วิทยานิพนธ์_กุลชญา

วิทยานิพนธ) เรื่อง สภาพแวดล6อมการเรียนรูส6 ตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษา
รAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริม
ความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษา
Virtual Studio Learning Environment based on STEAM Education Concept Integrated with
Socio-scientific Issues to Enhance Scientific Creativity of Secondary School Students
โดย
นางสาวกุลชญา พิบูลย) รหัสนิสิต 6381006227
ภาควิชาเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา หลักสูตรปริญญาดุษฎีบัณฑิต
วิทยานิพนธ)ฉบับนี้เปxนสAวนหนึ่งของการศึกษาตามหลักสูตรครุศาสตรดุษฎีบัณฑิต
สาขาวิชาเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา
ภาควิชาเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา คณะครุศาสตร)
จุฬาลงกรณ)มหาวิทยาลัย ภาคการศึกษาปลาย ป{การศึกษา 2566
ข
บทคัดยAอ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค7เพื่อพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษา
รH วมกั บการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา ดำเนินการวิจัยแบHงออกเปPน 4 ระยะ ประกอบดBวย ระยะที่ 1 การศึกษา
สภาพและความตBองการของการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ จำนวน 396 คน และ
สัมภาษณ7ผูBเชี่ยวชาญทางการเทคโนโลยีการศึกษา การวิจัยและการสอนวิทยาศาสตร7 จากนั้นนำผลที่ไดBมา
วิเคราะห7องค7ประกอบเชิงยืนยัน (Confirmatory Factor Analysis: CFA) และนำขBอมูลที่ไดBไดBมาพัฒนาตBนแบบ
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBฯ ระยะที่ 2 การพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ ระยะที่ 3 การศึกษาผล
การใชBสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ จากตัวอยHางที่เปPนนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปmที่ 6 จำนวน 75
คน และระยะที่ 4 การประเมินรับรองสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน วิเคราะห7ขBอมูลดBวยสถิติคHาเฉลี่ย
สHวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และ Repeated Measured ANOVA ผลการวิจัยพบวHา
จากการวิเคราะห7ความแตกตHางของคHาเฉลี่ยความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7จากการประเมินตนเอง
และการประเมินผลงานและกระบวนการทำงานโดยใชBเกณฑ7ประเมินรูบริคส7 ซึ่งผูBเรียนมีคะแนนเฉลี่ยทั้งดBานการ
คิดแบบอเนกนัย (Divergent thinking) และคิดแบบเอกนัย (Convergent thinking) หลังเรียน สูงกวHาระหวHาง
เรียนและกHอนเรียน ตามลำดับ อยHางมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 แสดงใหBเห็นวHาสภาพแวดลBอมการเรียนรูB
สตูดิโอเสมือนฯ สามารถสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนใหBสูงขึ้น
และจากการเก็บขBอมูลทั้งเชิงปริมาณและคุณภาพ สามารถสรุปไดBวHาตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูB
สตู ด ิ โ อเสมื อ นฯ ประกอบดB ว ย 5 องค7 ป ระกอบที ่ ส ำคั ญ ไดB แ กH (1) My virtual studio (2) Group work (3)
Experience (4) Exhibition showcase และ (5) Reflection สำหรั บ ขั ้ น ตอนการเรี ย นรู B ประกอบดB ว ย (1)
Situation (2) Task (3) Uniqueness (4) Design (5) Illustration และ (6) Open-minded
ค
Abstract
The objective of this research was to develop a virtual studio learning environment based
on STEAM education concept integrated with socio-scientific issues to enhance scientific creativity
of secondary school students. The research consisted of 4 phases. Phase One aimed to examine
the conditions of teaching and learning as well as users experience to develop secondary school
students’ scientific creativity. The qualitative data was collected through a review of related
literature and the interviews with experts in the field of educational technology, research, and
science education. In addition, the quantitative data was obtained using a questionnaire
responded by 396 secondary school students. Confirmatory Factor Analysis (CFA) was used to
develop a model based on related theories. For Phase Two, a model of virtual studio learning
environment was developed, followed by Phase Three, which was the implementation of the
developed virtual studio learning environment on the sample group of 75 secondary school
students. Phase Four was a presentation of the results evaluated by experts in the field of
educational and technology and science education. The data were analysed by using mean,
standard deviation, and repeated measured ANOVA.
To study the scientific creativity, the learners’ scores were analyzed quantitatively in three
different times including before, during, and after implementing the virtual studio learning
environment. It was reported that the highest scores were after the study, followed by during,
and before the study respectively, which could imply the potential of this innovation to enhance
learners’ scientific creativity.
In addition, five elements were suggested for the design of an instructional model for
virtual studio learning environment to promote scientific creativity of secondary school students.
The elements were (1) My virtual studio (2) Group work (3) Experience (4) Exhibition showcase,
and (5) Reflection. There were six practical steps of learning: (1) Situation (2) Task (3) Uniqueness
(4) Design (5) Illustration, and (6) Open-minded.
ง
กิตติกรรมประกาศ
วิทยานิพนธ7ฉบับนี้สำเร็จลุลHวงไดBดBวยความกรุณา และเอาใจใสHอยHางสูงจาก ศาสตราจารย7 ดร.จินตวีร7

คลBายสังข7 และรองศาสตราจารย7 ดร.ประกอบ กรณีกิจ อาจารย7ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ7 ที่คอยใหBคำปรึกษา แนะนำ
และขBอเสนอแนะตลอดระยะเวลาการศึกษาของขBาพเจBา ขอกราบขอบพระคุณในความเมตตาของอาจารย7เปPน
อยHางสูงมา ณ โอกาสนี้
ขอกราบขอบพระคุณ รองศาสตราจารย7 ดร.เขมณัฏฐ7 มิ่งศิริธรรม ประธานกรรมการสอบวิทยานิพนธ7
ศาสตราจารย7 ดร.ใจทิพย7 ณ สงขลา รองศาสตราจารย7 ดร.ปราวีณยา สุวรรณณัฐโชติ และผูBชHวยศาสตราจารย7 ดร.
พรสุข ตันตระรุHงโรจน7 กรรมการสอบวิทยานิพนธ7ที่ไดBกรุณาใหBคำแนะนำ และขBอเสนอแนะแกHผูBวิจัย ตลอดจน
พิจารณาแกBไขขBอบกพรHองตHาง ๆ จนทำใหBวิทยานิพนธ7เลHมนี้สมบูรณ7และสำเร็จดBวยดี
ขอกราบขอบพระคุณผูBเชี่ยวชาญทุกทHานที่กรุณาสละเวลาใหBความรHวมมือในการตอบแบบสอบถามใหB
ขBอเสนอแนะ และตรวจแกBไขทำใหBไดBขBอมูลที่เปPนประโยชน7และทำใหBวิทยานิพนธ7เลHมนี้สมบูรณ7
ขอกราบขอบพระคุณคณาจารย7ภาควิชาเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา คณะครุศาสตร7 จุฬาลงกรณ7
มหาวิทยาลัย ที่ไดBประสิทธิ์ประสาทวิชาความรูB และประสบการณ7ที่มีคHาแกHผูBวิจัย รวมทั้งใหBความชHวยเหลือใน
โอกาสตHาง ๆ โดยตลอดมา
ขอบคุณพี่ ๆ นBอง ๆ สาขาเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา และเพื่อน ๆ ทุกคนที่คอยใหBคำปรึกษา
กำลังใจ ความชHวยเหลือ และคำแนะนำในการทำวิจัยครังนี้
ขอขอบพระคุณผูBบริหาร คณะครูและนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาตอนปลาย ปmการศึกษา 2566 สำหรับ
ความรHวมมือในการทดลองเปPนอยHางดี
ผูBวิจัยขอขอบพระคุณ “ทุน 90 ปmจุฬาลงกรณ7มหาวิทยาลัย” กองทุนรัชดาภิเษกสมโภช รุHนที่ 53 ที่ใหB
ความอนุเคราะห7สนับสนุนทุนในการวิจัยครั้งนี้
สุดทBายนี้ ผูBวิจัยขอกราบขอบพระคุณครอบครัว คุณพHอ คุณแมH เปPนอยHางสูง ที่คอยเปPนหHวง เปPนกำลังใจ
และคอยสนับสนุนในทุก ๆ ดBาน แกHผูBวิจัยจนสำเร็จลุลHวงไปดBวยดี
กุลชญา พิบูลย7
จ
สารบัญ
บทคัดยAอ ........................................................................................................................................................ ข
Abstract ....................................................................................................................................................... ค
กิตติกรรมประกาศ ........................................................................................................................................... ง
สารบัญตาราง ............................................................................................................................................... ฌ
สารบัญภาพ ................................................................................................................................................... ฏ
สารบัญแผนภูมิ ............................................................................................................................................. ฒ
บทที่ 1 บทนำ ................................................................................................................................................ 1
ความเปPนมาและความสำคัญของปœญหา.............................................................................................................. 1
คำถามการวิจัย .................................................................................................................................................... 6
วัตถุประสงค7การวิจัย ........................................................................................................................................... 7
สมมติฐานการวิจัย ............................................................................................................................................... 7
กรอบแนวคิดการวิจัย .......................................................................................................................................... 9
คำอธิบายกรอบแนวคิดการวิจัย ........................................................................................................................ 11
คำจำกัดความที่ใชBในงานวิจัย ............................................................................................................................ 12
ประโยชน7ที่คาดวHาจะไดBรับ ................................................................................................................................ 14
บทที่ 2 ทฤษฎี เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข6อง ............................................................................................ 15
1. สภาพแวดล6อมการเรียนรู6เสมือน (Virtual learning Environment) ................................................ 16
1.1 ความหมายของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBเสมือน................................................................................... 16
1.2 สภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอ .................................................................................................... 22
1.3 องค7ประกอบของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน ............................................................. 24
1.4 งานวิจัยที่เกี่ยวขBองกับสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบเสมือนและสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอ
เสมือน .......................................................................................................................................................... 34
2. แนวคิดการเรียนรู6ตามแนวคิดสตีมศึกษา ............................................................................................. 45
ฉ
2.1 ความหมายของการเรียนรูBตามแนวคิดสตีมศึกษา .................................................................................. 46

