Professional Documents
Culture Documents
วิทยานิพนธ์_กุลชญา
วิทยานิพนธ์_กุลชญา
รAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริม
ความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษา
Virtual Studio Learning Environment based on STEAM Education Concept Integrated with
Socio-scientific Issues to Enhance Scientific Creativity of Secondary School Students
โดย
นางสาวกุลชญา พิบูลย) รหัสนิสิต 6381006227
ภาควิชาเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา หลักสูตรปริญญาดุษฎีบัณฑิต
วิทยานิพนธ)ฉบับนี้เปxนสAวนหนึ่งของการศึกษาตามหลักสูตรครุศาสตรดุษฎีบัณฑิต
สาขาวิชาเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา
ภาควิชาเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา คณะครุศาสตร)
จุฬาลงกรณ)มหาวิทยาลัย ภาคการศึกษาปลาย ป{การศึกษา 2566
ข
บทคัดยAอ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค7เพื่อพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษา
รH วมกั บการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา ดำเนินการวิจัยแบHงออกเปPน 4 ระยะ ประกอบดBวย ระยะที่ 1 การศึกษา
สภาพและความตBองการของการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ จำนวน 396 คน และ
สัมภาษณ7ผูBเชี่ยวชาญทางการเทคโนโลยีการศึกษา การวิจัยและการสอนวิทยาศาสตร7 จากนั้นนำผลที่ไดBมา
วิเคราะห7องค7ประกอบเชิงยืนยัน (Confirmatory Factor Analysis: CFA) และนำขBอมูลที่ไดBไดBมาพัฒนาตBนแบบ
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBฯ ระยะที่ 2 การพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ ระยะที่ 3 การศึกษาผล
การใชBสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ จากตัวอยHางที่เปPนนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปmที่ 6 จำนวน 75
คน และระยะที่ 4 การประเมินรับรองสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน วิเคราะห7ขBอมูลดBวยสถิติคHาเฉลี่ย
สHวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และ Repeated Measured ANOVA ผลการวิจัยพบวHา
จากการวิเคราะห7ความแตกตHางของคHาเฉลี่ยความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7จากการประเมินตนเอง
และการประเมินผลงานและกระบวนการทำงานโดยใชBเกณฑ7ประเมินรูบริคส7 ซึ่งผูBเรียนมีคะแนนเฉลี่ยทั้งดBานการ
คิดแบบอเนกนัย (Divergent thinking) และคิดแบบเอกนัย (Convergent thinking) หลังเรียน สูงกวHาระหวHาง
เรียนและกHอนเรียน ตามลำดับ อยHางมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 แสดงใหBเห็นวHาสภาพแวดลBอมการเรียนรูB
สตูดิโอเสมือนฯ สามารถสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนใหBสูงขึ้น
และจากการเก็บขBอมูลทั้งเชิงปริมาณและคุณภาพ สามารถสรุปไดBวHาตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูB
สตู ด ิ โ อเสมื อ นฯ ประกอบดB ว ย 5 องค7 ป ระกอบที ่ ส ำคั ญ ไดB แ กH (1) My virtual studio (2) Group work (3)
Experience (4) Exhibition showcase และ (5) Reflection สำหรั บ ขั ้ น ตอนการเรี ย นรู B ประกอบดB ว ย (1)
Situation (2) Task (3) Uniqueness (4) Design (5) Illustration และ (6) Open-minded
ค
Abstract
The objective of this research was to develop a virtual studio learning environment based
on STEAM education concept integrated with socio-scientific issues to enhance scientific creativity
of secondary school students. The research consisted of 4 phases. Phase One aimed to examine
the conditions of teaching and learning as well as users experience to develop secondary school
students’ scientific creativity. The qualitative data was collected through a review of related
literature and the interviews with experts in the field of educational technology, research, and
science education. In addition, the quantitative data was obtained using a questionnaire
responded by 396 secondary school students. Confirmatory Factor Analysis (CFA) was used to
develop a model based on related theories. For Phase Two, a model of virtual studio learning
environment was developed, followed by Phase Three, which was the implementation of the
developed virtual studio learning environment on the sample group of 75 secondary school
students. Phase Four was a presentation of the results evaluated by experts in the field of
educational and technology and science education. The data were analysed by using mean,
standard deviation, and repeated measured ANOVA.
To study the scientific creativity, the learners’ scores were analyzed quantitatively in three
different times including before, during, and after implementing the virtual studio learning
environment. It was reported that the highest scores were after the study, followed by during,
and before the study respectively, which could imply the potential of this innovation to enhance
learners’ scientific creativity.
In addition, five elements were suggested for the design of an instructional model for
virtual studio learning environment to promote scientific creativity of secondary school students.
The elements were (1) My virtual studio (2) Group work (3) Experience (4) Exhibition showcase,
and (5) Reflection. There were six practical steps of learning: (1) Situation (2) Task (3) Uniqueness
(4) Design (5) Illustration, and (6) Open-minded.
ง
กิตติกรรมประกาศ
กุลชญา พิบูลย7
จ
สารบัญ
บทคัดยAอ ........................................................................................................................................................ ข
Abstract ....................................................................................................................................................... ค
กิตติกรรมประกาศ ........................................................................................................................................... ง
สารบัญตาราง ............................................................................................................................................... ฌ
สารบัญภาพ ................................................................................................................................................... ฏ
สารบัญแผนภูมิ ............................................................................................................................................. ฒ
บทที่ 1 บทนำ ................................................................................................................................................ 1
ความเปPนมาและความสำคัญของปœญหา.............................................................................................................. 1
คำถามการวิจัย .................................................................................................................................................... 6
วัตถุประสงค7การวิจัย ........................................................................................................................................... 7
สมมติฐานการวิจัย ............................................................................................................................................... 7
กรอบแนวคิดการวิจัย .......................................................................................................................................... 9
คำอธิบายกรอบแนวคิดการวิจัย ........................................................................................................................ 11
คำจำกัดความที่ใชBในงานวิจัย ............................................................................................................................ 12
ประโยชน7ที่คาดวHาจะไดBรับ ................................................................................................................................ 14
บทที่ 2 ทฤษฎี เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข6อง ............................................................................................ 15
1. สภาพแวดล6อมการเรียนรู6เสมือน (Virtual learning Environment) ................................................ 16
1.1 ความหมายของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBเสมือน................................................................................... 16
1.2 สภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอ .................................................................................................... 22
1.3 องค7ประกอบของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน ............................................................. 24
1.4 งานวิจัยที่เกี่ยวขBองกับสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบเสมือนและสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอ
เสมือน .......................................................................................................................................................... 34
2. แนวคิดการเรียนรู6ตามแนวคิดสตีมศึกษา ............................................................................................. 45
ฉ
ผลการวิจัยระยะที่ 1 การศึกษาสภาพความต6องการและการยอมรับเทคโนโลยีของผู6เรียนในสภาพแวดล6อม
การเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับ
วิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษาและการศึกษา
องค)ประกอบเชิงยืนยันของความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร) ............................................................ 177
ตอนที่ 1 ผลการศึกษาความตBองการจำเปPนของการพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตาม
แนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา.................................................................................. 178
ตอนที่ 2 การศึกษาองค7ประกอบเชิงยืนยันของการคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 (Confirmatory Factor
Analysis: CFA) เพื่อหาองค7ประกอบสำหรับการออกแบบในการพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูสB ตูดิโอ
เสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อ
สHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา........................................................ 199
ตอนที่ 3 ผลการวิจัยเชิงคุณภาพจากการสัมภาษณ7ผูBเชี่ยวชาญในการพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูสB ตูดิโอ
เสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อ
สHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา........................................................ 208
ผลการวิจัยระยะที่ 2 การพัฒนาสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการ
สอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
ของนักเรียนมัธยมศึกษา ........................................................................................................................ 210
ตอนที่ 1 รHางตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชB
ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียน
มัธยมศึกษา................................................................................................................................................. 211
ตอนที่ 2 ขBอมูลเชิงเทคนิคสำหรับการออกแบบและพัฒนานวัตกรม .......................................................... 218
ผลการวิจัยระยะที่ 3 การศึกษาผลการใช6สภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษา
รAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทาง
วิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษา .................................................................................................... 222
ผลการวิจัยระยะที่ 4 การประเมินรับรองสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษา
รAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทาง
วิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษา .................................................................................................... 253
บทที่ 5 ผลการวิจัย .................................................................................................................................... 255
ตอนที่ 1 บทนำ ............................................................................................................................................... 256
ซ
ตอนที่ 2 การพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชB
ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียน
มัธยมศึกษา ..................................................................................................................................................... 259
ตอนที่ 3 แนวทางการนำสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชB
ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียน
มัธยมศึกษาไปใชB ............................................................................................................................................. 273
บทที่ 6 การสรุปผลการวิจัย อภิปรายผล และข6อเสนอแนะ ........................................................................ 276
1. วัตถุประสงค)และวิธีการดำเนินวิจัย ................................................................................................... 276
2. สรุปผลและอภิปรายผลการวิจัย ........................................................................................................ 286
สรุปผลการวิจัย ........................................................................................................................................... 286
อภิปรายผลการวิจัย .................................................................................................................................... 301
3. ข6อเสนอแนะ...................................................................................................................................... 311
บรรณานุกรม ............................................................................................................................................. 313
ภาคผนวก .................................................................................................................................................. 330
ภาคผนวก ก .................................................................................................................................................... 331
ภาคผนวก ข .................................................................................................................................................... 334
ภาคผนวก ค .................................................................................................................................................... 373
ภาคผนวก ง..................................................................................................................................................... 393
ประวัติผู6เขียน............................................................................................................................................. 399
ฌ
สารบัญตาราง
สารบัญภาพ
สารบัญแผนภูมิ
บทนำ
ความเปxนมาและความสำคัญของป‰ญหา
สถานการณ7การแพรHระบาดของ COVID-19 สHงผลกระทบตHอสังคมโลกอยHางมากไมHวHาจะเปPนดBานสุขภาพ
เศรษฐกิจ การทำงาน และการศึกษา (WHO, 2020; OECD, 2020) ความตBองการในตลาดแรงงานและทักษะที่
จำเปPนตHอการประกอบอาชีพมีแนวโนBมที่เปลี่ยนไป โดยเนBนทักษะที่มีความซับซBอน เชHน ทักษะการแกBปœญหา การ
จัดการตนเอง ความยืดหยุHน เปPนตBน การประยุกต7ใชBเทคโนโลยี และการปรับตัวใหBทันตHอการเปลี่ยนแปลงของ
เศรษฐกิจและสังคมโลก ซึ่งการคิดสรBางสรรค7เปPนทักษะหนึ่งที่จำเปPนสำหรับการทำงานในอนาคตภายในปm 2025
ในการที่บุคคลสามารถคิดในสิ่งใหมH ๆ สามารถแกBปœญหาที่มีความซับซBอนในสถานการณ7จริง ประยุกต7ใชBความรูB
เพื ่ อ หาวิ ธ ี ก ารที ่ เ หมาะสม (Accenture, 2017; World Economic Forum, 2020; สำนั ก งานคณะกรรมการ
พัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแหHงชาติ, 2559; Haim & Aschauer, 2022; Gabriel, van Broekhovan, 2023)
สอดคลBองกับ UNESCO (2015) กลHาวถึงกรอบแนวคิดในการพัฒนาการศึกษาอยHางยั่งยืนในปm 2030 (SDG4-
Education 2030) วHาระบบการศึกษาควรมีความเกี่ยวขBองและตอบสนองกับการเปลี่ยนแปลงของตลาดแรงงาน
การใชBเทคโนโลยีขั้นสูง ความแตกตHางทางดBานวัฒนธรรม ทรัพยากรและสิ่งแวดลBอมรวมไปถึงการพัฒนาความเปPน
พลเมืองโลก ซึ่งการคิดสรBางสรรค7ถือเปPนทักษะสำคัญในการสรBางความรูBในการพัฒนาสังคม วัฒนธรรม ระบบนิเวศ
และเศรษฐกิจ รวมถึงแนวทางในการแกBปœญหาอยHางยั่งยืน สอดคลBองกับ OECD (2018) ไดBเสนอกรอบการเรียนรูBปm
2030 ในการสHงเสริมการคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียน เพื่อใหBผูBเรียนสามารถนำความรูBมาประยุกต7ใชBในสถานการณ7ที่
ไมHคุBนเคยจากการใชBทักษะและกระบวนการคิดที่หลากหลาย ผูBเรียนสามารถที่จะคิด พัฒนาชิ้นงาน ความรูB
นวัตกรรม บริการ งาน กระบวนการหรือวิธีการในรูปแบบใหมHที่มีประโยชน7และมีคุณคHา รวมถึงมีการเรียนรูBวิธีการ
เรียน (Learning to learn) ทักษะทางสังคม เชHน การทำงานรHวมกัน และทักษะในเชิงปฏิบัติ เชHน การใชBงาน
สารสนเทศ หรืออุปกรณ7เทคโนโลยีตHาง ๆ นอกจากนี้ทักษะการเรียนรูBในศตวรรษที่ 21 รูปแบบใหมHภายใตBกรอบ
ของการเรียนรูBตลอดชีวิต (Lifelong learning) ไดBนำการคิดสรBางสรรค7จัดเปPนหนึ่งในสมรรถนะที่สำคัญรHวมกับการ
คิดอยHางมีวิจารณญาณ การแกBปœญหา การสื่อสาร และการทำงานรHวมกับผูBอื่น ในการที่ผูBเรียนสามารถจัดการกับ
ความทBาทายที่มีความซับซBอน อยHางไรก็ตามจากการสำรวจพบวHารBอยละ 65 ของผูBเรียนที่สำเร็จการศึกษาและเขBา
สูHการทำงานยังขาดทักษะขBางตBน โดยเฉพาะในดBานการคิดสรBางสรรค7 (World Economic Forum, 2016)
2
ความคิดสรBางสรรค7เกิดขึ้นไดBจากการฝ®กกระบวนการคิดทั้งสHวนบุคคลและจากการทำกิจกรรมกลุHม หรืองานวิจัย
ของ Jia, Zhou, and Zheng (2021) ไดB น ำการสอนแบบสตี ม ศึ ก ษามาใชB ร H ว มกั บ Maker Education และ
กระบวนการทางวิศวกรรม บูรณาการความรูBหลากหลายสาชาวิชาในการเรียนรายวิชาวิทยาศาสตร7ของนักเรียน
ระดับชั้นประถมศึกษา ผลการศึกษาพบวHาสามารถพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนไดBจากการแบHงปœนความรูB
ผHานกระบวนการทางสังคมและการออกแบบ ทำใหBผูBเรียนมีความสนุกสนานในการเรียนซึ่งจะกระตุBนความอยากรูB
ของผูBเรียน อยHางไรก็ตามงานวิจัยของสมรัก อินทวิมลศรี (2560) ที่ไดBศึกษาการใชBแนวคิด สตีมศึกษาในรายวิชา
ชีววิทยาเพื่อพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปmที่ 4 ผลการศึกษาพบวHา
ถึงแมBผูBเรียนจะมีความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7อยูHในระดับดี แตHผลการทดสอบความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7กHอนเรียนและหลังเรียนไมHแตกตHางกัน เนื่องจากผูBเรียนขาดแรงจูงใจในการทำงานและมีความวิตก
กังวลกับภาระงานและการทำงานกลุHมกับสมาชิกเดิมทุกหนHวยการเรียนรูB ทำใหBผูBเรียนบางสHวนอาจไมHไดBฝ®กฝนการ
คิดและการทำงานที่จำเปPนตHอความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ดังนั้นผูBสอนจึงมีบทบาทสำคัญในการจัด
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBที่สHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียน เนBนการแบHงปœนความคิด การ
แสดงความคิดเห็นรHวมกันในการนำเสนอผลงานของกลุHม การทำงานรHวมกัน การอภิปรายรHวมกัน ซึ่งสิ่งเหลHานี้
สามารถสHงเสริมการคิดแบบ อเนกนัย และ เอกนัย ของการคิดสรBางสรรค7วิทยาศาสตร7ของผูBเรียนไดB (Yang et al.,
2019) สอดคลB อ งกั บ Smyrnaiou, Georgakopoulou, and Sotiriou (2020) ไดB พ ั ฒ นาการเรี ย นรู B อ อนไลน7
CREATIONS ในการสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียน โดยมีคุณลักษณะสำคัญ ไดBแกH (1)
การอภิปราย สนทนา (Dialogue) นำไปสูHความคิดใหมH (2) การบูรณาการความรูB การสะทBอนคิดในมุมมองที่
หลากหลาย เพื่อหาวิธีการแกBปœญหาที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวันของผูBเรียน (3) เนBนการทำกิจกรรมสHวนบุคคลและ
การทำงานรHวมกันของผูBเรียน (4) ใหBอิสระในการคิดและการมีปฏิสัมพันธ7ระหวHางผูBเรียน (5) สHงเสริมการนำแนวคิด
หรือผลงานไปทดลองใชB (6) สรBางพื้นที่การเรียนรูBที่เป«ดโอกาสใหBผูBเรียนไดBลองผิดลองถูกและไมHกลัวความผิดพลาด
(7) เป«ดโอกาสใหBผูBเรียนไดBฝ®กการคิด การปฏิบัติไดBตลอดเวลา และ (8) เนBนใหBผูBเรียนพิจารณาในมุมมองทางดBาน
จริยธรรมและสังคม โดยสภาพแวดลBอมการเรียนรูBที่สามารถตอบโจทย7คือสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอ
เสมือน (Virtual studio learning environment)
ในยุคของการเปลี่ยนแปลงทางดBานดิจิทัล (Digital transformation) ที่เทคโนโลยีเขBามามีบทบาทในการ
ทำงานขององค7กรหรือหนHวยงานตHาง ๆ คณะกรรมการอิสระเพื่อการปฏิรูปการศึกษา (2562) ไดBจัดทำแผนการ
ปฏิรูปประเทศดBานการศึกษา โดยเนBนการปฏิรูปการศึกษาและการเรียนรูBโดยการพลิกโฉมดBวยระบบดิจิทัล การนำ
4
จากการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นระหวHางผูBเรียนกับผูBเรียนและผูBเรียนกับผูBสอน จะสามารถตอบโจทย7ในการพัฒนา
ความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนไดB สอดคลBองกับ Walker and Kafai (2021) ไดBนำสภาพแวดลBอมแบบสตูดิโอมาใชB
ในการเรียนทางดBานชีววิทยาของนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาผHานการใหBผูBเรียนสรBางสรรค7ชิ้นงานดBวยการคิด การ
นำเสนอผลงานและการจินตนาการ โดยกลHาวถึงสภาพแวดลBอมแบบสตูดิโอวHาเปPนสภาพแวดลBอมที่เนBนการ
ออกแบบ การทำงานรHวมกันและการจัดแสดงผลงานเพื่อรับผลป¬อนกลับจากผูBสอนและผูBเรียนดBวยกัน
การนำสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือนมาใชBรHวมกับแนวคิดการสอนแบบสตีมศึกษา เปPน
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBที่เป«ดโอกาสใหBผูBเรียนไดBแสดงความคิดเห็น แลกเปลี่ยนเรียนรูBรHวมกัน การฝ®กปฏิบัติและ
กลBาที่จะลองผิดลองถูกในการทำกิจกรรมผHานการบูรณาการความรูBและกระบวนการออกแบบทางวิศวกรรม เพื่อ
พัฒนาชิ้นงานหรือหาวิธีการในการแกBปœญหา และจากการศึกษาเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวขBองพบวHาการนำ
ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBเปPนบริบทในการเรียนรูBสามารถพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7ของผูBเรียนใหBมีประสิทธิภาพมากขึ้น โดย de Vries (2021) กลHาวถึงความทBาทายของการนำการสอน
สตีมมาใชBในการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนวHามิติทางดBานสังคมและวัฒนธรรมมีความ
เกี่ยวขBองกับกระบวนการคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7และการสอนแบบสตีมศึกษา ถึงแมBวHาการสอนสตีมจะ
เกี่ยวกับการการเรียนรูBรHวมกัน การบูรณาการความรูB และการคิดเชิงนวัตกรรม แตHผูBเรียนจะสามารถพัฒนา
ความคิดสรBางสรรค7ไดBดีเมื่อผูBเรียนมีแรงจูงใจภายในที่เกี่ยวกับความสนใจ ความสนุกสนาน ความพึงพอใจ และ
ความทBาทายในการเรียน ซึ่งหนึ่งในการสรBางแรงจูงใจในการเรียนของผูBเรียนคือการนำมิติทางดBานสังคมและ
วัฒนธรรมเขBามาใชBในการสอนสตีมเพื่อพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียน
การสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 (Socio-scientific issues) เปPนการนำ
ประเด็นหรือหัวขBอที่เกี่ยวขBองกับผลิตภัณฑ7หรือกระบวนการทางวิทยาศาสตร7ที่ยังเปPนขBอถกเถียงในสังคมปœจจุบัน
ซี ่ งพั ฒนามาจากแนวคิ ดทางดB า นวิ ทยาศาสตร7 เทคโนโลยี และสั ง คม (Science-Technology-Society: STS)
โดยเฉพาะผลกระทบทางดBานมนุษย7 สังคม เศรษฐกิจและสิ่งแวดลBอม เชHน ปœญหาสิ่งแวดลBอม ภาวะโลกรBอน เปPน
ตBน เพื่อสHงเสริมผูBเรียนสามารถสรBางองค7ความรูBทางวิทยาศาสตร7และชHวยใหBผูBเรียนเขBาใจถึงวิธีการในการนำความรูB
ไปประยุกต7ใชBทั้งในระดับบุคคลและสังคม เนBนใหBผูBเรียนนำความรูBทางวิทยาศาสตร7มาใชBใหBเกิดผลกระทบตHอสังคม
นBอยที่สุด และนำไปใชBในชีวิตจริงไดBอยHางเหมาะสม สิ่งแวดลBอม (Sadler, Chambers, and Zeidler, 2004;
Yoon, Shim, and Noushad, 2019; Hodson, 2020; Kim, Ko, and Lee, 2020) ตัวอยHางงานวิจัยของ Dauer,
Sorensen, and Wilson (2021) กลHาววHาการนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBในการทำ
6
คำถามการวิจัย
1. สภาพความตBองการ และการยอมรับเทคโนโลยีของการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอ
เสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริม
ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาเปPนอยHางไร
2. องค7ประกอบเชิงยืนยันตัวชี้วัดของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7และขั้นตอนในสภาพแวดลBอม
การเรี ย นรู B ส ตู ด ิ โ อเสมื อ นตามแนวคิ ด สตี ม ศึ ก ษารH ว มกั บ การสอนโดยใชB ป ระเด็ น ทางสั ง คมที ่ เ กี ่ ย วเนื ่ อ งกั บ
วิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาเปPนอยHางไร
3. สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคม
ที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 เพื่อสHงเสริมการสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาไดBมีลักษณะ
อยHางไร
4. ผลของการใชBรูปแบบการเรียนการสอนในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีม
ศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาเปPนอยHางไร
7
วัตถุประสงค)การวิจัย
1. เพื่อศึกษาสภาพความตBองการ และการยอมรับเทคโนโลยีของการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูB
สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อ
สHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
2. เพื่อวิเคราะห7องค7ประกอบเชิงยืนยันตัวชี้วัดของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7และขั้นตอนของ
การจัดการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็น
ทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
3. เพื่อออกแบบและพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอน
โดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียน
มัธยมศึกษา
4. เพื่อศึกษาผลของการใชBรูปแบบการเรียนการสอนในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตาม
แนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
สมมติฐานการวิจัย
จากการศึกษาทบทวนแนวคิดและงานวิจัยที่เกี่ยวขBองกับการเรียนการสอนในสภาพแวดลBอมการเรียนรูB
สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อ
สHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา (Walker, Boyer, and Benson, 2019;
Loudon, 2019; Fleischmann, 2020; Walker and Kafai, 2021; Wannapiroon and Petsangsri, 2020;
Kummanee, Nilspok, and Wannapiroon, 2020; Jia, Zhou, and Zheng, 2021; Ozkan and Umdu
Topsakal, 2021; Sadler, Friedrichsen, and Zangori, 2019; Kim, Ko, and Lee, 2020; Dauer, Sorensen,
and Wilson, 2021; Davut Gul and Akcay, 2021; Yang et al., 2019; Oh, 2021; Wiyanto and Hidayah,
2021; Atesgoz and Sak, 2021; Zhou, 2021) สนับสนุนใหBผูBวิจัยตั้งสมมติฐานการวิจัย ดังนี้ คือ
1. องค7ประกอบเชิงยืนยันตัวชี้วัดของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7มีความสอดคลBองกับขBอมูลเชิง
ประจักษ7ในการวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนระดับมัธยมศึกษา
2. นักเรียนมัธยมศึกษาที่เรียนรูBดBวยรูปแบบการเรียนการสอนในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน
ตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 มีความคิดสรBางสรรค7
ทางวิทยาศาสตร7หลังเรียนสูงกวHาระหวHางเรียน และกHอนเรียนอยHางมีนัยสำคัญทางสถิติ
8
ขอบเขตการวิจัย
ประชากรที่ใช6ในงานวิจัย ประกอบดBวย
1. ประชากรที่ใชBในการศึกษาความคิดเห็น ไดBแกH ผูBเรียนระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย และผูBเชี่ยวชาญ
ทางดBานสภาพแวดลBอมการเรียนรูBเสมือน เทคโนโลยีการศึกษา และดBานการจัดการเรียนการสอนวิทยาศาสตร7
2. ประชากรที่ใชBในการทดลอง ไดBแกH ผูBเรียนระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย
ตัวอยAางที่ใช6ในการวิจัย ประกอบดBวย
1. กลุHมตัวอยHางที่ใชBในการสำรวจความคิดเห็นเกี่ยวกับรูปแบบการเรียนการสอนในสภาพแวดลBอมการ
เรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7
เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย ไดBแกH ผูBเชี่ยวชาญที่ไดBมาจาก
การเลือกแบบเจาะจง (Purposive sampling) จำนวน 5 ทHาน
2. กลุHมตัวอยHางที่ใชBในการสำรวจความคิดเห็นและวิเคราะห7องค7ประกอบเชิงยืนยันเกี่ยวกับการเรียนการ
สอนในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่
เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย
ไดBแกH ผูBเรียนระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย โดยการกำหนดขนาดของกลุHมตัวอยHางจากการใชBการกำหนดขนาดกลุHม
ตัวอยHางตามวัตถุประสงค7การวิจัยที่มีขึ้นเพื่อวิเคราะห7องค7ประกอบ (Factor Analysis) ดังนั้นกลุHมตัวอยHางที่ใชBใน
การวิจัยจึงกำหนดไวBที่ 20 ตHอ 1 เพื่อใชBในการวิเคราะห7องค7ประกอบ (สุวิมล วHองวาณิช และนงลักษณ7 วิรัชชัย,
2546; Hair et al., 2010) โดยกำหนดใหBมีตัวอยHางอยHางนBอย 280 คน จาก 14 คHาพารามิเตอร7
3. กลุHมตัวอยHางที่ใชBในการทดลอง ไดBแกH ผูBเรียนที่กำลังศึกษาอยูHในระดับชั้นมัธยมศึกษาปmที่ 6 จำนวน
อยHางนBอย 30 คน จากการคัดเลือกตามเกณฑ7ซึ่งพิจารณาจากการเลือกโรงเรียนที่มีความพรBอมทางดBานเทคโนโลยี
4. กลุHมตัวอยHางที่ใชBในการรับรองรูปแบบการเรียนการสอนในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตาม
แนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย จำนวน 5 ทHาน
ระยะเวลาในการเก็บข6อมูล
ผูBวิจัยดำเนินการเก็บรวบรวมขBอมูลตลอดภาคเรียนที่ 2 ปmการศึกษา 2566 จำนวน 8 สัปดาห7
9
ขอบเขตเนื้อหา
เนื้อหาที่ใชBในการวิจัย เปPนสHวนหนึ่งของหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน รายวิชาชีววิทยาเพิ่มเติม
ระดับชั้นมัธยมศึกษาปmที่ 6 เรื่อง ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลBอม
ตัวแปรที่ศึกษา
1. ตัวแปรอิสระ ไดBแกH สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดย
ใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7
2. ตัวแปรตาม ไดBแกH การคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
กรอบแนวคิดการวิจัย
การวิจัยเรื่อง สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนแบบสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทาง
สังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอน
ปลาย ไดBศึกษาทฤษฎี เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวขBองเกี่ยวกับสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน การ
สอนตามแนวคิดสตีมศึกษา การสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 และความความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 และจากแนวคิดทฤษฎีดังกลHาวผูBวิจัยนำมาสรBางกรอบแนวคิดการวิจัย รายละเอียดดัง
แผนภาพที่ 1.1
10
สภาพแวดล)อมการเรียนรู)สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษาร;วมกับการสอนโดยใช)ประเด็นทางสังคม
ที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตรGเพื่อส;งเสริมความคิดสร)างสรรคGทางวิทยาศาสตรGของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย
ภาพที่ 1. 1 กรอบแนวคิดการวิจัย
11
คำอธิบายกรอบแนวคิดการวิจัย
สภาพแวดล6อมการเรียนรู6แบบสตูดิโอเสมือน เปPนสภาพแวดลBอมการเรียนรูBที่เนBนการเรียนผHานการ
สะทBอนคิด การไดBรับผลป¬อนกลับระหวHางทำกิจกรรมโดยการนำเสนอผลงานของผูBเรียน การเยี่ยมชมและศึกษา
ผลงานของผูBเรียน เปPนการเป«ดโอกาสใหBผูBเรียนกลBาที่จะลองผิดลองถูก เพื่อพัฒนาผลงานของตนเองอยูHสม่ำเสมอ
เป«ดโอกาสใหBผูBเรียนไดBสรBางสรรค7ผลงานเพื่อแบHงปœน ชHวยใหBผูBเรียนเชื่อมโยงความรูBกับสถานการณ7ในชีวิตประจำวัน
เนBนเรียนรูBผHานการลงมือปฏิบัติ (Learning by doing) และมีความยืดหยุHนในการเรียนรูB โดยมีองค7ประกอบ ดังนี้
(1) พื้นที่ในการเรียนรูBหรือทำกิจกรรมสHวนบุคคลของผูBเรียน (2) พื้นที่ในการทำกิจกรรมกลุHม การแลกเปลี่ยนความ
คิดเห็นรHวมกันระหวHางผูBเรียนกับผูBเรียน และผูBเรียนกับผูBสอน (3) การจัดกิจกรรมเนBนการเรียนรูBในสถานการณ7จริง
หรือที่เกี่ยวขBองกับชีวิตประจำวันของผูBเรียน (4) พื้นที่ในการการแสดงผลงาน และ (5) การประเมินผล รวมถึงการ
สะทBอนคิดและการใหBผลป¬อนกลับทั้งของผูBเรียนและผูBสอน
การสอนตามแนวคิดสตีมศึกษา เปPนการเปPนบูรณาความรูBทั้ง 5 สาขาวิชา ประกอบดBวยวิทยาศาสตร7
เทคโนโลยี กระบวนการทางวิศวกรรม ศิลปะ และคณิตศาสตร7 และนำความรูBไปประยุกต7ใชBในการแกBปœญหา
โดยเฉพาะปœญหาที่เกี่ยวกับกับชีวิตประจำวันหรือในสถานการณ7จริงของผูBเรียน ชHวยใหBเชื่อมโยงความรูBเขBากับ
ชีวิตประจำวัน โดยศาสตร7ทางดBานศิลปะที่นำมาใชBเปPนไดBทั้งทางดBานศิลปะ การสื่อสาร และมิติทางดBานสังคม
วัฒนธรรม และมีขั้นตอนในการเรียนรูB ดังนี้ (1) การวิเคราะห7ปœญหา และวิเคราะห7ความตBองการของปœญหา ซึ่งอาจ
มาจากสถานการณ7ที่ผูBสอนกำหนดหรือสำรวจจากผูBเรียนเพื่อกำหนดปœญหา (2) การรวบรวมความคิดที่เกี่ยวขBองกับ
สถานการณ7ของปœญหาที่มาจากการสืบคBนขBอมูลสารสนเทศ (3) ระดมความคิดเพื่อใชBในการออกแบบและการ
วางแผนในการแกBปœญหาโดยบูรณาการความรูBจากหลายสาขา (4) การพัฒนานวัตกรรมหรือผลงานจากความรูBและ
แผนงานวางไวB (5) การสะทBอนคิดและการประเมินผลของผูBเรียน รวมถึงการนำผลป¬อนกลับไปใชBในการปรับปรุง
ผลงานหรือกระบวนการ และ (6) การนำเสนอผลงานของผูBเรียน
การสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร) เปPนวิธีการสอนที่มีการนำประเด็นทาง
สังคมที่เกี่ยวเนื่องกับทางวิทยาศาสตร7มาใชBในการเรียนการสอน ซึ่งอาจอยูHในรูปของวิธีการสอนหรือกลยุทธ7การ
สอน หรือนำมาใชBเปPนบริบทในการเรียนรูB ซึ่งประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับทางวิทยาศาสตร7เปPนประเด็นที่มี
ความขัดแยBง เปPนที่ถกเถียง หรือเปPนปœญหา (ill-structured problem) ในสังคมปœจจุบัน สHงเสริมใหBผูBเรียนบูรณา
การความรูBและทักษะ เพื่อใชBในการแกBปœญหาผHานการพิจารณาในมุมมองที่หลากหลาย ทั้งบริบททางดBาน
วิทยาศาสตร7และบริบททางดBานสังคม เชHน การเมือง วัฒนธรรม เศรษฐกิจ จริยธรรม เปPนตBน โดยมีขั้นตอน ดังนี้
12
คำจำกัดความที่ใช6ในงานวิจัย
สภาพแวดล6อมการเรียนรู6แบบสตูดิโอเสมือน หมายถึง สภาพแวดลBอมการเรียนรูBที่เนBนการเรียนผHานการ
สะทBอนคิด การไดBรับผลป¬อนกลับระหวHางทำกิจกรรมโดยการนำเสนอผลงานของผูBเรียน การเยี่ยมชมและศึกษา
ผลงานของผูBเรียน เปPนการเป«ดโอกาสใหBผูBเรียนกลBาที่จะลองผิดลองถูก เพื่อพัฒนาผลงานของตนเองอยูHสม่ำเสมอ
ซึ่งประกอบดBวย (1) พื้นที่ในการเรียนรูBหรือทำกิจกรรมสHวนบุคคลของผูBเรียน เปPนพื้นที่ที่ใหBผูBเรียนไดBมีการเรียนรูB
เนื้อหาผHานโมดูล (Module) ในแตHละหนHวยการเรียนรูB รวมถึงทำกิจกรรมและกำหนดปœญหาในประเด็นที่ผูBเรียน
สนใจภายใตBเนื้อหาหรือสถานการณ7ที่ครูผูBสอนกำหนด (2) พื้นที่ในการทำกิจกรรมกลุHม การแลกเปลี่ยนความ
คิดเห็นรHวมกันระหวHางผูBเรียนกับผูBเรียน และผูBเรียนกับผูBสอน ซึ่งมีเครื่องมือในการทำงานรHวมกัน ชHองทางในการ
แสดงความคิดเห็น และการทำกิจกรรมบนจักรวาลนฤมิต (Metaverse) (3) การจัดกิจกรรมเนBนการเรียนรูBใน
สถานการณ7จริงหรือที่เกี่ยวขBองกับชีวิตประจำวันของผูBเรียน โดยผูBเรียนสามารถเลือกหัวขBอที่ผูBเรียนสนใจในการทำ
กิจกรรม (4) พื้นที่ในการแสดงผลงาน และ (5) การประเมินผล โดยการสะทBอนคิดและการใหBผลป¬อนกลับทั้งของ
ผูBเรียนและผูBสอน โดยเฉพาะในขั้นของการทำกิจกรรมกลุHมในการพัฒนาแนวคิดหรือผลงาน เพื่อใหBผูBเรียนสามารถ
13
นำความคิดเห็นมาปรับปรุงพัฒนาผลงานของตนเองใหBมีประสิทธิภาพมากขึ้น โดยระดับของสภาพแวดลBอมการ
เรียนรูBที่ใชBเปPนแบบ Non-Immersive VR ที่เหมาะสมกับบริบทและความพรBอมของกลุHมตัวอยHางที่จะมาเขBารHวมใน
งานวิจัยนี้ตHอไป
การสอนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)
เปPนการสอนที่มีการนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับทางวิทยาศาสตร7มาใชBเปPนบริบทในการเรียนการสอน ซึ่ง
ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับทางวิทยาศาสตร7เปPนประเด็นที่มีความขัดแยBง เปPนที่ถกเถียง หรือเปPนปœญหา (ill-
structured problem) ในสังคมปœจจุบัน บูรณาการรHวมกับการนำขั้นตอนการเรียนรูBแบบสตีมศึกษามาใชBในการ
จัดการเรียนรูB โดยมีขั้นตอนดังนี้ (1) การสืบคBนขBอมูลเกี่ยวกับประเด็นทางสังคมและวิทยาศาสตร7เพื่อกำหนด
ปœญหา (2) การสำรวจสืบคBนขBอมูลสารสนเทศเพื่อนำไปใชBในการแกBปœญหา (3) การออกแบบและการวางแผนใน
การแกBปœญหาโดยบูรณาการความรูBจากหลายสาขา ผHานการแลกเปลี่ยนขBอมูล อภิปรายแสดงความคิดเห็นรHวมกัน
(4) การพัฒนานวัตกรรม ชิ้นงานหรือแนวความคิด (5) การนำเสนอผลงานของผูBเรียน และ (6) การสะทBอนคิดและ
การประเมินผล
ความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร) หมายถึง ความสามารถของบุคคลในการคิดและพัฒนาสิ่งใหมH ๆ ที่
มีประโยชน7หรือมีคุณคHาตHอตนเองและสังคม ซึ่งอาจเปPนแนวคิด หรือชิ้นงาน ที่มีการประยุกต7ใชBความรูBและทักษะ
เฉพาะในบริบทเฉพาะทางวิทยาศาสตร7 กระบวนการทางวิทยาศาสตร7 และความคิดสรBางสรรค7ในบริบททั่วไป ใน
การนำไปใชBในการกำหนดปœญหา และหาแนวทางในการแกBไขปœญหา รวมถึงการคBนพบสิ่งใหมH ๆ ประกอบดBวย (1)
การสรBางความคิดที่หลากหลาย ประกอบดBวย การคิดคลHอง คิดยืดหยุHน และคิดริเริ่ม ซึ่งจัดเปPนการคิดแบบ
อเนกนัย และ (2) การวิเคราะห7สังเคราะห7 และการประเมินผลเพื่อหาแนวทางที่เหมาะสมในการแกBปœญหารวมถึง
การระบุปœญหา จัดเปPนการคิดแบบเอกนัย สามารถวัดไดBโดยแบบประเมินตนเอง แบบประเมินกระบวนการทำงาน
และผลงานโดยใชBเกณฑ7การประเมินแบบรูบริคส7 ที่ปรับมาจาก Hu and Adey (2002) ในการวัดการคิดแบบ
อเนกนัย และ Yang et al. (2016), Yang et al. (2019) ในการวัดการคิดแบบเอกนัย
14
ประโยชน)ที่คาดวAาจะได6รับ
1. สถาบันทางการศึกษา สามารถนำรูปแบบการสอนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชB
ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7นำไปใชBเสริมในหลักสูตรของโรงเรียนเพื่อสHงเสริมการจัดการเรียนรูB
เชิงรุก บูรณาการเทคโนโลยีผHานการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน สำหรับการพัฒนาสรBางสรรค7
ทางวิทยาศาสตร7 ซึ่งเปPนสHวนหนึ่งของการรูBวิทยาศาสตร7 (Scientific literacy)
2. ผูBสอนสามารถนำแนวทางการเรียนรูBไปใชBในการออกแบบกิจกรรมการเรียนการสอน เพื่อพัฒนาการคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาตอนปลายในโรงเรียน
3. ผูBสอนสามารถนำสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชB
ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBในการสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียน
มัธยมศึกษาตอนปลาย
4. ผูBเรียนสามารถพัฒนาการคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ผHานการใชBงานสภาพแวดลBอมการเรียนรูB
สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 ที่มีความ
ยืดหยุHนในการเรียนรูB และผูBเรียนสามารถเรียนรูBและทำกิจกรรมตามความสนใจของผูBเรียน
15
บทที่ 2
ทฤษฎี เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข6อง
ทฤษฎี เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวขBองกับสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษา
รHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย มีรายละเอียดดังนี้
1. สภาพแวดลBอมการเรียนรูBเสมือน
1.1 ความหมายของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBเสมือน
1.2 สภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอ
1.3 องค7ประกอบของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน
1.4 งานวิจัยที่เกี่ยวขBองกับสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน
2. แนวคิดการเรียนรูBแบบสตีมศึกษา
2.1 ความหมายของการเรียนรูBแบบสตีมศึกษา
2.2 ขั้นตอนของการเรียนรูBแบบสตีมศึกษา
2.3 งานวิจัยที่เกี่ยวขBองกับการเรียนรูBแบบสตีมศึกษา
3. การสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7
3.1 ความหมายของการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7
3.2 ขั้นตอนของการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7
3.3 งานวิจัยที่เกี่ยวขBองกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7
4. ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
4.1 แนวคิดของการคิดสรBางสรรค7
4.2 ความหมายของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
4.3 องค7ประกอบของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
4.4 งานวิจัยที่เกี่ยวขBองกับความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
16
องค)ประกอบ/ผู6วิจัย
Shyr et al. (2021)
สรุป
Temdee (2021)
(2019)
ระบบจัดการเรียนการสอน P P P P P
เนื้อหา (Content system) P P P P P
วิธีการสอนและกลยุทธ7ที่ใชBใน
P P
การสอน
การติดตHอสื่อสารและการ
ทำงานรHวมกันระหวHางผูBเรียน P P P P P P P
รวมถึงการแลกเปลี่ยนเรียนรูB
20
สรุป
Temdee (2021)
(2019)
บทบาทของครูผูBสอน รวมถึง
ปฏิสัมพันธ7ระหวHางผูBเรียนและ P P P P P
ผูBสอน
การเขB า ถึ ง แหลH ง สารสนเทศ
P P P P P P
แหลHงเรียนรูBออนไลน7
การทำกิจกรรมกลุHมของ
P P
ผูBเรียน
เครื่องมือการเรียนรูBรHวมกัน
P P
บนระบบออนไลน7
เครื่องที่สHงเสริมกระบวนการ
P P
คิด (Cognitive tools)
เครื่องสำหรับใชBในการ
ติดตHอสื่อสาร P
(Communication tools)
การแกBปœญหา P
การประเมินผล P P P P P P
เรียนรูB ผูBเรียนสามารถเรียนรูBไดBจากความผิดพลาดและเรียนรูBในสถานการณ7จริงหรือปœญหาที่เกิดขึ้นจริงใน
ชีวิตประจำวัน (West, 2014)
1.2 สภาพแวดล6อมการเรียนรู6แบบสตูดิโอ
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอไดBรับความนิยมมาใชBในการเรียนดBานสถาปœตยกรรมและการ
ออกแบบอุตสาหกรรมในการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียน ซึ่งมีความแตกตHางจากการสอนโดยใชBโครงงาน
เปPนฐาน เนื่องจากในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอ เนBนการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นและการสะทBอนคิด
ระหวHางผูBเรียนและผูBเรียน รวมถึงผูBเรียนและผูBสอนระหวHางการทำกิจกรรม เพื่อใหBผูBเรียนไดBรับผลป¬อนกลับเพื่อใชB
ในการปรับปรุงผลงานหรือการเรียนรูBของตน (McDonald et al., 2020) ซึ่งปœจจุบันสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบ
สตูดิโอไดBถูกนำมาใชBในบริบทตHาง ๆ ที่นอกเหนือจากดBานสถาปœตยกรรม เชHน ในดBานวิศวกรรม (Thekinen and
Grogan, 2021; Nespoli, Hurst, and Gero, 2021) หรือการเรียนสเต็มทั้งในการเรียนระดับมัธยมศึกษาและ
ระดั บอุ ดมศึ กษา (McDonald et al., 2020; Jones, Lotz, and Holden, 2021) เชH นเดี ยวกั บ Fleischmann
(2020) กลHาวถึงสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอ หรือ design studio วHาเปPนการเรียนรูBที่มีความคลBายกับ
การสอนโดยใชBสตูดิโอเปPนฐาน (Studio-based learning) ซึ่งเปPนการจัดสภาพแวดลBอมทั้งดBานกายภาพ สังคม ใน
บริบทของการเรียนการสอน โดยใหBผูBเรียนมีปฏิสัมพันธ7และการเรียนรูBผHานการแลกเปลี่ยนความคิดเห็น สะทBอนคิด
พูดคุยกับผูBเรียนและผูBสอน โดยเนBนการเป«ดกวBางทางดBานความคิด การเรียนรูBผHานการลงมือปฏิบัติ (Learning by
doing) ซึ่งการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นนี้จะชHวยใหBผูBเรียนไดBรับผลป¬อนกลับและนำไปพัฒนางานของตน รวมถึง
ศักยภาพทางดBานการคิดสรBางสรรค7ของตนเอง Avital and Monga (2021) กลHาวถึงสตูดิโอเสมือน (Virtual
studio) เปPนสภาพแวดลBอมการเรียนรูBที่ผูBเรียนและผูBสอนสามารถมีปฏิ สัมพันธ7ทั้งแบบประสานเวลาและไมH
ประสานเวลาในการสำรวจหัวขBอ เรียนรูBซึ่งสามารถพัฒนาการคิดสรBางสรรค7และการออกแบบนวัตกรรมไดB
สอดคลBองกับ Iranmanesh and Onur (2021) ที่กลHาวถึง Design studio หรือที่เรียกวHา Studio culture วHาเปPน
การสอนที่ไดBรับความนิยมในสาขาสถาปœตยกรรม เนBนการสะทBอนคิดผHานการปฏิบัติ (Reflective practice)
รวมถึงการเรียนรูBผHานการลงมือปฏิบัติ (Learning by doing) จากการทำงานรHวมกันของผูBเรียน เพื่อพัฒนาความรูB
ความคิดสรBางสรรค7 รวมถึงทักษะที่จำเปPนสำหรับผูBเรียน นอกจากนี้ Chittum et al. (2017) ไดBออกแบบสตูดิโอใน
การเรียนสเต็มสำหรับนักเรียนในระดับชั้นมัธยมศึกษาตอนตBน โดยผูBวิจัยใหBนิยามของสตูดิโอวHาเปPนสภาพแวดลBอม
การเรียนรูBที่เป«ดโอกาสใหBผูBเรียนไดBสำรวจ สืบสอบ และคิดสรBางสรรค7 เพื่อใชBในการแกBปœญหา สอดคลBองกับ
23
Loudon (2019) ที ่ ก ลH า วถึ ง การนำสภาพแวดลB อ มการเรี ย นรู B แ บบสตู ดิ โ อมาใชB ร H ว มกั บ การสอนสเต็ ม วH า
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอมีความยืดหยุHนในการใชBงาน และการทำกิจกรรม โดยเฉพาะการอภิปราย
กลุHมและการฝ®กปฏิบัติ ซึ่งเปPนสHวนหนึ่งของการเรียนการสอน เนBนการแลกเปลี่ยนความคิดและสำรวจความคิด
ใหมH ๆ จากการสำรวจผลงานหรือกระบวนการในสถานการณ7จริงในชีวิตประจำวันของผูBเรียนเพื่อใหBเห็นถึงมุมมอง
ที่แตกตHาง รวมถึงการทำงานรHวมกันและการแสดงผลงานของผูBเรียน ซึ่งอาจอยูHในรูปแบบของการนิทรรศการเมื่อ
เสร็จสิ้นการทำกิจกรรม ผูBวิจัยกลHาววHาสิ่งที่เปPนอุปสรรคของการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7คือความกลัวในการ
ผิดพลาดในการทำกิจกรรม ดังนั้นสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอ ที่เนBนการเรียนรูBผHานการสำรวจ ทดลอง
ลงมือปฏิบัติ และการเรียนรูBที่เกิดจากความผิดพลาดระหวHางการทำกิจกรรมจากการแลกเปลี่ยนความคิดเห็น
ระหวHางผูBเรียนกับผูBเรียนและผูBเรียนกับผูBสอน จะสามารถตอบโจทย7ในการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนไดB
เนื่องจากผูBเรียนสามารถเป«ดใจ มีแรงจูงใจในการเรียนมากขึ้น เชHนเดียวกับ Walker and Kafai (2021) ไดBนำ
สภาพแวดลBอมแบบสตูดิโอมาใชBในการเรียนทางดBานชีววิทยาของนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาผHานการใหBผูBเรียน
สรBางสรรค7ชิ้นงานดBวยการคิด การนำเสนอผลงานและการจินตนาการ โดยกลHาวถึงสภาพแวดลBอมแบบสตูดิโอวHา
เปPนสภาพแวดลBอมที่เนBนการออกแบบ การทำงานรHวมกันและการจัดแสดงผลงานเพื่อรับผลป¬อนกลับจากผูBสอน
และผูBเรียนดBวยกัน
ระดับของสภาพแวดล6อมความเสมือนจริงที่เกี่ยวข6องกับการเรียนรู6
ใจทิพย7 ณ สงขลา (2561) กลHาวถึงระดับของสภาพแวดลBอมความเสมือนจริงที่เกี่ยวขBองกับการเรียนรูB
ประกอบดBวย
1) ความเปPนจริงเสมือน (Virtual reality: VR) หรือความเปPนจริงเสมือน เปPนการนำสื่อดิจิทัลมาใชBเปPน
ตัวกลางในการจัดบรรยากาศสภาพแวดลBอม ที่ผูBเรียนสามารถรับรูBภาพจำลองผHานการมีสHวนรHวมของผูBเรียนเสมือน
กับอยูHในสภาพแวดลBอมนั้นจริง หรือที่เรียกวHา อวตาร (Avatar) นำไปสูHการมีปฏิสัมพันธ7และการโตBตอบทางสังคม
ในสภาพแวดลBอมเสมือน ซึ่งความเปPนจริงเสมือนนั่นสามารถแบHงระดับของการรับรูBตามความเขBมของงการสัมผัส
ไดB 3 ระบบ ไดBแกH (1) ระบบรับสัมผัสเต็มรูปแบบ (Full-Immersive VR) การใชBอุปกรณ7เสริมเพื่อใหBไดBรับสัมผัสกับ
บรรยากาศใหBไดBมากที่สุด เชHน การไดBยิน การเห็น หรือการที่ผูBเรียนสามารถขยับเคลื่อนที่ติดตามไปยังทิศทางที่ไดB
เห็นหรือไดBยิน ตัวอยHางอุปกรณ7 เชHน จอภาพสวมศีรษะ กลBองมองภาพสามมิติ ถุงมือเพื่อรับสัมผัส (CAVE) เปPนตBน
(2) ระบบรับสัมผัสบางสHวน (Semi-Immersive VR) การแสดงสามมิติที่มีรายละเอียดแงHมุมการมองเห็นที่กวBาง ใชB
อุปกรณ7รับภาพขนาดใหญH หรือจอรับภาพหลายมิติ ผูBเรียนมีปฏิสัมพันธ7จากการใชBเครื่องมือควบคุมทิศทางในการ
24
1.3 องค)ประกอบของสภาพแวดล6อมการเรียนรู6แบบสตูดิโอเสมือน
จากการทบทวนเอกสารเกี่ยวกับองค7ประกอบของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน ไดBมี
นักการศึกษาสรุปไวBดังนี้ Fleischmann (2020) กลHาววHาลักษณะสำคัญของสภาพแวดลBอมแบบสตูดิโอเสมือน
ประกอบดBวย (1) พื้นที่ในการเรียนรูBหรือทำกิจกรรมสHวนบุคคลของผูBเรียน (2) การแลกเปลี่ยนความคิดเห็นรHวมกัน
ระหวHางผูBเรียนกับผูBเรียน และผูBเรียนกับผูBสอน (3) การจัดกิจกรรมเนBนการเรียนรูBในสถานการณ7จริงหรือที่เกี่ยวขBอง
25
Nespoli, Hurst, and Gero (2021) กลH า วถึ ง สภาพแวดลB อ มการเรี ย นรู B ส ตู ด ิ โ อ แบH ง เปP น 2 มิ ติ
ประกอบดB ว ย (1) ดB า นสภาพแวดลB อ มการเรี ย นรู B เนB น การเรี ย นรู B ใ นสถานการณ7 จ ริ ง หรื อ ที ่ เ กี ่ ย วขB อ งกั บ
ชีวิตประจำวันของผูBเรียน ซึ่งประกอบดBวยพื้นที่ในการเรียนรูBและฝ®กปฏิบัติ การเรียนรูBสHวนบุคคลและการทำ
กิจกรรมกลุHม และ (2) ดBานการติดตHอสื่อสาร เนBนการติดตHอสื่อสารแบบเสมือน (Virtual communication) เนBน
การสะทBอนคิดและใหBผลป¬อนกลับระหวHางการทำกิจกรรม (Reflection-in-action)
Ramey and Stevens (2019) ไดBพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอ โดยเนBนการเรียนรูBตาม
ความสนใจ (interest-driven) หรือการเลือกของผูBเรียน (choice-based) ใหBผูBเรียนไดBคBนพบและพัฒนาแนวคิด
หรือผลิตภัณฑ7ตามความสนใจของตนอง มีพื้นที่ใหBผูBเรียนไดBเก็บขBอมูลและหลักฐานการเรียนรูBของตนเอง (self-
document) พื้นที่การเรียนรูBเรียนรูB เชHน แหลHงทรัพยากรการเรียนรูB โปรแกรมที่เปPนแหลHงเรียนรูBแบบเป«ด สื่อ
วิดีทัศน7 มาใหBผูBเรียนไดBเรียนรูBดBวยตนเองและมีผูBสอนทำหนBาที่เปPนผูBอำนวยความสะดวก ใหBคำแนะนำแกHผูBเรียน
นอกจากนี้ยงั มีพื้นที่ในการแสดงผลงาน แบHงปœนขBอมูลและการแลกเปลี่ยนเรียนรูB
ภาพที่ 2. 7 พื้นที่ในการทำงานสHวนบุคคลของผูBเรียน
31
จากการกลHาวถึงองค7ประกอบของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน สามารถสังเคราะห7
องค7ประกอบไดBดังตารางที่ 2.3
ตารางที่ 2. 3 ตารางสังเคราะห7องค7ประกอบของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน
Loudon (2019)
พื้นที่ในการเรียนรูB (Module,
Open-source program, P P P P P P P P P
Video)
พื้นที่ในการทำกิจกรรมสHวน
บุคคลของผูBเรียนในการ
P P P P P P P P P P
สรBางสรรค7ผลงานของตนเอง
(My studio work)
พื้นที่ในเก็บงานหรือขBอมูล
ของตนเอง (Self- P P P P P P
document, Pinboard)
การแลกเปลี่ยนความคิดเห็น
รHวมกันระหวHางผูBเรียนกับ P P P P P P P P P P
ผูBเรียน และผูBเรียนกับผูBสอน
การจั ด กิ จ กรรมการเรี ย นรูB
ผู B เ รี ย นสามารถเรี ย นรู B ต าม P P P P P P P
ความสนใจของตนเอง
32
Loudon (2019)
เครื ่ อ งมื อ ในการทำงาน
P P
รHวมกันของผูBเรียน
ก า ร แ ส ด ง ผ ล ง า น (Show
P P P P P P P P
case)
การประเมินผล การสะทBอน
P P P P P P P
คิดและการใหBผลป¬อนกลับ
จากการสังเคราะห7องค7ประกอบของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน พิจารณาโดยใชBเกณฑ7
ความสอดคลBองตั้งแตHรBอยละ 50 ขึ้นไป สามารถสรุปไดBดังนี้ (1) พื้นที่ในการเรียนรูBและพื้นที่ในการทำกิจกรรมสHวน
บุคคลของผูBเรียน (2) พื้นที่ในการทำกิจกรรมกลุHม การแลกเปลี่ยนความคิดเห็นรHวมกันระหวHางผูBเรียนกับผูBเรียน
และผูBเรียนกับผูBสอน (3) การจัดกิจกรรมเนBนการเรียนรูBในสถานการณ7จริงหรือที่เกี่ยวขBองกับชีวิตประจำวันตาม
ความสนใจของผูBเรียน (4) พื้นที่ในการการแสดงผลงาน และ (5) การประเมินผล รวมถึงการสะทBอนคิดและการ
ใหBผลป¬อนกลับทั้งของผูBเรียนและผูBสอน
และเมื่อพิจารณองค7ประกอบของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBเสมือน ซึ่งมีองค7ประกอบดังนี้ (1) ระบบ
จั ด การเรี ย นการสอน (2) เนื ้ อ หา (Content system) สำหรั บ ผู B เ รี ย นศึ ก ษาเรี ย นรู B แ ละทำกิ จ กรรม (3) การ
ติดตHอสื่อสารและการทำงานรHวมกันระหวHางผูBเรียน รวมถึงการแลกเปลี่ยนเรียนรูB รวมถึงปฏิสัมพันธ7ระหวHางผูBเรียน
และผูBสอน (4) การเขBาถึงแหลHงสารสนเทศ แหลHงเรียนรูBออนไลน7 เพื่อใหBผูBเรียนไดBศึกษาคBนควBาขBอมูลเพิ่มเติม และ
(5) การประเมินผลและการใหBผลป¬อนกลับของผูBสอน รHวมกับสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน มีความ
สอดคลBองกันดังนี้
33
ตารางที่ 2. 4 ความสอดคลBองของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBเสมือนและสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอ
เสมือน
สภาพแวดล6อมการเรียนรู6เสมือน สภาพแวดล6อมการเรียนรู6แบบสตูดิโอเสมือน
ระบบจัดการเรียนการสอน พื้นที่ในการเรียนรูBหรือทำกิจกรรมสHวนบุคคลของ
ผูBเรียน
พื้นที่ในการการแสดงผลงาน
การติดตHอสื่อสารและการทำงานรHวมกันระหวHางผูBเรียน พื้นที่ในการทำกิจกรรมกลุHม ผHานการพัฒนาผลงาน
รวมถึงการแลกเปลี่ยนเรียนรูB หรือแนวคิดตามความสนใจของผูBเรียน
การแสดงความคิดเห็นและการแลกเปลี่ยนเรียนรูBจาก
การทำกิจกรรมและการเยี่ยมชมผลงานของผูBอื่น
เนื้อหา (Content) การจัดกิจกรรมเนBนการเรียนรูใB นสถานการณ7จริงหรือที่
การเขBาถึงแหลHงสารสนเทศ แหลHงเรียนรูBออนไลน7 เกี่ยวขBองกับชีวิตประจำวันตามความสนใจของผูBเรียน
เชHน การลงพื้นที่ การสำรวจขBอมูล การสืบคBนขBอมูล
ผHานแหลHงเรียนรูBดิจิทัลตHาง ๆ เปPนตBน
การประเมินผลและการใหBผลป¬อนกลับของผูBสอน การสะทBอนคิดและการใหBผลป¬อนกลับทั้งของผูBเรียน
และผูBสอน
การประเมินผลที่เนBนการประเมินตามสภาพจริง
เครื่องมือ รายละเอียด
เครื่องมือสำหรับการนำเสนอผลงาน Miro smartboard, slideshow, Prezi, การจัด
ประชุมออนไลน7, Pin-board, Thinglink,
E-Portfolio
เครื่องมือสำหรับใชBในการทำงานและแลกเปลี่ยนความ Miro smartboard, slideshow, Pin-board,
คิดเห็นรHวมกันของผูBเรียน collaborative board, forum
1.4 งานวิจัยที่เกี่ยวข6องกับสภาพแวดล6อมการเรียนรู6แบบเสมือนและสภาพแวดล6อมการเรียนรู6แบบ
สตูดิโอเสมือน
งานวิจัยที่เกี่ยวข6องกับสภาพแวดล6อมการเรียนรู6เสมือน
Rodriguez et al. (2019) ไดBศึกษางานวิจัย ซึ่งมีกลุHมเป¬าหมายคือ นักศึกษาสายสุขภาพระดับปริญญาตรี
ในการพัฒนาการคิดสรBางสรรค7และการคิดอยHางมีวิจารณญาณของผูBเรียน โดยในบริบททางดBานวิทยาศาสตร7พบวHา
การใหBเหตุผลทั้งแบบอุปนัยและนิรนัย มีความเกี่ยวขBองกันกระบวนการทางวิทยาศาสตร7 และเชื่อมโยงกับการคิด
สรBางสรรค7และการคิดอยHางมีวิจารณญาณ ถึงแมBวHาการคิดสรBางสรรค7จะเปPนความสามารถสHวนบุคคลในการสรBาง
ความคิดใหมH ๆ แตHจากงานวิจัยที่ผHานมาพบวHา ปฏิสัมพันธ7ระหวHางบุคคล การอภิปรายรHวมกัน การรHวมมือกันใน
บริบทของสังคมจะชHวยพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนไดB นอกจากนี้ไดBมีงานวิจัยกลHาวHาการจัดกิจกรรมบน
พื้นฐานของการมีปฏิสัมพันธ7 การสืบเสาะหาความรูB การแกBปœญหา และการบูรณาการความรูBในบริบทที่มีความ
ยืดหยุHน และเป«ดกวBาง จะสามารถพัฒนาการคิดสรBางสรรค7และการคิดอยHางมีวิจารณญาณไดB ซึ่งในงานวิจัยนี้ไดBมี
การนำหBองเรียนกลับดBาน เนBนการเรียนรูBเชิงรุก มาใชBในการพัฒนาผูBเรียน เนื่องจากผูBเรียนสามารถเรียนรูBดBวย
ตนเอง การทำงานรHวมกัน และสHงเสริมความคงทนในการเรียนรูB จากการการแกBปœญหา แลกเปลี่ยนความคิดเห็น
ระหวHางกันในหลากหลายมุมมอง
กิจกรรมและเทคนิคการสอนที่ใชBในหBองเรียนกลับดBาน จะมีทั้งการเตรียมตัวกHอนเขBาเรียนที่ใหBผูBเรียน
เรียนรูBดBวยตนเองผHานการสืบคBนและศึกษาเนื้อหาผHานวิดีโอ กิจกรรมในชั้นเรียนที่เนBนการแกBปœญหา การทำงาน
รHวมกันและการสืบเสาะ และการออกแบบกิจกรรมที่สHงเสริมการคิดสรBางสรรค7และการคิดอยHางมีวิจารณญาณ
ไดBแกH จิกซอว7 การทำงานรHวมกัน การใชBแผนภูมิกBางปลา ในการคิดในหลากหลายมุมมอง Pyramid dynamic และ
บทบาทสมมติ ซึ่งกิจกรรมทั้งหมดมีการเนBนเกี่ยวกับการตระหนักรูBทางสังคม
35
ผลการศึกษาพบวHาผูBเรียนมีการคิดสรBางสรรค7และการคิดอยHางมีวิจารณญาณที่สูงขึ้น เนื่องจากผูBเรียน
สามารถระบุและวิเคราะห7ปœญหา สรBางความคิดใหมH การรับฟœงความเห็นตHางจากผูBเรียนในสถานการณ7ที่มีความ
ซับซBอน และสรBางขBอโตBแยBงรHวมกัน เมื่อพิจารณากับงานวิจัยกHอนหนBาที่ไมHมีหลักฐานในการยืนยันในการพัฒนา
ความคิดสรBางสรรค7อยHางชัดเจน แตHในงานวิจัยนี้ผูBวิจัยกลHาววHาการใชBเครื่องมือและวิธีสอนสามารถพัฒนาการคิด
สรBางสรรค7ของผูBเรียนไดB จากประสบการณ7เรียนรูBของผูBเรียน โดยเฉพาะบริบทที่เกี่ยวขBองกับสังคม การอภิปราย
โดยคำนึงถึงมุมมองตHาง ๆ ในสังคมระหวHางการทำกิจกรรม สามารถสHงเสริมการคิดสรBางสรรค7และการคิดอยHางมี
วิจารณญาณไดB ซึ่งในงานวิจัยนี้เสนอใหBเพิ่มเวลาในการทำกิจกรรมในชั้นเรียน เนื่องจากผูBเรียนไมHมีเวลาในการ
อภิปรายในเชิงลึก รวมถึงการแบHงกลุHมผูBเรียนขนาดเล็ก เพื่อใหBการอภิปรายเปPนไปอยHางทั่วถึง
Truchy et al. (2019) ไดBนำ virtual lab มาใชBรHวมกับการเรียนรูBแบบนำตนเองในการสอน STEM ที่มีตHอ
การสรBางความรูBและแรงจูงใจในการเรียนของผูBเรียน เนื่องจากปœญหาที่พบในการสอน STEM กับผูBเรียนในกลุHม
ประถมและมัธยมศึกษา คือ การขาดแรงจูงใจและความสนใจในการเรียนของผูBเรียน ซึ่งไดBมีงานวิจัยนำการสอน
เชHน ใชBปœญหาเปPนฐาน การสืบสอบ โครงงานเปPนฐาน เกม หรือหBองเรียนกลับดBานมาใชBในการสอน STEM รHวมกับ
การนำเทคโนโลยี เชHน VR AR สื่อมัลติมีเดีย มาชHวยใหBผูBเรียนเขBาใจเนื้อหาทางวิทยาศาสตร7ใหBเปPนรูปธรรมมากขึ้น
การนำ virtual lab มาใชBรHวมกับ LMS จะชHวยในกระบวนการเรียนรูBของผูBเรียน ซึ่งการนำการเรียนรูBแบบนำตนเอง
เขBามา จะชHวยใหBผูBเรียนเกิดการเรียนรูBตามความสนใจ ในบริบทที่มีความยืดหยุHนในการเรียนรูB ผHานการใชB virtual
lab และชHวยสรBางแรงจูงใจในการเรียนกับผูBเรียน
ผลการศึกษาพบวHาผูBเรียนที่เรียนโดยการนำ virtual lab มาใชBใน STEM มีกระบวนการในการสรBางความรูB
ที่สูงขึ้น แตHในดBานของแรงจูงใจพบวHา การเรียนรูBแบบนำตนเองยังไมHสHงผลที่ชัดเจน เนื่องจากผูBเรียนบางกลุHมที่ไมHมี
ความสนใจในการเรียน STEM ก็ขาดการเรียนรูBแบบนำตนเองไปดBวย ดังนั้นในการนำ virtual lab มาใชBในการ
สอน STEM ควรเลือกรูปแบบหรือวิธีการสอนในรูปแบบอื่น เชHน การสืบสอบ การเรียนโดยใชBปœญหาเปPนฐาน
เพื่อใหBผูBเรียนเกิดแรงจูงใจและมีความสนใจในการทำกิจกรรมมากขึ้น
Gunawan et al. (2018) ไดBนำ virtual lab มาใชBเพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนในระดับ
มัธยมศึกษา เนื่องจากในการเรียนวิทยาศาสตร7 เนื้อหาสHวนใหญHจะเปPนนามธรรม ดังนั้นการนำ virtual lab มาใชB
จะชHวยสHงเสริมใหBผูBเรียนเขBาใจเนื้อหาเปPนรูปธรรมมากขึ้น อีกทั้งชHวยใหBผูBเรียนไดBทำการทดลองเสมือนจริง ผูBเรียน
ไดBฝ®กการแกBปœญหาในสถานการณ7ที่หลากหลาย ซึ่งจากการวิจัยที่ผHานมาพบวHาการนำ virtual lab มาใชBในรายวิชา
ฟ«สิกส7สามารถสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ในดBาน verbal และ figural ใหBสูงขึ้น และสรBางแรงจูงใจในการเรียนของ
36
เนื่องจากเวลาที่ใชBนานจนเกินไป และพฤติกรรมของผูBเรียนนั้นขึ้นกับเครื่องมือที่ใชBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูB
อยHางไรก็ตามถึงแมBผูBเรียนมี engagement ลดลง แตHในสHวนของการทำงานสHวนบุคคลกับสูงขึ้น ทั้งนี้เปPนเพราะ
พื้นที่ในการแบHงปœน การนำเสนอผลงานที่ผูBเรียนสามารถดูผลงานของผูBอื่นไดB และการทำงานรHวมกับผูBอื่นจะชHวย
สรBางแรงจูงใจในการเรียนแกHผูBเรียน นำไปสูHชุมชนของการปฏิบัติ แตHเครื่องมือในดBาน forum หรือ discussion
group ไมHสHงผลตHอ engagement ของผูBเรียน
Komarzyriska-Swiesciak, Adams, and Thomas (2021) ไดBศึกษาผลการใชB virtual design studio
ในชHวงการแพรHระบาดของ COVID-19 ซึ่งทำใหBผูBเรียนตBองเปลี่ยนรูปแบบจากการเรียนแบบ physical design
studio มาเปPนการเรียนแบบออนไลน7 โดย virtual design studio เปPนพื้นที่ที่ใหBผูBเรียนสามารถแบHงปœนความคิด
สรBางโมเดล การนำเสนอผลงานที่ทำใหBผูBเรียนสามารถตHอยอดความคิดจากการไดBรับความคิดเห็นจากผูBอื่น ใน
สภาพแวดลBอมแบบสรBางสรรค7 (creative environment) จุดประสงค7ของการนำ design studio มาใชB เนื่องจาก
สามารถพัฒนาความสามารถในการสื่อสาร การตัดสินใจของผูBเรียนแลBว ยังสามารถพัฒนาความสามารถในการ
แกBปœญหาของผูBเรียนไดBดBวย ทBาทายใหBผูBเรียนประยุกต7ใชBความรูBและเทคนิคตHาง ๆ ในการสรBางสรรค7ผลใน และฝ®ก
การปฏิบัติตามทฤษฎี socio-constructivist เปPนพื้นที่ที่มีกิจกรรมทั้งในสHวนของการทำงานรHวมกัน การทำงาน
สHวนบุคคล กรอภิปราย บนพื้นฐานของปœญหาที่เจอในชีวิตประจำวัน สำหรับใชBในการออกแบบ การใหBผลป¬อนกลับ
และการสะทBอนคิดของผูBเรียน อยHางไรก็ตามการเรียนแบบออนไลน7 อาจทำใหBการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นของ
ผูBเรียนเกิดผลสำเร็จไดBไมHงHายนัก เนื่องจากเครื่องมือที่นำมาใชBและชHองทางในการติดตHอสื่อสารที่หลากหลาย ทั้งเมล
conference forum เปPนตBน
งานวิจัยนี้ไดBออกแบบ virtual design studio ที่มีทั้งพื้นที่ที่ใหBผูBเรียนไดBทำงานสHวนตัว การประเมินและ
ไดBรับผลป¬อนกลับระหวHางทำกิจกรรม และนำเสนอผลงานในรูปแบบของ E-portfolio ใน Moodle platform
รวมถึ ง มี ก ารใชB virtual site, virtual field trip, reflect discussion และการจั ด แสดงผลงานในชH ว งการทำ
กิจกรรม เพื่อใหBผูBเรียนไดBศึกษาเนื้อหาและฝ®กปฏิบัติโดยใชBทักษะที่เกี่ยวขBองในกระบวนการออกแบบ ผลการศึกษา
พบวHา studio ชHวยใหBผูBเรียนไดBขยายความรูBจากการไดBอภิปรายรวมกันในรูปแบบชุมชน ซึ่งสHงผลตHอการออกแบบ
ของผูBเรียน และสามารถพัฒนาทักษะการออกแบบและการนำเสนอของผูBเรียน
Thekinen and Grogan (2021) ไดBนำ Web-based Virtual design studio มาใชBในการเรียนทางดBาน
การออกแบบวิ ศวกรรมของนั กศึ กษาในระดั บอุ ดมศึ กษา โดยศึ กษาระบบของขB อมู ลสารสนเทศที ่ ใชB ในการ
แลกเปลี่ยนขBอมูล จัดเก็บขBอมูล รวมไปถึงการสังเคราะห7ขBอมูลสำหรับใชBในภาระงานดBานการออกแบบเครื่องบิน
40
หรือการมีปฏิสัมพันธ7ระหวHางสิ่งมีชีวิต เนื่องจากในการสอนเกี่ยวกับชีววิศวกรรมหรือการสังเคราะห7ในทางชีววิทยา
มีความยากในควบคุมตัวแปรที่เกี่ยวขBองกับสิ่งมีชีวิต เชHน ขBอจำกัดในดBานเวลาในการศึกษาการเจริญเติบโตของ
สิ่งมีชีวิต หรือสิ่งมีชีวิตบางชนิดมีขนาดเล็กมาก มองดBวยตาเปลHาไมHเห็น เปPนตBน ดังนั้นในงานวิจัยนี้ไดBมีการ
ออกแบบกิจกรรมโดยใชBสตูดิโอ ที่เนBนการออกแบบ การทวนซ้ำ การวิเคราะห7 เพื่อใหBผูBเรียนไดBมีการออกแบบ
ผลิตภัณฑ7หรือผลงานจากการใชBวัสดุธรรมชาติ ซึ่งในกระบวนการออกแบบจะเป«ดโอกาสใหBผูBเรียนไดBขยายความรูB
สืบคBนขBอมูลเพิ่มเติมสำหรับนำมาใชBในการออกแบบของตนเองผHานกระบวนการสอนแบบสเต็มศึกษาสำหรับ
ผูBเรียนในระดับมัธยมศึกษา เนBนการเรียนสHวนบุคคลควบคูHไปกับการทำกิจกรรมรHวมกันของผูBเรียนและที่เกี่ยวขBอง
กับสถานการณ7ที่เกิดขึ้นจริงในชีวิตประจำวัน ซึ่งการออกแบบการเรียนรูBแบบสตูดิโอ จะชHวยใหBผูBเรียนไดBลองผิด
ลองถูก ออกแบบกระบวนการที่หลากหลาย และเลือกวิธีที่ดีที่สุดในการสรBางสรรค7ผลงาน ผHานการทำงานรHวมกัน
และจัดแสดงผลงานเพื่อใหBครูผูBสอนและผูBเรียนไดBชมผลงาน เหมือนกับบริบททางดBานศิลปะ ซึ่งผูBวิจัยพบวHาการ
ออกแบบในทางชีววิทยามีความคลBายคลึงกับการออกแบบสื่อดิจิทัลในดBานของผลิตภัณฑ7และกระบวนการ
กิจกรรมในสตูดิโอเปPนการศึกษาเกี่ยวกับจุลินทรีย7 โดยแบHงออกเปPน 3 ระยะ ไดBแกH (1) การรวบรวมขBอมูล
สำหรับใชBในการออกแบบ (2) การสรBางองค7ความรูB โดยใหBผูBเรียนสรBางโครงซิลิโคนสำหรับเปPนแมHพิมพ7ในการอบ
เคBก และ (3) การจินตนาการ เปPนขั้นของการใหBผูBเรียนออกแบบเพื่อตHอยอดจากสิ่งที่เรียนรูB ในบริบททางดBาน
สุขภาพ เชHน ยา การรักษา หรือการสรBางวิตามิน เปPนตBน และพิจารณาถึงผลกระทบดBานสุขภาพและงบประมาณ
จากนั้นนำเสนอผลงานของตนเอง ผลการศึกษาพบวHา การนำรูปแบบของสตูดิโอมาใชBจะชHวยใหBผูBเรียนมีการ
แลกเปลี่ยนความคิดกับผูBอื่น การศึกษาในหัวขBอที่ตนเองสนใจ เป«ดโอกาสใหBผูBเรียนไดBสรBางสรรค7ผลงานเพื่อแบHงปœน
ชHวยใหBผูBเรียนเชื่อมโยงความรูBกับสถานการณ7ในชีวิตประจำวัน
Walker, Boyer, and Benson (2019) ไดBนำสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอ (Studio culture) มา
ใชBในการเรียนทางดBานการออกแบบวิศวกรรมของนักศึกษาในระดับอุดมศึกษา ซึ่งจากการศึกษาเอกสารและ
งานวิจัยที่เกี่ยวขBองกับการสอนในรายวิชาการออกแบบวิศวกรรมพบวHา เปPนรายวิชาที่เนBนการฝ®กทักษะทางวิชาชีพ
จากการออกแบบโครงงานในสถานการณ7จริง เนBนการใหBคำแนะนำผูBเรียนในการเรียน เตรียมความพรBอมผูBเรียนใน
การนำความรูBมาประยุกต7ใชBในการทำกิจกรรม โดยงานวิจัยนี้เปPนการนำการเรียนรูBแบบสตูดิโอซึ่งอยูHนอกบริบท
ของการเรียนทางวิศวกรรมมาใชBในการทำกิจกรรมเพื่อสHงเสริมกระบวนการคิดของผูBเรียน และจากการศึกษา
เอกสารพบวHา Studio culture สามารถพัฒนาความคิดสรBางสรรค7และนวัตกรรมของผูBเรียนไดB จากการที่ไดBรับผล
ป¬อนกลับจากการกิจกรรม เพื่อนำมาใชBในการปรับปรุงการออกแบบหรือพัฒนาผลงาน ผHานการนำเสนอผลงาน
42
2. แนวคิดการเรียนรูต6 ามแนวคิดสตีมศึกษา
นักการศึกษาหลายทHานไดBกลHาวถึงความเปPนมาของการสอนแบบสตีมศึกษา (STEAM Education) วHา
พัฒนามาจากการสอนสเต็มศึกษา (STEM Education) โดยการเพิ่มบริบทดBานศิลปะ (Arts) เขBาไปขยายในการ
สอนสเต็ม (STEM) กลายเปPนการสอนที่เนBนบูรณาการในดBานวิทยาศาสตร7 (Science) เทคโนโลยี (Technology)
กระบวนการทางวิศวกรรม (Engineering) ศิลปะ (Arts) และคณิตศาสตร7 (Mathematics) โดยผลการวิจัยพบวHา
รูปแบบการสอนนี้สามารถพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนไดB (Chun and Heo, 2019) ซึ่ง Chu et al.
