˚T ˝Òø£b˛‘˚
yÓT<ä&TÉ ˝Ò<Tä ø£<ë. eT] X¯Øsêìï ˝Ò≈î£ +&Ü m˝≤ #Ój÷· ´*? Hê X¯Øs¡+ Hê <ä>sπZ∑ ñ+~
ø£<ë? ˙e⁄ ì»+>± X¯Øsêìï HêX¯q+ #Ój·÷´*‡q |üì ˝Ò<äT. πøe\+ ˙ }Vü ‰˝À¢ Ä
|üì #˚ùdÔ #ê\T. eTq+ }Vü‰\ <ë«sê #Ój·T´˝Òì |üì n+≥÷ á düèwæº˝À ˝Ò<äT.
∫e]øÏ uÛÑ>∑e+‘·Tìï ‘Ó\TdüTø√yê\Hêï... (eTqdüT) }Vü≤ ˇø£ÿfÒ $T–*q <ë].
˙e⁄ @ |üì #Ój·T´≈£î+&Ü U≤∞>± ñqï|ü⁄Œ&˚ ˙≈£î Ä˝À#·q\T m≈£îÿe>± ekÕÔsTT.
n˝≤+≥|ü⁄Œ&ÉT ˙e⁄ ˇø£ |üì #Ój·÷´*. ˙ e⁄qï #√≥T qT+&ç ˙ uÛÖ‹ø£ X¯ Øsêìï
mes√ m‘·TÔ¬ø[fl ø±*à ã÷&ç<ä #˚XÊs¡ì }Væ≤+#·+&ç. á }Vü≤qT ø£fi¯ófl ‘Ós¡#·Tø=ì
nsTTHê #Ój·T´>∑\+. ˙ e⁄qï #√≥T˝À ˙ X¯Øs¡+ ˝Òq≥T¢ }Væ≤+#·>∑*Z‘˚ Çø£ $T–*
ñ+&˚~ ˙eTqùd. Ç|ü⁄Œ&ÉT ø£fió¯ fl eT÷düTø=ì MT e÷qdæø£ X¯Øs¡+ ≈£L&Ü HêX¯qyÓT+Æ <äì
}Væ≤+#·+&ç. Çø£ $T–˝Ò~ ˙ Ä‘·à e÷Á‘·y˚T Ç|ü⁄Œ&ÉT... á ˙ Ä‘˚à $X¯«eT+‘ê
yê´|æ+∫ ñqï≥Tº. á düeTdüú Á>∑Vü‰\T, qø£åÁ‘ê\÷, dü÷s¡´ #·+Á<äT\÷ ne˙ï ˙
Ä‘·à˝À |ü˝Ò ñHêïsTT nì. yê{Ïì <ë{Ï ˙e⁄ á düèwæº n+‘ê yê´|æ+∫ ñHêïeì
nqTuÛÑ÷‹ #Ó+<ä&É+ yÓTT<ä≥\T ô|&ç‘˚... Çø£ ˙≈£î Ä˝À∫+#·&ÜìøÏ á $XÊ«ìøÏ
Äe\ @B ñ+&É<äT. á dæú‹˝À ˙e⁄ ñ+&É≥+ kÕ<Ûäq #˚ùdÔ #ê\T. sêqT sêqT á
dæú‹ ˙≈£î ˙eqT≈£îqï yÓ+≥H˚ ÁbÕ|æÔ+∫ ìqTï Ä˝À#·Hê s¡Væ≤‘·Tìï K∫Ñ·+>±
#˚jT· >∑\<äT. ˇø£ÿ e÷≥˝À #ÓbÕŒ\+fÒ ˙ eTqdüTqT ˙ uÛÖ‹ø£ X¯Øs¡+‘√ nqTdü+<Ûëq+
#˚ùdÔ... ˙e⁄ e÷eT÷\T eTìwæ$, n<˚ eTqdüT‡qT ˙ X¯Øs¡+ qT+&ç ‘·|æŒ +∫ ˙
50
Ä‘·à˝À ø£*ù|ùdÔ ˙e⁄ uÛÑ>∑e‘Y dü«s¡÷|ü⁄&çy˚. Ç<˚ Ä<Ûë´‹àø£ kÕs¡+ Çø£ÿ&É H˚qT
ìX¯Ã\dæú‹˝À ñ+&É&ÜìøÏ yÓTT<ä≥ ˙ uÛÖ‹ø£ s¡÷bÕìï ‘·sê«‘· ˙ e÷qdæø £ s¡÷bÕ˙ï
q•+|üCÒj·TeTì #ÓbÕŒqT. ìC≤ìøÏ e÷qdæø£ s¡÷bÕìï HêX¯q+ #˚j·T&É+ »s¡>∑<äT.
˙ eTqdüTqT Ä‘·à˝À \j·T+ #˚j·÷* nì nq&É+ dü]jÓÆTq~. ìX¯Ã˝≤q+<ä dæú‹˝À
ñqï|ü⁄Œ&ÉT ≈£L&Ü ˙ Ä‘·à≈£î H˚qT Ä‘·à dü«s¡÷|ü+˝À ñHêïqT, H˚qT $X¯«eT+‘ê
yê´|æ+∫ ñHêïqT. nH˚ uÛ≤eq ñ+≥T+~. ìC≤ìøÏ Ç~ ≈£L&Ü K∫Ñ·yÓTÆq Ä‘·à
dæú‹ ø±<äT. ø±˙ á uÛ≤eq‘√ ˙e⁄ Ä‘·à dæú‹˝À ñ+&É>∑*Z‘˚ ø±ùd|ü{ÏøÏ á uÛ≤e+
≈£L&Ü Ä‘·à˝ÀH˚ ©qyÓTÆb˛‘·T+~. n|ü⁄Œ&ÉT H˚qT Ä‘·à dü«s¡÷|ü⁄&ç>± ñHêïqT. nqï
Ä ˇø£ÿ uÛ≤eq ≈£L&Ü b˛sTT. ˙e⁄ ˙ ì» dæú‹˝À ñ+&çb˛‘êe⁄. Çø£ÿ&É Çø£ $T–˝Ò~
@B ˝Ò<äT. Äq+<ä+ ‘·bÕŒ. Ç<˚ ˙ düVü≤» dæú‹ nì Áo s¡eTDT\ yês¡T ñ
|ü<•˚ +#ês¡T. á düV≤ü » dæ‹ú ì kÕ<Û´ä yÓTqÆ +‘· m≈£îÿe>± nuÛ≤´dü+ #˚ùdÔ ø=+‘· ø±˝≤ìøÏ
@ Á|üj·T‘·ïeT÷ ˝Ò≈£î+&ÜH˚... πøe\+ ˇø£ÿ dü+ø£\Œ+‘√H˚ ˙e⁄ uÛÑ>∑e ‘Y kÕø屑êÿs¡+
#˚düTø√>∑\ dæú‹ \_ÛdTü +Ô ~. n|ü⁄Œ&ÉT düèwæ˝º À ˙y˚ |üse¡ ÷q+<ä uÛ]Ñ ‘·T&ÉT, dü∫Ñêq+<ä
dü«s¡÷|ü⁄&>ç ± ñ+{≤e⁄.

b b b b

51
 yÓ÷ø£å+ n+fÒ
H˚qT mes¡T? nH˚ Á|üX¯ï≈£î düe÷<Ûëq+ ‘Ó\T‡ø√>∑*Z, H˚qT Ä‘·àqT,
|üs¡e÷‘·àqT, Äq+<ä dü«s¡÷|ü⁄&çì nqï ms¡Tø£ ø£*Zq|ü⁄&ÉT H˚qT Ä‘· à>± ñHêïqH˚
uÛ≤eqqT ≈£L&Ü eT]∫b˛sTT Ä‘·à ‘êqT>± düVü≤» dæ<ä∆yÓTÆq|ü⁄Œ&ÉT es¡íq≈£î n+<äì
Äq+<ëìï nqTuÛÑ$kÕÔe⁄. ˙ <˚Vü≤+, eTqdüT q•+∫Hê ˙e⁄ XÊX¯«‘·T&ÉyÓ’
e´edæ‘ú y· TÓ bÆ ˛‘êe⁄. Ç˝≤ Ä‘·à>± ñ+&É≥+ nH˚ Á|üÁøÏjT· qT ˙≈£î qTe⁄«>± Á|üjT· ‹ï+∫
kÕ~ÛkÕÔe⁄. πøe\+ ˙e⁄ ìÁ<ëedüú˝À ø±≈£î+&Ü ms¡Tø£˝À n+fÒ #Ó’‘·Hê´edüú˝ÀH˚
Ä‘·à‘·‘ê«ìï Á>∑Væ≤#·>∑\e⁄. á nqTuÛÑe+ m+‘·ùd|ü⁄ ñ+≥T+<ä+fÒ ˙≈£î ˙ <˚Vü≤+
>∑T]+∫ ˝Ò<ë eTqdüT >∑T]+∫ >∑Ts¡TÔsêq+‘·es¡≈£L ø=qkÕ>∑T‘·T+~. ˙e⁄ Ä‘·à
dæú‹˝À ñ+&É>± ˙ <˚Vü≤ uÛ≤eq düTŒ¤]+∫q yÓ≥H˚ Äq+<ëedüú≈£î Ä≥+ø£+ ø£*Z eT[fl
˙e⁄ Á|ü|ü+#·+˝ÀøÏ e∫Ã|ü&ÉT‘êe⁄. Ç˝≤ m+<äT≈£î »s¡T>∑T‘·T+<ä+fÒ... ø£s¡à\T
#˚düTÔ+&É>± Ä‘·à dæú‹˝À ñ+&É≥+ kÕ<Ûës¡D e÷qe⁄\≈£î kÕ<Ûä´+ ø±<äT. m+<äTø£+fÒ
@<ÓH’ ê |üì #˚j÷· \+fÒ <ëì >∑T]+∫ Ä˝À∫+#ê*‡q |ü]dæ‹ú ñ+≥T+~. ˙ ãTÁs¡˝À
Ä˝À#·q\Tqïe+fÒ... ˙e⁄ Ä‘·à≈£î <ä÷s¡yTÓ ‘Æ T· qïf….º ˙e⁄ m+<äT≈£î ø£sà¡ (|üì) #˚j÷· *‡
edüT+Ô <ä+fÒ ˙á |üPs¡« ø£sà¡ |ò˝ü ≤\qT nqTuÛ$Ñ +#·&Üìπø. m|ü⁄Œ&Ó‘’ ˚ ˙ |üPs¡« ø£sà¡ \˙ï
|òü*‘ê\qT nqTuÛÑ$+#·ã&ç X¯Sq´eTÚ‘êjÓ÷ n|ü⁄Œ&ÉT ˙e⁄ @ ø£s¡à |òü˝ ≤˙ï
nqTuÛÑ$+#·&ÜìøÏ eTs√ ø£s¡à #˚j·÷*‡q nedüs¡+ ñ+&É<äT. m|ü⁄Œ&Ó’‘˚ ø£s¡à X¯Sq´+
ne⁄‘·T+<√ n|ü⁄Œ&ÉT ˙˝À Ä˝À#·q\T+&Ée⁄. á dæú‘˚ Ä‘·à˝À ©qyÓTÆb˛e&ÜìøÏ
kÕ<Ûä´eTÚ‘·T+~. ø±˙ @ ø£s¡à #˚j·T≈£î+&Ü mes¡÷ Á|ü|ü+#·+˝À ñ+&É˝Òs¡T. }|æ]
|”\Ã&É+, ˝Òe&É+, q&Ée≥+ ≈£L&Ü ø£s¡à˝Ò. ˙e⁄ ø£s¡à|òü˝≤ìï nqTuÛÑ$+#·&ÜìøÏ ˇø£
|üì #˚j·T&É+ yÓTT<ä\&ÉT‘êe⁄. n˝≤ Ä |üì #˚ùd≥|ü⁄Œ&ÉT ˙e⁄ Ä |üì <ë«sê mH√ï
‘·|ü⁄Œ\T, ˇ|ü⁄Œ\T #˚dæ bÕ|ü |ü⁄D≤´\qT eT÷≥>∑≥Tºø=+{≤e⁄. eT∞fl á bÕ|ü|ü⁄D≤´\
|òü˝≤\qT nqTuÛÑ$+#·&ÜìøÏ ø£s¡à\T #˚dü÷ÔH˚ ñ+&Ü*‡ edüTÔ+~. n+fÒ ˙≈£î \ø£å
52
»qà˝…H’ ê á >=\TdüT q&ÉTdü÷HÔ ˚ ñ+≥T+~. m|ü⁄Œ&Ó‘’ ˚ ø£sà¡ |ò\ü + X¯Sq´+ ne⁄‘·T+<√
n|ü⁄Œ&˚ ˙e⁄ Ä‘·à>± ñ+&çb˛e&É+ ≈£î<äTs¡T‘·T+~. ø±˙ Ç~ »s¡>∑<äT. m+<äTø£+fÒ
ø£sà¡ \T #˚jT· ≈£î+&Ü ñ+&É≥+ kÕø屑·÷Ô Ä Áo ø£èwüß&í øπç ‘·|Œü ˝Ò<Tä . eT] á düeTdü´≈£î
|ü]cÕÿs¡y˚T+{Ï. yÓ÷øå±ìøÏ n+<ä]øÏ ns¡Ω‘· ñ+<äHêïπs, á $wüj·T+ #·<äe⁄‘·T+fÒ
ndü\T uÛ÷Ñ $Tô|’ ˇø£ÿ]¬øH’ ê yÓ÷ø£+å dæ~+∆ #·>\∑ <ë nH˚ nqTe÷q+ ek˛Ô+~ n+{≤s¡T.
MTs¡T MT nqTe÷q+ ì»y˚T. ø£sà¡ \qT X¯Sq´+ #˚dTü ø√e≥+ ˇø√ÿkÕ] mH√ï »qà\T
ne⁄‘·T+~. ø±˙ ø=+<ä]øÏ á »qà˝ÀH˚ n~ kÕ<Ûä´eTÚ‘·T+~. ˙e⁄ nqTø√e#·TÃ.
H˚qT ø£s¡à |òü˝≤\qT X¯Sq´+ #˚düTø√e&ÜìøÏ ø£˙dü+ e+<ä »qà˝…’Hê m‘êÔ*‡
edüTÔ+<˚yÓ÷qì. ø±˙ ˇø£ $wüj·T+ ˙e⁄ >∑Ts¡TÔ+#·Tø√yê*. ˙øÏ~ mH√ï »qà nì
˙e⁄ nqT≈£î+≥THêïe⁄? ãVüQXÊ Ä e+<√ »qà Ç<˚ ø±e#·TÃH˚yÓ÷ Á|ü‹ düeTdü´≈£L
e÷s¡Z+ ˝Òø£b˛˝Ò<äT. m|ü⁄Œ&Ó’‘˚ ˙e⁄ Ä‘·à dæú‹˝À ñ+&É≥+ kÕ<Ûäq #˚ dü÷Ô... Ä
|üs¡e÷‘·à˝À ©qeTe⁄‘êy√ Ä düeTj·T+˝À ˙e⁄ bı+<˚ jÓ÷>∑ X¯øÔÏ ˙ |üPs¡« ø£sà¡
|ò˝ü ≤\qT mìï+{ÏH√ ø±*à y˚dTü +Ô ~. Ä‘·à C≤„ì>± ñqï+‘· es¡≈L£ ìqTï @ ø£sà¡ |ò\ü eT÷
n+≥<äT. ˙e⁄ m≈£îÿe düeTj·T+ Ä‘·à>± ñ+&çb˛‘˚ ‘·«s¡‘«· s¡>± >±˙ |üPs¡«ø£sà¡ \˙ï
ø£j
å T· eTe⁄‘÷· ekÕÔsTT. á $<Û+ä >± Ä‘·à˝À ©qyÓTÆ ñ+≥÷ ˙e⁄ ˙ |üPs¡«ø£s¡à\T
q•+|üCÒdüTø=H˚ neø±X¯+ e⁄+~.
á $wüj·TeTTqT uÛÑ>∑eBZ‘· ÁøÏ+~ XÀø£¢eTT\‘√ $e]k˛Ô+~.
j·TkÕÔ«‘·às¡‹πse kÕ´‘Y Ä‘·à ‘·è|üÔX¯Ãe÷qe: ˆ
Ä‘·àH˚´e#· düqTÔwüº: ‘·q´ ø±s¡´+ q $<ä´‘˚ˆˆ
me&ÉT Ä‘·à dü«s¡÷|üeTT q+<äT Äq+<ä |üPs¡«ø£eTT>± eT>∑Tï&Ó’j·TT+&ÉTH√, n‘·&ÉT
<˚V≤ü <Ûsä à¡ eTT\T q&É#T· #·Tqï|üŒ{ÏøÏ ≈£L&Ü mqï{ÏøÏ ø£sà¡ |ò\ü eTTqT bı+<ä&TÉ . @\qq>±
Ä‘·à C≤„qeTT#˚ ìs¡+‘·s¡+ dü+‘·Twü˜&Ó’j·TT+&ÉTqT. n+<äT#˚ n‘·ì ø£s¡Ôe´eTT
düe÷|üÔyÓTÆq~. ø£qTø£ n‘·ìøÏ ø£s¡à dü+>∑eTT dü«j·TeTT>∑H˚ ˝Ò≈£î +&Ü b˛e⁄qT.
|üPs¡«ø£s¡à\˙ï düeTdæb˛‘êsTT, eT] Á|üdüTÔ‘·+ #˚düTÔqï ø£s¡à |òü ˝≤\ dü+>∑‹
@$T{Ï? á Áø=‘·Ô ø£s¡à\ <ë«sê H˚qT eT÷≥ >∑≥Tºø=H˚ bÕ|ü|ü⁄D≤´\qT K∫Ñ·+>±
53
nqTuÛÑ$+#ê* ø£<ë! á nqTe÷q+ ì»y˚T. Á|üdüTÔ‘·+ #˚düTÔqï |üqT\ qT+&ç yê{Ï
ø£s¡à |òü˝≤\ qT+&ç $eTTøÏÔ ø±e&Üìπø ˇø£ <ë] ñ+~. <ëìH˚ ø£s¡à dü Hê´dü+
n+{≤s¡T. n+fÒ... ø£s¡à #˚dæq ‘·sê«‘· <ëì e\q e#˚Ã |òü*‘ê\qT ‘·´ õ+#·&É+.
n+fÒ ˙e⁄ |üì #˚dæ <ëì e\q e#˚à |òü*‘ê\≈£î ˙e⁄ u≤<ÛäT´&ÉT>± >±˙, d”«ø£s¡Ô>±
>±˙ ñ+&Ésê<äT. πøe\+ |üì e÷Á‘·y˚T #˚dæ |òü˝≤‘êìï |üs¡e÷‘·àπø e~*y˚j·T≥+
nqïe÷≥. πøe\+ ø£s¡Ôe´+ #˚ùd Vü≤≈£îÿ e÷Á‘·y˚T ˙≈£î+~. ø±˙ e#˚à |òü*‘·+ô|’
˙e⁄ m≥Te+{Ï ÄXÊ ô|≥Tºø√sê<äT. n~ m≥Te+{Ï |òü*‘·yÓTÆHê düπs Ä |üs¡e÷‘·àπø
e<ä*y˚ùd,Ô <ëìH˚ ø£sà¡ düHê´düeT+{≤s¡T. n+fÒ H˚H˚ Ç<ä+‘ê #˚dTü ÔHêïqT. á |ò*ü ‘·+
Hêπø edüTÔ+~. nH˚ uÛ≤eq e<ä˝≤*. n|ü⁄Œ&˚ ˙e⁄ #˚dæq ø£s¡à≈£î m˝≤+{Ï ø£s¡à|òü\+
˙≈£î n+≥<äT.
eTsTT düsê«DÏ ø£sêàDÏ düqï«bÕ´<Ûë´‘· #˚‘·kÕ!
ìsêo ]ïs¡ïyÓ÷ uÛÑT‘ê« j·TT<ä´dü´ $>∑‘· »«s¡:ˆˆ
Ç~ ø£sà¡ , H˚qT ø£sqÔ¡ T, H˚qT á ø£sà¡ \qT #˚jT· T#·THêïqT. nH˚&ç n_Ûe÷q+qT
˙ eTqdüT q+<äT mqï&É÷ sêìe«≈£î.
düs¡«eTT ˙y˚, ø£s¡à |òü\+ ≈£L&Ü ˙<˚qì Ä uÛÑ>∑e+‘·Tìπø e<ä*y˚ùdÔ...
eTq+ #˚j·TT ø£s¡à |òü˝≤\T X¯Sq´eTÚ‘êsTT.
m|ü⁄Œ&Ó‘’ ˚ ˙ |üPs¡« ø£sà¡ \÷, Á|üdTü ‘Ô · ø£sà¡ \÷ jÓTTø£ÿ |ò˝ü ≤\T X¯Sq´eTÚ‘êjÓ÷
n|ü⁄Œ&ÉT ˙e⁄ XÊX¯«‘·+>± |üs¡e÷q+<ä dæú‹˝À ñ+&çb˛>∑\ neø±X¯+ \_Û düTÔ+~.
‘·sê«‘· n+fÒ ˙ <˚Vü≤+ q•+∫q ‘·sê«‘· ˙≈£î eTs√ »qà+≥÷ ˝Òì<Ó’
XÊX¯«‘êq+<ä+˝À ˙e⁄ ñ+&çb˛‘êe⁄. n≥T ô|’ ˙e⁄ ø£s¡à\qT nqTuÛÑ$+#·&ÜìøÏ
@MT $T–* ñ+&É<äT. ø£qTø£ eTs√ »qà nH˚<˚ ñ+&É<äT. Ç˝≤ »qàsêVæ≤‘· ´
dü∫Ã<ëq+<ä dæú‹H˚ yÓ÷ø£å+ n+{≤s¡T. yÓ÷ø£å+ nfÒ XÊX¯«‘êq+<ä+ ‘·b ÕŒ eTπsMT
ø±<äT. Ç<˚ Á|ü‹ e÷qe⁄&ç ‘·T~ >∑eT´+. á yÓ÷ø£å ÁbÕ|æÔπø eTqTwüß\T y˚\ ø=B›
»qà\T, m‘·TÔ‘·÷, eTs¡DÏdü÷Ô ñHêïs¡T. @ ˇø£ÿs√ Ä‘·à C≤„q+ ‘Ó\T‡ø=ì, ø£s¡à |òü\+