2.2 ขั้นตอนของการเรียนรูBแบบสตีมศึกษา ................................................................................................... 49
2.3 งานวิจัยที่เกี่ยวขBองกับการเรียนรูBแบบสตีมศึกษา................................................................................... 54
3. การสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร) (Socio-scientific issue) ................... 68
3.1 ความหมายของการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 ...................................... 68
3.2 ขั้นตอนของการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7............................................ 70
3.3 งานวิจัยที่เกี่ยวขBองกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 ........................... 75
4. ความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร) ................................................................................................... 90
4.1 แนวคิดของการคิดสรBางสรรค7 ................................................................................................................ 90
4.2 ความหมายของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7............................................................................. 92
4.3 องค7ประกอบของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 .......................................................................... 93
4.4 แนวทางการวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ............................................................................. 97
4.5 งานวิจัยที่เกี่ยวขBองกับความคิดสรBางสรรค7และความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ........................... 110
บทที่ 3 วิธีการดำเนินการวิจัย .................................................................................................................... 127
การวิจัยระยะที่ 1 การศึกษาสภาพและความตBองการของการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน
ตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาและการศึกษาองค7ประกบเชิงยืนยันของความคิดสรBางสรรค7
ทางวิทยาศาสตร7.............................................................................................................................................. 130
การวิจัยระยะที่ 2 การพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดย
ใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียน
มัธยมศึกษา ..................................................................................................................................................... 140
การวิจัยระยะที่ 3 การศึกษาผลการใชBสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการ
สอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ
นักเรียนมัธยมศึกษา ........................................................................................................................................ 156
การวิจัยระยะที่ 4 การประเมินรับรองสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการ
นักเรียนมัธยมศึกษา ........................................................................................................................................ 170
บทที่ 4 ผลการวิเคราะห)ข6อมูล ................................................................................................................... 174
ช
ผลการวิจัยระยะที่ 1 การศึกษาสภาพความต6องการและการยอมรับเทคโนโลยีของผู6เรียนในสภาพแวดล6อม
การเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับ
วิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษาและการศึกษา
องค)ประกอบเชิงยืนยันของความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร) ............................................................ 177
ตอนที่ 1 ผลการศึกษาความตBองการจำเปPนของการพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตาม
แนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา.................................................................................. 178
ตอนที่ 2 การศึกษาองค7ประกอบเชิงยืนยันของการคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 (Confirmatory Factor
Analysis: CFA) เพื่อหาองค7ประกอบสำหรับการออกแบบในการพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูสB ตูดิโอ
เสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อ
สHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา........................................................ 199
ตอนที่ 3 ผลการวิจัยเชิงคุณภาพจากการสัมภาษณ7ผูBเชี่ยวชาญในการพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูสB ตูดิโอ
เสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อ
สHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา........................................................ 208
ผลการวิจัยระยะที่ 2 การพัฒนาสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการ
สอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
ของนักเรียนมัธยมศึกษา ........................................................................................................................ 210
ตอนที่ 1 รHางตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชB
ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียน
มัธยมศึกษา................................................................................................................................................. 211
ตอนที่ 2 ขBอมูลเชิงเทคนิคสำหรับการออกแบบและพัฒนานวัตกรม .......................................................... 218
ผลการวิจัยระยะที่ 3 การศึกษาผลการใช6สภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษา
รAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทาง
วิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษา .................................................................................................... 222
ผลการวิจัยระยะที่ 4 การประเมินรับรองสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษา
วิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษา .................................................................................................... 253
บทที่ 5 ผลการวิจัย .................................................................................................................................... 255
ตอนที่ 1 บทนำ ............................................................................................................................................... 256
ซ
ตอนที่ 2 การพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชB
มัธยมศึกษา ..................................................................................................................................................... 259
ตอนที่ 3 แนวทางการนำสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชB
มัธยมศึกษาไปใชB ............................................................................................................................................. 273
บทที่ 6 การสรุปผลการวิจัย อภิปรายผล และข6อเสนอแนะ ........................................................................ 276
1. วัตถุประสงค)และวิธีการดำเนินวิจัย ................................................................................................... 276
2. สรุปผลและอภิปรายผลการวิจัย ........................................................................................................ 286
สรุปผลการวิจัย ........................................................................................................................................... 286
อภิปรายผลการวิจัย .................................................................................................................................... 301
3. ข6อเสนอแนะ...................................................................................................................................... 311
บรรณานุกรม ............................................................................................................................................. 313
ภาคผนวก .................................................................................................................................................. 330
ภาคผนวก ก .................................................................................................................................................... 331
ภาคผนวก ข .................................................................................................................................................... 334
ภาคผนวก ค .................................................................................................................................................... 373
ภาคผนวก ง..................................................................................................................................................... 393
ประวัติผู6เขียน............................................................................................................................................. 399
ฌ
สารบัญตาราง
ตารางที่ 2. 1 ตารางสังเคราะห7องค7ประกอบของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBเสมือน .............................................. 19

ตารางที่ 2. 2 สภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอ ............................................................................................. 25
ตารางที่ 2. 3 ตารางสังเคราะห7องค7ประกอบของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน............................ 31
ตารางที่ 2. 4 ความสอดคลBองของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBเสมือนและสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอ
เสมือน.................................................................................................................................................................... 33
ตารางที่ 2. 5 เครื่องมือที่ใชBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน ........................................................ 33
ตารางที่ 2. 6 ขั้นตอนการเรียนรูBแบบสตีมและการบูรณาการกับรายวิชาในการทำกิจกรรม ................................ 50
ตารางที่ 2. 7 ขั้นตอนการเรียนรูBแบบสตีมศึกษา .................................................................................................. 52
ตารางที่ 2. 8 ตารางแสดงเครื่องมือที่ใชBในการเรียนรูBแบบสตีมศึกษา (STEAM Tools)....................................... 53
ตารางที่ 2. 9 ตารางสังเคราะห7ขั้นตอนการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 ................ 73
ตารางที่ 2. 10 ตารางสังเคราะห7องค7ประกอบของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ...................................... 96
ตารางที่ 2. 11 รายละเอียดของขBอคำถามและองค7ประกอบในการวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ........ 97
ตารางที่ 2. 12 เกณฑ7ในการใหBคะแนนความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7........................................................ 99
ตารางที่ 2. 13 เกณฑ7การใหBคะแนนแบบรูบริคส7สำหรับการคิดแบบ เอกนัย ..................................................... 101
ตารางที่ 2. 14 รายละเอียดของขBอคำถามในแบบวัด C-SAT ............................................................................. 103
ตารางที่ 2. 15 ขBอคำถามของแบบวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7และทักษะกระบวนการทาง
วิทยาศาสตร7......................................................................................................................................................... 104
ตารางที่ 2. 16 เกณฑ7ในการใหBคะแนนแบบวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ......................................... 106
ตารางที่ 3. 1 ขั้นตอนการดำเนินงานวิจัย และผลที่ไดBในแตHละขั้นตอน …………………………………………………......128
ตารางที่ 3. 2 ขBอเสนอแนะของผูBเชี่ยวชาญ ......................................................................................................... 134
ตารางที่ 3. 3 ตารางแสดงความสัมพันธ7ของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน การสอนตามแนวคิด
สตีมศึกษาและประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7ที่มีตHอความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7.......... 141
ตารางที่ 3. 4 ขั้นตอนเรียนรูBโดยใชBแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับ
วิทยาศาสตร7 ในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน ............................................................................. 143
ตารางที่ 3. 5 ผลการวิเคราะห7ประสิทธิภาพการใชBสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษา
รHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนระดับมัธยมศึกษา ......................................................................................................... 156
ตารางที่ 3. 6 การออกแบบงานวิจัย ................................................................................................................... 157
ญ
ตารางที่ 3. 7 รายละเอียดของการดำเนินการทดลอง ......................................................................................... 158

ตารางที่ 3. 8 ขั้นตอนการทำกิจกรรมและเครื่องมือที่ใชBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน .................. 159
ตารางที่ 3. 9 เครื่องมือที่ใชBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน .............................................................. 160
ตารางที่ 3. 10 รูปแบบการทำกิจกรรมในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน ............................................ 167
ตารางที่ 4. 1 ความสอดคคลBองของคำถามวิจัย วัตถุประสงค7การวิจัย ผลการวิจัย และผลผลิต…………………….174
ตารางที่ 4. 2 ขBอมูลเบื้องตBนของผูBตอบแบบสอบถาม ......................................................................................... 179
ตารางที่ 4. 3 การใชBงานคอมพิวเตอร7และอินเทอร7เน็ต ...................................................................................... 181
ตารางที่ 4. 4 เครื่องมือสำหรับใชBในการเรียนรูB ................................................................................................... 184
ตารางที่ 4. 5 สภาพและความตBองการในการพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูอิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษา
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา .................................................................................................................. 190
ตารางที่ 4. 6 สถิติเชิงพรรณนา .......................................................................................................................... 193
ตารางที่ 4. 7 ผลการตรวจสอบโมเดลการวัดการยอมรับเทคโนโลยีในการเรียนการสอน ................................... 194
ตารางที่ 4. 8 ผลการตรวจสอบโมเดลสมการโครงสรBางของการยอมรับเทคโนโลยีในการเรียนการสอน ............ 197
ตารางที่ 4. 9 คHาความเที่ยงและสมการโครงสรBางของตัวแปร ............................................................................ 197
ตารางที่ 4. 10 สถิติเชิงบรรยายขององค7ประกอบดBานการคิดแบบอเนกนัย และเอกนัย.................................... 200
ตารางที่ 4. 11 สัมประสิทธิ์สหสัมพันธ7ระหวHางตัวแปรสังเกตไดBในการวิเคราะห7องค7ประกอบเชิงยืนยันอันดับสอง
ของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ............................................................................................................. 201
ตารางที่ 4. 12 สัมประสิทธิ์สหสัมพันธ7ระหวHางตัวแปรสังเกตไดBในการวิเคราะห7องค7ประกอบเชิงยืนยันความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ดBานการคิดแบบอเนกนัย ............................................................................................ 201
ตารางที่ 4. 13 ผลการวิเคราะห7องค7ประกอบความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ดBานการคิดแบบอเนกนัย ....... 203
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ดBานการคิดแบบเอกนัย ............................................................................................... 203
ตารางที่ 4. 15 ผลการวิเคราะห7องค7ประกอบเชิงยืนยันขององค7ประกอบดBานการคิดแบบเอกนัย ...................... 205
ตารางที่ 4. 16 ผลการวิเคราะห7องค7ประกอบเชิงยืนยันอันดับที่สองตามโมเดลการวัดความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7......................................................................................................................................................... 207
ตารางที่ 4. 17 ผลการประเมินรับรองรHางตBนแบบการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิด
สตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา .................................................................................................................. 217
ตารางที่ 4. 18 ขBอมูลเบื้องตBนของตัวอยHาง ......................................................................................................... 222
ฎ
ตารางที่ 4. 19 ระดับการคิดคลHองของผูBเรียนจากการประเมินกHอนเรียน ระหวHางเรียน และหลังเรียน .............. 224

ตารางที่ 4. 20 ระดับการคิดยืดหยุHนของผูBเรียนจากการประเมินกHอนเรียน ระหวHางเรียน และหลังเรียน........... 226
ตารางที่ 4. 21 ระดับความคิดริเริ่มของผูBเรียนจากการประเมินกHอนเรียน ระหวHางเรียน และหลังเรียน............. 228
ตารางที่ 4. 22 ระดับการคิดวิเคราะห7และสังเคราะห7จากการประเมินกHอนเรียน ระหวHางเรียน และหลังเรียน .. 230
ตารางที่ 4. 23 ระดับการประเมินและเลือกวิธีจากการประเมินกHอนเรียน ระหวHางเรียน และหลังเรียน ............ 234
ตารางที่ 4. 24 ระดับความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7จากการประเมินกHอนเรียน ระหวHางเรียน และหลังเรียน
............................................................................................................................................................................. 237
ตารางที่ 4. 25 ผลการวิเคราะห7ความแตกตHางคHาเฉลี่ยการคิดแบบอเนกนัยของผูBเรียน ..................................... 239
ตารางที่ 4. 26 การเปรียบเทียบความแตกตHางคHาเฉลี่ยการคิดแบบอเนกนัยกHอนเรียน ระหวHางเรียน และหลังเรียน
จำแนกรายดBาน .................................................................................................................................................... 239
ตารางที่ 4. 27 ผลการวิเคราะห7ความแตกตHางคHาเฉลี่ยการคิดแบบเอกนัย ......................................................... 241
ตารางที่ 4. 28 การเปรียบเทียบความแตกตHางคHาเฉลี่ยการคิดเอกนัย กHอนเรียน ระหวHางเรียน และหลังเรียน
จำแนกรายดBาน .................................................................................................................................................... 242
ตารางที่ 4. 29 การวิเคราะห7ความแตกตHางของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7จากการประเมินผลงานของ
ผูBเรียน .................................................................................................................................................................. 243
ตารางที่ 4. 30 การเปรียบเทียบคHาเฉลี่ยความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7จากการประเมินผลงานกHอนเรียน
ระหวHางเรียน และหลังเรียนของผูBเรียน ................................................................................................................ 244
ตารางที่ 4. 31 ขั้นตอนการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการ
นักเรียนมัธยมศึกษา ............................................................................................................................................. 245
ตารางที่ 4. 32 ระดับความคิดเห็นของผูBเรียนที่มีตHอการใชBงานสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน ............ 253
ตารางที่ 4. 33 ผลการประเมินรับรองสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการ
นักเรียนมัธยมศึกษา ............................................................................................................................................. 254
ฏ
สารบัญภาพ
ภาพที่ 1. 1 กรอบแนวคิดการวิจัย ........................................................................................................................ 10