(2019) ไดBกลHาวถึงแนวโนBมทางดBานอุตสาหกรรมในปœจจุบันมุHงเนBนการพัฒนาทางดBานเทคโนโลยี การพัฒนา
กำลังคนจากการใชBความรูBดBานสเต็ม ความคิดสรBางสรรค7และความคิดอยHางมีวิจารณญาณ เนBนการพัฒนาผูBเรียนใน
บริบทของการสอนสเต็มในประเด็นที่เกี่ยวขBองกับสายงานหรือเหตุการณ7ในชีวิตประจำวันของผูBเรียน อยHางไรก็ตาม
ในการพัฒนามโนทัศน7และทัศนคติที่ดีตHอการเรียนทางดBานวิทยาศาสตร7 นักการศึกษาเชื่อวHาความมีการบูรณาการ
ความรูBทางวิทยาศาสตร7เขBากับสาขาวิชาอื่น ๆ ทั้งในดBานของ Visual arts การถHายภาพ การลงมือปฏิบัติ รวมไปถึง
ดBานประวัติศาสตร7 ซึ่งจะชHวยพัฒนาการคิดสรBางสรรค7และทัศนคติที่ดีของผูBเรียนในการเรียนวิทยาศาสตร7 จากการ
ที่ผูBเรียนสามารถคิดคBนวิธีการของตนเองในการแกBปœญหา สอดคลBองกับ Conradty, Sotiriou, and Bogner
(2020) กลHาวถึงขBอจำกัดของการสอนแบบสเต็มวHาใหBความสำคัญกับการบูรณาการความรูBทางดBานวิทยาศาสตร7
เทคโนโลยี วิศวกรรม และคณิตศาสตร7 ซึ่งสHงผลใหBผูBเรียนมีความเครียดและทัศนคติในทางลบตHอการเรียน
วิทยาศาสตร7 ดังนั้นการนำศิลปะเพิ่มเขBามาจะชHวยลดความเครียดของผูBเรียนระหวHางเรียนไดB และยังสHงเสริม
แรงจูงใจในการเรียน ความคิดสรBางสรรค7และการคิดอยHางมีวิจารณญาณของผูBเรียนไดB เนื่องจากเนBนกิจกรรมที่
สอดคลBองกับปœญหาในชีวิตประจำวันของผูBเรียน เชื่อมโยงศิลปะกับวิทยาศาสตร7เขBาดBวยกัน เชHน การนำเสนอใน
รูปแบบของภาพยนตร7 การถHายภาพ หรือการจัดแสดงนิทรรศการ เปPนตBน ซึ่งจะชHวยใหBการเรียนวิทยาศาสตร7งHาย
ขึ้น นอกจากนี้ Aguilera and Ortiz-Revilla (2021) ไดBสังเคราะห7วรรณกรรมเกี่ยวกับการสอนสเต็มและการสอน
สตีมในบริบทของการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนพบวHา การนำสเต็มมาใชBเพื่อพัฒนาความคิดสรBางสรรค7
จะเนBนการออกแบบกิจกรรม เชHน การทำงานรHวมกัน การบูรณาการความรูBและทักษะ การเรียนรูBใชBโครงงานเปPน
46
2.1 ความหมายของการเรียนรู6ตามแนวคิดสตีมศึกษา
จากการทบทวนเอกสารเกี่ยวกับการเรียนการสอนแบบสตีมศึกษา (STEAM Education) ไดBมีนักการ
ศึกษาหลายทHานใหBความหมายของการสอนแบบสตีมศึกษา หมายถึง วิธีการสอนที่ผสมผสานระหวHางวิทยาศาสตร7
เทคโนโลยี กระบวนการทางวิศวกรรม ศิลปะ และคณิตศาสตร7 เพื่อพัฒนาทักษะทางดBานความคิดสรBางสรรค7 การ
สืบคBนการทดลอง การอภิปรายโตBแยBง การคิดอยHางมีวิจารณญาณ รวมถึงการพัฒนานวัตกรรม ผHานการออกแบบ
กิจกรรมที่เนBนใหBผูBเรียนมีสHวนรHวมในการแกBปœญหา การทำงานรHวมกันและใชBกระบวนการดBานการคิดสรBางสรรค7ใน
ก า ร ท ำ ง า น ( Chun and Heo, 2019; Wannapiroon and Petsangsri, 2020; Conradty, Sotiriou, and
Bogner, 2020; de Vries, 2021) นอกจากนี้ Aguilera and Ortiz-Revilla (2021) ไดBใหBความหมายของการสอน
สตีมจากการสังเคราะห7วรรณกรรมวHาสามารถนำเสนอไดB 3 มโนทัศน7ที่แตกตHางกันดังนี้ (1) สตีมเปPนการสอนที่มี
การบูรณาการศิลปะและเทคโนโลยีเขBามา (2) สตีมเปPนการผสมผสานระหวHางวิทยาศาสตร7และศิลปะ และ (3)
สตีมเปPนการผสมผสานทั้ง 5 สาขาระหวHางวิทยาศาสตร7 เทคโนโลยี กระบวนการทางวิศวกรรม ศิลปะ และ
คณิตศาสตร7 โดย Chu et al. (2019) กลHาววHาการนำการสอนสตีมมาใชBรHวมกับบริบททางดBานสังคมและวัฒนธรรม
จะชHวยใหBผูBเรียนเห็นถึงความสำคัญและเชื่อมโยงวิทยาศาสตร7ในชีวิตประจำวัน เชHน การนำหัวขBอเกี่ยวกับภาวะโลก
รBอนมาใชBในการสอน กระตุBนใหBผูBเรียนเกิดความอยากรูBนำไปสูHการสืบสอบเพื่อหาคำตอบในหัวขBอที่ผูBเรียนสนใจ
เนื่องจากผูBเรียนเปPนผูBกำหนดปœญหาดBวยตนเองและรูBสึกถึงความเปPนเจBาของในหัวขBอของตนเองกำหนด นอกจากนี้
การนำศิลปะมาใชBในการทำกิจกรรมจะชHวยใหBผูBเรียนเขBาใจมโนทัศน7ในดBานวิทยาศาสตร7มากขึ้น เนื่องจากผูBเรียน
ตBองนำความรูBไปใชBในการออกแบบ ซึ่งจะชHวยใหBผูBเรียนไดBพัฒนาความคิดสรBางสรรค7 การแกBปœญหา และการสรBาง
ความรูBดBวยตนเองของผูBเรียน
47
อยHางไรก็ตามจากการทบทวนวรรณกรรมเกี่ยวกับการนำสตีมมาใชBในการเรียนการสอนพบวHา งานวิจัย
บางงานวิ จ ั ย ไดB น ำสตี ม มาเปP น ขั ้ น ตอนในการจั ด การเรี ย นการสอน เชH น Kummanee, Nilspok, and
Wannapiroon (2020) กลHาวถึงสตีมวHาเปPนวิธีการสอนที่มี 5 ขั้นตอน ประกอบดBวย การกำหนดปœญหา การ
ออกแบบเครื ่ อ งมื อ สำหรั บ แกB ป œ ญ หาโดยใชB ค วามรู B ท างคณิ ต ศาสตร7 แ ละเทคโนโลยี การพั ฒ นาชิ ้ น งานหรื อ
กระบวนการในการแกBปœญหา การทดสอบ ประเมินผลเพื่อพัฒนาแนวทางในการแกBปœญหา และการนำเสนอผลงาน
ของผูBเรียน ซึ่งผูBวิจัยกลHาววHาการสอนสตีมเป«ดโอกาสใหBผูBเรียนไดBลองผิดลองถูก มีการคิดวิเคราะห7ความรูBสำหรับ
นำไปประยุกต7ใชBในสถานการณ7จริง รวมถึงการไดBรับผลป¬อนกลับจากผูBอื่นเพื่อนำไปใชBในการสรBางองค7ความรูB
กHอใหBเกิดการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7และทักษะดBานนวัตกรรมของผูBเรียนอยHางมีประสิทธิภาพ ในขณะที่บาง
งานวิจัยสตีมถูกนำมาใชBเปPนบริบทหรือมโนทัศน7สำหรับใหBผูBเรียนเรียนรูBควบคูHไปกับวิธีการสอนอื่น เชHน การเรียนรูB
โดยการคBนพบ การเรียนรูBโดยใชBปœญหาเปPนฐาน หรือการเรียนรูBแบบสืบสอบ ซึ่งจะชHวยใหBผูBเรียนมีอิสระในการ
เรียนรูBและตัดสินใจในการหาวิธีการตHาง ๆ ในการทำกิจกรรม หรือการนำสตีมมาใชBเปPนมโนทัศน7ในการเรียนรูB
ควบคูHกับวิธีการสอนแบบ 6E เพื่อพัฒนาความสามารถในการแกBปœญหา การจินตนาการและการคิดสรBางสรรค7ของ
ผูBเรียน (Tzeng et al., 2019)
Choi and Hwang (2018) กลHาวถึงวัตถุประสงค7ของการสอนสตีมวHา เนBนการพัฒนาทักษะและความคิด
สรBางสรรค7ของผูBเรียนเพื่อสามารถปรับตัวใหBทันตHอการเปลี่ยนแปลงของโลกในปœจจุบันบนพื้นฐานของการคิดแบบ
Convergence thinking ซึ่งผูBวิจัยกลHาวการสอนสตีมเปPนการสอนที่เนBนการะบวนการทางวิศวกรรมเปPนฐาน โดย
คำนึงถึงปœจจัยทางดBานสังคม ศีลธรรม รวมกับทักษะดBานสังคมและการสื่อสาร การบูรณาความคิดหลายสาขาวิชา
ซึ่งผูBเรียนจำเปPนตBองมีความรูBพื้นฐานทางดBานวิทยาศาสตร7 (Natural science) ไดBแกH ฟ«สิกส7 เคมี ชีววิทยา
วิทยาศาสตร7พื้นฐาน หรือคณิตศาสตร7 เปPนตBนและความสามารถในการแกBปœญหา เพื่อนำความรูBนี้มาประยุกต7ใชBใน
ดBานเทคโนโลยี และพื้นฐานความรูBนี้จะชHวยใหBผูBเรียนสรBางความคิดที่หลากหลายและสรBางสรรค7
48
จากข6อมูลเบื้องต6นจะเห็นได6วAาในการกำหนดนิยามของการสอนแบบสตีมศึกษา ได6มีผู6วิจัยนิยาม
ความหมายไว6หลากหลาย ทั้งการนำศาสตร)ทางด6านศิลปะมาประยุกต)ใช6เพิ่มเติมในการสอนสเต็ม หรือการเปxน
บูรณาความรู6ทั้ง 5 สาขาวิชา ประกอบด6วยวิทยาศาสตร) เทคโนโลยี กระบวนการทางวิศวกรรม ศิลปะ และ
คณิตศาสตร) เพื่อพัฒนาทักษะการคิดขั้นสูงของผู6เรียน เชAน ความคิดสร6างสรรค) การคิดอยAางมีวิจารณญาณ
ความสามารถในการแก6ป‰ญหา นอกจากนี้การนำสตีมมาใช6สามารถเพิ่มแรงจูงใจและพัฒนาความเข6าใจมโน
ทัศน)ความรู6ของผู6เรียนได6 เนื่องจากผู6เรียนต6องมีการบูรณาการความรู6และนำความรู6ไปประยุกต)ใช6ในการ
แก6ป‰ญหา โดยเฉพาะป‰ญหาที่เกี่ยวกับกับชีวิตประจำวันหรือในสถานการณ)จริงของผู6เรียน ชAวยให6เชื่อมโยง
ความรู6เข6ากับชีวิตประจำวัน โดยสิ่งสำคัญที่สุดของการนำศาสตร)ทางด6านศิลปะมาใช6ในการสอนสตีมคือเน6น
การนำศิลปะมาใช6ในกระบวนการเรียนรู6 การสร6างความคิดของผู6เรียน มากกวAาการเน6นเฉพาะการพัฒนา
ผลิตภัณฑ)หรือผลงาน โดยศิลปะที่นำมาใช6เปxนได6ทั้งทางด6านศิลปะ การสื่อสาร และมิติทางด6านสังคม
วัฒนธรรม
2.2 ขั้นตอนของการเรียนรู6แบบสตีมศึกษา
Wannapiroon and Petsangsri (2020) กลHาวถึงขั้นตอนของการสอนสตีม ประกอบดBวย 5 ขั้นตอน
ไดBแกH 1) ขั ้ น การวิ เ คราะห7 ป œ ญ หา เปP น กระบวนการในการคB น หาปœ ญ หา เลื อ กหั ว ขB อ ที ่ ต B อ งการศึ ก ษาจาก
แหลHงขBอมูลของปœญหา
2) ขั้นการสืบคBน ซึ่งเปPนกระบวนการในการวางแผนหรือสรBางแบบฟอร7มสำหรับใชBในการสำรวจขBอมูลที่
เกี่ยวขBองกับปœญหา ซึ่งอาจอยูHในรูปแบบของคำถามและแบบสอบถาม
3) ขั้นการเชื่อมโยง เปPนขั้นของการเชื่อมโยงความรูB บูรณาการความรูBจากหลายสาขา
4) ขั้นการสรBางสรรค7 เปPนขั้นการพัฒนานวัตกรรมหรือผลงานจากความรูBและแผนงานวางไวB
5) ขั้นการสะทBอนคิด เปPนกระบวนการที่ผูBเรียนมีการสะทBอนผลการปฏิบัติและสิ่งที่ผูBเรียนไดBเรียนรูB
Jia, Zhou, and Zheng (2021) ไดBนำการสอนสตีมมาใชBรHวมกับ Maker education เพื่อสHงเสริมการ
รับรูBความสามารถ แรงจูงใจในการเรียน และกระบวนการในการบูรณาการความรูBของผูBเรียน ซึ่งผูBวิจัยไดBนำเสนอ
ขั้นตอนการสอนสตีมดังนี้ (1) การระบุปœญหา (2) การวิเคราะห7ความตBองการ (3) การประเมินเพื่อเลือกวิธีการใน
การแกBปœญหา (4) การเลือกวิธีการเพิ่มเติมหรือตัวเลือกอื่น ๆ ในการแกBปœญหา (5) การพัฒนาตBนแบบและทดสอบ
50
ตารางที่ 2. 7 ขั้นตอนการเรียนรูBแบบสตีมศึกษา
Khamhaengpol, Sriprom,
and Chuamchaitrakool
Wannapiroon (2020)
Wannapiroon and
Petsangsri (2020)
ขั้นตอนการเรียนรู6 สรุป
(2021)
(2021)
การวิเคราะห7ปœญหา และวิเคราะห7ความ
P P P P P P
ตBองการ
การรวบรวมความคิดที่เกี่ยวขBองกับ
P P P P
สถานการณ7ของปœญหา
การสืบคBน กระบวนการออกแบบและการ
P P P P P
วางแผนในการแกBปœญหา
การประเมินเพื่อเลือกวิธีการในการ
P P
แกBปœญหา
การเลือกวิธีการเพิ่มเติมหรือตัวเลือกอื่น ๆ
P
ในการแกBปœญหา
การเชื่อมโยงความรูB บูรณาการความรูB P
การพัฒนานวัตกรรมหรือผลงานจาก
P P P P P P
ความรูBและแผนงานวางไวB
การสะทBอนคิด การสะทBอนผลการปฏิบัติ
และสิ่งที่ผูBเรียนไดBเรียนรูB และการ P P P P P P
ประเมินผล
การนำเสนอผลงาน P P P P P
จากการสังเคราะห7ขั้นตอนการสอนแบบสตีมศึกษา พิจารณาโดยใชBเกณฑ7ความสอดคลBองตั้งแตHรBอยละ 50
ขึ้นไป สามารถสรุปไดBดังนี้ (1) การวิเคราะห7ปœญหา และวิเคราะห7ความตBองการของปœญหา ซึ่งอาจมาจาก
สถานการณ7ที่ผูBสอนกำหนดหรือสำรวจจากผูBเรียนเพื่อกำหนดปœญหา (2) การรวบรวมความคิดที่เกี่ยวขBองกับ
53
2.3 งานวิจัยที่เกี่ยวข6องกับการเรียนรู6แบบสตีมศึกษา
Chun and Heo (2019) ไดBนำการสอนแบบสตีมศึกษามาใชBรHวมกับการเรียนรูBโดยการแกBปœญหาอยHาง
สรBางสรรค7 เพื่อพัฒนาการคิดแบบ Convergence thinking รวมถึงความสามารถในการแกBปœญหาในชีวิตประจำวัน
ของผูBเรียน ซึ่งผูBวิจัยไดBนำขั้นตอนของการเรียนรูBโดยการแกBปœญหาอยHางสรBางสรรค7ที่เนBนความสรBางสรรค7
(Creative) ปœ ญ หา (Problem) และการแกB ป œ ญ หา (Solving) มาเชื ่ อ มโยงกั บ บริ บ ทดB า นสตี ม ที ่ ป ระกอบดB ว ย
วิทยาศาสตร7 เทคโนโลยี การออกแบบวิศวกรรม ศิลปะและคณิตศาสตร7 พัฒนาเปPน Creative Convergence
Model 5 ขั้นตอน ดังนี้ (1) Understanding the challenge การทำความเขBาใจถึงประเด็นและภาระงานที่ผูBสอน
กำหนด (2) Generating ideas การสรBางความคิดที่หลากหลายสำหรับใชBในการแกBปœญหา (3) Preparing for
action การรวบรวมและจัดการขBอมูล วิเคราะห7ขBอมูล ผHานการใชBงานเทคโนโลยี โปรแกรมและอุปกรณ7เคลื่อนที่
สำหรับเตรียมความพรBอมในการนำไปปฏิบัติ นอกจากนี้ในขั้นตอนนี้ผูBเรียนจะไดBรับการสนับสนุนใหBมีการคิดที่
55
แรงจูงใจและการทำกิจกรรมของผูBเรียน รวมไปถึงสนับสนุนการแกBปœญหาของผูBเรียนในบริบทของระบบนิเวศดิจิทัล
ในการเรียนรูB ซึ่งผูBวิจัยสามารถมุHงเนBนทักษะของผูBเรียนจากการบูรณาการความรูBทางดBานวิทยาศาสตร7 เทคโนโลยี
คณิตศาสตร7 ศิลปะ มาใชBในการแกBปœญหาที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวันของผูBเรียนเพื่อใหBเกิดนวัตกรรมที่มีคุณคHาใน
สังคม โดยการนำ STEAM มาใชBเนBนบริบทของการนำไปใชBในการแกBปœญหาที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวันผHานระบุ
ปœญหา การสืบคBน การเชื่อมโยงขBอมูล การสรBางสรรค7 และการสะทBอนคิด มาใชBในระบบนิเวศการเรียนรูBแบบดิจิทัล
ที่มีองค7ประกอบที่มีชีวิต เชHน ผูBเรียน ผูBสอน การปฏิสัมพันธ7 เนื้อหาดิจิทัล ไดBแกH เครื่องมือสำหรับการเรียนรูB การ
สรBางผลงาน สารสนเทศตHาง ๆ และองค7ประกอบที่ไมHมีชีวิต เชHน ฮาร7ดแวร7 ซอร7ฟแวร7 ฐานขBอมูล
ผลการศึกษาพบวHาการนำ STEAM มาใชBรHวมกับเกมมิฟ«เคชัน สามารถพัฒนาความเปPนนวัตกรและการคิด
สรBางสรรค7ของผูBเรียนไดBในระดับสูง ซึ่งเมื่อเปรียบเทียบกับงานวิจัยกHอนหนBาที่มีการนำ STEAM มาใชBสามารถ
พัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนไดB หรือการนำแนวคิดเกมมิฟ«เคชันมาใชBจะสามารถสHงเสริมทักษะการทำงาน
เปPนทีมของผูBเรียน
Suciari, Lbrohim, and Suwono (2021) ไดBนำการสอนสตีมมาใชBรHวมกับการเรียนโดยใชBโครงงานเปPน
ฐานเพื ่ อพั ฒนาทั กษะการสื ่ อสารและความเขB าใจมโนทั ศน7 ใ นการเรี ยนรายวิ ชาชี ววิ ทยาของนั กเรี ยนระดั บ
มัธยมศึกษาตอนปลาย ซึ่งในการเรียนเรื่องระบบนิเวศในรูปแบบเดิมจะเปPนการบรรยายใหBความรูBจากครูผูBสอน
หรือการถามความคิดเห็นของผูBเรียนมากกวHาการใหBผูBเรียนมีสHวนรHวมในการทำกิจกรรม นอกจากนี้ทักษะการ
สื่อสารมีความจำเปPนในการเรียนรูBและสHงผลใหBผูBเรียนมีความเขBาใจเนื้อหาในการเรียนมากยิ่งขึ้น และจากการศึกษา
เอกสารและงานวิจัยของผูBวิจัยพบวHาการสอนแบบสตีมสามารถพัฒนาทักษะการคิดและการแกBปœญหาของผูBเรียนไดB
ดังนั้นในงานวิจัยนี้ผูBวิจัยไดBออกแบบกิจกรรมโดยแบHงผูBเรียนออกเปPน 2 กลุHม คือผูBเรียนในกลุHมทดลองที่มีการทำ
กิจกรรมโดยการออกแบบระบบนิเวศในน้ำแบบจำลองและการปลูกพืชบนผนัง ในขณะที่ผูBเรียนกลุHมควบคุมจะเปPน
การเรียนระบบนิเวศโดยใชBการบรรยายและการอภิปรายรHวมกัน ผูBวิจัยวัดทักษะการสื่อสารของผูBเรียนใน 6 มิติจาก
การสำรวจชิ้นงาน แบบฝ®กหัดและการนำเสนอโดยใชBเกณฑ7คะแนนรูบริคส7 ไดBแกH (1) การสื่อสารดBวยวาจา (2) การ
สื่อสารโดยการรับฟœง การอHานและการสำรวจ (3) การเขBาใจความหมาย (4) การใชBกลยุทธ7ในการสื่อสาร (5) การ
สื่อสารในวัตถุประสงค7เฉพาะ และ (6) ทักษะการนำเสนอ ผลการศึกษาพบวHา ผูBเรียนกลุHมทดลองมีทักษะการ
สื่อสารและความเขBาใจมโนทัศน7ในการเรียนรูBที่สูงขึ้น
Ozkan and Umdu Topsakal (2021) ไดBศึกษาผลของการใชBกระบวนการออกแบบ STEAM ที่มีตHอ
ความคิดสรBางสรรค7ดBาน Figural และ verbal ในนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาตอนตBน โดยใชBแบบทดสอบ
64
ผูBเรียนสรBางองค7ความรูBดBวยตนเองและการเรียนรูBรHวมกันของผูBเรียน ดังนั้นในการออกแบบผูBวิจัยไดBนำชุมชนของ
การสืบสอบ (community of inquiry) ที่ตอบโจทย7ทั้งมิติของการเรียนรูBดBวยตนเอง ดBานสังคม การสอน รHวมถึง
การทำงานและการเรียนรูBรHวมกันของผูBเรียน และมีการนำการประเมินผลทั้งในรูปแบบของการประเมินผลระหวHาง
เรียน (formative evaluation) และการประเมินผลเพื่อตัดสินผล (summative evaluation) มาใชBในการเรียน
การสอน ซึ่งการประเมินผลระหวHางเรียน (formative evaluation) จะพิจารณา 7 มิติ ไดBแกH วัตถุประสงค7 เนื้อหา
รูปแบบการสอน ภาระงานของผูBเรียน บทบาทของผูBสอน บทบาทของเทคโนโลยี และการประเมินผลในการเรียน
ออนไลน7
ผลการศึกษาพบวHา การออกแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบหBองเรียนกลับดBานเสมือน ทำใหBผูBเรียน
สามารถควบคุมการเรียนรูBของตนเองไดB การใหBผลป¬อนกลับและแนวทางในการทำกิจกรรมอยHางสม่ำเสมอจะชHวย
ใหBผูBเรียนเกิดการเรียนรูBอยHางมีประสิทธิภาพมากขึ้น การเป«ดโอกาสใหBผูBเรียนไดBแลกเปลี่ยนความคิดเห็น การ
อภิปรายผHานการใชB Padlet ใน online discussion forum ซึ่งสHงผลโดยตรงตHอการคิดและกระบวนการทางสังคม
ชHวยใหBผูBเรียนไดBแบHงปœนความคิดและเกิดความยึดมั่นผูกพันในการเรียน และผลจากการสอบถามผูBเรียนพบวHา
ผูBเรียนไมHรูBสึกโดดเดี่ยวในการเรียน เนื่องจากไดBแสดงความคิดเห็นรHวมกับผูBอื่น การเห็นกระบวนการเรียนของผูBอื่น
นอกจากนี้ในดBานของการประเมินผล ผูBวิจัยพบวHาการใหBผลป¬อนกลับและการประเมินผลระหวHางเรียน สHงผลตHอ
การเรียนรูBของผูBเรียนมากกวHาการประเมินผลเพื่อตัดสิน
Wannapiroon and Petsangsri (2020) ไดBนำสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบหBองเรียนกลับดBานมาใชB
รHวมกับการสอนแบบสตีมศึกษาและแนวคิดเกมิฟ«เคชันในการพัฒนาการคิดสรBางสรรค7และการสรBางนวัตกรรมของ
ผูBเรียนในระดับอุดมศึกษา ซึ่งหBองเรียนกลับดBานมีจุดเดHนในดBานของการที่ผูBเรียนสามารถเรียนรูBดBวยตนเองผHานการ
ดูวิดีโอ การรวบรวมขBอมูล ตกตะกอนความคิด และสามารถทบทวนความรูBไดBตามความตBองการของผูBเรียน โดย
ผูBเรียนสามารถนำเสนอผลการศึกษาไดBหลากหลายรูปแบบ เชHน การสะทBอนคิดผHานการเลHาเรื่องดิจิทัล เพื่อใหB
ผูBสอนไดBประเมินและใหBผลป¬อนกลับแกHผูBเรียน นอกจากนี้จากการศึกษางานวิจัยที่เกี่ยวขBองกับสตีมศึกษาสามารถ
พัฒนาการคิดสรBางสรรค7 การสืบสอบ การอภิปราย ทักษะการโตBแยBง การแกBปœญหา และการทำงานรHวมกันของ
ผูBเรียน ซึ่งประกอบดBวย 5 ขั้นตอน ไดBแกH (1) ขั้นตอนการสืบสอบ เปPนขั้นตอนของการตั้งคำถาม เลือกหัวขBอที่เปPน
ปœญหาที่ตBองการแกBปœญหา (2) ขั้นของการสำรวจ เปPนขั้นตอนของการวางแผนเพื่อเลือกหัวขBอที่ศึกษา อาจใชBการ
แบบสำรวจเพื่อดูแนวโนBมของหัวขBอที่ตBองการศึกษา (3) การเชื่อมโยง เปPนขั้นตอนของการบูรณาการความรูBดBาน
ตHาง ๆ (4) ขั้นตอนการสรBางสรรค7 โดยการพัฒนานวัตกรรมจากความรูBที่ไดBศึกษาและวางแผนไวB และ (5) ขั้นตอน
66
รับผลปŽอนกลับเพื่อนำไปใช6ในการพัฒนาปรับปรุงผลงานหรือกระบวนการของตนเองให6มีประสิทธิภาพมากขึ้น
เปดโอกาสให6ผู6เรียนสามารถลองผิดลองถูกระหวAางทำกิจกรรม ซึ่งตอบโจทย)การสอนในรูปแบบสตีมศึกษา
เพื่อพัฒนาความคิดสร6างสรรค)ของผู6เรียน
จากแนวคิดของการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เปxนฐาน สามารถสรุปได6
วAา เปxนวิธีการสอนที่มีการนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับทางวิทยาศาสตร)มาใช6ในการเรียนการสอน ซึ่ง
อาจอยูAในรูปของวิธีการสอนหรือกลยุทธ)การสอน หรือนำมาใช6เปxนบริบทในการเรียนรู6 ซึ่งประเด็นทางสังคมที่
เกี่ยวเนื่องกับทางวิทยาศาสตร)เปxนประเด็นที่มีความขัดแย6ง เปxนที่ถกเถียง หรือเปxนป‰ญหา (ill-structured
problem) ในสังคมป‰จจุบัน สAงเสริมให6ผู6เรียนบูรณาการความรู6และทักษะ เพื่อใช6ในการแก6ป‰ญหาผAานการ
พิจารณาในมุมมองที่หลากหลาย ทั้งบริบททางด6านวิทยาศาสตร)และบริบททางด6านสังคม เชAน การเมือง
วัฒนธรรม เศรษฐกิจ จริยธรรม เปxนต6น ซึ่งการนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับทางวิทยาศาสตร)มาใช6
สามารถพัฒนาทักษะ การคิด การรู6วิทยาศาสตร) การรู6สื่อ ความสร6างสรรค)ของผู6เรียนได6 ซึ่งเมื่อพิจารณาใน
บริบทของการสอนสเต็มพบวAาการนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับทางวิทยาศาสตร)สามารถพัฒนาทักษะ
การแก6ป‰ญหาและการรู6วิทยาศาสตร)ของผู6เรียนผAานการใช6กระบวนการออกแบบทางวิศวกรรม นอกจากนี้เมื่อ
พิจารณาเชื่อมโยงกับการสอนสตีมพบวAา ได6มีงานวิจัยกลAาวถึงการสอนสตีมวAา ควรมีการนำบริบททางด6าน
สังคม ความแตกตAางทางด6านวัฒนธรรม ภูมิหลังของผู6เรียนมาใช6ในการสอน เนื่องจากสAงผลตAอกระบวนการ
คิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร) และถึงแม6การสอนสตีมจะเน6นการเรียนรู6ในสถานการณ)ที่เกี่ยวข6องกับ
ชีวิตประจำวันของผู6เรียน แตAการมิติทางด6านสังคมมาใช6สามารถการสร6างแรงจูงใจในการเรียนและพัฒนา
ความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของผู6เรียนได6 (de Vries, 2021)
3.2 ขั้นตอนของการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)
Kim, Ko, and Lee (2020) กลHาวถึงขั้นตอนของการนำการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับ
ทางวิ ท ยาศาสตร7 โดยเนB น การสอนแบบชุ ม ชนเปP น ฐาน (Community-based socioscientific issues)
ประกอบดBวย 4 ขั้นตอน ดังนี้
1) การสรBางความตระหนัก (Recognition) จากการที่ผูBเรียนมีการสืบคBนขBอมูลที่เกี่ยวขBองกับประเด็นที่
ผูBสอนกำหนดรวมถึงการสืบคBนขBอมูลหรือเก็บขBอมูลจากชุมชน
2) การสำรวจ (Exploration) การสืบคBนขBอมูล การทำการทดลอง เพื่อศึกษาความรูBพื้นฐานและทำความ
เขBาใจในประเด็นที่เกี่ยวขBอง เพื่อนำไปใชBในการแกBปœญหา
3) การแบHงปœน (Sharing) การที่ผูBเรียนมีการแบHงปœนขBอมูล ความรูB แนวทางในการแกBปœญหาในชั้นเรียน
และในชุมชน ผHานการแลกเปลี่ยนขBอมูล อภิปรายแสดงความคิดเห็นรHวมกัน
71
ภาพที่ 2. 12 ขั้นตอนการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7
(Sadler, Friedrichsen, and Zangori, 2019)
จากการศึกษาขั้นตอนการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 สามารถสรุปไดBดังนี้
ตารางที่ 2. 9 ตารางสังเคราะห7ขั้นตอนการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7
Kim, Ko, and Lee (2020)
Sadler, Friedrichsen,
Songer and Ibarrola
(2021)
ขั้นตอนการเรียนรู6 สรุป
การกำหนดปœญหา P P P P
74
Sadler, Friedrichsen,
Songer and Ibarrola
(2021)
ขั้นตอนการเรียนรู6 สรุป
การสืบคBนขBอมูลที่เกี่ยวขBองกับประเด็นทาง P P P P P
สังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7
พิจารณาถึงความสำคัญหรือสิ่งที่ตBองตระหนัก P P P P
ของปœญหาและการวิเคราะห7ขBอมูล
การสำรวจ ศึกษาความรูBพื้นฐานและทำความ P P P P P
เขBาใจในประเด็นที่เกี่ยวขBอง เพื่อนำไปใชBใน
การแกBปœญหา
นำกระบวนการออกแบบทางวิศวกรรมมาใชB P
ในการแกBปœญหา
การแบHงปœนขBอมูล ความรูB แนวทางในการ P P P P P
แกBปœญหา ผHานการแลกเปลี่ยนขBอมูล
อภิปรายแสดงความคิดเห็นรHวมกัน
การจัดลำดับความสำคัญและจัดกลุHมของ P
ความคิดในการแกBปœญหา
การเลือกวิธีการที่ดีที่สดุ ในการแกBปœญหา P P P P
การลงมือปฏิบัติ (Action-taking) หรือ P P P P P P
นำเสนอผลการศึกษา
การประเมินผล P P P P
จากการสังเคราะห7ขั้นตอนการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 พิจารณาโดยใชB
เกณฑ7ความสอดคลBองตั้งแตHรBอยละ 50 ขึ้นไป สามารถสรุปขั้นตอนไดBดังนี้ (1) การสืบคBนขBอมูลที่เกี่ยวขBองกับ
ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 เพื่อกำหนดปœญหาหรือหัวขBอที่ตBองการศึกษา (2) การวิเคราะห7
ขBอมูลโดยพิจารณาถึงความสำคัญหรือสิ่งที่ตBองตระหนักของปœญหา ทั้งในมิติทางดBานวิทยาศาสตร7และสังคม (3)
75
3.3 งานวิจัยที่เกี่ยวข6องกับการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)
Yoon, Shim, and Noushad (2019) ไดBนำการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมทีเ่ กีย่ วเนือ่ งกับวิทยาศาสตร7
มาใชBรHวมกับโมบายแอพลิเคชันโดยใชBวิธีการวิจัยเชิงออกแบบในการพัฒนาฟœงก7ชันในแอพลิเคชัน อยHางไรก็ตามใน
การปฏิบัติทางวิทยาศาสตร7เพื่อนำความรูBไปประยุกต7ใชBในเชิงปฏิบัติ รวมถึงการสรBางแรงจูงใจในการเรียนรูBเนื้อหา
ผHานการใชBเครื่องมือตHาง ๆ มีความยากในการออกแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBที่สHงเสริมใหBผูBเรียนเรียนรูBใน
สถานการณ7จริง ดังนั้นในงานวิจัยนี้ผูBวิจัยจึงนำการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชB
เปPนบริบทในการเรียนรูBของผูBเรียนในระดับมัธยมศึกษาตอนตBนรHวมกับการใชBโมบายแอพลิเคชันที่ใหBผูBเรียนสามารถ
ควบคุมการเรียนรูBของตนเองและออกแบบกิจกรรมในการเรียนรูBดBวยตนเองผHานการโปรแกรม App Inventor ที่มี
ลักษณะคลBายกับโปรแกรม Scratch เพื่อใหBผูBเรียนสรBาง code ในการสรBางแอพลิเคชันเพื่อแกBปœญหาสิ่งแวดลBอม
หรือประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 โดยผูBวิจัยแบHงโมดูลออกเปPน 3 โมดูล ประกอบดBวย (1) การใหB
ผูBเรียนเรียนรูBเกี่ยวกับการใชBงานโปรแกรม (2) การสำรวจการประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7ที่เปPน
ความทBาทายของโลก เชHน ปœญหาขยะลBน ภาวะโลกรBอน การเกิดพายุ เปPนตBน โดยใหBผูBเรียนรHวมกันระดมความคิด
เพื่อเลือกหัวขBอที่เกี่ยวขBองกับชุมชนหรือสิ่งที่อยูHใกลBตัวของผูBเรียน เพื่อสรBางตBนแบบโดยการใชB code ใน
แอพลิเคชัน และ (3) การทดสอบระบบและนำเสนอผลการศึกษาของผูBเรียน ผูBวิจัยเก็บขBอมูลจากการใชBแบบ
สำรวจ การสัมภาษณ7และคำถามปลายเป«ดเกี่ยวกับประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7และโปรแกรมใน
แอพลิเคชัน ผลการศึกษาพบวHา การนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBรHวมกับโมบาย
แอพลิเคชันสามารถสรBางแรงจูงใจในการเรียนของผูBเรียนไดB แตHเมื่อผูBเรียนลงมือสรBางโปรแกรมพบวHามีการคำนึงถึง
การแกBไขประเด็นทางสังคมนBอยลง โดยผูBวิจัยกลHาววHาสาเหตุหนึ่งอาจมาจากากรที่ผูBวิจัยใหBผูBเรียนศึกษาวิธีการใชB
โปรแกรมโดยไมHไดBอธิบายแนวคิดแบบ computational ใหBกับผูBเรียน
Herman, Newton, and Zeidler (2021) ไดB น ำการสอนโดยใชB ป ระเด็ น ทางสั ง คมที ่ เ กี ่ ย วเนื ่ อ งกั บ
วิทยาศาสตร7แบบการลงพื้นที่ (Place-based socioscientific issues) มาใชBในการพัฒนาความเขBาใจในบริบท
76
ทางดB านประเด็ นทางสั งคมที ่ เกี ่ ยวเนื ่ องกั บวิ ทยาศาสตร7 ประกอบดB วย (1) มิ ติ ทางดB านระบบนิ เวศของโลก
(Ecological worldviews) เชHน การพัฒนาอยHางยั่งยืน (2) มิติทางดBานสังคมและจริยธรรม (Social and Moral
compassion) (3) ความรั บ ผิ ด ชอบในประเด็ น ทางสั ง คมที ่ เ กี ่ ย วเนื ่ อ งกั บ วิ ท ยาศาสตร7 (Socioscientific
accountability) เชHน ความรับผิดชอบ ความตั้งใจในการปฏิบัติ และ (4) หลักฐานทางวิทยาศาสตร7 (Scientific
Evidence Views) โดยสาเหตุของการนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBในการสอน เนื่องจาก
ในการสอนวิทยาศาสตร7สHวนใหญH ผูBเรียนอาจไดBรับประสบการณ7ในการเรียนแบบสเต็ม (STEM) ที่ขาดการเชื่อมโยง
ระหวHางเนื้อหาและการปฏิบัติ ถึงแมBวHาการสอนสเต็มแจมีการพิจารณาในดBานของสังคม จริยธรรมและวัฒนธรรม
ดังนั้นการนำการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBจะชHวยใหBผูBเรียนสามารถเขBาใจ
มโนทัศน7ทางวิทยาศาสตร7 ธรรมชาติทางวิทยาศาสตร7 และบริบททางสังคมที่เชื่อมโยงกับชีวิตจริง อยHางไรก็ตามใน
การศึกษางานวิจัยที่เกี่ยวขBองกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBในบริบทของ
ชีวิตจริงหรือสถานการณ7จริง ที่ผูBเรียนไดBมีปฏิสัมพันธ7กับบุคคลที่ไดBรับผลกระทบโดยตรงคHอนนขBางนBอย ผูBวิจัยจึง
ออกแบบการเรียนที่เนBนใหBผูBเรียนไดBลงพื้นที่ ในที่นี้คือ Greater Yellowstone Area ในสหรัฐอเมริกา ในเด็กอายุ
19-24 ปm ที่มาจากหลากหลายสาขา เชHน ชีววิทยา พยาบาล นิติศาสตร7 และสาขาดนตรี เพื่อใหBผูBเรียนไดBสืบคBน
ขBอมูล ลงพื้นที่สัมภาษณ7ผูBที่มีสHวนเกี่ยวกับกับพื้นที่ที่ศึกษา เพื่อนำไปสูHการออกแบบจัดการกับประเด็นทางสังคมที่
เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 ผลการศึกษาพบวHาผูBเรียนมีความเขBาใจประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7ที่
ดีขึ้น ทั้งในดBานความรูB จริยธรรม ความรับผิดชอบ การปฏิบัติ และการหาวิธีในการพัฒนาอยHางยั่งยืน
Klaver and Walma van der Molen (2021) ไดBพัฒนาแบบสอบถามเกี่ยวกับทัศนคติของผูBเรียนที่มีตHอ
ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 โดยใชBการเคราะห7องค7ประกอบเชิงสำรวจและการวิเคราะห7
องค7ประกอบเชิงยืนยันในผูBเรียนระดับประถมและมัธยมศึกษา จำนวน 1,370 คน เนื่องจากการศึกษางานวิจัยที่นำ
ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBในการเรียนการสอน ในประเด็นที่มีความซับซBอน หรือตBองใชB
ความรูBทางเทคโนโลยีมาชHวยในการแกBไขปœญหา สามารถพัฒนาความเปPนพลเมืองโลก การรูBวิทยาศาสตร7 จากการ
แลกเปลี่ยนความคิดเห็น การอภิปราย การสืบสอบและการแกBไขปœญหาของผูBเรียนในการทำกิจกรรม ซึ่งผลการ
วิ เคราะห7 ขB อมู ลเกี ่ ยวกั บองค7 ประกอบในการวั ดทั ศคติ ของผู B เรี ยนที ่ มี ตH อประเด็ นทางสั งคมที ่ เกี ่ ยวเนื ่ องกั บ
วิ ท ยาศาสตร7 พ บวH า ประกอบดB ว ย 9 องค7 ป ระกอบ ไดB แ กH (1) ความสั ม พั น ธ7 ก ั บ องค7 ก รหรื อ สถาบั น ตH า ง ๆ
(Relevance Institutions) ระดับความเชื่อของผูBเรียนเกี่ยวกับบทบาทขององค7กรหรือสถาบันในการแกBปœญหา
ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 (2) ความสัมพันธ7สHวนบุคคล (Personal Relevance) ระดับความ
77
เชื่อของผูBเรียนเกี่ยวกับบทบาทของตนเองในการแกBปœญหาประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 (3)
ความสัมพันธ7กับโรงเรียน (Relevance School) ระดับความเชื่อของผูBเรียนเกี่ยวกับความสำคัญของการนำ
ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาเรียนในโรงเรียน (4) ความสัมพันธ7ระหวHางวิทยาศาสตร7และ
เทคโนโลยี (Relevance Science and Technology) ระดับความเชื่อของผูBเรียนวHาวิทยาศาสตร7และเทคโนโลยี
สามารถแกBปœญหาประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 (5) ความรูBสึกทางบวก (Positive Feeling)
ความรูBสึกทางบวกของผูBเรียนที่มีตHอประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 (6) ความตระหนัก (Concern)
ระดับความวิตกกังวลเกี่ยวกับประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7ของผูBเรียน (7) ความเชื่อมั่นในตนเอง
(Self-Efficacy) ความเชื่อมั่นในการจัดการกับแกBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7ของผูBเรียน (8)
Collective Efficacy ความเชื่อมั่นในการจัดการกับแกBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7ในชั้นเรียน
และ (9) การขึ้นกับผูBอื่น (Dependency on Others) การที่ผูBเรียนรูBสึกถึงการขึ้นกับผูBอื่นในการจัดการกับความ
ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7
Kim, Ko, and Lee (2020) ไดBนำการสอนโดยใชBชุมชนเปPนฐานเกี่ยวกับประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับ
วิทยาศาสตร7 เพื่อพัฒนาลักษณะของความเปPนพลเมืองของผูBเรียน ในดBานของความรับผิดชอบ ทัศนคติ มิติดBาน
สังคมและจริยธรรมที่มีตHอสิ่งแวดลBอม ซึ่งผูBวิจัยไดBทำการทดลองกับผูBเรียนในระดับมัธยมศึกษาตอนตBน โดยการใหB
ผูBเรียนไดBมีการลงพื้นที่ในชุชนเพื่อเก็บขBอมูลกับผูBเชี่ยวชาญในชุมชน รวมถึงคนในชุมชน เพื่อหาแนวทางในการ
แกBไขปœญหา ภายใตBหัวขBอที่นักวิจัยกำหนดซึ่งเปPนประเด็นที่เกี่ยวขBองกับผูBเรียนในชุนชนหรือสถานการณ7ในชุมชน
ของผูBเรียน ไดBแกH สัตว7ที่ถูกทอดทิ้ง ปœญหามลพิษทางอากาศ เชHน ฝุ´น PM 2.5 และเรื่องของการรีไซเคิล โดยแบHง
ขั้นตอนในการเรียนรูBออกเปPน 4 ขั้นตอนเพื่อใหBผูBเรียนเรียนรูBและทำกิจกรรมทั้งในโรงเรียนและภายนอกหBองเรียน
ประกอบดBวย (1) การสรBางความตระหนัก (Recognition) จากการที่ผูBเรียนมีการสืบคBนขBอมูลที่เกี่ยวขBองกับ
ประเด็นที่ผูBสอนกำหนดรวมถึงการสืบคBนขBอมูลหรือเก็บขBอมูลจากชุมชน (2) การสำรวจ (Exploration) การสืบคBน
ขBอมูล การทำการทดลอง เพื่อศึกษาความรูBพื้นฐานและทำความเขBาใจในประเด็นที่เกี่ยวขBอง เพื่อนำไปใชBในการ
แกBปœญหา (3) การแบHงปœน (Sharing) การที่ผูBเรียนมีการแบHงปœนขBอมูล ความรูB แนวทางในการแกBปœญหาในชั้นเรียน
และในชุมชน ผHานการแลกเปลี่ยนขBอมูล อภิปรายแสดงความคิดเห็นรHวมกัน และ (4) การลงมือปฏิบัติ (Action-
taking) การเลือกวิธีการที่ดีที่สุดในการปฏิบัติในประเด็นหรือสถานการณ7ที่เกี่ยวกับในชุมชน ผลการศึกษาพบวHา
ผูBเรียนมีลักษณะของความเปPนพลเมืองของผูBเรียน ในดBานของความรับผิดชอบ ทัศนคติ มิติดBานสังคมและจริยธรรม
ที่มีตHอสิ่งแวดลBอมที่สูงขึ้น
78
เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มีความคลBายกับการสอนโดยใชBกรณีศึกษาเปPนฐานในบริบทของการนำความรูBและ
เนื้อหาทางวิทยาศาสตร7มาใชBในสถานการณ7จริงตามแนวคิดการเรียนรูBแบบคอนสตรัคติวิสต7 ซึ่งผูBวิจัยไดBออกแบบ
การเรียนการสอนโดยใชBกฎในการออกแบบดังนี้ (1) การพัฒนาการเรียนรูBโดยเนBนบริบทที่เกี่ยวขBองกับเหตุการณ7
ในชีวิตประจำวันของผูBเรียน (2) การออกแบบการเรียนรูBที่สHงเสริมใหBผูBเรียนไดBรับประสบการณ7ทางสังคม (3) การ
ออกแบบการเรียนรูBที่เนBนใหBผูBเรียนแสดงความคิดและมีมุมมองที่หลากหลาย (4) สรBางโอกาสใหBผูBเรียนไดBสะทBอน
ความคิด และ (5) สนับสนุนใหBผูBเรียนคิดในประเด็นที่มีความขัดแยBง จากนั้นพัฒนาขั้นตอนการเรียนรูBออกเปPน 4
ขั้นตอน ดังนี้ (1) การสืบสอบ (Inquiry Focus) เนBนการเรียนรูBในสถานการณ7จริงและมีความเกี่ยวขBองกับผูBเรียน
(2) พิจารณาในดBานพื้นที่และเวลา (Space and Time for Consideration) การวบรวมความคิดในมุมมองที่
หลากหลายผHานการอภิปรายแลกเปลี่ยนความคิดเห็นรHวมกันแบบออนไลน7ของผูBเรียน เพื่อหาแนวทางในการ
แกB ปœ ญหา (3) การออกแบบแนวทางในการแกB ปœ ญหา (Active participation in learning) ผH านการอภิ ปราย
รHวมกันในชั้นเรียนและการทำงานรHวมกันของผูBเรียน และ (4) การสังเคราะห7ความคิดและการปฏิบัติ โดยการ
สะทBอนคิดเพื่อหาแนวทางในการแกBปœญหาที่ดีที่สุดของผูBเรียน ซึ่งผลการศึกษาพบวHาการสอนโดยการนำประเด็น
ทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBสามารถชHวยใหBผูBเรียนเขBาใจเนื้อหาและมีแรงจูงในการเรียนมากขึ้นจาก
การเรียนรูBในสถานการณ7จริงและการอภิปรายรHวมกันของผูBเรียน
Lee and Yang (2019) ไดBศึกษาการออกแบบกิจกรรมโดยการใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับ
วิทยาศาสตร7ในการสอนวิทยาศาสตร7ของครูผูBสอนผHานการใชBวิจัยในชั้นเรียนแบบรHวมมือ ซึ่งครูผูBสอนที่รHวม
โครงการยังไมHมีประสบการณ7ในการนำรูปแบบการสอนนี้มาใชBในชั้นเรียน จำนวน 2 คน ผูBวิจัยมีการใหBคำปรึกษา
ปละคำแนะนำจากการเก็บขBอมูลจากการประชุมรHวมกับครูผูBสอน เพื่อใหBครูผูBสอนมีการพัฒนาแผนการจัดการ
เรียนรูBและการสะทBอนคิดจากการนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBในการสอน และเก็บขBอมูล
จากการอัดวิดีทัศน7การสอนในชั้นเรียน เพื่อดูการทำกิจกรรมและการอภิปรายรHวมกันในชั้นเรียนของผูBเรียนและ
แบบฝ®กหัดของผูBเรียน โดยหัวขBอที่ครูผูBสอนเลือกไดBแกH การพัฒนาพื้นที่วHาง (ในประเทศเกาหลีใตB) การปลูกถHาย
อวัยวะ และภาวะโลกรBอน ซึ่งสอดคลBองกับมาตรฐานการเรียนรูBวิทยาศาสตร7ของประเทศเกาหลีใตB และในการทำ
วิจัยในชั้นเรียนแบบรHวมมือ มีขั้นตอนดังนี้ (1) การออกแบบแผนการจัดเรียนรูBที่มีการนำประเด็นทางสังคมที่
เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชB ครั้งที่ 1 (2) การนำแผนการจัดการเรียนรูBไปใชB (3) สะทBอนผลการนำไปใชBและ
พัฒนาปรับปรุง (4) นำไปใชBใหมH (5) ออกแบบแผนการจัดการเรียนรูB ครั้งที่ 2 (6) การนำแผนการจัดการเรียนรูBไป
83
สามารถพัฒนาการรูBวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนไดB อยHางไรก็ตามการนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7
มาใชBในการสอนในชั้นเรียนอาจมีขBอจำกัดบางสHวน เชHน เวลาไมHเพียงพอในการทำกิจกรรม ขาดความรูBดBานวิธีการ
สอน หรือสื่อการสอนไมHเพียงพอ ทำใหBการสอนในรูปแบบนี้ถือเปPนความทBาทายที่สำคัญของการสอนวิทยาศาสตร7
จากากรทบทวนวรรณกรรมของผูBวิจัยพบวHา ประเด็นที่ถูกนำมาใชBในการทำกิจกรรม ไดBแกH ภาวะโลกรBอน พันธุ
วิศวกรรม การตัดตHอพันธุกรรม การปลูกถHายอวัยวะ เปPนตBน นอกจากนี้งานวิจัยสHวนใหญHใหBความสำคัญกับ
ธรรมชาติของวิทยาศาสตร7 แตHยังขาดการนำการสอนไปใชBในชั้นเรียน ผลการวิเคราะห7ขBอมูลของผูBวิจัยพบวHาการ
นำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชB ประกอบดBวย (1) ดBานการรับรูB เนBนการรับรูBคุณคHา การรูB
วิทยาศาสตร7ของผูBเรียน (2) ความทBาทาย ทั้งในระดับผูBสอน ผูBเรียน โรงเรียน ชุมชนและสังคม เนBนในดBานของ
ความรHวมมือของผูBที่เกี่ยวขBอง ทักษะระดับความเขBาใจของผูBเรียน และ (3) กลยุทธ7ที่ใชB เชHน การนำประเด็นทาง
สังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาเปPนสHวนหนึ่งของมาตรฐานการเรียนรูBในหลักสูตร การออกแบบกิจกรรมการ
เรียนรูB เชHน การอภิปราย การทำงานเปPนกลุHม การแกBปœญหา การโตBแยBง การใชBคำถาม เปPนตBน หรือการพัฒนาสื่อ
การเรียนรูBในการนำเสนอขBอมูล เชHน วารสาร สื่อสังคม บทความ หรือเรื่องราวสHวนบุคคล เปPนตBน
Sadler, Friedrichsen, and Zangori (2019) ไดBนำเสนอกรอบแนวคิดสำหรับการนำประเด็นทางสังคมที่
เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBในการสอนรHวมกับการเรียนโดยใชBแบบจำลองเปPนฐาน (Model based learning)
ซึ่งการนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เปPนวิธีสอนที่เกี่ยวขBองกับการนำประเด็นทางสังคมมาใชB
เปPนบริบทหลักของการจัดกิจกรรม ที่ชHวยใหBผูBเรียนเกิดการเรียนรูBอยHางมีความหมายในการเชื่อมโยงความคิดทาง
วิ ทยาศาสตร7 กั บเงื ่ อนไขทางสั ง คม โดยผู B ว ิ จั ยเสนอขั้ นตอนของการสอนทั ้ ง หมด 3 ระยะ ประกอบดB ว ย (1)
Encounter Focal Issue การใหB ผ ู B เ รี ย นสื บ คB น หรื อ ผู B ส อนกำหนดประเด็ น ที่ ม ี ก ารเชื ่ อ มโยงกั บ แนวคิ ด ทาง
วิทยาศาสตร7และการเชื่อมโยงกับความตระหนักทางสังคม (2) Develop การพัฒนาซึ่งเปPนการนำแนวคิดทาง
วิทยาศาสตร7มาใชBในการปฏิบัติ (Science Practices) รวมกับการใหBเหตุผลทางสังคมและวทยาศาสตร7 (Socio-
scientific reasoning) ในบริบทดBานประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 และ (3) Synthesize การ
สังเคราะห7ความคิด การปฏิบัติ หรือการใหBเหตุผลในการแกBปœญหาผHานการทำกิจกรรม ซึ่งกระบวนการทั้ง 3 ระยะ
นี้มีความสอดคลBองกับการปฏิบัติในทางวิศวกรรมในการสืบคBน ทดลองเพื่อใชBในการแกBปœญหาซึ่งตBองบูรณาการทั้ง
ความรูBและทักษะของผูBเรียน สำหรับการนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBรHวมกับการสอน
โดยใชBแบบจำลองเปPนฐาน ผูBวิจัยนำเสนอองค7ประกอบที่สำคัญสำหรับใชBเปPนแนวทางในการเรียนการสอน
ประกอบดBวย (1) การสำรวจปรากฏการณ7ทางวิทยาศาสตร7 (Explore Underlying Scientific Phenomena) โดย
88
การใหBโอกาสผูBเรียนในการสำรวจปรากฏการณ7ทางวิทยาศาสตร7ที่เกี่ยวขBองกับประเด็นทางสังคมที่เผชิญอยูHใน
ปœจจุบัน เกี่ยวขBองกับประสบการณ7ในชีวิตประจำวัน การสังเกต และประเด็นที่มีความซับซBอนเกี่ยวขBองกับขBอมูล
ภาพ หรือผูBที่มีสHวนไดBสHวนเสียอื่น ๆ หรือความสนใจของผูBเรียน (2) Engage in Scientific Modeling การใหB
ผูBเรียนใชBแบบจำลองและความรูBทางวิทยาศาสตร7สูHการปฏิบัติ ผHานการพัฒนา ใชB ประเมินผลและปรับปรุงโมเดล
ของตนเอง ซึ่งจะสะทBอนใหBเห็นถึงแนวคิดของผูBเรียนที่สามารถปรับเปลี่ยนไดBระหวHางการทำกิจกรรม (3)
Consider Issue System Dynamics การใหBผูBเรียนพิจารณามิติทางดBานวิทยาศาสตร7และองค7ประกอบทางดBาน
สังคม เชHน การเมือง เศรษฐกิจ จริยธรรม เปPนตBน โดยพิจารณาถึงผลกระทบ การมีปฏิสัมพันธ7ของระบบ (4)
Employ Information and Media Literacy Strategies เนื่องจากในการสืบคBนขBอมูลเกี่ยวกับประเด็นทางสังคม
ที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7ในปœจจุบันมีการนำเสนอขBอมูลผHานสื่อเปPนจำนวนมาก รวมถึงการสืบเสาะหาความคิด
ใหมH ๆ ดังนั้นควรพัฒนาการรูBสื่อและสารสนเทศแกHผูBเรียนในการประเมินความนHาเชื่อถือขBอมูล (5) Compare and
Contrast Multiple Perspectives การใหBผูBเรียนมองใหBหลากหลายมุมถึงประเด็นขBอขัดแยBงตHาง ๆ ของผูBที่มีสHวน
เกี่ยวขBอง เพื่อใหBผูBเรียนไดBฝ®กการคิดที่หลากหลาย และ (6) Elucidate own Position/Solution ในการนำเสนอ
ความคิด แนวทางในการแกBปœญหาของผูBเรียน ซึ่งทั้ง 6 องค7ประกอบนี้ผูBสอนสามารถนำไปใชBในการออกแบบโดยไทH
จำเปPนตBองเรียงตามลำดับ มีความเปPนพลวัตในการนำไปใชB
Ke et al. (2021) ไดBนำโมเดลหลากหลายรูปแบบมาใชBในการพัฒนาการรูBวิทยาศาสตร7ในบริบทของ
ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 เนื่องจากการรูBวิทยาศาสตร7มีความสัมพันธ7กับชีวิตประจำวันและ
สังคม การนำโมเดลหลากหลายรูปแบบมาใชBจะชHวยใหBผูBเรียนไดBใชBความรูBและทักษะที่เหมาะสมกับการจัดการ
ปœญหาที่มีความซับซBอน ซึ่งงานวิจัยนี้ผูBวิจัยเลือกใชBโมเดลทั้งหมด 4 โมเดล และนำการสอนประเด็นทางสังคมที่
เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 ในเรื่องของ COVID-19 มาใชBเปPนบริบทของการเรียนรูB และจากการศึกษางานวิจัยกHอน
หนBาพบวHาการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 ผูBเรียนไมHเพียงพิจารณาในมิติทางดBาน
วิทยาศาสตร7เพียงเทHานั้น แตHตBองพิจารณาในมิติทางสังคมเพื่อหาแนวทางในการแกBไขปœญหาตHาง ๆ ชHวยใหBผูBเรียน
ไดBบูรณาการความรูB การปฏิบัติ ทักษะการใหBเหตุผล และความคิดเกี่ยวกับธรรมชาติทางวิทยาศาสตร7 และเมื่อ
พิจารณาถึงโมเดลที่นำมาใชBในการสอน ผูBวิจัยไดBนำโมเดลทางวิทยาศาสตร7 สำหรับใชBในการอธิบายหรือคาดคะเน
ระบบหรือปรากฏการณ7ตHาง ๆ ทางวิทยาศาสตร7 ซึ่งประกอบดBวย (1) Mechanistic models เปPนโมเดลที่ใชBใน
การอธิบายถึงปรากฏการณ7ที่เกิดขึ้นวHาเกิดขึ้นเพราะเหตุใดและเกิดขึ้นไดBอยHางไร โดยตัวอยHางของการนำโมเดลนี้
มาใชBในชั้นเรียนวิทยาศาสตร7 เชHน การใชBโปรแกรม Scratch บนพื้นฐานของความรูBและประสบการณ7สHวนบุคคล
89
4. ความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
4.1 แนวคิดของการคิดสร6างสรรค)
ทักษะการคิดสรBางสรรค7เปPนความสามารถของบุคคลในการสรBางความคิดใหมH ความเปPนไปไดBใหมH ๆ
รวมถึ ง สิ ่ ง ประดิ ษ ฐ7 ใ หมH ๆ ซึ ่ ง เปP น สิ ่ ง ที่ ช ิ ้ น งาน ความคิ ด หรื อ เปP น ความคิ ด เชิ ง นามธรรมก็ ไ ดB ประกอบดB ว ย
2 องค7 ประกอบหลั ก คื อ เปP นสิ ่ ง ใหมH (novelty) มี ประโยชน7 และมี ความเหมาะสม (appropriateness) (Gu,
Dijksterhuis, and Ritter, 2019; Sun, Wang, and Wegerif, 2020; Ozkan and Umdu Topsakal, 2021; Koc
and Buyuk, 2021) นำไปสูHการสรBางนวัตกรรมเพื่อพัฒนาเศรษฐกิจ (Yang et al., 2019) รวมถึงเปPนสิ่งที่มีคุณคHา
ตHอโลกและมีวิธีการที่เฉพาะหรือเปPนเอกลักษณ7ในการแกBปœญหา โดยความคิดสรBางสรรค7แบHงออกเปPน 4 ดBาน ไดBแกH
(1) การคิดคลHอง (Fluency) เปPนความสามารถในการสรBางความคิดหรือแนวทางในการแกBปœญหาในไดBจำนวนมาก
(2) คิดยืดหยุHน (Flexibility) การคิดที่สามารถจำแนกประเภทหรือเกณฑ7ที่หลายหลาย การจัดกลุHมของคำตอบที่
หลากหลาย (3) ความแปลกใหมHหรือความคิดริเริ่ม (Originality) ความสามารถในการสรBางความคิดที่แปลกใหมH
และ (4) การคิดละเอียดลออ (Elaboration) เปPนการคิดที่มีการใหBรายละเอียดเปPนขั้นตอน (Dwikoranto et al.,
2020)
ความสัมพันธ)ระหวAางการคิดสร6างสรรค)และการคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
Oh (2021) กลHาววHาในการเรียนทฤษฎีทางวิทยาศาสตร7 ผูBเรียนมีความจำเปPนตBองมีความคิดสรBางสรรค7ใน
การตรวจสอบความหมายที่ซHอนอยูHในขBอมูลผHานการทำกิจกรรมที่สรBางสรรค7มากกวHาการสรBางทฤษฎีที่บุคคลนำ
ขBอมูลนำไปใชBในการทำนายปรากฏการณ7ซึ่งเปPนลักษณะทั่วไปของวิทยาศาสตร7 นอกจากนี้ผูBเรียนเกิดความยากใน
การเรียนเกี่ยวกับทฤษฎีทางวิทยาศาสตร7 เนื่องจากขBอมูลหรือทฤษฎีคHอนขBางไปในทางอุดมคติตHางจากโลกแหHง
ความเปPนจริง จึงควรมีการเชื่อมโยงสองสHวนนี้เขBาดBวยกันเพื่อใหBผูBเรียนเขBาใจมากยิ่งขึ้นโดยการพัฒนาการคิดทั้ง
แบบ เอกนัย และ อเนกนัย เนื่องจากการศึกษาวิทยาศาสตร7ในรูปแบบเดิมเนBนการคิดแบบ เอกนัย โดยการนำ
ความรูBมาใชBเพื่อหาแนวทางในการแกBปœญหาและพัฒนาทักษะการแกBปœญหาอยHางสรBางสรรค7เพียงอยHางเดียว แตHใน
ยุคของการปฏิวัติการศึกษาทางวิทยาศาสตร7 (Revolutionary science period) ที่ใหBความสำคัญกับความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ทำใหBการคิดแบบ อเนกนัย ที่เนBนอิสระทางความคิด การมีความคิดที่หลากหลายใน
การคBนหาทางเลือกตHาง ๆ ซึ่งจะชHวยใหBนักวิทยาศาสตร7มีความคิดที่แปลกใหมHและมีประโยชน7มากขึ้น กลายมามี
บทบาทสำคัญเทียบเทHากับการคิดแบบ เอกนัย โดยการคิดแบบ เอกนัย จะชHวยใหBนักวิทยาศาสตร7สรุปปœญหาและ
เลือกวิธีการแกBไข ดังนั้นกระบวนการในการเขBาใจและประยุกต7ใชBความรูBทางวิทยาศาสตร7ผHานการเรียนรูBและการ
91
ของ illumination สอดคลB อ งกั บ การทดลองหรื อ การทดสอบสมมติ ฐ านและการวิ เ คราะห7 ใ นวิ ธ ี ก ารทาง
วิทยาศาสตร7
4.2 ความหมายของความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7จัดเปPนการคิดสรBางสรรค7ในบริบทเฉพาะที่เกี่ยวขBองกับวิทยาศาสตร7
(Wiyanto and Hidayah, 2021; Yildiz and Guler Yildiz, 2021) และเปPนสมรรถนะสำคัญในอนาคตสำหรับ
การพั ฒ นานวั ต กรรมและความยั ่ ง ยื น (Aschauer, Haim, and Weber, 2021) โดย Hu and Adey กลH า ววH า
ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7มีความแตกตHางจากความคิดสรBางสรรค7ทั่วไปตรงที่พิจารณาในดBานการทดลอง
วิ ท ยาศาสตร7 อ ยH า งสรB า งสรรค7 การสื บ คB น ปœ ญ หาและแกB ป œ ญ หาอยH า งสรB า งสรรค7 ร วมถึ ง การทำกิ จ กรรมทาง
วิทยาศาสตร7อยHางสรBางสรรค7 และจัดเปPนความสามารถที่ปœจจัยอื่น ๆ ที่นอกเหนือจากการคิด (non-intellectual
factor) อาจสHงผลตHอความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 นอกจากนี้ยังขึ้นกับความรูBทางวิทยาศาสตร7และทักษะ
ตHาง ๆ สอดคลBองกับ Koc and Buyuk (2021) กลHาวถึงความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7วHาเปPนการสรBาง
ความคิดหรือชิ้นงานที่แปลกใหมHและเปPนประโยชน7ในบริบททางวิทยาศาสตร7 ซึ่งเปPนความสัมพันธ7ของการคิดในสิ่ง
ที่ผูBอื่นไมHไดBตระหนัก โดยการวิเคราะห7 ประเมินความคิด เปรียบเทียบความคิด ประยุกต7ใชBความรูBสูHการปฏิบัติ
อยHางประสบความสำเร็จ นอกจากนี้ Dwikoranto et al. (2020) กลHาวถึงความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7วHา
เปPนความสามารถในการสรBางความคิด แนวคิด หรือผลิตภัณฑ7ใหมH ๆ ที่เกี่ยวขBองกับบริบทและใชBกระบวนการทาง
93
วิ ท ยาศาสตร7 เชH น เดี ย วกั บ Sun, Wang, and Wegerif (2020) กลH า ววH า วิ ท ยาศาสตร7 จ ำเปP น ตB อ งมี ค วามคิ ด
สรBางสรรค7ในการคBนพบปœญหาใหมH ๆ และสรBางความคิดหรือแนวทางในการแกBปœญหาใหมH นอกจากนี้ Atesgoz
and Sak (2021) ใหBความหมายของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7วHาเปPนกระบวนการแกBปœญหาที่เกี่ยวขBอง
กั บ การใชB ค วามรู B ท ั ่ ว ไป (Domain-general) และความรู B แ ละทั ก ษะเฉพาะ (Domain-specific skills and
knowledge) ซึ่งเกี่ยวขBองกับการคBนพบทางวิทยาศาสตร7 (Scientific discoveries) ที่ประกอบดBวยการกำหนด
สมมติฐาน การออกแบบการทดลอง การประเมินหลักฐาน และการไดBรับผลป¬อนกลับระหวHางกระบวนการดังกลHาว
โดย Yang et al. (2019) กลHาวถึงความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7วHาประกอบดBวยการคิดแบบ อเนกนัย และ
เอกนัย นอกจากนี้ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ยังเกี่ยวขBองกับการแกBปœญหาที่ตBองมีการบูรณาการทั้ง
ความรูBทั่วไป ความรูBเฉพาะ ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร7 เพื่อใชBในการคิดแบบ อเนกนัย ที่ประกอบดBวยคิด
คลHอง คิดยืดหยุHน และคิดริเริ่ม ในขณะที่การคิดแบบ เอกนัย เกี่ยวขBองกับความสามารถในการวิเคราะห7 สังเคราะห7
จากข6 อ มู ล ข6 า งต6 น สามารถสรุ ป ความหมายของความคิ ด สร6 า งสรรค) ท างวิ ท ยาศาสตร) ว A า เปx น
ความสามารถของบุคคลในการคิดและพัฒนาสิ่งใหมA ๆ ที่มีประโยชน)หรือมีคุณคAาตAอตนเองและสังคม ซึ่งอาจ
เปx นแนวคิ ด หรื อชิ ้ นงาน ที ่ มี การประยุ กต) ใช6 ความรู 6 และทั กษะเฉพาะในบริ บทเฉพาะทางวิ ทยาศาสตร)
กระบวนการทางวิทยาศาสตร) และความคิดสร6างสรรค)ในบริบททั่วไป ในการนำไปใช6ในการกำหนดป‰ญหา
และหาแนวทางในการแก6ไขป‰ญหา รวมถึงการค6นพบสิ่งใหมA ๆ
4.3 องค)ประกอบของความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ไดBรับอิทธิพลมาจากแนวคิดของ Guilford และ Torrance ซึ่งนักวิจัย
หลายทHานไดBพัฒนาแบบวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7โดยผสมผสานระหวHางความคิดสรBางทั่วไปและ
