Narrating Citizenship and Belonging in

Anglophone Canadian Literature 1st ed.

Edition Katja Sarkowsky
Visit to download the full and correct content document:
https://ebookmass.com/product/narrating-citizenship-and-belonging-in-anglophone-ca
nadian-literature-1st-ed-edition-katja-sarkowsky/
More products digital (pdf, epub, mobi) instant
download maybe you interests ...

Citizenship Regimes, Law, and Belonging Anupama Roy

https://ebookmass.com/product/citizenship-regimes-law-and-
belonging-anupama-roy/

Home, Memory and Belonging in Italian Postcolonial

Literature 1st Edition Chiara Giuliani

https://ebookmass.com/product/home-memory-and-belonging-in-
italian-postcolonial-literature-1st-edition-chiara-giuliani/

Struggles for Belonging: Citizenship in Europe,

1900-2020 Dieter Gosewinkel

https://ebookmass.com/product/struggles-for-belonging-
citizenship-in-europe-1900-2020-dieter-gosewinkel/

Detoxing Masculinity in Anglophone Literature and

Culture: In Search of Good Men Sara Martín

https://ebookmass.com/product/detoxing-masculinity-in-anglophone-
literature-and-culture-in-search-of-good-men-sara-martin/
Narrating South Asian Partition: Oral History,
Literature, Cinema Anindya Raychaudhuri

https://ebookmass.com/product/narrating-south-asian-partition-
oral-history-literature-cinema-anindya-raychaudhuri/

The Citizen in Teaching and Education: Student Identity

and Citizenship 1st ed. Edition Ralph Leighton

https://ebookmass.com/product/the-citizen-in-teaching-and-
education-student-identity-and-citizenship-1st-ed-edition-ralph-
leighton/

Trauma and Motherhood in Contemporary Literature and

Culture 1st ed. 2021 Edition

https://ebookmass.com/product/trauma-and-motherhood-in-
contemporary-literature-and-culture-1st-ed-2021-edition/

Thinking about Belonging in Youth Studies (Studies in

Childhood and Youth) 1st ed. 2021 Edition Anita Harris

https://ebookmass.com/product/thinking-about-belonging-in-youth-
studies-studies-in-childhood-and-youth-1st-ed-2021-edition-anita-
harris/

Canadian Defence Policy in Theory and Practice 1st ed.

2020 Edition Thomas Juneau

https://ebookmass.com/product/canadian-defence-policy-in-theory-
and-practice-1st-ed-2020-edition-thomas-juneau/
 Katja Sarkowsky

Narrating Citizenship and

Belonging in Anglophone
Canadian Literature
Narrating Citizenship and Belonging
in Anglophone Canadian Literature
 Katja Sarkowsky

Narrating Citizenship
and Belonging
in Anglophone
Canadian Literature
Katja Sarkowsky
Westfälische Wilhelms-Universität
Münster
Münster, Germany

ISBN 978-3-319-96934-3 ISBN 978-3-319-96935-0 (eBook)

https://doi.org/10.1007/978-3-319-96935-0

Library of Congress Control Number: 2018949898

© The Editor(s) (if applicable) and The Author(s), under exclusive license to Springer
Nature Switzerland AG 2018
This work is subject to copyright. All rights are solely and exclusively licensed by the
Publisher, whether the whole or part of the material is concerned, specifically the rights
of translation, reprinting, reuse of illustrations, recitation, broadcasting, reproduction
on microfilms or in any other physical way, and transmission or information storage and
retrieval, electronic adaptation, computer software, or by similar or dissimilar methodology
now known or hereafter developed.
The use of general descriptive names, registered names, trademarks, service marks, etc. in this
publication does not imply, even in the absence of a specific statement, that such names are
exempt from the relevant protective laws and regulations and therefore free for general use.
The publisher, the authors and the editors are safe to assume that the advice and
information in this book are believed to be true and accurate at the date of publication.
Neither the publisher nor the authors or the editors give a warranty, express or implied,
with respect to the material contained herein or for any errors or omissions that may have
been made. The publisher remains neutral with regard to jurisdictional claims in published
maps and institutional affiliations.

Cover credit: Dougal Waters/Getty

This Palgrave Macmillan imprint is published by the registered company Springer Nature
Switzerland AG
The registered company address is: Gewerbestrasse 11, 6330 Cham, Switzerland
 For Marcus
In memory of Marret Sarkowski (1933–2016)
 Preface and Acknowledgements

This book has been in the making for some time. I would like to express
my gratitude to the colleagues and friends who over the years have taken
the time to discuss with me issues concerning citizenship and belonging
and who have offered invaluable feedback, constructive criticism, and the
support and encouragement so desperately needed for any book-length
project. Numerous conferences as well as colloquia in Aarhus, Augsburg,
Erlangen, Frankfurt, Jerusalem, Muenster, Munich, Stockholm and
Vancouver have offered me the opportunity to discuss my ideas and early
versions of some of the subchapters. The University of Ottawa’s Institute
of Canadian and Aboriginal Studies has generously offered me office
space and library privileges to conduct my research twice, and through
its—now unfortunately discontinued—Faculty Enrichment and Faculty
Research programs, the Canadian government has sponsored two of
my research trips to Toronto, Ottawa, and Vancouver. The Center for
Literary Studies at the Hebrew University of Jerusalem has provided me
with a much-appreciated opportunity to discuss concepts of cultural citi-
zenship and connect them to the genre of life writing.
The number of individuals I need to thank for inspiring conversations in
the past ten years on issues pertaining to citizenship and Canadian literature
would exceed the scope of a preface, but it would be inexcusably incom-
plete without mentioning a couple of individuals specifically whose input
has challenged and enriched my thinking over the past decade; a deeply felt
‘thank you’ to Mita Banerjee, Christa Buschendorf, Tamar Hess, Chandra
Hodgson, Kerstin Knopf, Larissa Lai, Roy Miki, Winfried Siemerling and

vii
viii    Preface and Acknowledgements

Mark Stein. My gratitude also goes to Palgrave’s anonymous peer reviewer

for his/her perceptive and immensely helpful s­ uggestions.
I have had the privilege of working with an amazing team at the
University of Muenster’s English Department. Ina Batzke, Linda Heß
(now at Frankfurt University), Corinna Lenhardt, and Astrid Magiera
(now at Mainz University) in particular have been extremely supportive
in the past years. Chris Wahlig deserves very special thanks for her organ-
ization skills, generosity, and willingness to go far beyond the call of duty
to make things work. For their indispensable help with the preparation of
this manuscript, I would like to thank Carolin Cichy, Taija McDougall,
Senta Sanders, and Chris Wahlig. Without Carolin’s unbelievably diligent
and reliable copyediting and Senta’s invaluable language proofreading as
well as their readiness to indulge my requests on the shortest of notice,
this book would not have been completed in time.
Last but not least, my deepest gratitude goes to Marcus Llanque.
Our ongoing conversations on membership and belonging have helped
me shape and sharpen my arguments, and I have benefitted enormously
from our interdisciplinary exchanges and his input as a political theorist.
Most of all, however, I am grateful beyond words for his unwavering
support, encouragement, and his belief that this book could actually be
completed. Danke.

Sections 2.2–2.5 are a heavily revised and extended versions of ‘Nisei

Negotiations: Citizenship and the Nation in Japanese Canadian
Writing,’ published in West Coast Line 59 (2008), 28–41.
An earlier version of Section 4.4 was included in ‘Questions of
Recognition? Critical Investigations of Citizenship and Culture
in Multicultural Canadian Writing,’ published in Zeitschrift für
Kanadastudien 30.1 (2010), 47–63.
Section 4.2 is a revised version of sections published in ‘‘This is
why I’m remembering’: Narrative Agency and Autobiographical
Knowledge in Maria Campbell’s Halfbreed and Joy Harjo’s Crazy
Brave,’ Zeitschrift für Kanadastudien special issue (2018), 176–196.
The image ‘The Crying Need’ is taken from The New Canadian, June
15, 1939. I thank UBC’s Rare Books and Special Collections staff for
providing me with a printable reproduction.