ภาพที่ 2. 1 ตัวอยHาง Virtual design studio …………………………………………………………………………………………..26
ภาพที่ 2. 2 FUSE studio .................................................................................................................................... 27
ภาพที่ 2. 3 ตัวอยHาง Design Studio ................................................................................................................... 28
ภาพที่ 2. 4 ตัวอยHาง My studio พื้นที่ในการทำกิจกรรมของผูBเรียน ................................................................... 29
ภาพที่ 2. 5 พื้นที่ในการจัดแสดงผลงานของผูBเรียน .............................................................................................. 29
ภาพที่ 2. 6 พื้นที่ในการทำงานรHวมกัน.................................................................................................................. 30
ภาพที่ 2. 7 พื้นที่ในการทำงานสHวนบุคคลของผูBเรียน ........................................................................................... 30
ภาพที่ 2. 8 การพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนในบริบทของการสอนสตีม ................................................ 48
ภาพที่ 2. 9 คุณลักษณะของสตีมศึกษา ............................................................................................................... 48
ภาพที่ 2. 10 Creative Convergence Model .................................................................................................. 55
ภาพที่ 2. 11 ขั้นตอนการเรียนรูB SSI-COMM ....................................................................................................... 71
ภาพที่ 2. 12 ขั้นตอนการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 ............................................ 73
ภาพที่ 2. 13 ความสัมพันธ7ระหวHางกระบวนการสรBางสรรค7และวิธีการทางวิทยาศาสตร7 .................................... 92
ภาพที่ 2. 14 โครงสรBางการวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 (SCSM) ..................................................... 95
ภาพที่ 2. 15 การกำหนดสถานการณ7ในการแกBปœญหา ....................................................................................... 102
ภาพที่ 2. 16 โครงสรBางทางทฤษฎีของ C-SAT ................................................................................................... 103
ภาพที่ 2. 17 โมเดลความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ................................................................................... 109
ภาพที่ 2. 18 บริบทของการวัดความความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ......................................................... 110
ภาพที่ 2. 19 ตัวอยHาง cognitive mapping ..................................................................................................... 114
ภาพที่ 2. 20 ตัวอยHางสถานการณ7ในแอนิเมชัน .................................................................................................. 118
ภาพที่ 2. 21 ตBนแบบ Science classroom creativity .................................................................................... 124
ภาพที่ 3. 1 การดำเนินการวิจัยระยะที่ 1…………………………………………………………………….............................. 130
ภาพที่ 3. 2 การดำเนินการวิจัยในระยะที่ 2 ....................................................................................................... 140
ภาพที่ 3. 3 หนBาแรกของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน ...................................................................... 144
ภาพที่ 3. 4 หนBา Log in เขBาสูHระบบ .................................................................................................................. 144
ภาพที่ 3. 5 หนBาหลักของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน ..................................................................... 145
ภาพที่ 3. 6 หนBา My module พื้นที่ในการเรียนรูBสHวนบุคคลของผูBเรียน ........................................................... 145
ฐ
ภาพที่ 3. 7 Mu studio พื้นที่ในการทำกิจกรรมสHวนบุคคลของผูBเรียน และการเก็บขBอมูลสารสนเทศของผูBเรียน

............................................................................................................................................................................. 146
ภาพที่ 3. 8 ผูBเรียนสามารถอัพโหลดไฟล7หรือรูปภาพในการทำกิจกรรมของตนเอง ............................................ 146
ภาพที่ 3. 9 Group work พื้นที่ในการทำกิจกรรมรHวมกันของผูBเรียน................................................................. 147
ภาพที่ 3. 10 เครื่องมือในการสรBางสรรค7ผลงานของผูBเรียน ................................................................................ 147
ภาพที่ 3. 11 ตัวอยHางเครื่องมือ Tinkercad ซึ่งเปPนเว็บไซต7สำหรับการสรBาง 3D model ................................. 148
ภาพที่ 3. 12 ตัวอยHางเครื่องมือ Mecabricks ซึ่งเปPนเว็บไซต7ในการนำ Lego มาใชBในการสรBางสรรค7ผลงาน.... 148
ภาพที่ 3. 13 การแลกเปลี่ยนความคิดเห็นระหวHางผูBเรียนกับผูBเรียน และผูBเรียนกับผูBสอน ................................. 149
ภาพที่ 3. 14 Showcase พื้นที่ในการแสดงผลงานของผูBเรียน ........................................................................... 149
ภาพที่ 3. 15 การดำเนินงานวิจัยในระยะที่ 3 ..................................................................................................... 157
ภาพที่ 3. 16 การดำเนินการวิจัยในระยะที่ 4 ..................................................................................................... 171
ภาพที่ 4. 1 โมเดลการยอมรับเทคโนโลยีเพื่อออกแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน………………198
ภาพที่ 4. 2 โมเดลสมการโครงสรBางดBานการยอมรับการใชBเทคโนโลยีเพื่อออกแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบ
สตูดิโอเสมือน....................................................................................................................................................... 198
ภาพที่ 4. 3 ผลการตรวจสอบความตรงของโมเดลองค7ประกอบดBานการคิดแบบอเนกนัย................................... 202
ภาพที่ 4. 4 ผลการตรวจสอบความตรงของโมเดลองค7ประกอบดBานการคิดแบบเอกนัย ..................................... 204
ภาพที่ 4. 5 ผลการตรวจสอบความตรงของโมเดลการวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 .......................... 206
ภาพที่ 4. 6 รHางตBนแบบการเรียนการสอนในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ ..................................... 211
ภาพที่ 4. 7 Log in ในระบบ .............................................................................................................................. 218
ภาพที่ 4. 8 หนBา My studio พื้นที่การทำกิจกรรมของผูBเรียน ........................................................................... 218
ภาพที่ 4. 9 My modules พื้นที่ในการเรียนรูBของผูBเรียน .................................................................................. 219
ภาพที่ 4. 10 Group work ในการทำกิจกรรมกลุHม และ STEAM tools ในการทำกิจกรรม ............................. 219
ภาพที่ 4. 11 หนBา Showcase ในการแสดงผลงานของผูBเรียน........................................................................... 220
ภาพที่ 4. 12 คูHมือการใชBงาน Studio Lab ......................................................................................................... 221
ภาพที่ 4. 13 การกำหนดหัวขBอในการทำกิจกรรมของผูBเรียนใน “My studio”................................................. 246
ภาพที่ 4. 14 การใชBแผนผังแบบออนไลน7 เพื่อใหBผูBเรียนคิดปœญหาของทรัพยากรใหBไดBมากที่สุด (การคิดแบบ อเนก
นัย) ในเมนู My studio ....................................................................................................................................... 247
ภาพที่ 4. 15 ตัวอยHางการเก็บรวบรวมสารสนเทศที่เกี่ยวขBองกับปœญหาทรัพยากรที่ผูBเรียนสนใจใน “My studio”
............................................................................................................................................................................. 247
ภาพที่ 4. 16 ตัวอยHางการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นรHวมกันของสมาชิกภายในกลุHม ............................................. 248
ฑ
ภาพที่ 4. 17 พื้นที่ในการเรียนรูBของผูBเรียนใน “My module” ......................................................................... 248

ภาพที่ 4. 18 ตัวอยHางการแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับนวัตกรรมของกลุHมในการแกBปœญหาทรัพยากรอากาศของ
ผูBเรียน .................................................................................................................................................................. 249
ภาพที่ 4. 19 ภาพการใชB STEAM tool ในการออกแบบผลงานของผูBเรียน (ซBาย: โปรแกรม Tinkercad ขวา:
โปรแกรม SketchUp) ......................................................................................................................................... 249
ภาพที่ 4. 20 (ซBาย) รHางครั้งที่ 1 และ (ขวา) รHางการออกแบบครั้งที่ 2 ของการออกแบบนวัตกรรมการเก็บขยะใน
แหลHงน้ำ ............................................................................................................................................................... 249
ภาพที่ 4. 21 รHางการออกแบบครั้งที่ 2 ในการแกBปœญหาทรัพยากรอากาศ ......................................................... 250
ภาพที่ 4. 22 การแสดง draft บน Metaverse และการแสดงผลงานของผูBเรียนผHาน Showcase เพื่อใหBผูBเรียน
สามารถเยี่ยมชมผลงานของเพื่อน ๆ ไดB ............................................................................................................... 250
ภาพที่ 4. 23 การแสดงผลงานการออกแบบของผูBเรียนบน Metaverse ............................................................ 250
ภาพที่ 4. 24 การแสดงผลงานของผูBเรียนใน “Showcase” .............................................................................. 251
ภาพที่ 4. 25 การใชB STEAM tool ในการออกแบบนวัตกรรมของผูBเรียน .......................................................... 251
ภาพที่ 4. 26 การทำกิจกรรมในชั้นเรียน............................................................................................................. 252
ภาพที่ 5. 1 ตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็น
ทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา259
ภาพที่ 5. 2 Metaverse ในการแสดงผลงานระหวHางการทำกิจกรรมของผูBเรียน................................................ 271
ภาพที่ 5. 3 STEAM Tools สำหรับใชBในการออกแบบของผูBเรียน ..................................................................... 271
ภาพที่ 5. 4 ตัวอยHางการใชB STEAM tools ในการออกแบบของผูBเรียน ............................................................. 271
ภาพที่ 5. 5 การนำ Metaverse มาใชBเปPนพื้นที่ในแสดงผลงานเพื่อแลกเปลี่ยนเรียนรูBระหวHางการพัฒนาผลงาน
ของผูBเรียน............................................................................................................................................................ 272
ภาพที่ 5. 6 คูHมือการใชBงาน StudioLab ............................................................................................................. 274
ภาพที่ 6. 1 ตัวอยHางการออกแบบแอปพลิเคชันการลอยกระทง เพื่อแกBปœญหาทรัพยากรน้ำ………………………….299
ภาพที่ 6. 2 การกำหนดหัวขBอในการทำกิจกรรมของผูBเรียนและการ STEAM tools ใน “My studio” ............ 305
ภาพที่ 6. 3 การแสดงผลงานใน “Showcase” .................................................................................................. 306
ภาพที่ 6. 4 ตัวอยHางการใชB Icograms ในการออกแบบผังเมือง ......................................................................... 307
ภาพที่ 6. 5 ตัวอยHางการใชBแอปพลิเคชันเกมในการออกแบบเมืองของผูBเรียน .................................................... 308
ภาพที่ 6. 6 (ซBาย) การรวบรวมสารสนเทศสำหรับใชBในการออกแบบเรือดูดขยะของผูBเรียน (ขวา) การออกแบบ
เรือดูดขยะ ........................................................................................................................................................... 309
ภาพที่ 6. 7 ตัวอยHางการใชBแผนผังออนไลน7สำหรับการคิดดBาน อเนกนัย............................................................ 310
ฒ
สารบัญแผนภูมิ
แผนภูมิที่ 4. 1เพศ .............................................................................................................................................. 180