ความคิดสรBางสรรค7ในบริบททางวิทยาศาสตร7ซึ่งประกอบดBวยความรูBและทักษะทางวิทยาศาสตร7 (Aschauer,
Haim, and Weber, 2021)
Oh (2021) กลHาวถึงองค7ประกอบของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ประกอบดBวย (1) อเนกนัย ใน
การสรBางความคิดที่หลากหลาย (2) เอกนัย ในการวิเคราะห7 การคิดอยHางมีวิจารณญาณ ประเมินเพื่อหาแนวทางที่
เหมาะสมในการแกBปœญหารวมถึงการระบุปœญหา และ (3) Valuation ในการเลือกแนวคิดที่เปPนประโยชน7และมี
ความแปลกใหมH
94
จากการศึกษาองค7ประกอบของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ขBางตBน สามารถสรุปไดBดังนี้
ตารางที่ 2. 10 ตารางสังเคราะห7องค7ประกอบของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
Zhou (2021)
องค)ประกอบ สรุป
Oh (2021)
(2021)
การสรBางความคิดที่หลากหลาย ประกอบดBวย การ
P P P P P P
คิดคลHอง คิดยืดหยุHน และคิดริเริ่ม
การวิเคราะห7 เพื่อหาแนวทางที่เหมาะสมในการ
P P P P
แกBปœญหารวมถึงการระบุปœญหา
การเลือกแนวคิดที่เปPนประโยชน7และมีความแปลก
ใหมH รวมถึงการสรBางสรรค7ชิ้นงาน (Creative P P
products)
กระบวนการสรBางสรรค7 (Creative process) และ
P
จินตนาการทางวิทยาศาสตร7
จากตารางสั งเคราะห7 พิ จารณาโดยใชB เกณฑ7 ความสอดคลB องตั ้ งแตH รB อยละ 50 ขึ ้ นไป สามารถสรุ ป
องค7ประกอบของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ไดBดังนี้
1) การคิดแบบอเนกนัย ประกอบดBวย (1) ความคิดคลHอง (Fluency) เปPนจำนวนของคำตอบหรือความคิด
ที่ผูBเรียนสรBาง (2) การคิดยืดหยุHน (Flexibility) จำนวนของเกณฑ7หรือประเภทที่ผูBเรียนมีการจัดกลุHมของความคิด
และ (3) การคิดริเริ่ม (Originality) ความคิดที่แปลกใหมH ไมHเหมือนใครของผูBเรียน ซึ่งจัดเปPนการคิดแบบ อเนกนัย
2) การวิเคราะห7สังเคราะห7 และการประเมินเพื่อหาแนวทางที่เหมาะสมในการแกBปœญหารวมถึงการระบุ
ปœญหา จัดเปPนการคิดแบบเอกนัย เนื่องจากความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7มีความสัมพันธ7กับความรูBและ
ทักษะทางวิทยาศาสตร7 ดังนั้นการคิดแบบเอกนัย จึงมีความสำคัญในการวิเคราะห7และเลือกวิธีการที่เหมาะสม
สอดคลBองกับปœญหาทางวิทยาศาสตร7 (Cropley, 2006; Runco and Acar, 2012; Yang et al., 2016)
97
4.4 แนวทางการวัดความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
Hu and Adey (2002) ไดBพัฒนาแบบวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7สำหรับนักเรียนระดับ
มัธยมศึกษาตอนตBน โดยอิงตามโมเดลโครงสรBางความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 (Scientific Creativity
Structure Model: SCSM) รายละเอียดดังภาพที่ 2.14 ซึ่งประกอบดBวย 3 มิติ ไดBแกH
1) Product หรื อ ผลผลิ ต จะพิ จ ารณาในดB า นของ (1) ผลผลิ ต หรื อ ผลลั พ ธ7 ท างเทคนิ ค (Technical
product) (2) ความรูBทางวิทยาศาสตร7 (Science knowledge) (3) ความรูBความเขBาใจเกี่ยวกับปรากฎการณ7ทาง
วิ ทยาศาสตร7 (Science phenomena) และ (4) ปœ ญหาทางวิ ทยาศาสตร7 (Science problem) เนื ่ องจากการ
แกBปœญหาทางวิทยาศาสตร7สามารถนำไปสูHความคิดสรBางสรรค7ในการคิดหาวิธีการในการแกBปœญหา นอกจากนี้ใน
บริ บ ทจากการศึ ก ษาของผู B ว ิ จ ั ย พบวH า ความรู B ท างวิ ท ยาศาสตร7 แ ละความเขB า ใจเกี ่ ย วกั บ ปรากฎการณ7 ท าง
วิ ท ยาศาสตร7 มี ค วามสำคั ญ ตH อ การเกิ ด ความคิ ด สรB า งสรรค7 ท างวิ ท ยาศาสตร7 แ ละความคิ ด สรB า งสรรค7 ท าง
วิทยาศาสตร7มีแนวโนBมเพิ่มสูงขึ้นตามอายุของผูBเรียน
2) Trait ที่พิจารณาตามแนวคิดของ Torrance (1990) ซึ่งประกอบดBวย (1) Fluency ความคิดคลHอง
หมายถึง จำนวนของความคิดที่ถูกสรBางขึ้น (2) Flexibility ความคิดยืดหยุHน หมายถึง ความสามารถในการคิดไดB
หลากหลายแนวทางหรือหลากหลายกลุHม และ (3) Originality ความริเริ่ม หมายถึง คำตอบที่มีความแตกตHาง
แปลกใหมHและไมHเหมือนใคร
3) Process กระบวนการ ซึ ่ ง ประกอบดB ว ย การคิ ด (Thinking) และจิ น ตนาการ (Imagination) บน
พื้นฐานของความเปPนไปไดBทางวิทยาศาสตร7
โดยแบบวัดเปPนคำถามปลายเป«ด จำนวน 7 ขBอ ใชBเวลาในการทำ 50-60 นาที และมีรายละเอียดของขBอ
คำถามและองค7ประกอบหรือมิติที่ตBองการวัดดังตารางที่ 2.11
ตารางที่ 2. 11 รายละเอียดของขBอคำถามและองค7ประกอบในการวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
มิติของความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
ข6อคำถาม
Product Trait Process
1. ใหBนักเรียนเขียนคำตอบที่เปPนไปไดBมากที่สุด - ความรูBทาง - ความคิดคลHอง - การคิด
สำหรับการนำแกBวมาใชBประโยชน7ในทาง วิทยาศาสตร7 - ความคิดยืดหยุHน
- ความคิดริเริ่ม
98
มิติของความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
ข6อคำถาม
Product Trait Process
วิทยาศาสตร7 (ตัวอยHางคำตอบ เชHน การสรBาง
หลอดทดลอง เปPนตBน)
2. ถBานักเรียนไดBมีโอกาสทHองเที่ยวนอกโลก - ปœญหาทาง - ความคิดคลHอง - การคิด
รวมถึงเดินทางไปยังดาวเคราะห7ตHาง ๆ โดยใชB วิทยาศาสตร7 - ความคิดยืดหยุHน - การจินตนาการ
ยานอวกาศ ใหBนักเรียนเขียนคำถามทาง - ความคิดริเริ่ม
วิทยาศาสตร7ในเรื่องที่นักเรียนอยากศึกษาใหB
ไดBมากที่สุด (ตัวอยHางคำตอบ เชHน มีสิ่งมีชีวิต
อาศัยอยูHนอกโลกหรือไมH เปPนตBน)
3. ใหBนักเรียนคิดหาแนวทางที่เปPนไปไดBในการ - ผลผลิตทาง - ความคิดคลHอง - การคิด
พัฒนาจักรยานใหBมีความนHาสนใจ มีประโยชน7 เทคนิค - ความคิดยืดหยุHน - การจินตนาการ
และมีความสวยงามมากขึ้น (ตัวอยHางคำตอบ - ความคิดริเริ่ม
เชHน การใชBลBอจักรยานแบบเรืองแสงที่สามารถ
มองเห็นในตอนกลางคืน เปPนตBน)
4. หากไมHมีแรงดึงดูดของโลก นักเรียนคิดวHา - ปรากฎการณ7 - ความคิดคลHอง - การจินตนาการ
โลกจะเปPนอยHางไร (ตัวอยHางคำตอบ เชHน มนุษย7 ทางวิทยาศาสตร7 - ความคิดยืดหยุHน
นHาจะลอย เปPนตBน) - ความคิดริเริ่ม
5. ใหBนักเรียนหาวิธีที่เปPนไปไดBมากที่สุดในการ - ปœญหาทาง - ความคิดยืดหยุHน - การคิด
แบHงสี่เหลี่ยม 1 รูปออกเปPน 4 สHวนเทHา ๆ กัน วิทยาศาสตร7 - ความคิดริเริ่ม - การจินตนาการ
โดยวาดคำตอบลงในกระดาษ
6. ใหBนักเรียนหาเครื่องมือ หลักการและขั้นตอน - ปรากฎการณ7 - ความคิดยืดหยุHน - การคิด
ในการทดสอบกระดาษเช็ ด มื อ ที ่ ม ี 2 ชนิ ด ที่ ทางวิทยาศาสตร7 - ความคิดริเริ่ม
ตHางกันวHาชนิดใดดีที่สุด (เปPนการวัดความคิด
สรBางสรรค7ในการออกแบบการทดลอง)
7. ใหBนักเรียนออกแบบเครื่องในการเก็บเกี่ยว - ผลผลิตทาง - ความคิดยืดหยุHน - การคิด
แอปเป« ¶ ล โดยการวาดรู ป พรB อมระบุ ชื ่ อและ เทคนิค - ความคิดริเริ่ม - การจินตนาการ
หนBาที่ของแตHละสHวน
99
ข6อคำถาม เกณฑ)ในการให6คะแนน
1. การคิดยืดหยุHน มีคะแนนเต็ม 9 คะแนนตHอหนึ่งวิธีการที่ถูกตBอง
มาจาก (1) คะแนนดBานเครื่องมือ 3 คะแนน (2) คะแนนดBาน
หลักการ 3 คะแนน และ (3) คะแนนดBานขั้นตอน 3 คะแนน
2. การคิดริเริ่ม มาจากการคำนวณความถี่ของวิธีการ โดยพิจารณา
เปPนรBอยละ ดังนี้
1) คำตอบมีความถี่นBอยกวHา รBอยละ 5 ของคำตอบทั้งหมด ไดB
4 คะแนน
2) คำตอบมีความถี่นBอยระหวHาง รBอยละ 5-10 ของคำตอบ
ทั้งหมด ไดB 2 คะแนน
3) คำตอบมีความถี่มากกวHา รBอยละ 10 ของคำตอบทั้งหมด
ไดB 0 คะแนน
ขBอ 7 วัดความสามารถในการออกแบบ หนBาที่ในแตHละสHวนของเครื่องที่นักเรียนออกแบบไมHซ้ำกัน หนBาที่
ผลผลิตทางเทคนิคหรือผลผลิตทาง ละ 3 คะแนน
วิทยาศาสตร7 เนBนการคิดยืดหยุHนและริเริ่ม
ภาพที่ 2. 15 การกำหนดสถานการณ7ในการแกBปœญหา
สำหรับขBอความในขBอที่ (2) ใหBนักเรียนเปรียบเทียบความแตกตHางของการใชBถBวยกันความรBอนกับถBวย
อลูมิเนียม จากการเติมนมรBอน ใสHฝาและนำไปแชHในตูBเย็น ใหBนักเรียนอธิบายถึงสิ่งที่จะเกิดขึ้นในสองภาชนะนี้
Ayas and Sak (2014) ไดBพัฒนาแบบวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ที่มีชื่อวHา the Creative
Scientific Ability Test (C-SAT) ซึ่งผูBวิจัยไดBนำแบบวัดไปทดลองใชBกับผูBเรียนในระดับประถมศึกษาตอนปลาย ใชB
เวลาในการทำขBอสอบ 40 นาที โดยแบบวัดนี้ไดBพัฒนามาจากทฤษฎีและงานวิจัยที่เชื่อวHาความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7ประกอบดBวยความคิดสรBางสรรค7ในบริบททั่วไป ซึ่งประกอบดBวยความคิดคลHองและคิดยืดหยุHน และ
ความคิ ดสรB างสรรค7 ใ นบริ บทเฉพาะ นั ่ นคื อบริ บททางวิ ทยาศาสตร7 ซึ ่ ง ประกอบดB วยความรู B และทั กษะทาง
วิทยาศาสตร7 ดังนั้นในการวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7จะประกอบดBวย (1) บริบททางวิทยาศาสตร7
ไดBแกH การกำหนดสมมติฐาน การทดสอบสมมติฐานหรือการออกแบบการทดลอง และ การประเมินผลโดยใชB
หลักฐานเชิงประจักษ7 และ (2) ในแตHละองค7ประกอบยHอยของบริบททางวิทยาศาสตร7จะประกอบดBวยความคิด
สรBางสรรค7 ไดBแกH การคิดคลHอง การคิดยืดหยุHน และความสรBางสรรค7ซึ่งเปPนผลรวมของการคิดคลHองและคิดยืดหยุHน
ดังรูปที่ 2.16
103
จากการศึกษาเอกสารและงานวิจัยเกี่ยวกับปœจจัยที่สHงผลตHอความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 รวมถึง
องค7ประกอบของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 Yang et al. (2019) ไดBศึกษาปœจจัยที่สHงผลตHอความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ทั้งการคิดแบบอเนกนัย และการคิดแบบเอกนัย ผลการศึกษาพบวHาผลสัมฤทธิ์ทางการ
เรียนวิทยาศาสตร7มีอิทธิพลทางตรงและทางอBอมตHอความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ในดBานการคิดแบบ
อเนกนัย และการสืบสอบทางวิทยาศาสตร7มีอิทธิพลทางตรงตHอการคิดแบบเอกนัย นอกจากนี้ยังทำหนBาที่เปPนตัว
แปรสHงผHานระหวHางผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนไปยังการคิดแบบอเนกนัย สอดคลBองกับงานวิจัยของ Huang and
Wang (2019) ที่ศึกษาความสัมพันธ7ระหวHางแบบวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ที่พัฒนาโดย Hu and
Adey (2002) และ Ayas and Sak (2013) ซึ ่ ง ผลการศึ ก ษาพบวH า คามรู B ท างวิ ท ยาศาสตร7 ม ี ค วามสั ม พั น ธ7 กั บ
ความคิดสรBางสรรค7 นอกจากนี้ Dikici, ÖZdemir, and Clark (2020) ไดBศึกษาความสัมพันธ7ระหวHางภูมิหลังของ
ผูBเรียน ไดBแกH เพศ อายุ ระดับชั้น ที่สHงอิทธิพลตHอความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ผHานทักษะกระบวนการาทาง
วิทยาศาสตร7ที่เปPนตัวแปรสHงผHานและตัวแปรปรับ เมื่อพิจารณาถึงบทบาทของทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร7
พบวHา สHงอิทธิพลทางตรงตHอความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 และทำหนBาที่เปPนทั้งตัวแปรสHงผHานและตัวแปร
ปรับใหBกับภูมิหลังของผูBเรียน Bi et al. (2020) ไดBทบทวนวรรณกรรมโดยการวิเคราะห7แบบอภิมานเกี่ยวกับตัวแปร
ที่สHงผลตHอความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียน ซึ่งผลการศึกษาพบวHา ความรูBทางวิทยาศาสตร7และ
โครงสรBางทางมโนทัศน7สามารถพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนไดB
เมื่อพิจารณาองค7ประกอบในการวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 พบวHา ความคิดคิดสรBางสรรค7
ทางวิทยาศาสตร7ถูกมองวHามีปฏิสัมพันธ7ระหวHางความรูBทางวิทยาศาสตร7 ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร7 และ
การคิดแบบอเนกนัย (Hu and Adey, 2002; Aktamis et al., 2008; Ayas and Sak, 2014; Yang et al., 2016;
Yang et al., 2019; Hetherington et al. 2020; Zhou, 2021) ดั ง งานวิ จ ั ย ของ Hu and Adey (2002) ที่
นำเสนอมิติในการวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ซึ่งนอกจะวัดการคิดคลHอง คิดยืดหยุHน และคิดริเริ่มซึ่ง
จัดเปPนการคิดแบบ อเนกนัย แลBว ยังมีการนำมิติในดBานของผลิตภัณฑ7 (Product) ไดBแกH ความรูBทางวิทยาศาสตร7
108
การคิดคล;อง
(Fluency)
การคิดริเริ่ม
(Originality)
ความคิดสร)างสรรคGทาง
วิทยาศาสตรG
(Scientific creativity)
การวิเคราะหGและสังเคราะหG
(Analyze and synthesis)
การคิดแบบ เอกนัย
การประเมินและเลือกวิธี
(Evaluation and
Selection)
ภาพที่ 2. 17 โมเดลความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
110
ความคิดสร)างสรรคGทางวิทยาศาสตรG
(Scientific Creativity)
ความรู)ทางวิทยาศาสตรG ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตรG
(Scientific knowledge) (Scientific process skill)
- ความรู)ด)านเนื้อหา - การกำหนดและควบคุมตัวแปร
- ความรู)ด)านกระบวนการ - การตั้งสมมติฐาน
- ความรู)ด)านการได)มาของความรู) - การกำหนดนิยามเชิงปฏิบัติการ
- การทดลอง
- ตีความหมายและลงข)อสรุปข)อมูล
ภาพที่ 2. 18 บริบทของการวัดความความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
4.5 งานวิจัยที่เกี่ยวข6องกับความคิดสร6างสรรค)และความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
งานวิจัยที่เกี่ยวข6องกับความคิดสร6างสรรค)
Caldwell, Whewell, and Heaton (2020) ไดBนำ visual post มาใชBในการพัฒนาการคิดสรBางสรรค7
ของนักการศึกษา ทั้งครูผูBสอน นักวิชาการและครูฝ®กสอน ในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบชุมชนนักปฏิบัติ
(communities of practice) เพื่อใหBนักการศึกษาไดBแลกเปลี่ยนความคิดเห็นและเรียนรูBรHวมกัน อยHางไรก็ตามจาก
การศึกษาขBอมูลของนักวิจัยพบวHา การเรียนรูBแบบชุมชนนักปฏิบัติมีขBอจำกัดในเรื่องของการมีสHวนรHวมในกิจกรรม
ของสมาชิก จึงควรเนBนการนำไปใชBในบริบทที่มีความเฉพาะเจาะจงมากขึ้นทั้งในดBานความรูB การคิด หรือการ
ปฏิบัติ ดังนั้นในงานวิจัยนี้จึงไดBมีการนำ visual post มาใชBในการเรียนรูBรHวมกับการศึกษาเนื้อหาดBวยตนเองผHาน
ทาง MOOC โดยหลังจากที่นักการศึกษาไดBเรียนรูBเนื้อหาผHานทาง MOOC แลBว จะตBองมีการโพสสิ่งที่ไดBศึกษาและ
111
งานวิจัยที่เกี่ยวข6องกับความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
Koc and Buyuk (2021) ไดBศึกษาเอกสารและงานวิจัยเกี่ยวกับความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ
ผูBเรียนพบวHา ผูBเรียนมีความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ในการสรBางความคิดและจัดการกับความคิดในมุมมองที่
หลากหลายคHอยขBางนBอย เนื่องจากไมHไดBรับการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7อยHางเหมาะสม ซึ่งจากการศึกษาพบวHา
การใชBปฏิบัติการทางวิทยาศาสตร7ถือเปPนสภาพแวดลBอมที่สำคัญที่สามารถพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7และทัศนคติทางวิทยาศาสตร7 จากการสำรวจ สังเกต คิดหรือตีความขBอมูลตHาง ๆ ระหวHางการทำ
กิจกรรมของผูBเรียน นอกจากนี้การนำเทคโนโลยีหุHนยนต7 (Robotics) มาใชBสามารถพัฒนากระบวนการคิด การ
แกBปœญหา และการคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียไดB ดังนั้นในงานวิจัยนี้ผูBวิจัยไดBนำหุHนยนต7มาใชBในการพัฒนาความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7และทัศนคติทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนในระดับมัธยมศึกษา จำนวน 40 คน ในเรื่อง
แรงและการเคลื่อนที่ เก็บขBอมูลโดยนำแบบวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ Hu and Adey (2002) ใน
การวัดกระบวนการ (การจินตนาการ และการคิด) การคิด (คิดคลHอง คิดยืดหยุHน และคิดแปลกใหมH) มาประยุกต7ใชB
115
บทที่ 3
วิธีการดำเนินการวิจัย
ระยะที่ 2 การพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชB
ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียน
มัธยมศึกษา
ระยะที่ 3 การศึกษาผลการใชBสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการ
สอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ
นักเรียนมัธยมศึกษา
ระยะที่ 4 การประเมินรับรองสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการ
สอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ
นักเรียนมัธยมศึกษา
ตารางที่ 3. 1 ขั้นตอนการดำเนินงานวิจัย และผลที่ไดBในแตHละขั้นตอน
ระยะการวิจัย การดำเนินงาน/ผลที่ได6 กลุAมตัวอยAางที่ใช6
ระยะที่ 1 การศึกษาสภาพความ 1. แบบสอบถามสภาพความตBองการและ 1. กลุHมตัวอยHางที่ใชBในการ
ตBองการ และการยอมรับ การยอมรับเทคโนโลยีในการจัดการ สำรวจภูมิหลังและ
เทคโนโลยีของการเรียนรูBใน เรียนรูฯB เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7 ประสบการณ7ผูBใชBของผูBเรียน
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอ ทางวิทยาศาสตร7 (สำหรับผูBเรียน) 2. กลุHมตัวอยHางที่ใชBในการ
เสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษา 2. แบบสัมภาษณ7เพื่อพัฒนา สำรวจความคิดเห็นเกี่ยวกับ
รHวมกับการสอนโดยใชBประเด็น สภาพแวดลBอมการเรียนรูBฯ เพื่อสHงเสริม การจัดการเรียนการสอนเพื่อ
ทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับ ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 สHงเสริมการสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิด (สำหรับผูBเชี่ยวชาญ) วิทยาศาสตร7 ไดBแกH ผูBเรียน
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ 3. การวิเคราะห7 CFA เกี่ยวกับความคิด ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย
นักเรียนมัธยมศึกษาและ สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนใน จำนวนอยHางนBอย 280 คน
การศึกษาองค7ประกอบเชิงยืนยัน ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย (ระยะ 1) สังกัดการศึกษาขั้นพื้นฐานทั้ง
ของความคิดสรBางสรรค7ทาง ภาครัฐและเอกชน
วิทยาศาสตร7
ระยะที่ 2 การพัฒนา 1. แบบประเมินรับรอง (รHาง) ตBนแบบ ผูBเชี่ยวชาญทางดBานเทคโนโลยี
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอ การเรียนรูB ฯ และสื่อสารการศึกษา หลักสูตร
เสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษา 2. (รHาง) ตBนแบบการเรียนรูBใน การสอน และความคิด
รHวมกับการสอนโดยใชBประเด็น สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน
129
การวิจัยระยะที่ 1 การศึกษาสภาพและความต6องการของการเรียนรู6ในสภาพแวดล6อมการเรียนรู6
สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อ
สAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษาและการศึกษาองค)ประกบเชิงยืนยันของ
ความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร) ซึ่งมีกระบวนการในการวิจัยดังนี้
1. การศึกษาความตBองการจำเปPนและการยอมรับเทคโนโลยี วิเคราะห7ขBอมูลเชิงปริมาณจากกลุมH
ของการพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBฯ เพื่อสHงเสริมความคิด ตัวอยHาง โดยใชBสูตร Modified
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ซึ่งเปPนขBอมูลเชิงปริมาณจากการ Priority Needs Index (PNI
สอบถามความคิดเห็นของผูB เรี ยนระดับมัธยมศึ กษา จำนวน Modified) เพือ่ นำขBอมูลที่ไดBมาหา
อยHางนBอย 280 คน เกี่ยวกับ (1) ขBอมูลเบื้องตBนของผูเB รียน (2) ความตBองการจำเปPน การวิเคราะห7
สภาพการจัดการเรียนรูBในปœจจุบัน (3) สภาพและความตBองการ โมเดลสมการโครงสรBาง และการ
ในการใชBเ ทคโนโลยีในการเรียนการสอนเพื่อ พัฒนาการคิด วิเคราะห7 Factor Analysis เพื่อ
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ตรวจสอบและวิเคราะห7องค7ประกอบ
2. การศึกษาองค7ประกอบเชิงยืนยันของการคิดสรBางสรรค7ท าง สำหรับการออกแบบและพัฒนา
วิทยาศาสตร7 สภาพแวดลBอมการเรียนรูฯB และ
3. ขB อ มูล เชิ ง คุณ ภาพจากการสั ม ภาษณ7ผ ู Bเ ชี ่ ย วชาญในการ วิเคราะห7ขBอมูลเชิงคุณภาพจากการ
พั ฒ นาสภาพแวดลB อ มการเรี ย นรู B ฯ เพื ่ อ สH ง เสริม ความคิด สัมภาษณ7ผูBเชี่ยวชาญเพื่อนำขBอมูลมา
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ใชBในการพัฒนาสภาพแวดลBอมการ
เรียนรูฯB
สภาพแวดลBอมการเรียนรูสB ตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดย
ใชBประเด็นทางสังคมทีเ่ กี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7
ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
ภาพที่ 3. 1 การดำเนินการวิจัยระยะที่ 1
การวิจัยระยะที่ 1 นี้เปPนการวิจัยเพื่อศึกษาสภาพความตBองการและการยอมรับเทคโนโลยีของการเรียนรูB
ในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่
เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา ไดBแกH (1)
131
ประชากรและกลุAมตัวอยAาง
ประชากรที่ใชBในการศึกษาความคิดเห็นเกี่ยวกับสภาพความตBองการ และการยอมรับเทคโนโลยีในการ
จัดการเรียนรูBฯ เพื่อสHงเสริมการสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษา ไดBแกH นักเรียน
ระดับชั้นมัธยมศึกษาตอนปลายทั่วประเทศ สังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน ทั้งรัฐบาลและ
เอกชน โดย พิจารณาการกำหนดขนาดของกลุHมตัวอยHางจากการใชBการกำหนดขนาดกลุHมตัวอยHางตามวัตถุประสงค7
การวิจัยที่มีขึ้นเพื่อวิเคราะห7องค7ประกอบ (Factor Analysis) ดังนั้นกลุHมตัวอยHางที่ใชBในการวิจัยจึงกำหนดไวBที่ 20
ตHอ 1 เพื่อใชBในการวิเคราะห7องค7ประกอบ (สุวิมล วHองวาณิช และนงลักษณ7 วิรัชชัย, 2546; Hair et al., 2010)
โดยกำหนดใหBมีตัวอยHางอยHางนBอย 280 คน จาก 14 คHาพารามิเตอร7 จากนั้นใชBวิธีสุHมตัวอยHางโดยการแบHงกลุHม
(Cluster Sampling) เพื่อใหBไดBกลุHมตัวอยHางที่เปPนตัวแทนจาก 4 ภูมิภาค ไดBแกH (1) ภาคเหนือ (2) ภาคกลาง (3)
ภาคใตB และ (4) ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ แตHละพื้นที่มีจำนวนตัวอยHางละ 70 คน และเลือกสุHมตัวอยHางแบบมีชั้น
ภูมิ (Stratified Sampling) จำนวน 2 สังกัด คือ โรงเรียนรัฐบาลและโรงเรียนเอกชน เพื่อครอบคลุมประชากรที่
สังกัดตHางกัน โดยแบHงชั้นจับฉลากเลือก 1 โรงเรียนตHอสังกัด แตHละโรงเรียนมีจำนวนตัวอยHางโรงเรียนละ 35 คน
และศึกษาเกี่ยวกับเรื่อง (1) ขBอมูลเบื้องตBนของผูBเรียน (2) สภาพการจัดการเรียนรูBในปœจจุบัน (3) สภาพและความ
ตBองการในการใชBเทคโนโลยีในการเรียนรูBเพื่อพัฒนาการคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ดBวยการระบุความตBองการ
จำเปP น (4) การยอมรั บ เทคโนโลยี และ (5) การวิ เ คราะห7 อ งค7 ป ระกอบสำหรั บ การออกแบบและพั ฒ นา
สภาพแวดลBอมการเรียนรูฯB
132
ประชากรที่ใชBในการศึกษาความคิดเห็นเกี่ยวกับการออกแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน
และความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ไดBแกH ผูBเชี่ยวชาญทางดBานเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา หลักสูตรการ
สอน และความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
กลุAมตัวอยAางที่ใช6ในการวิจัยระยะที่ 1
1. กลุHมตัวอยHางสำหรับการศึกษาความคิดเห็นเกี่ยวกับสภาพและความตBองการในการจัดการเรียนรูBฯ เพื่อ
สHงเสริมการสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษา คือนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาตอน
ปลาย สังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน ทั้งรัฐบาลและเอกชน โดยในงานวิจัยครั้งนี้ผูBวิจัยไดB
กำหนดกลุHมตัวอยHาง จำนวนอยHางนBอย 280 คน กลุHมตัวอยHางกำหนดโดยใชBการสุHมแบบหลายขั้นตอน เพื่อใหBไดB
กลุ H ม ตั ว อยH า งที ่ เ ปP น ตั ว แทนจาก 4 ภู ม ิ ภ าค ไดB แ กH (1) ภาคเหนื อ (2) ภาคกลาง (3) ภาคใตB และ (4) ภาค
ตะวันออกเฉียงเหนือ
2. ผูBเชี่ยวชาญสำหรับใชBในการสัมภาษณ7ความคิดเห็นเกี่ยวกับการออกแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบ
สตูดิโอเสมือนและความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 โดยผูBวิจัยใชBวิธีการเลือกแบบเจาะจง (Purposive
Sampling) โดยกำหนดเกณฑ7ดังนี้ เปPนผูBเชี่ยวชาญทางดBานเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา หลักสูตรการสอน
และความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 รวมจำนวน 5 ทHาน
เครื่องมือที่ใช6ในการวิจัยระยะที่ 1
เครื ่ อ งมื อ ที ่ ใ ชB ใ นการวิ จ ั ย ระยะที ่ 1 สำหรั บ ใชB ใ นการกำหนดแนวทางในการออกแบบและพั ฒ นา
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBฯ ไดBแกH
1. แบบสอบถามสภาพความตBองการและการยอมรับเทคโนโลยีในการจัดการเรียนรูB เพื่อพัฒนาการคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย โดยแบบสอบถามประกอบดBวย (1) ขBอมูลเบื้องตBน
ของผูBเรียน จำนวน 22 ขBอ (2) การศึกษาการยอมรับการใชBงานเทคโนโลยีในการเรียนการสอน จำนวน 22 ขBอ
และ (3) สภาพและความตBองการในการใชBเทคโนโลยีในการเรียนรูBเพื่อพัฒนาการคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย ดBวยการระบุความตBองการ (Need Solution และ Need Identification)
จำนวน 20 ขBอ (รายละเอียดดังภาคผนวก ข)
133
2. แบบสอบถามการศึกษาองค7ประกอบเชิงยืนยันของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 แบHงออกเปPน
2 ตอน ไดBแกH (1) ขBอมูลเบื้องตBนของผูBเรียน และ (2) การศึกษาองค7ประกอบเชิงยืนยันของความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7 ซึ่งประกอบดBวย การคิดแบบอเนกนัย และการคิดแบบเอกนัย จำนวน 64 ขBอ แบHงเปPนการคิดแบบ
อเนกนัย จำนวน 30 ขBอ ไดBแกH การคิดคลHอง คิดยืดหยุHนและคิดริเริ่ม และการคิดแบบเอกนัย จำนวน 38 ขBอ ไดBแกH
การวิเคราะห7และสังเคราะห7 และการประเมินและเลือกวิธี ภายใตBบริบทของความรูBและทักษะกระบวนการทาง
วิทยาศาสตร7 แบบประเมินเปPนแบบมาตรประมาณคHา 7 ระดับ (Likert Scale) (รายละเอียดดังภาคผนวก ข)
3. แบบสัมภาษณ7ความคิดเห็นของผูBเชี่ยวชาญเกี่ยวกับการพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน
ตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย จำนวน 4 ขBอ (รายละเอียดดังภาคผนวก ข)
โดยมีวิธีในการสรBางเครื่องมือ ดังนี้
การสร6างแบบสอบถามสภาพความต6องการและการยอมรับเทคโนโลยีในการจัดการเรียนรู6 เพื่อ
พัฒนาการคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษา
1.1 ศึกษาแนวคิด ทฤษฎี และงานวิจัยที่เกี่ยวขBอง เพื่อกำหนดกรอบแนวคิด และกำหนดขอบขHายของขBอ
คำถาม
1.2 กำหนดโครงสรB า งของแบบสอบถาม โดยการแบH ง สH ว นของแบบสอบถามออกเปP น 3 ตอน
ประกอบดBวย (1) ขBอมูลเบื้องตBนของผูBเรียน จำนวน 22 ขBอ (2) การศึกษาการยอมรับการใชBงานเทคโนโลยีในการ
เรียนการสอน จำนวน 22 ขBอ และ (3) สภาพและความตBองการในการใชBเทคโนโลยีในการเรียนรูBเพื่อพัฒนาการคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย ดBวยการระบุความตBองการ (Need Solution และ
Need Identification) จำนวน 14 ขBอ
1.3 นำแบบสอบถามที่สรBางขึ้นไปใหBอาจารย7ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ7ตรวจสอบความถูกตBองและแกBไข
ปรับปรุงตามคำแนะนำใหBสมบูรณ7
1.4 นำแบบสอบถามความคิดเห็นที่สรBางขึ้น ไปใหBผูBเชี่ยวชาญ จำนวน 3 ทHานตรวจสอบความตรงตาม
เนื้อหาและภาษาที่ใชB (content validity) ตลอดจนความครบถBวนสมบูรณ7และความครอบคลุมของขBอคำถาม
(Index of Item-Objective Congruence - IOC) ซึ่งทุกขBอคำตอบควรไดBคHาสูงกวHา 0.50 ถือวHาผHานเกณฑ7 และ
นำไปหาความเที่ยงของแบบสอบถาม (reliability) โดยใชBวิธีสัมประสิทธิ์แอลฟาของคอนบราค (Cronbach’s
Alpha Coefficient)
134
1.5 นำขB อ เสนอแนะที ่ ไ ดB ม าปรั บ ปรุ ง แกB ไ ขขB อ คำถามใหB ม ี ค วามถู ก ตB อ ง ชั ด เจนตามคำแนะนำของ
ผูBเชี่ยวชาญ
1.6 ผลของการวิ เ คราะห7 ค วามตรงตามเนื ้ อ หาและภาษาที ่ ใ ชB (content validity) ตลอดจนความ
ครบถBวนสมบูรณ7และความครอบคลุมของขBอคำถาม (Index of Item-Objective Congruence - IOC) มีคHา 0.95
โดยมีผลการวิเคราะห7คHา IOC สูงกวHา 0.5 ทุกขBอ และมีสัมประสิทธิ์แอลฟาของคอนบราค (Cronbach’s Alpha
Coefficient) เทHากับ 0.89 แสดงวHาผูBเชี่ยวชาญพิจารณาแลBววHาแบบสอบถามฉบับนี้ มีความครอบคลุมของขBอ
คำถาม ความถูกตBองเหมาะสม ความชัดเจนของขBอคำถามรายขBอกับนิยามปฏิบัติการมีความสอดคลBองเหมาะสม
รวมทั้งมีขBอเสนอแนะในการปรับปรุงแบบสอบถามดังนี้
ตารางที่ 3. 2 ขBอเสนอแนะของผูBเชี่ยวชาญ
ข6อเสนอแนะของผู6เชี่ยวชาญ การปรับแก6
ตอนที่ 1 ข6อมูลเบื้องต6นของผู6ตอบแบบสอบถาม
ดBานแผนการเรียน ปรับกลุHมตัวเลือกของแผนการเรียนเปPน (1) กลุHม
กรณีปœจจุบันหลายโรงเรียนเริ่มปรับเปPน track วิทยาศาสตร7และเทคโนโลยี (2) กลุHมแผนการเรียน
การเรียน งานวิจัยนี้อาจปรับตัวเลือกใหBมีความยืดหยุHน วิทยาศาสตร7สุขภาพ (3) ศิลปµ-คำนวณ (4) ศิลปµ-ภาษา
แตHสามารถนำไปใชBวิเคราะห7ขBอมูลไดB (5) ไทย-สังคม (6) อื่น ๆ
ผลการเรียนเฉลี่ยรายวิชาวิทยาศาสตร7 - เพิ่มเติมตัวเลือกสำหรับนักเรียนที่มีสายการเรียนใน
- นักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาตอนปลายจะแยก กลุHมวิทยาศาสตร7 ในการกรอกขBอมูลผลการเรียนใน
วิทยาศาสตร7 ออกเปPนฟ«สิกส7 เคมี ชีววิทยา หรือไมH รายวิชาฟ«สิกส7 เคมี ชีววิทยา
จะตBองกรอกขBอมูลอยHางไร - เพิ่มเติมตัวเลือกสำหรับนักเรียนที่มีสายการเรียนใน
กลุHมทางสังคมศาสตร7 ในการกรอกขBอมูลผลการเรียน
รายวิชาวิทยาศาสตร7
- ควรเพิ่มผลการเรียนเฉลี่ยที่ต่ำกวHา 1.00 - เพิ่มผลการเรียนเฉลี่ยที่ต่ำกวHา 1.00
ควรเพิ่มคำวHาออนไลน7ในตัวเลือกขBอสื่อสังคม ในขBอ - ปรับตัวเลือกเปPนสื่อสังคมออนไลน7
15 และ 16
ตอนที่ 2 การศึกษาการยอมรับการใช6งานเทคโนโลยีในการเรียนการสอน
ดBาน Technology Complexity (TC) ปรับการเรียงประโยคเปPน “ฉันใชBเวลาอยHางมีในการ
“ฉันใชBเวลาในการเรียนรูBวิธีการใชBการเรียนออนไลน7 เรียนรูBวิธีการใชBงาน สำหรับการเรียนออนไลน7”
อยHางมากหากไมHใชBความพยายาม” ใหBปรับการเรียบ
เรียงประโยค เพื่อใหBอHานแลBวเขBาใจงHาย
135
การสร6างแบบสอบถามการศึกษาองค)ประกอบเชิงยืนยันของความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
1.1 ศึกษาแนวคิด ทฤษฎี และงานวิจัยที่เกี่ยวขBอง เพื่อกำหนดกรอบแนวคิด และกำหนดขอบขHายของขBอ
คำถาม
1.2 กำหนดโครงสรBางของแบบสอบถาม โดยแบHงสHวนของแบบสอบถามออกเปPน 2 สHวน ประกอบดBวย
1) ขBอมูลเบื้องตBนของผูเB รียน
2) การศึกษาองค7ประกอบเชิงยืนยันของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 จากการนำแนว
ทางการวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ Hu and Adey (2002) ในการวัดการคิดแบบ อเนกนัย และ
แนวทางการวัดของ Yang et al. (2016) และ Yang et al. (2019) ในการวัดการคิดแบบ เอกนัย มาวิเคราะห7และ
สังเคราะห7เปPนแบบประเมินตนเอง จำนวน 68 ขBอ ซึ่งประกอบดBวยการคิดแบบ อเนกนัย จำนวน 30 ขBอ โดย
แบHงเปPนการคิดคลHอง คิดยืดหยุHนและคิดริเริ่ม และการคิดแบบ เอกนัย จำนวน 38 ขBอ โดยแบHงเปPนการวิเคราะห7
และสังเคราะห7 และการประเมินและเลือกวิธี ภายใตBบริบทของความรูBและทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร7
แบบประเมินเปPนแบบมาตรประมาณคHา 7 ระดับ (Likert Scale)
1.3 นำสอบถามที่สรBางขึ้นไปใหBอาจารย7ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ7ตรวจสอบความถูกตBองและแกBไขปรับปรุง
ตามคำแนะนำใหBสมบูรณ7
1.4 นำแบบสอบถามความคิดเห็นที่สรBางขึ้น ไปใหBผูBเชี่ยวชาญ จำนวน 3 ทHานตรวจสอบความตรงตาม
เนื้อหาและภาษาที่ใชB (content validity) ตลอดจนความครบถBวนสมบูรณ7และความครอบคลุมของขBอคำถาม
(Index of Item-Objective Congruence - IOC) ซึ่งทุกขBอคำตอบไดBคHาสูงกวHา 0.50 ถือวHาผHานเกณฑ7 และนำไป
หาความเที่ยงของแบบสอบถาม (reliability) โดยใชBวิธีสัมประสิทธิ์แอลฟาของคอนบราค (Cronbach’s Alpha
Coefficient)
1.5 นำขBอเสนอแนะที่ไดBมาปรับปรุงแกBไขขBอคำถามใหBมีความถูกตBองชัดเจนตามคำแนะนำของผูBเชี่ยวชาญ
การสร6างแบบสัมภาษณ)ความคิดเห็นของผู6เชี่ยวชาญ
1.1 ศึกษาแนวคิด ทฤษฎี และงานวิจัยที่เกี่ยวขBอง เพื่อกำหนดกรอบแนวคิด และกำหนดขอบขHายของขBอ
คำถาม
136
1.2 กำหนดโครงสรBางของแบบสัมภาษณ7ความคิดเห็นของผูBเชี่ยวชาญเกี่ยวกับการออกแบบสภาพแวดลBอม
การเรียนรูB การจัดการเรียนรูBแบบสตีมศึกษาและการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7
จำนวน 4 ขBอ
1.3 นำสอบถามที่สรBางขึ้นไปใหBอาจารย7ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ7ตรวจสอบความถูกตBองและแกBไขปรับปรุง
ตามคำแนะนำใหBสมบูรณ7
1.4 นำแบบสัมภาษณ7ความคิดเห็นที่สรBางขึ้น ไปใหBผูBเชี่ยวชาญ จำนวน 3 ทHานตรวจสอบความตรงตาม
เนื้อหาและภาษาที่ใชB (content validity) ตลอดจนความครบถBวนสมบูรณ7และความครอบคลุมของขBอคำถาม
(Index of Item-Objective Congruence - IOC) ซึ่งทุกขBอคำตอบควรไดBคHาสูงกวHา 0.50 ถือวHาผHานเกณฑ7 และ
นำไปหาความเที่ยงของแบบสอบถาม (reliability) โดยใชBวิธีสัมประสิทธิ์แอลฟาของคอนบราค (Cronbach’s
Alpha Coefficient)
1.5 นำขBอเสนอแนะที่ไดBมาปรับปรุงแกBไขขBอคำถามใหBมีความถูกตBองชัดเจนตามคำแนะนำของผูBเชี่ยวชาญ
1.6 ผลของการวิเคราะห7ความตรงตามเนื้อหาและภาษาที่ใชB (content validity) ตลอดจนความครบถBวน
สมบูรณ7และความครอบคลุมของขBอคำถาม (Index of Item-Objective Congruence - IOC) มีคHา 0.93 โดยมีผล
การวิ เ คราะห7 ค H า IOC สู ง กวH า 0.5 ทุ ก ขB อ และมี ส ั ม ประสิ ท ธิ ์ แ อลฟาของคอนบราค (Cronbach’s Alpha
Coefficient) เทHากับ 0.89 แสดงวHาผูBเชี่ยวชาญพิจารณาแลBววHาแบบสอบถามฉบับนี้ มีความครอบคลุมของขBอ
คำถาม ความถูกตBองเหมาะสม ความชัดเจนของขBอคำถามรายขBอกับนิยามปฏิบัติการมีความสอดคลBองเหมาะสม
รวมทั้งมีขBอเสนอแนะในการปรับปรุงแบบสอบถามดังนี้ (1) การตัดคำและปรับการใชBภาษาใหBเขBาใจงHายขึ้น และ
(2) ตรวจสอบนิยามของวิเคราะห7และสังเคราะห7ของการคิดแบบเอกนัย
การเข6าถึงและการพิทักษ)สิทธิของกลุAมตัวอยAาง
การวิจัยระยะที่ 1 มุHงศึกษาและเขBาถึงกลุHมตัวอยHาง 2 กลุHมตัวอยHาง ไดBแกH (1) นักเรียนระดับมัธยมศึกษา
ตอนปลาย เพื่อสำรวจสภาพและความตBองการการจัดการเรียนรูB ในการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย และองค7ประกอบเชิงยืนยันของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 และ (2)
ผูBเชี่ยวชาญ เพื่อสอบถามความคิดเห็นเกี่ยวกับการพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีม
ศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทาง
137
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย ซึ่งผูBวิจัยมีรายละเอียดการเขBาถึงและพิทักษ7สิทธิของกลุHมตัวอยHาง
ดังตHอไปนี้
1. ผูBเชี่ยวชาญ
1.1 ติ ด ตH อ ผู B เ ชี ่ ย วชาญที ่ ไ ดB ร ั บ คั ด เลื อ กตามคุ ณ สมบั ต ิ ท ี ่ ก ำหนด โดยติ ด ตH อ ผH า นจดหมาย
อิเล็กทรอนิกส7 (E-mail) ผHานชHองทางติดตHอของผูBเชี่ยวชาญแตHละทHาน พรBอมทั้งแนบโครงการวิจัย เอกสารขBอมูล
สำหรับผูBเชี่ยวชาญ และเอกสารยินยอมเขBารHวมโครงการ เพื่อใหBผูBเชี่ยวชาญพิจารณา พรBอมทั้งชี้แจงวHา ผูBวิจัยมี
ความจำเปPนตBองบันทึกเสียงขณะสัมภาษณ7 และจะตBองถอดเสียงบันทึกเพื่อนำไปวิเคราะห7เนื้อหาตHอไป โดยในการ
ถอดเสียงนี้จะกระทำโดยผูBวิจัย ดังนั้นในการยกตัวอยHางที่อาจเปPนบริบทเฉพาะที่อาจระบุถึงตัวตนของผูBเชี่ยวชาญ
ไดBจะมีเพียงผูBวิจัยที่รับทราบ และจะเก็บรักษาขBอมูลที่ไดBเปPนความลับ ทั้งนี้การนำเสนอผลการวิจัยจะเสนอแตH
ขBอมูลที่เปPนภาพรวมเทHานั้น ไมHมีขBอมูลใดที่จะระบุตัวตนไปถึงกลุHมตัวอยHางไดB และขBอมูลจะถูกทำลายโดยการลบ
ไฟล7บันทึกเสียงภายในเวลา 1 ปm ภายหลังจากที่ผลการวิจัยไดBรับการเผยแพรH
1.2 ดำเนินการนัดหมายผูBเชี่ยวชาญหรือกลุHมตัวอยHาง เพื่อผูBวิจัยดำเนินการเก็บขBอมูลตHอไป
1.3 เก็บรวบรวมขBอมูลโดยผูBวิจัยเดินทางไปสัมภาษณ7ผูBเชี่ยวชาญที่ยินยอมเขBารHวมการวิจัยตามวัน
เวลา และสถานที่ที่ไดBนัดหมาย โดยผูBเชี่ยวชาญจะไมHเสียคHาใชBจHายใด ๆ ทั้งสิ้น โดยผูBเชี่ยวชาญที่ยินยอมเขBารHวมการ
วิจัยมีสิทธิถอนตัวจากการวิจัยไดBตามความประสงค7 โดยไมHตBองแจBงเหตุผล ซึ่งในการถอนตัวออกจากการวิจัยนี้จะ
ไมHมีผลกระทบทางลบตHอผูBเชี่ยวชาญที่ถอนตัวทั้งสิ้น
2. ผูBเรียนในระดับมัธยมศึกษา
2.1 ติดตHอโรงเรียนที่ไดBจากการสุHมแบบหลายขั้นตอน เพื่อขออนุญาตและขอความรHวมมือเก็บ
รวบรวมขBอมูลกับผูBเรียนในระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย โดยแจBงกับผูBเรียนเกี่ยวกับขBอมูลที่จะไดBรับ ไดBแกH (1)
แบบสอบถามความคิดเห็นเกี่ยวกับการพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษา
รHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย (2) แบบสอบถามองค7ประกอบเชิงยืนยันเกี่ยวกับความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 (3) เอกสารขBอมูลสำหรับกลุHมตัวอยHาง และ (4) เอกสารยินยอมเขBารับการวิจัย เพื่อ
ประกอบการพิจารณาเขBารHวมโครงการ โดยผูBวิจัยจะดำเนินการเก็บขBอมูลผHานครูที่เปPนผูBประสานงานประจำ
โรงเรียน
2.2 เก็บรวบรวมขBอมูลกับผูBเรียนที่ไดBพิจารณาเอกสารขBอมูลสำหรับผูBเรียนและยินยอมเขBารHวม
การวิจัย โดยใหBผูBประสานงานดำเนินการแจกแบบสอบถาม พรBอมทั้งใหBผูBประสานงานชี้แจงกับผูBเรียนวHา ผูBวิจัย
138
จำเปPนตBองศึกษาขBอมูลเบื้องตBน สภาพและความตBองการเกี่ยวกับการพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอ
เสมือน แนวคิดสตีมศึกษา การสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 และองค7ประกอบเชิง
ยืนยันเกี่ยวกับความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ซึ่งอาจมีขBอคำถามในปริมาณมากเพื่อใหBครอบคลุมการศึกษา
ทั้งหมด จึงอาจทำใหBผูBเรียนใชBเวลาในการตอบแบบสอบถามพอสมควร ซึ่งแบบสอบถามของผูBเรียนจะไมHมี
ผลกระทบตHอการเรียน และการประเมินของผูBเรียน ซึ่งผูBวิจัยจะนำขBอมูลที่ไดBไปวิเคราะห7ในภาพรวมเทHานั้น ซึ่งจะ
ไมHมีขBอมูลใดที่ระบุถึงผูBเรียนไดBทั้งสิ้น อีกทั้งจะเก็บรักษาขBอมูลเปPนความลับ และขBอมูลจะถูกทำลายโดยเครื่อง
ทำลายกระดาษภายใน 1 ปm ภายหลังจากทีผ่ ลการวิจัยไดBรับการเผยแพรH
กรณีที่มีผูBเรียนถอนตัวหรือไมHยินยอมเขBารHวมการวิจัย ผูBวิจัยดำเนินการติดตHอกับครูผูBประสานงานใน
โรงเรียนเพื่อหาผูBเรียนรายใหมH โดยจะไมHสHงผลกระทบตHอผูBเรียนที่ถอนตัวทั้งสิ้น
การเก็บข6อมูลและวิเคราะห)ข6อมูล
การเก็บขBอมูลและวิเคราะห7ขBอมูล แบHงออกเปPน 2 กลุHมตัวอยHางดังนี้
1. วิ ธ ี ก ารเขB า ถึ ง กลุ H ม ตั ว อยH า งที ่ เ ปP น นั ก เรี ย นระดั บ มั ธ ยมศึ ก ษาตอนปลาย โดยการเก็ บ ขB อ มู ล ดB ว ย
แบบสอบถามกับผูBเรียน จำนวนไมHนBอยกวHา 280 คน ผูBวิจัยจัดสHง (1) หนังสือขอความรHวมมือและประสานงานใน
การเก็บขBอมูลในหนHวยงานที่กลุHมตัวอยHางสังกัด (2) แบบสอบถามสภาพ ความตBองการและประสบการณ7ผูBใชBของ
ผูBเรียน การยอมรับเทคโนโลยี รวมถึงองค7ประกอบเชิงยืนยันของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 (3) เอกสาร
ขBอมูลสำหรับกลุHมตัวอยHาง และ (4) เอกสารยินยอมเขBารับการวิจัย (การพิทักษ7สิทธิในฐานะเปPนกลุHมตัวอยHางของ
งานวิจัย) หลังจากนั้นผูBวิจัยประสานงานกับผูBประสานงานของแตHละโรงเรียน โดยสHงแบบสอบถามที่ผูBวิจัยกำหนดไวB
2 รูปแบบ ไดBแกH รูปแบบออนไลน7 และรูปแบบเอกสาร และนัดสHงแบบสอบถามคืนประมาณ 2 สัปดาห7 ดำเนินการ
เก็ บขB อมู ลจากกลุ H มตั วอยH างและเก็ บรวบรวมและตรวจนั บแบบสอบถามที ่ ไดB รั บคื น จากนั ้ นผู B วิ จั ยคั ดเลื อก
แบบสอบถามที่ตอบคำถามสมบูรณ7 เพื่อนำมาวิเคราะห7ขBอมูล โดยใชBการวิเคราะห7สถิติบรรยายและ PNI Modified
เพื่อวิเคราะห7ความตBองการจำเปPน โมเดลสมการโครงสรBาง และ Confirmatory Factor Analysis: CFA เพื่อหา
องค7ประกอบสำหรับการออกแบบและพัฒนานสภาพแวดลBอมการเรียนรูฯB
2. วิธีการเขBาถึงกลุHมตัวอยHางที่เปPนผูBเชี่ยวชาญ คือ ผูBวิจัยคัดเลือกผูBเชี่ยวชาญตามเกณฑ7ที่กำหนดแลBวสHง
จดหมายเรียนเชิญพรBอมรายละเอียดเอกสารขBอมูลสำหรับกลุHมตัวอยHาง และเอกสารยินยอมเขBารับการวิจัย (การ
พิทักษ7สิทธิในฐานะเปPนกลุHมตัวอยHางของงานวิจัย) ทั้งนี้การพิจารณาการยินยอมหรือไมHยินยอมตามความสมัครใจ
139
การคัดเข6า/ออกของข6อมูล
1. แบบสอบถามสภาพ ความตBองการ ประสบการณ7ผูBใชBและองค7ประกอบเชิงยืนยัน โดยหลังจากผูBวิจัย
ตรวจสอบความครบถBวนของแบบสอบถามเรียบรBอยแลBว มีการคัดเขBาของขBอมูล คือ คัดเลือกแบบสอบถามที่ตอบ
คำถามสมบูรณ7ทุกขBอคำถาม สHวนแบบสอบถามที่มีคำตอบไมHครบถBวนผูBวิจัยจะคัดออก
2. แบบสัมภาษณ7ผูBเชี่ยวชาญ โดยหลังจากผูBวิจัยเก็บขBอมูลจากการสัมภาษณ7เรียบรBอยแลBว นำขBอมูลที่
ไดBมาตรวจสอบความครบถBวน โดยการคัดขBาวของขBอมูลทั้งหมดที่ไดBจากการสัมภาษณ7ของกลุHมตัวอยHาง ไมHมีการ
คัดขBอมูลออก แมBกลุHมตัวอยHางจะตอบไมHครบประเด็นคำถามที่สัมภาษณ7
140
การวิจัยระยะที่ 2 การพัฒนาสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการ
สอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของ
นักเรียนมัธยมศึกษา ซึ่งมีขั้นตอนในการดำเนินการดังนี้
การดำเนินงาน ผลลัพธ7
ปรับปรุงแกBไขตามแนวทางขBอเสนอแนะของผูเB ชี่ยวชาญ
ภาพที่ 3. 2 การดำเนินการวิจัยในระยะที่ 2
1. ศึกษา วิเคราะห7 และสังเคราะห7แนวคิด ทฤษฎี งานวิจัยที่เกี่ยวขBองกับสภพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอ
เสมือน รูปแบบการเรียนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 แนวคิดสตีมศึกษา และความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 จากนั้นนำผลการวิเคราะห7สภาพความตBองการ และองค7ประกอบของระบบการเรียนฯ
ที่ไดBจากการศึกษาในระยะที่ 1 มาพัฒนารHางตBนแบบการเรียนการสอนในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน
แบบสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 เพื่อสHงเสริมความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา ซึ่งประกอบดBวย
1) รูปแบบการเรียนโดยใช6แนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับ
วิทยาศาสตร) ประกอบดBวย แผนการจัดการเรียนรูBโดยใชBแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทาง
สังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 ซึ่งมีขั้นตอนในการพัฒนาแผนการจัดการเรียนรูBดังนี้
141
สำหรับขั้นตอนเรียนรูBโดยใชBแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับ
วิทยาศาสตร7 ในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน และความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ดังตารางที่
3.4
143
ตารางที่ 3. 4 ขั้นตอนเรียนรูBโดยใชBแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับ
วิทยาศาสตร7 ในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน
สภาพแวดล6อมการเรียนรู6 ความคิดสร6างสรรค)ทาง
ขั้นตอนเรียนรู6
แบบสตูดิโอเสมือน วิทยาศาสตร)
การจัดกิจกรรมเนBนการเรียนรูBใน การสืบคBนขBอมูลเกี่ยวกับประเด็น การคิดอเนกนัย
สถานการณ7จริงหรือที่เกี่ยวขBองกับ ทางสั ง คมและวิ ท ยาศาสตร7 เ พื่ อ การสรBางความคิดที่หลากหลาย
ชีวิตประจำวันของผูBเรียน กำหนดปœญหา ประกอบดBวย ความคิดคลHอง
พื้นที่ในการเรียนรูBหรือทำกิจกรรม การสำรวจสืบคBนขBอมูลสารสนเทศ (Fluency) ความคิดยืดหยุHน
สHวนบุคคลของผูBเรียน เพื่อนำไปใชBในการแกBปœญหา (Flexibility) และความคิดริเริ่ม
(Originality)
พื้นที่ในการทำกิจกรรมกลุHม การ
การออกแบบและการวางแผนใน การคิดอเนกนัย
แลกเปลี่ยนความคิดเห็นรHวมกัน การแกBปœญหาโดยบูรณาการความรูB การสรBางความคิดที่หลากหลาย
ระหวHางผูBเรียนกับผูBเรียน จากหลายสาขา ผHานการ และการคิดเอกนัย การวิเคราะห7
แลกเปลี่ยนขBอมูล อภิปรายแสดง สังเคราะห7 ประเมินผล เพื่อหา
ความคิดเห็นรHวมกัน แนวทางที่เหมาะสมในการ
การพัฒนานวัตกรรม ชิ้นงานหรือ แกBปœญหา
แนวความคิด
พื้นที่ในการการแสดงผลงาน การนำเสนอผลงานของผูBเรียน
การประเมินผล รวมถึงการสะทBอน การสะทBอนคิดและการประเมินผล
คิดและการใหBผลป¬อนกลับ
2) ระบบการเรียนรู6โดยใช6สภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือน ซึ่งผูBวิจัยไดBออกแบบโครงสรBางของ
ระบบการเรียนรูB (Wireframe) ในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอน
โดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียน
มัธยมศึกษา โดยมีรายละเอียดดังนี้
144
ภาพที่ 3. 3 หนBาแรกของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน
ภาพที่ 3. 5 หนBาหลักของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน
ภาพที่ 3. 8 ผูBเรียนสามารถอัพโหลดไฟล7หรือรูปภาพในการทำกิจกรรมของตนเอง
147
ภาพที่ 3. 10 เครื่องมือในการสรBางสรรค7ผลงานของผูBเรียน
148
2. ตรวจสอบคุณภาพของรHางตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBฯ เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7 โดยผูBเชี่ยวชาญจำนวน 5 ทHาน โดยพิจารณาในดBานการสื่อความหมาย ความครอบคลุมการคิด
สรB า งสรรค7 ท างวิ ท ยาศาสตร7 และความเหมาะสมในการนำไปใชB ตลอดจนใหB ข B อ เสนอแนะที ่ เ กี ่ ย วขB อ งกั บ
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนแบบสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับ
วิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย
3. ปรับปรุงแกBไขตBนแบบระบบการเรียนรูBฯ เพื่อสHงเสริมการคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียน
มัธยมศึกษาตอนปลาย ตามขBอเสนอแนะของผูBเชี่ยวชาญ
4. ประเมินรับรองรHางตBนแบบของระบบการเรียนรูฯB เพื่อสHงเสริมการคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ
นักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย โดยผูBเชี่ยวชาญ
กลุAมตัวอยAางที่ใช6ในการวิจัยระยะที่ 2
กลุHมตัวอยHางที่ใชBในการวิจัยระยะที่ 2 เปPนผูBเชี่ยวชาญจากการเลือกแบบเจาะจง (Purposive sampling)
โดยกำหนดเกณฑ7ดังนี้ เปPนผูBเชี่ยวชาญทางดBานเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา หลักสูตรการสอน และความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 รวมจำนวน 5 ทHาน ในการตรวจสอบคุณภาพของรHางตBนแบบ โดยพิจารณาและใหB
ขBอเสนอแนะในดBานการสื่อความหมาย ความครอบคลุมการคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 และความเหมาะสมใน
การนำไปใชB ตลอดจนใหBขBอเสนอแนะเพิ่มเติมเกี่ยวขBองกับการเรียนการสอนในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอ
เสมือนแบบสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย
เครื่องมือที่ใช6ในการวิจัยระยะที่ 2
แบบประเมินรับรองรAางต6นแบบการเรียนการรู6ในสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิด
สตี มศึ กษารA วมกั บการสอนโดยใช6 ประเด็ นทางสั ง คมที ่ เ กี ่ ยวเนื ่ องกั บวิ ทยาศาสตร) เ พื ่ อสA งเสริ มความคิ ด
สร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษา
151
การสร6างแบบประเมินรับรอง
ผูBวิจัยสรBางขBอคำถามสำหรับเปPนประเด็นในการประเมิน โดยใหBครอบคลุมความเหมาะสมในการจัดการ
เรียนรูBดBวยสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคม
ที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา เพื่อใหB
ผูBเชี่ยวชาญพิจารณาและประเมินรับรอง โดยแบบประเมินเปPนแบบมาตรประมาณคHา 5 ระดับ (Likert Scale) ซึ่ง
มีขั้นตอนดังนี้
1.1 ศึกษา วิเคราะห7 สังเคราะห7แนวคิด ทฤษฎีและงานวิจัยที่เกี่ยวขBอง
1.2 กำหนดประเด็นของแบบประเมิน ใหBครอบคลุมในดBานการใชBงาน การออกแบบสHวนประสานงานผูBใชB
องค7ประกอบและขั้นตอนของการจัดกิจกรรมในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน
1.3 นำแบบประเมินเสนอตHออาจารย7ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ7 เพื่อใหBอาจารย7ตรวจสอบความถูกตBองและ
ความเหมาะสม
1.4 ปรับปรุงแบบประเมินตามคำแนะนำของอาจารย7ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ7