Münster, Germany Katja Sarkowsky

 Contents

1 Recognition, Citizenship, and Canadian Literature 1

1.1 Approaching Citizenship and Literature 1
1.2 Recognition, Multiculturalism, Difference: Critical
Debates on Belonging 8
1.3 Conceptualizing Citizenship: Membership and Belonging 15
1.4 Citizenship and Canadian Literature 19
1.5 Outline of This Study 23
References 28

2 ‘This Is My Own!’: Negotiating Canadian

Citizenship in Joy Kogawa’s Novels 33
2.1 National Belonging and the Violation of Citizens’ Rights 33
2.2 Struggling for Recognition: Japanese Canadian Citizens 39
2.3 The Urgency of History 45
2.4 Family Feuds: Writing the Redress Movement 52
2.5 Citizenship, Recognition, and the Shift from the National
to the Transnational 55
2.6 Citizenship and Redress 61
References 64

3 ‘Dismissing Canada’? AlterNative Citizenship

and Indigenous Literatures 67
3.1 Aboriginal Citizenship in Canada 67

ix
x    Contents

3.2 ‘Second Class Citizens Instead of First Class Indians’:

Patriation in Slash 74
3.3 Global Indigeneity and Environmental Citizenship:
Whispering in Shadows 81
3.4 Writing Indigenous Citizenship: Narratives
and Metaphors of Belonging 91
References 97

4 Writing Lives: Cartographies of Citizenship

and Belonging 101
4.1 Place, Life Writing, and Citizenship 101
4.2 Narrative Structures and Cultural Citizenship:
Maria Campbell’s Halfbreed 108
4.3 “Black, Canadian, One of My Family”:
Cheryl Foggo’s Pourin’ Down Rain 114
4.4 The BC Interior and the Instability of the Subject:
Fred Wah’s Diamond Grill 125
4.5 Claiming Place, Claiming Space 134
References 136

5 ‘Cityzenship’? Writing Immigrant and Diasporic Toronto 141

5.1 Diasporic Spaces, Urbanity, and Localized Citizenship 141
5.2 Paradoxical Relations: Foreigners and Citizens
in Michael Ondaatje’s in the Skin of a Lion 144
5.3 Longing and Belonging: Claiming Citizenship
in Dionne Brand’s What We All Long For 154
5.4 The Limits of Urban Citizenship 175
References 177

6 Cultural Citizenship and Beyond 181

6.1 Contradictory Negotiations: Membership and Belonging 181
6.2 The Global Spaces of Human Rights and Citizenship 184
6.3 Reframing Citizenship and Human Rights in the
Canadian Global Novel 187
6.4 Cultural Citizens in a Globalized World 202
References 206

Index 211
 CHAPTER 1

Recognition, Citizenship, and Canadian

Literature

1.1  Approaching Citizenship and Literature

In Guillermo Verdecchia’s short story ‘The Several Lives of Citizen
Suárez’ (1998), thirteen-year-old Fernando Suárez learns that his immi-
grant parents will soon become Canadian citizens and that, as a minor, he
can receive his citizenship papers in this process as well. His mother Lina
appears to be happy about the prospect of naturalization, but Fernando
is not. ‘For Lina, citizenship, and the passport that was its token, was the
conclusion of a long and difficult journey’; after a transition into Canadian
life that had been ‘violent, upsetting’ (Verdecchia 1998, p. 40), citizen-
ship is thus both a documentation of and reward for her long struggle
with alienation and dislocation as an immigrant in Canada. Or at least she
hopes this will be so, projecting her expectation to finally ‘belong’ to and
participate in a body of ‘equal community members,’ as Rogers Smith has
summarized the most common usage of citizenship (2002, p. 105), upon
her change of status from ‘landed immigrant’ to ‘citizen,’ her past and her
cultural difference absorbed into a Canadian fabric.
In contrast, Fernando’s perception of his own disparity from what he
perceives as ‘Canadianness’ is embodied; it is not necessarily visible but
deeply felt. He is convinced that he is not ‘constituted as a Canadian.
His guts were foreign. His lungs were a deviant shape; his nose sensitized
to other aromas and flavours. His ear was pitched to other frequencies;
his cranial-sacral rhythm was governed by a divergent drummer’

© The Author(s) 2018 1

K. Sarkowsky, Narrating Citizenship
and Belonging in Anglophone Canadian Literature,
https://doi.org/10.1007/978-3-319-96935-0_1
2 K. SARKOWSKY

(Verdecchia 1998, pp. 44–45). For him, Canadian citizenship is not a

status that can simply coexist with other statuses; the perspective of hav-
ing dual citizenship does not impress him, and he sees the acceptance of
Canadian citizenship as ‘a profound betrayal of various people: his Nona;
his grandfather Rafael; his other grandfather Mario; and the beggar boy
at the café that afternoon in the capital’ (p. 45). His grandmother and
his grandfathers are associated with another place and language, and
even though this ‘other place’ makes demands on him that he cannot
and does not want to live up to, when he visits, these filiations signify
deep connections. With the ‘beggar boy,’ whose request for a sandwich
(or the little sugar bags on the table) his father refuses, Fernando feels a
connection he cannot name; he is ‘the boy Fernando might have become
if they hadn’t emigrated perhaps’ (p. 45) and thereby seems to offer a
kinship of deprivation and empathy that have been denied because of
‘the normalcy citizenship conferred’ (p. 46). The ‘normalcy of citizen-
ship’ offers neither consolation nor belonging; instead, for Fernando, it
implies estrangement and foreclosed possibilities.
Verdecchia’s short story is an excellent case in point for the way in
which Canadian literature engaged with citizenship at a point in time
during which the concept appeared to indicate a particular political
urgency and was thus met with renewed interest. In 1994, political the-
orists Will Kymlicka and Wayne Norman observed a ‘return of the cit-
izen,’ an ‘explosion of interest in the concept of citizenship’ in the
political and social sciences (p. 352). They attribute this return to polit-
ical developments of the time, namely the effects of the end of the Cold
War, the demise of the welfare state in Western nations, and the increas-
ing ethnic diversification of national populations in Western Europe.
Moreover, the effects of globalization, of transnational migration and
its reconceptualization as ‘transmigration’ (rather than immigration and
emigration), and the ‘nation’—as a political and cultural construct—
triggered a debate in which citizenship was rethought as a complex
and often-contradictory affiliation within as well as across nation-states.
Accordingly, if citizenship was understood as membership in a political
entity that is imbued with both rights and obligations, this entity was no
longer essentially equated with the nation-state. Concepts such as dias-
poric or transnational citizenship mirror the diversification of citizenship
that emerged due to this fundamental rethinking of the scope of citizen-
ship. Although the ensuing theoretical debates took Canada—Canadian
multiculturalism and particularly the relations between Quebec and ‘the
 1 RECOGNITION, CITIZENSHIP, AND CANADIAN LITERATURE 3

rest of Canada’—as a starting point and often as a prime example, they

also confirmed that the implications of these nationally specific constella-
tions were much broader.
While the debate first emerged within the social and political sciences,
around the same time, literary and cultural studies—particularly
American and Canadian Studies—also began to engage with the bound-
aries of the nation and the boundaries of their academic fields, as well
as with the question of ‘citizenship’ as a concept that appeared to high-
light the tensions of belonging, filiation, and affiliation—to use Edward
Said’s (1983a) terminology—and formal membership. It should there-
fore come as no surprise that the debates around citizenship, their con-
nection to literature, and the conceptual transnationalization of both
American and Canadian Studies coincided. Whereas in the social sciences
and political theory Kymlicka and Norman speak of a ‘return’ of the cit-
izen, in literary and cultural studies, it might be more precise to speak
of an ‘arrival’ of the citizen and of citizenship as a theoretical concept.
This indicates a renewed interest in potential societal functions of liter-
ature and its embeddedness in social debates, also very much reflected
in the conceptualizations of postcolonial literatures. Accordingly, the
study at hand proceeds from an understanding of literature as one way of
thinking about and even theorizing society, and its premise is that this is
prominently done by way of ‘citizenship.’ In the context of American lit-
erary studies, Brook Thomas observed an increasing frequency of schol-
arly books and articles that were published on the topic throughout the
1990s, the ‘issues of concern for literary critics overlap[ping] with those
of social scientists’ (2007, p. 3); and with regard to Canadian Studies, in
their 2008 special citizenship issue of West Coast Line, David Chariandy
and Sophie McCall comment on the ‘newfound awareness of the com-
plex and sometimes conflicted stakes of this term, and of the need to
engage in the citizenship debates in ways that are at once historically
grounded and intellectually flexible’ (p. 5) as a result of both the resur-
gence of the term and its simultaneously unclear implications.
Thus, in light of the developments referred to by Thomas as well as
Chariandy and McCall, it is not surprising that the 1990s also saw the
earliest attempts to systematically conceptualize the notion of a specifi-
cally cultural citizenship, which sought to reconcile the critical poten-
tial of literature with its long-standing instrumentalization in citizenship
education. Against the background of the canon debates at Stanford
University, Renato Rosaldo points out that cultural citizenship is a
4 K. SARKOWSKY