54
X¯Sq´+ #˚düTø=ì uÛÑ>∑e+‘·Tì˝À ◊ø£´+ ne«>∑\TZ‘·THêïs¡T. yÓ÷ø£å+ kÕ~+#˚ ns¡Ω‘·
ˇø£ÿ e÷qe⁄&çπø ñ+~. ø£qTø£H˚ kÕ<Ûä´yÓTÆq+‘· es¡≈£î á »qà˝ÀH˚ >=|üŒ Á|üj·T‘·ï+
e\q yÓ÷ø£å kÕ<Ûäq¬ø’ eTq+ Á|üj·T‹ï+#ê*. yÓ÷ø£å kÕ<Ûäq¬ø’ uÛÑ>∑e +‘·T&ÉT eTq≈£î
nH˚ø£ e÷sêZ\qT ìπs›•+#ê&ÉT. uÛÑøÏÔe÷s¡Z+, düHê´düe÷s¡Z+, sê»jÓ÷ >∑ e÷s¡Z+,
ÁøÏj÷· jÓ÷>∑ e÷s¡+Z , ø£sà¡ düHê´dü e÷s¡+Z ... C≤„q e÷s¡+Z ... Ç˝≤ mH√ï <ës¡T\THêïsTT.
uÛÑ>∑e‘Y ^‘· j·T+<äT Çe˙ï $e]+#·ã&ܶsTT. me]øÏ q∫Ãq <ë]˝ÀHÓ’Hê yês¡T
\ø£å´+ #˚s¡Tø√e#·TÃqT.

b b b b

55
 H˚qT ?
˙e⁄ Ä‘·à‘·‘ê«ìï Á>∑Væ≤+#·&ÉyÓT˝≤>√ XÊÁd”Ôj·T+>± eTT+<äT bÕsƒ¡+˝À
H˚sT¡ Ãø=Hêïe⁄. ø±˙ á |ü<‹›ä ˝À Ä‘·àqT Á>∑V≤æ +∫q ‘·sê«‘· \ø£å dü+<˚V‰ü \T K∫Ñ·+>±
‘·˝‘… T· ‘Ô êsTT. Ç|ü⁄Œ&ÉT H˚qT? nH˚ á n+X¯+ >∑qTø£ MTs¡T |üP]Ô>± ns¡+ú #˚dTü ø√>∑*‘Z ˚
MT düs¡« dü+<˚Vü‰\≈£L, nqTe÷Hê\≈£L |üP]Ô>± düe÷<Ûëq+ \_Û+∫ mq˝Ò ì
dü+‘·è|æÔ‘√ MTs¡T J$+#·>∑\s¡T. Çø£ÿ&É Ä‘·à kÕø屑êÿs¡ nqTuÛÑ÷‹˝Àì kÕsê+XÊH˚ï
Ç+ø± ˝À‘·T>± MT≈£î ns¡úeTj˚T´˝≤ H˚qT $e]kÕÔqT. á uÛÖ‹ø£ Á|ü|ü+#·+˝À ªH˚qTµ
n+fÒ nVü≤+ø±s¡+ Ä<Ûë´‹àø£ Jeq+˝À ªH˚qTµ n+fÒ Ä‘·à nì ns¡ú+. eT] ìC≤ìøÏ
s¬ +&ÉT s¡ø±\ H˚qT\T ñHêïj·÷? s¬ +&ÉT s¡ø±\ H˚qT\T (ˇø£{Ï nVü≤+ø±s¡+, s¬ +&Ée~
Ä‘·à) ñ+fÒ uÛ>Ñ e∑ +‘·T&ÉT nH˚ 3e s¡ø+£ ≈£L&Ü ñ+&Ü*. n|ü⁄Œ&ÉT @ø£yT˚ e n~«rj·T+
nH˚ ns¡úy˚T ‘·|ü>± e÷], uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT ˇø£ÿ&˚ nH˚ n+X¯y˚T ndü‘· ´+ ne⁄‘·T+~.
ìC≤ìøÏ ñqï H˚qT ˇø£ÿfÒ, uÛÑ>∑e+‘·TìøÏ ñqï nH˚ø£ ù|s¡¢˝À yÓTT<ä{ Ï ù|πs ªH˚qTµ.
Ä‘·à C≤„q+ bı+<ä&ÜìøÏ nVü≤+ø±s¡+ q•+|üCj Ò ÷· *‡e⁄+~. n+fÒ H˚qT nH˚ Ä‘·àqT
‘Ó\TdüTø√yê\+fÒ, nVü≤+ø±s¡+ nH˚ H˚qTqT n+‘·+ #˚j·÷*‡ ñ+≥T+~. ø£ qTø£
yÓTT<ä≥ ndü\T H˚qT nH˚ á nVü≤+ø±s¡+ n+fÒ @$T{À, <ëìì m˝≤ HêX¯q+
#Ój·T´˝À ‘Ó\TdüT≈£î+fÒ ì»yÓTÆq X¯ó<ä∆yÓTÆq H˚qT jÓTTø£ÿ (Ä‘·à) dü«s¡÷|ü+
>√#·s¡eTe⁄‘·T+~.
ndü\T nVü≤+ø±s¡+ n+fÒ @$T{Ï? Á|ü|ü+#·+˝À »]π> Á|ü‹ |üìø° eTT+<ä T
ªH˚qTµ nH˚ |ü<ëìï, Á|ü|ü+#·+˝Àì Á|ü‹ edüTÔe⁄ eTT+<äT Hê nH˚ nø£åsêìï CÀ&çùdÔ
ø£˝ÒZ uÛ≤eH˚ nVü≤+ø±s¡+, ≈£î¢|üÔ+>± H˚qT, Hê~ nH˚ ‘·‘·«y˚T nVü≤ +ø±s¡+. H˚qT
#˚kÕÔqT, H˚qT #ÓjT· ´qT, Ç~ Hê~ n~ Hê~, nì eTq+ nH˚ø£ s¡ø±\T>± nVü≤+ø±sêìï
|ü⁄{Ïdº Tü +Ô {≤+. ìC≤ìøÏ ˙e⁄ @MT #ÓjT· ´˝Ò<˙ä , ˙~ nqï~ @B ˝Ò<ìä ‘Ó\TdüTø√e&ÜH˚ï
nVü≤+ø±sêìï HêX¯q+ #˚j·T&É+ n+{≤+. ‘Ó\TdüTø√e&Éy˚T ø±<äT. Ä ìs¡Vü≤+ø±s¡

56
dæú‹˝À eTq>∑˝≤Z*. á H˚qT, Hê~ nH˚ ‘·‘·«+ m˝≤ ø£\TZ‘·T+<√ ‘Ó\Tdü T≈£î+<ë+.
‘·sê«‘· á nVü≤+ø±sêìøÏ ø±s¡D+ |üP]Ô nC≤„qy˚Tqì MT≈£î ‘Ó\TdüTÔ+~.
H˚qT nH˚ yÓTT<ä{Ï s¡ø£+ nVü≤+ø±s¡+ n+fÒ @$T{À ˙≈£î ∫qï Á|üjÓ÷>∑+
<ë«sê $e]kÕÔqT.
1. ˙ X¯Øs¡+ yÓ’|ü⁄ ˙ Áy˚*ì #·÷|æ+#·T≈£î+≥÷ Ç~ Hê X¯Øs¡+ nì ˇø£ÿ kÕ]
nqTø√+&ç.
2. Çø£ÿ&É Hê X¯Øs¡+ n+≥THêïπs... u≤>± Ä˝À∫+#·+&ç. Hê n+fÒ mes¡T Hê
nqï~ y˚s¡T, X¯Øs¡+ nqï~ y˚s¡T ø£<ë!
3. MT #˚‹˝À ˇø£ |ü⁄düÔø£+ |ü≥Tºø=ì Ç~ Hê |ü⁄düÔø£+ nq+&ç. n+fÒ MTs¡T y˚s¡T, Ä
|ü⁄düø£Ô+ y˚s¡T. MTs¡T Ä |ü⁄düÔø£+ jÓTTø£ÿ j·T»e÷ì nì ns¡ú+ ne⁄‘√+~. ø£<ë.
˙e⁄ X¯Øs¡+>± ñHêïe⁄ ø£qTø£ ˙ #˚‹˝Àì |ü⁄düøÔ ±ìï Ç~ Hê |ü⁄düøÔ +£ n+≥THêïe⁄.
eT] Ç~ Hê X¯Øs¡+ nì nq&É+˝À X¯Øs¡+ jÓTTø£ÿ j·T»e÷ìH˚ ø£<ë Hê n+fÒ.
Çø£ÿ&É ns¡ú+ #˚düTø√yê*‡q $wüj·T+ Hê X¯Øs¡+ nH˚ e÷≥˝À Hê n+fÒ ˙e⁄
nì. ˙e⁄ ˙ X¯Øsêìï >∑T]ÔdüTÔHêïeqï e÷≥. Çø£ÿ&É ˙e⁄ y˚πs>± ñ+&ç ˙
X¯Øsêìï Á>∑V≤æ düTHÔ êïe⁄. á $wüjT· + düT\uÛ+Ñ >± ns¡+ú ø±e&ÜìøÏ ÁøÏ+~ dü÷#·q\T
#·<äe+&ç.
4. ˙e⁄ Á|üXÊ+‘·+>± ø£fió¯ fl eT÷düTø=ì ˙ X¯Øs¡+ ˙ yÓ÷≥s¡T ôdø’ ˝Ï À¢ ˇø£ yÓT<Æ ëq+˝À
Á|üj·÷DÏdü÷Ô #·ø£ÿs¡T¢ ø=&ÉT‘·Tqï≥Tº }Væ≤+#·T. Ç|ü⁄Œ&ÉT MT eTqdüT˝À (}Vü‰˝À¢)
yÓ÷{≤s¡T ôd’øÏ˝Ÿô|’ yÓfi¯óÔqï ˙ X¯Øs¡+ MT≈£î uÛ≤>± ø£ìŒdü÷Ô ñ+~.
5. MTs¡˝≤π> ø£fió¯ fl eT÷düTø=ì ˙ X¯Øs¡+ u…ø’ ô˘ |q’ ‹s¡T>∑T‘·÷ ñ+&É&Üìï #·÷düT+Ô &É+&ç.
Hê X¯Øs¡+ u…’ø˘ô|’q ‹s¡T>∑T‘·÷ ñ+~. nH˚ uÛ≤eqqT MT˝À ø£\>∑˙ j·T+&ç.
Ç|ü⁄Œ&ÉT ñqï≥Tº+&ç yÓ÷{≤s¡T ôd’øÏ˝Ÿ ô|’qTqï ˙ X¯Øs¡+ e÷j·TyÓTÆ >±*˝À
ø£*‡b˛sTT+~ nì nì #·÷&É+&ç. MT X¯Øs¡+ ˝Òì yÓ÷{≤sY ôd’øÏ˝Ÿ e÷Á‘·y˚T
‹s¡T>∑T‘√+~. n~ yÓTÆ<ëq+ n+‘ê MT X¯Øs¡+ ˝Ò≈£î+&ÜH˚ ‹s¡T>∑T‘√+<ä ì
#·÷&É+&ç.
57
6. Ç|ü⁄Œ&ÉT MT X¯Øs¡+ ˝Òì yÓ÷{≤s¡T ôd’øÏ˝ŸqT, Ä yÓTÆ<ëHê˙ï #·÷düTÔqï~ mes¡T?
nì Á|ü•ï+#·Tø√+&ç. MT≈£î \_Û+#˚ düe÷<Ûëq+ @$T≥+fÒ n˝≤ #˚düTÔqï~ H˚H˚
nì ‘Ó\TdüTÔ+~. Ç|ü⁄Œ&ÉT H˚qT #·÷düTÔHêïqT... nì MT≈£î nìŒdüTÔ+~. ø£<ë!
n˝≤ #·÷ùd ªH˚qTµ nH˚ <ëìøÏ s¡÷|ü+ ñ+<˚yÓ÷ #·÷&É+&ç. K∫Ñ·+>± <ëìøÏ
s¡÷|ü+ ñ+&É<äì MT≈£î ne>∑‘·+ ne⁄‘·T+~. Çø£ÿ&É n+‘·{Ï˙ #·÷düTÔqï ˙y˚ ˙
ì» dü«s¡÷bÕì$. yÓTT<ä≥˝À á ˙y˚... Ç~ Hê X¯Øs¡+ nì Á>∑Væ≤+∫qyê&ç $.
7. yÓ÷≥s¡T ôdø’ ˝Ï ŸqT yÓT<Æ ëHêìï #·÷düTqÔ ï ˙≈£î s¡÷|ü+ ˝Ò<ìä ‘Ó*‡b˛sTT+~. yÓ÷{≤s¡T
ôd’øÏ˝Ÿô|’q e÷j·TyÓTÆq ˙ X¯Øs¡+ Çø£˝Ò<äT. s¡÷|ü+˝Òì Ä ˙y˚ X¯Sq´+˝À ñ+&ç
n+‘ê #·TdüTÔHêïe⁄. Çø£ÿ&É uÛ≤>± Ä˝À∫+#·T X¯Øs¡+ ˝Ò≈£î+&Ü ‹s¡T>∑T‘·Tqï Ä
yÓ÷≥sY ôdø’ ˝Ï Ÿ s¡÷|ü+ ˝Òì ˙<ë? ˝Òø£ s¡÷|ü+ ñqï X¯Øsêì<ë? s¡÷|ü+ ˝Ò≈î£ +&Ü
#·÷düTÔqï ˙e⁄... ˙ yÓ÷{≤sY ôd’øÏ˝Ÿì q&ÉT|ü>∑\yê? n˝≤ q&ÉbÕ\+fÒ ˙≈£î ˇø£
X¯Øs¡+ ø±yê*. ˙e⁄ &ÉãT“ ô|{Ϻ Ä yÓ÷≥sY ôd’øÏ˝Ÿì ø=q˝Ò<äT. eT¬s˝≤ø=Hêïe⁄?
˙e⁄... ˙ X¯Øs¡+ <ë«sê Ä |üì #˚XÊe⁄. s¡÷|ü+ ˝Òì ˙e⁄ ˝Òø£b˛‘˚... ˙ X¯Øs¡+
<ëìø£<˚ yÓ÷≥sY ôd’øÏ˝Ÿì ø=q>∑\<ë? K∫Ñ·+>± ø=q˝Ò<äT. m+<äTø£+fÒ X¯Øs¡+
|üì #˚j·÷\Hêï, Ä˝À∫+#ê\Hêï n+<äT˝À ˙e⁄ nH˚ yê&ç$ ñ+&Ü*.
8. Ç|ü⁄Œ&ÉT Ä yÓ÷≥sY ôd’øÏ˝Ÿ≈£î ì»yÓTÆq j·T»e÷ì X¯Øs¡y˚Tqì ns¡úeTÚ‘·T+~
ø£<ë. s¡÷|ü+˝Òì ˙e⁄ <˚ìø° j·T»e÷ì ø±˝Òe⁄. ˙≈£î ˙ X¯Øs¡+ ñ+fÒH˚ Á|ü‹
edüTÔe⁄˙ Hê~, Hê~ n+≥THêïe⁄. ˙ X¯Øs¡y˚T q•+∫b˛‘˚... Çø£ á düèwæ º˝À
@B ˙~ ø±<äT nì ns¡ú+ ne⁄‘√+~ ø£<ë.
9. ˙ X¯Øs¡+ ˝Ò≈£î+&Ü ‹s¡T>∑T‘√+<˚... Ä yÓ÷{≤sY ôd’øÏ˝Ÿì #·÷∫ n~ Hê<˚ nì
uÛ≤$düTÔHêïe⁄ ø£<ë... á uÛ≤eq˝À qT+&ç n+fÒ Hê yÓ÷{≤sY ôd’øÏ˝Ÿ nqï
e÷≥˝À+∫ Hê nH˚ |ü<ëìï ˝Ò<ë uÛ≤yêìï ‘=\–+#·T. n|ü⁄Œ&ÉT nø£ÿ&É ‹s¡T>∑T‘·Tqï
yÓ÷{≤sY ôd’øÏ˝Ÿ me]~? ˙ X¯Øsêì<ë n+fÒ... Ç+‘·≈£î eTT+<˚ ˙ X¯Øs¡+
b˛sTT+~. eT] Ä yÓ÷{≤sY ôd’øÏ˝Ÿ me]~?... me]<√ ‘Ó*j·T<äT. á Á|üX¯ï≈£î
düe÷<Ûëqy˚T nqedüs¡+. Çø£ÿ&É Hê~ nqT≈£îH˚~ @B ì»+>± ˙~ ø±<äì
58
 ìs¡÷|æ+#·&Éy˚T »]–+~. n+fÒ K∫Ñ·+>± ˙e⁄ Çø£ô|’ ˙ X¯Øsêìï y˚s¡T>±
#·÷&É>∑\ C≤„q+ ˙≈£î \_Û+∫+~.
10. Ç+ø√ ñ<ëVü≤s¡D : s√&√¢ yÓfi¯óÔqï ˙ X¯Øsêìï me&√ ˇø£&ÉT nedüs¡+>±
‹&ÉT‘·THêï&ÉT nì }Væ≤+#·T Çø£ÿ&É yê&ÉT ‹&ÉT‘·Tqï~ ˙ X¯Øsêìï ø±˙, s¡÷|ü+
˝Òì ˙ nVü≤+uÛ≤eq nH˚ ìqTï ø±<äT. ˙ X¯ØsêìøÏ ˙yÓ&Ée&√ qqTï ‹&ÉT‘·THêï&˚
nqï uÛ≤eq mqï{Ïø° ø£\>∑˝Ò<äT. n˝≤ uÛ≤eq ø£*Z u≤<Ûä|ü&ÉT‘·Tqï~... s¡÷|ü+
˝Òì ˙πø á s¡÷|ü+ ˝Òì ìH˚ï ˙ ì» dü«s¡÷bÕH˚ï nVü≤+ø±s¡+ n+{≤s¡T. s¡÷|ü+
˝Ò≈£î+&Ü ñqï ˙πø n~ Hê~, Ç~ Hê~, yêfi¯ófl Hêyêfi¯ófl, á Ç\T¢ Hê~, Ä
ø±s¡T Hê~ nH˚ uÛ≤eq ø£\TZ‘·T+~. BìH˚ nVü≤+uÛ≤eq n+{≤s¡T. m|ü⁄Œ&Ó’‘˚ ˙
Ç+{À¢ì edüTÔe⁄\qT ˙ X¯Øs¡+‘√ ø±≈£î+&Ü, ˙ ì» s¡÷|ü+ (nVü≤+uÛ≤eq)‘√
#·÷dæ... yê≥ìï{ÏøÏ yÓTT<ä≥ ñqï Hê nH˚ uÛ≤eqqT ‘=\–ùd.Ô .. <ëH˚ï nVü≤+ø±s¡
HêX¯q+ ˝Ò<ë nVü≤+ø±sêìï \j·T+ #˚j·T&É+ n+{≤s¡T.
˙e⁄ ˙ X¯Øs¡+ ˝Ò≈£î+&Ü @ |ü˙ #Ój·T´˝Òe⁄. ø±˙ @ |üì #Ój·÷´\Hêï Ä
X¯Øs¡+˝À ˙e⁄ nH˚ ‘·‘·«+ <ä÷sê*. n+fÒ... nVü≤+ø±s¡+ nH˚ ˙ s¡÷|ü+ ˝Òì
uÛ≤eqqT ˙ X¯Øs¡+˝ÀìøÏ Á|üy˚•+|üCÒdüTÔH˚... á Á|ü|ü+#·+˝À ø£s¡à\T »s¡T>∑T‘êsTT.
X¯Øs¡+ ˝Òì dæú‹˝À ñqï H˚qT nH˚ nVü≤+ø±s¡+ nH˚~... ˇø£ uÛ≤eq (Ä˝À#·q)
e÷Á‘·y˚T. Ç|ü⁄Œ&ÉT ˙e⁄ #Ój·T´*‡+<ä˝≤¢ ˙≈£î qTe⁄«>± ô|≥Tºø=qï Hê nH˚ uÛ≤eqqT
‘=\–+#ê*. n|ü⁄Œ&ÉT á Á|ü|+ü #·+˝Àì @ edüTeÔ ⁄, ndü\T á Á|ü|+ü #·y˚T ˙~ø±<äì
˙ø£ ns¡ú+ ne⁄‘·T+~. ˙ uÛ≤s¡´ |æ\¢\÷, ‘·*¢<ä+Á&ÉT\÷ ùdïVæ≤‘·T\÷... #·÷ùdB,
Áù|$T+#˚~ ˙ X¯Øsêìï e÷Á‘·y˚Tq˙ s¡÷|ü+ ˝Òì ìqTï ø±<ä˙ ‘Ó\TdüTø√yê*. ˙
X¯Øs¡+ m|ü⁄&Ó’‘˚ ˝Ò<√ ˙ ≈£î≥T+ã+ ìqTï eTs¡∫b˛‘·T+~. ø=ìï dü+ˆˆ\ ‘·sê«‘· ˙
Äqyêfi‚¢ ø£qã&Ée⁄. ø±˙ m|üŒ{Ïø° ì*∫ ñ+&˚~ Ä s¡÷|ü+ ˝Òì ˙y˚ ˙e⁄ m|ü⁄Œ&Ó’‘˚ Ä
s¡÷|ü+ ˝Òì ˙ qT+&û n+‘ê Hê~ nH˚ uÛ≤eqqT e~*+#·Tø√+{≤y√ n|ü⁄Œ&ÉT
nVü≤+ø±s¡+ nH˚ uÛ≤eH˚ q•+∫b˛‘·T+~. ˙ qT+&ç á nVü≤+ m|ü⁄Œ&ÉT $&ç b˛sTT
HêX¯qeTÚ‘·T+<√ n|ü⁄Œ&ÉT nø£ÿ&Éø£ $T–˝Ò~ X¯ó<ä∆yÓTÆq ìs¡TZDyÓTÆq, #Ó’‘·q´ s¡÷|üyÓTÆq
59
˙ ì» dæú‘˚. n<˚ |ü]X¯ó<ä∆yÓTÆq H˚qT nqã&˚ Ä‘·à. ø£qTø£ s¡÷|ü+ ˝Òì ªH˚qTµ jÓTTø£ÿ
ªHêµ nH˚ nVü≤+ ø£*Z+#˚ uÛ≤eqqT $&ç∫ y˚j·T>∑\Z&Éy˚T nVü≤+ø±s¡ HêX¯q+ n+fÒ.
m|ü⁄Œ&Ó’‘˚ H˚qT˝À qT+&ç á nVü≤+ø±s¡ ‘·‘ê«ìï e<ä*+#·Tø=+{≤y√... n|ü⁄Œ&ÉT
H˚H˚ |üs¡e÷‘·àqT nqï uÛ≤eqqT Á>∑Væ≤+#·>∑\TZ‘êe⁄. H˚qT |üs¡e÷‘·à HÓ’ ñHêïqT.
nqï ∫<ëq+<ä dæú‹ì #˚s¡T≈£î+{≤e⁄.
˙e⁄ Ç˝≤+{Ï ∫<ëq+<ä dæú‹˝À H˚H˚ |üs¡e÷‘·àHÓ’ ñHêïqT nH˚ ∫e] ˇπø
ˇø£ÿ uÛ≤eq‘√ Äq+<ëìï nqTuÛ$Ñ dü÷,Ô nqTuÛ$Ñ dü÷Ô ø=+‘·ø±˝≤ìøÏ H˚qT |üse¡ ÷‘·àHÓ’
ñHêïqT, nqï uÛ≤e+˝À+∫ ªH˚qT, |üs¡e÷‘·àµ nH˚ ¬s+&ÉT |ü<ë*ï (u≤eq*ï) ≈£L&Ü
‘=\–+#·Tø=+{≤y√ n˝≤ ‘=\–+#·Tø=ì @ ˇø£ÿ ‘·\+|ü⁄, uÛ≤eHê ˝Ò≈£î+&Ü uÛ≤e
s¡Væ≤‘·dæú‹˝À Äq+<ëìï bı+<ä>∑˝y√ Ä dæú‘˚ |üs¡e÷q+<ä jÓ÷>∑ dæú‹. Ç<˚ n‘·´+‘·
ÁX‚wyºü TÓ qÆ dü‘´· yÓTqÆ Ä‘·à C≤„q dæ‹ú n+fÒ. ≈£îå |ü+Ô >± á $wüj÷· ìï $e]+#ê\+fÒ...
Ä‘·à kÕø屑êÿs¡ dæú‹ì nqTuÛÑ$+#ê\+fÒ...
yÓTT<ä≥... ˙ X¯Øs¡ uÛ≤eqqT $&ÉHê&Ü*. ‘·sê«‘· Hê~, H˚qT nqTø=H˚ ‘·‘ê«ìï
$&Éyê*. ‘·sê«‘· nVü≤+ q•+∫q H˚H˚ |üse¡ ÷‘·àqT nì ‘Ó\TdüTø√yê*. H˚qT |üs¡ÁãVü‰àeTHÓï’
ñHêïqT. nqï Ä ∫e] uÛ≤eqqT ≈£L&Ü ˙e⁄ e<ä* y˚j·T>∑˝≤Z*. ‘·sê«‘· nø£ÿ&É
$T–˝Ò~, e´edæú‘·eTj˚T´B ˇø£ÿfÒ... n<˚ @¬ø’ø£ dü‘·´+. n<˚ @¬ø’ø£ |üs¡e÷q+<ä
dæú‹. n<˚ $eT\+, n#·\+, ìs¡TZD+, ìsêø±s¡+, Ä<ä´+‘· s¡Væ≤‘·+, neTs¡+,
nK+&É+ nsTTq |üs¡e÷‘·à.
Ç˝≤ yÓTT<ä≥ ˙e⁄ X¯Øs¡y˚T H˚qT nH˚ uÛ≤eq qT+&ç $&çe&ç H˚qT n+fÒ
nVü≤+ø±s¡+ nH˚ uÛ≤eq≈£î ekÕÔe⁄. ‘·sê«‘· Ä ªH˚qTµ≈£î n+{Ïe⁄qï nVü≤+ø±s¡
uÛ≤eqqT q•+|üCÒdüTø=ì X¯ó<ä›yÓTÆq, ˙ ì»s¡÷bÕìï ø£qT>=+{≤e⁄. á ì» dæú‹˝À
˙e⁄ #Ój·÷*‡+B, Ä˝À∫+#ê*‡+B @B ñ+&É<äT. yÓTT<ä≥ ˙e⁄ X¯Sq´+qT #·÷dü÷Ô
˙ dü«s¡÷|ü+˝À e´edæú‘·yÓTÆ ∫e]øÏ Ä X¯SHê´ìï ≈£L&Ü H˚H˚ qì Á>∑Væ ≤+#·>∑\TZ‘êe⁄.
ìC≤ìøÏ á X¯Sq´+ qT+&ç yÓTT≥ºyÓTT<ä≥ |ü⁄fÒº~ H˚qT nqï ‘·‘·«y˚T. á H˚qT