152
1.5 นำแบบสอบถามไปใหBผูBเชี่ยวชาญตรวจสอบคุณภาพของแบบประเมินพิจารณาความตรงตามเนื้อหา
และภาษาที่ใชB (content validity) ตลอดจนความครบถBวนสมบูรณ7และความครอบคลุมของขBอ
คำถาม (Index of Item-Objective Congruence - IOC) ซึ่งทุกขBอคำตอบควรไดBคHาสูงกวHา 0.50 ถือ
วHาผHานเกณฑ7 และปรับปรุงแกBไขแบบประเมินตามคำแนะนำ
การเข6าถึงและการพิทักษ)สิทธิของกลุAมตัวอยAาง
การวิจัยระยะที่ 2 มีการเก็บรวบรวมขBอมูลกับกลุHมตัวอยHาง 2 กลุHม คือ (1) ผูBเชี่ยวชาญเพื่อประเมินรHาง
ตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่
เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา และ (2)
ผูBเรียนสำหรับการทดสอบประสิทธิภาพสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการ
สอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 โดยมี
รายละเอียดการเขBาถึงและพิทักษ7สิทธิกลุHมตัวอยHาง ดังนี้
1. ผูBเชี่ยวชาญ เพื่อประเมินรHางตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ
1.1 ติดตHอผูBเชี่ยวชาญที่คัดเลือกตามคุณสมบัติที่กำหนดผHานทางจดหมายอิเล็กทรอนิกส7 (E-mail)
ผHานชHองทางติดตHอของผูBเชี่ยวชาญแตHละทHาน พรBอมทั้งโครงการวิจัย เอกสารขBอมูลสำหรับผูBเชี่ยวชาญ และเอกสาร
ยินยอมเขBารHวมการวิจัยสำหรับผูBเชี่ยวชาญ โดยผูBวิจัยชี้แจงวHา ผูBวิจัยมีความจำเปPนตBองเก็บขBอมูลเชิงปริมาณจาก
แบบประเมินรHางตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูB และขBอมูลเชิงคุณภาพจากการสัมภาษณ7เพิ่มเติมตามรายการ
ประเมิน โดยขณะสัมภาษณ7จะไมHมีการบันทึกเสียงทั้งสิ้น ผูBวิจัยจะจดบันทึกเพียงประเด็นสำคัญที่ไดBจากการ
สัมภาษณ7เทHานั้น เพื่อนำขBอมูลที่ไดBทั้งหมดไปวิเคราะห7และปรับปรุงตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอ
เสมือนฯ ดังนั้นผูBเชี่ยวชาญอาจตBองใชBเวลาในการตอบแบบประเมินรวมทั้งการใหBสัมภาษณ7 เพื่อใหBผูBเชี่ยวชาญ
พิจารณาการเขBารHวมโครงการวิจัย
1.2 ติดตHอนัดหมายผูBเชี่ยวชาญที่ตอบรับยินยอมเขBารHวมโครงการวิจัย โดยนัดหมายวัน เวลา
สถานที่ พรBอมสHงแบบประเมินรHางตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ เพื่อใหBผูBเชี่ยวชาญพิจารณา
ลHวงหนBากHอนถึงการนัดหมาย
153
และขBอมูลที่แสดงตัวตนของผูBเรียนจะถูกทำลายโดยเครื่องทำลายกระดาษภายใน 1 ปm ภายหลังจากงานวิจัยไดBรับ
การเผยแพรH
การเก็บข6อมูลและวิเคราะห)ข6อมูล
1. กลุHมตัวอยHางที่เปPนผูBเชี่ยวชาญ
ผูBวิจัยสHงจดหมายเรียนเชิญพรBอมแบบประเมินรับรองรHางตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน
ตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา ใหBแกHผูBเชี่ยวชาญจำนวน 5 ทHานเพื่อรับรองรHางตBนแบบฯ ที่ไดB
พัฒนา โดยไดBทำการนัดหมายการติดตHอสัมภาษณ7กับกลุHมตัวอยHางทางโทรศัพท7 จากนั้นเดินทางไปสัมภาษณ7ตาม
วันและเวลาที่ไดBนัดหมายไวB โดยกลุHมตัวอยHางศึกษารายละเอียดเอกสารขBอมูลสำหรับกลุHมตัวอยHาง และเอกสาร
ยินยอมเขBารับการวิจัย (การพิทักษ7สิทธิในฐานะเปPนกลุHมตัวอยHางของโครงการวิจัย) พรBอมพิจารณายินยอมหรือไมH
ยินยอมตามความสมัครใจ จากนั้นตอบแบบประเมินรับรองรHางตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน
จำนวน 12 ขBอ และใหBขBอเสนอแนะเกี่ยวกับรHางตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน โดยใชBระยะเวลา
ไมHเกิน 1 ชั่วโมง ทั้งนี้การสัมภาษณ7จะไมHมีการบันทึกเสียง ซึ่งผูBวิจัยจะบันทึกประเด็นสำคัญจากการสัมภาษณ7 เพื่อ
นำไปใชBในการวิเคราะห7ขBอมูลเทHานั้น
2. กลุHมตัวอยHางที่เปPนผูBเรียน
2.1 ผูBวิจัยปฐมนิเทศผูBเรียนที่ยินยอมเขBารHวมโครงการวิจัยโดยสมัครใจ โดยผูBเรียนจะไดBรับการ
พิจารณาเอกสารขBอมูลสำหรับกลุมH ตัวอยHางมาเรียบรBอยแลBว จากนัน้ ปฐมนิเทศเกีย่ วกับการเรียนรูใB นสภาพแวดลBอม
การเรียนรูBสตูดิโอเสมือน
2.2 ดำเนินกิจกรรมตามแนวทางการจัดการเรียนรูBโดยใชBสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน
ตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนระดับมัธยมศึกษา ที่ผูBวิจัยพัฒนาขึ้น โดยใชBระยะเวลาประมาณ 9 ชั่วโมง
จำนวน 3 ครั้ง (3 ชั่วโมงตHอสัปดาห7) โดยผูBเรียนจะทำประเมินตนเองดBานความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
จำนวน 68 ขBอ เปPนจำนวน 3 ครั้ง (กHอนเรียน ระหวHางเรียนและหลังเรียน) ใชBระยะเวลาไมHเกิน 45 นาที ทั้งนี้ใน
ระหวHางการเรียนรูBผูBวิจัยจะใหBคะแนนผลงานของผูBเรียนโดยใชBแบบประเมินผลงานตามเกณฑ7ประเมินรูบริคส7ดBาน
ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
155
การทดสอบประสิทธิภาพนวัตกรรม
นำรHางตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชB
ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียน
มัธยมศึกษาตอนปลาย ไปทดสอบเพื่อหาประสิทธิภาพของระบบ โดยนำไปทดลองกับผูBเรียนในระดับมัธยมศึกษา
ตอนปลายที่มีลักษณะเชHนเดียวกับกลุHมตัวอยHาง จำนวน 3 คน ซึ่งเปPนการทดสอบประสิทธิภาพแบบเดี่ยว (1:1)
(try out) พิจารณาใน 3 ประเด็น คือ การทำใหBผูBเรียนมีความรูBเพิ่มขึ้น การชHวยใหBผูBเรียนผHานกระบวนการเรียน
และการทำใหBผูBเรียนมีความพึงพอใจ จากนั้นนำผลที่ไดBมาปรับปรุงแกBไข กHอนที่จะนำไปใชBจริง (ชัยยงค7 พรหมวงศ7,
2556) โดยในการวิจัยครั้งนี้กำหนดเกณฑ7ไวBที่ 80/80 พบวHาประสิทธิภาพของการใชBสภาพแวดลBอมการเรียนรูB
สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อ
สHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนระดับมัธยมศึกษา เทHากับ 80/93.33 ซึ่งมีคHาใกลBเคียงกับ
80/80 แสดงวHาการใชBสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ มีประสิทธิภาพ
156
ตารางที่ 3. 5 ผลการวิเคราะห7ประสิทธิภาพการใชBสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษา
รHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนระดับมัธยมศึกษา
การประเมินประสิทธิภาพของสื่อ เกณฑ)ที่ตั้งไว6 คAาประสิทธิภาพของสื่อ
คะแนนที่ได6จากการประเมินในกระบวนการ 80 80
เรียนการสอน (E1)
คะแนนที่ได6จากการประเมินครั้งสุดท6าย (E2) 80 93.33
การวิจัยระยะที่ 3 การศึกษาผลการใช6สภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษา
รAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทาง
วิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษา
การวิจัยระยะนี้เปPนการทดลองใชBรูปแบบการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตาม
แนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
ประชากรและกลุAมตัวอยAาง
ประชากรที่ใชBในการทดลองใชBสภาพแวดลBอมการเรียนรูBฯ เพื่อสHงเสริมการสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
ของนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษา ไดBแกH นักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาตอนปลายทั่วประเทศ กลุHมตัวอยHางที่ใชBใน
การศึกษาผลการใชBระบบการเรียนรูBฯ ใชBวิธีคัดเลือกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) โดยมีคุณสมบัติเปPน
นักเรียนที่กำลังศึกษาอยูHในระดับชั้นมัธยมศึกษาปmที่ 6 รวมจำนวนอยHางนBอย 30 คน โดยมีเกณฑ7ในการคัดเลือก
ดังนี้
1. ผูBเรียนมีความพรBอมในดBานการใชBเครื่องมือและอุปกรณ7ทางเทคโนโลยี
2. สถาบันฯ ตอบรับใหBความรHวมมือและมีความพรBอมในการใชBอุปกรณ7เทคโนโลยี
3. ผูBสอนมีความสามารถและพรBอมในการใชBอุปกรณ7เทคโนโลยี
157
ผลของการใช6สภาพแวดล6อมการเรียนรูส6 ตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการ
สอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)
ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษา
ภาพที่ 3. 15 การดำเนินงานวิจัยในระยะที่ 3
การดำเนินการทดลอง
ผูBวิจัยไดBนำสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็น
ทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา ที่
พัฒนาขึ้น ไปทดลองใชBกับกลุHมตัวอยHาง ซึ่งเปPนนักเรียนที่กำลังศึกษาอยูHในระดับชั้นมัธยมศึกษาปmที่ 6 จำนวนอยHาง
นBอย 30 คน เปPนระยะเวลา 8 สัปดาห7 โดยในการศึกษาผลการใชBระบบฯ มีรูปแบบการวิจัยแบบกึ่งทดลอง กับ
ผูBเรียนกลุHมเดียววัดหลายครั้งแบบอนุกรมเวลา (One-Group Time Series Design) โดยวัดกHอนเรียน ระหวHาง
เรียน และหลังเรียน ซึ่งมีรายละเอียดดังนี้
ตารางที่ 3. 6 การออกแบบงานวิจัย
E O1 X O2 X O3
158
E หมายถึง กลุHมตัวอยHางที่ใชBในการทดลอง
O หมายถึง การวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
X หมายถึง การเรียนการสอนในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีม
ศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อ
สHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
ตารางที่ 3. 7 รายละเอียดของการดำเนินการทดลอง
สัปดาห)ที่ จำนวนชั่วโมง Module ขั้นตอนการเรียนรู6
1 1 การประเมินกHอนเรียน
2 ทรัพยากรและ การสืบคBนขBอมูลเกี่ยวกับประเด็นทางสังคมและ
สิ่งแวดลBอม วิทยาศาสตร7เพื่อกำหนดปœญหา
2 3 การสืบคBนขBอมูลเกี่ยวกับประเด็นทางสังคมและ
วิทยาศาสตร7เพื่อกำหนดปœญหา และสืบคBนขBอมูล
สารสนเทศเพื่อนำไปใชBในการแกBปœญหา
3 3 การสำรวจสืบคBนขBอมูลสารสนเทศเพื่อนำไปใชBใน
การแกBปœญหา
4 1 ประเมินระหวHางเรียน
2 ทรัพยากรและ การออกแบบและการวางแผนในการแกBปœญหา
สิ่งแวดลBอม โดยบูรณาการความรูBจากหลายสาขา ผHานการ
แลกเปลี่ยนขBอมูล อภิปรายแสดงความคิดเห็น
รHวมกัน
5 3 การออกแบบและการวางแผนในการแกBปœญหา
โดยบูรณาการความรูBจากหลายสาขา ผHานการ
แลกเปลี่ยนขBอมูล อภิปรายแสดงความคิดเห็น
รHวมกัน
6 3 การพัฒนานวัตกรรม ชิ้นงานหรือแนวความคิด
7 3 การนำเสนอผลงานของผูBเรียน การสะทBอนคิด
และการประเมินผล
159
เครื่องมือที่ใช6ในการวิจัยระยะที่ 3
เครื่องมือที่ใชBในการศึกษาผลของการใชBรูปแบบการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน
ตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา คือ
1. สภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็น
ทางสั ง คมที ่ เ กี ่ ย วเนื ่ อ งกั บ วิ ท ยาศาสตร) เ พื ่ อ สA ง เสริ ม ความคิ ด สร6 า งสรรค) ท างวิ ท ยาศาสตร) ข องนั ก เรี ย น
มัธยมศึกษา
ผูBวิจัยไดBดำเนินการพัฒนาตBนแบบมาตั้งแตHะยะที่ 1 และ 2 โดยมีรายละเอียดของสภาพแวดลBอมการ
เรียนรูBสตูดิโอเสมือน ขั้นตอนการเรียนรูB และเครื่องมือที่ใชB เพื่อพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ
นักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษา ดังนี้
ตารางที่ 3. 8 ขั้นตอนการทำกิจกรรมและเครื่องมือที่ใชBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน
สภาพแวดล6อมการเรียนรู6 ความคิดสร6างสรรค)ทาง
ขั้นตอนเรียนรู6 เครื่องมือที่ใช6
แบบสตูดิโอเสมือน วิทยาศาสตร)
การจัดกิจกรรมเนBนการ การสืบคBนขBอมูลเกี่ยวกับ เครื่องมือที่ใชB ความคิดอเนกนัย
เรียนรูBในสถานการณ7จริง ประเด็ น ทางสั ง คมและ สนับสนุนการทำงาน การสรBางความคิดที่
หรือที่เกี่ยวขBองกับ วิ ทยาศาสตร7 เ พื ่ อกำหนด สHวนบุคคล หลากหลาย ประกอบดBวย
ชีวิตประจำวันของผูBเรียน ปœญหา ความคิดคลHอง (Fluency)
พื้นที่ในการเรียนรูBหรือทำ การสำรวจสื บ คB น ขB อ มู ล เครื่องมือที่ใชB ความคิดยืดหยุHน
กิ จ กรรมสH ว นบุ ค คลของ สารสนเทศเพื่อนำไปใชBใน สนับสนุนการเรียนรูB (Flexibility) และความคิด
ผูBเรียน การแกBปœญหา ของผูBเรียน ริเริ่ม (Originality)
160
สภาพแวดล6อมการเรียนรู6 ความคิดสร6างสรรค)ทาง
ขั้นตอนเรียนรู6 เครื่องมือที่ใช6
แบบสตูดิโอเสมือน วิทยาศาสตร)
พื้นที่ในการทำกิจกรรมกลุHม
การออกแบบและการ เครื่องมือสำหรับใชBใน ความคิดอเนกนัย
การแลกเปลี่ยนความ วางแผนในการแกBปœญหา การทำงานและ การสรBางความคิดที่
คิดเห็นรHวมกันระหวHาง โดยบูรณาการความรูBจาก แลกเปลี่ยนความ หลากหลาย และ ความคิด
ผูBเรียนกับผูBเรียน หลายสาขา ผHานการ คิดเห็นรHวมกันของ เอกนัย การวิเคราะห7
แลกเปลี่ยนขBอมูล ผูBเรียน สังเคราะห7 การประเมิน
อภิปรายแสดงความ เพื่อหาแนวทางที่เหมาะสม
คิดเห็นรHวมกัน ในการแกBปœญหา
ก า ร พ ั ฒน า น ว ั ต ก ร ร ม เครื่องมือที่ใชBในการ
ชิ้นงานหรือแนวความคิด อ อ ก แ บ บ (STEAM
Tools)
พื้นที่ในการการแสดง การนำเสนอผลงานของ เครื่องมือสำหรับการ
ผลงาน ผูBเรียน นำเสนอผลงาน
การประเมินผล รวมถึงการ การสะทB อ นคิ ด และการ
สะทBอนคิดและการใหBผล ประเมินผล
ป¬อนกลับ
เครื่องมือ รายละเอียด
เครื่องมือที่ใชBสนับสนุนการเรียนรูBของผูBเรียน StudioLab รHวมกับเครื่องมือที่ใชBในการคBนหา (Search
engine)
ข6อเสนอแนะของผู6เชี่ยวชาญ การปรับแก6
การคิดแบบ อเนกนัย
ด6านการคิดคลAอง (Fluency)
ขBอที่ 1 ปรับขBอคำถามใหBชัดเจนและใชBคำที่มี ปรับขBอคำถามเปPน “ฉันสามารถสรBางความคิดจำนวน
ความหมายชัดเจนแทน เชHน คำถาม คำตอบ ตัวแปร มาก (เชHน การกำหนดปœญหา คำถาม สมมติฐาน
เปPนตBน และควรปรับใจความใหBสอดคลBองกับ คำตอบ หรือตัวแปรที่ศึกษา) จากโจทย7หรือ
วิทยาศาสตร7 เชHน สถานการณ7เชิงวิทยาศาสตร7 เปPน สถานการณ7เชิงวิทยาศาสตร7ที่กำหนด”
ตBน
ขBอ 2 มาสรBางความคิด ความหมายไมHชัดเจน อาจ ปรับขBอคำถามเปPน “ฉันสามารถนำความรูBทาง
เปลี่ยนใชB มาสรBางสมมติฐาน มาสรBางคำอธิบายที่ วิทยาศาสตร7มาสรBางความคิด (เชHน สมมติฐาน
เปPนไปไดB เปPนตBน คำอธิบาย เปPนตBน) ที่หลากหลายจำนวนมาก”
ขBอ 3 ฉันสามารถนำแนวคิดหลัก (concept) ที่ ปรับขBอคำถามเปPน “ฉันสามารถนำแนวคิดหลัก
เกี่ยวกับวิทยาศาสตร7และสิ่งแวดลBอมมาใชBในการสรBาง (concept) ที่เกี่ยวกับวิทยาศาสตร7สิ่งแวดลBอมมาใชBใน
คำตอบที่หลากหลาย การสรBางคำตอบที่หลากหลาย”
ขBอ 4 ใหBปรับขBอคำถามเปPน “ฉันสามารถนำแนวคิด ปรับขBอคำถามเปPน “ฉันสามารถนำแนวคิดหลัก
หลัก (concept) ทางวิทยาศาสตร7มาใชBในการสรBาง (concept) เกี่ยวกับวิทยาศาสตร7สุขภาพมาใชBในการ
คำตอบเกี่ยวกับสุขภาพไดBอยHางหลากหลาย” สรBางคำตอบที่อยHางหลากหลาย”
163
ข6อเสนอแนะของผู6เชี่ยวชาญ การปรับแก6
ขBอ 9 จากขBอคำถาม “ในการทดลองหรือการศึกษา ปรับขBอคำถามเปPน “ในการทดลองหรือการศึกษา
ขBอมูลทางวิทยาศาสตร7ฉันมีวิธีการตรวจสอบขBอมูลเพื่อ ขBอมูลทางวิทยาศาสตร7ฉันคิดวิธีการตรวจสอบขBอมูล
ลดความผิดพลาดโดยใชBวิธีที่หลากหลาย” เพื่อลดความผิดพลาดโดยใชBวิธีที่หลากหลาย”
ใหBปรับขBอคำถามเปPน “ในการทดลองหรือการศึกษา
ขBอมูลทางวิทยาศาสตร7ฉันคิดวิธีการตรวจสอบขBอมูล
เพื่อลดความผิดพลาดโดยใชBวิธีที่หลากหลาย”
ขBอ 10 จากขBอคำถาม “ในการสรBางความรูBทาง ปรับขBอคำถามเปPน “ในการสรBางความรูBทาง
วิทยาศาสตร7 ฉันสามารถใชBกระบวนการสืบเสาะหา วิทยาศาสตร7 ฉันสามารถออกแบบกระบวนการสืบ
ความรูBไดBหลากหลายวิธี” ใหBปรับขBอคำถามเปPน “ใน เสาะหาความรูBไดBหลากหลายวิธี”
การสรBางความรูBทางวิทยาศาสตร7 ฉันสามารถออกแบบ
กระบวนการสืบเสาะหาความรูBไดBหลากหลายวิธี”
ด6านการคิดยืดหยุAน (Flexibility)
ขBอ 17 จากขBอคำถาม “ฉันสามารถนำความรูBทาง ปรับขBอคำถามเปPน “ฉันสามารถจัดกลุHมความคิดใน
วิทยาศาสตร7มาจัดกลุHมความคิดเพื่อหาแนวทางในการ การแกBปœญหาทางวิทยาศาสตร7ไดB”
แกBปœญหา” ใหBปรับขBอคำถามเปPน “ฉันสามารถจัดกลุHม
ความคิดในการแกBปœญหาทางวิทยาศาสตร7ไดB”
ขBอ 21 จากขBอคำถาม “ฉันสามารถจัดกลุHมตัวแปรที่ ปรับขBอคำถามเปPน “ฉันสามารถจัดกลุHมตัวแปรที่สนใจ
สนใจไดB” จากบริบทใด ใหBระบุ ศึกษาจากสถานการณ7ที่กำหนดไดB”
ขBอ 23 จากขBอคำถาม “ฉันสามารถกำหนดเกณฑ7ที่ใชB ปรับขBอคำถามเปPน “ฉันสามารถกำหนดเกณฑ7ที่ใชBใน
ในการศึกษาขอบเขตของตัวแปรตามไดB” ใหBปรับขBอ การศึกษาขอบเขตของตัวแปรตามไดBอยHางหลากหลาย
คำถามเปPน “ฉันสามารถกำหนดเกณฑ7ที่ใชBใน (เหมาะสม)”
การศึกษาขอบเขตของตัวแปรตามไดBอยHางหลากหลาย
(เหมาะสม)”
ด6านการคิดริเริ่ม (Originality)
ขBอ 24 จากขBอคำถาม “ความคิดที่ฉันสรBางมีความ ปรับขBอคำถามเปPน “ฉันสามารถสรBางความคิดที่มี
แปลกใหมH ไมHซ้ำใคร” ใหBปรับขBอคำถามเปPน “ฉัน ความแปลกใหมH ไมHซ้ำใคร”
สามารถสรBางความคิดที่มีความแปลกใหมH ไมHซ้ำใคร”
ขBอ 28 จากขBอคำถาม “ฉันสามารถกำหนดสมมติฐาน ปรับขBอคำถามเปPน “ฉันสามารถกำหนดสมมติฐานที่
สนใจศึกษาไดBแปลกใหมH ไมHซ้ำใคร” ใหBปรับขBอคำถาม สนใจศึกษาไดBแปลกใหมH ไมHซ้ำใคร”
164
ข6อเสนอแนะของผู6เชี่ยวชาญ การปรับแก6
เปPน “ฉันสามารถกำหนดสมมติฐานที่สนใจศึกษาไดB
แปลกใหมH ไมHซ้ำใคร”
การคิดแบบ เอกนัย
การวิเคราะห)และสังเคราะห) (Analyze and synthesis)
ขBอ 32 จากขBอคำถาม “ฉันสามารถสังเคราะห7แนวคิด ปรับขBอคำถามเปPน “ฉันสามารถสังเคราะห7แนวคิด
(concept) ที่เกี่ยวกับวิทยาศาสตร7และสิ่งแวดลBอมไดB” หลัก (concept) ทางวิทยาศาสตร7ในเรื่องที่เกี่ยวกับ
ใหBปรับขBอคำถามเปPน “ฉันสามารถสังเคราะห7แนวคิด สิ่งแวดลBอมไดB”
หลัก (concept) ทางวิทยาศาสตร7ในเรื่องที่เกี่ยวกับ
สิ่งแวดลBอมไดB”
ขBอ 33 จากขBอคำถาม “ฉันสามารถสังเคราะห7แนวคิด ปรับขBอคำถามเปPน “ฉันสามารถสังเคราะห7แนวคิด
(concept) ที่เกี่ยวกับวิทยาศาสตร7และสุขภาพไดB” ใหB หลัก (concept) ทางวิทยาศาสตร7ในเรื่องที่เกี่ยวกับ
ปรับขBอคำถามเปPน “ฉันสามารถสังเคราะห7แนวคิด สุขภาพไดB”
หลัก (concept) ทางวิทยาศาสตร7ในเรื่องที่เกี่ยวกับ
สุขภาพไดB”
ขBอ 34 จากขBอคำถาม “ฉันสามารถสังเคราะห7แนวคิด ปรับขBอคำถามเปPน “ฉันสามารถสังเคราะห7แนวคิด
(concept) ที่เกี่ยวกับวิทยาศาสตร7และเทคโนโลยีไดB” หลัก (concept) ทางวิทยาศาสตร7ในเรื่องที่เกี่ยวกับ
ใหBปรับขBอคำถามเปPน “ฉันสามารถสังเคราะห7แนวคิด เทคโนโลยีไดB”
หลัก (concept) ทางวิทยาศาสตร7ในเรื่องที่เกี่ยวกับ
เทคโนโลยีไดB”
ขBอ 35 จากขBอคำถาม “ฉันสามารถสังเคราะห7แนวคิด ปรับขBอคำถามเปPน “ฉันสามารถสังเคราะห7แนวคิด
(concept) ที่เกี่ยวกับวิทยาศาสตร7กายภาพไดB” ใหB หลัก (concept) ทางวิทยาศาสตร7ในเรื่องที่เกี่ยวกับ
ปรับขBอคำถามเปPน “ฉันสามารถสังเคราะห7แนวคิด โลกไดB”
หลัก (concept) ทางวิทยาศาสตร7ในเรื่องที่เกี่ยวกับ
โลกไดB”
ขBอ 41 การกำหนดสมมติฐานควรใชBแนวคิด/ทฤษฎี ปรับขBอคำถามเปPน “ฉันสามารถกำหนดสมมติฐานโดย
ประกอบดBวย ใชBความรูB แนวคิด/ทฤษฎี การสังเกต หรือ
ประสบการณ7การเดิมไดBอยHางเหมาะสม”
ขBอ 42 เปลี่ยนความหมายของตัวแปรตาม เปPน นิยาม ปรับขBอคำถามเปPน “ฉันสามารถกำหนดนิยามเชิง
เชิงปฏิบัติการ ปฏิบัติการของตัวแปรตาม (สิ่งที่จะศึกษา) ไดB”
165
4. นำแบบประเมินตนเองดBานความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ไปทดลองกับกลุHมทดลอง
การสร6างแบบประเมินผลงานและกระบวนการทำงานด6านความสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
1. ผูBวิจัยสรBางแบบประเมินผลงานและกระบวนการทำงานดBานความสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 โดยใชB
เกณฑ7ประเมินรูบริคส7 โดยศึกษาองค7ประกอบของการสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7และนำแนวทางการวัดความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ Hu and Adey (2002) ในการวัดการคิดแบบอเนกนัย และแนวทางการวัดของ
Yang et al. (2016) และ Yang et al. (2019) ในการวัดการคิดแบบเอกนัย จากนั้นนำมาวิเคราะห7และสังเคราะห7
เปPนแบบประเมินตนเองและการประเมินแบบรูบริคส7 โดยแบHงเปPนการคิดแบบอเนกนัย ซึ่งประกอบดBวย การคิด
คลHอง คิดยืดหยุHนและคิดริเริ่ม และการคิดแบบเอกนัย ซึ่งประกอบดBวย การวิเคราะห7และสังเคราะห7 และการ
ประเมินและเลือกวิธี ภายใตBบริบทของความรูBและทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร7 จากการศึกษาดังกลHาว
เครื่องมือรูบริคส7ที่ใชBในงานวิจัยนี้ มีเกณฑ7การใหBคะแนน 4 ระดับ (คะแนนเต็ม 24 คะแนน) (รายละเอียดดัง
ภาคผนวก ข)
2. นำแบบประเมินผลงานเสนอตHออาจารย7ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ7 เพื่อใหBอาจารย7ตรวจสอบความถูกตBอง
และความเหมาะสม และปรับปรุงแบบประเมินตามคำแนะนำของอาจารย7ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ7
3. นำแบบประเมินผลงานที่สรBางขึ้นไปใหBผูBเชี่ยวชาญตรวจสอบคุณภาพของแบบประเมินพิจารณาความ
ตรงตามเนื้อหาและภาษาที่ใชB (content validity) ตลอดจนความครบถBวนสมบูรณ7และความครอบคลุมของขBอ
คำถาม (Index of Item-Objective Congruence - IOC) ซึ่งทุกขBอคำตอบควรไดBคHาสูงกวHา 0.50 ถือวHาผHานเกณฑ7
และปรับปรุงแกBไขแบบประเมินตามคำแนะนำ
ผลของการวิเคราะห7ความตรงตามเนื้อหาและภาษาที่ใชB (content validity) ตลอดจนความครบถBวน
สมบูรณ7และความครอบคลุมของขBอคำถาม (Index of Item-Objective Congruence - IOC) มีคHา 0.78 โดยมีผล
การวิ เ คราะห7 ค H า IOC สู ง กวH า 0.5 ทุ ก ขB อ และมี ค H า สั ม ประสิ ท ธิ ์ แ อลฟาของคอนบราค (Cronbach’s Alpha
Coefficient) เทHากับ 0.92 แสดงวHาผูBเชี่ยวชาญพิจารณาแลBววHาแบบประเมินผลงานและกระบวนการทำงานดBาน
ความสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 โดยใชBเกณฑ7ประเมินรูบริคส7ฉบับนี้ มีความครอบคลุมของขBอคำถาม ความ
ถูกตBองเหมาะสม ความชัดเจนของขBอคำถามรายขBอกับนิยามปฏิบัติการมีความสอดคลBองเหมาะสม รวมทั้งมี
ขBอเสนอแนะในการปรับปรุงแบบสอบถามดังนี้
- อาจปรับชื่อเครื่องมือจากแบบประเมินผลงานและหลักฐานของความสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7เปPน
แบบประเมินกระบวนการและกระบวนการทำงานดBานความสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
166
3. แบบสอบถามความคิดเห็นของผู6เรียนที่มีตAอการเรียนรู6ในสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอ
เสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริม
ความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษา
การสร6างแบบสอบถามความคิดเห็นของผู6เรียน
1. ผูBวิจัยสรBางแบบสอบถามความคิดเห็นผูBเรียนตามกระบวนการใชBตBนแบบและกระบวนการจัดการเรียนรูB
เพื่อใหBผูBเรียนเกิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 โดยเปPนแบบมาตรประมาณคHา 5 ระดับ (Likert Scale) แบHง
แบบสอบถามออกเปPน 2 ตอน ไดBแกH ตอนที่ 1 ขBอมูลทั่วไปของผูBเรียน และตอนที่ 2 ความคิดเห็นของผูBเรียนที่มีตHอ
การเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทาง
สังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ของนักเรียนในระดับมัธยมศึกษา (รายละเอียดดัง
ภาคผนวก ข)
2. นำแบบสอบถามความคิดเห็นเสนอตHออาจารย7ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ7 เพื่อใหBอาจารย7ตรวจสอบความ
ถูกตBองและความเหมาะสม และปรับปรุงแบบประเมินตามคำแนะนำของอาจารย7ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ7
3. นำแบบสอบถามความคิดเห็นที่สรBางขึ้นไปใหBผูBเชี่ยวชาญตรวจสอบคุณภาพของแบบประเมินพิจารณา
ความตรงตามเนื้อหาและภาษาที่ใชB (content validity) ตลอดจนความครบถBวนสมบูรณ7และความครอบคลุมของ
ขBอคำถาม (Index of Item-Objective Congruence - IOC) ซึ่งทุกขBอคำตอบไดBคHาสูงกวHา 0.50 ถือวHาผHานเกณฑ7
4. นำแบบสอบถามความคิดเห็นไปทดลองกับกลุHมทดลอง หลังจากการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูB
สตูดิโอเสมือนเสร็จแลBว
วิธีการดำเนินการวิจัย
การดำเนินการศึกษาผลของการใชBรูปแบบการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตาม
แนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิด
167
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย เปPนการทดลองกลุHมเดียวแบบวัดหลายครั้งแบบ
อนุกรมเวลา (One-Group Time Series Design) โดยมีรายละเอียดดังนี้
1. ผูBวิจัยเตรียมความพรBอมของผูBเรียน โดยการปฐมนิเทศผูBเรียน ชี้แจงวิธีการเรียนการสอน และการใชB
งานสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่
เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา และใหBผูBเรียน
ประเมินตนเองกHอนเรียนในดBานความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
2. ผูBวิจัยดำเนินการแบHงกลุHมผูBเรียนแบบคละความสามารถกลุHมละ 4-5 คน ในการทำกิจกรรมเรื่อง
ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลBอม ในรายวิชาชีววิทยา ระดับชั้นมัธยมศึกษาปmที่ 6 สำหรับรูปแบบการทำกิจกรรม
ดังตารางที่ 3.10
ตารางที่ 3. 10 รูปแบบการทำกิจกรรมในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน
สภาพแวดล6อมการเรียนรู6
ขั้นตอนเรียนรู6 รูปแบบการทำกิจกรรม
แบบสตูดิโอเสมือน
การจัดกิจกรรมเนBนการเรียนรูBใน
การสืบคBนขBอมูลเกี่ยวกับประเด็น กิจกรรมเดี่ยว และกิจกรรมกลุHม
สถานการณ7จริงหรือที่เกี่ยวขBองกับ
ทางสั ง คมและวิ ท ยาศาสตร7 เ พื่ อ
ชีวิตประจำวันของผูBเรียน กำหนดปœญหา
พื้นที่ในการเรียนรูBหรือทำกิจกรรม
การสำรวจสืบคBนขBอมูลสารสนเทศ กิจกรรมเดี่ยว
สHวนบุคคลของผูBเรียน เพื่อนำไปใชBในการแกBปœญหา
พื้นที่ในการทำกิจกรรมกลุHม การ
การออกแบบและการวางแผนใน กิจกรรมกลุHม
แลกเปลี่ยนความคิดเห็นรHวมกัน การแกBปœญหาโดยบูรณาการความรูB
ระหวHางผูBเรียนกับผูBเรียน จากหลายสาขา ผHานการ
แลกเปลี่ยนขBอมูล อภิปรายแสดง
ความคิดเห็นรHวมกัน
การพัฒนานวัตกรรม ชิ้นงานหรือ กิจกรรมกลุHม
แนวความคิด
พื้นที่ในการการแสดงผลงาน การนำเสนอผลงานของผูBเรียน กิจกรรมกลุHม
การประเมินผล รวมถึงการสะทBอน การสะทBอนคิดและการประเมินผล กิจกรรมเดี่ยว และกิจกรรมกลุHม
คิดและการใหBผลป¬อนกลับ
168
การเข6าถึงและการพิทักษ)สิทธิของกลุAมตัวอยAาง
การวิจัยระยะที่ 3 มีการเก็บรวบรวมขBอมูลกับผูBเรียนระดับมัธยมศึกษา เพื่อทดลองใชBสภาพแวดลBอมการ
เรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7
เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา แลBวนำผลที่ไดBจากผูBเรียนไปวิเคราะห7ผล
การใชBสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ โดยมีการเขBาถึงและพิทักษ7สิทธิดังนี้
1. ติดตHอโรงเรียนที่ถูกคัดเลือกตามคุณสมบัติที่กำหนด โดยสHงจดหมาย พรBอมเครื่องมือที่จะใชBในการ
ประเมินทั้งหมดพรBอมทั้งชี้แจงวHา จะดำเนินการเก็บรวบรวมขBอมูลกับผูBเรียนในสังกัด โดยใชBเครื่องมือที่แนบมาดBวย
เพื่อประกอบการพิจารณาเขBารHวมโครงการวิจัย
2. ติดตHอผูBเรียนในโรงเรียนที่ยินยอมใหBเขBาดำเนินการเก็บรวบรวมขBอมูล โดยใหBผูBเรียนพิจารณาเอกสาร
ขBอมูลสำหรับผูBเรียน และเอกสารยินยอมสำหรับผูBเรียน เพื่อพิจารณาเขBารHวมโครงการ โดยผูBวิจัยไดBชี้แจงวHา ผูBวิจัย
จำเปPนตBองขอความรHวมมือผูBเรียนที่เขBารHวมโครงการวิจัยเพื่อทดลองใชBเครื่องมือวิจัย ไดBแกH สภาพแวดลBอมการ
เรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ แบบประเมินตนเองดBานความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 และจัดทำผลงานโดยผูBวิจัยจะ
ใหBคะแนนโดยใชBแบบประเมินผลงานโดยใชBเกณฑ7ประเมินรูบริคส7ดBานความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 และจะ
มี การประเมิ นกระบวนการทำงานและหลั กฐานดB านความคิ ดสรB างสรรค7 ทางวิ ทยาศาสตร7 ซึ ่ งในการเรี ยนรูB
จำเปPนตBองใชBเวลาประมาณ 24 ชั่วโมง (8 สัปดาห7 โดยสัปดาห7ละ 3 ชั่วโมง) จึงจะจบกระบวนการเรียนรูBโดยใชB
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน หลังจากนั้นผูBเรียนจะตBองใชBเวลาในการประเมินแบบสอบถามความ
คิดเห็นของผูBเรียนที่มีตHอการใชBสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ ดังนั้นผูBเรียนตBองใชBเวลาในการเรียนรูB
พอสมควร โดยการเรียนรูBของผูBเรียนจะไมHมีความเกี่ยวขBองกับกิจกรรมการเรียนในหBองเรียน และการประเมินผล
169
การคัดเข6า/ออกของข6อมูล
หลังจากผูBวิจัยตรวจสอบความถูกตBองครบถBวนของแบบประเมิน และแบบสอบถามเรียบรBอยแลBว มีการคัด
ขBาวของขBอมูล คือ คัดเลือดแบบประเมินและแบบสอบถามที่ตอบคำถามสมบูรณ7ทุกขBอคำถาม สHวนแบบประเมิน
และแบบสอบถามที่มีคำตอบไมHครบถBวนผูBวิจัยจะคัดออก
การวิเคราะห)ข6อมูล
1. การวิเคราะห7ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนดBวยแบบประเมินผลงานและหลักฐานของ
การสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 และแบบประเมินตนเองของผูBเรียน โดยการเก็บขBอมูลในสัปดาห7ที่ 1 สัปดาห7ที่ 4
และสัปดาห7ที่ 8 วิเคราะห7คHาเฉลี่ยและสHวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการวิเคราะห7ความแปรปรวนแบบวัดซ้ำ
(Repeated Measure ANOVA)
2. วิเคราะห7ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7แยกแตHละองค7ประกอบ โดยใชBคHาเฉลี่ย และสHวน
เบี่ยงเบนมาตรฐาน
3. วิเคราะห7ขBอมูลเกี่ยวกับความคิดเห็นของผูBเรียนที่มีตHอการใชBงานสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอ
เสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริม
ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย ดBวยคHาเฉลี่ย และ สHวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน
การวิจัยระยะที่ 4 การประเมินรับรองสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษา
รAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทาง
วิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษา
การประเมินรับรองสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดย
ใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียน
มัธยมศึกษาตอนปลาย เปPนการนำผลที่ไดBจากการศึกษาผลของการใชBในระยะที่ 3 มาปรับปรุงแกBไขและนำเสนอ
เพื่อใหBผทูB รงคุณวุฒติ รวจสอบและรับรองตBนแบบ ซึ่งมีรายละเอียดดังนี้
171
นำผลที่ไดBจากการศึกษาผลของการทดลองใชBในระยะที่ 3 มาปรับปรุงแกBไขและนำเสนอ
สภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่
เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษา
ภาพที่ 3. 16 การดำเนินการวิจัยในระยะที่ 4
เครื่องมือที่ใช6ในการวิจัยระยะที่ 4
เครื่องมือที่ใชBในการวิจัยในระยะที่ 4 นี้ไดBแกH แบบประเมินรับรองสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน
แบบสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา ซึ่งแบบประเมินเปPนแบบมาตรประมาณคHา 5 ระดับ (Likert
Scale) และแบบปลายเป«ด
การสร6างแบบประเมินรับรอง
1. ผูBวิจัยสังเคราะห7ขBอคำถามเกี่ยวกับตBนแบบของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีม
ศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา โดยประกอบดBวยขBอคำถามในการรับรองตBนแบบฯ แผนภาพประกอบ และ
คำอธิบายตBนแบบฯ
2. นำแบบประเมินเสนอตHออาจารย7ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ7 เพื่อใหBอาจารย7ตรวจสอบความถูกตBองและความ
เหมาะสม และปรับปรุงแบบประเมินตามคำแนะนำของอาจารย7ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ7
3. นำแบบประเมินที่สรBางขึ้นไปใหBผูBเชี่ยวชาญตรวจสอบคุณภาพของแบบประเมินพิจารณาความตรงตาม
เนื้อหาและภาษาที่ใชB (content validity) ตลอดจนความครบถBวนสมบูรณ7และความครอบคลุมของขBอคำถาม
(Index of Item-Objective Congruence - IOC) ซึ ่ ง ทุ ก ขB อ คำตอบไดB ค H า สู ง กวH า 0.50 ถื อ วH า ผH า นเกณฑ7 และ
ปรับปรุงแกBไขแบบประเมินตามคำแนะนำ
172
4. นำแบบประเมินไปใหBผูBทรงคุณวุฒิประเมินรับรองสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิด
สตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา โดยผูBทรงคุณวุฒิ
การเข6าถึงและการพิทักษ)สิทธิของกลุAมตัวอยAาง
การวิจัยระยะที่ 4 มีการเก็บรวบรวมขBอมูลจากกลุHมตัวอยHาง ไดBแกH ผูBทรงคุณวุฒิ เพื่อประเมินรับรอง
ตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนแบบสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่
เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา โดยมี
รายละเอียดการเขBาถึงและพิทักษ7สิทธิ ดังนี้
1. ผูBทรงคุณวุฒิ เพื่อประเมินรับรองตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ
1.1 ติดตHอผูBทรงคุณวุฒิที่คัดเลือกตามคุณสมบัติที่กำหนด ผHานทางจดหมายอิเล็กทรอนิกส7
(E-mail) ผHานชHองทางติดตHอของผูBทรงคุณวุฒิแตHละทHาน พรBอมทั้งโครงการวิจัย เอกสารขBอมูลสำหรับกลุHมตัวอยHาง
เอกสารยินยอมเขBารHวมการวิจัยสำหรับผูBทรงคุณวุฒิ โดยผูBวิจัยชี้แจงวHา ผูBวิจัยมีความจำเปPนตBองเก็บขBอมูลเชิง
ปริมาณจากแบบประเมินรับรองตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ และขBอมูลเชิงคุณภาพจากการ
สัมภาษณ7เพิ่มเติมตามรายการประเมิน โดยขณะสัมภาษณ7จะไมHมีการบันทึกเสียงทั้งสิ้น ผูBวิจัยจะจดบันทึกเพียง
ประเด็ น สำคั ญ ที ่ ไ ดB จ ากการสั ม ภาษณ7 เ ทH า นั ้ น เพื ่ อ นำขB อ มู ล ที ่ ไ ดB ท ั ้ ง หมดไปวิ เ คราะห7 แ ละปรั บ ปรุ ง ตB น แบบ
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ ดังนั้นผูBทรงคุณวุฒิอาจตBองใชBเวลาในการตอบแบบประเมินรวมทั้งการใหB
สัมภาษณ7 เพื่อใหBผูBทรงคุณวุฒิพิจารณาการเขBารHวมโครงการวิจัย
1.2 ติดตHอนัดหมายผูBทรงคุณวุฒิที่ตอบรับยินยอมเขBารHวมโครงการวิจัย โดยนัดหมายวัน เวลา
สถานที่ พรBอมสHงแบบประเมินรHางตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ เพื่อใหBผูBทรงคุณวุฒิที่พิจารณา
ลHวงหนBากHอนถึงการนัดหมาย
1.3 ดำเนินการเก็บรวบรวมขBอมูล โดยผูBวิจัยเดินทางไปพบผูBทรงคุณวุฒิตามวัน เวลา สถานที่ที่ไดB
นัดหมายไวB ดำเนินการเก็บขBอมูล หรือเปPนการนัดหมายพบผูBทรงคุณวุฒิแบบออนไลน7 โดยใหBผูBทรงคุณวุฒิประเมิน
แบบรับรองตBนแบบภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ พรBอมทั้งเริ่มสัมภาษณ7ผูBทรงคุณวุฒิตามรายการ
ประเมิน ทั้งนี้ผูBวิจัยชี้แจงผูBทรงคุณวุฒิวHา การประเมินตBนแบบและการใหBสัมภาษณ7นี้จะไมHมีขBอมูลใดที่จะระบุถึง
173
การเก็บข6อมูลและวิเคราะห)ข6อมูล
ผูBวิจัยติดตHอประสานงานกับกลุHมตัวอยHางที่ตอบรับการเขBารHวมโครงการวิจัยโดยตรง โดยนัดหมายการ
ติดตHอกับกลุHมตัวอยHางทางโทรศัพท7 และเดินทางไปสัมภาษณ7ตามวันและเวลาที่ไดBนัดหมายไวB โดยนำตBนแบบและ
คูHมือนำเสนอใหBผูBทรงคุณวุฒิ จำนวน 5 ทHาน โดยการเลือกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) โดยกำหนดเกณฑ7
ดังนี้ ผูBทรงคุณวุฒิดBานเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา ผูBทรงคุณวุฒิดBานการเรียนการสอน และผูBทรงคุณวุฒิดBาน
การคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 โดยมีประสบการณ7ไมHนBอยกวHา 5 ปm ซึ่งกลุHมตัวอยHางศึกษารายละเอียดเอกสาร
ขBอมูลสำหรับกลุHมตัวอยHาง และเอกสารยินยอมเขBารับการวิจัย (การพิทักษ7สิทธิในฐานะเปPนกลุHมตัวอยHางของ
โครงการวิจัย) พรBอมพิจารณายินยอมหรือไมHยินยอมตามความสมัครใจ จากนั้นตอบแบบประเมินตBนแบบ
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือนฯ จำนวน 25 ขBอ และใหBสัมภาษณ7ขBอเสนอแนะเกี่ยวกับตBนแบบ
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือนฯ โดยใชBระยะเวลาไมHเกิน 1 ชั่วโมง ทั้งนี้การสัมภาษณ7จะไมHมีการ
บันทึกเสียง ผูBวิจัยจะบันทึกประเด็นสำคัญที่ไดBจากการสัมภาษณ7ทHานั้น เพื่อนำขBอมูลไปวิเคราะห7 จากนั้นนำขBอมูล
และขBอเสนอแนะที่ไดBมาปรับปรุงแกBไขเพื่อใหBไดBตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนแบบสตีมศึกษา
รHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลายที่สมบูรณ7 วิเคราะห7ขBอมูลโดยหาคHาเฉลี่ย และสHวนเบี่ยงเบน
มาตรฐาน
การคัดเข6า/ออกของข6อมูล
กลุHมตัวอยHางที่เปPนผูBทรงคุณวุฒิ หลังจากผูBวิจัยเก็บขBอมูลจากการสัมภาษณ7และประเมินตBนแบบเรียบรBอย
แลBว นำขBอมูลที่ไดBมาตรวจสอบความครบถBวน โดยการคัดเขBาของขBอมูลจะใชBขBอมูลทั้งหมดที่ไดBจากการสัมภาษณ7
และประเมินตBนแบบ ไมHมีการคัดออกของขBอมูล แมBผูBทรงคุณวุฒิจะตอบไมHครบประเด็นคำถามที่สัมภาษณ7
174
บทที่ 4
ผลการวิเคราะห)ข6อมูล
ตอนที่ 3 ผลการวิจัยเชิงคุณภาพจากการสัมภาษณ7ผูBเชี่ยวชาญในการพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูB
สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อ
สHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
ตอนที่ 1 ผลการศึกษาความต6องการจำเปxนของการพัฒนาสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือน
ตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริม
ความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษา
การศึกษาความตBองการจำเปPนของการพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีม
ศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา เปPนการศึกษาความตBองการจำเปPนของตัวอยHางเฉพาะกลุHม รวมถึงการนำ
ขBอมูลที่ไดBมาวิเคราะห7การยอมรับเทคโนโลยีและการวิเคราะห7องค7ประกอบเชิงยืนยันสำหรับความคิดสรBางสรรค7
ทางวิทยาศาสตร7 (ผลการวิเคราะห7องค7ประกอบเชิงยืนยัน ตอนที่ 2) ดำเนินการเก็บขBอมูลกับกลุHมตัวอยHางที่ใชBใน
การวิจัยจึงกำหนดไวBที่ 20 ตHอ 1 เพื่อใชBในการวิเคราะห7องค7ประกอบ (สุวิมล วHองวาณิช และนงลักษณ7 วิรัชชัย,
2546; Hair et al., 2010) โดยกำหนดใหBมีตัวอยHางอยHางนBอย 280 คน จาก 14 คHาพารามิเตอร7 โดยมีรายละเอียด
ดังนี้ (1) ขBอมูลทั่วไปของผูBตอบแบบสอบถาม (2) สภาพความตBองการในการพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูB
สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อ
สHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา และ (3) การยอมรับการใชBงานเทคโนโลยีใน
การเรียนการสอน
38.9 รองลงมาคืออายุ 16 ปm จำนวน 124 คน คิดเปPนรBอยละ 31.3 อายุ 15 ปm จำนวน 69 คน คิดเปPนรBอยละ 17.4
และอายุ 18 ปm จำนวน 49 คน คิดเปPนรBอยละ 12.4 ตามลำดับ
เมื่อพิจารณาดBานแผนการเรียนของผูBเรียนพบวHา แผนการเรียนวิทยาศาสตร7-คณิตศาสตร7มีจำนวนมาก
ที่สุด 336 คน คิดเปPนรBอยละ 84.8 และสามารถจำแนกเปPนแผนการเรียนยHอย ดังนี้ (1) แผนการเรียนวิทยาศาสตร7
ชีวภาพ มีจำนวนมากที่สุด 145 คน คิดเปPนรBอยละ 36.6 รองลงมาคือ (2) แผนการเรียนวิทยาศาสตร7-คณิตศาสตร7
จำนวน 97 คน คิดเปPนรBอยละ 24.5 และ (3) แผนการเรียนวิทยาศาสตร7เทคโนโลยี จำนวน 94 คน คิดเปPนรBอยละ
23.7 ตามลำดับ สำหรับแผนการเรียนตHอมาคือ แผนการเรียนสังคมศึกษา ประกอบดBวย แผนการเรียนสังคม-ภาษา
จำนวน 38 คน คิดเปPนรBอยละ 9.6 รองลงมาคือแผนการเรียนสังคม-นิติศาสตร7 จำนวน 14 คน คิดเปPนรBอยละ 3.6
และแผนการเรียนคณิตศาสตร7 จำนวน 8 คน คิดเปPนรBอยละ 2 ตามลำดับ
ตารางที่ 4. 2 ขBอมูลเบื้องตBนของผูBตอบแบบสอบถาม
ตัวแปร รายละเอียด ความถี่ ร6อยละ
เพศ ชาย 154 38.9
หญิง 236 59.6
ไมHระบุ 6 1.5
อายุ 15 69 17.4
16 124 31.3
17 154 38.9
18 49 12.4
แผนการเรียนวิทยาศาสตร7- วิทยาศาสตร)-คณิตศาสตร) 336 84.8
คณิตศาสตร7 วิทยาศาสตร7ชีวภาพ 145 36.6
วิทยาศาสตร7-คณิตศาสตร7 97 24.5
วิทยาศาสตร7เทคโนโลยี 94 23.7
แผนการเรียนสังคมศึกษา แผนการเรียนสังคมศึกษา 60 15.2
สังคม-ภาษา 38 9.6
สังคม-นิติศาสตร7 14 3.6
คณิตศาสตร7 8 2
180
แผนภูมิที่ 4. 3 แผนการเรียน
1.1.2 ข6อมูลการใช6งานคอมพิวเตอร)และอินเทอร)เน็ต
นักเรียนสHวนใหญHมีคอมพิวเตอร7สำหรับใชBงานเอง จำนวน 220 คน คิดเปPนรBอยละ 55.6 และสำหรับ
นักเรียนที่ไมHมีคอมพิวเตอร7สำหรับใชBงานเอง มีจำนวน 176 คน คิดเปPนรBอยละ 44.4 โดยคอมพิวเตอร7สHวนใหญHของ
นักเรียนสามารถเชื่อมตHออินเทอร7เน็ตไดB จำนวน 301 คน คิดเปPนรBอยละ 76 และไมHสามารถเชื่อมตHออินเทอร7เน็ต
ไดB จำนวน 95 คน คิดเปPนรBอยละ 24 เมื่อพิจารณาบริบทของการมีสมาร7ทโฟนสำหรับใชBงานเองพบวHา นักเรียน
สHวนใหญHมีสมาร7ทโฟนสำหรับใชBงานเอง จำนวน 389 คน คิดเปPนรBอยละ 98.2 และคนที่ไมHมีสมาร7ทโฟนสำหรับใชB
งานเอง จำนวน 7 คน คิดเปPนรBอยละ 1.8 นอกจากนี้นักเรียนสHวนใหญHไมHมีแท็บเล็ตสำหรับใชBงานเอง จำนวน 211
คน คิ ดเปP นรB อยละ 53.3 และนั กเรี ยนที ่ มี แท็ บเล็ ตสำหรั บใชB งานเอง จำนวน 185 คน คิ ดเปP นรB อยละ 46.7
สำหรับบริบทของระบบปฏิบัติการที่นักเรียนใชBในอุปกรณ7สมาร7ทโฟนและ/หรือแท็บเล็ตพบวHา นักเรียน
สHวนใหญHใชBระบบปฏิบัติการ iOS จำนวน 206 คน คิดเปPนรBอยละ 52 สำหรับระบบปฏิบัติการ Android มีจำนวน
176 คน คิดเปPนรBอยละ 44.4 และนักเรียนที่ใชBทั้งสองระบบปฏิบัติการมีจำนวน 14 คน คิดเปPนรBอยละ 3.5
181
1.1.3 เครื่องมือสำหรับใช6ในการเรียนรู6
เครื่องมือสำหรับใชBในการเรียนรูBที่นักเรียนสามารถเลือกเครื่องมือไดBมากกวHา 1 คำตอบ ซึ่งผลการศึกษา
ดBานความสามารถในการใชBงานแอพลิเคชันเพื่อการเรียนรูBพบวHา นักเรียนสHวนใหญHสามารถใชBงานสื่อสังคมออนไลน7
มากที่สุด จำนวน 392 คน คิดเปPนรBอยละ 28.6 รองลงมาคือ เครื่องมือสำหรับคBนหา เชHน Google จำนวน 366
คน คิดเปPนรBอยละ 26.7 สตรีมมิงวิดีโอ เชHน YouTube จำนวน 316 คน คิดเปPนรBอยละ 23 และเครื่องมือระบบ
การเรี ย นรู B เชH น Google classroom, MOOC, Moodle, Edmodo จำนวน 297 คน คิ ด เปP น รB อ ยละ 21.7
ตามลำดับ และในชHวงการแพรHระบาดของ COVID-19 เครื่องมือที่นักเรียนใชBมากที่สุดคือ เครื่องมือระบบการ
เรียนรูB เชHน Google classroom, MOOC, Moodle, Edmodo จำนวน 363 คน คิดเปPนรBอยละ 31.4 รองลงมา
คือ สื่อสังคมออนไลน7 จำนวน 280 คน คิดเปPนรBอยละ 24.2 แอปพลิเคชันตHาง ๆ จำนวน 197 คน คิดเปPนรBอยละ
17.1 สตรีมมิงวิดีโอ เชHน YouTube จำนวน 166 คน คิดเปPนรBอยละ 14.4 และเว็บไซต7 จำนวน 149 คน คิดเปPน
รBอยละ 12.9 ตามลำดับ
สำหรับบริบทของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBเสมือน เครื่องมือที่นักเรียนใชBในพื้นที่การเรียนรูBสHวนบุคคล
มากที่สุดคือ เครื่องมือสำหรับคBนหา เชHน Google จำนวน 285 คน คิดเปPนรBอยละ 31.6 รองลงมาคือ Cloud
technology เชHน Google drive, Outlook, iCloud จำนวน 260 คน คิดเปPนรBอยละ 28.9 สตรีมมิงวิดีโอ เชHน
YouTube จำนวน 190 คน คิดเปPนรBอยละ 21.1 และการเขียนบล็อก (Blog) จำนวน 166 คน คิดเปPนรBอยละ
18.4 ตามลำดับ ในดBานเครื่องมือสำหรับการทำกิจกรรมกลุHมพบวHา การประชุมออนไลน7 (Video conference) มี
184
แผนภูมิที่ 4. 18 เครื่องมือที่ใชBในการแสดงความคิดเห็นทั้งจากเพื่อนในชั้นเรียนและผูBสอนเพื่อนำไปปรับปรุง
ผลงานของตนเอง
Coefficient) ที ่ ม ี ค H า .896 สำหรั บ คH า เฉลี ่ ย มี ค H า ระหวH า ง 3.98 - 3.38 และมี ค H า สH ว นเบี ่ ย งเบนมาตรฐาน
ระหวHาง .895-.683 ดังตารางที่ 4.6
ตารางที่ 4. 6 สถิติเชิงพรรณนา
ตัวแปร N M SD Cronbach’s Alpha
Perceived Usefulness (PU)
PU1 396 3.43 .692 .891
PU2 396 3.47 .709 .891
PU3 396 3.45 .683 .892
PU4 396 3.82 .805 .889
PU5 396 3.86 .786 .891
Perceived ease of use (PEU)
PEU1 396 3.63 .756 .892
PEU2 396 3.74 .781 .889
PEU3 396 3.91 .822 .890
Attitude Towards Use (ATU)
ATU1 396 3.64 .816 .889
ATU2 396 3.62 .791 .888
ATU3 396 3.66 .783 .890
ATU4 396 3.65 .798 .888
ATU5 396 3.85 .804 .889
Technology Complexity (TC)
TC1 396 3.73 .772 .895
TC2 396 3.98 .758 .896
TC3 396 3.71 .791 .894
TC4 396 3.83 .791 .891
TC5 396 3.92 .830 .893
Social relationships (SR)
SR1 396 3.73 .895 .897
SR2 396 3.54 .866 .894
194
1.3.2 ผลการตรวจสอบโมเดลการวัด
สำหรับผลการตรวจสอบความตรงของโมเดลการวัดการยอมรับการใชBงานเทคโนโลยีในการเรียนการสอน
โดยมีความซับซBอนในการใชBงานเทคโนโลยี (Technology Complexity (TC)) และอิทธิพลทางสังคม (Social
relationships (SR)) เปPนตัวแปรภายนอก จำนวน 2 ตัวแปร และตัวแปรภายในที่เปPนตัวแปรสHงผHาน จำนวน 2
ตัวแปร ไดBแกH การรับรูBถึงประโยชน7ในการใชBงาน (Perceived Usefulness (PU)) การรับรูBในการใชBงานงHาย
(Perceived ease of use (PEU)) สำหรับทัศนคติตHอการใชBงาน (Attitude Towards Use (ATU)) เปPนตัวแปร
ภายในที่เปPนตัวแปรตาม
ผลการวิเคราะห7โมเดลความสัมพันธ7เชิงสาเหตุพบวHา คHาไคสแควร7 (Chi-square) มีคHาเทHากับ 0 และมีคHา
ความนHาจะเปPนเทHากับ .00 ที่องศาอิสระเทHากับ 0 (df = 0) ซึ่งโมเดลยังไมHสอดคลBองกับขBอมูลเชิงประจักษ7 และ
เมื่อทำการปรับโมเดล โดยการปรับตัวแปรสังเกตไดBออกบางตัวแปรพบวHาโมเดลมีความสอดคลBองกลมกลืนกับ
ขBอมูลเชิงประจักษ7 โดยพิจารณาจากคHาไคสแควร7 (Chi-square) มีคHาเทHากับ 53.66 ซึ่งมีคHาความนHาจะเปPน
เทHากับ .089 ที่องศาอิสระเทHากับ 41 (df = 41) นั่นคือคHาไคสแควร7 (Chi-square) แตกตHางจากศูนย7อยHางไมHมี
นัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 แสดงวHายอมรับสมมติฐานที่วHาโมเดลการวัดมีความสอดคลBองกลมกลืนกับขBอมูลเชิง
ประจักษ7 โดยคHาดัชนีวัดระดับความกลมกลืน (GFI) เทHากับ .98 คHาดัชนีวัดระดับความกลมกลืนที่ปรับแกBแลBว
(AGFI) เทHากับ .096 คHาดัชนีรากของกำลังสองเฉลี่ยของเศษ (RMR) เทHากับ .036 และคHาดัชนีรากของคHาเฉลี่ยกำลัง
สองของการประมาณคHา (RMSEA) เทHากับ .028 ดังแสดงในตารางที่ 4.7 และภาพที่ 4.1
ตารางที่ 4. 7 ผลการตรวจสอบโมเดลการวัดการยอมรับเทคโนโลยีในการเรียนการสอน
ตัวแปร คAาประมาณพารามิเตอร) คAาความ t สัมประสิทธิ์
คะแนนดิบ คะแนน คลาดเคลื่อน คะแนน
CR AVE
(b) มาตรฐาน มาตรฐาน (SE) องค)ประกอบ
(b )
Technology Complexity (TC)
195
ตารางที่ 4. 8 ผลการตรวจสอบโมเดลสมการโครงสรBางของการยอมรับเทคโนโลยีในการเรียนการสอน
ตัวแปร คAาประมาณพารามิเตอร) คAาความ t
คะแนนดิบ (b) คะแนนมาตรฐาน (b) คลาดเคลื่อน
มาตรฐาน (SE)
Matrix GA (Gamma)
TC -> PEU -0.41 -0.54 0.06 -6.89**
SR -> PU 0.30 0.37 0.06 5.29**
SR -> PEU 0.46 0.61 0.06 7.63**
SR -> ATU 0.16 0.19 0.05 3.17**
Matrix BE (Beta)
PU -> ATU 0.80 0.75 0.07 11.84**
PEU -> PU 0.42 0.39 0.07 5.88**
c2 (41, N=396) = 53.66, p = .0689, GFI = .98, AGFI = .096, SRMR = .036, RMSEA = .028
หมายเหตุ: ความซับซBอนในการใชBงานเทคโนโลยี (Technology Complexity (TC)), การรับรูBถึงประโยชน7ในการ
ใชBงาน (Perceived Usefulness (PU)), การรับรูBในการใชBงานงHาย (Perceived ease of use (PEU)), อิทธิพลทาง
สังคม (Social relationships (SR)), ทัศนคติตHอการใชBงาน (Attitude Towards Use (ATU))
ตารางที่ 4. 9 คHาความเที่ยงและสมการโครงสรBางของตัวแปร
ตัวแปร TC4 TC5 SR2 SR3 PU2 PU3
ความเที่ยง .48 .49 .42 .47 .76 .68
ตัวแปร PEU2 PEU3 ATU1 ATU2 ATU3 ATU4
ความเที่ยง .74 .59 .60 .53 .67 .55
สมการโครงสร6างของตัวแปร PU PEU ATU
R2 .42 .48 .75
198
ภาพที่ 4. 1 โมเดลการยอมรับเทคโนโลยีเพื่อออกแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน
ภาพที่ 4. 2 โมเดลสมการโครงสรBางดBานการยอมรับการใชBเทคโนโลยีเพื่อออกแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบ
สตูดิโอเสมือน
2. การวิเคราะห)เพื่อตอบวัตถุประสงค)การวิจัย
การวิเคราะห7ขBอมูลในสHวนนี้เปPนการวิเคราะห7ความตรงเชิงโครงสรBางของโมเดการวัดความคิดสรBางสรรค7
ทางวิทยาศาสตร7 ซึ่งประกอบประกอบดBวย 2 องค7ประกอบ ไดBแกH การคิดแบบอเนกนัย และการคิดแบบเอกนัย
และมีตัวบHงชี้ทั้งหมด 5 ตัวบHงชี้ จากขBอมูลที่ไดBจากแบบสอบถามในกลุHมตัวอยHางจำนวน 396 คน นำมาวิเคราะห7
ดBวยโปรแกรม LISREL โดยแบHงผลการวิเคราะห7ออกเปPน 3 ดBานดังนี้
2.1 การวิเคราะห)ข6อตกลงเบื้องต6นในการวิเคราะห)องค)ประกอบ
ผูBวิจัยไดBตรวจสอบตัวแปรตHาง ๆ ที่จะนำมาวิเคราะห7ความตรงเชิงโครงสรBาง ตามขBอตกลงเบื้องตBนเกี่ยวกับ
เมทริ ก ซ7 ส หสั ม พั น ธ7 (Correlation matrix) คH า สถิ ต ิ ท ดสอบ Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling
Adequacy (KMO) และคH า สถิ ต ิ ท ดสอบ Bartlett’s Test of Sphericity ผลการวิ เ คราะห7 พ บวH า ตั ว แปรทั ้ ง 5
ตัวแปรมีความสัมพันธ7ทางบวกอยHางมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 ทุกคูH และมีคHาระหวHาง .933 - .566 หมายถึง