matter of both curricular changes and the institutional transformation of

higher education. ‘The ideal of cultural citizenship,’ writes Rosaldo,

grows out of the conviction that, in a plural society, one group must
not dictate another group’s notion of dignity, thriving, and well-be-
ing. Cultural citizenship also implies a notion of the polyglot citizen.
Curriculum debates bring up questions of “Who’s the we?” in a plural
society and offer hopes of bringing about cultural decolonization by recog-
nizing the value of cultural life in the United States. (1994, p. 410)

Concepts such as Rosaldo’s—or Donna Palmateer Pennee’s (2004)

related notion of ‘literary citizenship’—highlight the importance of mul-
ticultural curricula and canon diversification. The function of the canon
shifts in its representational effect, and so does the function of litera-
ture. Martha Nussbaum (1995, 2010) has repeatedly asserted that liter-
ature is crucial for readers’ development of skills that are necessary for
‘good citizenship,’ such as empathy and the ability to imagine oneself
as another. Even though they are often very different in their political
thrust, these recent conceptualizations nevertheless share with more tra-
ditional notions of citizenship education—notions that see literature as
an introduction to a national ‘norm’ and thus potentially as a means of
assimilation—the idea of producing ‘good citizens’ by means of educa-
tion and thus the importance that they attribute to literature as an edu-
cational medium. The ‘good citizen’ they envision is a different one, but
a good citizen she is nevertheless.
While the theoretical concept of citizenship in literary studies is prin-
cipally a product of the 1990s, the issues addressed by this concept and
the language by which they are negotiated in literature precede its theo-
rization as citizenship by far; so here, it might indeed be appropriate to
speak, as per Kymlicka and Norman of a ‘return’ of the citizen. Brook
Thomas’s groundbreaking Civic Myths (2007) and Kathy-Ann Tan’s
Reconfiguring Citizenship (2015) are book-length examples of how such
issues can productively be mapped onto literary texts from the nine-
teenth century onward. Both studies illustrate clearly that citizenship is
‘storied’; as Chariandy has highlighted,

we inevitably tell stories about citizenship. Of course, this does not mean
that we have the ability to conjure up citizenship through individual imag-
inative inspiration or the intercession of some fitful muse, but rather that
 1 RECOGNITION, CITIZENSHIP, AND CANADIAN LITERATURE 5

we narrate not only our identities and practices as citizens but also citizen-
ship itself in ways that inevitably reflect our sidedness and desires. (2011,
p. 327)

As Verdecchia’s short story illustrates, literature is clearly one such way

of imagining ‘citizenship itself’ in its complex discursive constellations of
selfhood and otherness, norms and difference—citizenship that is under-
stood as being about both political membership and affective belonging.
In the story, Canadian citizenship suggests a certainty of placement that
Fernando does not experience and, in contrast to his parents, does not
seek. The ‘normalcy’ of Canadian citizenship that Fernando rejects is, for
him, a normalcy of pretense and silence; his parents’ Canadian life is one
of increasing and mutual estrangement. Their impending transition into
officially recognized Canadianness appears to solidify a displacement that
goes deeper than physical dislocation.
Fernando’s desperate attempts to be an ‘anti-citizen’ by deciding to
‘break the law and get caught’ (Verdecchia 1998, p. 64) fail. Canadian
citizenship is tellingly granted to him in absentia. The grief that grips
him at the end of the story, the loss he feels, is a loss that he cannot
name, one he can express only in wordless howls. He becomes what
Marlene Goldman calls—citing Ian Baucom—a ‘domestic interloper’
(quoted in Goldman 2012, p. 6) the ‘haunting opposite (and double) of
the citizen’ (Goldman 2012, p. 6) in a context where he not only feels
like but also remains a racialized ‘Other.’ Citizenship appears to leave no
space for cultural difference—an ironic and bitter comment on the hopes
invested in ‘multicultural citizenship’ in Canada precisely around the
time when ‘The Several Lives of Citizen Suárez’ was published.
In addition to focusing on the central issue of ‘belonging,’ the story
highlights that ‘citizenship’ is also about formal membership status and
the relationship that exists between state and citizen as well as between
citizens. While this is obvious in political debates, it has not always
been as self-evident with regard to the discussion of literature; ‘citizen-
ship’ has certainly been used as a mere metaphor of belonging all too
often. So while ‘belonging,’ as Chariandy remarks, has gained increas-
ing importance in recent discourses on citizenship (2011, p. 329),
formal membership and its regulation clearly also play a crucial role
in the ways in which literary texts construct citizens and negotiate cit-
izenship. ‘Citizen Suárez’ also uses citizenship as a metaphor, yet the
story revolves around the question of filiation and affiliation that is just
6 K. SARKOWSKY

as important to citizenship as formal membership in the nation. The

process of naturalization, which Fernando so desperately seeks to avoid,
serves to highlight the implicit norms of this membership—the fact that
he associates Canadian citizenship with loss is plausible as he feels that he
will lose a status that marks the very difference that he feels. Becoming a
citizen would gloss over the displacement that he experiences and cher-
ishes as a reminder of an ‘elsewhere.’ Thus, in the story, ‘citizenship’ is
not a metaphor of belonging, but rather one of assimilation; naturaliza-
tion—the very term is a telling one—suggests normalization. Difference
is made invisible; if anything, for Fernando citizenship is a metaphor of
unbelonging.
Many literary texts such as Joy Kogawa’s Obasan, Fred Wah’s
Diamond Grill, Esi Edugyan’s Half-Blood Blues, or Lawrence Hill’s
The Illegaladdress the ways in which citizenship as membership is impli-
cated in specific legal constellations even more directly than in ‘Citizen
Suárez.’ Scholars like Thomas, who takes a law-and-literature approach
to American literature, or Chariandy, who looks at the discursive and
legal exclusions that so often rendered black citizenship in Canada sec-
ond-class citizenship, have highlighted the necessity of paying close
attention to citizenship as a regulated legal status. These examples indi-
cate that regardless of the ways in which citizens, their subjectivities,
practices, and experiences of citizenship are imagined, they are always
imagined within the scopes of specific societal and legal contexts.
Despite the repeated declarations of the death of the nation-state
and conceptualizations of citizenship as diasporic, transnational, or cos-
mopolitan, national contexts therefore have remained important ref-
erence points for literary negotiations of citizenship. Hence, this study
focuses on one national context exclusively, namely on Anglophone
Canada.1 This decision rests on the conviction that despite shared the-
oretical discourses, for instance, between Canada and the USA or across
the Atlantic, the unique legal constellations regarding immigration and
naturalization, and the complex history of Canadian citizenship have an
impact not only on the way in which individuals and groups experience