60
nqï~ m|ü⁄Œ&Ó’‘˚ ˇø£ X¯Øsêìï ÄÁX¯sTTdüTÔ+<√ n|ü⁄Œ&ÉT ˙e⁄ Ä X¯Øs¡ +˝À ã+BÛyÓ’
J$‘ê+‘·+ á Á|ü|ü+#·+˝À ∫≈£îÿã&çb˛‘êe⁄. ø£qTø£ yÓTT<ä≥ H˚qT nqï~ |ü⁄&ç‘˚H˚
˙≈£î á Á|ü|ü+#·+ >√#·s¡ eTe⁄‘·T+~. eTìwæ jÓTTø£ÿ düs¡« <äT+U≤\≈£î ø±s¡D+ á
H˚qT, Hê~ nqï nVü≤+ø±s¡ ‘·‘·«y˚T. á nVü≤+ø±s¡y˚T eTq C≤„H˚+Á~j· ÷\‘√ |üì
#˚dæ dü+kÕÿsê\ bı+~ (C≤„|øü ±\qT) bÕ|ü |ü⁄D≤´\qT eT÷≥>∑≥Tº≈î£ +{À+~. H˚q+fÒ
X¯Øs¡y˚T nqï uÛ≤eq‘√ ˙e⁄ @+ #˚dæHê n~ <äT:K ø±s¡DeTe⁄‘√+~. Ç˝≤ ˙e⁄
#˚düTø=qï ø£s¡à |òü*‘ê\qT nqTuÛÑ$+#˚~ yÓTT<ä≥ ˙ nVü≤+ø±s¡y˚T. nVü≤+ø±s¡y˚T ˙
X¯Øs¡+qT q&ç|æ+∫ ø£s¡à |òü˝≤\qT nqTuÛÑ$düTÔ+~. me&Ó’‘˚ H˚qT n+fÒ X¯Øs¡+
ø±<äT, nVü≤+ø±s¡+ ø±<äT. H˚qT n+fÒ |üs¡e÷‘·àqT nì Á>∑Væ≤+∫ ì‘·+ ‘·s¡+ Ä
|üs¡e÷‘·à>±H˚ ñ+&É>∑\&√ n‘·ìøÏ @ ø£s¡à |òü\eT÷ n+≥<äT. n‘·&çH˚ JedüTà≈£îÔ&ÉT
n+{≤s¡T.
m|ü⁄Œ&Ó’‘˚ nVü≤+ø±s¡ uÛ≤eq nH˚ $T<∏ë´|üP]‘· ªH˚qTµ nqï~ @ X¯Øs¡ +˝À
ìedædüTÔ+<√ n|ü⁄Œ&ÉT H˚H˚ ø£s¡àqT, H˚qT düs¡« ø£s¡à\≈£L j·T»e÷ìì nH˚
nC≤„q+ ñ<äsTT+∫, mìï »qà˝…’Hê #˚dæq ø£s¡à\≈£î |òü*‘ê\qT nqTuÛÑ$dü÷ÔH˚ ñ
+&Ée\dæ edüTÔ+~. Ç˝≤ »s¡>∑≈£L&É<ä+fÒ #˚ùd Á|ü‹ |ü˙ H˚qT Ä‘·à>± ñ+&ç Hê
X¯Øs¡+‘√|üì #˚düTÔHêïqH˚ uÛ≤eq‘√ #˚j·÷´*. n+fÒ Ä |üs¡e÷‘˚à á X¯ Øs¡+‘√
|üì #˚düTÔHêï&ÉT. ø£qTø£ Á|ü‹ |òü\+ ≈£L&Ü Äj·Tqπø #Ó+<äT‘·T+~. Ç˝≤ |üs¡e÷‘·àπø
Á|ü‹|ò˝ü ≤ìï n+øÏ‘+· #Ój÷· ´&ÜH˚ï eTq+ ø£sà¡ düHê´dü+ n+≥THêï+. ˙e⁄ ˙ X¯Øs¡+‘√
Ä‘·à s¡÷|ü+˝À ñ+&ç |üì #˚ùdÔ <ëì Á|ü‹ |òü\+ yÓ÷ø£å+. ˙e⁄ ˙ X¯Øs¡+˝À nVü‰ø±s¡
s¡÷|üyTÓ qÆ $T<∏ë´ H˚qT>± ñ+&ç |üì #˚ùdÔ <ëì |ò*ü ‘·+ ø£sà¡ |ò˝ü ≤*ï eT÷≥ >∑≥Tºø√e&É+.
n+<äTπø πøe\+ |üì #˚j·T&É+ e÷Á‘·y˚T ˙ $~Û, |òü*‘·+ Ä uÛÑ>∑e+‘·T&ç~. Ç<˚
|üs¡eT eTTøÏÔøÏ dü÷f…Æq <ë].

b b b b

61
 s¡Vü≤dü´+
˙ >∑T]+∫ ˙e⁄ m]–q#√ ˙e⁄ C≤„ì nqã&ÉT‘êe⁄. XÊX¯«‘·+>±, ìs¡+‘·s+¡
˙ ì» dæú‹˝À ˙e⁄ ñ+&É>∑*Z‘˚ n|ü⁄Œ&ÉT ˙e⁄ eTVü≤]¸ nqã&ÉT‘êe⁄. Ä‘· àqT
‘Ó\TdüTø√e&É+ düT\uÛÑy˚T. ø±˙ m\¢|ü⁄Œ&ÉT Ä‘·à>± ñ+&É&Éy˚T n‘·´+‘· ø£wüº+. Ç˝≤
ñ+&É{≤ìπø nH˚ø£ kÕ<Ûäq\T nedüs¡+. @ ø√{Ïø√ ˇø£ÿ&ÉT e÷Á‘·y˚T ì‘ê´q+<ä Ä‘·à
dæú‹˝À ñ+&ç eTTøÏÔì bı+<ä>∑\&ÉT. ø±˙ y˚TeTT e÷ dü+kÕsê\˙, á Á|ü|ü+#ê˙ï
e<ä* n˝≤ ñ+&É≥+ ≈£î<äs¡<äT. e÷≈£î eTπs<Ó’Hê <ë] ñ+≥T+<ë? nì $T–*q
yês¡+‘ê n&ÉT>∑T‘ês¡T. ˇø£ÿ $wüjT· + >∑Ts¡T+Ô #·Tø√+&ç. yÓ÷ø£eå TTq≈£î n+<äs÷¡ ns¡TΩ˝.Ò
ì‘·´eT÷ Ä‘·àdæ‹Ô ˝À ñ+&É&ÜìøÏ >=|üŒ kÕ<Ûqä nedüsy¡ T˚ ø±˙, y˚TeTT Á|ü|+ü #·+‘√H˚
eTy˚Tø£eTyê«*. nsTTHê Hê≈£î eTTøÏÔ ø±yê\+fÒ n~ ndü+uÛÑe+. yÓT\¢yÓT\¢>± á
uÛÖ‹ø£ Á|ü|+ü #·+ qT+&ç $&çe&˚ s¡V≤ü kÕ´*ï ‘Ó\TdüTø=ì uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì˝À ◊ø£´eTe&ÜìøÏ
eTìwæ ì‘·´ Á|üj·T‘·ï+ #Ój·÷´*‡ ñ+~. me]¬ø’‘˚ |üP]Ô yÓ’sê>∑´+ ø£ \TZ‘·T+<√ yê&˚
Á|ü|ü+#êìï e<ä\>∑\&ÉT. n+fÒ ‘·q ø√¬sÿ\˙ï rs¡TÃø=ì ˇø£ kÕúsTT˝À dü+|üPs¡í+>±
dü+‘·è|æÔ ø£\>±*. @ ø√¬sÿ\÷ ˙≈£î ˝Òø£b˛‘˚ |üs¡e÷‘·à düìï~Ûì #˚s ¡Tø√e&É+ düT\uÛÑ
kÕ<Ûä´+. Çø£ÿ&˚ e∫Ã+~ ∫ø£ÿ+‘ê @ ø√¬sÿ\T ˝Òø£b˛j˚T dæú‹ \_Û+#·&É y˚T <äTs¡¢uÛÑ+.
m+<äTø£+fÒ ø√¬sÿ\T, ˝Òì J$düèwæº˝À <ë<ë|ü⁄>± ñ+&É<äT. m&É‘Ó>∑ì ø√¬sÿ˝‘√
mqï{Ïø° rs¡ì <ëVü≤+‘√ y˚–b˛j˚Tyê] m&É\ uÛÑ>∑e+‘·Tì <äèwæº ì\e<ä T. ˙e⁄
m|ü⁄Œ&Ó’‘˚ dü+‘·è|æÔ #Ó+<ä&É+ nH˚ ˇø£ eTVü‰ >∑TD≤ìï n\es¡TÃø=q>∑\y√ n|ü⁄Œ&˚ ˙
q&Éø£ Ä |üs¡yÓ÷‘·èÿwüº Äq+<ä+ yÓ’|ü⁄ eTs¡\ >∑\<äT. nsTTHê ˙e⁄ ø√]q ø√¬sÿ\T
rs¡&É+ e\q ˙e⁄ bı+<˚~ düTU≤H˚ï, Á|ü|ü+#·+˝À Á|ü‹ ø√¬sÿ jÓTTø£ÿ ∫e] |òü*‘·+
düTKy˚T. ˇø£ eTìwæ <Ûäs¡à ã<ä∆yÓTÆq J$‘·+ >∑&ÉT|ü⁄‘·÷ ‘·q≈£î n‘·´edüs¡yÓTÆq yê{Ïì
dü+bÕ~+#·T≈£î+≥÷... ˇø£ <äX¯˝À ‘·è|æÔ #Ó+~... dü<ëq+<äyÓTÆq Ä‘· à dæú‹ì
bı+<ä>∑*Z‘˚ |òüsê«˝Ò<äT. n˝≤ ø±≈£î+&Ü ˇø£ ø√¬sÿ r]q yÓ+≥H˚ eTs=ø£{Ï, ‘·sê«‘·
62
Ç+ø=ø£{Ï n+≥÷ á >=\TdüTqT ô|+#·T≈£î+≥÷ yÓfi‚flyê&ÉT Äq+<ä+>± ñ+&çq≥T¢
Ç+‘· es¡≈£L mø£ÿ&Ü ˝Ò<äT.
ø±˙, á bÕsƒê´+X¯+˝Àq÷ H˚qT ‘·–q+‘· dü+eè~∆˙, dü+|ü<qä T, dü+‘√cÕ˙ï
bı+<ä>\∑ ˇø£ ∫<ä+ãs¡ s¡V‰ü kÕ´ìï MT≈£î #Ó|Œü uÀ‘·THêïqT. Á|ü‹ eTìw” ‘·qT ø√s¡T≈£îqï
ø√¬sÿ\˙ï ≈£L&Ü rs¡TÃø√ >∑\ >=|üŒ s¡Vü≤kÕ´ìï $e]kÕÔqT. MT kÕúsTT˝À ø√¬sÿ\˙ï
r]q |æ<ä|ü... Äq+<ë+uÛÑT~ yÓ’|ü⁄ Á|üj·÷DÏ+#· ÁbÕs¡+_ÛkÕÔs√ ˝Òø£ , Äø£* rs¡ì
‘√&Ófi¯fl˝≤ Ç+ø± Ç+ø± ø±yê\ì ‘·|üq |ü&ÉT‘ês√ MT Çwüº+. nsTTHê @<Ó ’Hê MT
ø£s¡à |òü˝≤H˚ï MTs¡T nqTuÛÑ$+#ê\H˚ $wüj·÷ìï eTs√ kÕ] H˚qT >∑Ts¡ TÔ #˚düTÔHêïqT.
˙≈£î |üì #˚j·T&É+˝ÀH˚ Vü≤≈£îÿ ñ+~. |òü*‘êìï Ä•+#˚ Vü≤≈£îÿ ˝Ò<äT . ø±˙ eTìwæ
‘·qT nìï+{≤ dü+eè~∆ì kÕ~Û+∫q|ü⁄Œ&˚ n‘·ìøÏ yÓ’sê>∑´+ n\e&˚ neø±X¯+ ñ
+~. n+<äTøπ eTq ô|<ä\› T ø±$T>±ì yê&ÉT yÓ÷ø£>å ±$T ø±˝Ò&TÉ , nqï HêqT&ç #ÓbÕŒs¡T.
MT düø£\ dü+ø£˝≤Œ\qT HÓs¡y˚s¡Ã≈£îì kÕ<Ûä´yÓTÆq+‘· ‘·«s¡>± MTs¡T MT ì» dæú‹¬ø’
Á|üj÷· DÏ+#·+&ç. MT J$‘ê˝À¢ø,Ï ‘·–q+‘· dü+|ü<qä T, dü+‘√cÕ˙ï, dü+‘·è|æ˙Ô bı+~q
|æ<ä|ü MT ì»yÓTÆq >∑eT´+ yÓ’|ü⁄ q&Éø£ kÕ–+#·+&ç. dü+kÕs¡+˝À ñ+≥÷ ≈£L&Ü
yÓ÷ø£å kÕ<Ûäq¬ø’ Á|üj·T‹ï+|üe#·TÃ. ø£s¡à jÓ÷>∑+ n<˚ $e]dü÷Ô ñ+~. MT düeTdüÔ
<äT:U≤\≈£L MT Ä˝À#·q˝Ò ø±s¡D+. MT Ä˝À#·q\qT düe]+#·Tø=ì MT˝Àì Ä‘·à
#·÷ù|<ë]˝À q&Ée≥+ ÁbÕs¡+_Û+#·>*∑ ‘Z .˚ .. MT≈£î <=]πø |ò*ü ‘·+ ìs¡+‘·s¡ dü+‘√wüyT˚ .
ndü\T @ ø√]ø£\T ˝Ò≈£î+&Ü ñ+&É≥y˚T, kÕ<Ûäq #˚j·÷*‡q $wüj·T+ ø£<ë. eT]
ø√¬sÿ\qT rs¡TÃø√e&Üìπø<√ s¡Vü≤dü´+ #ÓãT‘êq+{≤&˚$T{Ï! nì ÄX¯Ãs¡´ b˛ø£+&ç.
ndü\T Á|ü|ü+#·+˝À nìï+{Ï ø£+fÒ ô|<ä› ø√]ø£ @$T{À ‘Ó\TkÕ? @ ø√]ø±
˝Òø£b˛e&Éy˚T. eTìwæøÏ ‘·q ø√]q<ä+‘ê <äøÏÿq ‘·sê«‘˚ ø√¬sÿ\ô|’ $düT>∑T ø£\TZ‘·T+~.
@ ø√]ø± ˝Òì dæ‹ú nìï ø√¬sÿ\÷ r]q ‘·sê«‘˚ kÕ<Û´ä +. @ ø=+<äsT¡ eTVü‰qTuÛ≤e⁄\ø√
n≥Te+{Ï dæú‹ |ü⁄≥Tºø£ ‘√fÒ dæ~∆düTÔ+~. ø√]ø£ ˝Ò≈£î+fÒ ˙≈£î á Á|ü|ü+#·+‘√
ndü\T |üH˚ ˝Ò<äT. ndü\T ìX¯Ã\ dæú‹˝À Ä‘·à>± ñqï ˙e⁄ ˇø£ X¯Øsêìï m+#·Tø=ì á
uÛ÷Ñ $Tô|’ m+<äTø=#êÃe⁄? @<√ ˙ e\q »s¡>±*‡ ñ+~ ø£<ë! Ä »s¡>±*‡q<˚<√