แตHละตัวแปรมีความสัมพันธ7ในระดับปานกลางถึงระดับสูง
ตารางที่ 4. 11 สัมประสิทธิ์สหสัมพันธ7ระหวHางตัวแปรสังเกตไดBในการวิเคราะห7องค7ประกอบเชิงยืนยันอันดับสอง
ของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
ตัวแปร Fluency Flexibility Originality Analyze Evaluation
Fluency 1
Flexibility .899** 1
Originality .597** .636** 1
Analyze .873** .894** .628** 1
Evaluation .833** .852** .566** .933** 1
Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy (KMO) = .976, Bartlett’s Test of Sphericity
= 28811.901, df=2278, p= <.001
หมายเหตุ **p<.01
2.2 ผลการตรวจสอบความตรงของโมเดลองค)ประกอบความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)จำแนกราย
ด6าน
2.2.1 ผลการตรวจสอบความตรงของโมเดลองค7ประกอบความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ดBานการคิด
แบบ อเนกนัย จากผลการวิเคราะห7ความสัมพันธ7ดBวยคHาสหสัมพันธ7แบบเพียร7สันระหวHางตัวแปรสังเกตไดB พบวHาตัว
บHงชี้ขององค7ประกอบดBานการคิดแบบ อเนกนัย ทั้ง 3 ตัวแปรมีความสัมพันธ7กันทางบวกอยHางมีนัยสำคัญทางสถิติที่
ระดับ .01 ทุกคูH และมีคHาระหวHาง .597 ถึง .899 หมายถึง แตHละตัวแปรมีความสัมพันธ7ในระดับปานกลางและ
ระดับสูง โดยคูHที่มีความสัมพันธ7กันสูงสุด คือ คิดคลHอง (Fluency) กับคิดยืดหยุHน (Flexibility) และคHา Kaiser-
Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy (KMO) พบวHามีคHาเทHากับ .965 หมายถึง ขBอมูลชุดนี้มีความ
เหมาะสมในการนำไปวิเคราะห7องค7ประกอบ และคHา Bartlett’s Test of Sphericity มีคHาเทHากับ 10573.763
( p= <.001 ) แสดงใหBเห็นวHา ตัวแปรตHาง ๆ มีความสัมพันธ7กันสามารถนำตัวแปรเหลHานี้ไปวิเคราะห7องค7ประกอบ
ไดB รายละเอียดดังตารางที่ 4.12
ตารางที่ 4. 12 สัมประสิทธิ์สหสัมพันธ7ระหวHางตัวแปรสังเกตไดBในการวิเคราะห7องค7ประกอบเชิงยืนยันความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ดBานการคิดแบบอเนกนัย
ตัวแปร Fluency Flexibility Originality
Fluency 1
202
ผลการวิเคราะห7องค7ประกอบเชิงยืนยันขององค7ประกอบดBานการคิดแบบอเนกนัย พบวHาโมเดลมีความ
สอดคลBองกลมกลืนกับขBอมูลเชิงประจักษ7 โดยพิจารณาจากคHาไคสแควร7 (Chi-square) มีคHาเทHากับ 0.02 ซึ่งมีคHา
ความนHาจะเปPนเทHากับ .88 ที่องศาอิสระเทHากับ 1 (df = 1) นั่นคือคHาไคสแควร7 (Chi-square) แตกตHางจากศูนย7
อยHางไมHมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 แสดงวHายอมรับสมมติฐานที่วHาโมเดลการวัดมีความสอดคลBองกลมกลืนกับ
ขBอมูลเชิงประจักษ7
เมื่อพิจารณาดัชนีความสอดคลBองในรูปความคลาดเคลื่อน ไดBแกH คHารากกำลังสองของคHาเฉลี่ยของสHวนที่
เหลือ (RMR) และคHารากที่สองของคHาเฉลี่ยความคลาดเคลื่อนกำลังสองของการประมาณคHา (RMSEA) มีคHานBอย
กวHา 0.5 ซึ่งสามารถยอมรับไดB สHวนคHาดัชนีวัดความสอดคลBองเชิงสัมบูรณ7 ไดBแกH คHาดัชนีวัดระดับความกลมกลืน
(GFI) คHาดัชนีวัดระดับความกลมกลืนที่ปรับแกBแลBว (AGFI) มีคHามากกวHา 0.9 ซึ่งเปPนไปตามเกณฑ7 แสดงวHา โมเดลมี
ความสอดคลB อ งกั บ ขB อ มู ล เชิ ง ประจั ก ษ7 (c2 (1, N=396) = 0.02, p = 0.88, GFI = 1.00, AGFI = 1.00, RMR
= .002, RMSEA = 0.00)
เมื่อพิจารณาน้ำหนักองค7ประกอบของตัวบHงชี้ พบวHาทุกตัวมีคHาน้ำหนักเปPนบวก มีขนาดในชHวง 0.75 ถึง
0.50 โดยตัวบHงชี้ที่มีน้ำหนักองค7ประกอบมากที่สุด คือ คิดยืดหยุHน (Flexibility) (b = 0.75) รองลงมาคือคิดคลHอง
(Fluency) (b = 0.70) และการคิดริเริ่ม (Originality) (b = 0.50) ตามลำดับ ดังภาพที่ 4.3 และตารางที่ 4.13
ภาพที่ 4. 3 ผลการตรวจสอบความตรงของโมเดลองค7ประกอบดBานการคิดแบบอเนกนัย
Fluency 0.16
0.70
0.75
1.71 อเนกนัย Flexibility 0.04
0.50
Originality 0.58
203
ตารางที่ 4. 13 ผลการวิเคราะห7องค7ประกอบความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ดBานการคิดแบบอเนกนัย
ตัวแปร น้ำหนักองค)ประกอบ คAาความ t R2
คะแนนดิบ (b) คะแนนมาตรฐาน คลาดเคลื่อน
(b ) มาตรฐาน (SE)
คิดยืดหยุHน (Flexibility) 0.70 0.70 - - 0.84
คิดคลHอง (Fluency) 0.75 0.75 - - 0.96
การคิดริเริ่ม 0.50 0.50 0.03 15.39 0.42
(Originality)
c2 (1, N=396) = 0.02, p = 0.88, GFI = 1.00, AGFI = 1.00, RMR = .002, RMSEA = 0.00
หมายเหตุ p < .01 และ - หมายถึงไมHรายงานคHา SE และ t เนื่องจากเปPนพารามิเตอร7บังคับ (Constrained
parameter)
2.2.2 ผลการตรวจสอบความตรงของโมเดลองค7ประกอบความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ดBานการคิด
แบบเอกนัย จากผลการวิเคราะห7ความสัมพันธ7ดBวยคHาสหสัมพันธ7แบบเพียร7สันระหวHางตัวแปรสังเกตไดB พบวHาตัวบHงชี้
ขององค7ประกอบดBานการคิดแบบเอกนัย ทั้ง 2 ตัวแปร มีความสัมพันธ7กันทางบวกอยHางมีนัยสำคัญทางสถิติที่
ระดับ .01 โดยมีคHาอยูHที่ .933 หมายถึง แตHละตัวแปรมีความสัมพันธ7ในระดับสูงระหวHางการวิเคราะห7และสังเคราะห7
(Analyze and synthesis) และการประเมินและเลือกวิธี (Evaluation and Selection) และคHา Kaiser-Meyer-
Olkin Measure of Sampling Adequacy (KMO) พบวHามีคHาเทHากับ .980 หมายถึง ขBอมูลชุดนี้มีความเหมาะสม
ในการนำไปวิ เ คราะห7 องค7 ประกอบ และคH า Bartlett’s Test of Sphericity มี คH า 16049.820 (p = <.001 )
แสดงใหBเห็นวHา ตัวแปรตHาง ๆ มีความสัมพันธ7กันสามารถนำตัวแปรเหลHานี้ไปวิเคราะห7องค7ประกอบไดB รายละเอียด
ดังตารางที่ 4.14
ตารางที่ 4. 14 สัมประสิทธิ์สหสัมพันธ7ระหวHางตัวแปรสังเกตไดBในการวิเคราะห7องค7ประกอบเชิงยืนยันความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ดBานการคิดแบบเอกนัย
ตัวแปร Analyze and synthesis Evaluation and Selection
Analyze and synthesis 1
Evaluation and Selection .933** 1
Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy (KMO) = .980, Bartlett’s Test of Sphericity =
16049.820, df=703, p= <.001
204
หมายเหตุ **p<.01
ผลการวิเคราะห7องค7ประกอบเชิงยืนยันขององค7ประกอบดBานการคิดแบบเอกนัย พบวHาโมเดลมีความ
สอดคลBองกลมกลืนกับขBอมูลเชิงประจักษ7 โดยพิจารณาจากคHาไคสแควร7 (Chi-square) มีคHาเทHากับ 0.80 ซึ่งมีคHา
ความนHาจะเปPนเทHากับ .37 ที่องศาอิสระเทHากับ 1 (df = 1) นั่นคือคHาไคสแควร7 (Chi-square) แตกตHางจากศูนย7
อยHางไมHมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 แสดงวHายอมรับสมมติฐานที่วHาโมเดลการวัดมีความสอดคลBองกลมกลืนกับ
ขBอมูลเชิงประจักษ7
เมื่อพิจารณาดัชนีความสอดคลBองในรูปความคลาดเคลื่อน ไดBแกH คHารากกำลังสองของคHาเฉลี่ยของสHวนที่
เหลือ (RMR) และคHารากที่สองของคHาเฉลี่ยความคลาดเคลื่อนกำลังสองของการประมาณคHา (RMSEA) มีคHานBอย
กวHา 0.5 ซึ่งสามารถยอมรับไดB สHวนคHาดัชนีวัดความสอดคลBองเชิงสัมบูรณ7 ไดBแกH คHาดัชนีวัดระดับความกลมกลืน
(GFI) คHาดัชนีวัดระดับความกลมกลืนที่ปรับแกBแลBว (AGFI) มีคHามากกวHา 0.9 ซึ่งเปPนไปตามเกณฑ7 แสดงวHา โมเดลมี
ความสอดคลB อ งกั บ ขB อ มู ล เชิ ง ประจั ก ษ7 (c2 (1, N=396) = 0.80, p = 0.37, GFI = 1.00, AGFI = 0.99, RMR
= .002, RMSEA = 0.00)
เมื่อพิจารณาน้ำหนักองค7ประกอบของตัวบHงชี้ พบวHาทุกตัวมีคHาน้ำหนักเปPนบวก มีขนาดในชHวง 1.00 ถึง
0.95 โดยตัวบHงชี้ที่มีน้ำหนักองค7ประกอบมากที่สุด คือ การวิเคราะห7และสังเคราะห7 (Analyze and synthesis)
(b = 1.00) และการประเมินและเลือกวิธี (Evaluation and Selection) (b = 0.95) ตามลำดับ ดังภาพที่ 4.4
ภาพที่ 4. 4 ผลการตรวจสอบความตรงของโมเดลองค7ประกอบดBานการคิดแบบเอกนัย
Fluency 0.00
1.00
1.00 เอกนัย
0.95 Flexibility 0.13
205
ตารางที่ 4. 15 ผลการวิเคราะห7องค7ประกอบเชิงยืนยันขององค7ประกอบดBานการคิดแบบเอกนัย
ตัวแปร น้ำหนักองค)ประกอบ คAาความ t R2
คะแนนดิบ คะแนน คลาดเคลื่อน
(b) มาตรฐาน (b) มาตรฐาน (SE)
การวิเคราะห7และสังเคราะห7 1.00 1.00 - - 1.00
(Analyze and synthesis)
การประเมินและเลือกวิธี 0.95 0.95 - - 0.87
(Evaluation and Selection)
c2 (1, N=396) = 0.80, p = 0.37, GFI = 1.00, AGFI = 0.99, RMR = .002, RMSEA = 0.00
หมายเหตุ p < .01 และ - หมายถึงไมHรายงานคHา SE และ t เนื่องจากเปPนพารามิเตอร7บังคับ (Constrained
parameter)
2.3 ผลการตรวจสอบความตรงของโมเดลองค)ประกอบความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
ผลการวิเคราะห7องค7ประกอบเชิงยืนยันอันดับที่สองตามโมเดลการวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
ประกอบดBวย 2 องค7ประกอบ 5 ตัวบHงชี้ พบวHาโมเดลมีความสอดคลBองกลมกลืนกับขBอมูลเชิงประจักษ7 โดยพิจารณา
จากคHาไคสแควร7 (Chi-square) มีคHาเทHากับ 7.47 ซึ่งมีคHาความนHาจะเปPนเทHากับ .11 ที่องศาอิสระเทHากับ 4 (df =
4) นั่นคือคHาไคสแควร7 (Chi-square) แตกตHางจากศูนย7อยHางไมHมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 แสดงวHายอมรับ
สมมติฐานที่วHาโมเดลการวัดมีความสอดคลBองกลมกลืนกับขBอมูลเชิงประจักษ7
เมื่อพิจารณาดัชนีความสอดคลBองในรูปความคลาดเคลื่อน ไดBแกH คHารากกำลังสองของคHาเฉลี่ยของสHวนที่
เหลือ (RMR) และคHารากที่สองของคHาเฉลี่ยความคลาดเคลื่อนกำลังสองของการประมาณคHา (RMSEA) มีคHานBอย
กวHา 0.5 ซึ่งสามารถยอมรับไดB สHวนคHาดัชนีวัดความสอดคลBองเชิงสัมบูรณ7 ไดBแกH คHาดัชนีวัดระดับความกลมกลืน
(GFI) คHาดัชนีวัดระดับความกลมกลืนที่ปรับแกBแลBว (AGFI) มีคHามากกวHา 0.9 ซึ่งเปPนไปตามเกณฑ7 แสดงวHา โมเดลมี
ความสอดคลB องกั บขB อมู ลเชิ งประจั กษ7 (c2 (14, N=396) = 7.47, p = 0.11, GFI = 0.99, AGFI = 0.97, RMR
= .000, RMSEA = 0.049)
เมื่อพิจารณาแตHละตัวบHงชี้ พบวHา ตัวบHงชี้ทั้ง 5 ตัวบHงชี้มีน้ำหนักองค7ประกอบเปPนบวก มีขนาดตั้งแตH 0.66
ถึง 0.96 โดยในแตHละองค7ประกอบมีรายละเอียดดังนี้
206
Fluency 0.13
0.94
0.96
1.00 อเนกนัย Flexibility 0.08
0.66
Originality 0.57
Scientific
1.00
creativity
Fluency 0.13
0.93
0.11
1.00 เอกนัย
0.89 Flexibility 0.21
207
ตารางที่ 4. 16 ผลการวิเคราะห7องค7ประกอบเชิงยืนยันอันดับที่สองตามโมเดลการวัดความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7
ตัวแปร น้ำหนักองค)ประกอบ คAาความ t R2
คะแนนดิบ (b) คะแนนมาตรฐาน คลาดเคลื่อน
(b ) มาตรฐาน (SE)
การวิเคราะห)องค)ประกอบอันดับที่หนึ่ง
การคิดแบบ อเนกนัย
คิดคลHอง (Fluency) 0.94 0.94 - - 0.87
คิดยืดหยุHน (Flexibility) 0.96 0.96 0.03 37.33 0.92
การคิดริเริ่ม 0.66 0.66 0.04 15.36 0.43
(Originality)
การคิดแบบ เอกนัย
การวิเคราะห7และ 0.93 0.93 - - 0.87
สังเคราะห7 (Analyze
and synthesis)
การประเมินและเลือกวิธี 0.89 0.89 0.02 45.52 0.79
(Evaluation and
Selection)
การวิเคราะห)องค)ประกอบอันดับที่สอง
อเนกนัย 1.00 1.00 0.04 23.42 1.00
เอกนัย 1.00 1.00 0.04 23.32 1.00
c2 (14, N=396) = 7.47, p = 0.11, GFI = 0.99, AGFI = 0.97, RMR = .000, RMSEA = 0.049
หมายเหตุ p < .01 และ - หมายถึงไมHรายงานคHา SE และ t เนื่องจากเปPนพารามิเตอร7บังคับ (Constrained
parameter)
สรุปไดBวHาจากผลการตรวจสอบความตรงของโมเดลดBวยการวิเคราะห7องค7ประกอบยืนยันอันดับสองตาม
โมเดลการวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ที่ประกอบดBวย 2 องค7ประกอบหลัก และ 5 ตัวบHงชี้ พบวHาโมเดล
มีความสอดคลBองกับขBอมูลเชิงประจักษ7 โดยคHาน้ำหนักองค7ประกอบของตัวแปรแฝงและตัวบHงชี้ทุกตัวมีคHาเปPนบวก
และมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 โดยตัวแปรแฝงทั้ง 2 ตัวแปรมีขนาดเทHากันคือ 1.00 และตัวบHงชี้มีขนาดตั้งแตH
0.66 ถึง 0.96 แสดงวHาตัวแปรแฝงและตัวบHงชี้ทุกตัวมีความสำคัญตHอความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ทั้งการ
208
ตอนที่ 3 ผลการวิจัยเชิงคุณภาพจากการสัมภาษณ)ผู6เชี่ยวชาญในการพัฒนาสภาพแวดล6อมการเรียนรู6
สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อ
สAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษา
จากการสัมภาษณ7ผูBเชี่ยวชาญทางดBานเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา และการศึกษาวิทยาศาสตร7
สามารถสรุปไดBดังนี้
1. ทHานคิดวHาสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือน สามารถสHงเสริมความคิดสร6างสรรค)วิทยาศาสตร)
ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลายไดBอยHางไร
สภาพแวดลBอมสตูดิโอเสมือน สามารถสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ไดBผHานพื้นที่ในการทำ
กิจกรรม และการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นรHวมกัน ซึ่งครูผูBสอนควรมีการกำหนดโจทย7หรือภาระงานใหBกับผูBเรียน
เพื่อใหBผูBเรียนไดBออกแบบและพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 เชHน การพัฒนาความคิดคลHอง ครูผูBสอน
ควรกำหนดภาระงานและยกตัวอยHางการออกแบบที่แสดงถึงการออกแบบผลิตภัณฑ7ที่หลากหลาย เพื่อเปPน
แนวทางในการทำกิจกรรมของผูBเรียน นอกจากนี้ระหวHางการทำกิจกรรมในสภาพแวดลBอมสตูดิโอเสมือน ครูผูBสอน
ควรใหBผลป¬อนกลับ และใหBคำแนะนำแกHผูBเรียน เพื่อเปPนการกระตุBนใหBผูBเรียนคิด รวมถึงการปรับปรุงผลงานของ
กลุHม นอกจากนี้ควรมีเครื่องมือใหBผูBเรียนในการทำกิจกรรม รวมถึงขBอมูลสารสนเทศ เชHน แหลHงเรียนรูB คลิปวิดีโอ
209
ผลการวิจัยระยะที่ 2 การพัฒนาสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับ
การสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
ของนักเรียนมัธยมศึกษา
ผลการวิจัยระยะที่ 2 ประกอบดBวย (1) รHางตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิด
สตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา และ (2) ขBอมูลเชิงเทคนิคสำหรับการออกแบบและพัฒนานวัตกรรม
211
ตอนที่ 1 รAางต6นแบบสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอน
โดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของ
นักเรียนมัธยมศึกษา
ภาพที่ 4. 6 รHางตBนแบบการเรียนการสอนในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ
Key element
องค)ประกอบ รายละเอียด
My virtual พื้นที่ในการเรียนรูBหรือทำกิจกรรมสHวนบุคคลของผูBเรียน เปPนพื้นที่ที่ใหBผูBเรียนไดBมีการเรียนรูB
studio เนื้อหาผHานโมดูล (Module) ในแตHละหนHวยการเรียนรูB รวมถึงทำกิจกรรมและกำหนดปœญหา
ในประเด็นที่ผูBเรียนสนใจภายใตBเนื้อหาหรือสถานการณ7ที่ครูผูBสอนกำหนด มีพื้นที่ในการเก็บ
ขBอมูลสารสนเทศของผูBเรียน
212
องค)ประกอบ รายละเอียด
Experience การจัดกิจกรรมเนBนการเรียนรูBในสถานการณ7จริงหรือที่เกี่ยวขBองกับชีวิตประจำวันของผูBเรียน
โดยผูBเรียนสามารถเลือกหัวขBอที่ผูBเรียนสนใจในการทำกิจกรรม เนBนเรียนรูBผHานการลงมือ
ปฏิบัติ (Learning by doing) และมีความยืดหยุHนในการเรียนรูB
Exhibition พื้นที่ในการแสดงผลงานของผูBเรียนระหวHางทำกิจกรรม สำหรับการเยี่ยมชมและศึกษาผลงาน
showcase ของผูBเรียนกลุHมอื่น เปPนการเป«ดโอกาสใหBผูBเรียนกลBาที่จะลองผิดลองถูก เพื่อพัฒนาผลงาน
ของตนเอง ซึ่งสภาพแวดลBอมการเรียนรูBที่ใชBเปPนแบบ Non-Immersive VR เชHน การทำ
กิ จ กรรมบนจั ก รวาลนฤมิ ต (Metaverse) และในเว็ บ แอปพลิ เ คชั น Studio (Stuios-
lab.com)
213
องค)ประกอบ รายละเอียด
Process
ขั้นตอน รายละเอียด
Situation ครูผูBสอนแนะนำการใชBงานเว็บแอปพลิเคชัน Studio Lab จากนั้นใหBผูBเรียนสืบคBน
ขBอมูลเกี่ยวกับประเด็นทางสังคมและวิทยาศาสตร7 เพื่อกำหนดปœญหา เนBนการเรียนรูB
ในสถานการณ7จริงหรือที่เกี่ยวขBองกับชีวิตประจำวันของผูBเรียน
214
ขั้นตอน รายละเอียด
Task การสำรวจสืบคBนขBอมูลสารสนเทศเพื่อนำไปใชBในการแกBปœญหา
215
ขั้นตอน รายละเอียด
Uniqueness การออกแบบและการวางแผนในการแกBปœญหาโดยบูรณาการความรูBจากหลายสาขา
ผHานการแลกเปลี่ยนขBอมูล อภิปรายแสดงความคิดเห็นรHวมกัน และมีความแปลกใหมH
ไมHซ้ำใคร ครอบคลุมทั้งการสรBางความคิดที่หลากหลาย ประกอบดBวย การคิดคลHอง
คิดยืดหยุHน และคิดริเริ่ม ซึ่งจัดเปPนการคิดแบบ อเนกนัย
ขั้นตอน รายละเอียด
ในบริ บ ทเฉพาะทางวิ ท ยาศาสตร7 กระบวนการทางวิ ท ยาศาสตร7 และความคิ ด
สรBางสรรค7ในบริบททั่วไป
สำหรับการประเมินรHางตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการ
สอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ
นักเรียนมัธยมศึกษา โดยผูBทรงคุณวุฒิที่มีความเชี่ยวชาญทางดBานเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา และการศึกษา
วิทยาศาสตร7 สำหรับการประเมินรับรองรHางตBนแบบการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตาม
217
แนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
ตารางที่ 4. 17 ผลการประเมินรับรองรHางตBนแบบการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิด
สตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
ประเด็นการประเมิน Mean SD
1. วัตถุประสงค7ของตBนแบบฯ 4.33 1.15
2. หลักการและแนวคิดในการพัฒนาตBนแบบฯ 4.33 1.50
3. องค7ประกอบของตBนแบบ 4.33 0.58
4. ขั้นตอนในการจัดกิจกรรมการเรียนรูB
4.1 การเตรียมความพรBอมกHอนเขBาเรียน 3.67 1.15
4.2 ลำดับการทำกิจกรรมของผูBเรียนในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบ 4.00 1.00
สตูดิโอเสมือน
4.3 การประเมินผล 3.67 1.15
5. เครื่องมือที่ใชBในการจัดการเรียนรูB
5.1 การนำ STEAM Tools มาใชBในการเรียนรูB 3.67 1.15
5.2 การนำเทคโนโลยีเสมือน เชHน จักรวาลนฤมิต (Metaverse) มาใชBในการ 4.00 1.00
เรียนรูB
5.3 เว็บแอพลิเคชัน 4.00 1.00
รวม 4.00 1.04
ผลการประเมินรับรองรHางตBนแบบการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีม
ศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา พิจารณาในภาพรวมพบวHามีความเหมาะสมในระดับดี (Mean = 4.00 , SD
= 1.04) โดยรHางตBนแบบมีความเหมาะสม แตHควรปรับปรุงแกBไขตามขBอเสนอแนะกHอนนำไปทดลองใชB และมีความ
คิดเห็นเพิ่มเติมดังตHอไปนี้ นวัตกรรมนี้เปPนนวัตกรรมที่นHาสนใจ สรBาง Learning platform ที่ใหBนักเรียนเขBาไป
ศึกษาและเรียนรูBแกBปœญหาตามแนวทางสตีมศึกษา เพื่อพัฒนาความคิดสรBางสรรค7 แตHควรเพิ่มรายละเอียดของ
ขั้นตอนและกระบวนการใหBมีความชัดเจนขึ้น อาจมีการใชBคำถามใหBนักเรียนตอย หรือมีเกณฑ7ในการประเมินผHาน
การเรียนรูBโดยใชBสตีมศึกษา รวมถึงเครื่องมือที่ใชBในแตHละขั้น
218
ตอนที่ 2 ข6อมูลเชิงเทคนิคสำหรับการออกแบบและพัฒนานวัตกรม
ผลการวิจัยระยะที่ 3 การศึกษาผลการใช6สภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีม
ศึกษารAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทาง
วิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษา
ผลการวิจัยระยะที่ 3 นำเสนอผลการศึกษา ออกเปPน 5 ตอน ดังตHอไปนี้
ตอนที่ 1 ขBอมูลเบื้องตBนของตัวอยHาง
ตอนที่ 2 ผลการศึกษาระดับความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนระดับมัธยมศึกษา กHอนเรียน
ระหวHางเรียน และหลังเรียน
ตอนที่ 3 ผลการวิเคราะห7ความแตกตHางคHาเฉลี่ยของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียน
ระดับมัธยมศึกษา กHอนเรียน ระหวHางเรียน และหลังเรียน
ตอนที่ 4 ผลการศึกษาระดับความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนระดับมัธยมศึกษา กHอนเรียน
ระหวHางเรียน และหลังเรียน จากการประเมินผลงานและกระบวนการทำงานของผูBเรียนดBานความคิดสรBางสรรค7
ทางวิทยาศาสตร7 โดยใชBเกณฑ7ประเมินรูบริคส7
ตอนที่ 5 ความคิดเห็นของผูBเรียนที่มีตHอการใชBงานสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิด
สตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
ตอนที่ 1 ข6อมูลเบื้องต6นของตัวอยAาง
ตัวอยHางในการวิจัยคือ ผูBเรียนระดับมัธยมศึกษา จำนวน 75 คน แบHงเปPนเพศหญิง 36 คน คิดเปPนรBอยละ
48 และเพศชาย จำนวน 39 คน คิดเปPนรBอยละ 52 เปPนนักเรียนที่ศึกษาอยูHในระดับชั้นมัธยมศึกษาปmที่ 6 แผนการ
เรียนวิทยาศาสตร7-คณิตศาสตร7
ตารางที่ 4. 18 ขBอมูลเบื้องตBนของตัวอยHาง
ข6อมูล รายละเอียด ความถี่ ร6อยละ
เพศ ชาย 39 48
หญิง 36 52
223
แผนภูมิที่ 4. 19 ขBอมูลเบื้องตBนของตัวอยHาง
ตอนที่ 2 ผลการศึกษาระดับความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียนระดับมัธยมศึกษา
กAอนเรียน ระหวAางเรียน และหลังเรียน
การศึกษาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนระดับมัธยมศึกษา ประกอบดBวย การคิดแบบ
อเนกนัย และการคิดแบบ เอกนัย โดยในการศึกษาดำเนินการเก็บขBอมูลกับตัวอยHาง คือผูBเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษา
ปmที่ 6 จำนวน 75 คน โดยมีการประเมิน 3 ครั้ง ไดBแกH การประเมินกHอนเรียน (สัปดาห7ที่ 1) ระหวHางเรียน (สัปดาห7
ที่ 4) และหลังเรียน (สัปดาห7ที่ 8) มีรายละเอียดดังนี้
การคิดแบบอเนกนัย
การคิดแบบ อเนกนัย ประกอบดBวย การคิดคลHอง (Fluency) คิดยืดหยุHน (Flexibility) และคิดริเริ่ม
(Originality) โดยมีรายละเอียดดังนี้
1) การคิดคลAอง (Fluency)
การศึกษาขBอมูลดBานการคิดคลHอง (Fluency) ของผูBเรียนพบวHาในภาพรวมจากการประเมินหลังเรียนสูง
กวHาการประเมินระหวHางเรียน และกHอนเรียนตามลำดับ (Mean = 3.05, 3.20, 4.67 และ SD = 0.38, 0.23, 0.23)
โดยมีคHาความเบB (Skewness) เทHากับ -0.55, 0.78, -0.59 ตามลำดับ และคHาความโดHง (Kurtosis) เทHากับ 1.67,
0.82, 0.41 ตามลำดับ ดังตารางที่ 4.19
224
การประเมิน
การคิดคลAอง กAอนเรียน ระหวAางเรียน หลังเรียน
Mean SD ระดับ Mean SD ระดับ Mean SD ระดับ
ในการสรBางคำตอบที่
หลากหลาย
6. ฉันสามารถนำความรูBทาง 3.12 0.70 ปาน 3.31 0.46 ปาน 4.69 0.46 มาก
วิทยาศาสตร7มาใชBในการ กลาง กลาง ที่สุด
ระบุถึงปœญหาทางสังคมและ
เทคโนโลยีไดBหลากหลาย
7. ฉันสามารถสรBางแนวทาง 3.04 0.76 ปาน 3.28 0.45 ปาน 4.72 0.45 มาก
หรือวิธีที่หลากหลายในการ กลาง กลาง ที่สุด
แกBปœญหา
8. ฉันมีวิธีการในการหา 3.11 0.85 ปาน 3.39 0.49 ปาน 4.55 0.58 มาก
คำตอบ เกี่ยวกับสิ่งที่ กลาง กลาง ที่สุด
ตBองการศึกษาอยHาง
หลากหลาย
9. ในการทดลองหรือ 3.21 0.74 ปาน 3.39 0.49 ปาน 4.56 0.55 มาก
การศึกษาขBอมูลทาง กลาง กลาง ที่สุด
วิทยาศาสตร7 ฉันคิดวิธีการ
ตรวจสอบขBอมูลเพื่อลด
ความผิดพลาดโดยใชBวิธีที่
หลากหลาย
10. ในการสรBางความรูBทาง 3.15 0.73 ปาน 3.33 0.47 ปาน 4.64 0.51 มาก
วิทยาศาสตร7 ฉันสามารถ กลาง กลาง ที่สุด
ออกแบบกระบวนการสืบ
เสาะหาความรูBไดB
หลากหลายวิธี
11. ฉันสามารถกำหนดตัว 3.04 0.83 ปาน 3.35 0.48 ปาน 4.65 0.48 มาก
แปรที่สนใจศึกษาไดBจำนวน กลาง กลาง ที่สุด
มาก
226
การประเมิน
การคิดคลAอง กAอนเรียน ระหวAางเรียน หลังเรียน
Mean SD ระดับ Mean SD ระดับ Mean SD ระดับ
12. ฉันสามารถกำหนด 3.07 0.74 ปาน 3.31 0.46 ปาน 4.67 0.50 มาก
สมมติฐานในเรื่องที่ตBองการ กลาง กลาง ที่สุด
ศึกษาไดBหลากหลาย
13. ฉันสามารถกำหนด 2.95 0.79 นBอย 3.28 0.45 ปาน 4.72 0.45 มาก
ขอบเขตของตัวแปรตามที่ กลาง ที่สุด
ตBองการศึกษาไดBหลากหลาย
14. ฉันสามารถออกแบบ 2.97 0.82 นBอย 3.31 0.46 ปาน 4.69 0.46 มาก
การทดลองหรือวิธีการศึกษา กลาง ที่สุด
ไดBหลากหลาย
รวม 3.05 0.38 ปาน 3.29 0.23 ปาน 4.67 0.23 มาก
กลาง กลาง ที่สุด
2) การคิดยืดหยุAน (Flexibility)
การศึกษาขBอมูลดBานการคิดยืดหยุHน (Flexibility) ของผูBเรียนพบวHา ภาพรวมจากการประเมินหลังเรียนสูง
กวH าการประเมิ นระหวH างเรี ยน และกH อนเรี ยนตามลำดั บ (Mean = 2.98, 3.31, 4.65 และ SD = 0.50, 0.27,
0.28) โดยมีคHาความเบB (Skewness) เทHากับ -0.56, 0.81, -0.67 ตามลำดับ และคHาความโดHง (Kurtosis) เทHากับ
0.74, -0.07, -0.10 ตามลำดับ ดังตารางที่ 4.20
ตารางที่ 4. 20 ระดับการคิดยืดหยุHนของผูBเรียนจากการประเมินกHอนเรียน ระหวHางเรียน และหลังเรียน
การประเมิน
การคิดยืดหยุAน กAอนเรียน ระหวAางเรียน หลังเรียน
Mean SD ระดับ Mean SD ระดับ Mean SD ระดับ
1. ฉันสามารถนำความรูBทาง 3.03 0.82 ปาน 3.32 0.47 ปาน 4.43 0.72 มาก
วิทยาศาสตร7มาใชBในการจัด กลาง กลาง
กลุHมปœญหาทางสังคมและ
เทคโนโลยีไดB
227
การประเมิน
การคิดยืดหยุAน กAอนเรียน ระหวAางเรียน หลังเรียน
Mean SD ระดับ Mean SD ระดับ Mean SD ระดับ
2. ฉันสามารถจัดกลุHมของ 3.24 0.90 ปาน 3.51 0.50 ปาน 4.48 0.53 มาก
ความคิด โดยใชBเกณฑ7ที่ กลาง กลาง
เหมาะสม
3. ฉันสามารถนำความรูBทาง 2.92 0.91 นBอย 3.32 0.47 ปาน 4.68 0.47 มาก
วิทยาศาสตร7มาจัดกลุHม กลาง ที่สุด
ความคิดเพื่อหาแนวทางใน
การแกBปœญหา
4. ฉันสามารถกำหนดตัว 2.84 0.87 นBอย 3.27 0.45 ปาน 4.65 0.56 มาก
แปรตBนใหBสอดคลBองกับ กลาง ที่สุด
สมมติฐานและการตั้งคำถาม
ทางวิทยาศาสตร7
5. ฉันสามารถกำหนดตัว 2.95 0.75 นBอย 3.24 0.43 ปาน 4.76 0.43 มาก
แปรตามใหBสอดคลBองกับ กลาง ที่สุด
สมมติฐานและการตั้งคำถาม
ทางวิทยาศาสตร7
6. ฉันสามารถกำหนดตัว 2.93 0.79 นBอย 3.24 0.43 ปาน 4.76 0.43 มาก
แปรควบคุมใหBสอดคลBองกับ กลาง ที่สุด
สมมติฐานและการตั้งคำถาม
ทางวิทยาศาสตร7
7. ฉันสามารถจัดกลุHมตัว 2.93 0.86 นBอย 3.30 0.46 ปาน 4.71 0.46 มาก
แปรที่สนใจศึกษาจาก กลาง ที่สุด
สถานการณ7ที่กำหนดไดB
8. ฉันสามารถกำหนด 3.03 0.80 ปาน 3.32 0.47 ปาน 4.63 0.54 มาก
สมมติฐานใหBสอดคลBองกับ กลาง กลาง ที่สุด
ปœญหาและวัตถุประสงค7ที่
ตBองการศึกษา
228
การประเมิน
การคิดยืดหยุAน กAอนเรียน ระหวAางเรียน หลังเรียน
Mean SD ระดับ Mean SD ระดับ Mean SD ระดับ
9. ฉันสามารถกำหนดเกณฑ7 2.96 0.72 นBอย 3.24 0.43 ปาน 4.76 0.30 มาก
ที่ใชBในการศึกษาขอบเขต กลาง ที่สุด
ของตัวแปรตามไดBอยHาง
หลากหลาย (เหมาะสม)
รวม 2.98 0.50 นBอย 3.31 0.27 ปาน 4.65 0.28 มาก
กลาง ที่สุด
3) การคิดริเริ่ม (Originality)
การศึกษาขBอมูลดBานการคิดริเริ่ม (Originality) ของผูBเรียนพบวHา ภาพรวมจากการประเมินหลังเรียนสูง
กวH าการประเมิ นระหวH างเรี ยน และกH อนเรี ยนตามลำดั บ (Mean = 3.04, 3.31, 4.66 และ SD = 0.49, 0.29,
0.29) โดยมีคHาความเบB (Skewness) เทHากับ -0.28, 0.74, -0.64 ตามลำดับ และคHาความโดHง (Kurtosis) เทHากับ
1.01, -0.16, -0.24 ตามลำดับ ดังตารางที่ 4.21
ตารางที่ 4. 21 ระดับความคิดริเริ่มของผูBเรียนจากการประเมินกHอนเรียน ระหวHางเรียน และหลังเรียน
การประเมิน
การคิดริเริ่ม กAอนเรียน ระหวAางเรียน หลังเรียน
Mean SD ระดับ Mean SD ระดับ Mean SD ระดับ
1. ฉันสามารถสรBางความคิด 3.09 0.87 ปาน 3.40 0.49 ปาน 4.60 0.49 มาก
ที่มีความแปลกใหมH ไมHซ้ำ กลาง กลาง ที่สุด
ใคร
2. ฉันสามารถสรBางความคิด 3.09 0.76 ปาน 3.33 0.47 ปาน 4.64 0.51 มาก
ในการแกBปœญหาที่แตกตHาง กลาง กลาง ที่สุด
จากคำตอบทั่วไปของเพื่อน
นักเรียน
229
การประเมิน
การคิดริเริ่ม กAอนเรียน ระหวAางเรียน หลังเรียน
Mean SD ระดับ Mean SD ระดับ Mean SD ระดับ
3. ฉันสามารถออกแบบการ 3.00 0.77 ปาน 3.28 0.45 ปาน 4.69 0.49 มาก
นำเสนอที่แปลกใหมH กลาง กลาง ที่สุด
นHาสนใจ
4. ฉันสามารถกำหนดตัว 3.03 0.79 ปาน 3.29 0.46 ปาน 4.69 0.46 มาก
แปรตBนที่สนใจศึกษาไดB กลาง กลาง ที่สุด
แปลกใหมH ไมHซ้ำใคร
5. ฉันสามารถกำหนด 3.08 0.80 ปาน 3.33 0.47 ปาน 4.67 0.47 มาก
สมมติฐานที่สนใจศึกษาไดB กลาง กลาง ที่สุด
แปลกใหมH ไมHซ้ำใคร
6. ฉันสามารถกำหนด 2.95 0.80 นBอย 3.25 0.44 ปาน 4.69 0.52 มาก
ขอบเขตของตัวแปรตามที่ กลาง ที่สุด
ตBองการศึกษาไดBแปลกใหมH
ไมHซ้ำใคร
7. ฉันสามารถออกแบบการ 3.09 0.76 ปาน 3.33 0.47 ปาน 4.67 0.47 มาก
ทดลองหรือวิธีการศึกษาที่ กลาง กลาง ที่สุด
แปลกใหมH ไมHซ้ำใคร
รวม 3.04 0.49 ปาน 3.32 0.29 ปาน 4.66 0.29 มาก
กลาง กลาง ที่สุด
การคิดแบบเอกนัย
การคิดแบบเอกนัย ประกอบดBวย การวิเคราะห7และสังเคราะห7 (Analyze and synthesis) รวมถึงการ
ประเมินเพื่อเลือกวิธีที่เหมาะสม (Evaluation and Selection) เพื่อหาแนวทางที่เหมาะสมในการแกBปœญหา โดยมี
รายละเอียดดังนี้
1) การวิเคราะห)และสังเคราะห) (Analyze and synthesis)
การศึกษาขBอมูลการวิเคราะห7และสังเคราะห7 (Analyze and synthesis) ของผูBเรียนพบวHา ภาพรวมจาก
การประเมินหลังเรียนสูงกวHาการประเมินระหวHางเรียน และกHอนเรียนตามลำดับ (Mean = 3.01, 3.30, 4.67 และ
SD = 0.37, 0.22, 0.22) โดยมีคHาความเบB (Skewness) เทHากับ -0.31, 0.62, -0.52 ตามลำดับ และคHาความโดHง
(Kurtosis) เทHากับ 0.95, 0.61, 0.43 ตามลำดับ ดังตารางที่ 4.22
ตารางที่ 4. 22 ระดับการคิดวิเคราะห7และสังเคราะห7จากการประเมินกHอนเรียน ระหวHางเรียน และหลังเรียน
การประเมิน
การวิเคราะห)และ
กAอนเรียน ระหวAางเรียน หลังเรียน
สังเคราะห)
Mean SD ระดับ Mean SD ระดับ Mean SD ระดับ
1. ฉันสามารถนำความรูBทาง 3.05 0.79 ปาน 3.32 0.47 ปาน 4.57 0.60 มาก
วิทยาศาสตร7มาใชBในการ กลาง กลาง ที่สุด
แกBปœญหาหรือเปPนแนวทาง
ในการปฏิบัติ
2. ฉันสามารถสังเคราะห7 2.99 0.85 นBอย 3.33 0.47 ปาน 4.60 0.60 มาก
แนวคิดหลัก (concept) กลาง ที่สุด
ทางวิทยาศาสตร7ในเรื่องที่
เกี่ยวกับสิ่งแวดลBอมไดB
3. ฉันสามารถสังเคราะห7 3.11 0.80 ปาน 3.37 0.49 ปาน 4.57 0.60 มาก
แนวคิดหลัก (concept) กลาง กลาง ที่สุด
ทางวิทยาศาสตร7ในเรื่องที่
เกี่ยวกับสุขภาพไดB
4. ฉันสามารถสังเคราะห7 3.11 0.75 ปาน 3.33 0.47 ปาน 4.64 0.51 มาก
แนวคิดหลัก (concept) กลาง กลาง ที่สุด
231
การประเมิน
การวิเคราะห)และ
กAอนเรียน ระหวAางเรียน หลังเรียน
สังเคราะห)
Mean SD ระดับ Mean SD ระดับ Mean SD ระดับ
ทางวิทยาศาสตร7ในเรื่องที่
เกี่ยวกับเทคโนโลยีไดB
5. ฉันสามารถสังเคราะห7 2.91 0.72 นBอย 3.21 0.41 ปาน 4.76 0.46 มาก
แนวคิดหลัก (concept) กลาง ที่สุด
ทางวิทยาศาสตร7ในเรื่องที่
เกี่ยวกับโลกไดB
6. ฉันสามารถปรับ 2.96 0.76 นBอย 3.27 0.45 ปาน 4.68 0.52 มาก
ประยุกต7ใชBความคิดทาง กลาง ที่สุด
วิทยาศาสตร7ในสถานการณ7
หรือเหตุการณ7ที่ไมHคุBนเคย
7. ฉันสามารถนำความรูBทาง 3.05 0.84 ปาน 3.35 0.48 ปาน 4.63 0.51 มาก
วิทยาศาสตร7มาอธิบาย กลาง กลาง ที่สุด
เหตุการณ7ที่เกิดขึ้นใน
ชีวิตประจำวันไดB
8. ฉันสามารถวิเคราะห7 2.76 0.88 นBอย 3.24 0.43 ปาน 4.75 0.43 มาก
ลักษณะของตัวแปรที่ใชBใน กลาง ที่สุด
การศึกษาไดB
9. ฉันสามารถนำผลที่ไดBไป 2.96 0.72 นBอย 3.24 0.43 ปาน 4.70 0.51 มาก
พัฒนาวิธีการในการ กลาง ที่สุด
แกBปœญหาที่เหมาะสมมาก
ยิ่งขึ้น
10. ฉันสามารถวิเคราะห7 3.07 0.74 ปาน 3.29 0.46 ปาน 4.68 0.50 มาก
และออกแบบการทดลองที่ กลาง กลาง ที่สุด
เหมาะสมเพื่อตอบปœญหา
ทางวิทยาศาสตร7
11. ฉันสามารถกำหนด 3.28 0.71 ปาน 3.43 0.50 ปาน 4.54 0.53 มาก
สมมติฐานโดยใชBความรูB กลาง กลาง ที่สุด
232
การประเมิน
การวิเคราะห)และ
กAอนเรียน ระหวAางเรียน หลังเรียน
สังเคราะห)
Mean SD ระดับ Mean SD ระดับ Mean SD ระดับ
แนวคิด/ทฤษฎี การสังเกต
หรือประสบการณ7การเดิมไดB
อยHางเหมาะสม
12. ฉันสามารถกำหนด 2.96 0.78 นBอย 3.28 0.45 ปาน 4.69 0.49 มาก
นิยามเชิงปฏิบัติการของตัว กลาง ที่สุด
แปรตาม (สิ่งที่จะศึกษา) ไดB
13. การกำหนดความหมาย 3.11 0.83 ปาน 3.36 0.48 ปาน 4.59 0.55 มาก
ของตัวแปร หรือการสื่อ กลาง กลาง ที่สุด
ความหมายของตัวแปร มี
ความสอดคลBองกับสิ่งที่ฉัน
ตBองการศึกษา
14. ฉันสามารถออกแบบ 2.96 0.72 นBอย 3.24 0.43 ปาน 4.76 0.43 มาก
การทดลองหรือออกแบบวิธี กลาง ที่สุด
ในการศึกษาไดBสอดคลBองกับ
ปœญหาการทดลองที่ตBองการ
ศึกษา
15. ฉันสามารถบรรยาย 3.05 0.73 ปาน 3.29 0.46 ปาน 4.68 0.50 มาก
หรือบอกลักษณะของขBอมูล กลาง กลาง ที่สุด
ที่นำมาใชBในการศึกษา
รวมถึงขBอมูลที่ไดBจาก
การศึกษาไดBถูกตBอง
เหมาะสม
16. ฉันสามารถอภิปราย 3.01 0.80 ปาน 3.31 0.46 ปาน 4.64 0.54 มาก
ขBอมูลที่ไดBจากการศึกษาไดB กลาง กลาง ที่สุด
อยHางเหมาะสม
17. ฉันสามารถสังเคราะห7 2.96 0.74 นBอย 3.25 0.44 ปาน 4.75 0.44 มาก
หรือบูรณาการแนวคิดและ กลาง ที่สุด
233
การประเมิน
การวิเคราะห)และ
กAอนเรียน ระหวAางเรียน หลังเรียน
สังเคราะห)
Mean SD ระดับ Mean SD ระดับ Mean SD ระดับ
วิธีการที่เหมาะสมในการ
แกBปœญหา
18. ฉันสามารถเลือกใชB 2.89 0.80 นBอย 3.24 0.43 ปาน 4.76 0.43 มาก
เทคโนโลยีที่เหมาะสมในการ กลาง ที่สุด
ออกแบบผลงาน
19. ฉันสามารถเลือกใชB 3.00 0.77 ปาน 3.28 0.45 ปาน 4.69 0.49 มาก
เทคโนโลยีที่เหมาะสมในการ กลาง กลาง ที่สุด
หาวิธีการแกBปœญหาไดB
20. ฉันสามารถใชB 2.96 0.80 นBอย 3.31 0.46 ปาน 4.69 0.46 มาก
เทคโนโลยีในการทำงาน กลาง ที่สุด
รHวมกับผูBอื่น
21. ฉันรวบรวมขBอมูลจาก 2.96 0.78 นBอย 3.27 0.45 ปาน 4.71 0.49 มาก
แหลHงสารสนเทศที่ กลาง ที่สุด
หลากหลาย เพื่อใชBเปPน
ขBอมูลในการแกBปœญหาหรือ
พัฒนาผลงาน
รวม 3.01 0.37 ปาน 3.30 0.22 ปาน 4.67 0.22 มาก
กลาง กลาง ที่สุด
การประเมิน
การประเมินและเลือกวิธี กAอนเรียน ระหวAางเรียน หลังเรียน
Mean SD ระดับ Mean SD ระดับ Mean SD ระดับ
ความหมายไดBอยHาง
เหมาะสม
9. ฉันสามารถเลือกวิธีใน 3.08 0.80 ปาน 3.35 0.48 ปาน 4.53 0.62 มาก
การเก็บขBอมูลที่เหมาะสม กลาง กลาง ที่สุด
เพื่อตอบปœญหาทาง
วิทยาศาสตร7
10. ในการตรวจสอบความ 3.07 0.79 ปาน 3.35 0.48 ปาน 4.60 0.57 มาก
นHาเชื่อถือของขBอมูล ฉันมี กลาง กลาง ที่สุด
การพิจารณาถึงหลักฐานเชิง
ประจักษ7และขBอมูลที่ใชBใน
การสนับสนุนทาง
วิทยาศาสตร7
11. ฉันสามารถคาดคะเน 3.15 0.80 ปาน 3.40 0.49 ปาน 4.60 0.49 มาก
หรือคาดการณ7สิ่งที่จะ กลาง กลาง ที่สุด
เกิดขึ้นกHอนดำเนินการศึกษา
ไดB
12. ฉันสามารถเลือกวิธีที่ 2.93 0.83 นBอย 3.28 0.45 ปาน 4.67 0.53 มาก
เหมาะสมที่สุดในการ กลาง ที่สุด
นำไปใชBในการศึกษาหรือ
แกBปœญหาที่กำหนด
13. ฉันสามารถปรับปรุง 3.08 0.78 ปาน 3.35 0.48 ปาน 4.61 0.54 มาก
แกBไขวิธีการในการศึกษา กลาง กลาง ที่สุด
เมื่อเกิดปœญหาไดBอยHาง
เหมาะสม
14. ฉันสามารถดำเนินการ 3.01 0.78 ปาน 3.31 0.46 ปาน 4.69 0.46 มาก
ตามแผนหรือวิธีที่กำหนด กลาง กลาง ที่สุด
236
การประเมิน
การประเมินและเลือกวิธี กAอนเรียน ระหวAางเรียน หลังเรียน
Mean SD ระดับ Mean SD ระดับ Mean SD ระดับ
15. ฉันพิจารณาถึง 3.03 0.77 ปาน 3.31 0.46 ปาน 4.69 0.46 มาก
ความสำคัญของจริยธรรม กลาง กลาง ที่สุด
และความซื่อตรงในการ
รายงานผลการศึกษา
16. ฉันสามารถสรุปผล 3.00 0.79 ปาน 3.29 0.46 ปาน 4.62 0.56 มาก
การศึกษาไดBอยHางครบถBวน กลาง กลาง ที่สุด
และเที่ยงตรง
17. ฉันสามารถนำเสนอผล 2.88 0.79 นBอย 3.25 0.44 ปาน 4.69 0.52 มาก
การศึกษา โดยใชBรูปแบบ กลาง ที่สุด
การนำเสนอที่เหมาะสม
เพื่อใหBผูBอื่นเขBาใจ
รวม 3.03 0.42 ปาน 3.33 0.26 ปาน 4.63 0.26 มาก
กลาง กลาง ที่สุด
ภาพรวมของการศึกษาขBอมูลดBานความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ซึ่งประกอบดBวยการคิดแบบ
อเนกนัย และการคิดแบบเอกนัยของผูBเรียน สำหรับการคิดแบบอเนกนัย พบวHา การประเมินหลังเรียนสูงกวHาการ
ประเมินระหวHางเรียน และกHอนเรียนตามลำดับ ตามลำดับ (Mean = 3.02, 3.31, 4.66 และ SD = 0.36, 0.23,
0.22) โดยมีคHาความเบB (Skewness) เทHากับ -0.81, 0.76, -0.70 ตามลำดับ และคHาความโดHง (Kurtosis) เทHากับ
1.39, 0.80, 0.24 ตามลำดับ
การคิดแบบเอกนัยของผูBเรียนพบวHา การประเมินหลังเรียนสูงกวHาการประเมินระหวHางเรียน และกHอนเรียน
ตามลำดับ ตามลำดับ (Mean = 3.02, 3.32, 4.63 และ SD = 0.37, 0.22, 0.26) โดยมีคHาความเบB (Skewness)
เทHากับ -0.26, 0.59, -0.45 ตามลำดับ และคHาความโดHง (Kurtosis) เทHากับ 1.14, 0.65, 0.70 ตามลำดับ ดังตาราง
ที่ 4.24
ตารางที่ 4. 24 ระดับความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7จากการประเมินกHอนเรียน ระหวHางเรียน และหลังเรียน
การประเมิน
ความคิดสร6างสรรค)ทาง
กAอนเรียน ระหวAางเรียน หลังเรียน
วิทยาศาสตร)
Mean SD ระดับ Mean SD ระดับ Mean SD ระดับ
การคิดแบบอเนกนัย 3.02 0.36 ปาน 3.31 0.23 ปาน 4.66 0.22 มาก
กลาง กลาง ที่สุด
การคิดแบบเอกนัย 3.02 0.37 ปาน 3.32 0.22 ปาน 4.65 0.23 มาก
กลาง กลาง ที่สุด
ตอนที่ 3 ผลการวิเคราะห)ความแตกตAางคAาเฉลี่ยของความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียน
ระดับมัธยมศึกษา กAอนเรียน ระหวAางเรียน และหลังเรียน
การวิเคราะห7ความแตกตHางคHาเฉลี่ยของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ซึ่งประกอบดBวยการคิดแบบ
อเนกนัย และการคิดแบบเอกนัย จำแนกตามการประเมิน ใชBสถิติการวิเคราะห7ขBอมูลแบบการวัดซ้ำ (Repeated
measure ANOVA) เก็บขBอมูลจากแบบประเมินความความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 โดยการวิเคราะห7ผล
การประเมินกHอนเรียน (สัปดาห7ที่ 1) ระหวHางเรียน (สัปดาห7ที่ 4) และหลังเรียน (สัปดาห7ที่ 8) มาวิเคราะห7ขBอมูล
และมีผลการวิเคราะห7ขBอมูล ดังนี้
การคิดแบบอเนกนัย
ผลการวิเคราะห7ขBอมูลพบวHา ผูBเรียนมีคHาเฉลี่ยการคิดแบบอเนกนัย ในภาพรวมแตกตHางกันอยHางมี
นัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 (F = 619.134, sig = .00) โดยผูBเรียนมีคHาเฉลี่ยการคิดแบบอเนกนัย ในภาพรวม
จากการประเมินหลังเรียนมากที่สุด (Mean = 4.66, SD = 0.22) รองลงมาคือ การประเมินระหวHางเรียน (Mean
= 3.31, SD = 0.23) และการประเมินกHอนเรียน (Mean = 3.02, SD = 0.36) ตามลำดับ
เมื่อพิจารณาการคิดแบบอเนกนัย แบบแยกดBาน ไดBแกH การคิดคลHอง การคิดยืดหยุHน และการคิดริเริ่ม โดย
มีรายละเอียดดังนี้
1) การคิดคลAอง (Fluency)
ผลการวิเคราะห7ขBอมูลพบวHา ผูBเรียนมีคHาเฉลี่ยการคิดคลHอง (Fluency) ในภาพรวมแตกตHางกันอยHางมี
นัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 (F = 583.204, sig = .00) โดยผูBเรียนมีคHาเฉลี่ยการคิดคลHองในภาพรวมจากการ
ประเมินหลังเรียนมากที่สุด (Mean = 4.67, SD = 0.23) รองลงมาคือ การประเมินระหวHางเรียน (Mean = 3.30,
SD = 0.23) และการประเมินกHอนเรียน (Mean = 3.05, SD = 0.38) ตามลำดับ
2) การคิดยืดหยุAน (Flexibility)
ผลการวิเคราะห7ขBอมูลพบวHา ผูBเรียนมีคHาเฉลี่ยการคิดยืดหยุHน (Flexibility) ในภาพรวมแตกตHางกันอยHางมี
นัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 (F = 583.204, sig = .00) โดยผูBเรียนมีคHาเฉลี่ยการคิดคลHองในภาพรวมจากการ
ประเมินหลังเรียนมากที่สุด (Mean = 4.65, SD = 0.28) รองลงมาคือ การประเมินระหวHางเรียน (Mean = 3.30,
SD = 0.27) และการประเมินกHอนเรียน (Mean = 2.98, SD = 0.50) ตามลำดับ
239
3) การคิดริเริ่ม (Originality)
ผลการวิเคราะห7ขBอมูลพบวHา ผูBเรียนมีคHาเฉลี่ยการคิดริเริ่ม (Originality) ในภาพรวมแตกตHางกันอยHางมี
นัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 (F = 347.435, sig = .00) โดยผูBเรียนมีคHาเฉลี่ยการคิดคลHองในภาพรวมจากการ
ประเมินหลังเรียนมากที่สุด (Mean = 4.66, SD = 0.29) รองลงมาคือ การประเมินระหวHางเรียน (Mean = 3.32,
SD = 0.29) และการประเมินกHอนเรียน (Mean = 3.04, SD = 0.49) ตามลำดับ
ตารางที่ 4. 25 ผลการวิเคราะห7ความแตกตHางคHาเฉลี่ยการคิดแบบอเนกนัยของผูBเรียน
การคิดแบบอเนกนัย ตัวแปร SS df MS F Sig สรุปผล
การคิดแบบอเนกนัย การประเมิน 114.97 2 57.49 619.134 0.00 หลัง>
ความคลาดเคลื่อน 13.74 148 0.09 ระหวAาง>
กAอน
แผนภูมิที่ 4. 24 การคิดยืดหยุHน
แผนภูมิที่ 4. 23 การคิดคลHอง
แผนภูมิที่ 4. 25 การคิดริเริ่ม
241
การคิดแบบเอกนัย
ผลการวิเคราะห7ขBอมูลพบวHา ผูBเรียนมีคHาเฉลี่ยการคิดแบบเอกนัย ในภาพรวมแตกตHางกันอยHางมีนัยสำคัญ
ทางสถิติที่ระดับ .05 (F = 594.652, sig = .00) โดยผูBเรียนมีคHาเฉลี่ยการคิดแบบเอกนัย ในภาพรวมจากการ
ประเมินหลังเรียนมากที่สุด (Mean = 4.65, SD = 0.23) รองลงมาคือ การประเมินระหวHางเรียน (Mean = 3.32,
SD = 0.22) และการประเมินกHอนเรียน (Mean = 3.02, SD = 0.37) ตามลำดับ
เมื่อพิจารณาการคิดแบบอเนกนัยแบบแยกดBาน ไดBแกH การคิดวิเคราะห7และสังเคราะห7 และการประเมิน
และเลือกวิธี โดยมีรายละเอียดดังนี้
1) การวิเคราะห)และสังเคราะห) (Analyze and synthesis)
ผลการวิเคราะห7ขBอมูลพบวHา ผูBเรียนมีคHาเฉลี่ยการวิเคราะห7และสังเคราะห7 (Analyze and synthesis) ใน
ภาพรวมแตกตHางกันอยHางมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 (F = 645.582, sig = .00) โดยผูBเรียนมีคHาเฉลี่ยการคิด
แบบ เอกนัย ในภาพรวมจากการประเมินหลังเรียนมากที่สุด (Mean = 4.67, SD = 0.22) รองลงมาคือ การ
ประเมิ น ระหวH า งเรี ย น (Mean = 3.30, SD = 0.22) และการประเมิ น กH อ นเรี ย น (Mean = 3.01, SD = 0.37)
ตามลำดับ
2) การประเมินและเลือกวิธี (Evaluation and Selection)
ผลการวิเคราะห7ขBอมูลพบวHา ผูBเรียนมีคHาเฉลี่ยการประเมินและเลือกวิธี (Evaluation and Selection) ใน
ภาพรวมแตกตHางกันอยHางมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 (F = 437.005, sig = .00) โดยผูBเรียนมีคHาเฉลี่ยการคิด
แบบ เอกนัย ในภาพรวมจากการประเมินหลังเรียนมากที่สุด (Mean = 4.63, SD = 0.26) รองลงมาคือ การ
ประเมิ น ระหวH า งเรี ย น (Mean = 3.33, SD = 0.26) และการประเมิ น กH อ นเรี ย น (Mean = 3.03, SD = 0.42)
ตามลำดับ
ตารางที่ 4. 27 ผลการวิเคราะห7ความแตกตHางคHาเฉลี่ยการคิดแบบเอกนัย
การคิดแบบเอกนัย ตัวแปร SS df MS F Sig สรุปผล
การคิดแบบเอกนัย การประเมิน 113.29 2 56.64 594.65 0.00 หลัง>
ความคลาดเคลื่อน 14.10 148 0.10 ระหวAาง>
กAอน
การประเมิน 118.79 2 59.39 645.58 0.00
242
ตารางที่ 4. 30 การเปรียบเทียบคHาเฉลี่ยความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7จากการประเมินผลงานกHอนเรียน
ระหวHางเรียน และหลังเรียนของผูBเรียน
ความคิด การประเมิน Mean SD df MS F Sig Mean
สร6างสรรค)ทาง Different
วิทยาศาสตร)
ความคิด กHอนเรียน (1) 12.53 0.11 2 1694.56 5760.412 0.00 2>1* (5.69)
สรBางสรรค7ทาง ระหวHางเรียน (2) 18.23 0.15 3>1* (9.44)
วิทยาศาสตร7 หลังเรียน (3) 21.97 0.15 3>2* (3.75)
แผนภูมิที่ 4. 28 ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7จากการประเมินผลงานของผูBเรียน
รูปแบบการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชB
ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียน
มัธยมศึกษา มีขั้นตอนในการทำกิจกรรม ดังนี้
245
ตารางที่ 4. 31 ขั้นตอนการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการ
สอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ
นักเรียนมัธยมศึกษา
Feature ของสภาพแวดล6อมการ ความคิดสร6างสรรค)ทาง
STUDIO
เรียนรู6แบบสตูดิโอเสมือน วิทยาศาสตร)
S (Situation) Feature: My studio พื้นที่ในการ การคิดแบบอเนกนัย
การสืบคBนขBอมูลเกี่ยวกับประเด็น เรียนรูBหรือทำกิจกรรมสHวนบุคคล
ทางสั ง คมและวิ ท ยาศาสตร7 เ พื่ อ ของผูBเรียน (ภาพที่ 4.13-4.15)
กำหนดปœ ญ หา ในรู ป แบบของ
สถานการณ7
T (Task) - Feature: My module การคิดแบบอเนกนัย และเอกนัย
การสำรวจสืบคBนขBอมูลสารสนเทศ สารสนเทศที่เกี่ยวขBองกับหัวขBอใน ในการระบุปœญหา และการหา
เพื่อนำไปใชBในการแกBปœญหา เพื่อ การทำกิจกรรม (ภาพที่ 4.17) แนวทางในการแกBไข
นำไปอภิปรายในกิจกรรมกลุHม - พื้นที่ในการทำกิจกรรมกลุHม การ
แลกเปลี่ยนความคิดเห็นรHวมกัน
ระหวHางผูBเรียนกับผูBเรียน
(อเนกนัย และ เอกนัย)
(ภาพที่ 4.16)
U (Uniqueness) Feature: My studio สHวนของ การคิดแบบอเนกนัย
การออกแบบและการวางแผนใน พื้นที่ในการทำกิจกรรมกลุHม การ
การแกBปœญหาโดยบูรณาการความรูB แลกเปลี่ยนความคิดเห็นรHวมกัน
จากหลายสาขา เพื่อมาอภิปราย ระหวHางผูBเรียนกับผูBเรียน
แสดงความคิดเห็นที่หลากหลาย ไมH (ภาพที่ 4.18)
ซ้ำกัน
D (Design) Feature: My studio ในการทำ การคิดแบบเอกนัย
การวิเคราะห7สังเคราะห7ขBอมูล กิจกรรมกลุHม จะมีตัวอยHาง
รHวมกัน เพื่อหาแนวทางที่เหมาะสม เครื่องมือ STEAM tools ใหBผูBเรียน
ที่สุดในการแกBปœญหา ไดBเลือกใชBในการออกแบบ เชHน
Tinkercad (Autodesk) spatial
SketchUp เปPนตBน (ภาพที่ 4.19)
246
ภาพที่ 4. 16 ตัวอยHางการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นรHวมกันของสมาชิกภายในกลุHม
ภาพที่ 4. 18 ตัวอยHางการแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับนวัตกรรมของกลุHมในการแกBปœญหาทรัพยากรอากาศของ
ผูBเรียน
ภาพที่ 4. 26 การทำกิจกรรมในชั้นเรียน
ตอนที่ 5 ความคิดเห็นของผู6เรียนที่มีตAอการใช6งานสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิด
สตี มศึ กษารA วมกั บการสอนโดยใช6 ประเด็ นทางสั งคมที ่ เกี ่ ยวเนื ่ องกั บวิ ทยาศาสตร) เพื ่ อสA งเสริ มความคิ ด
สร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษา
ผลการศึกษาความคิดเห็นของผูBเรียนที่มีตHอการใชBงานสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิด
สตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา ในภาพรวมอยูHในระดับมากที่สุด (Mean = 4.64, SD = 0.57)
เมื่อวิเคราะห7แยกเปPนประเด็น พบวHาผูBเรียนมีความคิดเห็นกHอนการใชBงานสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอ
เสมือน ฯ อยูHในระดับมากที่สุด (Mean = 4.50, SD = 0.84) และความคิดเห็นหลังการใชBงานสภาพแวดลBอมการ
เรียนรูBสตูดิโอเสมือน ฯ อยูHในระดับมากที่สุด (Mean = 4.69, SD = 0.48) นอกจากนี้ความคิดเห็นดBานการ
ออกแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน ฯ อยูHในระดับมากที่สุด (Mean = 4.67, SD = 0.52)
เมื่อพิจารณาถึงความคิดเห็นเพิ่มเติมของผูBเรียนเกี่ยวกับการใชBงานงานสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอ
เสมือน ฯ พบวHา สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนที่มีพื้นที่ในการมำกิจกรรมทั้งกลุHมและเดี่ยว ชHวยใหBผูBเรียน
มีความสะดวกในการทำกิจกรรม รวมถึงมีความยืดหยุHนในการเรียนรูBที่ผูBเรียนสามารถเรียนรูBเนื้อหาไดBตามความ
253
แผนภูมิที่ 4. 29 ความพึงพอใจในการใชBงาน
ผลการวิจัยระยะที่ 4 การประเมินรับรองสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีม
ศึกษารAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทาง
วิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษา
สำหรับการรายงานผลการวิจัยระยะที่ 4 เปPนการประเมินและรับรองสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอ
เสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริม
ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา โดยผูBทรงคุณวุฒิทางดBานเทคโนโลยีและสื่อสาร
การศึกษา และการสอนวิทยาศาสตร7
254
ตารางที่ 4. 33 ผลการประเมินรับรองสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการ
สอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ
นักเรียนมัธยมศึกษา
ประเด็นการประเมิน Mean SD
1. วัตถุประสงค7ของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือนฯ 4.75 0.50
2. หลักการและแนวคิดของการพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอ 4.75 0.50
เสมือนฯ
3. องค7ประกอบของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือนฯ 4.75 0.50
4. ขั้นตอนในการจัดกิจกรรมการเรียนรูB
4.1 การเตรียมความพรBอมกHอนเขBาเรียน 4.50 0.58
4.2 ลำดับการทำกิจกรรมของผูBเรียนในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอ 4.50 0.58
เสมือน
4.3 การประเมินผล 4.50 0.58
5. เครื่องมือที่ใชBในการจัดการเรียนรูB
5.1 การนำ STEAM Tools มาใชBในการเรียนรูB 4.75 0.50
5.2 การนำเทคโนโลยีเสมือน เชHน จักรวาลนฤมิต (Metaverse) มาใชBในการ 4.75 0.50
เรียนรูB
5.3 เว็บแอพลิเคชัน 4.75 0.50
6. สภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือนฯที่พัฒนาขึ้น มีความเหมาะสม 4.75 0.50