1 The decision to exclude writing from and about Quebec pays tribute to the fact that

both the legal and cultural constellations as well as debates about interculturalism differ
significantly from Anglo-Canada. The complexities of both Francophone and Anglophone
literature in Quebec regarding conceptualizations of citizenship warrant a study in their
own right and are thus not addressed here.
 1 RECOGNITION, CITIZENSHIP, AND CANADIAN LITERATURE 7

everyday life in Canada, but also on how these experiences and their the-
oretical implications are reflected upon and negotiated in literary texts.
As such, Anglophone Canadian discussions serve as a specific exam-
ple of the way in which literature and citizenship debates intertwine or,
more precisely, of how literature is an essential element of a consider-
able cultural debate concerning citizenship. However, the ramifications
of this intertwining exceed the Canadian context by far; as specific as
the Anglophone Canadian example is with regard to its historical devel-
opments and discursive constellations, it may also be considered rep-
resentative of the complex ways in which literature can function as
part of what Seyla Benhabib has termed ‘democratic iterations’ (2004,
pp. 19–20) in multicultural ‘Western’ democracies.
The questions that have been raised in Anglophone Canadian literary
texts—particularly since the 1980s—concern the distribution of rights
and resources, the construction of ‘difference,’ and the possibility of
agency in a multicultural nation. As such, the issues addressed in these
texts tie in with broader societal debates about citizenship and the recog-
nition of diverse cultural identities and practices; more specifically, they
critically examine and respond to political discussions on a communitar-
ian understanding of recognition and on the possibilities and limits of
an official policy of multiculturalism. What is more, literary texts use a
vocabulary of citizenship to address issues of rights, conceptions of dif-
ference, and membership and belonging to the nation, even if this nation
is either reflected upon critically or ultimately dismissed as a framework
of reference and identification.
As such, literature is an integral part of what Charles Taylor calls the
‘social imaginary,’ that is, ‘the ways people imagine their social existence,
how they fit together with others, how things go on between them and
their fellows, the expectations that are normally met, and the deeper
normative notions and images that underlie these expectations’ (2004,
p. 23). The social imaginary is not identical with hegemonic national
narratives, but they are clearly connected. Stó:lō author Lee Maracle has
pointed to how Indigenous peoples and Indigenous knowledges have
been consistently kept out of a public awareness of what constitutes
‘Canada’ (2015, p. 115); echoing this sentiment with a slightly differ-
ent twist, John Ralston Saul has argued that Canada is in effect a Métis
nation that has suppressed its history of transculturation and Aboriginal
contributions to the shaping of Canadian society (2008, pos. 140). In
this context, as a central way of defining belonging through political
8 K. SARKOWSKY

membership, citizenship serves as a shorthand for the recognition not

only of individuals, but also of the social groups to which they belong.
This study sets out to trace the different strategies by means of which
Anglophone Canadian literature has negotiated such questions of citi-
zenship—understood as a concept that entails both formal membership
and affective and recognized belonging—since the 1970s and particu-
larly the 1980s. In the following section, I will first sketch the legal con-
stellations of citizenship in Canada and the specific Canadian debates in
which literary texts participate by their own aesthetic means—namely
those of recognition and multiculturalism—before methodically turn-
ing to citizenship as a theoretical concept and to how the relation-
ship between literature and citizenship has been conceptualized in an
Anglophone Canadian context.

1.2  Recognition, Multiculturalism, Difference:

Critical Debates on Belonging
Canadian citizenship has a complex and relatively short history. The
British North America Act of 1867 makes no mention of citizen-
ship. Strictly speaking, Canadian citizenship was nonexistent until the
Canadian Citizenship Act in 1947, along with its definitions of both
‘natural-born’ and ‘naturalized’ citizens, and its provisions for the tran-
sition from British subjecthood into Canadian citizenship; for until then,
Canadians were simply British subjects (Webber 2015, p. 27) in a com-
plex framework of regulations of residency. ‘Citizens’ did not enter the
constitution until the Constitution Act of 1982 along with the Canadian
Charter of Rights and Freedoms. This may merely seem to be a set of
legal technicalities that has little impact on how citizenship was and is
addressed in literature, yet this impression would be misleading: literary
texts take into account the complexities of pre-1947 arrangements, and
texts such as Joy Kogawa’s Obasan meticulously unravel the impact of
the absence of clear rules and the province-specific regulations that had
fundamental bearing on the federal level.
This complex history of Canadian citizenship as a legal construct also
provides an important context for the controversial debates concern-
ing multiculturalism that occurred throughout the 1970s and 1980s,
as well as the subsequent discussions that focused on ‘identity politics’
in the 1990s. In Canada and elsewhere, these discussions have raised
 1 RECOGNITION, CITIZENSHIP, AND CANADIAN LITERATURE 9

fundamental questions about the institutional and societal accommoda-

tion of cultural, ethnic, religious, and other differences, and while they
may not have always circled around the concept of ‘citizenship’ per se,
its central elements of formal membership and affective belonging were
very much at their heart. Pierre Trudeau’s declaration of multicultural-
ism as an official policy in 1971, the Multiculturalism Act in 1988, the
Japanese Canadian Redress Settlement in the same year, and key theo-
retical texts such as Charles Taylor’s ‘The Politics of Recognition’ (1994;
originally published in 1992) demonstrate that cultural rights, belong-
ing, and national identity in a highly diversified society were the central
issues at stake. ‘Recognition’ refers to the recognition of diverse cultural
identities, and in a second step this recognition, so both assumption
and practice, leads to the allocation of specific rights attributed to cul-
tural groups and/or to individuals based on group membership within
the Canadian nation-state. Furthermore, even though the discussion
leading up to Trudeau’s declaration was triggered by the report of the
Royal Commission on Bilingualism and Biculturalism as well as the
ongoing controversies over the status of Quebec and its relationship to
‘Canada,’ belonging and membership emerged as complex issues that
also concerned ethnic minorities and (with a different focus) Indigenous
peoples.2
The theoretical debate about recognition has been dominated by
concepts of what Thomas Bedorf (2010) and others have called ‘inter-
cultural recognition’; this would certainly apply to Taylor’s notion of
recognition. In his seminal essay, Taylor’s argument is built on an under-
standing of identity as dialogical that renders the recognition of dif-
ference a ‘vital human need’ (1994, p. 26). He furthermore suggests
‘a regime of reciprocal recognition among equals’ (p. 50) supported
by an allocation of cultural rights to ensure this reciprocity. From the
beginning, the question of what was to be recognized and how this
would translate into the formulation of rights was highly controversial.
Conservatives as well as liberals feared for national unity and the cul-
tural neutrality of legal categories, and they cautioned against potential
‘ghettoization’ of immigrant communities as a result of multiculturalism

2 As H. D. Forbes points out, Canadian official multiculturalism was not well received in

Quebec, for the Québécois tended to see it as an attempt ‘to reduce the Quebec nation (that
is, the Québécois) to the status of a mere ethnic group’ (2010, p. 38). Indigenous peoples
tended to reject multiculturalism for the same reason.
10 K. SARKOWSKY

(Bissoondath 1994). However, critical activists and multiculturalists also

reacted skeptically to the way in which ‘cultural groups’ could suppos-
edly be identified as such and saw a ‘reification’ of difference (Bennett
1998) in the legal implementation of multiculturalism and the criteria it
required; yet others have highlighted the conformity that is implied in
Canadian multiculturalism (Galabuzi 2011). At the core of recognition
debates, the issue of ‘identity’ proved to be difficult to incorporate into
a satisfying set of political measures truly respectful of difference when
it was to be understood as a shifting, relational term and not as a set of
characteristics ‘owned’ by individuals or clearly defined groups.3
These debates found resonance in Canadian literature that funda-
mentally changed the Canadian literary landscape, institutions, and the
contemporary perception of Canadian literary production, as Frank
Davey has recently asserted (2016, p. 28). While seeming to be first and
foremost a question of visibility and representation, multiculturalism
debates not only intersected with fundamental shifts in immigration pol-
icies and funding possibilities for small independent publishers, but also
more importantly coincided with ethnic and other social movements and
their resonance in literature. Even though these changes had already started
to surface in the 1970s, a particularly vast amount of texts dealing with
‘minority issues’ and the historical responsibilities of the Anglo-Canadian
majority especially emerged in the 1980s, among them the works of writ-
ers such as Robert Kroetsch and Margaret Laurence, or, from a Mennonite
perspective, Rudy Wiebe.
Even more importantly, a growing body of literature was being
produced by minoritized writers who themselves took on historical
injustices as well as contemporary realities that were often shaped by
experiences of deprivation, marginalization, and discrimination. Larissa
Lai has called the 1980s and 1990s a decisive period in the formation
of Asian Canadian literature (2014, p. 5). The different trajectories
notwithstanding, the same could be said for ‘minority’ literatures more