63
‘Ó\TdüTø√ ˙ uÛÖ‹ø£yÓTÆq ÁbÕ|ü+∫ø£ J$‘êìï dü+|üPs¡í+>± J$+#·T. |ü]|üPs¡í‘ê«ìï
kÕ~Û+∫q ‘·sê«‘· Ä |üs¡e÷‘·à j·T+<äT ©qyÓTÆb˛yê*‡ ñ+~. ndü\T ∫<ëq+<ä
dæú‹˝À @ dü+ø£\ŒeT÷ ˝Ò≈£î+&Ü Äq+<ëìï nqTuÛÑ$düTÔqï Ä‘·à dæú‹ qT+&ç á
dü+kÕs¡ kÕ>∑s+¡ ˝ÀøÏ |ü&≥É yÓT+<äT≈£î, eT∞fl Ä‘·àqT ‘Ó\TdüTø=ì n+<äT˝À ñ+&É{≤ìøÏ
á Á|üj·T‘·ïyÓT+<äT≈£î á düèwæº˝À Á|ü‹B ˇø£ ns¡ú+ ñ+&˚ »s¡T>∑T‘√+~. ˙e⁄
eTìwæ>± »ìà+#êe+fÒ... ˙øÏe«ã&çq ø£seÔ¡ ´+ |üP]Ô #Ój÷· ´*. Á|ü‹ ø=¬sÿ rs¡TÃø√>∑˝ZÒ
C≤„Hê˙ï, s¡Vü‰kÕ´˙ï ‘Ó\TdüTø√uÀj˚T eTT+<äT, ndü\T ø√¬sÿ\T rs¡ø£b˛e&ÉyÓT+<äTø√
‘Ó\TdüTø√yê*. m+<äT≈£î ˙e⁄ nqT≈£îqï~ nqT≈£îqï≥Tº »s¡>∑&É+ ˝Ò<äT . Á|ü‹B
m+<äT≈£î dü+‘·è|æÔø£s¡+>± ñ+&É≥+ ˝Ò<Tä ? Ç˝≤+{Ï mH√ï X¯‘ø· √{Ï ÁãVü≤à düeTdü´\T
áHê&ÉT eTq eTT+<äT ñHêïsTT.
ø√¬sÿ\T m+<äT≈£î dü]>± rs¡&É+ ˝Ò<ä+fÒ n+<äT≈£î Á|ü|ü+#·+˝À ˇπø ˇø£ÿ
>=|üŒ ø±s¡D+ ñ+~. n<˚$T≥+fÒ e÷qe⁄\≈£î dü]>± ø√s¡Tø√e&É+ sê<äT >∑qTø£
m+‘· $∫Á‘·+>± nì|ædTü +Ô ~ ø£<ë! Hê¬ø+<äT≈£î ø√s¡Tø√e&É+ sê<äT. #ê˝≤ u≤>±e#·TÃ.
ø±yê\+fÒ Hê ø√¬sÿ\T *düTº #ÓãT‘ê #·÷&É+&ç.
<˚e⁄&Ü... H˚qT ø√{°X¯«s¡Tìï ø±yê*.
Hêø=ø£ eT+∫ Ç\T¢ ø±yê*.
Hê≈£î s√>±˝Ò sê≈£L&É<äT.
Hê≈£î eT+∫ ù|s¡T sêyê*.
Hê≈£î ô|<ä› ø±s¡T ø±yê*.
............................
Çe˙ï dü]jÓÆTq ø√¬sÿ˝Ò ø£<ë... H˚qT dü]>±H˚ ø√s¡T≈£îHêïH˚ nsTTHê Hê
ø√¬sÿ\T rs¡yÓ+<äT≈£î? nì ∫sê≈£î |ü&Ée<äT›. Çø£ÿ&É ˙ ø√]ø£\T @M dü]>±
ø√s¡Tø√ã&É˝Ò<äT. ø±s¡Dy˚T$T{À #·÷<ë›+. ‘·sê«‘· m˝≤ ø√s¡Tø√yê˝À #·÷<ë›+.
H˚qT ø√{ÏX¯«s¡Tìï ø±yê*. Ç~ ≈£L&Ü ˇø£ ø√]πø. ø±˙ Ç~ rs¡&ÜìøÏ
m+‘· düeTj·T+ |ü&ÉT‘·T+<√ #Ó|üŒ&É+ ø£wüº+. ˇø√ÿ kÕ] ˇø£ »qà dü] b˛ø£b˛e#·TÃ.
64
¬s+&√ »qà˝À rπs neø±X¯+ ñ+~. eT] á »qà˝ÀH˚ á ø√¬sÿ rsê* n+fÒ
eTq+ Ä s¡Vü‰kÕ´ìï ‘Ó\TdüTø√ø£ ‘·|üŒ<äT.
˙e⁄ ˇø£ ˝…’ÁãØøÏ yÓfi≤fle⁄ nqT≈£î+<ë+. yÓ[fl ˝…’ÁuÒ]j·THé‘√, @eT+&û
Hêø=ø£ eT+∫ |ü⁄düÔø£+ ø±yê* nì nHêïeqTø√... Äj·Tq yÓ+≥H˚... Çø£ÿ&ÉTqïe˙ï
eT+∫ |ü⁄düÔø±˝Òq+&û... M{Ï˝À @~ ø±yê˝À #Ó|üŒ+&ç n+{≤&ÉT. n|ü⁄Œ&ÉT ˙e⁄...
Hêø=ø£ >=|üŒ C≤„Hêìï Ç#˚à |ü⁄düÔø£+ ø±yê* nHêïeTqTø√... Äj·Tq eT∞fl... C≤„q+
n+fÒ m˝≤+{Ï C≤„q+... uÛÖ‹ø£ XÊÁdüÔ C≤„qe÷, s¡kÕj·Tq XÊÁdüÔC≤„qe÷, CÀ´‹wü´
XÊÁdüÔ C≤„qe÷, Ä<Ûë´‹àø£ C≤„qe÷... Ç˝≤ *düTÔ #ÓãT‘·÷b˛‘ê&ÉT. n|ü⁄Œ&ÉT yÓ+≥H˚...
Hê≈£î Ä<Ûë´‹àø£ C≤„q+ Ç#˚à |ü⁄düÔø£+ ø±yê*. n+{≤e⁄. n|ü⁄Œ&ÉT Äj·Tq... m+‘√
eT+~ kÕ«MTJ\T, Ä<Ûë´‹àø£y˚‘·Ô\T sêdæq$ ñHêïj·T+&û... @ s¡#·sTT‘·ì ø±yê*?
nì n&ÉT>∑T‘ê&ÉT. @ s¡#·sTT‘· >∑T]+N ˙≈£î ne>±Vü≤q ˝Òø£b˛‘˚... me¬ses¡T
sêkÕÔsπ $T{Ï? nì n&ÉT>∑T‘êe⁄. Äj·Tq uÀ˝…&TÉ s¡#s· TT‘·\ ù|s¡T¢ #ÓãT‘ê&ÉT. n+<äT˝À
qT+&û... @<√ ˙≈£î q∫Ãq s¡#·sTT‘· ù|s¡T #Ó|æŒ }s¡T≈£î+{≤e⁄. n|ü⁄ Œ&ÉT Ä
˝…’Á;]j·THé... z¨... Äj·THê... Äj·Tq sêdæq |ü⁄düÔø±\T #ê˝≤ ñHêïj·T+&û...
sê»jÓ÷>∑+, ø£s¡à jÓ÷>∑+, <Ûë´qjÓ÷>∑+... Ç˝≤ z ô|<ä› *düTº #ÓãT‘ê&ÉT. yê{Ï
>∑T]+∫ ˙≈£î ‘Ó*j·T<äT >∑qTø£ @<√ ˙≈£î ‘Ó*Œq ¬s+&ÉT |ü<ë\THêïsTT ø£<ë nì
<Ûë´qjÓ÷>∑+ |ü⁄düÔø£$Te«+&ç n+{≤e⁄. ∫e]øÏ Ä |ü⁄düÔø£+ rdüTø=ì, me&√ Ä
s¡#·sTT‘· ˇø£ÿ eTTø£ÿ ≈£L&Ü ns¡ú+ ø±≈£î+&Ü sêXÊ&˚$T≥u≤“... Hê J$‘·+˝À Ç+‘·
#Ó‘·Ô |ü⁄düÔø£+ #·<äTe⁄‘êqqTø√˝Ò<äT. nì ñdü÷s¡T eT+{≤e⁄. ìC≤ìøÏ n~ eT+∫
|ü⁄düøÔ y£ T˚ nsTT´ ñ+&Ée#·TÃ. ø±˙ ˙≈£î ns¡+ú ø±˝Ò<Tä ø£qTø£ n~ #Ó‘Ô· |ü⁄düøÔ +£ nsTT´+~.
eTsêï&ÉT ˝…’ÁãØøÏ yÓ[fl @+≥j·÷´... Ç+‘· #Ó‘·Ô |ü⁄düÔø£+ Ç#êÃe⁄.
H˚qT eT+∫ |ü⁄düÔø£+ n&ç>±qT ø£<ë! nì ì\BkÕÔe⁄. n|ü⁄Œ&ÉT Äj·Tq...
Ç~ eTVü‰ >∑Ts¡Te⁄\T sêdæq >=|üŒ |ü⁄düÔø£+ n+&û... Ç|üŒ{Ïπø \ø£å ø±|ò”\T
eTTÁ~+#·ã&ܶsTT. Á|ü|ü+#·+˝À Ç~ #ê˝≤ >=|üŒ |ü⁄düÔø£eTì ù|s¡T+~ n+{≤&ÉT.
@yÓ÷ eT]... HêπøMT ns¡ú+ ø±˝Ò<äT... á kÕ] nsTTHê z eT+∫ |ü⁄düÔø£+ Çe⁄«...
65
nì eT∞fl n&ÉT>∑T‘êe⁄. n|üŒ&ÉT $düT>∑T #Ó+<ä&É+ \ÁuÒ]j·THé e+‘·T ne⁄‘·T+~.
<äj·T#˚dæ |ü⁄düÔø£+ ù|s¡T, s¡#·sTT‘· ù|s¡T #Ó|üŒì<˚ MT≈£î @ |ü⁄ düÔø£+ Ç∫à Hê eT+∫~
ø±<ä+{≤s¡T... ø£qTø£ |ü⁄düÔø£+ ù|s¡T #Ó_‘˚ ÇkÕÔqT n+{≤&ÉT. n|ü⁄ Œ&ÉT ˙e⁄... á
n<˚<√... #ê˝≤ >=|üŒ |ü⁄düÔø£+ n≥... jÓ÷>∑yêdæwüº+ nì H˚qT #·~$q |ü⁄düÔø£+˝À
ñ+~, nì ˙e⁄ |ü⁄düøÔ +£ ù|s¡T #Ó|Œü >±H˚... eTs¡Tø£Då + Ä |ü⁄düøÔ ±ìï ˙ eTT+<äT+#·T‘ê&ÉT
Ä ˝…’ÁuÒ]j·THé.
#·÷XÊsê... MT≈£î ø±yê*‡q |ü⁄düøÔ +£ ù|s¡T K∫Ñ·+>± MT≈£î ‘Ó*‡q≥ºsTT‘˚...
Ä~ MT≈£î n‹ ‘·«s¡>± \_Û+∫+~. Ä |ü⁄düÔø£+ ù|s¡T ‘Ó*j·Tø£b˛‘˚... #˚‹øÏ <=]øÏq
eT+∫ |ü⁄düÔø£+ ≈£L&Ü MT≈£î ‘·è|æÔì Çe«<äT dü]>±Z... Ç˝≤+{Ï<˚... »s¡T>∑T‘√+~.
Ç<˚ eTq ø√¬sÿ\T ø√]q $<Ûä+>± rs¡ø£ b˛e&ÜìøÏ ø±s¡D+.
MTπø+ ø±yê˝À düŒwü+º >± ‘Ó\TdüTø√˝Òøb£ ˛e&ÉyT˚ MT ø√¬sÿ\T rs¡øb£ ˛e&ÜìøÏ
ø±s¡D+. <˚ì MT<äqsTT‘˚ MT≈£î düŒwüº‘· ˝À|ædüTÔ+<√ <ëìì MT eTqdüT |òü÷&ÛÉ+>±
ø√s¡Tø√e&É+ ˝Ò<äT. <˚ìHÓ’‘˚ ˙ n+‘·sê‘·à |òü÷&ÛÉ+>± yê+∫ÛdüTÔ+<√ <ëì j·T+<äT
MT≈£î |üP]Ô düŒwü‘º · ø£\TZ‘T· +~. MTs¡T ˙{Ï˝À eTTì–b˛sTTq|ü⁄Œ&ÉT MT≈£î n‘·´edüs+¡ >±
ø±yê\ìŒ+#˚~ >±*. ÄdüeTj·T+˝À MT˝Àì |ü+#·uÛÑ÷‘ê˙ï @ø£yÓTÆ |òü÷&É +>±
yê+∫+#˚~ }|æ]H˚ ÄdüeTj·T+˝À >±* ‘·bÕŒ... ø=ìï \ø£å\ ø√≥T¢ ˙øÏkÕÔeTqï
˙e⁄ yê{Ïì <ë{Ï >±*H˚ ø√s¡T≈£î+{≤e⁄. Ä düeTj·T+˝À yÓ+≥H˚ ˙e⁄ >±* ø±yê\ì
@ $<Ûä+>± ‘·Vü≤‘·Vü≤˝≤&ÉT‘êy√... n<˚ $<ÛäyÓTÆq n+‘·:|òü÷&ÛÉ‘·‘√ ˙e⁄ @<Ó’Hê
dü+ø£*Œ+∫Hê, ø√]Hê n~ »]–rs¡T‘·T+~. |òü÷&ÛÉ+>± ø√s¡Tø=ì ‘·|üdüT‡ #˚ùdÔ
<˚e⁄&˚ ~– ekÕÔ&ÉT. ˙ ø√¬sÿ j·T+<äT düŒwüº‘·, n~ HÓs¡y˚s¡T‘·T+<äqï $XÊ«dü+ ˙≈£î
ì+&ÉT>± ñ+fÒ ‘·sê«‘· »]π> yê{Ïì #·÷dæ ˙y˚ ÄX¯Ãs¡´b˛‘êe⁄. ˙ ø√¬s ÿ\qT
rs¡ÃeTì ô|’øÏ #·÷dü÷Ô uÛÑ>∑e+‘·T&çì ø√s¡T‘·THêïy˚... uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT ô|’q ñHêï&Éì
‘·\TdüTÔHêïy˚... Ç<˚ ˙e⁄ #˚ùd |òüTÀs¡yÓTÆq ‘·|ü⁄Œ. ˙ ø√¬sÿì ô|’ q ñHêï&√ ˝Ò<√ ‘Ó©ì
uÛÑ>∑e+‘·TìøÏ ø±<äT ìy˚~+#ê*‡+~. Ä‘·à dü«s¡÷|ü+>± ˙˝ÀH˚ ñHêï&Éì Á>∑Væ≤+∫
Äj·Tqø£ (˙≈£î) ˙ ø√¬sÿqT $qï$+#·T. ˝…’ÁuÒ]j·THé m˝≤¬>’‘˚ ˙≈£î ø±yê*‡q |ü⁄düÔø£+
66
 ù|s¡T #Óù|Œ+‘· es¡≈î£ ˙≈£î Ä |ü⁄düøÔ ±ìï Çe«˝Òø£ b˛j·÷&√... ˙˝À ñqï uÛ>Ñ e∑ +‘·T&çøÏ
≈£L&Ü n+‘˚. Äj·Tq @~ n&ç–‘˚ ˙ø£<˚ Á|ükÕ~kÕÔ&ÉT. H˚qT <Ûäqe+‘·T&Éyê«\ì
˙e⁄ø√]‘˚ düsπ q+{≤&ÉT. ø±˙ ˇø£ÿ $wüjT· +, ˙ Á|üøÿ£ yê&ç <ä>sZ∑ ¡ |ü~ s¡÷|üjT· \T+&ç
˙ <ä>∑Zs¡ 20 s¡÷bÕj·T\T+fÒ... n|ü⁄Œ&ÉT yêDÏ ø£+fÒ ˙y˚ <Ûäqe+‘·T &ç$.
<Ûqä e+‘·T&É+fÒ... m+‘· &ÉãT“ ñ+&Ü* nH˚~ ˙ ãT~∆øÏ ‘Ó\TdüTH˚y÷Ó >±˙ |üse¡ ÷‘·à
<äèwæº˝À s¡÷bÕsTTøÏ, ø√{Ï s¡÷bÕj·T\≈£î ‘˚&Ü ‘Ó©<äT Äj·Tq @ edüT Ôe⁄q÷ ˇø£{Ï
m≈£îÿe ˇø£{Ï ‘·≈î£ ÿe>± #·÷&É&TÉ . n+<äTøπ ˙e⁄ <˚ìï ø√s¡T≈£î+≥THêïy√ Ä $wüj÷· ìï
Äj·Tq≈£î ‘Ó*j·TCÒsTT. düeT<äèwæº >∑\ yêìøÏ düŒwüº‘·qT ø£*ZùdÔH˚ ˙≈£î ì»+>± @~
ø±yê˝À Äj·TqøÏ ns¡úeTe⁄‘·T+~. ˙˝À ñqï |üs¡e÷‘·à≈£î ˙ ãT~∆øÏ ‘√∫q ø√¬sÿqT
dü«#·Ã¤‘·>±, düŒwüº+>± $e]+#·T, n~ m˝≤ ñ+&Ü˝À $e]+#·T, n~ @ s¡+ >∑T˝À ñ
+≥T+<√ $e]+#·T, n~ @ Äø±s¡+˝À ñ+≥T+<√ $e]+#·T, ˙ ø√¬sÿqT ˇø£
düŒwüºyÓTÆq ∫Á‘·|ü≥+˝≤ e÷]à ˙ eTqdüT‘√... ˙˝Àì Ä‘·à≈£î ‘Ó*j·TCÒ sTT. Ç~
øπ e\+ }Vü≤ e\q e÷Á‘·yT˚ »s¡T>∑T‘·T+~. @<Ó‘’ ˚ yÓTT<ä≥ n#·Ã+>± ˙e⁄ ø√s¡T≈£îqïfÒ¢
˙ }Vü≤˝À¢ Je+ b˛düT≈£î+≥T+<√ n<˚ ˙ ì» J$‘·+˝ÀøÏ edüTÔ+~.
kÕ«MT Hê≈£î eT+∫ ñ<√´>∑+ ø±yê*?
nì qTe⁄« ø√]‘˚ ‘·|üŒø£ ˙ ø√]ø£ rs¡T‘·T+~. ø±˙ m˝≤ rs¡T‘·T+<ä+fÒ... ˙e⁄ ˇø£
|üPC≤] ø±e#·TÃ, s√&ÉT¢ }&˚à ø±s√ŒπswüHé ñ<√´– ø±e#·TÃ. ˝Ò<ë |ü~ eT+~ø°
m|üŒ&ÉT n+<äTu≤≥T˝À ñ+&ç ùde #˚ùd |üP´qTe⁄ ø±e#·TÃ.
uÛÑ>∑e+‘·T&ç <äèwæº˝À |üP´qT nsTTHê eTTK´eT+Á‹ nsTTHê Ç<ä›]B eT+∫
ñ<√´>∑y˚T. Äj·Tq nìï ñ<√´>±\q÷ eT+∫>±H˚ #·÷kÕÔ&TÉ . ø£qTø£ ˙ ø√]ø£ Á|üø±s¡+
eT+∫ ñ<√´>∑+ ø±yê* nq>±H˚ ˙πø<Ó’‘˚, ˙ ns¡Ω‘·qqTdü]+∫ dü÷≥e⁄‘·T+<√
<ëìì Á|ükÕ~kÕÔ&ÉT. eT+∫ ñ<√´>∑+, #Ó&ɶ ñ<√´>∑+ nqï ‘˚&Ü\T ˙ ãT~∆πø>±˙,
Äj·Tq≈£î ø±<äT. ìC≤ìøÏ ˙e⁄ <˚ì‘√HÓ’‘˚ dü+‘√wü+>± ñ+&É>∑\y√ <ëìH˚ Äj·Tq
Á|ükÕ~kÕÔ&ÉT. n+<äTπø ˙ø√¬sÿ˝À düŒwüº‘· ñ+&Éìe⁄«... H˚qT <Ûäqe+‘·T&Éyê«* nì
ø±<äT... ˙ ¬ø+‘· &ÉãT“ ø±yê˝À düŒwüº+>± n&ÉT>∑T. kÕ«MT... ˇø£ dü+ˆˆ˝À|ü\ H˚qT
67
ˇø£ ø√{Ï, ‘=+u…’ \ø£˝å ≤, ‘=+u…’ ‘=$Tà~ y˚˝≤, ‘=$Tà~ e+<ä\, ‘=$Tà~ s¡÷|üjT· \T
dü+bÕ~+#ê*. Ç<˚ ˙ ø√¬sÿ q÷{ÏøÏ q÷s¡TbÕfi¯ó¢ rs¡>∑\ ‘ês¡ø£ eT+Á‘·+. kÕ«MT
Hê≈£î eT+∫ ñ<√´>∑+ ø±yê*... nì ø√s¡e<äT›. H˚qT õ˝≤¢ ø£˝…ø£ºsYì ø±yê*. ˝Ò<ë
H˚qT Ä+Á<Ûë u≤´+≈£î y˚TH˚»sY ø±yê*. nì düŒwüº+>± n&ÉT>∑T n|ü⁄Œ&˚ uÛÑ>∑e+‘·T&çøÏ
nø£åsê˝≤ ˙ ø√¬sÿ düŒwüº+>± #˚]... ˙ ø√¬sÿ rs¡TkÕÔ&ÉT. n<˚$T{Ï Äj·Tq uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT
ø£<ë... Hê eTqdüT˝À ø√¬sÿ Äj·Tq≈£î ‘Ó*j·T<ë... eT∞fl düŒwüº+>± ø√s¡Tø√yê˝≤...
nqï dü+X¯j·T+ ˙≈£î sêe#·TÃ. Çø£ÿ&É Äj·Tq n+fÒ y˚¬ses√ ø±<äT... ˙y˚qì
Á>∑Væ≤+#·T ìqTï ˙y˚ n&ÉT≈£îÿ+≥THêïeì ‘Ó\TdüTø√... ˙ ø√¬sÿ rs¡ÃeTì... ìqTï
˙y˚ ÁbÕ]ú+#·T≈£î+≥THêïeì ‘Ó\TdüTø√... ˙ ø√¬sÿ rs¡ÃeTì... ìqTï ˙y˚
ÁbÕ]ú+#·T≈£î+≥THêïeì ‘Ó\TdüTø√ ø√¬sÿqT ø√πsB, <ëìì nqTuÛ$Ñ +#˚~ ≈£L&Ü ˙y˚qì
‘Ó\TdüTø√, ˙πø+ ø±yê˝À düŒwüº+>± ˙πø ‘Ó*j·Tø£b˛‘˚m˝≤?... ˙e⁄ uÛÑ>∑e+‘·T&çì
ãj· T ≥ #· ÷ dü ÷ Ô ø√¬ s ÿ\T ø√s¡ & É + e÷qTø√, ˙˝À e⁄qï |ü s ¡ e ÷‘˚ à ˙≈£ î
düVü‰j·T|ü&ÉT‘ê&ÉT. ˙≈£î qTy˚« düVü‰j·T+ #˚düTø√>∑\yé. Hê≈£î r|æ |ü<ës¡∆+ ø±yê\ì
ø√]‘˚ #·ø¬ ÿs¡ \_ÛdTü +Ô ~. n˝≤ ø±≈£î+&Ü Hê≈£î H˚‹\&ÉT¶ ø±yê\ì ø√]‘˚ n<˚ \_ÛdTü +Ô ~.
˙y˚+ ø√s¡T≈£î+≥THêïy√... <ëìH˚ bı+<ä>\∑ e⁄. ˙e⁄ ãj·T≥ #·÷&Ü\qTø=H˚ $wüßeí ⁄
˝Ò<ë •e⁄&ÉT ≈£L&Ü... |ü{≤\˝À #·÷dæq $<Ûä+>± ˙≈£î ø£ìŒùdÔH˚ ˙e⁄ qeTTà‘êe⁄.
n˝≤ ø±≈£î+&Ü bÕ´+≥÷, wüs¡Tº y˚düTø=ì ì»+>± Áo eTVü‰ $wüßíe⁄ ˙ m<äTs¡T>±
ì\ã&ܶ ˙e⁄ Äj·TqqT ˇ|ü⁄Œø√˝Òe⁄. ˙ }Vü≤˝À¢ ˙ ø√¬sÿ düŒwüº+>± m|ü ⁄Œ&Ó’‘˚ Je+
b˛düT≈£î+≥T+<√... Ä ø£åD+ qT+&ç Ä ø√¬sÿ rs¡&ÜìøÏ... á Á|üø£è‹ ‘·q˝À ‘êqT
düs¡T∆u≤≥T #˚düT≈£î+≥T+~. Ä ø√¬sÿ rs¡>∑\ neø±XÊ\qT ø£*ŒdüTÔ+~. Ç~ m˝≤
»s¡T>∑T‘·T+<√ $e]kÕÔqT. ˙˝À ñqï Ä‘·à ø√s¡Tø=H˚~ ì‘·´eT÷ Äq+<ëH˚ï. n<˚
<ëì düVü≤» dü«uÛ≤e+ ˙˝Àì Ä‘·à m|ü⁄Œ&É÷ ˙ <˚Vü≤+‘√q÷, ˙ eTqdüT‘√q÷...
Äq+<ëìï bı+<äeTH˚ ø√s¡T‘·T+≥T+~. ñ<ëVü≤s¡D≈£î ˙ eTqdüT H˚‹ \&ÉT¶ ø√s¡T‘·T+~.
Çø£ÿ&É ˙ <˚Vü≤+ Ä \&É÷¶qT ‹ì ÄkÕ«~düTÔ+~. r|æ nH˚ Äq+<ä+ bı+<ë\qï
uÛ≤eq Ä‘·à˝À+∫ »ì+∫+~. Ä uÛ≤eq ˙ eTqdüT≈£î #˚]... @+ ‹+fÒ Äq+<ä+
ø£˝ÒZ r|æ \_ÛdüTÔ+<√ <ëìì yÓ<äø£eTì ˙ eTqdüT ˙ ãT~∆ì n&ÉT>∑T‘·T +~. ˙ ãT~∆...
68
Ç~ es¡≈L£ ˙e⁄ ‹qï r|æ s¡T#·T\˝À @~ ÁX‚wy˜ü TÓ qÆ <√ <ëìH˚ ˙ eTqdüT≈£î dü÷∫düT+Ô ~.
n+fÒ H˚‹\&É÷¶ nH˚ |ü<ës¡ú+ e\q ˙e⁄ ø√s¡T≈£îqï r|æ s¡T∫ \_ÛdüTÔ+ <äì eTqdüT≈£î
#Ó|æŒ Ä \&ÉT¶uÀeTàqT, Äø±sêìï Ç+‘·≈£î eTT+<äT nqTuÛÑ$+∫q s¡T∫ ‘ê\÷≈£î
C≤„|üø±˙ï ˙ eTqdüT≈£î n+~e«>±H˚... yÓ+≥H˚ ˙ eTqdüT Ä H˚‹ \&É÷¶H˚ ø±yê\ì
˙ X¯ØsêìøÏ #Ó|üŒ>±H˚, ˙e⁄ yÓ[fl ø=qTø=ÿì ‹ì Ä s¡T∫ì ÄkÕ«~kÕÔe⁄. ø±˙ ˙
eTqdüT yÓqTø£ ñqï Ä‘·à e÷Á‘·+... n+<äT˝Àì Äq+<ëìï e÷Á‘·y˚T ÄkÕ«~düTÔ+~.
#·÷XÊsê... Äq+<ëìï bı+<ë\qï Ä‘·à uÛ≤eH˚ eTqdüT≈£î #˚πs≥|ü⁄Œ&çøÏ n~
edüTÔs¡÷|ü+˝Àì ø√]ø£>± |ü]es¡Ôq+ #Ó+<äT‘·T+~. eTqdüT e÷Á‘·y˚T dü+‘√cÕìï
edüTÔe⁄\˝À yÓ<äT≈£î‘·T+≥T+~. yÓTT<ä≥ Äq+<ä dü«s¡÷|ü+˝À ñqï ˇø£ uÛ≤eq Ä‘·à
qT+&ç |ü⁄&ÉT‘·T+~. Ä uÛ≤eq≈£î eTqdüT <ë«sê Ä˝À#·q nH˚ |üP‘· |üP j·Tã&ç
ø√]ø£>± e÷s¡T‘√+~. ˙e⁄ \&ÉT¶ ‹Hêï, C≤+Á^ ‹Hêï, ø±øÏHê&É U≤C≤\T ‹Hêï
n+<äT˝Àì eT÷\ uÛ≤eq nsTTq r|æ e\q e#˚à dü+‘·è|æÔH˚ Ä‘·à nqTuÛÑ$ düTÔ+~.
ø±˙ ˙ ø£fi¯ófl, ˙ eTqdüT Ä r|æì s¡ø£s¡ø±\ |ü<ësê∆\˝À yÓ<äT≈£î‘·T+~. Ä‘·à qT+&ç
ãj·T\Œ&˚ uÛ≤eq á düèwæº˝À m|üŒ{Ïπø ˇø£ÿfÒ ñ+≥T+~. n~ Äq+<ä uÛ≤eH˚.
m|ü⁄Œ&Ó‘’ ˚ Ä uÛ≤eq eTqdüT≈£î n+<äT‘·T+<√, Ä uÛ≤eH˚ X¯Øs¡ uÛ≤yêìï dü+kÕÿsê\q÷,
uÛ≤wüq÷ s¡+>∑T\T>± n<äT›ø=ì s¡ø£s¡ø±\ ø√¬sÿ\T>± $&çe&ÉT‘·T+~. m+<äTø£+fÒ
Ä‘·à‘êqT>± Äq+<ëìï #·$#·÷&Ü\ì Á|üj·T‹ïdüTÔ+~. Ä‘·à≈£î m˝≤>√˝≤ r|æ nH˚
Äq+<ä+ \_ÛùdÔ #ê\T, ø±˙ ˙e⁄ e÷Á‘·+... ˙e⁄ ø√]q H˚‹\&ÉT¶ <=]øÏ‘˚ H˚ dü+‘·è|æÔ
#Ó+<äT‘êe⁄. \&ÉT¶ ã<äT\T #·¬øÿs¡ <=]øÏ‘˚ ˙ dü+‘√cÕìøÏ ã<äT\T ndü+‘·è|æÔ <äT:K+
nqTuÛ$Ñ kÕÔe⁄. eTìwæ ìs¡+‘·s+¡ edüTeÔ ⁄\ qT+&˚ Äq+<ä+ bı+<ë\ì uÛ≤$düT+Ô &É≥+
e\q n~ <=s¡ø£ÿb˛‘˚ <äT:K+ ø=ì ‘Ó#·TÃø=+{≤&ÉT.
ø£qTø£ ˙ Ä‘·à ‘·q düVü≤» dæú‹ nsTTq Äq+<ëìï bı+<ä&Üìπø ˙ X¯Øs¡+,
eTqdüT <ë«sê ø£s¡à\T #˚sTTdüTÔ+~. ˙ eTqdüT <˚qïsTT‘˚ |ü<˚|ü<˚ düŒwüº+>±q÷,
|òü÷&ÛÉ+>±q÷ ø√s¡T≈£î+≥T+<√ <ëìì bı+<ä>∑\ Ä˝À#·q\qT ˙ eTqdüT˝À
ø£\T>∑CÒdüTÔ+~. Ä Ä˝À#·q\qT nqTdü]+#˚ ˙e⁄ ø£s¡à\T #˚dæ |òü*‘·+ bı+<äT‘êe⁄.