ตHอการนำไปใชBในการเรียนการสอนไดBจริง
7. สภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือนฯที่พัฒนาขึ้น สามารถสHงเสริม 4.75 0.50
ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนไดBจริง
รวม 4.68 0.52
บทที่ 5 ผลการวิจัย
ตอนที่ 3 แนวทางการนำสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอน
โดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียน
มัธยมศึกษาไปใชB ประกอบดBวยรายละเอียดดังนี้
1. แนวทางการดำเนินงานของผูBสอน
2. แนวทางการดำเนินงานของสถาบันการศึกษา
ตอนที่ 1 บทนำ
หลักการและเหตุผล
ในยุคของการเปลี่ยนแปลงทางดBานดิจิทัล (Digital transformation) ที่เทคโนโลยีเขBามามีบทบาทในการ
ทำงานขององค7กรหรือหนHวยงานตHาง ๆ คณะกรรมการอิสระเพื่อการปฏิรูปการศึกษา (2562) ไดBจัดทำแผนการ
ปฏิรูปประเทศดBานการศึกษา โดยเนBนการปฏิรูปการศึกษาและการเรียนรูBโดยการพลิกโฉมดBวยระบบดิจิทัล การนำ
ระบบขBอมูลสารสนเทศมาใชBเพื่อการศึกษา (Big data) พัฒนาการเรียนรูBผHานแพลตฟอร7มแบบออนไลน7เพื่อ
ยกระดับคุณภาพการเรียนการสอน สHงเสริมการเรียนรูBไดBทุกที่ ทุกเวลาของผูBเรียน รวมถึงการปฏิรูปการจัดการ
เรียนการสอนเพื่อตอบสนองการเปลี่ยนแปลงในศตวรรษที่ 21 นอกจากนี้จากสถานการณ7การแพรHระบาดของ
COVID-19 ที่สHงผลกระทบตHอระบบการศึกษา ทำใหBตBองมีการปรับเปลี่ยนรูปแบบการเรียนการสอนเปPนแบบ
ออนไลน7หรือการเรียนรูBแบบดิจิทัล (Digital learning) มากขึ้น โดยที่ผูBเรียนสามารถควบคุมการเรียนรูBดBวยตนเอง
ผHานการเรียนออนไลน7ทั้งแบบประสานเวลาและไมHประสานเวลา (OECD, 2020) ซึ่งสภาพแวดลBอมการเรียนรูB
เสมือนมีจุดเดHนในเรื่องของความยืดหยุHนในการเรียนรูBทั้งดBานเวลาและสถานที่ สHงเสริมการเรียนรูBและการทำงาน
รHวมกันของผูBเรียน มีการแลกเปลี่ยนเรียนรูBรHวมกัน การมีปฏิสัมพันธ7ระหวHางผูBเรียนกับผูBสอน และการไดBรับผล
ป¬ อ นกลั บ (Phungsuk, Viriyavejakul, and Ratanaolarn, 2017; Khlaisang and Songkram, 2019; Aslan
and Duruhan 2020; Sus et al., 2020; Shyr et al., 2021)
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน (Virtual studio environment) เปPนสภาพแวดลBอมการ
เรียนรูBในรูปแบบออนไลน7ที่เนBนการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นและการสะทBอนคิดระหวHางผูBเรียนและผูBเรียน รวมถึง
ผูBเรียนและผูBสอนระหวHางการทำกิจกรรม เพื่อใหBผูBเรียนไดBรับผลป¬อนกลับเพื่อใชBในการปรับปรุงผลงานหรือการ
เรียนรูBของตน เปPนสภาพแวดลBอมการเรียนรูBที่เป«ดโอกาสใหBผูBเรียนสามารถลองผิดลองถูกไดBระหวHางการเรียนรูB มี
257
ความยืดหยุHนในการเรียนรูB ซึ่งผูBเรียนสามารถเรียนรูBไดBจากความผิดพลาดและเรียนรูBในสถานการณ7จริงหรือปœญหา
ที่เกิดขึ้นจริงในชีวิตประจำวัน (West, 2014; McDonald et al., 2020) เปPนสภาพแวดลBอมการเรียนรูBที่ไดBรับ
ความนิยมในการสอนทางดBานสถาปœตยกรรม แตHในปœจจุบันสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอไดBถูกนำมาใชBใน
บริบทตHาง ๆ ที่นอกเหนือจากดBานสถาปœตยกรรมมากขึ้น เชHน การเรียนการสอนในดBานวิศวกรรม (Thekinen and
Grogan, 2021; Nespoli, Hurst, and Gero, 2021) หรือการเรียนสเต็มทั้งในการเรียนระดับมัธยมศึกษาและ
ระดับอุดมศึกษา (McDonald et al., 2020; Jones, Lotz, and Holden, 2021) ตัวอยHางงานวิจัยของ West
et al. (2021) ไดBออกแบบการเรียนการสอนในรายวิชาเคมีในชHวงสถานการณ7การแพรHระบาดของ COVID-19 ใน
รูปแบบของสตูดิโอเสมือน (Virtual studio) รHวมกับการสอนแบบสืบสอบและสเต็มศึกษา เพื่อสHงเสริมใหBผูBเรียนไดB
คิดหลากหลายและหาวิธีการแกBไข ไปพรBอมกับการอภิปรายรHวมกันระหวHางผูBเรียนทั้งแบบประสานเวลาและไมH
ประสานเวลา เชHนเดียวกับ Loudon (2019) กลHาวถึงสิ่งที่เปPนอุปสรรคของการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7คือความ
กลัวในการผิดพลาดในการทำกิจกรรม ดังนั้นสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอ ที่เนBนการเรียนรูBผHานการสำรวจ
ทดลอง ลงมือปฏิบัติ และการเรียนรูBที่เกิดจากความผิดพลาดระหวHางการทำกิจกรรมจากการแลกเปลี่ยนความ
คิดเห็นระหวHางผูBเรียนกับผูBเรียนและผูBเรียนกับผูBสอน จะสามารถตอบโจทย7ในการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของ
ผูBเรียนไดB สอดคลBองกับ Walker and Kafai (2021) ไดBนำสภาพแวดลBอมแบบสตูดิโอมาใชBในการเรียนทางดBาน
ชีววิทยาของนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาผHานการใหBผูBเรียนสรBางสรรค7ชิ้นงานดBวยการคิด การนำเสนอผลงานและ
การจินตนาการ โดยกลHาวถึงสภาพแวดลBอมแบบสตูดิโอวHาเปPนสภาพแวดลBอมที่เนBนการออกแบบ การทำงาน
รHวมกันและการจัดแสดงผลงานเพื่อรับผลป¬อนกลับจากผูBสอนและผูBเรียนดBวยกัน
การสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 (Socio-scientific issues) เปPนการนำ
ประเด็นหรือหัวขBอที่เกี่ยวขBองกับผลิตภัณฑ7หรือกระบวนการทางวิทยาศาสตร7ที่ยังเปPนขBอถกเถียงในสังคมปœจจุบัน
โดยเฉพาะผลกระทบทางดBานมนุษย7 สังคม เศรษฐกิจและสิ่งแวดลBอม เชHน ปœญหาสิ่งแวดลBอม ภาวะโลกรBอน เปPน
ตBน เพื่อสHงเสริมผูBเรียนสามารถสรBางองค7ความรูBทางวิทยาศาสตร7และชHวยใหBผูBเรียนเขBาใจถึงวิธีการในการนำความรูB
ไปประยุกต7ใชBทั้งในระดับบุคคลและสังคม เนBนใหBผูBเรียนนำความรูBทางวิทยาศาสตร7มาใชBใหBเกิดผลกระทบตHอสังคม
นBอยที่สุด และนำไปใชBในชีวิตจริงไดBอยHางเหมาะสม สิ่งแวดลBอม (Sadler, Chambers, and Zeidler, 2004;
Yoon, Shim, and Noushad, 2019; Hodson, 2020; Kim, Ko, and Lee, 2020)
จากความสำคัญและที่มาของป‰ญหา ผู6วิจัยจึงคิดที่จะพัฒนาสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือน
ตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร) เพื่อสAงเสริม
258
ความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย จากการที่ผู6เรียนสามารถนำความรู6
และทักษะทางวิทยาศาสตร)มาประยุกต)ใช6ในการคิดและพัฒนาสิ่งใหมA ๆ ที่มีประโยชน)หรือมีคุณคAาตAอตนเอง
และสังคมตAอไป
วัตถุประสงค)ของการพัฒนาสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการ
สอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของ
นักเรียนมัธยมศึกษา
1. เพื่อศึกษาสภาพความตBองการ และการยอมรับเทคโนโลยีของการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูB
สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อ
สHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
2. เพื่อวิเคราะห7องค7ประกอบเชิงยืนยันตัวชี้วัดของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7และขั้นตอนของ
การจัดการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็น
ทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
3. เพื่อออกแบบและพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอน
โดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียน
มัธยมศึกษา
4. เพื่อศึกษาผลของการใชBรูปแบบการเรียนการสอนในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตาม
แนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
259
ตอนที่ 2 การพัฒนาสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอน
โดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของ
นักเรียนมัธยมศึกษา
ภาพที่ 5. 1 ตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็น
ทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
องค)ประกอบของสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอนโดย
ใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียน
มัธยมศึกษา
Key element
องค)ประกอบ รายละเอียด
My virtual พื้นที่ในการเรียนรูBหรือทำกิจกรรมสHวนบุคคลของผูBเรียน เปPนพื้นที่ที่ใหBผูBเรียนไดBมีการเรียนรูB
studio เนื้อหาผHานโมดูล (Module) ในแตHละหนHวยการเรียนรูB รวมถึงทำกิจกรรมและกำหนดปœญหา
260
องค)ประกอบ รายละเอียด
ในประเด็นที่ผูBเรียนสนใจภายใตBเนื้อหาหรือสถานการณ7ที่ครูผูBสอนกำหนด มีพื้นที่ในการเก็บ
ขBอมูลสารสนเทศของผูBเรียน
Experience การจัดกิจกรรมเนBนการเรียนรูBในสถานการณ7จริงหรือที่เกี่ยวขBองกับชีวิตประจำวันของผูBเรียน
โดยผูBเรียนสามารถเลือกหัวขBอที่ผูBเรียนสนใจในการทำกิจกรรม เนBนเรียนรูBผHานการลงมือ
ปฏิบัติ (Learning by doing) และมีความยืดหยุHนในการเรียนรูB
Exhibition พื้นที่ในการแสดงผลงานของผูBเรียนระหวHางทำกิจกรรม สำหรับการเยี่ยมชมและศึกษาผลงาน
show case ของผูBเรียนกลุHมอื่น เปPนการเป«ดโอกาสใหBผูBเรียนกลBาที่จะลองผิดลองถูก เพื่อพัฒนาผลงาน
ของตนเอง ซึ่งสภาพแวดลBอมการเรียนรูBที่ใชBเปPนแบบ Non-Immersive VR เชHน การทำ
กิ จ กรรมบนจั ก รวาลนฤมิ ต (Metaverse) และในเว็ บ แอปพลิ เ คชั น Studio (Stuios-
lab.com)
261
องค)ประกอบ รายละเอียด
ขั้นตอนของการเรียนรู6ในสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการ
สอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของ
นักเรียนมัธยมศึกษา
Process
ขั้นตอน รายละเอียด
Situation ครูผูBสอนแนะนำการใชBงานเว็บแอปพลิเคชัน Studio Lab ที่ประกอบดBวยเมนู My
studio, My module และ Show case จากนั ้ น ใหB ผ ู B เ รี ย นสื บ คB น ขB อ มู ล เกี ่ ย วกั บ
ประเด็นทางสังคมและวิทยาศาสตร7 เชHน ปœญหาทรัพยากรธรรมชาติ ภาวะโลกรBอน
เปPนตBน เพื่อกำหนดปœญหา เนBนการเรียนรูBในสถานการณ7จริงหรือที่เกี่ยวขBองกับ
ชีวิตประจำวันของผูBเรียน ซึ่งขั้นตอนนี้จะอยูHใน My studio
ขั้นตอน รายละเอียด
Uniqueness การออกแบบและการวางแผนในการแกBปœญหาโดยบูรณาการความรูBจากหลายสาขา
ผHานการแลกเปลี่ยนขBอมูล อภิปรายแสดงความคิดเห็นรHวมกัน และมีความแปลกใหมH
ไมHซ้ำใคร ครอบคลุมทั้งการสรBางความคิดที่หลากหลาย ประกอบดBวย การคิดคลHอง
คิดยืดหยุHน และคิดริเริ่ม ซึ่งจัดเปPนการคิดแบบ อเนกนัย
การทำกิจกรรมกลุHมใน My studio
264
ขั้นตอน รายละเอียด
Design การวิ เคราะห7 สั งเคราะห7 ขB อมู ล เพื ่ อออกแบบและหาแนวทางที ่ เหมาะสมในการ
แกBปœญหา จัดเปPนการคิดแบบ เอกนัย ผHานการแลกเปลี่ยนขBอมูล อภิปรายแสดงความ
คิดเห็นรHวมกัน ซึ่งใน My studio ในการทำกิจกรรมกลุHม จะมีตัวอยHางเครื่องมือ
STEAM tools ใหBผูBเรียนไดBเลือกใชBในการออกแบบ เชHน Tinkercad (Autodesk)
spatial SketchUp เปPนตBน
ขั้นตอน รายละเอียด
ของตนเอง โดยในการออกแบบแตHละครั้ง ผูBเรียนจะมีการนำเสนอรHาง (draft) การ
ออกแบบใน Metaverse เพื่อใหBผูBเรียนไดBเยี่ยมชมผลงาน และแลกเปลี่ยนเรียนรูB
รHวมกัน และนำเสนอผลงานที่สมบูรณ7ใน Showcase
สำหรับการประเมินความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 จะพิจารณาทั้งการคิดแบบ
อเนกนัย และการคิดแบบ เอกนัย ผHานการประเมินผลงานระหวHางการทำกิจกรรม
(การระบุปœญหา แนวทางแกBไข การออกแบบ) และแบบประเมินตนเองดBานความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียน
266
267
268
269
270
เครื่องมือที่ใช6ในการเรียนรู6ในสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับ
การสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
ของนักเรียนมัธยมศึกษา
เครื่องมือที่ใชBในการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการ
สอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ
นักเรียนมัธยมศึกษา คือ Web application: StudioLab
Web application: StudioLab เปPนแอปพลิเคชันที่พัฒนาขึ้นสำหรับผูBเรียนในระดับมัธยมศึกษา เพื่อ
พัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียน ที่ประกอบดBวย (1) การคิดแบบอเนกนัย ซึ่งประกอบดBวย 3
องค7ประกอบยHอย ไดBแกH การคิดคลHอง (Fluency) การคิดยืดหยุHน (Flexibility) และการคิดริเริ่ม (Originality) (2)
การคิ ดแบบเอกนั ย ประกอบดB ว ย 2 องค7 ประกอบยH อย ไดB แกH การวิ เ คราะห7 และสั ง เคราะห7 (Analyze and
synthesis) และ การประเมินและเลือกวิธี (Evaluation and Selection) โดยจุดเดAนของเว็บแอปพลิเคชันนี้คือ
การเรียนผHานการสะทBอนคิด มีพื้นที่ในการเรียนรูBและการทำกิจกรรมที่เนBนใหBผูBเรียนไดBแสดงผลงานที่กำลังพัฒนา
และเยี่ยมชมผลงานของผูBอื่นระหวHางการทำกิจกรรม เพื่อใหBผูBเรียนไดBแลกเปลี่ยนความคิด มีการสะทBอนกลับ
ระหวHางทำกิจกรรม สHงผลใหBผูBเรียนกลBาที่จะแสดงความคิดเห็นและเป«ดรับความคิดเห็นของผูBอื่น ชHวยใหBผูBเรียนไดB
แนวคิดใหมH ๆ จากการสะทBอนคิดรHวมกัน เพื่อนำไปปรับปรุงผลงานของตนเองใหBดียิ่งขึ้น
นอกจากนี้เว็บแอปพลิเคชัน ยังมีพื้นที่ในการเรียนรูBทั้งที่เปPนพื้นที่สHวนบุคคลของผูBเรียน พื้นที่ในการทำ
กิจกรรมกลุHม สำหรับการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นรHวมกันระหวHางผูBเรียนกับผูBเรียน และผูBเรียนกับผูBสอน รวมถึงการ
นำ STEAM tools มาใชBในการออกแบบผลงาน ซึ่งนอกเหนือจากเครื่องมือที่ครูผูBสอนแนะนำแลBว ผูBเรียนสามารถ
แนะนำและเลือกใชBเครื่องมืออื่น ๆ ในการออกแบบผลงานไดB ถือเปPนการรวบรวมเครื่องมือ STEAM tools เพื่อ
ตอบโจทย7ความตBองการและความถนัดของผูBเรียน และพื้นที่ในการการแสดงผลงานของผูBเรียน รวมถึงการนำ
Metaverse มาใชBเปPนพื้นที่ในการแลกเปลี่ยนเรียนรูB เยี่ยมชมผลงานของผูBเรียนตHางหBอง เป«ดมุมมองการออกแบบที่
ตHางกันออกไป โดยผูBเรียนสามารถเขBาเยี่ยมชมผลงานไดBที่ https://bit.ly/49erv01 หรือ Scan QR code ดังภาพ
ที่ 5.2
271
ตอนที่ 3 แนวทางการนำสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการ
สอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของ
นักเรียนมัธยมศึกษาไปใช6
แนวทางการนำสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชB
ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียน
มัธยมศึกษาไปใชB ประกอบดBวย (1) แนวทางการดำเนินงานของผูBสอน และ (2) แนวทางการดำเนินงานของ
สถาบันการศึกษา
1. แนวทางการดำเนินงานของผู6สอน
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่
เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา ประกอบดBวย
Web application: StudioLab (https://studios-lab.com) ที่ผูBเรียนในระดับมัธยมศึกษาสามารถเรียนรูBไดBทุกที่
ทุกเวลา โดยครูผูBสอนสามารถจัดกิจกรรมในบริบททางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับทางวิทยาศาสตร7มาใชBเปPนบริบทในการ
เรียนการสอน เหตุการณ7ในชีวิตประจำวัน เนBนการเรียนผHานการสะทBอนคิด เปPนการเป«ดโอกาสใหBผูBเรียนกลBาที่จะ
ลองผิดลองถูก เพื่อพัฒนาผลงานของตนเองอยูHสม่ำเสมอ เป«ดโอกาสใหBผูBเรียนไดBสรBางสรรค7ผลงานเพื่อแบHงปœน
ระหวHางการทำกิจกรรม รวมถึงการนำไปประยุกต7ใชBในชีวิตประจำวันของผูBเรียน ซึ่งนอกจากการพัฒนาความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนแลBว ยังสามารถสHงเสริมใหBผูBเรียนเล็งเห็นถึงความสำคัญของบริบททางสังคม
ที่เกี่ยวเนื่องกับทางวิทยาศาสตร7 นำไปสูHการพัฒนาสังคมอยHางยั่งยืน
ความคิดสรBางสรรค7และความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 เปPนทักษะที่จำเปPนและสำคัญที่ควรพัฒนาใหB
เกิดขึ้นกับผูBเรียน ดังนั้นครูผูBสอนสามารถนำเว็บแอปพลิเคชันนี้มาบูรณาการรHวมกับการสอนในรายวิชาอื่น ๆ
นอกเหนื อ จากรายวิ ช าวิ ท ยาศาสตร7 เพื ่ อ พั ฒนาความคิ ด สรB า งสรรค7 ข องผู B เ รี ย น ผH า นการใชB STEAM tools
องค7ประกอบ และขั้นตอนของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดย
ใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียน
มัธยมศึกษาในการทำกิจกรรม
274
2. แนวทางการดำเนินงานของสถาบันการศึกษา
จุดเดHนของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็น
ทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา คือ
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBที่เนBนการเรียนผHานการสะทBอนคิด การไดBรับผลป¬อนกลับระหวHางทำกิจกรรมโดยการ
นำเสนอผลงานของผูBเรียน การเยี่ยมชมและศึกษาผลงานของผูBเรียน เปPนการเป«ดโอกาสใหBผูBเรียนกลBาที่จะลองผิด
ลองถูก เพื่อพัฒนาผลงานของตนเองอยูHสม่ำเสมอ เป«ดโอกาสใหBผูBเรียนไดBสรBางสรรค7ผลงานเพื่อแบHงปœน ชHวยใหB
ผูBเรียนเชื่อมโยงความรูBกับสถานการณ7ในชีวิตประจำวัน เนBนเรียนรูBผHานการลงมือปฏิบัติ (Learning by doing)
และมีความยืดหยุHนในการเรียนรูB มีพื้นที่ในการเรียนรูB และการนำ STEAM tools มาใชBในการออกแบบผลงานของ
ผูBเรียน ดังนั้นในการดำเนินงานของสถาบันการศึกษา ครูผูBสอนสามารถนำไปประยุกต7ใชBในการเรียนการสอนใน
รายวิชาของตนเอง เพื่อพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียน
276
บทที่ 6
1. วัตถุประสงค)และวิธีการดำเนินวิจัย
วัตถุประสงค)การวิจัย
1. เพื่อศึกษาสภาพความตBองการ และการยอมรับเทคโนโลยีของการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูB
สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อ
สHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
2. เพื่อวิเคราะห7องค7ประกอบเชิงยืนยันตัวชี้วัดของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7และขั้นตอนของ
การจัดการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็น
ทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
3. เพื่อออกแบบและพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอน
โดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียน
มัธยมศึกษา
4. เพื่อศึกษาผลของการใชBรูปแบบการเรียนการสอนในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตาม
แนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
โดยจากวัตถุประสงค7ดังกลHาวมีความเชื่อมโยงกับวิธีการดำเนินการวิจัย กลุHมตัวอยHาง สถิติที่ใชBในการ
วิเคราะห7 และผลการดำเนินการวิจัย ดังรายละเอียดดังนี้
277
วิธีการดำเนินการวิจัย
การวิจัยนี้เปPนการวิจัยและพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับ
การสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ
นักเรียนมัธยมศึกษา โดยแบHงขั้นตอนการดำเนินการวิจัยออกเปPน 4 ระยะ ดังนี้
การวิ จ ั ย ระยะที ่ 1 การศึ ก ษาสภาพความต6 อ งการและการยอมรั บ เทคโนโลยี ข องการเรี ย นรู 6 ใ น
สภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่
เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษา และ
การศึกษาองค)ประกอบเชิงยืนยันของความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร) ซึ่งมีกระบวนการในการวิจัย ดังนี้
การวิจัยระยะที่ 1 นี้เปPนการศึกษาความคิดเห็นและประสบการณ7ผูBใชBของผูBเรียนในระดับชั้นมัธยมศึกษา
ไดBแกH (1) ขBอมูลเบื้องตBนของผูBเรียน (2) ประสบการณ7ผูBใชBของผูBเรียน (3) สภาพการจัดการเรียนรูBในปœจจุบัน และ
(4) สภาพและความตBอง รวมถึงการยอมรับการในการใชBเทคโนโลยีในการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ดBวยการระบุความตBองการ (Need Solution และ Need Identification) โดยการ
วิเคราะห7ขBอมูลจากกลุHมตัวอยHางที่เปPนขBอมูลจากผูBเรียน โดยใชBสูตร Modified Priority Needs Index (PNI
Modified) และโมเดลสมการโครงสรBาง จากนั้นนำขBอมูลที่ไดBจากการหาความตBองการจำเปPน และ Confirmatory
Factor Analysis: CFA เพื่อหาองค7ประกอบสำหรับการออกแบบในการพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBฯ รวมถึง
การวิเคราะห7ขBอมูลเชิงคุณภาพจากการสัมภาษณ7ผูBเชี่ยวชาญเกี่ยวกับแนวทางในการพัฒนาสภาพแวดลBอมการ
เรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน และการจัดกิจกรรมการเรียนรูBที่สHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ
นักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษา
กลุAมตัวอยAางที่ใช6ในการวิจัย
กลุHมตัวอยHางที่ใชBในการศึกษาสภาพและความตBองการของผูBเรียนในระดับมัธยมศึกษาทั่วประเทศ จากการ
การสุHมแบบหลายขั้นตอน จำนวน 396 คน
เครื่องมือที่ใช6ในการวิจัย
1. แบบสอบถามสภาพแความตBองการการจัดการเรียนรูBและการยอมรับเทคโนโลยี เพื่อพัฒนาการคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
2. แบบสอบถามการศึกษาองค7ประกอบเชิงยืนยันของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
282
3. แบบสัมภาษณ7ความคิดเห็นของผูBเชี่ยวชาญเกี่ยวกับการพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน
ตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
การเก็บข6อมูลการวิจัย
1. การใชBแบบสอบถามแบบอิเล็กทรอนิกส7ผHาน Google form ไปยังกลุHมตัวอยHาง สำหรับแบบสอบถาม
ประสบการณ7ผูBใชB สภาพและความตBองการการจัดการเรียนรูB และแบบสอบถามการศึกษาองค7ประกอบเชิงยืนยัน
ของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
2. การสัมภาษณ7ผูBเชี่ยวชาญเกี่ยวกับการพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีม
ศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
การวิเคราะห)ข6อมูล
1. วิเคราะห7ขBอมูลโดยใชBการวิเคราะห7สถิติบรรยาย PNI Modified และโมเดลสมการโครงสรBาง เพื่อ
วิเคราะห7ความตBองการจำเปPนและการยอมรับเทคโนโลยี รวมถึง Factor Analysis เพื่อใชBหาและตรวจสอบ
องค7ประกอบสำหรับการออกแบบและพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับ
การสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ
นักเรียนมัธยมศึกษา
2. การวิเคราะห7ความคิดเห็นที่ไดBจากการสัมภาษณ7ผูBเชี่ยวชาญ เปPนการวิเคราะห7ขBอมูลเชิงคุณภาพ โดย
การวิเคราะห7เนื้อหา (Content Analysis) ในการรวบรวมขBอมูล วิเคราะห7เชื่อมโยงขBอมูลที่ไดBจากการสัมภาษณ7
จากนั้นนำมาแปลความ สรBางขBอสรุป เพื่อเปPนแนวทางในการออกแบบและพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBฯ
รวมถึงการออกแบบกิจกรรมที่สHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษา
ระยะที่ 2 การพัฒนาสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอน
โดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของ
นักเรียนมัธยมศึกษา
283
การวิจัยในระยะนี้เปPนการนำผลการวิเคราะห7สภาพความตBองการ และองค7ประกอบของระบบการเรียนฯ
ที่ไดBจากการศึกษาในระยะที่ 1 มาพัฒนารHางตBนแบบการเรียนการสอนในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน
แบบสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 เพื่อสHงเสริมความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
กลุAมตัวอยAางที่ใช6ในการวิจัย
ผูBเชี่ยวชาญจากการเลือกแบบเจาะจง (Purposive sampling) โดยกำหนดเกณฑ7ดังนี้ เปPนผูBเชี่ยวชาญ
ทางดBานเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา หลักสูตรการสอน และความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ในการ
ตรวจสอบคุณภาพของรHางตBนแบบ
เครื่องมือที่ใช6ในการวิจัย
แบบประเมินรับรองรHางตBนแบบการเรียนการรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีม
ศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
การเก็บข6อมูลการวิจัย
ตรวจสอบคุณภาพของรHางตBนแบบการเรียนการรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิด
สตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา โดยพิจารณาและใหBขอB เสนอแนะในดBานการสือ่ ความหมาย ความครอบคลุม
การคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 และความเหมาะสมในการนำไปใชB ตลอดจนใหBขBอเสนอแนะเพิ่มเติมเกี่ยวขBอง
กับการเรียนการสอนในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนแบบสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทาง
สังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
การวิเคราะห)ข6อมูล
การวิเคราะห7ขBอมูลเชิงคุณภาพจากการสัมภาษณ7ผูBเชี่ยวชาญและการวิเคราะห7การประเมินรับรองรHาง
ตBนแบบ โดยใชBสถิติเชิงบรรยาย ไดBแกH คHาเฉลี่ย และสHวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน
284
ระยะที่ 3 การศึกษาผลการใช6สภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับ
การสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
ของนักเรียนมัธยมศึกษา
การวิจัยระยะนี้เปPนการทดลองใชBรูปแบบการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิด
สตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
ตัวอยAางที่ใช6ในการวิจัย
ตัวอยHางที่ใชBในการศึกษา เปPนนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาตอนปลาย จำนวน 75 คน โดยมีเกณฑ7ในการ
คัดเลือก ดังนี้ (1) ผูBเรียนมีความพรBอมในดBานการใชBเครื่องมือและอุปกรณ7ทางเทคโนโลยี (2) สถาบันฯ ตอบรับใหB
ความรHวมมือและมีความพรBอมในการใชBอุปกรณ7เทคโนโลยี และ (3) ผูBสอนมีความสามารถและพรBอมในการใชB
อุปกรณ7เทคโนโลยี
เครื่องมือที่ใช6ในการวิจัย
1. สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคม
ที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
2. แบบประเมินตนเองดBานความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 และแบบประเมินผลงานและหลักฐาน
ของการสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
3. แบบสอบถามความคิดเห็นของผูBเรียนที่มีตHอการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตาม
แนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
การเก็บข6อมูลการวิจัย
เก็บขBอมูลจากผูBเรียนระดับมัธยมศึกษา เปPนเวลา 8 สัปดาห7 โดยผูBเรียนจะประเมินตนเองเกี่ยวกับความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ในสัปดาห7ที่ 1 สัปดาห7ที่ 4 และสัปดาห7ที่ 8 และประเมินผลงานและกระบวนการ
ทำงานของผูBเรียนดBวยเกณฑ7ประเมินรูบริคส7
285
การวิเคราะห)ข6อมูล
1. การวิเคราะห7ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนดBวยแบบประเมินผลงานและหลักฐานของ
การสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 และแบบประเมินตนเองของผูBเรียน โดยการเก็บขBอมูลในสัปดาห7ที่ 1 สัปดาห7ที่ 4
และสัปดาห7ที่ 8 วิเคราะห7คHาเฉลี่ยและสHวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการวิเคราะห7ความแปรปรวนแบบวัดซ้ำ
(Repeated Measure ANOVA)
2. วิเคราะห7ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7แยกแตHละองค7ประกอบ โดยใชBคHาเฉลี่ย และสHวน
เบี่ยงเบนมาตรฐาน
3. วิเคราะห7ขBอมูลเกี่ยวกับความคิดเห็นของผูBเรียนที่มีตHอการใชBงานสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอ
เสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริม
ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา ดBวยคHาเฉลี่ย และ สHวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน
ระยะที่ 4 การประเมินรับรองสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับ
การสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
ของนักเรียนมัธยมศึกษา
การวิจัยในระยะนี้เปPนการประเมินรับรองสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษา
รH วมกั บการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา เปPนการนำผลที่ไดBจากการศึกษาผลของการใชBในระยะที่ 3 มาปรับปรุงแกBไข
และนำเสนอ เพื่อใหBผทูB รงคุณวุฒติ รวจสอบและรับรองตBนแบบ
ตัวอยAางที่ใช6ในการวิจัย
ผูBทรงคุณวุฒิทางดBานเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา และการสอนวิทยาศาสตร7 ที่มีประสบการณ7 5 ปm
ขึ้นไป
เครื่องมือที่ใช6ในการวิจัย
286
แบบประเมินรับรองสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนแบบสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็น
ทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา ซึ่ง
แบบประเมินเปPนแบบมาตรประมาณคHา 5 ระดับ (Likert Scale) และแบบปลายเป«ด
การเก็บข6อมูลการวิจัย
ตรวจสอบคุณภาพของตBนแบบการเรียนการรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีม
ศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา โดยพิจารณาและใหBขBอเสนอแนะในดBานการสื่อความหมาย ความครอบคลุม
การคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 และความเหมาะสมในการนำไปใชB ตลอดจนใหBขBอเสนอแนะเพิ่มเติมเกี่ยวขBอง
กับการเรียนการสอนในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนแบบสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทาง
สังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
การวิเคราะห)ข6อมูล
การวิเคราะห7การประเมินรับรองรHางตBนแบบ โดยใชBสถิติเชิงบรรยาย ไดBแกH คHาเฉลี่ย และสHวนเบี่ยงเบน
มาตรฐาน
2. สรุปผลและอภิปรายผลการวิจัย
ในตอนที่ 2 นี้ ประกอบดBวย (1) สรุปผลการวิจัย และ (2) อภิปรายผลการวิจัย โดยมีรายละเอียดดังนี้
สรุปผลการวิจัย
การวิจัยนี้ แบHงขั้นตอนการดำเนินงานออกเปPน 4 ระยะ โดยมีรายละเอียดดังนี้
ระยะที่ 1 การศึกษาสภาพความตBองการและการยอมรับเทคโนโลยีของผูBเรียนในสภาพแวดลBอมการเรียนรูB
สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อ
สHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาและการศึกษาองค7ประกอบเชิงยืนยันของ
ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
287
ระยะที่ 2 การพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชB
ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียน
มัธยมศึกษา
ระยะที่ 3 การศึกษาผลการใชBสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการ
สอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ
นักเรียนมัธยมศึกษา
ระยะที่ 4 การประเมินรับรองสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการ
สอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ
นักเรียนมัธยมศึกษา
ผลการวิจัยระยะที่ 1 การศึกษาสภาพและความต6องการของผู6เรียนในสภาพแวดล6อมการเรียนรู6
สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อ
สAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษาและการศึกษาองค)ประกอบเชิงยืนยันของ
ความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
ในการวิจยั ระยะที่ 1 นี้ นำเสนอขBอมูลออกเปPน 2 ตอน ประกอบดBวย ตอนที่ 1 ผลการวิจัยเชิงปริมาณจาก
การศึกษาความคิดเห็นของผูBเรียนในระดับมัธยมศึกษา ไดBแกH (1) สภาพความตBองการและการยอมรับเทคโนโลยีใน
การเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทาง
สังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา และ
(2) การศึกษาองค7ประกอบเชิงยืนยันของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 และ ตอนที่ 2 ผลการวิจัยจากการ
เก็บขBอมูลเชิงคุณภาพ คือ การสัมภาษณ7ผูBเชี่ยวชาญเกี่ยวกับ สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน การสอนแบบ
สตีมศึกษา การสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 และความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
ตอนที่ 1 ผลการวิจัยเชิงปริมาณจากการศึกษาความคิดเห็นของผู6เรียนในระดับมัธยมศึกษา
1.1 การศึกษาความต6องการจำเปxนของการพัฒนาสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิด
สตี มศึ กษารA วมกั บการสอนโดยใช6 ประเด็ นทางสั งคมที ่ เกี ่ ยวเนื ่ องกั บวิ ทยาศาสตร) เพื ่ อสA งเสริ มความคิ ด
สร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษา
288
ข6อมูลเบื้องต6นของผู6ตอบแบบสอบถาม
ผูBตอบแบบสอบถามสHวนใหญHเปPนเพศหญิง จำนวน 236 คน คิดเปPนรBอยละ 59.6 รองลงมาคือเพศชาย
จำนวน 154 คน คิดเปPนรBอยละ 38.9 และไมHระบุเพศ จำนวน 6 คน คิดเปPนรBอยละ 1.5 ตามลำดับ ซึ่งผูBเรียนสHวน
ใหญHมีอายุ 17 ปm มากที่สุด จำนวน 154 คิดเปPนรBอยละ 38.9 รองลงมาคืออายุ 16 ปm จำนวน 124 คน คิดเปPนรBอย
ละ 31.3 อายุ 15 ปm จำนวน 69 คน คิดเปPนรBอยละ 17.4 และอายุ 18 ปm จำนวน 49 คน คิดเปPนรBอยละ 12.4
ตามลำดับ
เมื่อพิจารณาขBอมูลการใชBงานคอมพิวเตอร7และอินเทอร7เน็ต พบวHานักเรียนสHวนใหญHมีคอมพิวเตอร7สำหรับ
ใชBงานเอง จำนวน 220 คน คิดเปPนรBอยละ 55.6 และสำหรับนักเรียนที่ไมHมีคอมพิวเตอร7สำหรับใชBงานเอง มีจำนวน
176 คน คิดเปPนรBอยละ 44.4 โดยคอมพิวเตอร7สHวนใหญHของนักเรียนสามารถเชื่อมตHออินเทอร7เน็ตไดB จำนวน 301
คน คิดเปPนรBอยละ 76 และไมHสามารถเชื่อมตHออินเทอร7เน็ตไดB จำนวน 95 คน คิดเปPนรBอยละ 24 เมื่อพิจารณา
บริบทของการมีสมาร7ทโฟนสำหรับใชBงานเองพบวHา นักเรียนสHวนใหญHมีสมาร7ทโฟนสำหรับใชBงานเอง จำนวน 389
คน คิดเปPนรBอยละ 98.2 และคนที่ไมHมีสมาร7ทโฟนสำหรับใชBงานเอง จำนวน 7 คน คิดเปPนรBอยละ 1.8 นอกจากนี้
นักเรียนสHวนใหญHไมHมีแท็บเล็ตสำหรับใชBงานเอง จำนวน 211 คน คิดเปPนรBอยละ 53.3 และนักเรียนที่มีแท็บเล็ต
สำหรับใชBงานเอง จำนวน 185 คน คิดเปPนรBอยละ 46.7
สำหรับเครื่องมือที่ใชBในการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBเสมือน เครื่องมือที่นักเรียนใช6ในพื้นที่การ
เรียนรู6สAวนบุคคลมากที่สุดคือ เครื่องมือสำหรับคBนหา เชHน Google รองลงมาคือ Cloud technology เชHน
Google drive, Outlook, iCloud สตรี ม มิ ง วิ ด ี โ อ เชH น YouTube และการเขี ย นบล็ อ ก (Blog) ตามลำดั บ
เครื่องมือสำหรับการทำกิจกรรมกลุAม พบวHา การประชุมออนไลน7 (Video conference) มีจำนวนมากที่สุด
รองลงมาคือ ชHองทางการสื่อสารสHวนบุคคลระหวHางผูBเรียนกับผูBเรียนและผูBเรียนกับผูBสอน เชHน Chat การ
แลกเปลี่ยนความคิดเห็นระหวHางเพื่อนในชั้นเรียน และกับครูผูBสอน เชHน การใชBกระดานสนทนา (Discussion
board) หรือการ comment สาธารณะ ตามลำดับ นอกจากนี้เครื่องมือสำหรับชAวยสนับสนุนการทำกิจกรรม
และความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร) นักเรียนสHวนใหญHเลือกใชBสื่อสังคมมากที่สุด รองลงมาคือ เครื่องมือ
สำหรับคBนหา เชHน Google และเครื่องมือระดมสมอง สำหรับเครื่องมือที่เหมาะสมในการนำมาใช6ในการแสดงผล
งานและการทำกิจกรรม พบวHาเครื่องมือในการสรBางสรรค7ผลงาน เชHน Canva, Video maker, 3D, VR มีจำนวน
มากที่สุด รองลงมาคือเครื่องมือในการนำเสนอผลงาน เชHน สื่อสังคม, Pinterest เปPนตBน สำหรับเครื่องมือที่ใช6ใน
289
การแสดงความคิดเห็นทั้งจากเพื่อนในชั้นเรียนและผู6สอนเพื่อนำไปปรับปรุงผลงานของตนเอง พบวHาชHองทาง
การสื่อสารสHวนบุคคล เชHน Chat มีมากที่สุด
การศึกษาการยอมรับการใช6งานเทคโนโลยีในการเรียนการสอน
ผลการตรวจสอบโมเดลการวัด
ผลการวิเคราะห7โมเดลความสัมพันธ7เชิงสาเหตุพบวHาคHาไคสแควร7 (Chi-square) มีคHาเทHากับ 53.66 ซึ่งมี
คHาความนHาจะเปPนเทHากับ .089 ที่องศาอิสระเทHากับ 41 (df = 41) นั่นคือคHาไคสแควร7 (Chi-square) แตกตHางจาก
ศูนย7อยHางไมHมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 แสดงวHายอมรับสมมติฐานที่วHาโมเดลการวัดมีความสอดคลBอง
กลมกลืนกับขBอมูลเชิงประจักษ7 โดยคHาดัชนีวัดระดับความกลมกลืน (GFI) เทHากับ .98 คHาดัชนีวัดระดับความ
กลมกลืนที่ปรับแกBแลBว (AGFI) เทHากับ .096 คHาดัชนีรากของกำลังสองเฉลี่ยของเศษ (RMR) เทHากับ .036 และคHา
ดัชนีรากของคHาเฉลี่ยกำลังสองของการประมาณคHา (RMSEA) เทHากับ .028
เมื่อพิจารณาน้ำหนักองค7ประกอบที่อยูHในรูปคะแนนมาตรฐานพบวHามีคHาอยูรH ะหวHาง .65 – .87 โดยตัวบHงชี้
ที่มีน้ำหนักความสำคัญมากที่สุด ไดBแกH การรับรูBในการใชBงานงHาย (Perceived ease of use (PEU)) รองลงมาคือ
การรับรูBถึงประโยชน7ในการใชBงาน (Perceived Usefulness (PU)) ทัศนคติตHอการใชBงาน (Attitude Towards
Use (ATU)) ความซับซBอนในการใชBงานเทคโนโลยี (Technology Complexity (TC)) และอิทธิพลทางสังคม
(Social relationships (SR)) ตามลำดับ
ผลการตรวจสอบโมเดลสมการโครงสร6าง
การทำกิจกรรมการเรียนรู6
เมื่อพิจารณาถึงความแตกตHางของคHาเฉลี่ยของสภาพและความตBองการในประเด็นที่เกี่ยวกับการทำ
กิจกรรมในการเรียนรูB พบวHาทุกขBอมีสภาพความตBองการมีคHาเฉลี่ยมากกวHาสภาพที่เปPนจริง และเมื่อวิเคราะห7ความ
ตBองการจำเปPนดBวยดัชนี PNImodified เพื่อระบุความตBองการจำเปPนพบวHา ผูBเรียนมีความตBองการในการนำเทคโนโลยี
เสมือน เชHน จักรวาลนฤมิต (Metaverse) มาใชBในการเรียนรูB การมีปฏิสัมพันธ7ในชั้นเรียน มากที่สุด รองลงมาคือ
การแสดงความคิดเห็นและแลกเปลี่ยนเรียนรูBกับเพื่อนในชั้นเรียนและครูผูBสอน และการมีอิสระในการกำหนด
หัวขBอหรือประเด็นที่สนใจในการศึกษา ตามลำดับ
ความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
เมื่อพิจารณาถึงความแตกตHางของคHาเฉลี่ยของสภาพและความตBองการในประเด็นที่เกี่ยวกับความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 พบวHาทุกขBอมีสภาพความตBองการมีคHาเฉลี่ยมากกวHาสภาพที่เปPนจริง และเมื่อวิเคราะห7
ความตBองการจำเปPนดBวยดัชนี PNImodified เพื่อระบุความตBองการจำเปPนพบวHา ผูBเรียนมีความตBองการในการคิด
แนวทางในการแกBปœญหาไดBหลายหลายวิธีมากที่สุด รองลงมาคือ การแนวคิดที่แปลกใหมH ไมHซ้ำใครอยูHเสมอ การจัด
กลุHมหรือจัดประเภทของความคิด และการเลือกแนวทางที่เหมาะสมในการแกBปœญหา ที่มีความตBองการในระดับ
เทHากัน และความสามารถสรBางความคิดไดBจำนวนมาก ตามลำดับ
การมีประสบการณ)ในพื้นที่การเรียนรู6
เมื่อพิจารณาถึงความแตกตHางของคHาเฉลี่ยของสภาพและความตBองการในประเด็นที่เกี่ยวกับการมี
ประสบการณ7ในพื้นที่การเรียนรูB พบวHาทุกขBอมีสภาพความตBองการมีคHาเฉลี่ยมากกวHาสภาพที่เปPนจริง และเมื่อ
วิเคราะห7ความตBองการจำเปPนดBวยดัชนี PNImodified เพื่อระบุความตBองการจำเปPนพบวHา ผูBเรียนมีความตBองการใน
พื้นที่ในการทำกิจกรรมกลุHม และพื้นที่ในการนำเสนอผลงานและแลกเปลี่ยนความคิดเห็น มากที่สุด รองลงมาคือ
พื้นที่การเรียนรูBและทำกิจกรรมสHวนบุคคล ตามลำดับ
292
1.2 การศึ ก ษาองค) ป ระกอบเชิ ง ยื น ยั น ของการคิ ด สร6 า งสรรค) ท างวิ ท ยาศาสตร) (Confirmatory
Factor Analysis: CFA) เพื่อหาองค)ประกอบสำหรับการออกแบบในการพัฒนาสภาพแวดล6อมการเรียนรู6
สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อ
สAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษา
การคิดแบบอเนกนัย
เมื่อพิจารณาดัชนีความสอดคลBองในรูปความคลาดเคลื่อน ไดBแกH คHารากกำลังสองของคHาเฉลี่ยของสHวนที่
เหลือ (RMR) และคHารากที่สองของคHาเฉลี่ยความคลาดเคลื่อนกำลังสองของการประมาณคHา (RMSEA) มีคHานBอย
กวHา 0.5 ซึ่งสามารถยอมรับไดB สHวนคHาดัชนีวัดความสอดคลBองเชิงสัมบูรณ7 ไดBแกH คHาดัชนีวัดระดับความกลมกลืน
(GFI) คHาดัชนีวัดระดับความกลมกลืนที่ปรับแกBแลBว (AGFI) มีคHามากกวHา 0.9 ซึ่งเปPนไปตามเกณฑ7 แสดงวHา โมเดลมี
ความสอดคลB อ งกั บ ขB อ มู ล เชิ ง ประจั ก ษ7 (c2 (1, N=396) = 0.02, p = 0.88, GFI = 1.00, AGFI = 1.00, RMR
= .002, RMSEA = 0.00)
เมื่อพิจารณาน้ำหนักองค7ประกอบของตัวบHงชี้ พบวHาทุกตัวมีคHาน้ำหนักเปPนบวก มีขนาดในชHวง 0.75 ถึง
0.50 โดยตัวบHงชี้ที่มีน้ำหนักองค7ประกอบมากที่สุด คือ คิดยืดหยุHน (Flexibility) (b = 0.75) รองลงมาคือคิดคลHอง
(Fluency) (b = 0.70) และการคิดริเริ่ม (Originality) (b = 0.50) ตามลำดับ
การคิดแบบเอกนัย
เมื่อพิจารณาดัชนีความสอดคลBองในรูปความคลาดเคลื่อน ไดBแกH คHารากกำลังสองของคHาเฉลี่ยของสHวนที่
เหลือ (RMR) และคHารากที่สองของคHาเฉลี่ยความคลาดเคลื่อนกำลังสองของการประมาณคHา (RMSEA) มีคHานBอย
กวHา 0.5 ซึ่งสามารถยอมรับไดB สHวนคHาดัชนีวัดความสอดคลBองเชิงสัมบูรณ7 ไดBแกH คHาดัชนีวัดระดับความกลมกลืน
(GFI) คHาดัชนีวัดระดับความกลมกลืนที่ปรับแกBแลBว (AGFI) มีคHามากกวHา 0.9 ซึ่งเปPนไปตามเกณฑ7 แสดงวHา โมเดลมี
ความสอดคลB อ งกั บ ขB อ มู ล เชิ ง ประจั ก ษ7 (c2 (1, N=396) = 0.80, p = 0.37, GFI = 1.00, AGFI = 0.99, RMR
= .002, RMSEA = 0.00)
เมื่อพิจารณาน้ำหนักองค7ประกอบของตัวบHงชี้ พบวHาทุกตัวมีคHาน้ำหนักเปPนบวก มีขนาดในชHวง 1.00 ถึง
0.95 โดยตัวบHงชี้ที่มีน้ำหนักองค7ประกอบมากที่สุด คือ การวิเคราะห7และสังเคราะห7 (Analyze and synthesis)
(b = 1.00) และการประเมินและเลือกวิธี (Evaluation and Selection) (b = 0.95) ตามลำดับ
293
ผลการตรวจสอบความตรงของโมเดลองค)ประกอบความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
ผลการตรวจสอบความตรงของโมเดลดBวยการวิเคราะห7องค7ประกอบยืนยันอันดับสองตามโมเดลการวัด
ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ที่ประกอบดBวย 2 องค7ประกอบหลัก และ 5 ตัวบHงชี้ พบวHาโมเดลมีความ
สอดคลBองกับขBอมูลเชิงประจักษ7 โดยคHาน้ำหนักองค7ประกอบของตัวแปรแฝงและตัวบHงชี้ทุกตัวมีคHาเปPนบวกและมี
นัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 โดยตัวแปรแฝงทั้ง 2 ตัวแปรมีขนาดเทHากันคือ 1.00 และตัวบHงชี้มีขนาดตั้งแตH 0.66
ถึง 0.96 แสดงวHาตัวแปรแฝงและตัวบHงชี้ทุกตัวมีความสำคัญตHอความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ทั้งการคิด
แบบอเนกนัย และการคิดแบบเอกนัย ที่มีความสำคัญมากที่สุดและมีความสำคัญเทHากัน สำหรับตัวบHงชี้ของ
องค7ประกอบดBานการคิดแบบ อเนกนัย ตัวแปรดBานการคิดยืนหยุHน (Flexibility) มีความสำคัญมากที่สุด รองลงมา
คือ การคิดคลHอง (Fluency) และการคิดริเริ่ม (Originality) สHวนตัวบHงชี้ขององค7ประกอบดBานการคิดแบบ เอกนัย
ตัวแปรที่มีความสำคัญมากที่สุด คือ การวิเคราะห7และสังเคราะห7 (Analyze and synthesis) และการประเมินและ
เลือกวิธี (Evaluation and Selection) ตามลำดับ ดังนั้นในการออกแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBและกิจกรรมที่
ใชBในการเรียนการสอน ควรสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ทั้งในดBานการคิดแบบอเนกนัย และการคิด
แบบเอกนัย ผHานการออกแบบพื้นที่ในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน ที่เนBนใหBผูBเรียนไดBพัฒนาการคิด
สรBางสรรค7 และการใชBเครื่องมือในการสรBางสรรค7ผลงานที่หลากหลาย เนBนการใหBผลป¬อนกลับและการแลกเปลี่ยน
เรียนรูBรHวมกันระหวHางผูBเรียนกับผูBเรียน และผูBเรียนกับผูBสอน รวมถึงออกแบบพื้นที่ทั้งพื้นที่การเรียนรูBสHวนบุคคล
และพื้นที่ในการทำกิจกรรมกลุHม เพื่อใหBผูBเรียนมีความยืดหยุHนในการเรียนรูB
ตอนที่ 2 ผลการวิจัยเชิงคุณภาพจากการสัมภาษณ)ผู6เชี่ยวชาญในการพัฒนาสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอ
เสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริม
ความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษา
จากการสัมภาษณ7ผูBเชี่ยวชาญทางดBานเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา และการศึกษาวิทยาศาสตร7
สามารถสรุปไดBดังนี้
1. ทHานคิดวHาสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือน สามารถสHงเสริมความคิดสร6างสรรค)วิทยาศาสตร)
ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลายไดBอยHางไร
สภาพแวดลBอมสตูดิโอเสมือน สามารถสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ไดBผHานพื้นที่ในการทำ
กิจกรรม และการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นรHวมกัน ซึ่งครูผูBสอนควรมีการกำหนดโจทย7หรือภาระงานใหBกับผูBเรียน
294
สำหรับการจัดการเรียนรูB ควรนำแนวคิดแบบสตีมศึกษาเปPนแกนโดยบูรณาการการสอนโดยใชBประเด็น
ทางสังคมมาเปPนบริบทในการเรียนการสอน เชื่อมโยงกับปœญหา รวมถึงครูผูBสอนควรมีการตีโจทย7ความคิด
สรBางสรรค7ที่ตBองการใหBเกิดขึ้นกับผูBเรียน เชHน โคมไฟประหยัดพลังงาน ที่ชวนใหBผูBเรียนคิดในประเด็นทางสังคม ทั้ง
การประหยัดพลังงาน ผลกระทบที่เกิดขึ้นกับผูBอื่น รวมถึงการแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับพลังงานทางเลือก เปPนตBน
ซึ่งครูผูBสอนควรใชBคำถามเพื่อกระตุBนใหBผูBเรียนคิด การหาสาเหตุ วิธีการแกBไขปœญหา รวบรวมความคิดที่เกี่ยวขBอง
ใหBผูBเรียนเกิดความคิดเชิงตรรกะ นำไปสูHการคิดสรBางสรรค7 การใหBผลป¬อนกลับแกHผูBเรียน และใหBผูBเรียนพิจารณา
การแกBไขปœญหาทั้งในดBานของความคุBมคHา คHาใชBจHาย วลา หรือเงื่อนไขอื่น ๆ ที่สอดคลBองกับปœญหา เพื่อใหBผูBเรียน
สามารถสรBาง prototype ที่อาจเปPนวิธีการ (แนวคิด) หรือเปPนชิ้นงาน (ผลิตภัณฑ7)
4. ทHานคิดวHากระบวนการในจัดการเรียนรูBตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทาง
สังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร) ที่สHงเสริมความคิดสร6างสรรค)วิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย
ควรมีลักษณะอยHางไร
การจัดกิจกรรมที่สHงเสริมการคิด เชHน การคิดยืดหยุHน การคิดริเริ่ม เพื่อใหBผูBเรียนไดBมองเห็นปœญหา และหา
แนวทางในการแกBปœญหาที่หลากหลาย ผHานการเป«ดมุมมองความคิดที่แปลกใหมHใหBกับผูBเรียน หรือการสHงเสริม
ความคิดยืดหยุHน ผHานการใชBเทคนิคที่ชHวยใหBผูBเรียนมองเห็นตัวอยHางที่ไมHเคยเห็น สำหรับดBานความคิดคลHอง อาจมี
การใชBคำถามชวนคิด เชHน วัสดุที่ใชBในการออกแบบ มีอะไรบBาง มีวัสดุอื่นทดแทนหรือไมH และการใหBผลสะทBอน
กลับจากการออกแบบวHาสามารถแกBไขปœญหาไดBหรือไมH เปPนตBน รวมถึงเนBนสถานการณ7จริงของผูBเรียน เพื่อใหBผู
เรียนไดBวิเคราะห7ปœญหา และความตBองการของผูBเรียน
ผลการวิจัยระยะที่ 2 การพัฒนาสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับ
การสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
ของนักเรียนมัธยมศึกษา
รHางตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็น
ทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
ประกอบดBวย 3 ตอน ไดBแกH
1. องค7ประกอบของรHางตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการ
สอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ
296
นั ก เรี ย นมั ธ ยมศึ ก ษา ประกอบดB ว ย (1) My virtual studio (2) Group work (3) Experience (4) Exhibition
showcase และ (5) Reflection
2. ขั้นตอนการจัดการเรียนรูBตามรHางตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีม
ศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา ประกอบดBวย (1) Situation (2) Task (3) Uniqueness (4) Design (5)
Illustration และ (6) Open-minded
3. เครื่องมือที่ใชBในการจัดการเรียนการสอนตามรHางตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตาม
แนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา ประกอบดBวย (1) Web application: StudioLab และ (2)
คูHมือการใชBงานระบบ
ผลการวิจัยระยะที่ 3 การศึกษาผลการใช6สภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีม
ศึกษารAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทาง
วิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษา
ผลการวิจัยระยะที่ 3 นำเสนอผลการศึกษา ออกเปPน 5 ตอน ดังตHอไปนี้
ตอนที่ 1 ขBอมูลเบื้องตBนของตัวอยHาง
ตอนที่ 2 ผลการศึกษาระดับความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนระดับมัธยมศึกษา กHอนเรียน
ระหวHางเรียน และหลังเรียน
ตอนที่ 3 ผลการวิเคราะห7ความแตกตHางคHาเฉลี่ยของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียน
ระดับมัธยมศึกษา กHอนเรียน ระหวHางเรียน และหลังเรียน
ตอนที่ 4 ผลการศึกษาระดับความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนระดับมัธยมศึกษา กHอนเรียน
ระหวHางเรียน และหลังเรียน จากการประเมินผลงานและกระบวนการทำงานของผูBเรียนดBานความคิดสรBางสรรค7
ทางวิทยาศาสตร7 โดยใชBเกณฑ7ประเมินรูบริคส7
297
ตอนที่ 5 ความคิดเห็นของผูBเรียนที่มีตHอการใชBงานสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิด
สตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
ตอนที่ 1 ข6อมูลเบื้องต6นของตัวอยAาง
ตัวอยHางในการวิจัยคือ ผูBเรียนระดับมัธยมศึกษา จำนวน 75 คน แบHงเปPนเพศหญิง 36 คน คิดเปPนรBอยละ
48 และเพศชาย จำนวน 39 คน คิดเปPนรBอยละ 52 เปPนนักเรียนที่ศึกษาอยูHในระดับชั้นมัธยมศึกษาปmที่ 6 แผนการ
เรียนวิทยาศาสตร7-คณิตศาสตร7
ตอนที่ 2 ผลการศึกษาระดับความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียนระดับมัธยมศึกษา
กAอนเรียน ระหวAางเรียน และหลังเรียน
การศึกษาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนระดับมัธยมศึกษา ประกอบดBวย การคิดแบบ
อเนกนัย และการคิดแบบเอกนัย
การคิดแบบอเนกนัย
การคิ ดแบบอเนกนั ย ประกอบดB วย การคิ ดคลH อง (Fluency) คิ ดยื ดหยุ H น (Flexibility) และคิ ดริ เ ริ่ ม
(Originality) โดยมีรายละเอียดดังนี้
การคิดคลAอง (Fluency)
การศึกษาขBอมูลดBานการคิดคลHอง (Fluency) ของผูBเรียนพบวHาในภาพรวมจากการประเมินหลังเรียนสูง
กวHาการประเมินระหวHางเรียน และกHอนเรียนตามลำดับ (Mean = 3.05, 3.20, 4.67 และ SD = 0.38, 0.23, 0.23)
การคิดยืดหยุAน (Flexibility)
การศึกษาขBอมูลดBานการคิดยืดหยุHน (Flexibility) ของผูBเรียนพบวHา ภาพรวมจากการประเมินหลังเรียนสูง
กวH าการประเมิ นระหวH างเรี ยน และกH อนเรี ยนตามลำดั บ (Mean = 2.98, 3.31, 4.65 และ SD = 0.50, 0.27,
0.28)
การคิดริเริ่ม (Originality)
การศึกษาขBอมูลดBานการคิดริเริ่ม (Originality) ของผูBเรียนพบวHา ภาพรวมจากการประเมินหลังเรียนสูง
กวH าการประเมิ นระหวH างเรี ยน และกH อนเรี ยนตามลำดั บ (Mean = 3.04, 3.31, 4.66 และ SD = 0.49, 0.29,
0.29)
298
การคิดแบบเอกนัย
การคิดแบบเอกนัย ประกอบดBวย การวิเคราะห7และสังเคราะห7 (Analyze and synthesis) รวมถึงการ
ประเมินเพื่อเลือกวิธีที่เหมาะสม (Evaluation and Selection) เพื่อหาแนวทางที่เหมาะสมในการแกBปœญหา โดยมี
รายละเอียดดังนี้
การวิเคราะห)และสังเคราะห) (Analyze and synthesis)
การศึกษาขBอมูลการวิเคราะห7และสังเคราะห7 (Analyze and synthesis) ของผูBเรียนพบวHา ภาพรวมจาก
การประเมินหลังเรียนสูงกวHาการประเมินระหวHางเรียน และกHอนเรียนตามลำดับ (Mean = 3.01, 3.30, 4.67 และ
SD = 0.37, 0.22, 0.22)
การประเมินและเลือกวิธี (Evaluation and Selection)
การศึกษาขBอมูลการประเมินและเลือกวิธี (Evaluation and Selection) ของผูBเรียนพบวHา ภาพรวมจาก
การประเมินหลังเรียนสูงกวHาการประเมินระหวHางเรียน และกHอนเรียนตามลำดับ (Mean = 3.03, 3.33, 4.63 และ
SD = 0.42, 0.26, 0.26)
ภาพรวมของการศึกษาขBอมูลดBานความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ซึ่งประกอบดBวยการคิดแบบ อเนก
นัย และการคิดแบบ เอกนัย ของผูBเรียน สำหรับการคิดแบบ อเนกนัย พบวHา การประเมินหลังเรียนสูงกวHาการ
ประเมินระหวHางเรียน และกHอนเรียนตามลำดับ ตามลำดับ (Mean = 3.02, 3.31, 4.66 และ SD = 0.36, 0.23,
0.22) และการคิดแบบ เอกนัย ของผูBเรียนพบวHา การประเมินหลังเรียนสูงกวHาการประเมินระหวHางเรียน และกHอน
เรียนตามลำดับ ตามลำดับ (Mean = 3.02, 3.32, 4.63 และ SD = 0.37, 0.22, 0.26)
ตอนที่ 3 ผลการวิเคราะห)ความแตกตAางคAาเฉลี่ยของความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียน
ระดับมัธยมศึกษา กAอนเรียน ระหวAางเรียน และหลังเรียน
การคิดแบบอเนกนัย
ผลการวิเคราะห7ขBอมูลพบวHา ผูBเรียนมีคHาเฉลี่ยการคิดแบบอเนกนัย ในภาพรวมแตกตHางกันอยHางมี
นัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 (F = 619.134, sig = .00) โดยผูBเรียนมีคHาเฉลี่ยการคิดแบบ อเนกนัย ในภาพรวม
จากการประเมินหลังเรียนมากที่สุด (Mean = 4.66, SD = 0.22) รองลงมาคือ การประเมินระหวHางเรียน (Mean
= 3.31, SD = 0.23) และการประเมินกHอนเรียน (Mean = 3.02, SD = 0.36) ตามลำดับ
299
การคิดแบบเอกนัย
ผลการวิเคราะห7ขBอมูลพบวHา ผูBเรียนมีคHาเฉลี่ยการคิดแบบเอกนัย ในภาพรวมแตกตHางกันอยHางมีนัยสำคัญ
ทางสถิติที่ระดับ .05 (F = 594.652, sig = .00) โดยผูBเรียนมีคHาเฉลี่ยการคิดแบบ เอกนัย ในภาพรวมจากการ
ประเมินหลังเรียนมากที่สุด (Mean = 4.65, SD = 0.23) รองลงมาคือ การประเมินระหวHางเรียน (Mean = 3.32,
SD = 0.22) และการประเมินกHอนเรียน (Mean = 3.02, SD = 0.37) ตามลำดับ
ตอนที่ 4 ผลการศึกษาระดับความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียนระดับมัธยมศึกษา กAอน
เรียน ระหวAางเรียน และหลังเรียน จากการประเมินผลงานและกระบวนการทำงานของผู6เรียนด6านความคิด
สร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร) โดยใช6เกณฑ)ประเมินรูบริคส)
ผลการวิเคราะห7ขBอมูลพบวHา ผูBเรียนมีคHาเฉลี่ยความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ในภาพรวมแตกตHางกัน
อยHางมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 (F = 1694.56, sig = .00) โดยผูBเรียนมีคHาเฉลี่ยความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7 ในภาพรวมจากการประเมินหลังเรียนมากที่สุด (Mean = 21.97, SD = 0.15) จากคะแนนเต็ม 24
คะแนน รองลงมาคือ การประเมินระหวHางเรียน (Mean = 18.23, SD = 0.15) และการประเมินกHอนเรียน (Mean
= 12.53, SD = 0.11) ตามลำดับ
ตอนที่ 5 ความคิดเห็นของผู6เรียนที่มีตAอการใช6งานสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิด
สตี มศึ กษารA วมกั บการสอนโดยใช6 ประเด็ นทางสั งคมที ่ เกี ่ ยวเนื ่ องกั บวิ ทยาศาสตร) เพื ่ อสA งเสริ มความคิ ด
สร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษา
300
ผลการศึกษาความคิดเห็นของผูBเรียนที่มีตHอการใชBงานสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิด
สตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา ในภาพรวมอยูHในระดับมากที่สุด (Mean = 4.64, SD = 0.57)
ผลการวิจัยระยะที่ 4 การประเมินรับรองสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีม
ศึกษารAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทาง
วิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษา
1. ผลการประเมินและรับรองสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับ
การสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
ของนักเรียนมัธยมศึกษา
สำหรับการรายงานผลการวิจัยระยะที่ 4 เปPนการประเมินและรับรองสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอ
เสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริม
ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา โดยผูBทรงคุณวุฒิทางดBานเทคโนโลยีและสื่อสาร
การศึกษา และการสอนวิทยาศาสตร7 ซึ่งผลการวิเคราะห7ในภาพรวมพบวHา สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน
ตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา มีความเหมาะสมในระดับดีมาก (Mean = 4.68, SD = 0.52)
สามารถนำไปใชBไดBจริง
2. ต6นแบบสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอนโดยใช6
ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียน
มัธยมศึกษา
1. องค7ประกอบของตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการ
สอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ
นั ก เรี ย นมั ธ ยมศึ ก ษา ประกอบดB ว ย (1) My virtual studio (2) Group work (3) Experience (4) Exhibition
showcase และ (5) Reflection
301
2. ขั้นตอนการจัดการเรียนรูBตามตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษา
รHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา ประกอบดBวย (1) Situation (2) Task (3) Uniqueness (4) Design (5)
Illustration และ (6) Open-minded
อภิปรายผลการวิจัย
ตัวอยHางของการศึกษาสภาพความตBองการและการยอมรับเทคโนโลยีของการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการ
เรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7
เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา คือ ผูBเรียนระดับมัธยมศึกษา จำนวน
396 คน และจากการศึกษาผลการใชBสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ กับตัวอยHางวิจัย คือ ผูBเรียนในระดับ
มัธยมศึกษาปmที่ 6 จำนวน 75 คน ผลการศึกษาและการรับรองรูปแบบการเรียนรูBฯ แสดงใหBเห็นวHาสภาพแวดลBอม
การเรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ ประกอบดBวย 5 องค7ประกอบที่สำคัญ ไดBแกH (1) My virtual studio (2) Group work
(3) Experience (4) Exhibition showcase และ (5) Reflection สำหรับขั้นตอนการเรียนรูB ประกอบดBวย (1)
Situation (2) Task (3) Uniqueness (4) Design (5) Illustration และ (6) Open-minded ซึ่งผูBวิจัยขอนำเสนอ
การอภิปรายผลการวิจัยตามคำถามการวิจัยดังนี้
1. สภาพความต6องการและการยอมรับเทคโนโลยีของการเรียนรู6ในสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอ
เสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริม
ความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษาเปxนอยAางไร
สภาพ ความตBองการ และประสบการณ7ผูBใชBของผูBเรียน ในประเด็นที่เกี่ยวขBองกับประสบการณ7ในการ
เรียนรูB พบวHาผูBเรียนมีความตBองการในการเรียนรูBหรือทำกิจกรรมผHานเทคโนโลยีเสมือน รวมถึงการนำความรูBและ
กระบวนการทางวิทยาศาสตร7มาใชBในการกำหนดปœญหา แนวทางในการแกBปœญหา หรือพัฒนาผลงานที่มีความ
แปลกใหมH ไมHซ้ำใคร และการนำประเด็นที่เปPนขBอถกเถียงในทางสังคมและวิทยาศาสตร7 เชHน ภาวะโลกรBอน หรือ
ปœญหาทางสิ่งแวดลBอมมาใชBในการทำกิจกรรมในชั้นเรียน ผHานการบูรณาการความรูBสำหรับใชBในการแกBปœญหาหรือ
พัฒนาผลงาน และการเรียนรูBแบบออนไลน7ผHานระบบการจัดการเรียนรูB (LMS) สอดคลBองกับงานวิจัยของ Nuncira
et al. (2023) ที่มีการนำการสอนแบบสตีมผHานการใชBเทคโนโลยีการศึกษาอภิวัตน7 (emerging technologies)
302
เชH น metaverse มาใชB ใ นการจั ด กิ จ กรรม ผลการศึ ก ษาพบวH า ผู B เ รี ย นไดB ร ั บ ประสบการณ7 ก ารเรี ย นรูB ใ น
สภาพแวดลBอมเสมือนผHานการฝ®กปฏิบัติ บูรณาการความรูBและทักษะทางดBานวิทยาศาสตร7 เทคโนโลยี การคิดเชิง
วิศวกรรม ศิลปะ และคณิตศาสตร7มาใชB โดย metaverse ถือเปPนการเปลี่ยนแปลงเครื่องมือ (Transformative
tool) สำหรับการเรียนรูBในระดับมัธยมศึกษา นอกจากนี้การนำสตีมมาใชBในการเรียนรูBในสถานการณ7จริง ชHวย
พัฒนาการแกBปœญหา และความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียน สHวนการนำประเด็นที่เปPนขBอถกเถียงในทางสังคมและ
วิ ท ยาศาสตร7 ม าเปP น บริ บ ทในการทำกิ จ กรรมรH ว มกั บ การสอนสตี ม สามารถพั ฒนาความคิ ด สรB า งสรรค7 ท าง
วิทยาศาสตร7ของผูBเรียน จากการฝ®กใหBผูBเรียนคิดเพื่อระบุปœญหาที่เกี่ยวขBองกับประเด็นทางสังคมและวิทยาศาสตร7
ซึ่งในงานวิจัยนี้ไดBนำบริบทที่เกี่ยวขBองกับปœญหาทรัพยากรธรรมชาติมาใชBในการทำกิจกรรม และหาแนวทางในการ
แกBไขปœญหาดังกลHาว สอดคลBองกับ Benek and Akcay (2022) ที่ศึกษาผลของการนำประเด็นที่เปPนขBอถกเถียง
ในทางสังคมและวิทยาศาสตร7มาใชBรHวมกับการสอนสเต็มศึกษา ที่มีตHอทักษะการคิดในศตวรรษที่ 21 ของผูBเรียนใน
ระดับมัธยมศึกษาตอนตBน ผลการศึกษาพบวHากิจกรรมสเต็มที่บูรณาการประเด็นที่เปPนขBอถกเถียงในทางสังคมและ
วิทยาศาสตร7 สามารถพัฒนาการคิดสรBางสรรค7 การคิดเชิงนวัตกรรม รวมถึงทักษะการแกBปœญหาซึ่งจัดเปPนการคิด
ในศตวรรษที่ 21 ไดB เนื่องจากผูBเรียนตBองมีการระบุปœญหาในชีวิตประจำวัน ประเด็นทางสังคมและวิทยาศาสตร7 ซึ่ง
บริบทในการทำกิจกรรมดังกลHาว จะชHวยใหBผูBเรียนพัฒนาแนวทางแกBไขปœญหาที่หลากหลาย รวมถึงออกแบบผลงาน
หรือผลิตภัณฑ7ที่หลากหลาย
เมื่อพิจารณาการยอมรับเทคโนโลยีของผูBเรียนพบวHา ความซับซBอนของเทคโนโลยี สHงผลทางลบตHอการใชB
งานงHาย แสดงใหBเห็นวHาหากสภาพแวดลBอมสตูดิโอเสมือนมีความซับซBอนและยุHงยากในการใชBงาน ทำใหBเกิด
อุปสรรคในการเรียนของผูBเรียน (Khlaisang, Teo, and Huang, 2021; Adegoke et al., 2022) ในขณะที่การ
สนับสนุนของเพื่อน สHงผลตHอการใชBงานงHายมากที่สุด รองลงมาคือ ประโยชน7ในการใชBงาน นอกจากนี้ทัศนคติใน
การใชBงาน การสนับสนุนการชHวยเหลือจากเพื่อนและครูผูBสอน การแนะนำการใชBงาน รวมถึงการใหBผลป¬อนกลับแกH
ผูBเรียน มีบทบาทสำคัญที่ในการเรียนรูBแบบสภาพแวดลBอมเสมือน และสHงผลตHอการใชBงานงHาย ประโยชน7ในการใชB
งาน และทั ศ นคติ ใ นการใชB ง านของผู B เ รี ย น (Cheng, Chu, and Ma, 2019) สำหรั บ การใชB ง านงH า ย สH ง ผลตH อ
ประโยชน7ในการใชBงาน แตHไมHสHงผลตHอทัศนคติในการใชBงาน เนื่องจากผูBเรียนที่มีประสบการณ7ในการใชBงาน
เทคโนโลยี ไมHคิดวHาความยุHงยากในการใชBงานจะสHงผลตHอทัศนคติในการใชBเทคโนโลยี (Cheng and Yuen, 2022)
นอกจากนี้ประโยชน7ในการใชBงาน สHงผลตHอทัศนคติในการใชBงาน ซึ่งการนำเทคโนโลยี เชHน เครื่องมือสHงเสริมการ
คิดมาใชB ชHวยใหBผูBเรียนออกแบบชิ้นงานไดBอยHางอิสระ มีความยืดหยุHนในการเรียนรูB เปPนการสรBางแรงจูงใจในการ
303
3. สภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทาง
สังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร) เพื่อสAงเสริมการสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษาได6มี
ลักษณะอยAางไร
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่
เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 เพื่อสHงเสริมการคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา ประกอบดBวย 5
องค7ประกอบ ไดBแกH (1) My virtual studio (2) Group work (3) Experience (4) Exhibition showcase และ
(5) Reflection
สำหรับลักษณะการทำงาน (Feature) ของ “StudioLab” ซึ่งเปPนเว็บแอปพลิเคชันสภาพแวดลBอมการ
เรียนรูBสตูดิโอเสมือน ประกอบดBวย (1) Feature: My studio พื้นที่ในการทำกิจกรรมเดี่ยวและกลุHม เพื่อใหB
ผูBเรียนสืบคBนขBอมูลที่เกี่ยวขBองกับประเด็นทางสังคมและวิทยาศาสตร7 สำหรับการกำหนดปœญหาและแนวทางแกBไข
ปœญหา ผHานการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นรHวมกันระหวHางผูBเรียนกับผูBเรียน รวมถึงเครื่องมือ STEAM tools ใหB
ผูBเรียนไดBเลือกใชBในการออกแบบ เชHน Tinkercad (Autodesk) spatial หรือ SketchUp เปPนตBน ทั้งนี้ในสHวนของ
STEAM tools สามารถเพิ่มเติมเครืองมือตHาง ๆ ไดBตามตBองการของผูBเรียนและลักษณะชิ้นงานการออกแบบของ
ผูBเรียน
อยH างคุ B มคH า ยั ่ งยื น จะเห็ นไดB วH าเครื ่ องมื อ STEAM tools สามารถพั ฒนาความคิ ดสรB างสรรค7 ของผู B เรี ยนไดB
เชHนเดียวกับงานวิจัยของ Tang et al. (2022) ที่ทบทวนวรรณกรรมเกี่ยวกับการนำดิจิทัลเทคโนโลยีมาใชBในการ
พัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของนักเรียน โดยผูBวิจัยไดBแบHงดิจิทัลเทคโนโลยี ออกเปPน 6 กลุHม ไดBแกH กลุHมการจัดเก็บ
และแบHงปœนขBอมูลสารสนเทศ เกมดิจิทัล การออกแบบดิจิทัล การเขียน หุHนยนต7 และสภาพการเรียนรูBเสมือน
สามารถพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนไดB
ภาพที่ 6. 5 ตัวอยHางการใชBแอปพลิเคชันเกมในการออกแบบเมืองของผูBเรียน
4. ผลของการใช6รูปแบบการเรียนการสอนในสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีม
ศึกษารAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทาง
วิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษาเปxนอยAางไร
การอภิปรายผลการวิเคราะห7การใชBรูปแบบการเรียนการสอนในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน
ตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา มีรายละเอียดดังนี้
การวิเคราะห7ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ในดBานการคิดแบบอเนกนัย และเอกนัย พิจารณาจาก
คะแนนเฉลี่ยของการประเมินตนเอง และการประเมินผลงานและกระบวนการทำงานของผูBเรียน กHอนเรียน
ระหวHางเรียน และหลังเรียน พบวHาผูBเรียนมีความความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 หลังเรียนสูงทุกดBาน
รองลงมาคือระหวHางเรียน และกHอนเรียน โดยมีคHาเฉลี่ยความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ในภาพรวมแตกตHางกัน
อยHางมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 เนื่องจากสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน ไดBมีการออกแบบใหBมีความ
ยืดหยุHนในการเรียนรูBและการทำกิจกรรม ผูBเรียนสามารถเขBาไปศึกษาเนื้อหารวมถึงการทำกิจกรรมไดBทุกที่ ทุกเวลา
รวมถึงการมีพื้นที่ในการทำกิจกรรมกลุHมใน My studio ที่มีการนำ STEAM tools ที่หลากหลายใหBผูBเรียนเลือกใชB
309
เมื่อพิจารณาเขBาไปในองค7ประกอบของการคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7พบวHา ผูBเรียนมีการคิดแบบ
อเนกนัย ดBานการคิดคลHอง การคิดยืดหยุHน และการคิดริเริ่ม หลังเรียนสูงกวHาระหวHางเรียนและกHอนเรียน ทั้ง 3
ดBาน ผHานกิจกรรมที่ผูBเรียนไดBฝ®กการคิดคลHองและคิดริเริ่มจากการระบุปœญหาเกี่ยวกับประเด็นทางสังคมและ
วิทยาศาสตร7ใหBไดBมากที่สุด จากนั้นรHวมกันจับกลุHมของปœญหา เพื่อเปPนการฝ®กการคิดยืดหยุHน
“จากการนำเสนอผังเมืองในการพัฒนารHางครั้งที่ 1 สรุปผลป¬อนกลับไดBวHาในการออกแบบสวนปศุสัตว7อยูH
ใกลBเมืองมากเกินไป คำนึงถึงรัศมีการระเบิดของตัวโรงงาน การจัดการทรัพยากรน้ำ และเมื่อปรับปรุงและนำเสนอ
รHางในครั้งที่ 2 มีการเพิ่มเติมในเรื่องของจุดอำนวยความสะดวก เปPนตBน”
ความคิดเห็นของผูBเรียนกลุHมทรัพยากรดิน กลุHมที่ 2
นอกจากนี้การจัดกิจกรรมที่ใหBผูBเรียนออกแบบและพัฒนาผHานการกำหนดภาระงานของครูผูBสอน สามารถ
พัฒนา การคิดแบบอเนกนัยของผูBเรียน (Bulut Ates and Aktamis, 2024) เมื่อพิจารณา การคิดแบบเอกนัย
พบวHา ผูBเรียนมีการคิดดBานการคิดวิเคราะห7และสังเคราะห7 และการประเมินและเลือกวิธี หลังเรียนสูงกวHาระหวHาง
311
3. ข6อเสนอแนะ
ขBอเสนอแนะสำหรับงานวิจัยนี้ ขอนำเสนอใน 2 ประเด็น ไดBแกH (1) ขBอเสนอแนะสำหรับการนำผลการวิจัย
ไปใชB และ (2) ขBอเสนอแนะในสHวนของการวิจัยครั้งตHอไป มีรายละเอียดดังตHอไปนี้
1. ข6อเสนอแนะสำหรับการนำผลการวิจัยไปใช6
1.1 สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทาง
สังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
สามารถนำไปใชBกับรายวิชาทางวิทยาศาสตร7ไดBทุกวิชา ในการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ซึ่งผูBสอน
อาจประยุกต7ใชBในรายวิชาของตนโดยการใหBผูBเรียนศึกษาเนื้อหาดBวยตนเอง หรือนำมาเปPนสHวนหนึ่งของการจัดการ
เรียนการสอนในรายวิชา เนื่องจากองค7ประกอบและขั้นตอนในการเรียนรูB รวมถึงระบบมีความยืดหยุHนในการใหB
ผูBเรียน ที่ผูBเรียนสามารถเรียนรูBและทำกิจกรรมไดBตามความสะดวกของตนเอง
1.2 ผูBสอนสามารถนำแบบประเมินผลงานและกระบวนการทำงานของงานวิจัยนี้ มาใชBในการประเมิน
ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนระดับมัธยมศึกษาในทุกรายวิชาทางวิทยาศาสตร7 อีกทั้งสามารถใชB
เปPนแนวทางในการออกแบบกิจกรรมการเรียนการสอน เพื่อพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียน
1.3 ผลการวิจัยองค7ประกอบของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ในงานวิจัยนี้ สามารถนำไปใชBเปPน
ตัวชี้วัดในการประเมินและพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนในระดับมัธยมศึกษา และสามารถ
ใชBเปPนแนวทางในการพัฒนาผูBเรียนในระดับอื่น ๆ เชHน ประถมศึกษา โดยปรับบริบทของการประเมินใหBเหมาะสม
กับระดับของผูBเรียน
1.4 รูปแบบการสอนสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7
(STUDIO) เปPนขั้นตอนการสอนที่บูรณาการความรูB ทักษะทางวิทยาศาสตร7 และสาขาวิชาที่เกี่ยวขBอง ไดBแกH
คณิตศาสตร7 การคิดเชิงวิศวกรรม เทคโนโลยี และศิลปะ ภายใตBบริบททางสังคมและวิทยาศาสตร7 ดังนั้นครูผูBสอน
สามารถนำรูปแบบการสอนมาปรัยใชBในรายวิชาของตน เพื่อพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 และรวม
312
2. ข6อเสนอแนะในสAวนของการวิจัยครั้งตAอไป
2.1 เนื่องดBวยสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชB
ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียน
มัธยมศึกษา สามารถนำไปใชBกับผูBเรียนในระดับมัธยมศึกษาทุกระดับ ดังนั้นในการวิจัยครั้งตHออาจมีการบูรณาการ
กับการสอนในรายวิชาอื่น ๆ เชHน คอมพิวเตอร7 หรือคณิตศาสตร7 เปPนตBน เพื่อใหBผูBเรียนพัฒนาความคิดสรBางสรรค7
ทางวิทยาศาสตร7ใหBมีประสิทธิภาพสูงสุดตHอไป
2.2 ในการวิจัยครั้งตHอไป อาจมีการนำหุHนยนต7 (Robotic) มาใชBในการทำกิจกรรมในสภาพแวดลBอมการ
เรียนรูBสตูดิโอเสมือน เพื่อพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียน
2.3 สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทาง
สังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 นอกจากสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
แลBว ในงานวิจัยครั้งตHอไปอาจพิจารณาตัวแปรที่เกี่ยวขBองดBานอื่น ๆ เชHน การแกBปœญหาอยHางสรBางสรรค7 ทักษะการ
แกBปœญหา การคิดเชิงออกแบบ รวมถึงการคิดเชิงนวัตกรรม เปPนตBน
313
บรรณานุกรม
ภาษาไทย
คณะกรรมการอิสระเพื่อการปฏิรูปการศึกษา. (2562). แผนการปฏิรูปประเทศด3านการศึกษา.
ใจทิพย7 ณ สงขลา. (2561). การออกแบบการเรียนแนวดิจิทัล (Digital Learning Design). ศูนย7สHงเสริมการพัฒนา
นวัตกรรม ตำราและเอกสารทางวิชาการ คณะครุศาสตร7 จุฬาลงกรณ7มหาวิทยาลัย.
ชัยยงค7 พรหมวงศ7. (2556). การทดสอบประสิทธิภาพสื่อหรือชุดการสอน (Developmental Testing of Media
and Instructional Package). วารสารศิลปากรศึกษาศาสตรMวิจัย ปNที่ 5(ฉบับที่ 1 (มกราคม - มิถุนายน)).
เนาวนิตย7 สงคราม. (2556). ระบบการเรียนดBวยอีเลิร7นนิงบนสถาพแวดลBอมการเรียนเสมือนจริง เพื่อพัฒนา
ความคิ ดสรB างสรรค7 ของผู B เรี ยนในระดั บอุ ดมศึ กษา. เงิ นอุ ดหนุ นงบประมาณแผV นดิ น. จุ ฬาลงกรณM
มหาวิทยาลัย.
เนาวนิตย7 สงคราม. (2559). ระบบการเรียนดBวยอีเลิร7นนิงบนสถาพแวดลBอมการเรียนเสมือนจริง เพื่อพัฒนา
ความสามารถในการแกB ป œ ญ หาและการเรี ย นรู B เ ปP น ที ม สำหรั บ นิ ส ิ ต นั ก ศึ ก ษาครุ ศ าสตรบั ณ ฑิ ต ใน
สถาบันอุดมศึกษาของรัฐ. เงินอุดหนุนงบประมาณแผVนดิน. จุฬาลงกรณMมหาวิทยาลัย.
สถาบันสHงเสริมการสอนวิทยาศาสตร7และเทคโนโลยี. (2560). กรอบโครงสร3างการประเมินผลนักเรียนโครงการ
PISA 2015. สถาบันสHงเสริมการสอนวิทยาศาสตร7และเทคโนโลยี.
สมรัก อินทวิมลศรี. (2560). ผลของการใช3แนวคิดสะตีมศึกษาในชีววิทยาที่มีตVอความคิดสร3างสรรคMทาวิทยาศาสตรM
และผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปNที่ 4. ปริญญามหาบัณฑิต คณะครุศาสตร7
จุฬาลงกรณ7มหาวิทยาลัย.
สำนักงานคณะกรรมการการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแหHงชาติ. (2559). แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม
แหVงชาติ ฉบับที่สิบสอง พ.ศ. 2560-2564.
ภาษาอังกฤษ
Accenture. (2017). NEW SKILLS NOW: INCLUSION IN THE DIGITAL ECONOMY L. Neuberger-
Fernandez & R. Barton (Eds.), Retrieved from
https://www.accenture.com/_acnmedia/pdf-63/accenture-new-skills-now-inclusion-in-
the-digital.pdf
314
Adegoke, A. S., Oladokun, T. T., Ayodele, T. O., Agbato, S. E., Jinadu, A. D., & Olaleye, S. O. (2022).
Analysing the criteria for measuring the determinants of virtual reality technology adoption in
real estate agency practice in Lagos: a DEMATEL method [Article]. Property Management, 40(3),
285-301. https://doi.org/10.1108/PM-05-2021-0035
Aguilera, D., & Ortiz-Revilla, J. (2021). Stem vs. steam education and student creativity: A
systematic literature review. Education Sciences, 11(7) doi:10.3390/educsci11070331
Ahmad, D. N., Astriani, M. M., Alfahnum, M., & Setyowati, L. (2021). Increasing creative thinking of
students by learning organization with steam education. Jurnal Pendidikan IPA
Indonesia, 10(1), 103-110. doi:10.15294/jpii.v10i1.27146
Ahn, S. H., & Choi, C. (2019). Studio based learning using programmable knowledge management
system. Paper presented at the 2019 18th International Conference on Information
Technology Based Higher Education and Training, ITHET
2019, doi:10.1109/ITHET46829.2019.8937331 Retrieved from www.scopus.com
Alcaraz-Dominguez, S., & Barajas, M. (2021). Conceiving socioscientific issues in stem lessons
from science education research and practice. Education Sciences, 11(5)
doi:10.3390/educsci11050238
Alcaraz-Dominguez, S., & Barajas, M. (2021). Conceptualization of socioscientific issues in
educational practice from a review of research in science education. International
Journal of Information and Education Technology, 11(6), 297-302.
doi:10.18178/ijiet.2021.11.6.1526
Aldalalah, O. M. A. (2020). The effectiveness of infographic via interactive smart board on
enhancing creative thinking: A cognitive load perspective. International Journal of
Instruction, 14(1), 345-364. doi:10.29333/IJI.2021.14120A
Alonso-García, S., Aznar-Díaz, I., Cáceres-Reche, M. -., Trujillo-Torres, J. -., & Romero-Rodríguez, J.
-. (2019). Systematic review of good teaching practices with ICT in spanish higher
education trends and challenges for sustainability.Sustainability (Switzerland), 11(24)
doi:10.3390/su11247150
Aschauer, W., Haim, K., & Weber, C. (2021). A contribution to scientific creativity: A validation
study measuring divergent problem solving ability. Creativity Research Journal.
https://doi.org/10.1080/10400419.2021.1968656
315
Aslan, S. A., & Duruhan, K. (2021). The effect of virtual learning environments designed according
to problem-based learning approach to students’ success, problem-solving skills, and
motivations. Education and Information Technologies, 26(2), 2253-2283.
doi:10.1007/s10639-020-10354-6
Astutik, S., Susantini, E., Madlazim, Nur, M., & Supeno. (2020). The effectiveness of collaborative
creativity learning models (CCL) on secondary schools scientific creativity
skills. International Journal of Instruction, 13(3), 525-238. doi:10.29333/iji.2020.13336a
Atesgoz, N. N., & Sak, U. (2021). Test of scientific creativity animations for children: Development
and validity study. Thinking Skills and Creativity, 40 doi:10.1016/j.tsc.2021.100818
Avital, I., & Monga, C. (2021). CREATED METHOD: Pedagogical approach for diversity in creative
design process doi:10.1007/978-981-16-0084-5_65 Retrieved from www.scopus.com
Baruah, J., & Green, K. (2023). Innovation in Virtual Teams: The Critical Role of Anonymity across
Divergent and Convergent Thinking Processes [Article]. Journal of Creative Behavior,
57(4), 588-605. https://doi.org/10.1002/jocb.603
Bencze, L., Pouliot, C., Pedretti, E., Simonneaux, L., Simonneaux, J., & Zeidler, D. (2020). SAQ, SSI
and STSE education: Defending and extending “science-in-context”. Cultural Studies of
Science Education, 15(3), 825-851. doi:10.1007/s11422-019-09962-7
Benek, I., & Akcay, B. (2022). The effects of socio-scientific STEM activities on 21st century skills of
middle school students [Article]. Participatory Educational Research, 9(2), 25-52.
https://doi.org/10.17275/PER.22.27.9.2
Berestova, A., Ermakov, D., Aitbayeva, A., Gromov, E., & Vanina, E. (2021). Social networks to
improve the creative thinking of students: How does it works? Thinking Skills and
Creativity, 41 doi:10.1016/j.tsc.2021.100912
Bi, H., Mi, S., Lu, S., & Hu, X. (2020). Meta-analysis of interventions and their effectiveness in
students’ scientific creativity. Thinking Skills and
Creativity, 38 doi:10.1016/j.tsc.2020.100750
Bulut Ates, C., & Aktamis, H. (2024). Investigating the effects of creative educational modules blended
with Cognitive Research Trust (CoRT) techniques and Problem Based Learning (PBL) on students'
scientific creativity skills and perceptions in science education [Article]. Thinking Skills and
Creativity, 51, Article 101471. https://doi.org/10.1016/j.tsc.2024.101471
316
Caldwell, H., Whewell, E., & Heaton, R. (2020). The impact of visual posts on creative thinking
and knowledge building in an online community of educators. Thinking Skills and
Creativity, 36 doi:10.1016/j.tsc.2020.100647
Chaichumpa, S., Wicha, S., & Temdee, P. (2021). Personalized learning in a virtual learning
environment using modification of objective distance. Wireless Personal
Communications, 118(3), 2055-2072. doi:10.1007/s11277-021-08126-7
Cheng, E. W. L., Chu, S. K. W., & Ma, C. S. M. (2019). Students’ intentions to use PBWorks: a factor-based
PLS-SEM approach [Article]. Information and Learning Science, 120(7-8), 489-504.
https://doi.org/10.1108/ILS-05-2018-0043
Chen, L., & Xiao, S. (2021). Perceptions, challenges and coping strategies of science teachers in
teaching socioscientific issues: A systematic review. Educational Research
Review, 32 doi:10.1016/j.edurev.2020.100377
Cheng, M., & Yuen, A. H. K. (2022). Junior secondary students’ acceptance and continuance of e-
learning system use: a multi-group analysis across social backgrounds [Article]. Behaviour and
Information Technology, 41(2), 324-347. https://doi.org/10.1080/0144929X.2020.1811378
Chittum, J. R., Jones, B. D., Akalin, S., & Schram, Á. B. (2017). The effects of an afterschool STEM
program on students’ motivation and engagement. International Journal of STEM
Education, 4(1) doi:10.1186/s40594-017-0065-4
Choi, J. H., & Hwang, B. K. (2018). The concepts, strategies and application of STEAM education
in south korea. Paper presented at the Proceedings - 2017 7th World Engineering
Education Forum, WEEF 2017- in Conjunction with: 7th Regional Conference on
Engineering Education and Research in Higher Education 2017, RCEE and RHEd 2017, 1st
International STEAM Education Conference, STEAMEC 2017 and 4th Innovative Practices
in Higher Education Expo 2017, I-PHEX 2017, 466-469. doi:10.1109/WEEF.2017.8467045
Retrieved from www.scopus.com
Chu, H. -., Son, Y. -., Koo, H. -., Martin, S. N., & Treagust, D. F. (2019). The potential of arts-
integrated STEM approaches to promote students’ science knowledge construction and
a positive perception of science learning. Asia-pacific STEM teaching practices: From
theoretical frameworks to practices (pp. 17-38) doi:10.1007/978-981-15-0768-7_2
Retrieved from www.scopus.com
317
Chun, B. A., & Heo, H. J. (2019). Toward creative convergence: A free learning semester class
with mobile device ‘making an ecological map of our schoolyard’. Paper presented at
the ACM International Conference Proceeding Series, 58-63.
doi:10.1145/3337682.3337698 Retrieved from www.scopus.com
Conradty, C., & Bogner, F. X. (2019). From STEM to STEAM: Cracking the code? how creativity &
motivation interacts with inquiry-based learning. Creativity Research Journal, 31(3), 284-
295. doi:10.1080/10400419.2019.1641678
Conradty, C., & Bogner, F. X. (2020). STEAM teaching professional development works: Effects on
students’ creativity and motivation. Smart Learning Environments, 7(1)
doi:10.1186/s40561-020-00132-9
Conradty, C., Sotiriou, S. A., & Bogner, F. X. (2020). How creativity in STEAM modules intervenes
with self-efficacy and motivation. Education Sciences, 10(3) doi:10.3390/educsci10030070
Cook, A. B. (2020). Scientific creativity through the lens of art. Matter, 2(5), 1072-1074.
doi:10.1016/j.matt.2020.03.021
Cropley, A. (2006). In praise of convergent thinking. Creativity Research Journal, 18(3), 391-404.
https://doi.org/10.1207/s15326934crj1803_13
Dauer, J. M., Sorensen, A. E., & Wilson, J. (2021). Students’ civic engagement self-efficacy varies
across socioscientific issues contexts. Frontiers in
Education, 6 doi:10.3389/feduc.2021.628784
Davut Gul, M., & Akcay, H. (2020). Structuring a new socioscientific issues (SSI) based instruction
model: Impacts on pre-service science teachers’ (PSTs) critical thinking skills and
dispositions. International Journal of Research in Education and Science, 6(1), 141-159.
Retrieved from www.scopus.com
Delahunty, T., & Kimbell, R. (2021). (Re)framing a philosophical and epistemological framework for
teaching and learning in STEM: Emerging pedagogies for complexity [Article]. British Educational
Research Journal, 47(3), 742-769. https://doi.org/10.1002/berj.3706
de Vries, H. (2021). Space for STEAM: New creativity challenge in education. Frontiers in
Psychology, 12 doi:10.3389/fpsyg.2021.586318
318
de Vries, H. B., & Lubart, T. I. (2019). Scientific Creativity: Divergent and Convergent Thinking and
the Impact of Culture [Article]. Journal of Creative Behavior, 53(2), 145-155.
https://doi.org/10.1002/jocb.184
Doolani S, Wessels C, Kanal V, Sevastopoulos C, Jaiswal A, Nambiappan H, Makedon F. (2020).
A Review of Extended Reality (XR) Technologies for Manufacturing Training. Technologies.
2020; 8(4):77. https://doi.org/10.3390/technologies8040077
Dwikoranto, Jatmiko, B., Hariyono, E., Lestari, N. A., Prahani, B. K., & Suyidno. (2021). MobLen
model for enhancing scientific creativity of physics students: An alternative in the covid-
19 pandemic. Paper presented at the Journal of Physics: Conference Series, , 1805(1)
doi:10.1088/1742-6596/1805/1/012006 Retrieved from www.scopus.com
Fleischmann, K. (2021). Hands-on versus virtual: Reshaping the design classroom with blended
learning. Arts and Humanities in Higher Education, 20(1), 87-112.
doi:10.1177/1474022220906393
Gabriel, F., Marrone, R., & van Broekhoven, K. (2023). Chapter 27 - Teaching and learning for creativity in
science and mathematics. In R. Reiter-Palmon & S. Hunter (Eds.), Handbook of Organizational
Creativity (Second Edition) (pp. 393-405). Academic Press.
https://doi.org/https://doi.org/10.1016/B978-0-323-91841-1.00001-4
Genisa, M. U., Subali, B., Djukri, & Habibi, H. (2021). Decision-making style profiles of pre-service
biology teachers in socio-scientific issues. International Journal of Evaluation and
Research in Education, 10(3), 760-767. doi:10.11591/ijere.v10i3.21376
Gu, X., Dijksterhuis, A., & Ritter, S. M. (2019). Fostering children’s creative thinking skills with the
5-I training program. Thinking Skills and Creativity, 32, 92-101.
https://doi.org/10.1016/j.tsc.2019.05.002
Gunawan, G., Suranti, N. M. Y., Nisrina, N., Herayanti, L., & Rahmatiah, R. (2018). The effect of
virtual lab and gender toward students' creativity of physics in senior high school. Paper
presented at the Journal of Physics: Conference Series, , 1108(1) doi:10.1088/1742-
6596/1108/1/012043 Retrieved from www.scopus.com
Haim, K., & Aschauer, W. (2022). Fostering Scientific Creativity in the Classroom: The Concept of Flex-
Based Learning [Article]. International Journal of Learning, Teaching and Educational Research,
21(3), 196-230. https://doi.org/10.26803/ijlter.21.3.11
319
Hair, J.F., Black, W.C., Babin, B.J. & Anderson, R.E. (2010). Multivariate Data Analysis (7th ed.).
Prentice Hall.
Harron, J. R. (2019). Work-in-progress: Multidisciplinary learning between engineering,
communication, and fine arts majors through the creation of movie special effects. Paper
presented at the ASEE Annual Conference and Exposition, Conference
Proceedings, Retrieved from www.scopus.com
Hetherington, L., Chappell, K., Ruck Keene, H., Wren, H., Cukurova, M., Hathaway, C., . . . Bogner,
F. (2020). International educators’ perspectives on the purpose of science education and
the relationship between school science and creativity. Research in Science and
Technological Education, 38(1), 19-41. doi:10.1080/02635143.2019.1575803
Herman, B. C., Newton, M. H., & Zeidler, D. L. (2021). Impact of place-based socioscientific issues
instruction on students' contextualization of socioscientific orientations. Science
Education, 105(4), 585-627. doi:10.1002/sce.21618
Hodson, D. (2020). Going beyond STS education: Building a curriculum for sociopolitical
activism. Canadian Journal of Science, Mathematics and Technology Education, 20(4),
592-622. doi:10.1007/s42330-020-00114-6
Hong, O., & Song, J. (2020). A componential model of science classroom creativity (SCC) for
understanding collective creativity in the science classroom. Thinking Skills and
Creativity, 37 doi:10.1016/j.tsc.2020.100698
Hu, W., & Adey, P. (2002). A scientific creativity test for secondary school students. International
Journal of Science Education, 24(4), 389-403. doi:10.1080/09500690110098912
Huang, C. -., & Wang, K. -. (2019). Comparative analysis of different creativity tests for the
prediction of students’ scientific creativity. Creativity Research Journal, 31(4), 443-447.
doi:10.1080/10400419.2019.1684116
Iranmanesh, A., & Onur, Z. (2021). Mandatory virtual design studio for all: Exploring the
transformations of architectural education amidst the global pandemic. International
Journal of Art and Design Education, 40(1), 251-267. doi:10.1111/jade.12350
Jia, Y., Zhou, B., & Zheng, X. (2021). A curriculum integrating STEAM and maker education
promotes pupils' learning motivation, self-efficacy, and interdisciplinary knowledge
acquisition. Frontiers in Psychology, 12 doi:10.3389/fpsyg.2021.725525
320
Jones, D., Lotz, N., & Holden, G. (2021). A longitudinal study of virtual design studio (VDS) use in
STEM distance design education. International Journal of Technology and Design
Education, 31(4), 839-865. doi:10.1007/s10798-020-09576-z
Karuović, D., Tasić, I., Hains, V. V., Glušac, D., Namestovski, Z., Szabo, C., . . . Milanov, D. (2021).
Students' habits and competencies for creating virtual learning environments. Computer
Applications in Engineering Education, 29(4), 864-882. doi:10.1002/cae.22312
Ke, L., Sadler, T. D., Zangori, L., & Friedrichsen, P. J. (2021). Developing and using multiple
models to promote scientific literacy in the context of socio-scientific issues. Science
and Education, 30(3), 589-607. doi:10.1007/s11191-021-00206-1
Khamhaengpol, A., Sriprom, M., & Chuamchaitrakool, P. (2021). Development of STEAM activity
on nanotechnology to determine basic science process skills and engineering design
process for high school students. Thinking Skills and
Creativity, 39 doi:10.1016/j.tsc.2021.100796
Khlaisang, J., & Songkram, N. (2019). Designing a virtual learning environment system for teaching
twenty-first century skills to higher education students in ASEAN. Technology, Knowledge
and Learning, 24(1), 41-63. doi:10.1007/s10758-017-9310-7
Khlaisang, J., Teo, T., & Huang, F. (2021). Acceptance of a flipped smart application for learning: a study
among Thai university students. Interactive Learning Environments, 29(5), 772-789.
https://doi.org/10.1080/10494820.2019.1612447
Kim, A. M., Gibbons, J. A., Speed, C. J., & Macaulay, J. O. (2023). Making creativity explicit: A workshop to
foster creativity in biomedical science education [Article]. Biochemistry and Molecular Biology
Education, 51(6), 644-652. https://doi.org/10.1002/bmb.21776
Kim, G., Ko, Y., & Lee, H. (2020). The effects of community-based socioscientific issues program
(SSI-COMM) on promoting students’ sense of place and character as
citizens. International Journal of Science and Mathematics Education, 18(3), 399-418.
doi:10.1007/s10763-019-09976-1
Klaver, L. T., & Walma van der Molen, J. H. (2021). Measuring pupils’ attitudes towards
socioscientific issues: Development and validation of a questionnaire. Science and
Education, 30(2), 317-344. doi:10.1007/s11191-020-00174-y
321
Koç, A., & Büyük, U. (2021). Effect of robotics technology in science education on scientific
creativity and attitude development. Journal of Turkish Science Education, 18(1), 54-72.
doi:10.36681/tused.2021.52
Komarzyńska-świeściak, E., Adams, B., & Thomas, L. (2021). Transition from physical design
studio to emergency virtual design studio. available teaching and learning methods and
tools—a case study. Buildings, 11(7) doi:10.3390/buildings11070312
Kummanee, J., Nilsook, P., & Wannapiroon, P. (2020). Digital learning ecosystem involving steam
gamification for a vocational innovator. International Journal of Information and
Education Technology, 10(7), 533-539. doi:10.18178/ijiet.2020.10.7.1420
Lacka, E., Wong, T. C., & Haddoud, M. Y. (2021). Can digital technologies improve students'
efficiency? exploring the role of virtual learning environment and social media use in
higher education. Computers and Education, 163doi:10.1016/j.compedu.2020.104099
Lee, I., & Park, J. (2021). Student, parent and teacher perceptions on the behavioral
characteristics of scientific creativity and the implications to enhance students’ scientific
creativity. Journal of Baltic science education, 20(1), 67-79. doi:10.33225/jbse/21.20.67
Lee, H., & Yang, J. -. (2019). Science teachers taking their first steps toward teaching
socioscientific issues through collaborative action research. Research in Science
Education, 49(1), 51-71. doi:10.1007/s11165-017-9614-6
Lindsay, S. M. (2021). Integrating microscopy, art, and humanities to power STEAM learning in
biology. Invertebrate Biology, 140(1) doi:10.1111/ivb.12327
Loudon, G. (2019). Integrating ideas from design disciplines into the STEM curricula. Higher
Education Pedagogies, 4(1), 284-286. doi:10.1080/23752696.2019.1599688
Lu, S. Y., Lo, C. C., & Syu, J. Y. (2022). Project-based learning oriented STEAM: the case of micro–
bit paper-cutting lamp [Article]. International Journal of Technology and Design
Education, 32(5), 2553-2575. https://doi.org/10.1007/s10798-021-09714-1
Lubart, T., Barbot, B., & Besançon, M. (2019). Creative potential: Assessment issues and the EPoC
battery / potencial creativo: Temas de evaluación y batería EPoC. Estudios De
Psicologia, 40(3), 540-562. doi:10.1080/02109395.2019.1656462
Mang, H. M. A., Chu, H. E., Martin, S. N., & Kim, C. J. (2023). Developing an Evaluation Rubric for
Planning and Assessing SSI-Based STEAM Programs in Science Classrooms [Article].
322
OECD. (2018). The Future of Education and Skills: Education 2030. The Future We Want
Retrieved from
http://www.oecd.org/education/2030/E2030%20Position%20Paper%20(05.04.2018).pdf
OECD. (2019). PISA 2021 Creative Thinking Framework (Third draft). Retrieved from
https://www.oecd.org/pisa/publications/PISA-2021-Creative-Thinking-Framework.pdf
OECD. (2020). THE IMPACT OF COVID-19 ON EDUCATION - INSIGHTS FROM EDUCATION AT A
GLANCE 2020 A. Schleicher (Ed.) Retrieved from https://www.oecd.org/education/the-
impact-of-covid-19-on-education-insights-education-at-a-glance-2020.pdf
Oh, J. -. (2021). Understanding the scientific creativity based on various perspectives of
science. Axiomathes, doi:10.1007/s10516-021-09553-8
Ozkan, G., & Umdu Topsakal, U. (2021). Exploring the effectiveness of STEAM design processes
on middle school students’ creativity. International Journal of Technology and Design
Education, 31(1), 95-116. doi:10.1007/s10798-019-09547-z
Perignat, E., & Katz-Buonincontro, J. (2019). STEAM in practice and research: An integrative
literature review. Thinking Skills and Creativity, 31, 31-43. doi:10.1016/j.tsc.2018.10.002
Phungsuk, R., Viriyavejakul, C., & Ratanaolarn, T. (2017). Development of a problem-based
learning model via a virtual learning environment. Kasetsart Journal of Social
Sciences, 38(3), 297-306. doi:10.1016/j.kjss.2017.01.001
Pinkow, F. (2023). Creative cognition: A multidisciplinary and integrative framework of creative
thinking. Creativity and Innovation Management, 32(3), 472-492.
https://doi.org/https://doi.org/10.1111/caim.12541
Putri, A. S., Prasetyo, Z. K., Purwastuti, L. A., Prodjosantoso, A. K., & Putranta, H. (2023).