3 In his 1965 study The Vertical Mosaic, that is, before multiculturalist policies, John

Porter formulates another critical point. When distinguishing between structural and
behavioral assimilation, he argues ‘it is indisputable that some form of group affilia-
tion lying between the extremes of the mass and the individual is a prerequisite for men-
tal health. However, there is no intrinsic reason that these groupings should be on ethnic
lines. Where there is strong association between ethnic affiliation and social class, as there
almost always has been, a democratic society may require a breaking down of the ethnic
impediment to equality, particularly the equality of opportunity’ (2015, p. 73).
 1 RECOGNITION, CITIZENSHIP, AND CANADIAN LITERATURE 11

generally. These texts frequently tied in directly with the agendas of

social movements in Adorno’s sense of engaged or rather ‘committed
literature’: for Adorno, ‘committed art in the strict sense is not intended
to lead to specific measures, legislative acts, or institutional arrange-
ments, as in older ideological pieces directed against syphilis, the duel,
the abortion laws, or the reform schools. Instead, it works toward an
attitude’ (1992, p. 79). This certainly applies to Anglophone Canadian
literature of the 1980s; published in 1981, Joy Kogawa’s Obasan is one
example of this kind of ‘committed literature.’ This groundbreaking
novel appeared at the time when the Japanese Canadian Redress move-
ment was struggling for the internment of Japanese Canadians during
World War II to be recognized as historical injustice, and in doing so,
this widely acclaimed text also drew attention to the historical events
and their ramifications that lay behind the redress movement. When
the Minster of Multiculturalism, Gerry Weiner, and the President of
the National Association of Japanese Canadians, Art Miki, signed the
Redress Agreement, excerpts from Obasan were read out at the cere-
mony (Bowen 2010, p. 71). In addition to being thematically involved
with the question of Japanese Canadian citizenship rights, the nov-
el’s role in the ceremony as well as its subsequent canonization clearly
illustrates how citizenship can be negotiated both in and through a
literary text.
While this is a particularly obvious example of the multilayered ways
in which literary texts engage with questions of membership and belong-
ing, there are, of course, numerous others. To name but two from the
1980s, Jeannette Armstrong’s novel Slash (1985) not only takes up the
demands of Indigenous activists in the context of the American Indian
Movement in the 1970s, but also critically explores constitutional ques-
tions concerning Indigenous rights that were prevalent in the late 1970s
and early 1980s right before the patriation of the constitution; and in
1987, Michael Ondaatje explored immigrant communities as producing
and claiming space in 1930s Toronto in his novel In the Skin of a Lion,
thus highlighting the role of immigrants in nation building at a time of
heated debates about the reach of multicultural policies shortly before
they were codified into law.
The 1990s in particular saw an enormous productivity of minor-
itized writers, and it was especially after the events at Oka—the conflict
between Mohawk activists and the Sûreté du Québec—that Indigenous
Another random document with
no related content on Scribd:
 Onbekwaam scheent ge ook als helden. 2
Helden echter blijft uw naam.

Wierd gij nooit weêr opgeroepen,

Opgeroepen tot den strijd!
Strijd, waarbij geheel ons Neêrland,
Neêrland en zijn burgers lijdt,

Vrede is tog der ziele hoofdstof,

Hoofdstof van civilis kroost;
Kroost, dat om den lieven vrede,
Vrede en rust zig moeite troost.

God blijv’ met u, dappre helden!

Helden! eer van Nederland!
Nederland! God houde u lange.
Lange nog in vasten stand.

[15]

„Hoewel de Pruissen daarna geheel Holland overstroomden, en voor

Amsteldam, zo wel als in andere plaatsen, in bezetting gelegd werden,
zal het echter onwaardeerbaar zijn voor de Patriotten, dat zij ten allen
tijde zullen kunnen aantoonen, hoedanig zij voor Ouderkerk de magt
van Fredrik Wilhelm, het hoofd geboden, en in den krijgsdienst
volleerde benden, genoodzaakt hebben, met verlies van een aantal
dooden en gekwetsten, welk eerst getal de vijand zorgvuldiglijk heeft
getracht te verbergen, terug te wijken: de braave Vaderlanders, wier
stelzel het hier de plaats niet is te onderzoeken, maar die echter in
deeze en nog andere aanvallen, zelfs door hunne vijanden geroemd
zijn, toonden hier allerduidelijkst, dat zij onder een wèlbestuurd beleid,
nog niet ontaart waren, van den roem hunner voorvaderen, welke
schandvlek hunne tegenpartij hun heeft zoeken aantewrijven.”
Dat het Ouderkerk verder altijd zal geheugen in de handen der Pruissen
gevallen te weezen, is eene waarheid die zonder getuigenissen geloofd
kan worden; de triumpheerende soldaat is tog niet te rangschikken
onder de bedaarden en barmhartigen onder de kinderen der menschen
—voeg hier bij, gelijk wij ook wegens Amstelveen gezegd hebben, het
haatelijke denkbeeld dat den Pruissen van den Nederlandsche
Patriotten ingeboezemd was geworden; 3 ook hadden zij te veel van de
moedige verdediging van deezen moeten ondergaan, om geheel vrij te
blijven van den trek tot bijzondere wraakneeming.

BIJZONDERHEDEN.

De Kerk zal men zekerlijk niet vergeeten te gaan bezichtigen, en ook

niet de Pruissche kogels, welken in den muur daarvan zitten, zo wel als
die in den muur van het rechthuis: (zie Bladz. 5.) in de oude pastorij is
mede zulk een kogel te zien.

Aan de eene zijde van het dorp, ligt een laantjen, waarin de wandeling
verrukkelijk is, en dat het Ouderkerker hemeltjen genoemd wordt.

De Droogmaakerij, waarvan wij boven (Bladz. 10.) en ook in ons blad

over Amstelveen spraken, kan men uit dit dorp ook gaan bezichtigen.

De reiziger neeme dit ons blaadjen in de hand, zoeke de plaatsen op,

alwaar wij hem verhaalden dat de Patriotsche batterijen [16]gelegen
hebben, en zo hij de bekwaamheid van geregeld te kunnen denken
heeft, zal hij, dat doende, een aangenaam uurtjen in den omtrek van
Ouderkerk kunnen doorbrengen.

Hij vergeete ook niet het Portugeesche Jooden Kerkhof, hier voor Bladz.
5 aangehaald, te bezoeken: het ligt ten zuiden van het dorp, en strekt
met drie morgen lands, langs het water de Bullewijk; onder de zarken
vindt men die van overheerlijk marmer, zeer prachtig gehouwen, en met
Hebreeuwsche opschriften versierd zijn: de sijnagoge houd hier een’
doodgraaver, of oppasser die er een vrije woning heeft.
Hier meent men stond weleer het Lusthuis der Heeren van Amstel,
Reigersbroek, of Reigersbosch geheeten: in den zoen deezer Heeren
met Graaf Floris, hebben zij dit huis aan hem opgedragen: de Graaven
waren gewoon hier eenen Amptenaar aantestellen, met den tijtel van
Meester en Bewaarder van den Reigerbossche: sommigen meenen dat
deeze plaats door den grouwzaamen Elisabeths vloed van den jaare
1421, mede is vernield geworden.

In het dichtstukjen De Amstelstroom, leest men desaangaande het

volgende couplet; Ouderkerk toegezongen.

Toen pronkte nog uw Reigershof,

Voorheen om uwen luister te achten,
Daar Hollands Graaven, met veel lof
En roem, zig te verlusten plagten,
In veel doorluchtig tijdverdrijf,
Van snelle jagten, schutterijen,
Om strijd, of daar ’t vermoeide lijf,
Behaalde een reeks van lekkernijen;
Daar elk om prijs den reiger schoot,
En ridderlijk de lansie boodt.