69
Bì e\q ˙e⁄ ns¡+ú #˚dTü ø√yê*‡+~ @eT+fÒ, ˙ ø√¬sÿ\T rs¡&ÜìøÏ yÓTT<ä≥yº TÓ T<ä{Ï
ìj·TeT+ ˙ ø√¬sÿ n‘·´+‘· düŒwüº+>± ñ+&Éfy˚T. yÓTT<ä≥ ˙ jÓTTø£ÿ ø√¬sÿqT ˇø£
}Vü‰ ∫Á‘·+>± #˚düTø=ì |ü<˚ |ü<˚ <ëìì eTqdüT˝À <ä]Ùdü÷Ô ñ+&É≥+ eT÷˝≤q
<ëì˝Àì eT÷\ uÛ≤eqqT, |òü÷&É‘·qT ˙ Ä‘·à Á>∑Væ≤+#·>∑\TZ‘·T+~. ‘·s ê«‘· m+‘·
ø±\+ ˝À|ü\ ˙ ø√¬sÿqT rs¡TÃø√yê˝À ≈£L&Ü düŒwüº‘· ø£*Z ñ+&Ü*. ñ<ëVü≤s¡D≈£î ˙
ø√¬sÿ ÁøÏ+~ $<Ûä+>± ñ+<äqTø√ n|ü⁄Œ&ÉT <ëìøÏ dü+ã+~Û+∫q }Vü‰ ∫Á‘·+ m˝≤
‘·j·÷s¡T #˚düTø√yê˝À #·÷&É+&ç.
H˚qT |ü~ dü+e‘·‡sê\˝À|ü⁄ e+<äø√≥T¢ dü+bÕ~+#ê*. ˙ jÓTTø£ÿ ø√¬sÿ
Ç˝≤ ñqï≥T¢sTT‘˚... }Vü‰ ∫Á‘êìï ÁøÏ+~ $<Ûä+>± ‘·j·÷s¡T #˚düTø√.
˙e⁄ dæ+>∑|üPsY @sY˝…’Hé‡ $e÷q+˝À˙ ≈£î≥T+ã+‘√ bÕ≥÷ dæ+>∑|üPsY˝À
~>±e⁄. ˙e⁄, ˙ |æ\¢\T n‹ KØ<Ó’q eÁkÕÔ\T <Ûä]+∫ ñHêïs¡T. n|ü⁄Œ&ÉT yÓ+≥H˚ ˇø£
u…+CŸø±s¡T (‘Ó\T|ü⁄s¡+>∑T~) MT <ä>sZ∑ ¡ e∫à Ė+~. ˇø£ e´ø°Ô ~– $TeTà*ï kÕ<äs+¡ >±
qTe⁄«‘·÷ |ü\ø£]+∫ ø±s¡T mø£ÿeTHêï&ÉT. ‘·sê«‘· KØ<Óq’ ôVA≥˝Ÿ˝À ~– kÕj·T+Á‘·+
#·\¢HÓ’q düeTj·T+˝À ôVA≥˝Ÿ ô|’ uÛ≤>±q Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq fÒãT˝Ÿ <ä>∑ Zs¡ ø±´+&ç˝Ÿ ˝…’{Ÿ
&çqïsY @sêŒ≥T #˚j·Tã&ç+~. s¡T∫ø£s¡yÓTÆq e+≥ø±\ |òüTTeT|òüTTeT yêdüq\T MTs¡T
ÄkÕ«~dü÷Ô #ê˝≤ dü+‘√wü+>± ñHêïs¡T. n|ü⁄Œ&ÉT MT ôd˝Ÿ≈£î ø±˝Ÿe∫Ã+~. ne‘·*
yÓ’|ü⁄ qT+&ç MT |æ.m. e÷{≤¢&ÉT‘·THêï&ÉT. düsY... Çyê«*º‘√ n+fÒ (nø√ºãsY 28,
2020) ‘˚~øÏ MT u≤´+ø˘ u≤´˝…Hé‡ e+<äø√≥¢≈£î #˚]+~. nì $wüj·T+ #ÓbÕŒ&ÉT.
˙e⁄ Äq+<ä+‘√... MT düVü≤#·]øÏ, @yÓ÷jYT Çyê«*º qT+&ç H˚qT e+<ä ø√≥¢≈£î
n~Û|ü‹ì nì >∑s¡«+>± #ÓbÕŒs¡T.
ô|’ $<Ûä+>± }Vü‰ ∫Á‘·+ ‘·j·÷s¡T #˚düTø√yê*. á ∫Á‘·+˝À Á|ü‹ $wüj ·T+
düŒwü+º >± ñ+&Ü*. n+fÒ ˇø£ ìØí‘y· TÓ qÆ <äTdüT\Ô T, yê{Ï s¡+>∑T, MTs¡T ~–q ôVA≥˝Ÿ
|ü]düsê\T, MTs¡T, s¡T∫ #·÷ùd ‹+&ç |ü<ësê∆\ s¡T∫, s¡+>∑T\÷, yê≥ìï+{Ï˙
ÄkÕ«~düTÔqï MTs¡T eT]j·TT MT ≈£î≥T+ã düuÛÑT´\ eTTKø£e[ø£\÷... n˙ï Ç˝≤
n‘·´+‘· $es¡+>±q÷, düŒwüºyÓTÆq ∫Á‘·+>±q÷ ñ+&Ü*. MT }Vü‰∫Á‘·+ m+‘·
70
düŒwüº+>± ñ+fÒ MT≈£î n+‘· ‘·«s¡>± |òü*‘·+>± ñ+≥T+~. Ç˝≤ ‘·j·÷s¡ T #˚düTø=qï
}Vü≤ ∫Á‘êìï Á|ü‹ s√p ìÁ<äb˛j˚T eTT+<äT 5 ì$TcÕ\÷, ìÁ<ä˝Ò∫q yÓ+≥H˚ 5
ìeTTcÕ\T }Væ≤+#·T≈£î+≥÷ MTs¡T ì»+>±H˚ Ä ¨≥˝Ÿ˝À Ä dæ‹ú ˝À ñqï≥T¢
}Væ≤+#·Tø√+&ç. m˝≤ á }Vü≤ ñ+&Ü\+fÒ... MT X¯Øs¡+ , eTqdüT ì»+>± Ä }Vü≤
ì»yÓTÆ‘˚ m+‘· düŒ+~kÕÔjÓ÷ n˝≤ nkÕ«<äq‘√ }Væ≤+#ê*. Ç˝≤ #˚j·T&É+ MT≈£î
ì‘·´ø£è‘·´yÓTÆb˛yê*. Ç˝≤ #˚dü÷Ô ñ+fÒ MTs¡T Ä dæú‹ì m+‘· |òü÷&É+ >±
ø√s¡T≈£î+≥THêïs√... MT n+‘·sê‘·à Á>∑Væ≤+∫ Ä ø√]ø£ rs¡&ÜìøÏ ø±e*‡q yê{Ïô|’
<äèwæº ì\T|ü⁄‘·T+~. á |ò÷ü &Û‘É · m˝≤ ñ+&Ü\+fÒ... MT≈£î |”˝ÃÒ >±* m+‘· nedüsy¡ ÷Ó
Ädæ‹ú ≈£L&Ü n+‘˚ nedüs+¡ nìŒ+#ê*. á |ò÷ü &Û‘É · m+‘· ô|]–‘˚ |ò*ü ‘·+ n+‘·>±
ñ+≥T+~. MTs¡T |òü÷&ÛÉ+>± ø√s¡T≈£î+≥THêïs¡+fÒ <ëì ns¡ú+ n~ ˝Ò≈£î+&Ü MTs¡T
Äq+<ä+>± ñ+&É˝Òs¡H˚ ø£<ë! eT] ìqTï dü+‘√wü+˝À ñ+∫, ‘êqT Äq+<ä+˝À
ñ+&É≥y˚T ˙ jÓTTø£ÿ Ä‘·à |üì.
eT] Ç˝≤ |òü÷&ÛÉ+>± ø√s¡T≈£î+fÒ Ä ø√πsÿ rπs Áø£eT+ m˝≤ ñ+≥T+<√
|ü]o*<ë›+.
Á|ü‹ e÷qe⁄ì X¯Øs¡+ |ü+#·uÛÑ÷‘·eTT\ düy˚Tàfi¯qeTì ‘Ó\T‡ø=Hêï+.
e÷qe⁄ìøÏ @$<Ûä+>± C≤„q+ ñqï<√ n<˚ $<Ûä+>± uÛ≤eq\ düeTT<ëj·T s¡÷|ü+˝À
á eTVü‰ $XÊ«ìøÏ ≈£L&Ü ˇø£ C≤„q+ ñ+~. BìH˚ $X¯«C≤„q+ nì n+{≤s¡T.
eTìwæ düèwæº+∫q ˝Ò<ë #·÷∫q ˝Ò<ë nqTuÛÑ$+∫q Á|ü‹ edüTÔe⁄ $es¡eTT\T eTìwæ
yÓTÆ+&é˝À ìøÏå|üÔ+ ne⁄‘êsTT. n<˚ $<Ûä+>± á eTVü‰ $X¯«+˝À ñ<䓤$ +∫q Á|ü‹
edüTÔe⁄ n+f… dü÷s¡´ #·+Á<ë~ qø£åÁ‘·eTT\T, ¬>˝≤ø°‡\T, Á>∑Vü‰\T, uÛÑ÷$Tô|’qTqï
düeTdüÔ #·s¡, n#·s¡ edüTÔe⁄\ >∑T]+∫q Á|ü‹ $es¡eTT\÷ $X¯«C≤„q+˝À ìøÏå|üÔ+
nsTT ñ+{≤sTT. ˙e⁄ á uÛÑ÷$Tô|’ Ç~ es¡≈£L ˝Òì ˇø£ $∫Á‘· »+‘·Te⁄ì ˙
}Vü≤˝À¢ düèwæº+∫, <ëìøÏ ˇø£ s¡÷|ü+ ø£*Œ+∫ Bìì H˚H˚ düèwæº+#êqqTø=ì, <ëì
ù|πs ÁøÏj˚T{Ï${Ï ˝Ò<ë düè»Hê‘·àø£ nì nqT≈£î+≥THêïe⁄. ø±˙ eTq≈£î ‘Ó*j·Tì
$wüj·T+ @$T≥+fÒ ˙ }Vü≤˝À¢øÏ e#˚à Á|ü‹ edüTÔeP $X¯« C≤„q+ qT+&û
71
Á>∑Væ≤+#·ã&çq<˚. ˙e⁄ <˚ì >∑T]+#Ó’Hê }Væ≤+#·>∑\TZ‘·THêïe+fÒ <ëì ns¡ú+... n~
Ç~ es¡πø ñ+~ nì. $X¯« C≤„q+˝À ˝Òì $wüj·÷\qT ˙e⁄ mqï{Ïø° }Væ≤+#·˝Òe⁄.
∫qï |üs¡e÷DTe⁄ qT+&û dü÷ø£åà ÁøÏ$T qT+&û eTVü‰ qø£åÁ‘· eT+&É˝≤\ es¡≈£L ñqï
Á|ü‹ yê{Ï $es¡eTT\÷ $X¯« C≤„q+˝À ñHêïsTT. BìH˚ |üs¡e÷‘·à C≤„q+, <˚e⁄&ç
C≤„q+ nì eTq+ nqTø√e#·TÃ. Ä‘·à s¡÷|ü+˝Àì uÛ>Ñ e∑ +‘·T&çøÏ düeTdüÔeT÷ ‘Ó\TdüT+Ô ~
nì nq&ÜìøÏ ø±s¡D+ Äj·Tq jÓTTø£ÿ $X¯« C≤„qy˚T. á $X¯« C≤„Hêìï eTq+
Ç+f¬sï{Ÿ˝Àì >∑÷>∑T˝Ÿ düs¡«sY‘√ b˛\Ãe#·TÃ. MT≈£î ns¡ú+ ø±e&ÜìøÏ H˚qT ø=+‘·
ø£+|üP´≥sY |ü]uÛ≤wüqT ñ|üjÓ÷–kÕÔs¡T.
Ç+≥sY HÓ{Ÿ Á|ü|+ü #·+˝Àì Á|ü‹ ø£+|üP´≥sY >∑÷>∑T˝Ÿ düs«¡ sY≈î£ nqTdü+<Ûëq+
#˚jT· ã&ç ñ+~. n<˚ $<Û+ä >± Á|ü‹ e÷qe⁄&É÷ $X¯« C≤„HêìøÏ nqTdü+<Ûëì+#·ã&ܶ&TÉ .
>∑÷>∑T˝Ÿ düs¡«sY≈£î nqTdü+<Ûëì+#·ã&çqf…Æ¢‘˚ Á|ü|ü+#·+˝Àì Á|ü‹ ø£+|üP´≥sY eTs=ø£
ø£+|üP´≥sY‘√ nqTdü+<ÛëqyÓTÆ ñqïfÒ.¢ n+fÒ MT Ç+{À¢ì ø£+|üP´≥sY‘√ Á|ü|+ü #·+˝Àì
eTπs Ç‘·s¡ ø£+|üP´≥sY‘√HÓ’Hê ˙e⁄ nqTdü+<Ûëq+ ø£*Z ñHêïe⁄. n<˚ $<Ûä+>± $X¯«
C≤„HêìøÏ ˝Àø£+ yÓTT‘·+Ô nqTdü+<Ûëì+∫ ñ+&É≥+ e\q Á|ü‹ eTìwæ Ç+ø√ eTìwæ‘√
@<√ $<Û+ä >± nqTdü+<Ûëì+#·ã&ܶ&TÉ . n+fÒ ˙e⁄ Á|ü|+ü #·+˝Àì n+<ä] eTqTwüß\‘√
nqTdü+<ëì+#·ã&ܶe⁄. n+fÒ ˙ yÓT<ä&TÉ ˝Àì Á|ü‹ Ä˝À#·Hê Ç‘·sT¡ \T Á>∑V≤æ +#·&ÜìøÏ
neø±X¯+ ñ+~.
MT Ç+{Ï˝Àì ø£+|üP´≥sY˝À düe÷#ês¡+ m+‘· e⁄+≥T+<ä+fÒ... ˙e⁄
m+‘· ìø°å|üÔ+ #˚kÕÔy√ n+‘˚ ñ+≥T+~. Á|ü|ü+#·+˝Àì eTπs düe÷#ês¡yÓ TÆHê
ø±e*‡eùdÔ... ˙e⁄ Ç+≥sY HÓ{Ÿ <ë«sê >∑÷>∑T˝Ÿ düs¡«sY≈£î ø£HÓø˘º nsTT´ ˙
ø£+|üP´≥sY˝ÀìøÏ düe÷#êsêìï ‘Ó#T· Ã≈£î+{≤e⁄. Bì ns¡+ú @$T≥+fÒ Á|ü|+ü #·+˝Àì
Á|ü‹ düe÷#ês¡eT÷ ˙ ø£+|üP´≥sY˝À ˝Òøb£ ˛sTTHê... >∑÷>∑T˝Ÿ düs«¡ sY‘√ ø£HøÓ º˘ #˚jT· ã&ç
ñ+fÒ... düeTdüÔ düe÷#êsê˙ï ˙e⁄ dü+Á>∑Væ≤+#·e#·TÃ. Ç<˚ $<Ûä+>± ˙ yÓT<ä&ÉT˝À
m+‘· düeT#ês¡+ ñ+≥T+<ä+fÒ... |ü⁄{Ϻq|üŒ{Ï qT+&ç ˙yÓ+‘· yÓTeTØì ìøÏå|üÔ+
#˚düTø=ì ñ+{≤y√... Ç|üŒ{Ï es¡≈£î ˙e⁄ y˚ìì #·÷∫, #·~$ ‘Ó\TdüTø=ì ñ+{≤y√
72
Ä düe÷#ês¡+ e÷Á‘·y˚T ˙ yÓT<ä&ÉT˝À ñ+≥T+~. uÛÑ$wü´‘·TÔ˝À ˙e⁄ #·÷&ÉuÀj˚T,
‘Ó\TdüTø√uÀj˚T edüTeÔ ⁄\ >∑T]+∫q düe÷#ês¡+ ˙yÓT<ä&TÉ ˝À ñ+&É<Tä . ø±˙ Ä
düe÷#ês¡+ $X¯« C≤„q+˝À ñ+≥T+~. ˙ yÓT<ä&TÉ ˝À düe÷#ês¡+ ˙e⁄ Á>∑Væ≤+#·>\∑ e⁄
>±˙ uÛÖ‹ø£+>± #·÷&É˝Òe⁄. n<˚ $<Ûä+>± X¯øÏÔ ø£D≤\ s¡÷|ü+˝À, uÛ≤eq\ s¡÷|ü+˝À
á $XÊ\ $X¯«eT+‘ê $X¯« C≤„q+ |üs¡#·ø=ì ñ+~.
¬s’{Ÿ k˛<äs¡T\T $e÷Hêìï yÓTT<ä≥ m|ü⁄Œ&ÉT #·÷dæ ñ+&É˝Ò<äT. yês¡T >±*˝À
m–πs ‘·÷˙>∑qT #·÷ùd es¡≈£L $e÷qeTH˚ edüTÔy˚ yê] yÓT<ä&ÉT˝À ˝Ò<äT. n˝≤+{Ï
yês¡T m˝≤ $e÷q+ jÓTTø£ÿ s¡÷bÕìï }Væ≤+#·>∑*ZHês¡T? yê] yÓT<ä&ÉT˝À n~
es¡øπ Ä $wüjT· + ˝Òøb£ ˛sTTHê n~ $X¯« C≤„q+˝À ìøÏ|å yÔü TÓ Æ ñqï~ >∑qTπø... $e÷q+
jÓTTø£ÿ s¡÷bÕìï }Væ≤+#·>∑*>±s¡T. MTs¡T ˇø£ $wüj·÷ìï u≤>± >∑Ts¡T Ô+#·Tø√yê*.
MTs¡T <˚ìHÓ’Hê }Væ≤+#·>∑\TZ‘·THêïs¡+fÒ n~ Ç~ es¡πø $X¯«C≤„q+˝À ñqï<äì
ns¡+ú . nø£ÿ&É ˝Òì <ëìì eTq+ mqï{Ïø° }Væ≤+#·˝eÒ TT. ˇø£ÿ |üse¡ ÷‘· à≈£î e÷Á‘·yT˚
$X¯« C≤„q+˝Àì Á|ü‹ edüTeÔ ⁄ >∑T]+∫ ‘Ó\TdüT. ˙e⁄ m|ü⁄Œ&Ó‘’ ˚ |ü]|üPs¡+í >± Ä‘·à
dü«s¡÷|ü dæ‹ú ˝À ñ+{≤y√... n|ü⁄Œ&ÉT ˙y˚ düs¡«C≤„‘·e⁄ ø±>∑\e⁄.
˙e⁄ ˙ yÓT<ä&ÉT‘√ m+‘·es¡≈£L Ä˝À∫+#·>∑\eP n+fÒ... ˙ yÓT<ä&ÉT˝À
ìøÏå|üÔyÓTÆq düe÷#ês¡ |òü]~Ûes¡πø... n+fÒ ˙ yÓT<ä&ÉT˝À ˝Òì edüT Ôe⁄\ >∑T]+∫q
Ä˝À#·q\T ˙e⁄ #˚jT· ˝Òe⁄. n˝≤ #˚j÷· \+fÒ... ˙e⁄ $X¯« C≤„Hêìï ÄÁX¯sTT+#ê*‡+<˚.
@ $<Û+ä >±HÓ‘’ ˚ ˙ Ç+{À¢ì ø£+|üP´≥sY˝Àì ˝Òì düe÷#êsêìï ˙e⁄ ‘Ó\TdüTø√yê\+fÒ
>∑÷>∑T˝Ÿ düs¡«sY˝ÀøÏ yÓ[fl yÓ<äT≈£î‘êy√ n<˚ $<Ûä+>± ˙ yÓT<ä&ÉT Ä˝À∫+#·˝Òì
|ü]cÕÿsê\≈£î $X¯« C≤„q+˝À |ü]cÕÿs¡ e÷s¡Z+ yÓ‘·ø±*‡ ñ+~. eT] m˝≤ eTq+
$X¯« C≤„q+˝À |ü]cÕÿs¡ e÷s¡Z+ yÓ‘·ø±*‡ ñ+~. eT] m˝≤ eTq+ $X¯« C≤„q+‘√
nqTdü + <Û ë ì+#· ã &É T ‘ê+? eTq ∫‘· Ô + <ë«sê eTq+ $X¯ « C≤„ H êìøÏ
nqTdü+<Ûëì+#·ã&ÉT‘ê+. eTq yÓTÆ+&é ¬s+&ÉT s¡ø±\T>± |üì #˚düTÔ+~. #˚‘·HêedüÔ˝À
n+fÒ ˙e⁄ |üP]Ô düèVü≤‘√ y˚T˝§ïì ñqï|ü⁄Œ&ÉT |üì #˚ùd yÓTÆ+&éqT ø±ì‡j·Tdt yÓTÆ+&é
n+{≤s¡T. n<˚ n#˚‘·HêedüÔ˝À n+fÒ ˙e⁄ ìÁ<äb˛sTTq ‘·sê«‘· |üì #˚ùd yÓTÆ+&éqT
73
n+‘·: #˚‘q· n+{≤s¡T. á n+‘·: #˚‘q· <ë«sêH˚ eTq+ $X¯« C≤„HêìøÏ ø£\|üã&ܶ+.
˙e⁄ yÓTfi¯ó≈£îe˝À ñ+&ç <˚ì>∑T]+#Ó’Hê ‘Ó\TdüTø√yê\ì |ü<˚ |ü<˚ nqT≈£î+≥÷
ìÁ<äb˛sTTq ‘·sê«‘· Ä $wüj·÷ìï MT n+‘·: #˚‘·q $X¯«C≤„q+≈£î #˚s¡ y˚dæ nø£ÿ&É
yÓ~øÏ ˙e⁄ ìÁ<ä˝Ò∫q yÓ+≥H˚ Vü≤sƒê‘·TÔ>± e#˚Ã Ä˝À#·q\ <ë«sê Ä düe ÷#êsêìï
˙≈£î n+~düTÔ+~. n|ü⁄Œ&É|ü⁄Œ&É÷ ø£\\ s¡÷|ü+˝À ≈£L&Ü eTq+ Ç~ es¡≈£L #·÷&Éì
m+‘√ $+‘· Je⁄\q÷, edüTÔe⁄\qT #·÷&É>∑\TZ‘·THêï+. MTs¡T ø√s¡Tø=H˚ ø√]ø£\T
rs¡&ÜìøÏ á $X¯« C≤„qy˚T ø±s¡DeTì #Ó|üŒ&Üìπø Ç+‘· $es¡D Çyê«*‡e∫Ã+~.
˙e⁄ ìÁ<ëedüÔ˝À e÷Á‘·y˚T ˙ n+‘·: #˚‘·qqT ñ|üjÓ÷–+#·>∑\e⁄. <Ûë´q+ jÓTTø£ÿ
ñ<˚∆X¯´y˚T @$T≥+fÒ yÓTfi¯ó≈£îe˝ÀH˚ ìÁ<ëedüÔqT nqTuÛÑ$+#·&É+. n+fÒ ˙e⁄
#˚‘·HêedüÔ˝À ñ+&É>±H˚ ˙ n+‘·: #˚‘·q <ë«sê |üì #˚j·T&É+. ˙e⁄ Ç~ es¡≈£L
ms¡T>∑ì Ä‘·àqT ≈£L&Ü ˙ n+‘·: #˚‘·q <ë«sê e÷Á‘·y˚T Á>∑Væ≤+∫ ‘·sê«‘· Ä n+‘·:
#˚‘·q qT+&ç ≈£L&Ü $&ç$&ç Ä‘·à˝À dü+dæú‘·yÓTÆb˛‘êe⁄. Çø£ÿ&É ˙e⁄ ns¡ú+
#˚düTø√yê*‡+~ @$T≥+fÒ... ˙e⁄ Ä‘·à>± Äqï|ü⁄Œ&ÉT $X¯«C≤„q+‘√ |ü]|üPs¡í+>±
nqTdü+<Ûëì+#·+&ç ñ+&É>\∑ e⁄. Ç|ü⁄Œ&ÉT ìs¡+‘·s+¡ ˙e⁄ >±&Û+É >± ø√s¡Tø=H˚ ø√¬sÿ\T
m˝≤ rs¡>∑\e+fÒ... ˙ >±&ÛÉyÓTÆq ø√¬sÿ jÓTTø£ÿ eT÷\ uÛ≤eq Ä‘·àqT #˚s¡T‘·T+~.
n|ü⁄Œ&ÉT Ä‘·à n+fÒ ˙˝Àì uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT ˙ ø√¬sÿ rs¡>∑\ e÷sêZ\qT ‘·q $X¯«
C≤„q+˝À+#˚ Á>∑Væ≤+∫ ˙ jÓTTø£ÿ #˚‘·HêedüÔ≈£î n+fÒ ø±ì¸j·Tdt yÓTÆ +&ÉT≈£î Ä˝À#·q
<ë«sê n+<äCÒj·Tã&ÉT‘·T+~. n+fÒ ˙yÓ|ü⁄Œ&Ó’‘˚ ˙ düeTdüÔ Ä˝À#·q\÷ ì*|æy˚kÕÔy√
n|ü⁄Œ&˚ $X¯« C≤„q+˝À+∫ rj·Tã&çq ˇπø ˇø£ÿ ì»yÓTÆq |ü]cÕÿs¡ e÷s¡Z + ne>∑\
Ä˝À#·q ˙≈£î Vü≤sƒê‘·TÔ>± düTŒ¤]düTÔ+~. ˙˝Àì uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT ˙ ø√¬ sÿ m˝≤ nsTT‘˚
rs¡>∑\<√ Ä edüTÔe⁄qT ˝Ò<ë Ä e÷sêZìï $X¯« C≤„q+ qT+&˚ Á>∑Væ≤+∫ ˙ yÓT<ä&ÉT≈£î
n+~kÕÔ&ÉT. n+<äTπø ˙e⁄ <˚ì >∑T]+#Ó’q |ü]cÕÿs¡+ Ä˝À∫düTÔqï|ü⁄&É| ü⁄ ˙
Ä˝À#·q\ìï+{Ï˙ ì*|æy˚dæ eTÚq+>±, ìX¯Ã\+>± Ä˝À#·Hê s¡Væ≤‘·+>± ñ+&É>∑*Z‘˚
˙≈£î düeTdü´ q÷s¡T XÊ‘·+ |ü]wüÿ]+#·ã&ÉT‘·T+~. Ç~ es¡≈£L ø£ìô|≥ºã&çq nìï
edüTÔe⁄\÷ Ç˝≤ Vü≤sƒê‘·TÔ>± e∫Ãq ñbÕj·÷\‘√H˚ XÊÁdüÔE„\T n$wüÿ]+#ês¡T. ñ
<ëVü≤s¡D≈£î ˙e⁄ ˇø£ >=|üŒ |ü⁄düÔø£+ >∑T]+∫ Ä˝À∫düTÔHêïe⁄. nqT≈£ î+fÒ... <ëìì
74
m˝≤¬>’Hê #·~$ rsê* nì |ü<˚ |ü<˚ ˙e⁄ ø√s¡≈£î+fÒ... Ä |ü⁄düÔø£+ MT }]˝À
\_Û+#·qf…Æ¢‘˚... á |òü÷&ÉyÓTÆq uÛ≤eqqT ˙e⁄ ø£*Z ñ+fÒ #ê\T... $X¯« C≤„q+ |üì
#˚j·T&É+ ÁbÕs¡+_Û+∫ me] <ë«sêH√ ˇø£ÿ] <ë«sê Ä |ü⁄düÔø£+ >∑T]+∫q $esê\T
>±˙ ˝Ò<ë Ä |ü⁄düøÔ +£ mes√ MT≈£î Çe«&É+ <ë«sê >±˙ ˙e⁄ Ä |ü⁄düøÔ ±ìï bı+<äT‘êe⁄.
á |üP]Ô kÕsê+XÊìï, dü‘ê´ìï ˙e⁄ ns¡ú+ #˚düTø√yê*. ˙ jÓTTø£ÿ ø√¬sÿqT
e÷Á‘·y˚T |òü÷&É+>± z <äèX¯´+˝ÀH√ ˝Ò<ë ∫Á‘· |ü+≥˝≤>±H√ düŒwüº+>± e÷s¡TÃø=ì
˙e⁄ |ü<˚ |ü<˚ <ëìï ˙ }Vü≤˝À¢ <ä]Ùdü÷Ô ñ+fÒ... ˙e⁄ ìÁ<äb˛sTTq ‘·sê«‘· Ä ñ
Vü‰˝À¢ì <äèX¯´+ ì»+ ne&ÜìøÏ @y˚T+ ø±yê˝À, @e÷sêZ\T ø±yê˝À yê≥ìï+{Ï˙
˙˝Àì n+‘·: #˚‘·q $X¯« C≤„q+˝À+∫ yÓ~øÏ Ábı<äT›q ˝Òe>±H˚ ø=ìï ñbÕj·÷\
(Ä˝À#·q\) <ë«sê ˙ø£+~düTÔ+~. Á|ü|ü+#·+˝Àì Á|ü‹ eTìwæ ø√]ø£\T Á|üdüTÔ‘·+
Ç˝≤H˚ rs¡T‘·THêïsTT. ˙ jÓTTø£ÿ ø√¬sÿ\T @yÓ’q düπs n$ rs¡TÃø√e&ÜìøÏ Ç<˚ ‘ês¡ø£
s¡V≤ü dü´+. |üP]Ô $XÊ«dü+‘√ Bìì qTe⁄« nqTdü]+#·>*∑ ‘Z ˚ ˙y˚ $CÒ‘e· ⁄. ˙ düeTdü´\T
ø±e#·TÃ. ø√¬sÿ\T ø±e#·TÃ. n$ m˝≤ |ü]wüÿ]+#ê˝Àqqï $wüj·T+ ˙ |ü]$T‘·
C≤„q+‘√ Ä˝À∫+#·&É+ e÷ì ˙˝Àì Ä‘·à≈£î <ëìì ìy˚~+#·T. ˙e⁄ ìs¡à\+>±
Ä˝À∫+#·&É+ e÷ì Á|üXÊ+‘·+>± ñ+&É>∑*Z‘˚, @<Ó’‘˚ dü]jÓÆTq e÷s¡ZeTT+<√ n<˚
Ä˝À#·q ˙≈£î Çe«ã&ÉT‘·T+~. n˝≤ ø±<äì ˙y˚ ndüÔe÷q+ e´s¡ú+>± Ä˝À∫+#·&É+
ÁbÕs¡+_ÛùdÔ... ˙≈£î n+~+#·ã&˚ Ä ˇø£ÿ >=|üŒ Ä˝À#·q ˙ e´s¡ú Ä˝À#· q <ë«sê
ì*|æyj ˚ T· ã&ÉT‘·T+~ ˝Ò<ë ˙e⁄ Ä >=|üŒ Ä˝À#·qqT >∑T]Ô+#˚ M\T ˝Ò≈î£ +&Üb˛‘·T+~.
n+<äTøπ s¡eTDT\yês¡+{≤s¡T. ªªeTÚqy˚T düø\£ düeTdü´\≈£L |ü]cÕÿsêìï dü÷∫düT+Ô ~µµ
nì. nìï+{Ïø£+fÒ X¯øÏÔe+‘·yÓTÆqB, ‘Ó*yÓ’qB eTÚqy˚T. ˇø£ düeTdü´ >∑T]+∫
Ä˝À∫+#·&É+ e\q ˙e⁄ ì»+>± <ëì |ü]cÕÿsêìï n&ÉT¶≈£î+≥THêïeì ns¡ú+.
πøe\+ @~ |ü]cÕÿ]+|üã&Ü˝À <ëìï |òü÷&É+>± ˙ eTqdüT˝À <Ûë´ì+#·T, ‘·sê«‘·
|ü]cÕÿs¡+ n<˚ Çe«ã&ÉT‘·T+~. ˇø£ düeTdü´qT ˝Ò<ë ø√¬sÿqT rs¡TÃø√e&ÜìøÏ ˙e⁄
\ø£å Ä˝À#·q\T #˚dæHê yê{Ï˝À+∫ ˙e⁄ ñ|üjÓ÷–+#˚~ e÷Á‘·+ ˇø£ÿ Ä˝À#· qH˚.
Ä ˇø£ÿ Ä˝À#·q K∫ä‘·+>± ˙≈£î ˙˝Àì uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT Ç∫Ãq<˚qì Á>∑Væ≤ +#·T. ˇø£ÿ