Effectiveness of STEAM-based blended learning on students’ critical and creative
thinking skills [Article]. International Journal of Evaluation and Research in Education,
12(1), 44-52. https://doi.org/10.11591/ijere.v12i1.22506
Rahmawati, Y., Ridwan, A., Hadinugrahaningsih, T., & Soeprijanto. (2019). Developing critical and
creative thinking skills through STEAM integration in chemistry learning. Paper presented
at the Journal of Physics: Conference Series, , 1156(1) doi:10.1088/1742-
6596/1156/1/012033 Retrieved from www.scopus.com
324
Ramey, K. E., & Stevens, R. (2019). Interest development and learning in choice-based, in-school,
making activities: The case of a 3D printer. Learning, Culture and Social
Interaction, 23 doi:10.1016/j.lcsi.2018.11.009
Rashid, A. H. A., Shukor, N. A., Tasir, Z., & Na, K. S. (2021). Teachers’ perceptions and readiness
toward the implementation of virtual learning environment. International Journal of
Evaluation and Research in Education, 10(1), 209-214. doi:10.11591/ijere.v10i1.21014
Rasul, M. S., Zahriman, N., Halim, L., & Rauf, R. A. (2018). Impact of integrated STEM smart
communities program on students scientific creativity. Journal of Engineering Science
and Technology, 13(Special Issue on ICITE 2018), 80-89. Retrieved from www.scopus.com
Redó, N. A., Gutiérrez, M. Á. M., & Cano, J. -. V. (2021). Dimensions of creativity in secondary
school high-ability students. European Journal of Investigation in Health, Psychology
and Education, 11(3), 953-961. doi:10.3390/ejihpe11030070
Richard, Y. -. L. (2020). Applying online and blended learning structure to teaching practice for
STEAM education. Paper presented at the Proceedings - Frontiers in Education
Conference, FIE, , 2020-Octoberdoi:10.1109/FIE44824.2020.9274147 Retrieved
from www.scopus.com
Rodríguez, G., Díez, J., Pérez, N., Baños, J. E., & Carrió, M. (2019). Flipped classroom: Fostering
creative skills in undergraduate students of health sciences. Thinking Skills and
Creativity, 33 doi:10.1016/j.tsc.2019.100575
Sadler, T. D., Chambers, F. W., & Zeidler, D. L. (2004). Student conceptualizations of the nature
of science in response to a socioscientific issue. International Journal of Science
Education, 26(4), 387-409. doi:10.1080/0950069032000119456
Sadler, T. D., Friedrichsen, P., & Zangori, L. (2019). A Framework for teaching for socio-scientific
issue and model based learning (SIMBL). Educação e Fronteiras/Education and Borders,
9(25), 8-26. doi: https://doi.org/10.30612/eduf.v9i25.11006
Samaniego, M., Usca, N., Salguero, J., & Quevedo, W. (2024). Creative Thinking in Art and Design
Education: A Systematic Review [Review]. Education Sciences, 14(2), Article 192.
https://doi.org/10.3390/educsci14020192
325
Santi, K., Sholeh, S. M., Irwandani, Alatas, F., Rahmayanti, H., Ichsan, I. Z., & Rahman, M. (2021).
STEAM in environment and science education: Analysis and bibliometric mapping of the
research literature (2013-2020). Paper presented at the Journal of Physics: Conference
Series, , 1796(1) doi:10.1088/1742-6596/1796/1/012097 Retrieved from www.scopus.com
Sarnita, F., Fitriani, A., Anhar, Utama, J. A., Suwarma, I. R., & Widia. (2021). Application of STEM-
based online learning to train creative skills of students in covid-19 pandemic periods.
Paper presented at the Journal of Physics: Conference Series, , 1806(1) doi:10.1088/1742-
6596/1806/1/012039 Retrieved from www.scopus.com
Sauro, J., & Lewis, J. (2012). Quantifying the User Experience. https://doi.org/10.1016/C2010-0-65192-3
Schulze, A., Hajduk, M. M., Hannon, M. C., & Hubbard, E. A. (2021). Invertebrate film festival:
Science, creativity, and flexibility in a virtual teaching environment. Invertebrate
Biology, 140(1) doi:10.1111/ivb.12328
Şen Akbulut, M., & Hill, J. R. (2020). Case-based pedagogy for teacher education: An instructional
model. Contemporary Educational Technology, 12(2), 1-17. doi:10.30935/cedtech/8937
Sharma, G. V. S. S., & Kumar, S. (2023). Thinking Through Art – A creative insight into mechanical
engineering education [Article]. Thinking Skills and Creativity, 49, Article 101341.
https://doi.org/10.1016/j.tsc.2023.101341
Shen, S., Wang, S., Qi, Y., Wang, Y., & Yan, X. (2021). Teacher suggestion feedback facilitates
creativity of students in STEAM education. Frontiers in
Psychology, 12 doi:10.3389/fpsyg.2021.723171
Shimizu, D., Yomogida, I., Shijun, W., & Okada, T. (2021). Exploring the potential of art workshop:
An attempt to foster people's creativity in an online environment. Creativity, 8(1), 89-
107. doi:10.2478/ctra-2021-0007
Shyr, W. -., Liau, H. -., Hsu, C. -., & Chen, C. -. (2021). Assess the engagement with 3d virtual
learning tools during the covid-19 pandemic. Sustainability (Switzerland), 13(15)
doi:10.3390/su13158632
Skalka, J., Drlik, M., Benko, L., Kapusta, J., Del Pino, J. C. R., Smyrnova-Trybulska, E., . . . Turcinek,
P. (2021). Conceptual framework for programming skills development based on
microlearning and automated source code evaluation in virtual learning
environment. Sustainability (Switzerland), 13(6) doi:10.3390/su13063293
326
Smyrnaiou, Z., Georgakopoulou, E., & Sotiriou, S. (2020). Promoting a mixed-design model of
scientific creativity through digital storytelling—the CCQ model for
creativity. International Journal of STEM Education, 7(1) doi:10.1186/s40594-020-00223-6
Songer, N. B., & Ibarrola Recalde, G. D. (2021). Eco-solutioning: The design and evaluation of a
curricular unit to foster students’ creation of solutions to address local socio-scientific
issues. Frontiers in Education, 6 doi:10.3389/feduc.2021.642320
Subiantoro, A. W., & Treagust, D. F. (2021). Development and validation of an instrument for
assessing high-school students’ perceptions of socio-scientific issues-based learning in
biology. Learning Environments Research, 24(2), 223-237. doi:10.1007/s10984-020-09332-
z
Suciari, N. K. D., Lbrohim, L., & Suwono, H. (2021). The impact of PjBL integrated STEAM on
students' communication skills and concept mastery in high school biology learning.
Paper presented at the AIP Conference Proceedings, , 2330 doi:10.1063/5.0043395
Retrieved from www.scopus.com
Suganda, E., Latifah, S., Irwandani, Sari, P. M., Rahmayanti, H., Ichsan, I. Z., & Rahman, M. (2021).
STEAM and environment on students' creative-thinking skills: A meta-analysis study.
Paper presented at the Journal of Physics: Conference Series, , 1796(1) doi:10.1088/1742-
6596/1796/1/012101 Retrieved from www.scopus.com
Sun, M., Wang, M., & Wegerif, R. (2019). Using computer-based cognitive mapping to improve
students' divergent thinking for creativity development. British Journal of Educational
Technology, 50(5), 2217-2233. https://doi.org/10.1111/bjet.12825
Sun, M., Wang, M., & Wegerif, R. (2020). Effects of divergent thinking training on students’
scientific creativity: The impact of individual creative potential and domain knowledge.
Thinking Skills and Creativity, 37. https://doi.org/10.1016/j.tsc.2020.100682
Sus, B., Revenchuk, I., Bauzha, O., & Zagorodnyuk, S. (2021). Virtual laboratory as custom e-
learning implementation and design solution. Paper presented at the CEUR Workshop
Proceedings, , 2833 177-187. Retrieved from www.scopus.com
Susilawati, Aznam, N., Paidi, & Irwanto, I. (2021). Socio-scientific issues as a vehicle to promote
soft skills and environmental awareness. European Journal of Educational
Research, 10(1), 161-174. doi:10.12973/EU-JER.10.1.161
327
Suyidno, S., Susilowati, E., Arifuddin, M., Sunarti, T., Siswanto, J., & Rohman, A. (2020). Barriers to
scientific creativity of physics teacher in practicing creative product design. Paper
presented at the Journal of Physics: Conference Series, , 1491(1) doi:10.1088/1742-
6596/1491/1/012048 Retrieved from www.scopus.com
Tang, C., Mao, S., Naumann, S. E., & Xing, Z. (2022). Improving student creativity through digital
technology products: A literature review [Article]. Thinking Skills and Creativity, 44, Article
101032. https://doi.org/10.1016/j.tsc.2022.101032
Thekinen, J., & Grogan, P. T. (2021). Information exchange patterns in digital engineering: An
observational study using web-based virtual design studio. Journal of Computing and
Information Science in Engineering, 21(4) doi:10.1115/1.4050087
Trúchly, P., Medvecký, M., Podhradský, P., & Mawas, N. E. (2019). STEM education supported by
virtual laboratory incorporated in self-directed learning process. Journal of Electrical
Engineering, 70(4), 332-344. doi:10.2478/jee-2019-0065
Tzeng, S. -., Nieh, H. -., Chen, J. -., & Guo, Y. -. (2019). From STEM to STEAM: LED light-adjusting
and paper-curved pop up card hands-on curriculum module design. Paper presented at
the 2018 World Engineering Education Forum - Global Engineering Deans Council, WEEF-
GEDC 2018, doi:10.1109/WEEF-GEDC.2018.8629779 Retrieved from www.scopus.com
UNESCO. (2015). Educaation 2030 Framework for Action. Incheon Declaration Retrieved from
https://iite.unesco.org/publications/education-2030-incheon-declaration-framework-
action-towards-inclusive-equitable-quality-education-lifelong-learning/
van Broekhoven, K. (2023). The evaluation and selection of creative ideas in educational
settings: Current knowledge and future directions. Creativity Research Journal, No
Pagination Specified-No Pagination Specified.
https://doi.org/10.1080/10400419.2023.2253403
Wahyudi, W., Waluya, S. B., Suyitno, H., & Isnarto, I. (2020). The impact of 3CM model within
blended learning to enhance students' creative thinking ability. Journal of Technology
and Science Education, 10(1), 32-46. doi:10.3926/jotse.588
Walker, E. B., Boyer, D. M., & Benson, L. C. (2019). Using studio culture to foster epistemic
change in an engineering senior design course. IEEE Transactions on Education, 62(3),
209-215. doi:10.1109/TE.2019.2898151
328
Walker, J. T., & Kafai, Y. B. (2021). The biodesign studio: Constructions and reflections of high
school youth on making with living media. British Journal of Educational
Technology, 52(3), 1116-1129. doi:10.1111/bjet.13081
Wannapiroon, N., & Petsangsri, S. (2020). Effects of steamification model in flipped classroom
learning environment on creative thinking and creative innovation. TEM Journal, 9(4),
1647-1655. doi:10.18421/TEM94-42
West, R. E. (2014). Communities of innovation: Individual, group, and organizational
characteristics leading to greater potential for innovation: A 2013 AECT research & theory
division invited paper. TechTrends, 58(5), 53-61. doi:10.1007/s11528-014-0786-x
West, R. E., Sansom, R., Nielson, J., Wright, G., Turley, R. S., Jensen, J., & Johnson, M. (2021). Ideas
for supporting student-centered stem learning through remote labs: A
response. Educational Technology Research and Development, 69(1), 263-268.
doi:10.1007/s11423-020-09905-y
WHO. (2020). Impact of COVID-19 on people's livelihoods, their health and our food systems.
Retrieved from https://www.who.int/news/item/13-10-2020-impact-of-covid-19-on-
people%27s-livelihoods-their-health-and-our-food-systems
Widodo, W., Sudibyo, E., Suryanti, Sari, D. A. P., Inzanah, & Setiawan, B. (2020). The effectiveness
of gadget-based interactive multimedia in improving generation z’s scientific
literacy. Jurnal Pendidikan IPA Indonesia, 9(2), 248-256. doi:10.15294/jpii.v9i2.23208
Wiyanto, W., & Hidayah, I. (2021). Review of a scientific creativity test of the three-dimensional
model. Paper presented at the Journal of Physics: Conference Series, , 1918(5)
doi:10.1088/1742-6596/1918/5/052088 Retrieved from www.scopus.com
World Economic Forum. (2016). New Vision for Education: Fostering Social and Emotional
Learning through Technology Retrieved from https://www.weforum.org/reports/new-
vision-for-education-fostering-social-and-emotional-learning-through-technology
World Economic Forum. (2020). The Future of Jobs Report 2020.
World Economic Forum. (2022). 3 Technologies that will shape the future of the metaverse –
and the human experience. Retrieved
from https://www.weforum.org/agenda/2022/02/future-of-the-metaverse-vr-ar-and-brain-
computer/
329
Yang, K. K., Lee, L., Hong, Z. R., & Lin, H. S. (2016). Investigation of effective strategies for developing
creative science thinking [Article]. International Journal of Science Education, 38(13), 2133-2151.
https://doi.org/10.1080/09500693.2016.1230685
Yang, K. -., Lin, S. -., Hong, Z. -., & Lin, H. -. (2016). Exploring the assessment of and relationship
between elementary students’ scientific creativity and science inquiry. Creativity
Research Journal, 28(1), 16-23. doi:10.1080/10400419.2016.1125270
Yang, K.-., Hong, Z.-., Lee, L., & Lin, H.-. (2019). Exploring the significant predictors of convergent
and divergent scientific creativities. Thinking Skills and Creativity, 31, 252-261.
https://doi.org/10.1016/j.tsc.2019.01.002
Yang, J., & Zhao, X. (2021). The effect of creative thinking on academic performance: Mechanisms,
heterogeneity, and implication [Article]. Thinking Skills and Creativity, 40, Article 100831.
https://doi.org/10.1016/j.tsc.2021.100831
Yildiz, C., & Guler Yildiz, T. (2021). Exploring the relationship between creative thinking and
scientific process skills of preschool children. Thinking Skills and
Creativity, 39 doi:10.1016/j.tsc.2021.100795
Yoon, S. A., Shim, J., & Noushad, N. (2019). Trade-offs in using mobile tools to promote scientific
action with socioscientific issues. TechTrends, 63(5), 602-610. doi:10.1007/s11528-019-
00408-z
Zainuddin, Suyidno, Dewantara, D., Mahtari, S., Nur, M., Yuanita, L., & Sunarti, T. (2020). The
correlation of scientific knowledge-science process skills and scientific creativity in
creative responsibility based learning. International Journal of Instruction, 13(3), 307-316.
doi:10.29333/iji.2020.13321a
Zamakhsyari, & Rahayu, S. (2020). Fostering ill-structured problem-solving skills of chemistry
students using socioscientific issues as learning contexts. Paper presented at the AIP
Conference Proceedings, , 2215 doi:10.1063/5.0000533 Retrieved from www.scopus.com
Zhou, C. (2021). The effectiveness of 5E model to improve the scientific creativity of teachers in
rural areas. Thinking Skills and Creativity, 41 doi:10.1016/j.tsc.2021.100900
Zhu, W., Shang, S., Jiang, W., Pei, M., & Su, Y. (2019). Convergent Thinking Moderates the
Relationship between Divergent Thinking and Scientific Creativity [Article]. Creativity
Research Journal, 31(3), 320-328. https://doi.org/10.1080/10400419.2019.1641685
330
ภาคผนวก
331
ภาคผนวก ก
รายชื่อผูBเชี่ยวชาญในการตรวจเครื่องมือวิจัย
332
รายชื่อผู6ทรงคุณวุฒิ
ภาคผนวก ข
1. แบบสำรวจสภาพความตB อ งการและประสบการณ7 ผ ู B ใ ชB ง าน (User experience) ในการพั ฒ นา
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนเพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนในระดับ
มัธยมศึกษา (ระยะที่ 1)
2. แบบสอบถามเพื่อศึกษาองค7ประกอบเชิงยืนยันสำหรับการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
ของผูBเรียนในระดับมัธยมศึกษา (ระยะที่ 1)
3. แบบสัมภาษณ7เพื่อพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการ
สอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ
นักเรียนมัธยมศึกษา (สำหรับผูBสอน) (ระยะที่ 1)
4. แบบประเมิน (รHาง) ตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการ
สอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ
นักเรียนมัธยมศึกษา (ระยะที่ 2)
5. แบบประเมินตนเองของผูBเรียนดBานความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 (ระยะที่ 3)
6. แบบประเมินกระบวนการทำงานของผูBเรียนดBานความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 โดยใชBเกณฑ7
ประเมินรูบริคส7 (ระยะที่ 3)
7. แบบสอบถามความคิดเห็นของผูBเรียนที่มีตHอการใชBงานสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตาม
แนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา (ระยะที่ 3)
8. แบบประเมินรับรองสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดย
ใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียน
มัธยมศึกษา (ระยะที่ 4)
335
หัวข6อวิทยานิพนธ) สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอน
โดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
Virtual Studio Learning Environment based on STEAM Education
concept and Socio-scientific issues to Enhance Scientific Creativity
of Secondary School Students
อาจารย)ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ) ศาสตราจารย7 ดร.จินตวีร7 คลBายสังข7
รองศาสตราจารย7 ดร.ประกอบ กรณีกิจ
ผู6วิจัย นางสาวกุลชญา พิบูลย7
นิสิตระดับดุษฎีบัณฑิต ภาควิชาเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา
คณะครุศาสตร7 จุฬาลงกรณ7มหาวิทยาลัย
คำชี้แจง แบบสอบถามชุดนี้แบHงออกเปPน 3 ตอน ประกอบดBวย (1) ขBอมูลเบื้องตBนของผูBตอบแบบสอบถาม (2)
การศึกษาการยอมรับการใชBงานเทคโนโลยีในการเรียนการสอน และ (3) การศึกษาสภาพความตBองการของการ
พัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา (Need analysis)
ตอนที่ 1 ข6อมูลเบื้องต6นของผู6ตอบแบบสอบถาม
คำชี้แจง โปรดทำเครื่องหมาย ✓ ลงในชHอง ☐ หนBาขBอความและกรอกขBอมูลที่ตรงกับความเปPนจริงของนักเรียน
1. เพศ ☐ (1) ชาย ☐ (2) หญิง
2. ระดับชั้น ☐ (1) มัธยมศึกษาปmที่ 4 ☐ (2) มัธยมศึกษาปmที่ 5 ☐ (3) มัธยมศึกษาปmที่ 6
3. โรงเรียน …………………………….
4. แผนการเรียน ☐ (1) กลุHมแผนการเรียนวิทยาศาสตร7และเทคโนโลยี (ขBามไปตอบขBอ 5.1)
☐ (2) กลุHมแผนการเรียนวิทยาศาสตร7สุขภาพ (ขBามไปตอบขBอ 5.1)
☐ (3) ศิลปµ-คำนวณ (ขBามไปตอบขBอ 5.2)
☐ (4) ศิลปµ-ภาษา (ขBามไปตอบขBอ 5.2)
☐ (5) ไทย-สังคม (ขBามไปตอบขBอ 5.2)
☐ (6) อื่น ๆ (ขBามไปตอบขBอ 5.2)
336
19. เครื ่ อ งมื อ อะไรบB า งตH อ ไปนี ้ ท ี ่ ช H ว ยสนั บ สนุ น การทำกิ จ กรรมและความคิ ด สรB า งสรรค7 ท างวิ ท ยาศาสตร7
(ความสามารถในการแสดงความคิดที่หลากหลาย และแปลกใหมHโดยใชBความรูBและกระบวนการทางวิทยาศาสตร7
เพื่อแกBปœญหาหรือสรBางสิ่งใหมHที่มีประโยชน7) (ตอบไดBมากกวHา 1 ขBอ)
☐ (1) เครื่องมือสำหรับคBนหา เชHน Google, Yahoo เปPนตBน
☐ (2) เครื่องมือระดมสมอง เชHน Mentimeter หรือ Mind map, Padlet ในการแลกเปลี่ยน
ความคิดเห็นกับผูBอื่น
☐ (3) สื่อสังคม เชHน Facebook, Line, Twitter และ Instagram
☐ (4) เว็บไซต7
☐ (5) อื่น ๆ โปรดระบุ.........................
20. เครื่องมืออะไรบBางตHอไปนี้มีความเหมาะสมที่จะนำมาใชBในพื้นที่แสดงผลงาน/การทำกิจกรรม (ตอบไดBมากกวHา
1 ขBอ)
☐ (1) เครื่องมือในการสรBางสรรค7ผลงาน เชHน Canva, Video maker, 3D, VR, AR
☐ (2) เครื่องมือในการนำเสนอผลงาน เชHน สื่อสังคม, Pinterest
☐ (3) การประชุ ม ออนไลน7 (Video conference) เชH น Google Meet, Microsoft Teams,
Zoom
☐ (4) อื่น ๆ โปรดระบุ.........................
21. เครื่องมืออะไรบBางตHอไปนี้มีความเหมาะสมในการแสดงความคิดเห็นทั้งจากเพื่อนในชั้นเรียนและผูBสอน เพื่อ
นำไปปรับปรุงผลงานของตนเอง (ตอบไดBมากกวHา 1 ขBอ)
☐ (1) ชHองทางการสื่อสารสHวนบุคคลระหวHางผูBเรียนกับผูBเรียน และผูBเรียนกับผูBสอน เชHน Chat
☐ (2) การแลกเปลี่ยนหรือแสดงความคิดเห็นระหวHางเพื่อนในชั้นเรียน และกับครูผูBสอน เชHน
การใชBกระดานสนทนา (Discussion board) หรือการ comment สาธารณะ
☐ (3) การกดถูกใจ (Like) หรือแชร7ผลงาน (Share)
☐ (4) อื่น ๆ โปรดระบุ.........................
22.
นักเรียนคิดวHาการจัดกิจกรรมการเรียนรูBแบบใดที่สนับสนุนการ ระดับความคิดเห็น
คิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 5 4 3 2 1
ความยืดหยุHนในดBานเวลาและสถานที่ในการเรียนรูB
339
นักเรียนคิดวHาการจัดกิจกรรมการเรียนรูBแบบใดที่สนับสนุนการ ระดับความคิดเห็น
คิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 5 4 3 2 1
ผูBเรียนสามารถเลือกทำกิจกรรมในหัวขBอที่ตนเองสนใจ
การทำงานรHวมกับผูBอื่น
การมีสHวนรHวมในการทำกิจกรรมและลงมือปฏิบัติ
การไดBรับผลป¬อนกลับระหวHางทำกิจกรรม
อื่น ๆ โปรดระบุ.........................
ตอนที่ 2 การศึกษาการยอมรับการใช6งานเทคโนโลยีในการเรียนการสอน
คำชี้แจง โปรดทำเครื่องหมายลงในชHองวHางที่ตรงกับความคิดเห็นของทHานมากที่สุด โดย
1 หมายถึง มีระดับความคิดเห็นอยูใH นระดับไมHเห็นดBวยอยHางยิ่ง
2 หมายถึง มีระดับความคิดเห็นอยูใH นระดับไมHเห็นดBวย
3 หมายถึง มีระดับความคิดเห็นอยูใH นระดับปานกลาง
4 หมายถึง มีระดับความคิดเห็นอยูใH นระดับเห็นดBวย
5 หมายถึง มีระดับความคิดเห็นอยูใH นระดับเห็นดBวยอยHางยิ่ง
ระดับความคิดเห็น
เกณฑ)การประเมิน
5 4 3 2 1
Perceived Usefulness (PU)
1. การเรียนออนไลน7สามารถพัฒนาการเรียนของฉัน
2. การเรียนออนไลน7จะชHวยเพิ่มประสิทธิภาพในการทำงานของฉัน
3. การเรียนออนไลน7จะสHงเสริมประสิทธิภาพในการเรียนของฉัน
4. ฉันสามารถบูรณาการเทคโนโลยีและสารสนเทศมาใชBในการเรียน
และการทำงาน
5. การเรียนออนไลน7เหมาะสมกับผูBเรียนที่มีรูปแบบการเรียนที่
แตกตHางกัน
Perceived ease of use (PEU)
1. ฉันสามารถเรียนรูBวิธีการใชBงานการเรียนออนไลน7ไดBอยHางเขBาใจ
2. การใชBออนไลน7ในการจัดการเรียนรูB เปPนเรื่องที่งHายสำหรับฉัน
340
ระดับความคิดเห็น
เกณฑ)การประเมิน
5 4 3 2 1
3. ฉันพบวHาออนไลน7นั้นงHายตHอการใชBงาน
Attitude Towards Use (ATU)
1. การเรียนออนไลน7ชHวยใหBการเรียนมีความนHาสนใจมากขึ้น
2. การเรียนแบบออนไลน7มีความสนุกสนาน
3. ฉันชอบการเรียนแบบออนไลน7
4. ฉันมีความรอคอยการจัดการเรียนการสอนแบบออนไลน7มาใชBใน
รายวิชาตHาง ๆ
5. ฉันสามารถเขBาถึงบทเรียนไดBทุกที่ ทุกเวลา
Technology Complexity (TC)
1. ฉันใชBเวลาอยHางมากในการเรียนออนไลน7
2. การเรียนออนไลน7มีความเขBาใจยาก
3. ฉันใชBเวลาในการเรียนรูBวิธีการใชBการเรียนออนไลน7อยHางมากหาก
ไมHใชBความพยายาม
4. การเรียนออนไลน7เปPนกิจกรรมที่มีความซับซBอน
5. ความยุHงยากในการใชBเทคโนโลยี กHอใหBเกิดอุปสรรคในการเรียน
Social relationships
1. ฉันมีการปฏิสัมพันธ7แบบ face-to-face ลดลง
2. การสื่อสารทางออนไลน7ชHวยลดความประหมHาในการพูดคุยกับ
ผูBอื่น
3. การสื่อสารออนไลน7ชHวยกระชับความสัมพันธ7ทางสังคมไดB
4. ความคิดเห็นของเพื่อนมีความสำคัญตHอฉัน
341
ตอนที่ 4 การศึกษาองค)ประกอบเชิงยืนยันสำหรับการพัฒนาความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
คำชี้แจง โปรดทำเครื่องหมายลงในชHองวHางที่ตรงกับความคิดเห็นของทHานมากที่สุด โดย
1 หมายถึง มีระดับความคิดเห็นอยูHในระดับไมHเห็นดBวยอยHางยิ่ง
2 หมายถึง มีระดับความคิดเห็นอยูHในระดับไมHเห็นดBวย
3 หมายถึง มีระดับความคิดเห็นอยูHในระดับคHอนขBางไมHเห็นดBวย
4 หมายถึง มีระดับความคิดเห็นอยูHในระดับไมHแนHใจ
5 หมายถึง มีระดับความคิดเห็นอยูHในระดับคHอนขBางเห็นดBวย
6 หมายถึง มีระดับความคิดเห็นอยูHในระดับเห็นดBวย
7 หมายถึง มีระดับความคิดเห็นอยูHในระดับเห็นดBวยอยHางยิ่ง
344
3 คAอนข6างไมAเห็นด6วย
1 ไมAเห็นด6วยอยAางยิ่ง
5 คAอนข6างเห็นด6วย
7 เห็นด6วยอยAางยิ่ง
2 ไมAเห็นด6วย
6 เห็นด6วย
4 ไมAแนAใจ
เกณฑ)การประเมิน
3 คAอนข6างไมAเห็นด6วย
1 ไมAเห็นด6วยอยAางยิ่ง
5 คAอนข6างเห็นด6วย
7 เห็นด6วยอยAางยิ่ง
2 ไมAเห็นด6วย
6 เห็นด6วย
4 ไมAแนAใจ
เกณฑ)การประเมิน
9. ในการทดลองหรือการศึกษาขBอมูลทางวิทยาศาสตร7
ฉันมีวิธีการตรวจสอบขBอมูลเพื่อลดความผิดพลาดโดย
ใชBวิธีที่หลากหลาย
10. ในการสรBางความรูBทางวิทยาศาสตร7 ฉันสามารถใชB
กระบวนการสืบเสาะหาความรูBไดBหลากหลายวิธี
11. ฉันสามารถกำหนดตัวแปรที่สนใจศึกษาไดBจำนวน
มาก
12. ฉั นสามารถกำหนดสมมติ ฐานในเรื ่ องที ่ ตB องการ
ศึกษาไดBหลากหลาย
13. ฉั น สามารถกำหนดขอบเขตของตั ว แปรตามที่
ตBองการศึกษาไดBหลากหลาย
14. ฉันสามารถออกแบบการทดลองหรือวิธีการศึกษา
ไดBหลากหลาย
การคิดยืดหยุAน (Flexibility)
15. ฉันสามารถนำความรูBทางวิทยาศาสตร7มาใชBในการ
จัดกลุHมปœญหาทางสังคมและเทคโนโลยีไดB
16. ฉันสามารถจัดกลุHมของความคิด โดยใชBเกณฑ7ที่
เหมาะสม
17. ฉันสามารถนำความรูBทางวิทยาศาสตร7มาจัดกลุHม
ความคิดเพื่อหาแนวทางในการแกBปœญหา
18. ฉั น สามารถกำหนดตั ว แปรตB น ใหB ส อดคลB อ งกั บ
สมมติฐานและคำถามทางวิทยาศาสตร7
19. ฉั น สามารถกำหนดตั ว แปรตามใหB ส อดคลB อ งกั บ
สมมติฐานและคำถามทางวิทยาศาสตร7
346
3 คAอนข6างไมAเห็นด6วย
1 ไมAเห็นด6วยอยAางยิ่ง
5 คAอนข6างเห็นด6วย
7 เห็นด6วยอยAางยิ่ง
2 ไมAเห็นด6วย
6 เห็นด6วย
4 ไมAแนAใจ
เกณฑ)การประเมิน
20. ฉันสามารถกำหนดตัวแปรควบคุมใหBสอดคลBองกับ
สมมติฐานและคำถามทางวิทยาศาสตร7
21. ฉันสามารถจัดกลุHมตัวแปรที่สนใจศึกษาไดB
22. ฉั น สามารถกำหนดสมมติ ฐ านใหB ส อดคลB อ งกั บ
ปœญหาและวัตถุประสงค7ที่ตBองการศึกษา
23. ฉันสามารถกำหนดเกณฑ7ที่ใชBในการศึกษาขอบเขต
ของตัวแปรตามไดB
การคิดริเริ่ม (Originality)
24. ความคิดที่ฉันสรBางมีความแปลกใหมH ไมHซ้ำใคร
25. ฉั น สามารถสรB า งความคิ ด ในการแกB ป œ ญ หาที่
แตกตHางจากคำตอบทั่วไปของเพื่อนนักเรียน
26. ฉั น สามารถออกแบบการนำเสนอที ่ แ ปลกใหมH
นHาสนใจ
27. ฉันสามารถกำหนดตัวแปรตBนที่สนใจศึกษาไดBแปลก
ใหมH ไมHซ้ำใคร
28. ฉันสามารถกำหนดสมมติฐานสนใจศึกษาไดBแปลก
ใหมH ไมHซ้ำใคร
29. ฉั น สามารถกำหนดขอบเขตของตั ว แปรตามที่
ตBองการศึกษาไดBแปลกใหมH ไมHซ้ำใคร
30. ฉันสามารถออกแบบการทดลองหรือวิธีการศึกษาที่
แปลกใหมH ไมHซ้ำใคร
การคิดแบบ เอกนัย
การวิเคราะห)และสังเคราะห) (Analyze and synthesis)
31. ฉันสามารถนำความรูBทางวิทยาศาสตร7มาใชBในการ
แกBปœญหาหรือเปPนแนวทางในการปฏิบัติ
347
3 คAอนข6างไมAเห็นด6วย
1 ไมAเห็นด6วยอยAางยิ่ง
5 คAอนข6างเห็นด6วย
7 เห็นด6วยอยAางยิ่ง
2 ไมAเห็นด6วย
6 เห็นด6วย
4 ไมAแนAใจ
เกณฑ)การประเมิน
3 คAอนข6างไมAเห็นด6วย
1 ไมAเห็นด6วยอยAางยิ่ง
5 คAอนข6างเห็นด6วย
7 เห็นด6วยอยAางยิ่ง
2 ไมAเห็นด6วย
6 เห็นด6วย
4 ไมAแนAใจ
เกณฑ)การประเมิน
3 คAอนข6างไมAเห็นด6วย
1 ไมAเห็นด6วยอยAางยิ่ง
5 คAอนข6างเห็นด6วย
7 เห็นด6วยอยAางยิ่ง
2 ไมAเห็นด6วย
6 เห็นด6วย
4 ไมAแนAใจ
เกณฑ)การประเมิน
53. ฉันสามารถเลือกใชBขBอมูลที่เหมาะสมในการนำไปใชB
ในการแกBปœญหา
54. ฉันสามารถเลือกวิธีการในการปœญหาที่เหมาะสม
55. ฉันสามารถเลือกขBอมูลที่นำมาใชBไดBอยHางเหมาะสม
56. ฉันสามารถเลือกขBอมูลเพื่อนำมาใชBในการศึกษา
รวมถึงความสัมพันธ7ของขBอมูลไดBอยHางเหมาะสม
57. ฉันพึงพอใจในผลที่เกิดขึ้นจากการเลือกวิธีการใน
การแกBปœญหา
58. ฉันสามารถใหBคำแนะนำหรือขBอเสนอแนะที่ไดBจาก
การศึกษา
59. ฉั น สามารถเลื อ กรู ป แบบการนำเสนอที ่ สื่ อ
ความหมายไดBอยHางเหมาะสม
60. ฉันสามารถเลือกวิธีในการเก็บขBอมูลที่เหมาะสม
เพื่อตอบปœญหาทางวิทยาศาสตร7
61. ในการตรวจสอบความนHาเชื่อถือของขBอมูล ฉันมี
การพิจารณาถึงหลักฐานเชิงประจักษ7และขBอมูลที่ใชBใน
การสนับสนุนทางวิทยาศาสตร7
62. ฉันสามารถคาดคะเนหรือคาดการณ7สิ่งที่จะเกิดขึ้น
กHอนดำเนินการศึกษาไดB
63. ฉันสามารถเลือกวิธีที่เหมาะสมที่สุดในการนำไปใชB
ในการศึกษาหรือแกBปœญหาที่กำหนด
64. ฉันสามารถปรับปรุง แกBไขวิธีการในการศึกษา เมื่อ
เกิดปœญหาไดBอยHางเหมาะสม
65. ฉันสามารถดำเนินการตามแผนหรือวิธีที่กำหนด
350
3 คAอนข6างไมAเห็นด6วย
1 ไมAเห็นด6วยอยAางยิ่ง
5 คAอนข6างเห็นด6วย
7 เห็นด6วยอยAางยิ่ง
2 ไมAเห็นด6วย
6 เห็นด6วย
4 ไมAแนAใจ
เกณฑ)การประเมิน
66. ฉันพิจารณาถึงความสำคัญของจริยธรรมและความ
ซื่อตรงในการรายงานผลการศึกษา
67. ฉันสามารถสรุปผลการศึกษาไดBอยHางครบถBวนและ
เที่ยงตรง
68. ฉันสามารถนำเสนอผลการศึกษา โดยใชBรูปแบบ
การนำเสนอที่เหมาะสม เพื่อใหBผูBอื่นเขBาใจ
351
แบบสัมภาษณ)เพื่อพัฒนาสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการ
สอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของ
นักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย (สำหรับผู6สอน)
หัวข6องานวิจัย สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทาง
สังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียน
มัธยมศึกษาตอนปลาย
Virtual Studio Learning Environment based on STEAM Education Concept
Integrated with Socio-scientific Issues to Enhance Scientific Creativity of Secondary
School Students
วัตถุประสงค) แบบสัมภาษณ7เพื่อพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับ
การสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ
นั ก เรี ย นมั ธ ยมศึ ก ษาตอนปลายนี ้ มี ว ั ต ถุ ป ระสงค7 เ พื ่ อ ศึ ก ษาความคิ ด เห็ น ของผู B ส อนเกี ่ ย วกั บ การออกแบบ
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBและขั้นตอนในการจัดกิจกรรมการเรียนรูBที่สHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
ในการนำไปพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็น
ทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
ตอนปลาย
คำจำกัดความที่ใช6ในงานวิจัย
สภาพแวดล6อมการเรียนรู6แบบสตูดิโอเสมือน หมายถึง สภาพแวดลBอมการเรียนรูBที่เนBนการเรียนผHานการ
สะทBอนคิด การไดBรับผลป¬อนกลับระหวHางทำกิจกรรมโดยการนำเสนอผลงานของผูBเรียน การเยี่ยมชมและศึกษา
ผลงานของผูBเรียน เปPนการเป«ดโอกาสใหBผูBเรียนกลBาที่จะลองผิดลองถูก เพื่อพัฒนาผลงานของตนเองอยูHสม่ำเสมอ
ซึ่งประกอบดBวย (1) พื้นที่ในการเรียนรูBหรือทำกิจกรรมสHวนบุคคลของผูBเรียน เปPนพื้นที่ที่ใหBผูBเรียนไดBมีการเรียนรูB
เนื้อหาผHานโมดูล (Module) ในแตHละหนHวยการเรียนรูB รวมถึงทำกิจกรรมและกำหนดปœญหาในประเด็นที่ผูBเรียน
สนใจภายใตBเนื้อหาหรือสถานการณ7ที่ครูผูBสอนกำหนด มีพื้นที่ในการเก็บขBอมูลสารสนเทศ (Pin board) ของผูBเรียน
(2) พื้นที่ในการทำกิจกรรมกลุHม การแลกเปลี่ยนความคิดเห็นรHวมกันระหวHางผูBเรียนกับผูBเรียน และผูBเรียนกับผูBสอน
ซึ่งมีเครื่องมือในการทำงานรHวมกัน ชHองทางในการแสดงความคิดเห็น และการทำกิจกรรมบนจักรวาลนฤมิต
(Metaverse) (3) การจัดกิจกรรมเนBนการเรียนรูBในสถานการณ7จริงหรือที่เกี่ยวขBองกับชีวิตประจำวันของผูBเรียน
โดยผูBเรียนสามารถเลือกหัวขBอที่ผูBเรียนสนใจในการทำกิจกรรม (4) พื้นที่ในการการแสดงผลงาน และ (5) การ
352
เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย ประกอบดBวยขBอคำถาม
ทั้งหมด 4 ขBอ โดยมีรายละเอียดดังนี้
ชื่อผูBสอน . .
ตำแหนHง . . สถานที่ทำงาน . .
1. ทHานคิดวHาสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือน สามารถสHงเสริมความคิดสร6างสรรค)วิทยาศาสตร)
ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลายไดBอยHางไร
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
2. ทHานคิดวHาในการออกแบบสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือน ที่สHงเสริมความคิดสร6างสรรค)
วิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย ควรมีลักษณะอยHางไร
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
3. การจัดการเรียนรูBตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับ
วิทยาศาสตร) สามารถสHงเสริมความคิดสร6างสรรค)วิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลายไดBอยHางไร
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
4. ทHานคิดวHากระบวนการในจัดการเรียนรูBตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทาง
สังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร) ที่สHงเสริมความคิดสร6างสรรค)วิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย
ควรมีลักษณะอยHางไร
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
354
หัวข6อวิทยานิพนธ) สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอน
โดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
Virtual Studio Learning Environment based on STEAM Education
concept and Socio-scientific issues to Enhance Scientific Creativity
of Secondary School Students
อาจารย)ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ) ศาสตราจารย7 ดร.จินตวีร7 คลBายสังข7
รองศาสตราจารย7 ดร.ประกอบ กรณีกิจ
ผู6วิจัย นางสาวกุลชญา พิบูลย7
นิสิตระดับดุษฎีบัณฑิต ภาควิชาเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา
คณะครุศาสตร7 จุฬาลงกรณ7มหาวิทยาลัย
ชื่อผู6เชี่ยวชาญ …………………………………………………………………………………………………………………………
ตำแหนAง …………………………………………………………………………………………………………………………
สถานที่ทำงาน …………………………………………………………………………………………………………………………
355
ระดับการรับรอง
หัวข6อการประเมิน
5 4 3 2 1
1. วัตถุประสงค7ของตBนแบบฯ
2. หลักการและแนวคิดในการพัฒนาตBนแบบฯ
3. องค7ประกอบของตBนแบบ
4. ขั้นตอนในการจัดกิจกรรมการเรียนรูB
4.1 การเตรียมความพรBอมกHอนเขBาเรียน
4.2 ลำดับการทำกิจกรรมของผูBเรียนในสภาพแวดลBอมการ
เรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน
4.3 การประเมินผล
5. เครื่องมือที่ใชBในการจัดการเรียนรูB
5.1 การนำ STEAM Tools มาใชBในการเรียนรูB
5.2 การนำเทคโนโลยีเสมือน เชHน จักรวาลนฤมิต (Metaverse)
มาใชBในการเรียนรูB
5.3 เว็บแอพลิเคชัน
ข6อเสนอแนะเพิ่มเติม
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
แบบประเมินตนเองของผู6เรียนด6านความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
หัวข6อวิทยานิพนธ) สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอน
โดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
Virtual Studio Learning Environment based on STEAM Education
concept and Socio-scientific issues to Enhance Scientific Creativity
of Secondary School Students
อาจารย)ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ) ศาสตราจารย7 ดร.จินตวีร7 คลBายสังข7
รองศาสตราจารย7 ดร.ประกอบ กรณีกิจ
ผู6วิจัย นางสาวกุลชญา พิบูลย7
นิสิตระดับดุษฎีบัณฑิต ภาควิชาเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา
คณะครุศาสตร7 จุฬาลงกรณ7มหาวิทยาลัย
ตอนที่ 1 ข6อมูลเบื้องต6นของผู6ตอบแบบสอบถาม
คำชี้แจง โปรดทำเครื่องหมาย ✓ ลงในชHอง ☐ หนBาขBอความและกรอกขBอมูลที่ตรงกับความเปPนจริงของนักเรียน
1. เพศ ☐ (1) ชาย ☐ (2) หญิง
2. ระดับชั้น ☐ (1) มัธยมศึกษาปmที่ 4 ☐ (2) มัธยมศึกษาปmที่ 5 ☐ (3) มัธยมศึกษาปmที่ 6
3. ผลการเรียนเฉลี่ย (GPAX) ในรายวิชาวิทยาศาสตร7
☐ (1) ต่ำกวHา 1.00 ☐ (2) 1.00 – 2.00 ☐ (3) 2.01 – 3.00
☐ (4) 3.01 – 3.50 ☐ (5) 3.51 – 4.00
4. อายุ …………………………….
ตอนที่ 2 การประเมินตนเองด6านความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
คำชี้แจง โปรดทำเครื่องหมาย ✓ ลงในชHองระดับความคิดเห็น โดยแตHละระดับมีความหมายดังนี้
5 หมายถึง มีความสามารถในการปฏิบัติมากที่สุด
4 หมายถึง มีความสามารถในการปฏิบัติมาก
3 หมายถึง มีความสามารถในการปฏิบัติปานกลาง
2 หมายถึง มีความสามารถในการปฏิบัตินBอย
1 หมายถึง มีความสามารถในการปฏิบัตินBอยที่สุด
357
ระดับความสามารถ
รายการ
5 4 3 2 1
ความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร) (Scientific creativity) (Hu and Adey, 2002; Cropley, 2006;
Aktamis et al., 2008; Ayas and Sak, 2014; Yang et al., 2016; Yang et al., 2019; Lubart, Barbot
and Besancon, 2019)
การคิดแบบ อเนกนัย
การคิดคลAอง (Fluency)
1. ฉันสามารถสรBางความคิดจำนวนมาก (เชHน การกำหนดปœญหา
คำถาม สมมติฐาน คำตอบ หรือตัวแปรที่ศึกษา) จากโจทย7หรือ
สถานการณ7เชิงวิทยาศาสตร7ที่กำหนด
2. ฉันสามารถนำความรูBทางวิทยาศาสตร7มาสรBางความคิด (เชHน
สมมติฐาน คำอธิบาย เปPนตBน) ที่หลากหลายจำนวนมาก
3. ฉันสามารถนำแนวคิดหลัก (concept) ที่เกี่ยวกับวิทยาศาสตร7
สิ่งแวดลBอมมาใชBในการสรBางคำตอบที่หลากหลาย
4. ฉันสามารถนำแนวคิดหลัก (concept) เกี่ยวกับวิทยาศาสตร7
สุขภาพมาใชBในการสรBางคำตอบที่อยHางหลากหลาย
5. ฉันสามารถนำแนวคิดหลัก (concept) ที่เกี่ยวกับวิทยาศาสตร7
กายภาพมาใชBในการสรBางคำตอบที่หลากหลาย
6. ฉันสามารถนำความรูBทางวิทยาศาสตร7มาใชBในการระบุถึงปœญหา
ทางสังคมและเทคโนโลยีไดBหลากหลาย
7. ฉันสามารถสรBางแนวทางหรือวิธีที่หลากหลายในการแกBปœญหา
8. ฉันมีวิธีการในการหาคำตอบ เกี่ยวกับสิ่งที่ตBองการศึกษาอยHาง
หลากหลาย
9. ในการทดลองหรือการศึกษาขBอมูลทางวิทยาศาสตร7 ฉันคิดวิธีการ
ตรวจสอบขBอมูลเพื่อลดความผิดพลาดโดยใชBวิธีที่หลากหลาย
10. ในการสรBางความรูBทางวิทยาศาสตร7 ฉันสามารถออกแบบ
กระบวนการสืบเสาะหาความรูBไดBหลากหลายวิธี
11. ฉันสามารถกำหนดตัวแปรที่สนใจศึกษาไดBจำนวนมาก
12. ฉันสามารถกำหนดสมมติฐานในเรื่องที่ตBองการศึกษาไดB
หลากหลาย
358
ระดับความสามารถ
รายการ
5 4 3 2 1
13. ฉันสามารถกำหนดขอบเขตของตัวแปรตามที่ตBองการศึกษาไดB
หลากหลาย
14. ฉันสามารถออกแบบการทดลองหรือวิธีการศึกษาไดBหลากหลาย
การคิดยืดหยุAน (Flexibility)
15. ฉันสามารถนำความรูBทางวิทยาศาสตร7มาใชBในการจัดกลุHมปœญหา
ทางสังคมและเทคโนโลยีไดB
16. ฉันสามารถจัดกลุHมของความคิด โดยใชBเกณฑ7ที่เหมาะสม
17. ฉันสามารถนำความรูBทางวิทยาศาสตร7มาจัดกลุHมความคิดเพื่อหา
แนวทางในการแกBปœญหา
18. ฉันสามารถกำหนดตัวแปรตBนใหBสอดคลBองกับสมมติฐานและ
การตั้งคำถามทางวิทยาศาสตร7
19. ฉันสามารถกำหนดตัวแปรตามใหBสอดคลBองกับสมมติฐานและ
การตั้งคำถามทางวิทยาศาสตร7
20. ฉันสามารถกำหนดตัวแปรควบคุมใหBสอดคลBองกับสมมติฐาน
และการตั้งคำถามทางวิทยาศาสตร7
21. ฉันสามารถจัดกลุHมตัวแปรที่สนใจศึกษาจากสถานการณ7ที่
กำหนดไดB
22. ฉันสามารถกำหนดสมมติฐานใหBสอดคลBองกับปœญหาและ
วัตถุประสงค7ที่ตBองการศึกษา
23. ฉันสามารถกำหนดเกณฑ7ที่ใชBในการศึกษาขอบเขตของตัวแปร
ตามไดBอยHางหลากหลาย (เหมาะสม)
การคิดริเริ่ม (Originality)
24. ฉันสามารถสรBางความคิดที่มีความแปลกใหมH ไมHซ้ำใคร
25. ฉันสามารถสรBางความคิดในการแกBปœญหาที่แตกตHางจากคำตอบ
ทั่วไปของเพื่อนนักเรียน
26. ฉันสามารถออกแบบการนำเสนอที่แปลกใหมH นHาสนใจ
27. ฉันสามารถกำหนดตัวแปรตBนที่สนใจศึกษาไดBแปลกใหมH ไมHซ้ำ
ใคร
359
ระดับความสามารถ
รายการ
5 4 3 2 1
28. ฉันสามารถกำหนดสมมติฐานที่สนใจศึกษาไดBแปลกใหมH ไมHซ้ำ
ใคร
29. ฉันสามารถกำหนดขอบเขตของตัวแปรตามที่ตBองการศึกษาไดB
แปลกใหมH ไมHซ้ำใคร
30. ฉันสามารถออกแบบการทดลองหรือวิธีการศึกษาที่แปลกใหมH
ไมHซ้ำใคร
การคิดแบบ เอกนัย
การวิเคราะห)และสังเคราะห) (Analyze and synthesis)
31. ฉันสามารถนำความรูBทางวิทยาศาสตร7มาใชBในการแกBปœญหาหรือ
เปPนแนวทางในการปฏิบัติ
32. ฉันสามารถสังเคราะห7แนวคิดหลัก (concept) ทางวิทยาศาสตร7
ในเรื่องที่เกี่ยวกับสิ่งแวดลBอมไดB
33. ฉันสามารถสังเคราะห7แนวคิดหลัก (concept) ทางวิทยาศาสตร7
ในเรื่องที่เกี่ยวกับสุขภาพไดB
34. ฉันสามารถสังเคราะห7แนวคิดหลัก (concept) ทางวิทยาศาสตร7
ในเรื่องที่เกี่ยวกับเทคโนโลยีไดB
35. ฉันสามารถสังเคราะห7แนวคิดหลัก (concept) ทางวิทยาศาสตร7
ในเรื่องที่เกี่ยวกับโลกไดB
36. ฉันสามารถปรับประยุกต7ใชBความคิดทางวิทยาศาสตร7ใน
สถานการณ7หรือเหตุการณ7ที่ไมHคุBนเคย
37. ฉันสามารถนำความรูBทางวิทยาศาสตร7มาอธิบายเหตุการณ7ที่
เกิดขึ้นในชีวิตประจำวันไดB
38. ฉันสามารถวิเคราะห7ลักษณะของตัวแปรที่ใชBในการศึกษาไดB
39. ฉันสามารถนำผลที่ไดBไปพัฒนาวิธีการในการแกBปœญหาที่
เหมาะสมมากยิ่งขึ้น
40. ฉันสามารถวิเคราะห7และออกแบบการทดลองที่เหมาะสมเพื่อ
ตอบปœญหาทางวิทยาศาสตร7
360
ระดับความสามารถ
รายการ
5 4 3 2 1
41. ฉันสามารถกำหนดสมมติฐานโดยใชBความรูB แนวคิด/ทฤษฎี การ
สังเกต หรือประสบการณ7การเดิมไดBอยHางเหมาะสม
42. ฉันสามารถกำหนดนิยามเชิงปฏิบัติการของตัวแปรตาม (สิ่งที่จะ
ศึกษา) ไดB
43. การกำหนดความหมายของตัวแปร หรือการสื่อความหมายของ
ตัวแปร มีความสอดคลBองกับสิ่งที่ฉันตBองการศึกษา
44. ฉันสามารถออกแบบการทดลองหรือออกแบบวิธีในการศึกษาไดB
สอดคลBองกับปœญหาการทดลองที่ตBองการศึกษา
45. ฉันสามารถบรรยายหรือบอกลักษณะของขBอมูลที่นำมาใชBใน
การศึกษา รวมถึงขBอมูลที่ไดBจากการศึกษาไดBถูกตBอง เหมาะสม
46. ฉันสามารถอภิปรายขBอมูลที่ไดBจากการศึกษาไดBอยHางเหมาะสม
47. ฉันสามารถสังเคราะห7หรือบูรณาการแนวคิดและวิธีการที่
เหมาะสมในการแกBปœญหา
48. ฉันสามารถเลือกใชBเทคโนโลยีที่เหมาะสมในการออกแบบผลงาน
49. ฉันสามารถเลือกใชBเทคโนโลยีที่เหมาะสมในการหาวิธีการ
แกBปœญหาไดB
50. ฉันสามารถใชBเทคโนโลยีในการทำงานรHวมกับผูBอื่น
51. ฉันรวบรวมขBอมูลจากแหลHงสารสนเทศที่หลากหลาย เพื่อใชBเปPน
ขBอมูลในการแกBปœญหาหรือพัฒนาผลงาน
การประเมินและเลือกวิธี (Evaluation and Selection)
52. ในการทดลองหรือการศึกษาขBอมูลทางวิทยาศาสตร7ฉันมีการ
ตรวจสอบขBอมูลซ้ำเพื่อลดความผิดพลาด
53. ฉันสามารถเลือกใชBขBอมูลที่เหมาะสมในการนำไปใชBในการ
แกBปœญหา
54. ฉันสามารถเลือกวิธีการในการแกBปœญหาที่เหมาะสม
55. ฉันสามารถเลือกขBอมูลที่นำมาใชBแกBปœญหาไดBอยHางเหมาะสม
56. ฉันสามารถเลือกขBอมูลเพื่อนำมาใชBในการศึกษา รวมถึงหา
ความสัมพันธ7ของขBอมูลไดBอยHางเหมาะสม
361
ระดับความสามารถ
รายการ
5 4 3 2 1
57. ฉันพึงพอใจในผลที่เกิดขึ้นจากการเลือกวิธีการในการแกBปœญหา
58. ฉันสามารถใหBคำแนะนำหรือขBอเสนอแนะที่ไดBจากการศึกษา
59. ฉันสามารถเลือกรูปแบบการนำเสนอที่สื่อความหมายไดBอยHาง
เหมาะสม
60. ฉันสามารถเลือกวิธีในการเก็บขBอมูลที่เหมาะสมเพื่อตอบปœญหา
ทางวิทยาศาสตร7
61. ในการตรวจสอบความนHาเชื่อถือของขBอมูล ฉันมีการพิจารณาถึง
หลักฐานเชิงประจักษ7และขBอมูลที่ใชBในการสนับสนุนทาง
วิทยาศาสตร7
62. ฉันสามารถคาดคะเนหรือคาดการณ7สิ่งที่จะเกิดขึ้นกHอนดำเนิน
การศึกษาไดB
63. ฉันสามารถเลือกวิธีที่เหมาะสมที่สุดในการนำไปใชBในการศึกษา
หรือแกBปœญหาที่กำหนด
64. ฉันสามารถปรับปรุง แกBไขวิธีการในการศึกษา เมื่อเกิดปœญหาไดB
อยHางเหมาะสม
65. ฉันสามารถดำเนินการตามแผนหรือวิธีที่กำหนด
66. ฉันพิจารณาถึงความสำคัญของจริยธรรมและความซื่อตรงในการ
รายงานผลการศึกษา
67. ฉันสามารถสรุปผลการศึกษาไดBอยHางครบถBวนและเที่ยงตรง
68. ฉันสามารถนำเสนอผลการศึกษา โดยใชBรูปแบบการนำเสนอที่
เหมาะสม เพื่อใหBผูBอื่นเขBาใจ
362
แบบประเมินกระบวนการทำงานของผู6เรียนด6านความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
โดยใช6เกณฑ)ประเมินรูบริคส)
หัวข6อวิทยานิพนธ) สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอน
โดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
Virtual Studio Learning Environment based on STEAM Education
concept and Socio-scientific issues to Enhance Scientific Creativity
of Secondary School Students
อาจารย)ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ) ศาสตราจารย7 ดร.จินตวีร7 คลBายสังข7
รองศาสตราจารย7 ดร.ประกอบ กรณีกิจ
ผู6วิจัย นางสาวกุลชญา พิบูลย7
นิสิตระดับดุษฎีบัณฑิต ภาควิชาเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา
คณะครุศาสตร7 จุฬาลงกรณ7มหาวิทยาลัย
คำชี้แจง แบบประเมินกระบวนการทำงานของผูBเรียนดBานความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
โดยใชBเกณฑ7ประเมินรูบริคส7 มีเกณฑ7การแปลผลคะแนน ดังนี้
คHาเฉลี่ยระหวHาง 4.00 – 3.51 หมายถึง อยูHในระดับดีมาก
คHาเฉลี่ยระหวHาง 3.50 – 2.51 หมายถึง อยูHในระดับดี
คHาเฉลี่ยระหวHาง 2.50 – 1.51 หมายถึง อยูHในระดับพอใชB
คHาเฉลี่ยระหวHาง 1.50 – 1.00 หมายถึง อยูHในระดับควรปรับปรุง
363
แบบสอบถามความคิดเห็นของผู6เรียนที่มีตAอการใช6งานสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือน
เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของผู6เรียนในระดับมัธยมศึกษา
หัวข6อวิทยานิพนธ) สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอน
โดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
Virtual Studio Learning Environment based on STEAM Education
concept and Socio-scientific issues to Enhance Scientific Creativity
of Secondary School Students
อาจารย)ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ) ศาสตราจารย7 ดร.จินตวีร7 คลBายสังข7
รองศาสตราจารย7 ดร.ประกอบ กรณีกิจ
ผู6วิจัย นางสาวกุลชญา พิบูลย7
นิสิตระดับดุษฎีบัณฑิต ภาควิชาเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา
คณะครุศาสตร7 จุฬาลงกรณ7มหาวิทยาลัย
ระดับความคิดเห็น
รายการประเมิน
5 4 3 2 1
กAอนการใช6งานสภาพแวดล6อมการเรียนรู6แบบสตูดิโอเสมือนฯ
1. คุณสามารถสรBางความคิดไดBจำนวนมาก
2. คุณมีแนวคิดที่แปลกใหมH ไมHซ้ำใคร
3. คุณสามารถคิดแนวทางในการแกBปœญหาไดBหลายหลายวิธี
4. คุณสามารถจัดกลุHมหรือจัดประเภทของความคิด
368
ระดับความคิดเห็น
รายการประเมิน
5 4 3 2 1
5. คุณสามารถเลือกแนวทางที่เหมาะสมในการแกBปœญหา
6. การใชBงานเทคโนโลยีเสมือน เชHน จักรวาลนฤมิต (Metaverse)
หลังการใช6งานสภาพแวดล6อมการเรียนรู6แบบสตูดิโอเสมือนฯ
7. คุณสามารถสรBางความคิดไดBจำนวนมากขึ้น
8. คุณสามารถสรBางคิดที่แปลกใหมH ไมHซ้ำใคร
9. คุณสามารถคิดแนวทางในการแกBปœญหาไดBหลายหลายวิธี
10. คุณสามารถจัดกลุHมหรือจัดประเภทของความคิด
11. คุณสามารถเลือกแนวทางที่เหมาะสมในการแกBปœญหา
12. คุณสามารถนำความรูBมาประยุกต7มาประยุกต7ใชBใน
ชีวิตประจำวันไดB
13. สภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือนสามารถพัฒนา
ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ไดB
14. พื้นที่การเรียนรูBและทำกิจกรรมสHวนบุคคล ชHวยใหBคุณสามารถ
เรียนรูBและเขBาถึงสารสนเทศไดBสะดวก สามารถทบทวนความรูBไดB
ตลอดเวลา
15. พื้นที่ในการทำกิจกรรมกลุHม ชHวยใหBคุณสามารถทำงานรHวมกับ
อื่นไดBสะดวก
16. STEAM Tools ชHวยใหBคุณสามารถออกแบบผลงานไดB
18. พื้นที่ในการนำเสนอผลงานและแลกเปลี่ยนความคิดเห็น ชHวยใหB
คุณสามารถแลกเปลี่ยนความคิดเห็นและนำผลไปปรับปรุงผลงานไดB
19. คุณสามารถเรียนรูBไดBทุกที่ทุกเวลา
ด6านการออกแบบสภาพแวดล6อมการเรียนรู6แบบสตูดิโอเสมือนฯ
20. ระบบใชBงานงHาย
21. ความเหมาะสมของขนาดและสีตัวอักษร
22. ความเหมาะสมขององค7ประกอบในหนBาจอ
23. การนำทางของระบบในการใชBงาน
24. ลำดับกิจกรรมมีความเหมาะสม
25. การเชื่อมโยงไปยังแหลHงสารสนเทศภายนอก
369
ข6อเสนอแนะเพิ่มเติม
………………………..………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………..………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………..………………………………………………………………………………………………………………………………………
ขอขอบพระคุณ
370
แบบประเมินรับรองสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนเพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)
ทางวิทยาศาสตร)ของผู6เรียนในระดับมัธยมศึกษา
หัวข6อวิทยานิพนธ) สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอน
โดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
Virtual Studio Learning Environment based on STEAM Education
concept and Socio-scientific issues to Enhance Scientific Creativity
of Secondary School Students
อาจารย)ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ) ศาสตราจารย7 ดร.จินตวีร7 คลBายสังข7
รองศาสตราจารย7 ดร.ประกอบ กรณีกิจ
ผู6วิจัย นางสาวกุลชญา พิบูลย7
นิสิตระดับดุษฎีบัณฑิต ภาควิชาเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา
คณะครุศาสตร7 จุฬาลงกรณ7มหาวิทยาลัย
โปรดทำเครื่องหมาย ü ลงในชHองความคิดเห็นของทHานพรBอมเขียนขBอเสนอแนะที่เปPนประโยชน7ในการ
นำไปพิจารณาปรับปรุงตHอไป โดยมีเกณฑ7ในการพิจารณา ดังนี้
5 หมายถึง เหมาะสมมากที่สุด
4 หมายถึง เหมาะสมมาก
3 หมายถึง เหมาะสมปานกลาง
2 หมายถึง เหมาะสมนBอย
1 หมายถึง เหมาะสมนBอยที่สุด
ชื่อผู6เชี่ยวชาญ …………………………………………………………………………………………………………………………
ตำแหนAง …………………………………………………………………………………………………………………………
สถานที่ทำงาน …………………………………………………………………………………………………………………………
371
ระดับการรับรอง
หัวข6อการประเมิน
5 4 3 2 1
1. วัตถุประสงค7ของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือนฯ
2. หลักการและแนวคิดของการพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูB
แบบสตูดิโอเสมือนฯ
3. องค7ประกอบของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือนฯ
4. ขั้นตอนในการจัดกิจกรรมการเรียนรูB
4.1 การเตรียมความพรBอมกHอนเขBาเรียน
4.2 ลำดับการทำกิจกรรมของผูBเรียนในสภาพแวดลBอมการ
เรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน
4.3 การประเมินผล
5. เครื่องมือที่ใชBในการจัดการเรียนรูB
5.1 การนำ STEAM Tools มาใชBในการเรียนรูB
5.2 การนำเทคโนโลยีเสมือน เชHน จักรวาลนฤมิต (Metaverse)
มาใชBในการเรียนรูB
5.3 เว็บแอพลิเคชัน
6. สภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือนฯที่พัฒนาขึ้น มีความ
เหมาะสมตHอการนำไปใชBในการเรียนการสอนไดBจริง
7. สภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือนฯที่พัฒนาขึ้น
สามารถสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนไดB
จริง
ข6อเสนอแนะเพิ่มเติม
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
จากการประเมินความเหมาะสมของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับ
การสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ
นักเรียนมัธยมศึกษา ขBาพเจBามีความเห็นวHา
372
ลงชื่อ......................................................
(.............................................................)
วันที่......................................................
ผูBวิจัยขอกราบขอบคุณทHานเปPนอยHางสูงที่กรุณาประเมินความเหมาะสมของสภาพแวดลBอมการเรียนรูB
สตูดิโอเสมือนฯ อันเปPนประโยชน7ตHองานวิจัยในครั้งนี้เปPนอยHางมาก
373
ภาคผนวก ค
คูAมือการใช6งานระบบ
374
375
376
377
378
379
380
ภาคผนวก ง
ตัวอยAางแผนการจัดการเรียนรู6
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
ภาคผนวก ง
ตัวอยAางผลงานนักเรียน
394
การเยี่ยมชมผลงานเพื่อนในชั้นเรียนผHาน Metaverse
395
การออกแบบหนBาจอแอปพลิเคชันลอยกระทงออนไลน7 เพื่อแกBปœญหาทรัพยากรน้ำของผูBเรียน
396
ตัวอยHางการพัฒนาผังเมืองของผูBเรียนในการแกBปœญหาทรัพยากรดิน
397
ประวัติผู6เขียน