Eene wandeling naar Amstelveen, is mede niet onvermaaklijk.

REISGELEGENHEDEN.

Met de Schuiten op Bladz. 6 genoemd, vindt men telkens gelegenheid

om na en van dit dorp te komen.

LOGEMENTEN.

Brugzicht, dit was weleer De oude Prins; maar het volk van Van
Salm, (dat getrouwe volk!) heeft dat uithangbord niet kunnen
dulden, en het derhalven doen wegneemen.
Paardenburg.
 De jonge Prins.

Voords eenige weinigen van minderen rang.

De drie eerstgemelde zijn mede Uitspanningen. [1]

1 Hoe het omtrent dat dorp gegaan is, hebben wij in ons blad dat over hetzelve
handelt, breedvoerig genoeg aangetekend, om er verder hier van te kunnen
zwijgen. ↑
2 Wij bedoelden met dit zeggen, dat de verwachting van den moed, maar vooral van
het beleid der verdedigers niet groot heeft kunnen weezen, uit aanmerking van den
aart hunner omstandigheden; ’t waren tog slechts burgers, wel geoefend in het
handelen der wapenen, maar niet geoefend in den krijg: de handwerktuigen werden
verwisseld met de wapenen; de vredige plaats der broodwinning met het oorlogsveld;
de koopman lag de pen neder, en vattede den staf van commando op, als bevelhebber
in eenen bloedigen krijg: en tegen een geoefend volk, een volk dat zig onder de
oorlogende Europeêrs eenen naam verworven heeft: en deeze stille burgers deeden
wonderen; toonden Batavieren te zijn; toonden onverschrokken te durven staan, als ’t
aankwam op de verdediging van Land en Volk!—zeker hunne omstandigheid behoort
vooral in aanmerking genomen te worden, wil men geen gevaar loopen van hunnen
behaalden roem te kort te doen. ↑
3 Men heeft zelfs verteld, ja wat verteld men niet al! en hoe dom denkt men wel dat
de Duitsche soldaat zou weezen! sommige van hun hadden zig van de
Nederlandsche Patriotten een denkbeeld gemaakt, als waren het zekere wonder-
verschijnselen in de Natuur; zekere menschen, of gedaante van menschen, met
vleugelen; die overal, door het geheele land heen rondgierden: verscheidene maalen,
zegt men, is in den beginne door hen gevraagd of zij nu niet haast die Patriotten
zouden zijn? ofschoon zij er reeds door onthaald waren geworden. ↑
[Inhoud]
 BUURTEN
ONDER DE BANNE VAN
OUDERKERK
BEHOORENDE.

DE BUURT AAN DEN OMVAL.

Van deeze buurt, die niet zeer groot is, kan niets
aantekeningswaardig gezegd worden: Zij bestaat intusschen uit
verscheidene huizen, eenige molens en buitenplaatsjens: de
ringsloot, wordt mede in dezelve gevonden.

D U I V E N D R E C H T.

Deeze buurt spant de kroon boven alle de anderen in de banne van

Ouderkerk gelegen, naamlijk wegens haare grootte, en
aanzienlijkheid, niettegenstaande er geen breed getal van huizen in
gevonden worde.

Haare LIGGING is in de polder van den zelfden naam, en [2]die

onderscheiden wordt in Groot- en Klein-Duivendrecht, hebbende ten
noorden de Diemermeir, ten oosten de Bijlemermeir, ten zuiden
Ouderkerk, en ten westen den Amstel: de buurt ligt voords zeer
vermaaklijk: door dezelve stroomt nog een watertjen, ’t Gat
genoemd, waarin een kleine Overtoom ligt.

Wegens den
 NAAMSOORSPRONG,

Is het volgende bericht bij ons ingekomen:

„De Duivendrechtsche brug, in de buurt over de Ringsloot liggende,

en die ook den naam van Kuipertjes brug draagt, ter oorzaake dat
nabij dezelve een groote kuipers werkplaats was,” (waarvan straks
nader,) „werd in vroegere dagen aldaar niet gevonden; maar er was
ter dier plaatse, eene schouw, of overvaart over gezegde rivier:
iemand daar nabij woonende, (men zegt een knecht van den kuiper
voornoemd,) was voords een ongemeen groot liefhebber van duiven,
die hij dan ook in eene verbazende menigte nahield, het geen
gelegenheid gaf dat men de gezegde overvaart, of kleine veer, in
vroegere dagen Tricht of Trecht genoemd,” (gelijk wij in onze
beschrijving van Dordrecht reeds aantekenden,) „Duiventrecht, of
veer, overvaart naar de duiven, of het Duivenveer genoemd heeft; de
veel vermogende klankverbastering heeft voords van trecht, drecht
gemaakt,” (gelijk zulks met den naam Dordrecht ook plaats heeft,)
„en alzo heeft deze buurt den naam van Duivendrecht bekomen.”

Wat de

GROOTTE

Betreft: Duivendrecht in ’t algemeen beslaat eene zeer ruime

uitgestrektheid gronds, begroot op 1327 morgen, 300 roeden
[3]lands, gelijk de polders, waarin de buurt gelegen zij,
onderscheiden worden in Groot- en Klein-Duivendrecht, alzo
onderscheidt men ook de buurten van dien naam; zijnde de buurt,
eigenlijk Klein-Duivendrecht, landwaards in gelegen: een gedeelte
van Groot-Duivendrecht, tegen over den Weesperweg aan den
Amstel gelegen, noemt men het eiland; eigenlijk zoude men het drie
eilanden kunnen noemen, om dat het door twee slooten in drie
afzonderlijke deelen, rondsom van water omgeven, verdeeld is—Op
den gezegden uitgebreiden grond, bevat Duivendrecht, het eiland
niet mede gerekend, niet meer dan 32 of 33 huizen, want dezelven
staan zeer wijd van elkander gebouwd, voornaamlijk ter wederzijde
van eenen zuidelijken straatweg; ieder huis staat op eene werf
waarbij veel weiland gelegen is: er zijn ook twee buitenplaatsen of
tuinen; de eene, Welmeer genoemd, is nog in stand; doch de andere
in 1787 zodanig door de Pruissen gehavend, dat dezelve thans niet
meer dan een optrek is; meer anderen worden op het eiland
bovengemeld gevonden, op hetzelve staan, behalven dat, nog vier
molens, naamlijk twee die witloot, één die snuif, en één die steen
maalt: de beide polders worden voords door twee molens van het
overtollig water ontlast.

In het buurtjen eigenlijk Klein-Duivendrecht genoemd, staan nog

eenige weinige huizen, en één snuif-molen; voords is aldaar ook
geplaatst de porcelein-fabriek, die weleer in Loosdrecht geweest is,
gelijk wij in onze beschrijving van dat Dorp aantekenden: deeze
fabriek, zegt men, dat alhier veel beter opneemt dan zij weleer in de
Loosdrecht gedaan heeft; er worden vorstelijke servisen gemaakt,
die ten duursten prijze worden verkocht; ook wordt wel, als de
fabrikeurs eene genoegzaame hoeveelheid van porceleinen in
voorraad hebben, een loterij van dezelven aangelegd, gemeenlijk in
het rechthuis van de Diemer- of Watergrafts-meir.