75
e÷≥˝À #ÓbÕŒ\+fÒ... ˙e⁄ m+‘·{Ï düeTdü´HÓ’Hê |ü]wüÿ]+#ê\+fÒ eTT+<äT nìï
Ä˝À#·q\q÷ e÷ì eTÚq+>± ñ+&ÉT. ‘·sê«‘· ˙ J$‘·+˝À »]π> n<äT“¤‘ê\qT
˙e⁄ #·÷kÕÔe⁄. e´s¡ú Ä˝À#·q\ e\q düeTdü´ rÁeeTÚ‘·T+<˚ ‘·bÕŒ |ü]wüÿ]+|üã&ÉT<äT.
Ç<˚ n~«rj·TyÓTÆq Ä ∫<ä+ãs¡ s¡Vü≤dü´+. Bìì $T+∫q dü‘·´+ eTs=ø£{Ï
˝Ò<äT. eTìwæøÏ nkÕ<Ûä´+ nH˚~ ˝Ò<ä+{≤πs... $X¯« C≤„q+ e\H˚ n˝≤ #Ó|üŒã&ç+~.
˙e⁄ ø√]q Á|ü‹B ˙≈£î n+<äT‘·T+~. ˙e⁄ ‘·|dü Tü ‡˝≤>± Ä ø√¬sÿH˚ |ò÷ü &É+>± <Ûë´ì+#·T
#ê\T. n~ m˝≤ »s¡T>∑T‘·T+<√ Ä˝À∫+#·≈î£ ... Ä |üì ˙˝Àì uÛ>Ñ e∑ +‘·T&ÉT #˚kÕÔ&TÉ .
ì‘·´+ ˙ ø√¬sÿ\qT r]à ìqTï dü+‘√wü+˝À ñ+#·&Éy˚T Äj·Tq |üì. á s¡V ü≤dü´+
‘Ó\TdüTø=ì bÕ{Ï+∫ düø£\ ø√¬sÿ\q÷ rs¡TÃø√... ‘·sê«‘· n+‘·≥˙ ‘·èDÁbÕj·T+>±
e<ä\>∑\ yÓ’sê>±´ìï bı+~ Ä‘·à C≤„ì>± e÷]b˛
˙y˚+ ‘·\TkÕÔy√ n<˚ »s¡T>∑T‘·T+~.
˙y˚+ n&ÉT>∑T‘êy√ n<˚ ˙≈£î Çe«ã&ÉT‘·T+~.
j·T‘ꓤe+ ‘·<䓤e‹ˆˆ
Á|ü|ü+#·+˝À nìï+{Ïø£+fÒ X¯øÏÔe+‘·yÓTÆq~ ªª}Vü≤µµ Ç~ <˚ìHÓ’Hê
düèwæº+#·>∑\TZ‘·T+~. ∫e]øÏ uÛÑ>∑e+‘·TDÏï #˚sê\Hêï ˙≈£î ª}ùV≤µ e÷s¡Z+. n+<äTπø
˙ }Vü‰˝À¢ ˙ø£\\≈£î ˙e⁄ ì‘·´+ Je+ b˛j·T>∑*‘Z .˚ .. ˙ }Vü‰˝À¢ ˙e⁄ ˙ uÛ$Ñ wü´‘·TìÔ
#·÷&É>∑*Z‘˚... K∫Ñ·+>± nø£ÿ&çøÏ #˚s¡Tø√>∑\e⁄. ˙ }Vü≤˝À¢ #·÷&É˝ Òì<ëì #Ó+‘·≈£î
˙e⁄ m|üŒ{ÏøÏ #˚s¡Tø√˝Òe⁄.
ndü\T á Á|ü|ü+#·y˚T uÛÑ>∑yêqT&ç }Vü≤˝À qT+&˚ ñ<䓤$+∫q<äH˚ dü‘· ´+
‘Ó\TdüTø√. ˙e⁄ uÛÑ>∑e+‘·T&ÉyÓ’‘˚ n|ü⁄Œ&ÉT á Á|ü|ü+#·+ πøe\+ }Vü ≤ nì, ì»+
ø±<äì ˙y˚ Á>∑Væ≤+#·>∑\e⁄.