แผนภูมิที่ 4. 2 อายุ............................................................................................................................................. 180
แผนภูมิที่ 4. 3 แผนการเรียน.............................................................................................................................. 180
แผนภูมิที่ 4. 4 การมีคอมพิวเตอร7สำหรับใชBงานเอง ........................................................................................... 182
แผนภูมิที่ 4. 5 การเชื่อมตHออินเทอร7เน็ตของคอมพิวเตอร7 ................................................................................. 182
แผนภูมิที่ 4. 6 การมีสมาร7ทโฟนสำหรับใชBงานเอง ............................................................................................. 182
แผนภูมิที่ 4. 7 การมีแท็บเล็ตสำหรับใชBงานเอง.................................................................................................. 182
แผนภูมิที่ 4. 8 ระบบปฏิบัติการ ......................................................................................................................... 182
แผนภูมิที่ 4. 9 ประสบการณ7ในการใชBคอมพิวเตอร7 ........................................................................................... 182
แผนภูมิที่ 4. 10 ประสบการณ7ในการใชBสมาร7ทโฟนและ/หรือแท็บเล็ต .............................................................. 183
แผนภูมิที่ 4. 11 ประสบการณ7ในการใชBงานอินเทอร7เน็ต ................................................................................... 183
แผนภูมิที่ 4. 12 ความสามารถในการใชBงานแอพลิเคชันเพื่อการเรียนรูB ............................................................. 186
แผนภูมิที่ 4. 13 เครื่องมือสำหรับใชBในการเรียนรูBในชHวงการแพรHระบาดของ COVID-19 .................................. 186
แผนภูมิที่ 4. 14 เครื่องมือที่ใชBในพื้นที่การเรียนรูBสHวนบุคคล .............................................................................. 186
แผนภูมิที่ 4. 15 เครื่องมือสำหรับการทำกิจกรรมกลุHม ....................................................................................... 186
แผนภูมิที่ 4. 16 เครื่องมือสำหรับชHวยสนับสนุนการทำกิจกรรมและความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ........ 186
แผนภูมิที่ 4. 17 เครื่องมือที่เหมาะสมในการนำมาใชBในการแสดงผลงานและการทำกิจกรรม ........................... 186
แผนภูมิที่ 4. 18 เครื่องมือที่ใชBในการแสดงความคิดเห็นทั้งจากเพื่อนในชั้นเรียนและผูBสอนเพื่อนำไปปรับปรุง
ผลงานของตนเอง................................................................................................................................................. 187
แผนภูมิที่ 4. 19 ขBอมูลเบื้องตBนของตัวอยHาง ....................................................................................................... 223
แผนภูมิที่ 4. 20 ระดับการคิดแบบอเนกนัย จากการประเมินกHอนเรียน ระหวHางเรียน หลังเรียน ...................... 229
แผนภูมิที่ 4. 21 การคิดแบบเอกนัย จากการประเมินกHอนเรียน ระหวHางเรียน และหลังเรียน ........................... 236
แผนภูมิที่ 4. 22 ระดับความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนจากการประเมินกHอนเรียน ระหวHางเรียน
และหลังเรียน ....................................................................................................................................................... 237
แผนภูมิที่ 4. 23 การคิดคลHอง ............................................................................................................................. 240
แผนภูมิที่ 4. 24 การคิดยืดหยุHน.......................................................................................................................... 240
แผนภูมิที่ 4. 25 การคิดริเริ่ม .............................................................................................................................. 240
แผนภูมิที่ 4. 26 การคิดเคราะห7และสังเคราะห7 .................................................................................................. 243
ณ
แผนภูมิที่ 4. 27 การประเมินและเลือกวิธี .......................................................................................................... 243

แผนภูมิที่ 4. 28 ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7จากการประเมินผลงานของผูBเรียน.................................. 244
แผนภูมิที่ 4. 29 ความพึงพอใจในการใชBงาน ...................................................................................................... 253
บทที่ 1
บทนำ
ความเปxนมาและความสำคัญของป‰ญหา
สถานการณ7การแพรHระบาดของ COVID-19 สHงผลกระทบตHอสังคมโลกอยHางมากไมHวHาจะเปPนดBานสุขภาพ
เศรษฐกิจ การทำงาน และการศึกษา (WHO, 2020; OECD, 2020) ความตBองการในตลาดแรงงานและทักษะที่
จำเปPนตHอการประกอบอาชีพมีแนวโนBมที่เปลี่ยนไป โดยเนBนทักษะที่มีความซับซBอน เชHน ทักษะการแกBปœญหา การ
จัดการตนเอง ความยืดหยุHน เปPนตBน การประยุกต7ใชBเทคโนโลยี และการปรับตัวใหBทันตHอการเปลี่ยนแปลงของ
เศรษฐกิจและสังคมโลก ซึ่งการคิดสรBางสรรค7เปPนทักษะหนึ่งที่จำเปPนสำหรับการทำงานในอนาคตภายในปm 2025
ในการที่บุคคลสามารถคิดในสิ่งใหมH ๆ สามารถแกBปœญหาที่มีความซับซBอนในสถานการณ7จริง ประยุกต7ใชBความรูB
เพื ่ อ หาวิ ธ ี ก ารที ่ เ หมาะสม (Accenture, 2017; World Economic Forum, 2020; สำนั ก งานคณะกรรมการ
พัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแหHงชาติ, 2559; Haim & Aschauer, 2022; Gabriel, van Broekhovan, 2023)
สอดคลBองกับ UNESCO (2015) กลHาวถึงกรอบแนวคิดในการพัฒนาการศึกษาอยHางยั่งยืนในปm 2030 (SDG4-
Education 2030) วHาระบบการศึกษาควรมีความเกี่ยวขBองและตอบสนองกับการเปลี่ยนแปลงของตลาดแรงงาน
การใชBเทคโนโลยีขั้นสูง ความแตกตHางทางดBานวัฒนธรรม ทรัพยากรและสิ่งแวดลBอมรวมไปถึงการพัฒนาความเปPน
พลเมืองโลก ซึ่งการคิดสรBางสรรค7ถือเปPนทักษะสำคัญในการสรBางความรูBในการพัฒนาสังคม วัฒนธรรม ระบบนิเวศ
และเศรษฐกิจ รวมถึงแนวทางในการแกBปœญหาอยHางยั่งยืน สอดคลBองกับ OECD (2018) ไดBเสนอกรอบการเรียนรูBปm
2030 ในการสHงเสริมการคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียน เพื่อใหBผูBเรียนสามารถนำความรูBมาประยุกต7ใชBในสถานการณ7ที่
ไมHคุBนเคยจากการใชBทักษะและกระบวนการคิดที่หลากหลาย ผูBเรียนสามารถที่จะคิด พัฒนาชิ้นงาน ความรูB
นวัตกรรม บริการ งาน กระบวนการหรือวิธีการในรูปแบบใหมHที่มีประโยชน7และมีคุณคHา รวมถึงมีการเรียนรูBวิธีการ
เรียน (Learning to learn) ทักษะทางสังคม เชHน การทำงานรHวมกัน และทักษะในเชิงปฏิบัติ เชHน การใชBงาน
สารสนเทศ หรืออุปกรณ7เทคโนโลยีตHาง ๆ นอกจากนี้ทักษะการเรียนรูBในศตวรรษที่ 21 รูปแบบใหมHภายใตBกรอบ
ของการเรียนรูBตลอดชีวิต (Lifelong learning) ไดBนำการคิดสรBางสรรค7จัดเปPนหนึ่งในสมรรถนะที่สำคัญรHวมกับการ
คิดอยHางมีวิจารณญาณ การแกBปœญหา การสื่อสาร และการทำงานรHวมกับผูBอื่น ในการที่ผูBเรียนสามารถจัดการกับ
ความทBาทายที่มีความซับซBอน อยHางไรก็ตามจากการสำรวจพบวHารBอยละ 65 ของผูBเรียนที่สำเร็จการศึกษาและเขBา
สูHการทำงานยังขาดทักษะขBางตBน โดยเฉพาะในดBานการคิดสรBางสรรค7 (World Economic Forum, 2016)
2
ความคิดสรBางสรรค7มีบทบาทสำคัญตHอกระบวนการทางวิทยาศาสตร7 (Scientific process) (Ozkan and

Umdu Topsakal, 2021) เนื่องจากกระบวนการสรBางสรรค7 (Creative process) สามารถนำมาใชBรHวมกับวิธีการ
ทางวิทยาศาสตร7 (Scientific method) ไดBในทุกขั้นตอนไมHวHาจะเปPนการสำรวจ การตั้งคำถาม การระบุปœญหา
การกำหนดสมมติฐาน การทดสอบสมมติฐาน การวิเคราะห7 และการสื่อสาร นำไปสูHการคBนพบปœญหา สรBางแนวคิด
ชิ ้ น งาน หรื อ แนวทางในการแกB ป œ ญ หา (Dwikoranto et al., 2020; Sun, Wang, and Wegerif, 2020; Cook,
2020; Yildiz and Guler Yildiz, 2021) ซึ่งความคิดสรBางสรรค7และความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ถือเปPน
สมรรถนะสำคัญสำหรับการปรับเปลี่ยนอนาคตทั้งในดBานนวัตกรรม ความยั่งยืนและการอนุรักษ7ทรัพยากร ที่ควร
พัฒนาใหBเกิดขึ้นกับผูBเรียน เพื่อใหBสามารถจัดการรับมือกับสถานการณ7ใหมH มีความคิดยืดหยุHนและสรBางสรรค7ใน
การคิดหาวิธีการแกBปœญหาหรือเชื่อมโยงความรูBใหมH (Aschauer, Haim and Weber, 2021) นอกจากนี้ PISA ไดB
เสนอกรอบแนวคิดในการประเมินความสรBางสรรค7ของผูBเรียนในปm 2021 (OECD, 2019) ประกอบดBวยการสรBาง
ความคิ ด ที ่ ห ลากหลาย แปลกใหมH และการประเมิ น เพื ่ อ ปรั บ ปรุ ง แนวคิ ด ผH า นกระบวนการแกB ป œ ญ หาทาง
วิทยาศาสตร7และสังคม การเป«ดรับประสบการณ7ใหมH และสามารถพัฒนาการคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ไดB
และจากการศึกษางานวิจัยที่เกี่ยวขBองพบวHาแนวทางในการจัดการเรียนการสอนที่สามารถสHงเสริมความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนไดBคือการสอนตามแนวคิดสตีมศึกษา (STEAM Education)
การสอนตามแนวคิ ด สตี ม ศึ ก ษา (STEAM Education) เปP น บู ร ณาการความรู B ท างดB า นวิ ท ยาศาสตร7
เทคโนโลยี กระบวนการทางวิศวกรรม ศิลปะ และคณิตศาสตร7 มาใชBในการพัฒนาทักษะการคิดขั้นสูงของผูBเรียน
เชHน ความคิดสรBางสรรค7 ความสามารถในการแกBปœญหา การคิดอยHางมีวิจารณญาณ รวมถึงการพัฒนานวัตกรรม
ผHานการออกแบบกิจกรรมที่เนBนใหBผูBเรียนมีสHวนรHวมในการแกBปœญหา การทำงานรHวมกันและใชBกระบวนการดBาน
การคิดสรBางสรรค7ในการทำงาน (Chun and Heo, 2019; Wannapiroon and Petsangsri, 2020; Conradty,
Sotiriou, and Bogner, 2020; de Vries, 2021) Conradty, Sotiriou, and Bogner (2020) กลHาวถึงเป¬าหมาย
ของการสอนวิทยาศาสตร7ในปœจจุบันคือการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ในการเรียนทางวิทยาศาสตร7 ซึ่งถือเปPน
ทักษะหลักของการเรียนรูBในศตวรรษที่ 21 จึงไดBพัฒนา Project Creations ในการนำเสนอกิจกรรมที่สHงเสริม
ความคิดสรBางสรรค7จากการใชBการสอนตามแนวคิดสตีมศึกษา (STEAM module) รHวมกับการสอนแบบ 5E ใน
รายวิชาคณิตศาสตร7 ชีววิทยา ฟ«สิกส7 เคมี หรือเทคโนโลยี โดยศึกษากับผูBเรียนในชHวงอายุ 9-19 ปm และในทุกโมดูล
จะเนBนสภาพแวดลBอมทางสังคม (Social environment) ในการใหBผูBเรียนไดBจินตนาการ สำรวจ ทดลอง ผูBเรียน
สามารถลองผิดลองถูกในการทำกิจกรรม การทำกิจกรรมกลุHม เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียน เนื่องจาก
3
ความคิดสรBางสรรค7เกิดขึ้นไดBจากการฝ®กกระบวนการคิดทั้งสHวนบุคคลและจากการทำกิจกรรมกลุHม หรืองานวิจัย
ของ Jia, Zhou, and Zheng (2021) ไดB น ำการสอนแบบสตี ม ศึ ก ษามาใชB ร H ว มกั บ Maker Education และ
กระบวนการทางวิศวกรรม บูรณาการความรูBหลากหลายสาชาวิชาในการเรียนรายวิชาวิทยาศาสตร7ของนักเรียน
ระดับชั้นประถมศึกษา ผลการศึกษาพบวHาสามารถพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนไดBจากการแบHงปœนความรูB
ผHานกระบวนการทางสังคมและการออกแบบ ทำใหBผูBเรียนมีความสนุกสนานในการเรียนซึ่งจะกระตุBนความอยากรูB
ของผูBเรียน อยHางไรก็ตามงานวิจัยของสมรัก อินทวิมลศรี (2560) ที่ไดBศึกษาการใชBแนวคิด สตีมศึกษาในรายวิชา
ชีววิทยาเพื่อพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปmที่ 4 ผลการศึกษาพบวHา
ถึงแมBผูBเรียนจะมีความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7อยูHในระดับดี แตHผลการทดสอบความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7กHอนเรียนและหลังเรียนไมHแตกตHางกัน เนื่องจากผูBเรียนขาดแรงจูงใจในการทำงานและมีความวิตก
กังวลกับภาระงานและการทำงานกลุHมกับสมาชิกเดิมทุกหนHวยการเรียนรูB ทำใหBผูBเรียนบางสHวนอาจไมHไดBฝ®กฝนการ
คิดและการทำงานที่จำเปPนตHอความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ดังนั้นผูBสอนจึงมีบทบาทสำคัญในการจัด
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBที่สHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียน เนBนการแบHงปœนความคิด การ
แสดงความคิดเห็นรHวมกันในการนำเสนอผลงานของกลุHม การทำงานรHวมกัน การอภิปรายรHวมกัน ซึ่งสิ่งเหลHานี้
สามารถสHงเสริมการคิดแบบ อเนกนัย และ เอกนัย ของการคิดสรBางสรรค7วิทยาศาสตร7ของผูBเรียนไดB (Yang et al.,
2019) สอดคลB อ งกั บ Smyrnaiou, Georgakopoulou, and Sotiriou (2020) ไดB พ ั ฒ นาการเรี ย นรู B อ อนไลน7
CREATIONS ในการสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียน โดยมีคุณลักษณะสำคัญ ไดBแกH (1)
การอภิปราย สนทนา (Dialogue) นำไปสูHความคิดใหมH (2) การบูรณาการความรูB การสะทBอนคิดในมุมมองที่
หลากหลาย เพื่อหาวิธีการแกBปœญหาที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวันของผูBเรียน (3) เนBนการทำกิจกรรมสHวนบุคคลและ
การทำงานรHวมกันของผูBเรียน (4) ใหBอิสระในการคิดและการมีปฏิสัมพันธ7ระหวHางผูBเรียน (5) สHงเสริมการนำแนวคิด
หรือผลงานไปทดลองใชB (6) สรBางพื้นที่การเรียนรูBที่เป«ดโอกาสใหBผูBเรียนไดBลองผิดลองถูกและไมHกลัวความผิดพลาด
(7) เป«ดโอกาสใหBผูBเรียนไดBฝ®กการคิด การปฏิบัติไดBตลอดเวลา และ (8) เนBนใหBผูBเรียนพิจารณาในมุมมองทางดBาน
จริยธรรมและสังคม โดยสภาพแวดลBอมการเรียนรูBที่สามารถตอบโจทย7คือสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอ
เสมือน (Virtual studio learning environment)
ในยุคของการเปลี่ยนแปลงทางดBานดิจิทัล (Digital transformation) ที่เทคโนโลยีเขBามามีบทบาทในการ
ทำงานขององค7กรหรือหนHวยงานตHาง ๆ คณะกรรมการอิสระเพื่อการปฏิรูปการศึกษา (2562) ไดBจัดทำแผนการ
ปฏิรูปประเทศดBานการศึกษา โดยเนBนการปฏิรูปการศึกษาและการเรียนรูBโดยการพลิกโฉมดBวยระบบดิจิทัล การนำ
4
ระบบขBอมูลสารสนเทศมาใชBเพื่อการศึกษา (Big data) พัฒนาการเรียนรูBผHานแพลตฟอร7มแบบออนไลน7เพื่อ