Onder het gezegde tal van huizen, behoort ook de woning [4]van den
brugman; zijnde een tamelijk goed huis, waarin hij niets verwoont,
gelijk hij ook geene pacht voor de brug behoeft optebrengen, en
beiden, wooning en brug, worden door Amsteldam onderhouden:
met dit postjen wordt thans deezen of geenen gunsteling begiftigd,
ofschoon het indedaad een wettig eigendom zij van het manlijke oir
des kuipers bovengemeld, en door het welk zijn huis aan die brug
gelegen, en thans een herberg, (’T huis de hoop,) zijnde, nog wordt
bewoond: de historie van dit ontvreemde eigendom is deeze: de
kuiper voornoemd, of wel deszelfs gezegde woning, had het recht
van de pont of het veer van overvaart, waarvan wij mede reeds
gesproken hebben: nu stond hij aan Amsteldam een gedeelte
gronds van zijn erf af, ten einde den algemeenen weg voorbij zijn
huis heen te kunnen leggen; maar die afstand geschiedde op
voorwaarde, dat de stad, voor haare rekening, in de plaats van zijne
pont, eene brug zoude leggen en onderhouden, de inkomsten van
welken ten eeuwigen dage aan het manlijke oir van hem zoude
verblijven; het bruggeld zoude bepaald blijven op 2 duiten de
persoon, gelijk men voor het overvaaren met de pont ook moest
betaalen: dit accoord werd wel getroffen, maar is niet gemaintineerd;
want voor eenige jaaren is, bij het afsterven van den werkelijken
bezitter der brug, in het geslacht van den geenen die ’t accoord
gemaakt had behoorende, dezelve, gelijk gezegd is, als een amtjen
weggegeven; de tegenwoordige bewooner van het huis zoude thans,
nu alle broodwinningen, vooral het herberghouden, geweldig achter
uit gaan, met ernst zijn recht vervorderen, dan, hem ontbreeken de
noodige papieren, die hem in de woelingen in 1787, waarin hij
bovenmaatig gedeeld heeft, ontvreemd zijn, of liever zijn zij door
schendende handen vernield: zo veel heeft hij nog bij request
verkregen, dat de geenen die zig tot zijnent komen verpoozen, of
ververschen, en de brug moeten passeeren, vrij van de tol zijn, mits
evenwel dat zij uit zijn huis ook weder de brug over [5]terug gaan,
maar vervorderen zij hunnen weg, naar Abcoude of Ouderkerk, dan
moeten zij de gewoone 2 duiten betaalen: deeze tol wordt ook
alleenlijk betaald door den voetganger; paarden, hoornvee, of
andere beesten die over de brug gedreven worden, betaalen niets,
ook niet de rijtuigen, ja zelfs niet de geenen die er in zitten, alleenlijk
moet men, gelijk gezegd is, betaalen, als men te voet gaat.

De gezegde huizen, waaruit deeze uitgestrekte buurt bestaat,

worden bewoond door ongeveer 160 menschen.
 KERKLIJKE en GODSDIENSTIGE GEBOUWEN.

De bewooners der buurt zijn voor het grootste gedeelte den

Roomschen Godsdienst toegedaan, eenige weinige van hun zijn
Gereformeerd, en slechts vijf of zes Luthersch; deezen moeten naar
Amsteldam te kerk gaan; de Gereformeerden gaan naar Diemen of
Ouderkerk, maar de Roomschgezinden hebben te Duivendrecht een
mooi zindelijk kerkjen, dat bediend wordt door den Wel-Eerwaarden
Heere Joannes Meylink, behoorende onder het Aartspriesterdom
van Holland; de Roomschgezinden uit de Bijlemer, en sommigen in
de Diemermeir woonachtig, komen ook alhier te kerk.—De pastorij is
vrij aangenaam gelegen.

Wees- of arm-huis wordt in deeze buurt niet gevonden, wanneer de

ouders ledematen zijn van den Gereformeerden Godsdienst, worden
de kinderen door de Diaconen van Ouderkerk van die gemeente,
besteed en verzorgd; wanneer zij geene ledematen zijn, komen ze
ten laste der zoo genaamde gemeene armen; wanneer vader of
moeder lidmaat was, komen de kinderen voor de eene helft ten laste
der Gereformeerde Diaconen, voor de andere ter zorge van de
gemeene armen, en voor deeze zijn ook de Roomsche weezen.

Er is een school, dat echter alles behalven eenig [6]aanzien heeft;

het wordt van wege het Ambacht begeeven, en dient voor de
kinderen van alle drie de gezegde Gezinten in ’t algemeen.

Wereldlijke gebouwen worden in deeze buurt niet gevonden.

BEZIGHEDEN:

De bewooners geneeren zig meestal met de melkerij, er liggen

geene moestuinen; er worden voords eenige gewoone Ambachten
geoefend—er is ook een Chirurgijn.
In de geschiedenis deezer buurt, zoude geheel niets
aantekeningswaardig gevonden worden, ware het niet, dat zij, met
groote voorkeur ten getuige verstrekte, van de elende waarmede het
lieve Vaderland in den jaare 1787, door den geessel des
binnenlandschen oorlogs, geteisterd geworden.

Daar de Pruissen aan dien kant zouden komen afzakken, werd de

buurt weldra door gewapende burgers van Amsteldam en van elders
bezet; en o! hadden wij ter hunner eere mogen hooren getuigen dat
zij er zig niet schuldig gemaakt hadden aan die baldaadigheden,
waarmede de loontrekkende soldaat gemeenlijk de oord, waarin hij
ter bescherminge gelegen wordt, doet gevoelen dat hij er is! alrede
door het woeste krijgsmans leven van het pad der beminnelijke
burgerlijke bedaardheid en geschiktheid afgeleid, hebben zij ’er, in
navolging van den bezoldeling, verscheidene merktekenen van hun
daarzijn nagelaaten; intusschen moeten wij, naar ingewonnene
berichten, ook bekennen, dat zij zig, toen ’t op een staan en vechten
aankwam, als dappere helden gedragen hebben; zodanig, dat men
verzekert, hadde men te Ouderkerk stand gehouden, de Pruissen
zouden aan de Duivendrechtsche brug nimmer hun oogmerk bereikt
hebben; vier batterijen, hadden de patriotten rondsom Het huis de
hoop, meergemeld, opgeworpen, van dewelken zij [7]de Pruissen bij
hunne herhaalde aannaderingen, ook gelijke maalen, dapperlijk
begroetteden, met dat gewenscht gevolg dat er veelen van hun
vielen; de tekens hunner afgezondene kogels zijn nog hier en daar,
met naame in de muuren van de poort der gemelde hofstede
Welmeer, te zien: de overtoom waar van wij boven gesproken
hebben, was weggebroken, zo ook de tolbrug; (men voer toen weder
met eene schouw over,) en al het hinderend geboomte omgehakt, zo
dat zij hunnen vijand op eene vlakte voor zig hadden; echter
behoefden zij met hun geschut maar zeer smalle wegen te
bestrijken, (het platte land, stond rondsom ruim drie à vier voeten
hoog onder water;) het welk ook met zo veel moed en snelheid
gedaan werd, dat er, gelijk gezegd is, veele Pruissen door hun ter
nedergelegd werden; allerbenaauwdst zag ’t er toen in deeze oord
uit, en die akeligheid vergrootte niet weinig toen de Vaderlanders,
door dat Ouderkerk verlaten was, geraden vonden, of liever
genoodzaakt werden, aftetrekken, en de geheele buurt derhalven
door de Pruissische soldaaten overstroomd werd; zij kwamen er in;
als raazenden vielen zij op alles aan, want de dappere tegenstand
welke zij, zekerlijk buiten verwachting, ontmoet, en het volk dat zij
verloren hadden, had hun verbitterd; meest moest de meergemelde
herberg ’t Huis de Hoop lijden; want zij hadden hetzelve, wegens de
batterijen waardoor het van rondsom beschermd, (in hunne oogen
beschermd) werd, voor een of ander huis van aanzien, mogelijk wel
voor een Dorps Raadhuis gehouden, en hadden ook alle mogelijke
moeite gedaan om het zelve tot een puinhoop te schieten: dan,
allerwonderbarelijkst werd dat huis bewaard; want de Pruissen
pointeerden hunne stukken zodanig, dat zij telkens over hetzelve
heen schooten, en als zij het raakten was het slechts aan de randen
der hardsteenen waarmede de gevel gedekt is, gelijk men zulks dan
nog werkelijk in oogenschouw kan neemen—de bewooner van dat
huis, houdt die beklagenswaardige gebeurtenis voor de
[8]grondoorzaak van zijn onherstelbaar bederf, want behalven dat
sedert dien tijd een algemeen verval in het land plaats heeft, en zijne
herberg derhalven vrij schaarser dan weleer bezocht wordt, begroot
hij zijne geledene schade, zo aan zijn huis als goederen, op ruim
1000 guldens, waarvan hem, in gevolge van groote daartoe
aangewende moeite, naauwlijks 350 guldens vergoed zijn: de
Jooden, (men weet welke rol deeze, in die tijdsomstandigheden,
gespeeld hebben,) hadden verscheidene van zijne meubelen
gekocht, die hij naderhand, waarschijnelijk ten dubbelden en
driedubbelden prijze, weder heeft moeten inkoopen.