b b b b

76
 eT¨ï‘·q JeqeT+fÒ ... H˚qT˝À J$+#·&Éy˚T
@ ø±s¡D+ ˝Ò≈£î+&Ü ˙ |ü⁄≥Tºø£ »s¡T>∑˝Ò<äH˚ $wüj·÷ìï eT]∫b˛≈£î. Á|ü‹
J$ @<√ ˇø£ ø±s¡D+‘√H˚ »ìà+|üã&ÉT‘√+~. Á|ü‹ edüTÔe⁄≈£L ñ|üjÓ÷>∑eTT+~.
á uÛÑ>∑e‘Y düèwæº˝À e´s¡úeTH˚ |ü<ës¡úy˚T ˝Ò<äT. düeTdüÔ #·s¡, n#·s¡ edüTÔe⁄\÷ X¯øÏÔ
ø£D≤\ ø£\sTTø£ e\H˚ @s¡Œ&ܶsTT. Á|ü‹ düTøå±à‹ dü÷ø£åàyÓTÆq, n$uÛ≤»´yÓTÆq ø£D+˝À
≈£L&Ü y˚\ø=\~ dü÷ø£åà X¯øÏÔø£D≤\THêïsTT. Ä ø£D≤\H˚ eTq+ <Ó’yêø£D≤\+≥THêï+.
ÄHê{Ï qT+&ç <Ó’e ø£D≤ìï ø£qT>=Hê\H˚ |ü]XÀ<Ûäq\T »s¡T>∑T‘·÷H˚ ñHêïsTT. á
Á|ü‹ <Óe’ ø£D+˝Àq÷ Ä‘·à ì_&ûøè£ ‘·yTÓ Æ e⁄+~. á düeTdüÔ düèw”º <Ó’eø£D≤˝…q’ X¯øøÔÏ D£ ≤\
$$<Ûä s¡ø±\ ø£\sTTø£ e\H˚ @s¡Œ&ç+~. n+fÒ Ä‘·à ˝Òì #√≥+≥÷ ˝Ò<äT. ∫e]øÏ
X¯Sq´+˝À ≈£L&Ü á<∏äsY, ø±düàø˘ X¯øÏÔ ø£D≤\THêïsTT. n+fÒ Ä‘·à nH˚ uÛÑ>∑yêqT&ÉT
X¯Sq´+˝Àq÷, düeTdüÔ edüTÔe⁄˝À¢q÷ ì+&ç ñHêï&ÉT. ñqï~ ˇπø Ä‘·à n<˚ |üs¡e÷‘·à
nqã&ÉT‘√+~. <ëìøÏ s¡÷|ü+ ˝Ò<äT. #·\q+ ˝Ò<äT, >∑TD+ ˝Ò<äT, Äø±s¡+ ˝Ò<äT...
#êe⁄, |ü⁄≥Tºø£ ˝Ò<äT. n~ ì‘·´ XÊX¯«‘·yÓTÆ, ì‘·´ Á|üø±X¯yÓTÆ @¬ø ’ø£ dü‘·´+>± Á|üø±•dü÷Ô
ñ+~. á ñqï ˇø£ÿ |üs¡e÷‘·àH˚ eTVü‰àBj·TT\T n˝≤¢n˙, Á¬ø’düÔe⁄\T jÓ÷ôVAyê
nì |æ\TdüTÔHêïs¡T.
á |üs¡e÷‘·à Á|ü‹ edüTÔe⁄˝Àq÷ yê´|æ+∫ ìedædüTÔHêï&ÉT. ˙˝Àq÷,
Hê˝Àq÷, eTq+<ä]˝Àq÷, Ç+ø± #·\q+ ˝Òì düeTdüÔ edüTÔe⁄˝Àq÷ ì+&ç ñqï~
ˇø£ÿfÒ Ä‘·à ˙ø=ø£ Ä‘·à, eTs=ø£&øç Ï Ç+ø√ Ä‘·à nì s¡øs£ ø¡ ±\ Ä‘·à\T ˝Òe⁄ eTìwæ˝À
ì+&çq Ä‘·àH˚ Jyê‘·à nì |æ\TdüTÔHêïs¡T. á $wüj·T+˝À mH√ï s¡ø±\ XÊÁkÕÔ\÷,
dæ<ë∆+‘ê\÷ s¡ø£s¡ø±\T>± sê<ä∆+‘ê+ #˚düTÔHêïsTT. yê≥ìï+{Ï ˙ eTs¡∫b˛+&ç. á
Á|ü|ü+#·+˝À @ eT‘ê\T mìï s¡ø±\ dæ<ë∆+‘ê\T #Ó|æŒHê uÛÑ>∑e+‘·&ÉT ˇø£ÿ&˚qqï
dü‘ê´ìï e÷Á‘·+ <ë≥˝Òe⁄. ˙˝À Ä‘·à ˝Ò≈£î+&Ü ˙e⁄ @MT #Ój·T´˝Òe⁄. ndü\T Ä‘·à