ยกระดับคุณภาพการเรียนการสอน สHงเสริมการเรียนรูBไดBทุกที่ ทุกเวลาของผูBเรียน รวมถึงการปฏิรูปการจัดการ
เรียนการสอนเพื่อตอบสนองการเปลี่ยนแปลงในศตวรรษที่ 21 นอกจากนี้จากสถานการณ7การแพรHระบาดของ
COVID-19 ที่สHงผลกระทบตHอระบบการศึกษา ทำใหBตBองมีการปรับเปลี่ยนรูปแบบการเรียนการสอนเปPนแบบ
ออนไลน7หรือการเรียนรูBแบบดิจิทัล (Digital learning) มากขึ้น โดยที่ผูBเรียนสามารถควบคุมการเรียนรูBดBวยตนเอง
ผHานการเรียนออนไลน7ทั้งแบบประสานเวลาและไมHประสานเวลา (OECD, 2020) ซึ่งสภาพแวดลBอมการเรียนรูB
เสมือนมีจุดเดHนในเรื่องของความยืดหยุHนในการเรียนรูBทั้งดBานเวลาและสถานที่ สHงเสริมการเรียนรูBและการทำงาน
รHวมกันของผูBเรียน มีการแลกเปลี่ยนเรียนรูBรHวมกัน การมีปฏิสัมพันธ7ระหวHางผูBเรียนกับผูBสอน และการไดBรับผล
ป¬ อ นกลั บ (Phungsuk, Viriyavejakul, and Ratanaolarn, 2017; Khlaisang and Songkram, 2019; Aslan
and Duruhan 2020; Sus et al., 2020; Shyr et al., 2021)
สภาพแวดลB อ มการเรี ย นรู B แ บบสตู ด ิ โ อเสมื อ น (Virtual studio learning environment) เปP น
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBในรูปแบบออนไลน7ที่เนBนการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นและการสะทBอนคิดระหวHางผูBเรียน
และผูBเรียน รวมถึงผูBเรียนและผูBสอนระหวHางการทำกิจกรรม เพื่อใหBผูBเรียนไดBรับผลป¬อนกลับเพื่อใชBในการปรับปรุง
ผลงานหรือการเรียนรูBของตน เปPนสภาพแวดลBอมการเรียนรูBที่เป«ดโอกาสใหBผูBเรียนสามารถลองผิดลองถูกไดBระหวHาง
การเรียนรูB มีความยืดหยุHนในการเรียนรูB ซึ่งผูBเรียนสามารถเรียนรูBไดBจากความผิดพลาดและเรียนรูBในสถานการณ7
จริงหรือปœญหาที่เกิดขึ้นจริงในชีวิตประจำวัน (West, 2014; McDonald et al., 2020) เปPนสภาพแวดลBอมการ
เรียนรูBที่ไดBรับความนิยมในการสอนทางดBานสถาปœตยกรรม แตHในปœจจุบันสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอไดB
ถูกนำมาใชBในบริบทตHาง ๆ ที่นอกเหนือจากดBานสถาปœตยกรรมมากขึ้น เชHน การเรียนการสอนในดBานวิศวกรรม
(Thekinen and Grogan, 2021; Nespoli, Hurst, and Gero, 2021) หรือการเรียนสเต็มทั้งในการเรียนระดับ
มั ธ ยมศึ ก ษาและระดั บ อุ ด มศึ ก ษา (McDonald et al., 2020; Jones, Lotz, and Holden, 2021) ตั ว อยH า ง
งานวิจัยของ West et al. (2021) ไดBออกแบบการเรียนการสอนในรายวิชาเคมีในชHวงสถานการณ7การแพรHระบาด
ของ COVID-19 ในรูปแบบของสตูดิโอเสมือน (Virtual studio) รHวมกับการสอนแบบสืบสอบและสเต็มศึกษา เพื่อ
สHงเสริมใหBผูBเรียนไดBคิดหลากหลายและหาวิธีการแกBไข ไปพรBอมกับการอภิปรายรHวมกันระหวHางผูBเรียนทั้งแบบ
ประสานเวลาและไมHประสานเวลา เชHนเดียวกับ Loudon (2019) กลHาวถึงสิ่งที่เปPนอุปสรรคของการพัฒนา
ความคิดสรBางสรรค7คือความกลัวในการผิดพลาดในการทำกิจกรรม ดังนั้นสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอ ที่
เนBนการเรียนรูBผHานการสำรวจ ทดลอง ลงมือปฏิบัติ และการเรียนรูBที่เกิดจากความผิดพลาดระหวHางการทำกิจกรรม
5
จากการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นระหวHางผูBเรียนกับผูBเรียนและผูBเรียนกับผูBสอน จะสามารถตอบโจทย7ในการพัฒนา
ความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนไดB สอดคลBองกับ Walker and Kafai (2021) ไดBนำสภาพแวดลBอมแบบสตูดิโอมาใชB
ในการเรียนทางดBานชีววิทยาของนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาผHานการใหBผูBเรียนสรBางสรรค7ชิ้นงานดBวยการคิด การ
นำเสนอผลงานและการจินตนาการ โดยกลHาวถึงสภาพแวดลBอมแบบสตูดิโอวHาเปPนสภาพแวดลBอมที่เนBนการ
ออกแบบ การทำงานรHวมกันและการจัดแสดงผลงานเพื่อรับผลป¬อนกลับจากผูBสอนและผูBเรียนดBวยกัน
การนำสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือนมาใชBรHวมกับแนวคิดการสอนแบบสตีมศึกษา เปPน
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBที่เป«ดโอกาสใหBผูBเรียนไดBแสดงความคิดเห็น แลกเปลี่ยนเรียนรูBรHวมกัน การฝ®กปฏิบัติและ
กลBาที่จะลองผิดลองถูกในการทำกิจกรรมผHานการบูรณาการความรูBและกระบวนการออกแบบทางวิศวกรรม เพื่อ
พัฒนาชิ้นงานหรือหาวิธีการในการแกBปœญหา และจากการศึกษาเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวขBองพบวHาการนำ
ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBเปPนบริบทในการเรียนรูBสามารถพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7ของผูBเรียนใหBมีประสิทธิภาพมากขึ้น โดย de Vries (2021) กลHาวถึงความทBาทายของการนำการสอน
สตีมมาใชBในการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนวHามิติทางดBานสังคมและวัฒนธรรมมีความ
เกี่ยวขBองกับกระบวนการคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7และการสอนแบบสตีมศึกษา ถึงแมBวHาการสอนสตีมจะ
เกี่ยวกับการการเรียนรูBรHวมกัน การบูรณาการความรูB และการคิดเชิงนวัตกรรม แตHผูBเรียนจะสามารถพัฒนา
ความคิดสรBางสรรค7ไดBดีเมื่อผูBเรียนมีแรงจูงใจภายในที่เกี่ยวกับความสนใจ ความสนุกสนาน ความพึงพอใจ และ
ความทBาทายในการเรียน ซึ่งหนึ่งในการสรBางแรงจูงใจในการเรียนของผูBเรียนคือการนำมิติทางดBานสังคมและ
วัฒนธรรมเขBามาใชBในการสอนสตีมเพื่อพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียน
การสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 (Socio-scientific issues) เปPนการนำ
ประเด็นหรือหัวขBอที่เกี่ยวขBองกับผลิตภัณฑ7หรือกระบวนการทางวิทยาศาสตร7ที่ยังเปPนขBอถกเถียงในสังคมปœจจุบัน
ซี ่ งพั ฒนามาจากแนวคิ ดทางดB า นวิ ทยาศาสตร7 เทคโนโลยี และสั ง คม (Science-Technology-Society: STS)
โดยเฉพาะผลกระทบทางดBานมนุษย7 สังคม เศรษฐกิจและสิ่งแวดลBอม เชHน ปœญหาสิ่งแวดลBอม ภาวะโลกรBอน เปPน
ตBน เพื่อสHงเสริมผูBเรียนสามารถสรBางองค7ความรูBทางวิทยาศาสตร7และชHวยใหBผูBเรียนเขBาใจถึงวิธีการในการนำความรูB
ไปประยุกต7ใชBทั้งในระดับบุคคลและสังคม เนBนใหBผูBเรียนนำความรูBทางวิทยาศาสตร7มาใชBใหBเกิดผลกระทบตHอสังคม
นBอยที่สุด และนำไปใชBในชีวิตจริงไดBอยHางเหมาะสม สิ่งแวดลBอม (Sadler, Chambers, and Zeidler, 2004;
Yoon, Shim, and Noushad, 2019; Hodson, 2020; Kim, Ko, and Lee, 2020) ตัวอยHางงานวิจัยของ Dauer,
Sorensen, and Wilson (2021) กลHาววHาการนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBในการทำ
6
กิจกรรมจะชHวยใหBผูBเรียนสืบคBนขBอมูลในมุมมองทางดBานสิ่งแวดลBอม จริยธรรม สังคมและวัฒนธรรมที่เกี่ยวขBองกับ