De
 HERBERGEN

Welken in deeze buurt gevonden worden, zijn voornaamlijk, het

meergemelde,

Huis de Hoop, dat ook eene goede uitspanning is; voords nog twee
andere herbergen van minderen rang.

De

REISGELEGENHEDEN

Zijn naar Amsteldam, Muiden, Naarden en Weesp, met de gewoone

schuiten welken op die steden vise versa vaaren, en de
Duivendrechtsche, of Kuipertjes-brug moeten passeeren, men kan
van daar ook naar Abcoude of Ouderkerk wandelen; nog passeert er
de Kerkschuit uit de Diemer- of Watergrafts-meir.

Door Duivendrecht wandelt men over eenen zindelijken straatweg,

tot aan en voorbij het Tolhek: van hier gaat men rechts af, langs de
zoogenaamde Ouderkerker laan, naar Ouderkerk.

Een andere Buurt, of Gehucht, in de banne van Ouderkerk gelegen,

draagt den naam van [9]

DE BULLEWIJK,

Die onderscheiden wordt in de Binnen- en Buiten-Bullewijk.

Hier strekt zig de ban van Ouder-Amstel uit tot aan het tolhuisjen bij
de Abcouder meir, welker bewooners nog onder het opzicht van den
Predikant van Ouderkerk staan.
De beide deelen van de Bullewijk liggen zeer vermaaklijk ter
wederzijden van de ongemeen schoone rivier de Amstel, en aan het
water, Bullewijk genoemd; de Binnen-Bullewijk is voor een gedeelte
een rijweg, met eenige buitenplaatsen vercierd, als Hoofdenburg,
Kerkzicht, enz.; zij strekt zig uit tot aan de Abcouder meir: de Buiten-
Bullewijk ligt in de polder de Ronde hoep, als mede de Rijke Waver,
en de Waardhuizen, welke polder begroot wordt op 1526 morgen, en
472 roeden gronds: men wil, dat dezelve van ouds eene
bosschaadje zoude geweest zijn, die afgekapt en tot land gemaakt
is; voords stellen onze ingewonnene berichten het voor niet
onmogelijk, dat die landen eertijds van slechten aart geweest zijn;
dat men er daarom bullen op geweid heeft, en dat daarvan het
gehucht de Bullewijk zijnen naam zoude ontleend hebben: wat
betreft dat de polder voorheen een bosch zoude geweest zijn,
daarvan geeft men, niet ongepast, ten bewijze, dat de landlieden
aldaar nog jaarlijks boomwortels uit den grond haalen, die telkens
naar boven werken: thans is de Ronde Hoep één der beste polders;
niet alleen wegens het land dat zeer goed voor het melkvee is, maar
ook wegens de schoone bedijking die rondsom de polder ligt: zij
heeft drie watermolens, welken het overtollige polderwater in den
Amstel overmaalen: het getal der huizen, onder de geheele Bullewijk
betrokken zijnde, kunnen wij niet bepaalen. [10]

Met de bestuuring en verzorging van Weezen en Armen gaat het

hier als in de voorgemelde buurten onder deeze banne behoorende;
de inwooners zijn voor het grootste gedeelte den Roomschen
Godsdienst toegedaan, gelijk zij er dan ook een zeer goede en zelfs
aanzienlijke statie hebben, een quartier uurs van het dorp gelegen,
die bediend wordt door den Wel-Eerwaarden Heere Hyronimius
van der Dorp, behoorende onder het Aartspriesterdom van
Holland: de Gereformeerden, welken onder hun gevonden worden,
moeten te Ouderkerk te kerk gaan, gelijk de Roomschgezinden in
dat Dorp in de Bullewijk behooren: de kinderen uit dat gehucht gaan
ook te Ouderkerk voornoemd, school.

De bewooners van de Bullewijk geneeren zig voornaamlijk met de

melkerij, waartoe, gelijk gezegd is, de landen aldaar zeer geschikt
zijn.

De Jooden hebben hier een groot kerkhof; zie onze beschrijving van
Ouderkerk.

Herbergen worden er geene anderen gevonden, dan de

Voetangel 1, alwaar men ook de reisgelegenheid van de
passeerende Utrechtsche schuit van en naar Amsteldam en Utrecht
heeft.

Rechtuit over den Voetangel voornoemd gaande, heeft men een rij-
en gaan-weg, langs den Amstel, naar Abcoude: maar den Voetangel
aan de linkerhand, begint de [11]

R IJ K E WAV E R ,

Mede, gelijk wij reeds gezegd hebben, in de Ronde-hoeper polder

gelegen: het is een rijweg tot dat men aan de Waarthuizen komt, van
waar men weder naar Ouderkerk gaat.

Van de Rijke Waver is niet veel anders te zeggen, dan dat het er in
den zomer zeer aangenaam is; men ziet er veele buitenplaatzen, tot
dat men komt aan de Stoppelaars brug, een gehucht van eenige
huizen, (Stichts gebied;) daardoor gaande komt men, over een brug,
wederom op Hollandsch gebied, naamlijk te Botshol: zie onze
beschrijving van Waver enz.
De bewooners der Rijke Waver bestaan mede meestal van de
melkerij, behalven eenige geringe lieden, die de baggerij ter hand
houden.

Gezegde bewoonen verhaalen, dat dit gedeelte van de Ronde hoep,

weleer, bepaaldlijk vóór en tot den jaare 1672, den naam van
Schamele Waver droeg, en dat het den naam van Rijke Waver
bekomen heeft, bij gelegenheid dat de Franschen, ten gezegden
jaare, aldaar en in den omtrek brandschatting uitschrijvende, dezelve
op geen pleksken zo in haar geheel opgebragt werd als alhier,
waardoor het zig, in de plaats van den naam van arm te verdienen,
betoonde rijk te zijn, en derhalven toen ook dien naam verkreeg;
doch onze medegedeelde berichten spreeken zulks volstrekt tegen,
verzekerende dat er geenige aantekening voorhanden is, waaruit
zoude kunnen blijken, dat de Franschen in 1672 de Rijke Waver een
bezoek gegeven hebben.

[12]

HOLENDRECHT.

Is eene polder onder dezelfde banne van Ouderkerk; zij wordt

begroot op 419 morgen, 363 roeden: hier en daar is dezelve
bewoond; doch niet anders dan door melkboeren, die er zeer goede
landen hebben.

WAARDHUIZEN EN DE NES,

I N Z O V E R R E Z IJ T E N O O S T E N VA N D E N
AMSTEL GELEGEN ZIJN.
Deeze buurten of gehuchten zijn redelijk digt bebouwd, en zijn ook
vrij volkrijk; de bewooners geneeren zig voornaamlijk met den
landbouw; ook worden er veele visschers gevonden: er is een’
goede sluis, de Nesser sluis genaamd: de liefhebbers van visschen,
vooral die van Amsteldam, gaan des zomers gemeenlijk alhier
hunne uitspanning neemen, het geen de inwooners nog al eenig
voordeel aanbrengt: deezen zijn voor het grootste gedeelte van den
Roomschen Godsdienst, en gaan aan de eene zijde te Waver, en
aan de andere in de Zwaluwe buurt te kerk.

In de Nes is ook een school. [1]

1 Dit is een schoon gebouw, behoorende aan de Thesaurie der stad Amsteldam:
alle vaartuigen, die er passeeren, moeten er aanleggen en tol betalen. ↑
[Inhoud]
 Het dorp Amstelveen

AMSTELVEEN, zo wel gelegen,

Mild bedeeld met Godes zegen,
Leed om Gysbrechts overmoed,
Leed door Spanjes dwingelanden,
Onlangs viel ’t in Pruisens handen,
Laatstlijk heeft er ’t vuur gewoed. (1792.)