77
˝Ò≈£î+&Ü nH˚ |ü<äy˚T ‘·|ü. ˙ <˚Vü≤+ X¯øÏÔ |üs¡e÷DT\T ø£\sTTπø ø£<ë. n+fÒ
ÁbÕD+ ˝Ò≈£îHêï dü«‘·Vü‰>± ˙ eTè‘· <˚Vü≤+˝À ≈£L&Ü X¯øÏÔ ñ+~. Ä X¯øÏÔ ˝Ò≈£î+&Üb˛‘˚
˙<˚Vü‰ìøÏ Ä s¡÷|üy˚T e#˚Ã~ ø±<äT. nDTe⁄\T>± $#˚ä<äyÓTÆ >±*˝À ø£*‡ ñ+&˚~.
nDTe⁄\ eT<Û´ä q ñqï Äø£s¸¡ D ã\+, nqTã+<Û+ä e\q ˇø£ |ü<ës¡+∆ @s¡Œ&ÉT‘·T+~.
n˝≤π> |ü+#·u÷ÑÛ ‘ê\˝Àì s¡øs£ ø¡ ±\ nDTe⁄\T ˇø£<ëìø=ø£{Ï n‘·Tø=ÿì ˙ <˚V‰ü ø±s¡+
s¡÷bı+~+∫. n+fÒ ˙ X¯Øs¡+˝Àì Á|ü‹ nDTe⁄˝Àq÷ X¯øÏÔ ñ+~. X¯øÏÔ ñ+fÒ Ä‘·à
ñqïfÒº ø£<ë. ø±˙ X¯Øs¡+˝À qT+&ç Ä‘·à $&çb˛‘˚ eTè‘·T´e⁄ n+≥THêïs¡T. n+fÒ
eTè‘· X¯Øs¡+˝À Ä‘·à ˝Ò<äH˚>± ns¡ú+. eT] Á|ü|ü+#·+˝Àì ø√{≤¢~ eTè‘· X¯Øsê˝À¢
Ä‘·à ˝Òøb£ ˛‘˚... ndü\T Ä‘·à düsê«+‘·sê´$T nqï<˚ nã<ä+∆ ne⁄‘·T+~. uÛ>Ñ e∑ +‘·T&ÉT
n+‘·{≤ ñ+&ç eTè‘· <˚V≤ü +˝À e÷Á‘·+ ˝Òøb£ ˛e&É+ @$T{Ï? K∫Ñ·+>± eTè‘·<V˚ ≤ü +˝À
≈£L&Ü Ä‘·à e⁄+~. eT] @~ ˝Òø£b˛e&É+ e\q X¯Øs¡+ #·ìb˛‘·T+~ n+fÒ, Ä
X¯Øs¡+ ˝Ò∫ ì\ã&ç ˇqT\T #˚düTø√e&ÜìøÏ, Ä˝À∫+#·&Üìø°, düŒ+~+#·&Üìø° >∑\
n<äq|ü⁄ Je X¯øÏÔì ø√˝ÀŒ&É+ e\q, eTè‘· <˚Vü≤+˝Àì nDTe⁄˝˝À n~es¡πø X¯øÏÔ ñ
+~. ø±˙... n~ #·\q+ bı+<ä&ÜìøÏ á $X¯«+ ˝À+∫ n~ n<äq|ü⁄ X¯øÏÔì
rdüTø=ì ÁbÕD+ b˛düT≈£î+≥T+~. n~ ˙ X¯Øs¡+ |æ+&É+˝À qT+&ç ‘·j·÷s¡j˚T´
Á|üÁøÏj·T˝À »s¡T>∑T‘·T+~. uÛÑ÷$Tô|’ ˙ nedüs¡+ |üPs¡ÔsTTq yÓ+≥H˚ J$+#·&ÜìøÏ @
X¯øÏÔHÓ’‘˚ ˙e⁄ á $X¯«+ qT+&ç rdüT≈£îHêïy√ ÄX¯øÏÔ ‹]– ˙ <˚Vü≤+ qT+&ç ìÁwüÿ$T+∫
˙ X¯Øs¡+ n#˚‘·qeTe⁄‘√+~. <ëìH˚ eTs¡D+ n+≥THêï+. Ä Je X¯øÏÔH˚ ÁbÕD+
n˙, ÁbÕD X¯øÏÔ n˙ s¡ø£s¡ø±\T>± n+≥THêïs¡T. ˙ X¯ØsêìøÏ ø±yê*‡q ÁbÕD X¯øÏÔ
|ü+#·uÛÑ÷‘ê\ e\H˚ Çe«ã&ÉT‘√+~. ˙e⁄ ‹H˚ ‹+&ç, |”˝ÒÃ>±*, ˙s¡T Çe˙ï
|ü+#·u÷ÑÛ ‘ê˝Ò düyT˚ àfi¯Hê˝Ò. y˚{Ï e\q nsTT‘˚ ˙e⁄ Áã‘·T≈£î‘·THêïy√ Ä |ü+#·u÷ÑÛ ‘ê˝Ò
˙ yÓTT<ä{Ï ÁbÕD<ë‘·\T. ny˚ ˙≈£î ì‘·´<Ó’yê\T. eT] ˙e⁄ yê{ÏøÏ ì‘· ´+ ø£è‘·»„‘·qT
#·÷bÕ* ø£<ë! Á|ü‹ ~q+ ˙ yÓTT<ä{Ï |üì @$T{+fÒ á |ü+#·uÛÑT‘ê\≈£î n+fÒ
Á|üøè£ ‹øÏ dü«#·ÃyÓTqÆ Vü≤è<äjT· +‘√ ø£è‘·»‘„ · #Ó|Œü +&ç. ‘·sê«‘· nìï+{≤ ì+&ç düs«¡ eTTq÷
q&ç|dæ Tü qÔ ï Ä ìsêø±s¡ ìs¡+»qT&Óq’ |üse¡ ÷‘·à≈£î Vü≤è<äjT· |üPs¡«ø£ ø£è‘·»‘„ \· T #Ó|Œü +&ç.
˙e⁄ ø£è‘·»„‘·\T #ÓãT‘·THêïe+fÒ ˙ uÛ≤eHê X¯øÏÔì <Ûës¡b˛düTÔHêïeì ns¡ú+ #˚dTü ø√
78
X¯øÔÏ m+‘· Ks¡Tà #˚ùdÔ n+‘· ‹]^ \_ÛdTü +Ô <äì ‘Ó\T‡ø√. ˙ yÓ+‘· ø£è‘·E&„ yÉ ’Ó ñ+fÒ
˙ø£+‘· X¯øÏÔ eTs√ s¡÷|ü+˝À \_ÛdüTÔ+~. n~ ÁbÕD X¯øÏÔ˝≤>±H√, Äq+<ä+˝≤>±H√,
Äs√>∑´+˝≤>±H√, ◊X¯«s¡´+˝≤>±H√ @<√ $<ÛäyÓTÆq ñ‘·ÔeT s¡÷|ü+˝À ˙≈£î ‹]–
\_ÛdüTÔ+~. á Á|ü|ü+#·+˝À ˙e⁄ n<äq+>± bı+<˚~, b˛>=≥Tºø√H˚B @B ˝Ò<äì
Á>∑Væ≤+#·T. ˙e+fÒ X¯ó<ä∆ Ä‘·àe⁄. Ä‘·àqT n+≥Tø=H˚B @B ˝Ò<äT. Ä‘·à e÷s¡TŒ
#Ó+<˚~ ø±<äT. X¯øÏÔ e÷Á‘·y˚T e÷s¡TŒ #Ó+<äT‘√+~. X¯øÔÏ e÷Á‘·yT˚ á Á|ü|+ü #·+˝À
s¡øs£ ø¡ ±\ s¡÷bÕ\˝À ø£ì|æd÷ü Ô ñ+~. ø±˙ Á|ür s¡÷|ü+˝Àq÷ ø£+{ÏøÏ ø£ì|æ+#·ì
$<Ûä+>± Ä‘·à HÓ\ø=ì e⁄+~. á $X¯«+˝Àì Á>∑Vü≤, qø£åÁ‘ê\T, uÛÑ÷eT+&É\+ Çeìï
X¯øøÔÏ Ï Á|ü‹s¡÷bÕ˝Ò. Çe˙ï HêX¯qyÓTÆ ‹]– X¯øÔÏ ø£D≤\T>± $&çb˛sTT ∫e]øÏ Ä‘·à˝ÀH˚
ø£*dæb˛sTT Ä‘·à X¯øÏÔ>± ñ+&çb˛‘·T+~. Ä |üs¡e÷‘·à dü+ø£\Œ+ #˚j·T &É+ e\H˚
Äj·Tq˝Àì X¯øÏÔ ãj·T{ÏøÏ e∫à Á>∑Vü‰\T>±q÷, qø£åÁ‘ê\T>±q÷, Je⁄\T>±q÷
@s¡Œ&ç+~. M≥ìï+{Ï˝Àq÷ |üs¡e÷‘·à ì+&ç ñ+&ç yê{Ïì q&ç|ædüTÔHêï&ÉT. B|ü+
qT+&û yÓ\T>∑Tq÷, y˚&çH˚ m˝≤ y˚s¡T #Ój·T´˝ÒyÓ÷ n˝≤π> Ä‘·à qT+&ç X¯øÏÔì y˚s¡T
|üs¡Ã˝ÒeTT. ˙e⁄ Á|üj·T‘·ï+ e\q ˙˝Àì Ä‘·àqT Á>∑Væ≤+∫ Ä‘·à>±H˚ ñ+&çb˛‘˚
πøe\+ ˇø£ dü+ø£\Œ+ e\H˚ düeTdüÔeT÷ »s¡T>∑T‘·T+<äì Á>∑Væ≤+#·T. Ä‘·à>± ñ
+&É&Üìï $T+∫q ˝≤uÛÑ+ eTs=ø£{Ï ˝Ò<äT. me¬s’‘˚ ì‘·´+ <Ûë´qjÓ÷>±ìï Ä#·]kÕÔ&√
n‘·&çøÏ mH√ï y˚\ ¬s≥¢ ø±•àø˘ X¯øÏÔ (jÓ÷>∑X¯øÏÔ) \_ÛdüTÔ+~. Ä X¯ øÏÔ e\q mH√ï s¡ø±\
Är+Á~j·T X¯øÏÔ\T ôd’‘·+ \_ÛkÕÔsTT. á jÓ÷>∑ X¯øÏÔ ˙e⁄ kÕ<Ûäq #˚ù d ø=B› ˙≈£î
m≈£îÿe>± \_Ûdü÷Ô ñ+≥T+~. <Ûë´q+ m˝≤ #˚j·÷˝À eT∞fl #ÓbÕŒ*‡q nedüs ¡+
˝Ò<äT. ˙ X¯Øs¡+‘√ bÕ≥÷, á Á|ü|ü+#·y˚T e÷j·TyÓTÆ X¯Sq´+˝À ˙e⁄Hêïe˙,
Ä ñqï~ ˙ nVü≤+ø±s¡y˚Tq˙ yÓTT<ä{ >∑T]Ô+∫, ‘·sê«‘· Ä nVü≤+ø±s¡ uÛ≤eq≈£î
ø±s¡DyÓTÆq ªH˚qTµ, ªHêµ nH˚ uÛ≤yêìï ‘·´õ+∫ y˚ùdÔ Çø£ $T–* ñqï<˚ ì»yÓTÆq ˙e⁄.
n<˚ Ä‘·à, n<˚ ˙yÓ’ ñqï |üs¡e÷‘·à dæú‹˝À ˙e⁄ ìs¡+‘·s¡+ ñ+&É≥+ kÕ<Ûäq #˚ùdÔ
mq˝Òì jÓ÷>∑ X¯øÏÔ ˙ eX¯+ ne⁄‘·T+~. á $<Ûä+>± düèwæº˝À n‘·´+‘· jÓ÷>∑ X¯øÏÔì
dü+bÕ~+∫q e´øÏÔH˚ eTq+ eTVü‰$wüßí n+≥THêï+. ˙e⁄ ≈£L&Ü Äj·Tq≈£î b˛{°>±
jÓ÷>∑ X¯øÏÔì dü+bÕ~+#·>∑*Z‘˚ Ä eTVü‰ $wüßí |ü<ä$ ˙πø sêe#·TÃ. ÁãVü‰à, $wüßí,
79
eTùV≤X¯«s¡T\T nH˚$ |ü<äe⁄\T e÷Á‘·y˚T, s¡÷bÕ\T ø±<äT. ÁãVü‰à, $wüßí\T m|ü⁄Œ&É÷
ˇø£ÿπs ñ+&És¡T. j·TT>±+‘·+ ne>±H˚ me]¬ø’‘˚ m≈£îÿe jÓ÷>∑X¯øÏÔ ñ+≥T+<√ yêπs
Ä |ü<äe⁄\qT n\+ø£]kÕÔqT.
nsTTHê á nqedüs¡ sê<ë›+‘·+, á dü+<˚Vü‰\T ˙≈£î nedüs¡+ ˝Ò<äT.
˙e⁄ Ä‘·à kÕø屑êÿs¡+ bı+~q nq+‘·s¡+ n+‘ê ˙πø ns¡ú+ ne⁄‘·T+~. ˙
dü«s¡÷|ü+˝À ˙e⁄+&ç ˙ uÛÖ‹ø£ <˚Vü≤+‘√ ˇø£ eT¨qï‘· Jeq $<ÛëHêìï m˝≤
s¡÷bı+~+#·Tø√yê\H˚<˚ ˙e⁄ ‘Ó\TdüTø√yê*‡q $wüj·T+.
˙y˚ uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT nì ‘Ó\T‡ø√e&É+ e\q Ä eTôVAqï‘· J$‘·+ m˝≤
@s¡Œ&ÉT‘·T+~. n+fÒ.
˙y˚ |üs¡e÷‘·à nì ‘Ó\T‡ø=qï ˙e⁄... |üs¡e÷‘·à n+<ä]˝Àq÷ ñHêï&Éì,
nìï Je⁄\˝Àq÷ ñHêï&É˙ Á>∑Væ≤kÕÔe⁄. n+fÒ ˙y˚ nìï+{Ï˝Àq÷ ì+&ç ñHêïe⁄.
˙e⁄ ˙ <˚Vü‰ìï m˝≤ #·÷kÕÔy√ eTs=ø£ ÁbÕDÏì ≈£L&Ü n˝≤π> #·÷kÕÔe⁄. ˙e⁄
Ç‘·s¡T\qT Væ≤+dædüTÔHêïe⁄ n+fÒ ìqTï ˙y˚ u≤~Û+#·T≈£î+≥THêïe⁄. Çø£ô|’ ˙e⁄
n˝≤ #˚j·T˝Òe⁄. ˙e⁄ Væ≤+dæ+#·&ÜìøÏ eTs=ø£{Ï ˝Ò<äT. ìqTï ˙y˚ Væ≤+dæ+#·Tø√yê*.
Áù|$T+#·Tø√yê*. ≈£î\+, eT‘·+, es¡Z+ nH˚ uÒ<Ûä uÛ≤yê\T ˙˝À ñ<䓤$+#·e⁄.
m<äT{Ï ÁbÕDÏô|’ <äj·T, ø£s¡TD ø£*Z ñ+&É≥+ ˙ düVü≤» \ø£åD+ ne⁄‘·T+~. <äT:K+
nH˚~ ˙<ä] #˚s¡<äT. kÕ«s¡ú+ ˙˝À ñ+&É<äT. ñqï~ ˇø£ÿ Áù|eT e÷Á‘·y˚ T. Çìï
düT>∑TD≤\T \_ÛùdÔ #ê\<ë á Á|ü|ü+#·+ dü«s¡Z d”eT˝≤ e÷s¡&ÜìøÏ. ˙e⁄ $Á>∑Vü‰\qT
|üPõdü÷Ô H˚qT |üPõ+#˚<˚ <Ó’e+ nH˚ eT÷s¡â‘ê«ìï $&ÉHê&ÉT‘êe⁄. uÛÑ>∑e+‘·Tìï
sê‹˝ÀH˚ ø±<äT, $Á>∑Vü‰+˝ÀH˚ ø±<äT. düeTdüÔ edüTÔe⁄˝Àq÷ ˙e⁄ <ä]Ù+#·>∑\TZ‘êe⁄.
y˚\≈£î y˚\T &ÉãT“ Ks¡Tà #˚dæ ì‘·´+ ˙e⁄ #˚ùd |üP»\T, Áe‘ê\T e\q |òü*‘·+ @B
˝Ò<äì ‘Ó\T‡ø√+{≤e⁄. |ü~ s¡÷bÕj·T\T ô|{Ϻ <˚e⁄&çøÏ ˇø£ f…+ø±j·T ø√fÒº ø£+fÒ Ä
|ü~ s¡÷bÕ\j·T‘√ ˇø£ Äø£* ø£&ÉT|ü⁄≈£î nqï+ ô|{≤º\H˚ Ä˝À#·q ˙≈£î edüTÔ+~.
ˇø£ÿ $wüj·T+ >∑Ts¡TÔ+#·Tø√... mìï |üP»\÷, Áe‘ê\÷ #˚dæHê dü‘·´+

80
‘Ó\T‡ø√≈£î+&Ü ˙e⁄ eT÷&ÉT ø√≥¢ eT+~ <˚e‘·\≈£î ÁyÓTTøÏÿHê ∫es¡≈£î ø±bÕ&˚ yês¡T
˝Òø£ ≈£îø£ÿ#êe⁄ #·kÕÔeì $y˚ø±q+<äT\ yês¡T m|ü⁄Œ&˚ ‘˚≥‘Ó\¢+ #˚XÊs¡T. <˚e⁄&çô|’ ˙
Áù|eTqT e´ø£Ô+ #˚kÕÔy˚ n<˚ ì»yÓTÆq uÛÑøÏÔ n+fÒ. ˙e⁄ á Á|ü|ü+#·+ ˝ÀøÏ e∫Ãq~
πøe\+ Çe«&Üìπø. ˙ ‘Ó*$ ‘˚{©ï, kÕeTsêú´˙ï ñ|üjÓ÷–+∫ düs¡«dü«+ kÕ~Û+∫
dü+bÕ~+∫q<ä+‘ê ˙e⁄ b˛j˚T≥|ü⁄Œ&ÉT ˙yÓq≈£îqï yê&çπø Ç∫à yÓfi¯óÔHêïe⁄. ˙e⁄
Áã‹øÏq+‘· ø±\+ ˇø£{Ï bı+<ë\+fÒ eTs=ø£{Ï Çe«ø£ ‘·|üŒ<äT. ˙≈£î qTe⁄«>±
‘·j·÷s¡T #˚düT≈£îqï ˇπø ˇø£ edüTÔe⁄H˚ ˙e⁄ <ëq+ #Ój·T´>∑\e⁄. n<˚ ø£è‘·»„‘ê
uÛ≤eq, n<˚ Áù|eT, n<˚ ø£s¡TD, n<˚ eT+∫‘·q+, n<˚ C≤„q+. ˙˝À ñqï á
ø£è‘·»„‘êX¯øÏÔì Ç‘·s¡T\≈£î Çe«&Éy˚T ˙e⁄ eTs=ø£{Ï bı+<ä&ÜìøÏ <ë]. ˙<ä>∑Zs¡Tqï
X¯øÏÔì &ÉãT“ s¡÷|ü+˝ÀH√, nqï+ s¡÷|ü+˝ÀH√, $<ä´ s¡÷|ü+˝ÀH√, düVü ‰j·T+
s¡÷|ü+˝ÀH√ ˙e⁄ Çe«>∑*Z‘˚, ˙e⁄ ø√s¡T≈£îqï Äs√>∑´X¯øÏÔ, ◊X¯«s¡´ X¯øÏÔ, Äj·TTwü߸X¯øÏÔ
˙e⁄ n&É≈£îÿ+&ÜH˚ ˙≈£î \_ÛkÕÔsTT. m+<äTø£+fÒ X¯øÏÔ Ks¡Tà #˚j·Tã&ç+~ n+fÒ n~
eTs=ø£ s¡÷|ü+˝À Çe«ã&ÉT‘·T+~. Ç<˚ düèwæº ìj·T+. BìH˚ ◊Héd”ºHé nH˚ n‘·qT
E=mc2 dü÷Á‘·+˝À Ç$T&˚˝≤ #ÓbÕŒ&ÉT. ˙e⁄ nqï+ s¡÷|ü+˝À X¯øÏÔì Ç‘·s¡T\≈£ î
Ç#˚Ã≥|ü⁄Œ&ÉT... ˙ >∑T+&Ó˝À¢ ì»yÓTÆq Áù|eTqT, ø£è‘·»„‘·qT nqTuÛÑ $+#·T. n|ü⁄Œ&˚
˙e⁄ #˚dæq <ëHêìøÏ Á|ü‹ |òü\+ ñ+≥T+~. yÓTT≈£îÿã&ç <ëq<Ûäsêà˝ ø±s¡´Áø£e÷\T
ì*|æy˚sTT. ˙e⁄ ì»yÓTÆq Ä‘·à dü+‘·è|æÔ‘√ Ç#˚à Á|ür <ëìø° ¬s{Ϻ+|ü⁄>± ˙≈£î
Çe«ã&ÉT‘·T+~. u…’_\T˝À Ç<˚ yêø£´+ Ç˝≤ #Ó|üŒã&ç+~.
mes¡T Çe«>∑\s√ yê]øÏ Ç+ø± Çe«ã&ÉT‘·T+~.
mes¡T Çe«s√ yê] qT+&ç Ç+ø± rdüTø√ã&ÉT‘·T+~.
n+<äTπø Çe«≥y˚T, bı+<ä&ÜìøÏ e÷s¡Z+, eTs=ø£{Ï ˝Ò<äT. á dü‘ê´ìï Á>∑Væ≤+∫q
yê&Óe&É÷ kÕ«s¡ú ∫+‘·qT ø£*Z ñ+&É˝Ò<äT. kÕ«s¡úeTH˚ ˇπø ˇø£{Ï ˝Òø £b˛‘˚ Á|ü|ü+#·y˚T
<Ó’e+ ìedæ+#˚ <˚yê\j·Ty˚T. Ä‘·à dü«s¡÷bÕìï ˙e⁄ ‘Ó\T‡ø√>∑*Z‘˚ ˙≈£î <äT:Ky˚T
n+≥<äT. ˙ Ä˝À#·q\˙ï ˙ J$‘êìï #Ó&É>=≥Tºø√e&Üìπø ñ|üjÓ÷>∑|ü&ÉT‘êsTT.
˙e⁄ eTÚHêìï m|ü⁄Œ&ÉT ÄÁX¯sTT+∫ n+‘ê Ä |üs¡e÷‘·àπø e<äT\T‘êy√ n<˚ ˙
81
J$‘·+˝À Äq+<ëìï |üPsTTdüT+Ô ~. á |ü⁄düøÔ +£ ˝Àì s¡V≤ü dü´ C≤„Hêìï ns¡+ú #˚dTü ø=ì
˙e⁄ düø£\eT÷ bı+~, nqTuÛÑ$+∫ ‘·sê«‘· ‘·èDÁbÕj·T+>± e<ä*y˚j·T>∑˝ ≤Z*.
ñqïyê&˚ b˛>=≥Tºø√>∑\&ÉT. ˝Òìyê&ÉT @MT b˛>=≥Tºø√˝Ò&ÉT. n+<äTπø ø√]≈£\T
rs¡TÃø√>∑\ ‘ês¡ø£ s¡V‰ü kÕ´ìï $e]+#êqT. ø√¬sÿ\˙ï rs¡TÃ≈£îqïyê&˚ ì»yÓTqÆ yÓs’ ê>∑´+
bı+<ä>∑\&ÉT. ì»yÓTÆq düHê´dæ ø±>∑\&ÉT. düHê´düeT+f… nìï+{Ï˙ e<ä * eTqdüT˝À
nqTuÛÑ$+#˚ yê&ÉT ø±<äT. nìï+{Ï eT<Ûä´˝À ñ+&ç eTqdüTqT ‘·´õ+#˚yê&ÉT. n+<äTπø
|üse¡ ÷‘·à ‘·‘ê«ìï ‘Ó\TdüT≈£îqï ˙e⁄... dü+kÕs¡+˝À ñ+≥÷ ≈£L&Ü düHê´dæ$ ø±>∑*>π
<ë]ì düT\uÛÑ+>± $e]+#·&É+ »]–+~. ˙ <˚Vü≤+ #˚ùd |üqT\qT n~ #Ój·T ´ìe⁄«,
˙ ø£+{Ï eTT+<äT @~ ø£seÔ¡ ´+>±q÷, #˚jT· e*‡q |üì>±q÷ ñ+<√ <ëìì |ü]|üPs¡+í >±
#ÓsTT´ ø±ì |òü*‘·+ Ä•+#·≈£î. H˚qT n+fÒ eTqdüT‘√ ≈£L&çq ˙ X¯Øs¡+ #˚düTÔ+<äì
uÛ≤$+#·e<äT›. Hê˝Àì uÛÑ>∑e+‘·T&˚ á X¯Øs¡+ <ë«sê á |üì #˚düTÔHêï&ÉT ø£qTø£
|òü*‘·+ ≈£L&Ü Äj·Tq<˚ nqï ì»yÓTÆq uÛ≤eq ˙˝À ñ+&É˙. Çø£ ìqTï @ ø£s¡à
|ò\ü eT÷ n+{<äT, ã+~Û+#·<Tä . ‘·sê«‘· ˙e⁄ düV≤ü » eTT≈£î&Ô eÉ ⁄. á uÛÖ‹ø£ Á|ü|+ü #·+˝À
˙e⁄ #˚ùd Á|ü‹ |ü˙ Ç‘·s¡T\≈£î Çe«&Üìπø >±˙ kı+‘·>± ˙e⁄ @B rdüT¬ø fi¯fl˝Òeì
Á>∑Væ≤+#·T. ÁbÕD+ ñqï+‘·es¡≈£L <äj·÷fi¯óyÓ’, ø£s¡TD≤kÕ>∑s¡T&ÉyÓ’ , Áù|eTeT÷]ÔyÓ’ ˙
<Ó’e‘ê«˙ï n+<ä]ø° |ü+∫ô|&É‘·÷ <Ó’e+>±H˚ ì‘·´+ Ä |üs¡e÷‘·à˝À uÛ≤>∑yÓTÆ ñ
+&çb˛. Á|ü‹ eTìw” á dæú‹ì #Ós¡Tø√e&Éy˚T n‘·ìøÏ ñqï ì»yÓTÆq \ø£å ´+. Ä‘·à
ˇø£ÿfÒ dü‘·´+ $T–*q<ä+‘ê nã<ä∆+ nì ‘Ó\TdüTø√e&Éy˚T ñqï @¬ø’ø£ >∑eT´+.
Çø£ÿ&çøÏ ˙e⁄ e∫Ã+~ n˙ï bı+~ eT∞fl b˛>=≥Tºø√e&Üìπø. #êe⁄ uÛÑj·T+
e<ä* #êy˚ ˝Òì neTè‘·eT÷]Ô>± ñ+&çb˛ >∑\ s¡V≤ü kÕ´ìï ‘Ó\TdüTø=ì dü <ëq+<äT&ç$
ø±>∑\>∑&Éy˚T ˙≈£î ñqï @¬ø’ø£ eTVü‰ \ø£å´+.

82
 nVü≤+ ÁãVü≤àdæà
düs¡«+ K*«<ä+ ÁãVü≤à+
˙yÓes√ ‘Ó\T‡ø√>∑*>±yê?
˙ nDÒ«wüD |üPs¡ÔsTT+<ë?
˙ >∑eT´+ ‘Ó*‡+<ë?
˙~ @ <ës√ ˙≈£î ø£ìŒ+∫+<ë?
düèwæº yÓTT‘·Ô+ nDÒ«wædüTÔqï Ä ˇπø ˇø£ÿ s¡Vü≤dü´+ ‘Ó*dæ+<ë?
‘Ó*j·Tø£b˛sTTHê, ns¡ú+ ø±ø£b˛sTTHê... H˚qT MT≈£î düVü‰j·T+ #Ój· ÷´&Üìπø ñ
HêïqT.
7893134545 nH˚ bò˛Hé HÓ+ãs¡T≈£î dü+Á|ü~+∫ dü+<˚Vü≤ ìeè‹Ô
#˚düTø√>∑\s¡T. s¡Vü≤dü´+... s¡Vü≤dü´+... s¡Vü≤dü´+... nì á |ü⁄düÔø£+˝À H˚qT
#Ó|æŒq<ä+‘ê... ndü\T s¡Vü≤dü´eTH˚<˚ ˝Ò<äì #Ó|üŒ&Üìπø. uÛÑ>∑e+‘· T&É+fÒ s¡Vü≤dü´+
ø±<äì ìs¡÷|æ+#·&Üìπø uÛÑ>∑e+‘·T&É+fÒ n+<ä]ø° ne>∑‘·+ ø±>∑\ @¬ø’ ø£ dü‘·´+.
n+<äs¡÷ ‘Ó\T‡ø√>∑\ düT\uÛÑyÓTÆq e÷s¡Z+. Äj·TH˚ düø£\ düeTdü´\≈£ L, dü+<˚Vü‰\≈£L
ñqï @¬ø’ø£ düe÷<Ûëq+.

MT
kÕ>∑sY dæ+<Ûä÷]

83