ปœญหาไปพรBอม ๆ กับการพัฒนาความคิดเห็นของผูBเรียนในการเลือกแนวทางที่ดีที่สุดในการแกBปœญหาบนพื้นฐาน
ของกระบวนการในการตัดสินใจ
จากความสำคัญและที่มาของปœญหา รวมถึงเหตุผลเชิงทฤษฎีและผลการวิจัยที่ไดBกลHาวขBางตBน ผูBวิจัยจึงคิด
ที่จะพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคม
ที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา จากการที่
ผูBเรียนสามารถนำความรูBและทักษะทางวิทยาศาสตร7มาประยุกต7ใชBในการคิดและพัฒนาสิ่งใหมH ๆ ที่มีประโยชน7
หรือมีคุณคHาตHอตนเองและสังคมตHอไป
คำถามการวิจัย
1. สภาพความตBองการ และการยอมรับเทคโนโลยีของการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอ
เสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริม
ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาเปPนอยHางไร
2. องค7ประกอบเชิงยืนยันตัวชี้วัดของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7และขั้นตอนในสภาพแวดลBอม
การเรี ย นรู B ส ตู ด ิ โ อเสมื อ นตามแนวคิ ด สตี ม ศึ ก ษารH ว มกั บ การสอนโดยใชB ป ระเด็ น ทางสั ง คมที ่ เ กี ่ ย วเนื ่ อ งกั บ
วิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาเปPนอยHางไร
3. สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคม
ที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 เพื่อสHงเสริมการสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาไดBมีลักษณะ
อยHางไร
4. ผลของการใชBรูปแบบการเรียนการสอนในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีม
ศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาเปPนอยHางไร
7
วัตถุประสงค)การวิจัย
1. เพื่อศึกษาสภาพความตBองการ และการยอมรับเทคโนโลยีของการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูB
สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อ
สHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
2. เพื่อวิเคราะห7องค7ประกอบเชิงยืนยันตัวชี้วัดของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7และขั้นตอนของ
การจัดการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็น
ทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
3. เพื่อออกแบบและพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอน
โดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียน
มัธยมศึกษา
4. เพื่อศึกษาผลของการใชBรูปแบบการเรียนการสอนในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตาม
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
สมมติฐานการวิจัย
จากการศึกษาทบทวนแนวคิดและงานวิจัยที่เกี่ยวขBองกับการเรียนการสอนในสภาพแวดลBอมการเรียนรูB
สHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา (Walker, Boyer, and Benson, 2019;
Loudon, 2019; Fleischmann, 2020; Walker and Kafai, 2021; Wannapiroon and Petsangsri, 2020;
Kummanee, Nilspok, and Wannapiroon, 2020; Jia, Zhou, and Zheng, 2021; Ozkan and Umdu
Topsakal, 2021; Sadler, Friedrichsen, and Zangori, 2019; Kim, Ko, and Lee, 2020; Dauer, Sorensen,
and Wilson, 2021; Davut Gul and Akcay, 2021; Yang et al., 2019; Oh, 2021; Wiyanto and Hidayah,
2021; Atesgoz and Sak, 2021; Zhou, 2021) สนับสนุนใหBผูBวิจัยตั้งสมมติฐานการวิจัย ดังนี้ คือ
1. องค7ประกอบเชิงยืนยันตัวชี้วัดของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7มีความสอดคลBองกับขBอมูลเชิง
ประจักษ7ในการวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนระดับมัธยมศึกษา
2. นักเรียนมัธยมศึกษาที่เรียนรูBดBวยรูปแบบการเรียนการสอนในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน
ตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 มีความคิดสรBางสรรค7
ทางวิทยาศาสตร7หลังเรียนสูงกวHาระหวHางเรียน และกHอนเรียนอยHางมีนัยสำคัญทางสถิติ
8
ขอบเขตการวิจัย
ประชากรที่ใช6ในงานวิจัย ประกอบดBวย
1. ประชากรที่ใชBในการศึกษาความคิดเห็น ไดBแกH ผูBเรียนระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย และผูBเชี่ยวชาญ
ทางดBานสภาพแวดลBอมการเรียนรูBเสมือน เทคโนโลยีการศึกษา และดBานการจัดการเรียนการสอนวิทยาศาสตร7
2. ประชากรที่ใชBในการทดลอง ไดBแกH ผูBเรียนระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย
ตัวอยAางที่ใช6ในการวิจัย ประกอบดBวย
1. กลุHมตัวอยHางที่ใชBในการสำรวจความคิดเห็นเกี่ยวกับรูปแบบการเรียนการสอนในสภาพแวดลBอมการ
เรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7
เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย ไดBแกH ผูBเชี่ยวชาญที่ไดBมาจาก
การเลือกแบบเจาะจง (Purposive sampling) จำนวน 5 ทHาน
2. กลุHมตัวอยHางที่ใชBในการสำรวจความคิดเห็นและวิเคราะห7องค7ประกอบเชิงยืนยันเกี่ยวกับการเรียนการ
สอนในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่
เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย
ไดBแกH ผูBเรียนระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย โดยการกำหนดขนาดของกลุHมตัวอยHางจากการใชBการกำหนดขนาดกลุHม
ตัวอยHางตามวัตถุประสงค7การวิจัยที่มีขึ้นเพื่อวิเคราะห7องค7ประกอบ (Factor Analysis) ดังนั้นกลุHมตัวอยHางที่ใชBใน
การวิจัยจึงกำหนดไวBที่ 20 ตHอ 1 เพื่อใชBในการวิเคราะห7องค7ประกอบ (สุวิมล วHองวาณิช และนงลักษณ7 วิรัชชัย,
2546; Hair et al., 2010) โดยกำหนดใหBมีตัวอยHางอยHางนBอย 280 คน จาก 14 คHาพารามิเตอร7
3. กลุHมตัวอยHางที่ใชBในการทดลอง ไดBแกH ผูBเรียนที่กำลังศึกษาอยูHในระดับชั้นมัธยมศึกษาปmที่ 6 จำนวน
อยHางนBอย 30 คน จากการคัดเลือกตามเกณฑ7ซึ่งพิจารณาจากการเลือกโรงเรียนที่มีความพรBอมทางดBานเทคโนโลยี
4. กลุHมตัวอยHางที่ใชBในการรับรองรูปแบบการเรียนการสอนในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตาม
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย จำนวน 5 ทHาน
ระยะเวลาในการเก็บข6อมูล
ผูBวิจัยดำเนินการเก็บรวบรวมขBอมูลตลอดภาคเรียนที่ 2 ปmการศึกษา 2566 จำนวน 8 สัปดาห7
9
ขอบเขตเนื้อหา
เนื้อหาที่ใชBในการวิจัย เปPนสHวนหนึ่งของหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน รายวิชาชีววิทยาเพิ่มเติม
ระดับชั้นมัธยมศึกษาปmที่ 6 เรื่อง ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลBอม
ตัวแปรที่ศึกษา
1. ตัวแปรอิสระ ไดBแกH สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดย
ใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7
2. ตัวแปรตาม ไดBแกH การคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
กรอบแนวคิดการวิจัย
การวิจัยเรื่อง สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนแบบสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทาง
สังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอน
ปลาย ไดBศึกษาทฤษฎี เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวขBองเกี่ยวกับสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน การ
สอนตามแนวคิดสตีมศึกษา การสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 และความความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 และจากแนวคิดทฤษฎีดังกลHาวผูBวิจัยนำมาสรBางกรอบแนวคิดการวิจัย รายละเอียดดัง
แผนภาพที่ 1.1
10
สภาพแวดลFอมการเรียนรูFแบบสตูดิโอ การสอนตามแนวคิดสตีมศึกษา การสอนโดยใชFประเด็นทางสังคมที่ การสอนตามแนวคิดสตีมศึกษาร^วมกับ

เสมือน (virtual studio learning (STEAM Education) มีขั้นตอนใน เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตรQ ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับ
environment) การเรียนรู0 ดังนี้ (Socioscientific issues) วิทยาศาสตรQ
องค;ประกอบของสภาพแวดล0อ มการ 1. การวิเคราะห;ป=ญหา ขั้นตอนในการเรียนรู0 ขั้นตอนในการเรียนรู0
เรียนรู0 2. การรวบรวมความคิดจากการสืบค0น 1. การสืบค0นข0อมูล เพื่อกำหนดป=ญหา 1. การสืบค0นข0อมูลเกี่ยวกับประเด็นทาง
1. พื้นที่ในการเรียนรู0หรือทำกิจกรรม ข0อมูลสารสนเทศ 2. การวิเคราะห;ความสำคัญของป=ญหา สังคมและวิทยาศาสตร;เพื่อกำหนดป=ญหา
สwวนบุคคลของผู0เรียน 3. ระดมความคิดเพื่อใช0ในการออกแบบ 3. การสำรวจสืบค0นข0อมูล และ 2. การสำรวจสืบค0นข0อมูลสารสนเทศเพื่อ
2. พื้นที่ในการทำกิจกรรมกลุwม การ และการวางแผนในการแก0ป=ญหาโดย ออกแบบแนวทางในการแก0ป=ญหา นำไปใช0ในการแก0ป=ญหา
แลกเปลี่ยนความคิดเห็นรwวมกัน บูรณาการความรู0 4. การแลกเปลี่ยนข0อมูล อภิปราย 3. การวางแผนในการแก0ป=ญหาโดยบูรณา
3. การจัดกิจกรรมเน0นการเรียนรู0ใน 4. การพัฒนาออกแบบนวัตกรรมหรือ แสดงความคิดเห็นรwวมกัน การความรู0จากหลายสาขา ผwานการ
สถานการณ;จริงหรือที่เกี่ยวข0องกับ ผลงาน 5. การลงมือปฏิบัติ (Action-taking) แลกเปลี่ยนข0อมูล อภิปรายแสดงความ
ชีวิตประจำวันของผู0เรียน 5. การสะท0อนคิด ให0ผลปRอนกลับและ 6. การนำเสนอผลการศึกษาและการ คิดเห็นรwวมกัน
4. พื้นที่ในการการแสดงผลงาน การปรับปรุงผลงาน ประเมินผล 4. การออกแบบพัฒนานวัตกรรม ชิ้นงาน
5. การประเมินผล รวมถึงการสะท0อน 6. การนำเสนอผลงานของผู0เรียน (Sadler, Friedrichsen, and หรือแนวความคิด
คิดและการให0ผลปRอนกลับทั้งของ (Wannapiroon and Petsangsri, Zangori, 2019; Kim, Ko, and Lee, 5. การนำเสนอผลงานของผู0เรียน
ผู0เรียนและผู0สอน (Walker, Boyer, 2020; Kummanee, Nilspok, and 2020; Dauer, Sorensen, and 6. การสะท0อนคิดและการประเมินผล
and Benson, 2019; Loudon, Wannapiroon, 2020; Jia, Zhou, Wilson, 2021; Davut Gul and
2019; Fleischmann, 2020; Walker and Zheng, 2021; Ozkan and Akcay, 2021)
and Kafai, 2021) Umdu Topsakal, 2021)
สภาพแวดล)อมการเรียนรู)สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษาร;วมกับการสอนโดยใช)ประเด็นทางสังคม
ที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตรGเพื่อส;งเสริมความคิดสร)างสรรคGทางวิทยาศาสตรGของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย
ความคิดสร)างสรรค+ทางวิทยาศาสตร+ (Scientific creativity)

องคGประกอบของความคิดสร)างสรรคGทางวิทยาศาสตรG ประกอบด)วย 2 องคGประกอบ
1. การคิดอเนกนัย ประกอบด)วย ความคิดคล;อง (Fluency) ความคิดยืดหยุ;น
(Flexibility) และความคิดริเริ่ม (Originality)
2. การคิดเอกนัย ประกอบด)วย การวิเคราะหGสังเคราะหG และการประเมินเพื่อหา
แนวทางที่เหมาะสมในการแก)ป`ญหา
Yang et al., 2019; Oh, 2021; Wiyanto and Hidayah, 2021; Atesgoz and
Sak, 2021; Zhou, 2021)
ภาพที่ 1. 1 กรอบแนวคิดการวิจัย
11
คำอธิบายกรอบแนวคิดการวิจัย
สภาพแวดล6อมการเรียนรู6แบบสตูดิโอเสมือน เปPนสภาพแวดลBอมการเรียนรูBที่เนBนการเรียนผHานการ
สะทBอนคิด การไดBรับผลป¬อนกลับระหวHางทำกิจกรรมโดยการนำเสนอผลงานของผูBเรียน การเยี่ยมชมและศึกษา
ผลงานของผูBเรียน เปPนการเป«ดโอกาสใหBผูBเรียนกลBาที่จะลองผิดลองถูก เพื่อพัฒนาผลงานของตนเองอยูHสม่ำเสมอ
เป«ดโอกาสใหBผูBเรียนไดBสรBางสรรค7ผลงานเพื่อแบHงปœน ชHวยใหBผูBเรียนเชื่อมโยงความรูBกับสถานการณ7ในชีวิตประจำวัน
เนBนเรียนรูBผHานการลงมือปฏิบัติ (Learning by doing) และมีความยืดหยุHนในการเรียนรูB โดยมีองค7ประกอบ ดังนี้
(1) พื้นที่ในการเรียนรูBหรือทำกิจกรรมสHวนบุคคลของผูBเรียน (2) พื้นที่ในการทำกิจกรรมกลุHม การแลกเปลี่ยนความ
คิดเห็นรHวมกันระหวHางผูBเรียนกับผูBเรียน และผูBเรียนกับผูBสอน (3) การจัดกิจกรรมเนBนการเรียนรูBในสถานการณ7จริง
หรือที่เกี่ยวขBองกับชีวิตประจำวันของผูBเรียน (4) พื้นที่ในการการแสดงผลงาน และ (5) การประเมินผล รวมถึงการ
สะทBอนคิดและการใหBผลป¬อนกลับทั้งของผูBเรียนและผูBสอน
การสอนตามแนวคิดสตีมศึกษา เปPนการเปPนบูรณาความรูBทั้ง 5 สาขาวิชา ประกอบดBวยวิทยาศาสตร7
เทคโนโลยี กระบวนการทางวิศวกรรม ศิลปะ และคณิตศาสตร7 และนำความรูBไปประยุกต7ใชBในการแกBปœญหา
โดยเฉพาะปœญหาที่เกี่ยวกับกับชีวิตประจำวันหรือในสถานการณ7จริงของผูBเรียน ชHวยใหBเชื่อมโยงความรูBเขBากับ
ชีวิตประจำวัน โดยศาสตร7ทางดBานศิลปะที่นำมาใชBเปPนไดBทั้งทางดBานศิลปะ การสื่อสาร และมิติทางดBานสังคม
วัฒนธรรม และมีขั้นตอนในการเรียนรูB ดังนี้ (1) การวิเคราะห7ปœญหา และวิเคราะห7ความตBองการของปœญหา ซึ่งอาจ
มาจากสถานการณ7ที่ผูBสอนกำหนดหรือสำรวจจากผูBเรียนเพื่อกำหนดปœญหา (2) การรวบรวมความคิดที่เกี่ยวขBองกับ
สถานการณ7ของปœญหาที่มาจากการสืบคBนขBอมูลสารสนเทศ (3) ระดมความคิดเพื่อใชBในการออกแบบและการ
วางแผนในการแกBปœญหาโดยบูรณาการความรูBจากหลายสาขา (4) การพัฒนานวัตกรรมหรือผลงานจากความรูBและ
แผนงานวางไวB (5) การสะทBอนคิดและการประเมินผลของผูBเรียน รวมถึงการนำผลป¬อนกลับไปใชBในการปรับปรุง
ผลงานหรือกระบวนการ และ (6) การนำเสนอผลงานของผูBเรียน
การสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร) เปPนวิธีการสอนที่มีการนำประเด็นทาง
สังคมที่เกี่ยวเนื่องกับทางวิทยาศาสตร7มาใชBในการเรียนการสอน ซึ่งอาจอยูHในรูปของวิธีการสอนหรือกลยุทธ7การ
สอน หรือนำมาใชBเปPนบริบทในการเรียนรูB ซึ่งประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับทางวิทยาศาสตร7เปPนประเด็นที่มี
ความขัดแยBง เปPนที่ถกเถียง หรือเปPนปœญหา (ill-structured problem) ในสังคมปœจจุบัน สHงเสริมใหBผูBเรียนบูรณา
การความรูBและทักษะ เพื่อใชBในการแกBปœญหาผHานการพิจารณาในมุมมองที่หลากหลาย ทั้งบริบททางดBาน
วิทยาศาสตร7และบริบททางดBานสังคม เชHน การเมือง วัฒนธรรม เศรษฐกิจ จริยธรรม เปPนตBน โดยมีขั้นตอน ดังนี้
12
(1) การสืบคBนขBอมูลที่เกี่ยวขBองกับประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 เพื่อกำหนดปœญหาหรือหัวขBอที่

ตBองการศึกษา (2) การวิเคราะห7ขBอมูลโดยพิจารณาถึงความสำคัญหรือสิ่งที่ตBองตระหนักของปœญหา ทั้งในมิติ
ทางดBานวิทยาศาสตร7และสังคม (3) การสำรวจสืบคBนขBอมูล ศึกษาความรูBพื้นฐานและทำความเขBาใจในประเด็นที่
เกี่ยวขBอง เพื่อนำไปใชBในการแกBปœญหา รวมทั้งออกแบบแนวทางในการแกBปœญหา (4) การแบHงปœนขBอมูล ความรูB
แนวทางในการแกBปœญหา ผHานการแลกเปลี่ยนขBอมูล อภิปรายแสดงความคิดเห็นรHวมกัน (5) การเลือกวิธีการที่ดี
ที่สุดในการแกBปœญหาและลงมือปฏิบัติ (Action-taking) และ (6) การนำเสนอผลการศึกษาและการประเมินผล
ความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร) เปPนความสามารถของบุคคลในการคิดและพัฒนาสิ่งใหมH ๆ ที่มี
ประโยชน7หรือมีคุณคHาตHอตนเองและสังคม ซึ่งอาจเปPนแนวคิด หรือชิ้นงาน ที่มีการประยุกต7ใชBความรูBและทักษะ
เฉพาะในบริบทเฉพาะทางวิทยาศาสตร7 กระบวนการทางวิทยาศาสตร7 และความคิดสรBางสรรค7ในบริบททั่วไป ใน
การนำไปใชBในการกำหนดปœญหา และหาแนวทางในการแกBไขปœญหา รวมถึงการคBนพบสิ่งใหมH ๆ และองค7ประกอบ
ของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ประกอบดBวย (1) การสรBางความคิดที่หลากหลาย ประกอบดBวย การคิด
คลHอง คิดยืดหยุHน และคิดริเริ่ม ซึ่งจัดเปPนการคิดแบบอเนกนัย และ (2) การวิเคราะห7สังเคราะห7 เพื่อหาแนวทางที่
เหมาะสมในการแกBปœญหารวมถึงการระบุปœญหา จัดเปPนการคิดแบบเอกนัย
คำจำกัดความที่ใช6ในงานวิจัย
สภาพแวดล6อมการเรียนรู6แบบสตูดิโอเสมือน หมายถึง สภาพแวดลBอมการเรียนรูBที่เนBนการเรียนผHานการ
ซึ่งประกอบดBวย (1) พื้นที่ในการเรียนรูBหรือทำกิจกรรมสHวนบุคคลของผูBเรียน เปPนพื้นที่ที่ใหBผูBเรียนไดBมีการเรียนรูB
เนื้อหาผHานโมดูล (Module) ในแตHละหนHวยการเรียนรูB รวมถึงทำกิจกรรมและกำหนดปœญหาในประเด็นที่ผูBเรียน
สนใจภายใตBเนื้อหาหรือสถานการณ7ที่ครูผูBสอนกำหนด (2) พื้นที่ในการทำกิจกรรมกลุHม การแลกเปลี่ยนความ
คิดเห็นรHวมกันระหวHางผูBเรียนกับผูBเรียน และผูBเรียนกับผูBสอน ซึ่งมีเครื่องมือในการทำงานรHวมกัน ชHองทางในการ
แสดงความคิดเห็น และการทำกิจกรรมบนจักรวาลนฤมิต (Metaverse) (3) การจัดกิจกรรมเนBนการเรียนรูBใน
สถานการณ7จริงหรือที่เกี่ยวขBองกับชีวิตประจำวันของผูBเรียน โดยผูBเรียนสามารถเลือกหัวขBอที่ผูBเรียนสนใจในการทำ
กิจกรรม (4) พื้นที่ในการแสดงผลงาน และ (5) การประเมินผล โดยการสะทBอนคิดและการใหBผลป¬อนกลับทั้งของ
ผูBเรียนและผูBสอน โดยเฉพาะในขั้นของการทำกิจกรรมกลุHมในการพัฒนาแนวคิดหรือผลงาน เพื่อใหBผูBเรียนสามารถ
13
นำความคิดเห็นมาปรับปรุงพัฒนาผลงานของตนเองใหBมีประสิทธิภาพมากขึ้น โดยระดับของสภาพแวดลBอมการ
เรียนรูBที่ใชBเปPนแบบ Non-Immersive VR ที่เหมาะสมกับบริบทและความพรBอมของกลุHมตัวอยHางที่จะมาเขBารHวมใน
งานวิจัยนี้ตHอไป
การสอนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)
เปPนการสอนที่มีการนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับทางวิทยาศาสตร7มาใชBเปPนบริบทในการเรียนการสอน ซึ่ง
ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับทางวิทยาศาสตร7เปPนประเด็นที่มีความขัดแยBง เปPนที่ถกเถียง หรือเปPนปœญหา (ill-
structured problem) ในสังคมปœจจุบัน บูรณาการรHวมกับการนำขั้นตอนการเรียนรูBแบบสตีมศึกษามาใชBในการ
จัดการเรียนรูB โดยมีขั้นตอนดังนี้ (1) การสืบคBนขBอมูลเกี่ยวกับประเด็นทางสังคมและวิทยาศาสตร7เพื่อกำหนด
ปœญหา (2) การสำรวจสืบคBนขBอมูลสารสนเทศเพื่อนำไปใชBในการแกBปœญหา (3) การออกแบบและการวางแผนใน
การแกBปœญหาโดยบูรณาการความรูBจากหลายสาขา ผHานการแลกเปลี่ยนขBอมูล อภิปรายแสดงความคิดเห็นรHวมกัน
(4) การพัฒนานวัตกรรม ชิ้นงานหรือแนวความคิด (5) การนำเสนอผลงานของผูBเรียน และ (6) การสะทBอนคิดและ
การประเมินผล
ความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร) หมายถึง ความสามารถของบุคคลในการคิดและพัฒนาสิ่งใหมH ๆ ที่
มีประโยชน7หรือมีคุณคHาตHอตนเองและสังคม ซึ่งอาจเปPนแนวคิด หรือชิ้นงาน ที่มีการประยุกต7ใชBความรูBและทักษะ
การนำไปใชBในการกำหนดปœญหา และหาแนวทางในการแกBไขปœญหา รวมถึงการคBนพบสิ่งใหมH ๆ ประกอบดBวย (1)
การสรBางความคิดที่หลากหลาย ประกอบดBวย การคิดคลHอง คิดยืดหยุHน และคิดริเริ่ม ซึ่งจัดเปPนการคิดแบบ
อเนกนัย และ (2) การวิเคราะห7สังเคราะห7 และการประเมินผลเพื่อหาแนวทางที่เหมาะสมในการแกBปœญหารวมถึง
การระบุปœญหา จัดเปPนการคิดแบบเอกนัย สามารถวัดไดBโดยแบบประเมินตนเอง แบบประเมินกระบวนการทำงาน
และผลงานโดยใชBเกณฑ7การประเมินแบบรูบริคส7 ที่ปรับมาจาก Hu and Adey (2002) ในการวัดการคิดแบบ
อเนกนัย และ Yang et al. (2016), Yang et al. (2019) ในการวัดการคิดแบบเอกนัย
14
ประโยชน)ที่คาดวAาจะได6รับ
1. สถาบันทางการศึกษา สามารถนำรูปแบบการสอนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชB
ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7นำไปใชBเสริมในหลักสูตรของโรงเรียนเพื่อสHงเสริมการจัดการเรียนรูB
เชิงรุก บูรณาการเทคโนโลยีผHานการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน สำหรับการพัฒนาสรBางสรรค7
ทางวิทยาศาสตร7 ซึ่งเปPนสHวนหนึ่งของการรูBวิทยาศาสตร7 (Scientific literacy)
2. ผูBสอนสามารถนำแนวทางการเรียนรูBไปใชBในการออกแบบกิจกรรมการเรียนการสอน เพื่อพัฒนาการคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาตอนปลายในโรงเรียน
3. ผูBสอนสามารถนำสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชB
ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBในการสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียน
มัธยมศึกษาตอนปลาย
4. ผูBเรียนสามารถพัฒนาการคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ผHานการใชBงานสภาพแวดลBอมการเรียนรูB
สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 ที่มีความ
ยืดหยุHนในการเรียนรูB และผูBเรียนสามารถเรียนรูBและทำกิจกรรมตามความสนใจของผูBเรียน
15
บทที่ 2
ทฤษฎี เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข6อง
ทฤษฎี เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวขBองกับสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษา
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย มีรายละเอียดดังนี้
1. สภาพแวดลBอมการเรียนรูBเสมือน
1.1 ความหมายของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBเสมือน
1.2 สภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอ
1.3 องค7ประกอบของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน
1.4 งานวิจัยที่เกี่ยวขBองกับสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน
2. แนวคิดการเรียนรูBแบบสตีมศึกษา
2.1 ความหมายของการเรียนรูBแบบสตีมศึกษา
2.2 ขั้นตอนของการเรียนรูBแบบสตีมศึกษา
2.3 งานวิจัยที่เกี่ยวขBองกับการเรียนรูBแบบสตีมศึกษา
3. การสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7
3.1 ความหมายของการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7
3.2 ขั้นตอนของการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7
3.3 งานวิจัยที่เกี่ยวขBองกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7
4. ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
4.1 แนวคิดของการคิดสรBางสรรค7
4.2 ความหมายของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
4.3 องค7ประกอบของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
4.4 งานวิจัยที่เกี่ยวขBองกับความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
16
1. สภาพแวดล6อมการเรียนรู6เสมือน (Virtual learning Environment)

1.1 ความหมายของสภาพแวดล6อมการเรียนรู6เสมือน
จากการทบทวนเอกสารเกี ่ ยวกั บสภาพแวดลB อมการเรี ยนรู B เ สมื อน ไดB มีนั กการศึ กษาหลายทH า นใหB
ความหมายของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBเสมือน หมายถึง สภาพแวดลBอมการเรียนรูBเสมือนจริงเปPนการสนับสนุน
การติดตHอสื่อสารระหวHางผูBเรียนกับผูBสอนทั้งแบบประสานเวลาและไมHประสานเวลา ซึ่งมีสHวนชHวยในการสนับสนุน
การทำงานรHวมกันระหวHางผูBเรียน พรBอมทั้งมีการสะทBอนการเรียนรูBของผูBเรียน ในสHวนของผูBสอนจะตBองมีผล
ป¬อนกลับที่หลากหลาย รวมทั้งมีแหลHงขBอมูลเพียงพอเพื่อตอบสนองตHอผูBเรียนในระดับตHาง ๆ เพื่อสนับสนุนการ
สรBางองค7ความรูBของผูBเรียนในสภาพลBอมในโลกเสมือนจริงที่เอื้อตHอการเรียนรูB (เนาวนิตย7 สงคราม, 2556)
นอกจากนี้ Rachid et al. (2021) กลHาวถึงสภาพแวดลBอมการเรียนรูBเสมือนวHาเปPนการจัดการเรียนการสอนใน
สภาพแวดลBอมออนไลน7ที่ผูBเรียนและผูBสอนถูกแยกจากกันในดBานเวลา สถานที่ หรือทั้งคูH โดยที่ผูBสอนมีการแบHงปœน
เนื้อหา เชHน สื่อมัลติมีเดีย ขBอมูลเอกสาร หรือการประชุมแบบ video conference ผHานระบบจัดการเรียนรูB โดย
ผูBเรียนสามารถติดตHอสื่อสารกับผูBสอนและผูBเรียนดBวยกันเอง การทำงานกลุHมของผูBเรียน ซึ่งผูBสอนสามารถติดตาม
ประเมินผลผูBเรียน โดยใชBเครื่องมือที่หลากหลาย เชHน บล็อก ฟอรัม วิกิ หรือแชท เปPนตBน สอดคลBองกับ Karuović
et al. (2020) กลHาวถึงมโนทัศน7ของสภาพลBอมในโลกเสมือนจริงวHาเปPนความสัมพันธ7ระหวHางเทคโนโลยีดิจิทัล
ศักยภาพของเครื่องมือที่ใชBภายใตBสภาพแวดลBอมที่เปPนกระบวนในการเรียนรูB ซึ่งสนับสนุนทั้งการเรียนในระบบ
และการเรี ย นนอกระบบ นอกจากนี ้ Sus et al. (2020) กลH า วถึ ง สภาพแวดลB อ มการเรี ย นรู B เ สมื อ นวH า เปP น
สภาพแวดลBอมที่สนับสนุนการเขBาถึงกระบวนการเรียนรูBของผูBเรียนและผูBสอนผHานการทำกิจกรรมและประเมินผล
ผูBเรียน โดยกิจกรรมอาจอยูHในรูปแบบของการทำงานกลุHม การอภิปรายแลกเปลี่ยนความคิดเห็น และภาระงานที่
ผูBสอนกำหนด
Alonso-Garcia et al. (2019) กลHาวถึงจุดเดHนและประโยชน7ของการนำสภาพแวดลBอมการเรียนรูBเสมือน
มาใชBในการเรียนการสอนวHา เปPนสภาพแวดลBอมการเรียนรูBที่ผูBสอนสามารถนำเสนอขBอมูลและจัดกิจกรรมการ
เรียนรูBที่หลากหลาย สHงเสริมการทำงานรHวมกับของผูBเรียน การแลกเปลี่ยนขBอมูล (Virtual exchange and
telecollaboration) รวมถึงการติดตHอสื่อสารระหวHางผูBเรียนและผูBสอน โดยผูBสอนสามารถประเมินผลออนไลน7
และใหBผลป¬อนกลับแกHผูBเรียน รวมถึงการนำแนวคิดเกมมิฟ«เคชันมาใชBในการเรียน นอกจากนี้ Khlaisang and
Songkram (2019) กลHาวถึงการนำสภาพแวดลBอมการเรียนรูBเสมือนมาใชBในการเรียนการสอนวHาสามารถสHงเสริม
ความสรBางสรรค7 ทักษะในการแกBปœญหา การสื่อสาร เพิ่มแรงจูงใจในการเรียน การทำงานรHวมกัน ผHานการ
17
แลกเปลี่ยนความคิดเห็น แบHงปœนขBอมูลและสิ่งที่ไดBศึกษาหรือขBอคBนพบ ซึ่งจะชHวยใหBผูBเรียนประสบความสำเร็จใน

การเรียนมากขึ้น และยังสามารถพัฒนาทักษะการเรียนรูBในศตวรรษที่ 21 โดยเฉพาะอยHางการในบริบททางดBาน
นวัตกรรม โดยผูBเรียนสามารถเรียนรูBโดยไมHมีขBอจำกัดของเวลาและสถานที่ สอดคลBองกับ Estriegana et al.
(2021) ที่ไดBนำการเรียนรูBเชิงรุก (Active learning) มาใชBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBเสมือน โดยเฉพาะใน
สถานการณ7การแพรHระบาดของ COVID-19 ที่การเรียนการสอนตBองมีการปรับใหBมีความยืดหยุHน พัฒนาทักษะของ
ผูBเรียนและสอดคลBองกับความตBองการของผูBเรียน ซึ่งผลจากการศึกษาพบวHาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBเสมือน
สามารถพัฒนาการทำงานรHวมกันและการเรียนรูBรHวมกันของผูBเรียนไดB สามารถสรBางแรงจูงใจในการเรียนแกHผูBเรียน
เนื ่ อ งจากมี ค วามยื ด หยุ H น และเขB า ถึ ง งH า ย (Lacka, Wong, and Haddoud, 2021) นอกจากนี ้ Aslan and
Duruhan (2020) สภาพแวดลBอมการเรียนรูBเสมือนสามารถพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของผูBเรียน เนื่องจาก
สามารถนำเสนอขBอมูลไดBหลากหลายรูปแบบ ซึ่งผูBเรียนสามารถสืบคBนขBอมูลเพิ่มเติมจากอินเทอร7เน็ต สนับสนุนการ
แลกเปลี่ยนความคิดเห็นระหวHางผูBเรียน สHงผลใหBผูBเรียนมีความคิดคลHองมากขึ้น พัฒนาการเรียนรูBสHวนบุคคล และมี
ความยืดหยุHนทางดBานเวลาในการเรียนรูB ดังที่กลHาวถึงในหลายงานวิจัยขBางตBน
จากข6 อ มู ล ข6 า งต6 น สามารถสรุ ป ความหมายของสภาพแวดล6 อ มการเรี ย นรู 6 เ สมื อ นได6 ว A า เปx น
สภาพแวดล6อมการเรียนรู6แบบออนไลน) ที่มีความยืดหยุAนในการจัดการเรียนรู6ทั้งด6านเวลาและสถานที่ ซึ่ง
ครูผู6สอนสามารถนำเสนอข6อมูล สารสนเทศรวมถึงการออกแบบกิจกรรมที่หลากหลายผAานการใช6เทคโนโลยี
ดิจิทัล เพื่อให6ผู6เรียนสร6างองค)ความรู6และพัฒนาทักษะตAาง ๆ สนับสนุนการเรียนรู6และทำงานรAวมกันของ
ผู6เรียน การมีปฏิสัมพันธ)ระหวAางผู6เรียนและผู6สอน และระหวAางผู6เรียนด6วยกันเองทั้งแบบประสานเวลาและไมA
ประสานเวลา โดยที่ครูผู6สอนสามารถให6ผลปŽอนกลับและประเมินผลการเรียนรู6ของผู6เรียนโดยใช6เครื่องมือและ
วิธีการที่หลากหลาย ซึ่งจุดเดAนของสภาพแวดล6อมการเรียนรู6เสมือนทั้งในด6านความยืดหยุAนในการเรียนรู6 การ
เข6าถึงงAาย รวมถึงการจัดกิจกรรมที่สAงเสริมทักษะการเรียนรู6ในศตวรรษที่ 21 ทั้งด6านการคิดสร6างสรรค) การคิด
อยAางมีวิจารณญาณ การทำงานรAวมกัน หรือทักษะในการแก6ป‰ญหา เปxนต6น ผAานการแลกเปลี่ยนความคิดเห็น
แบAงป‰นข6อมูลและสAงที่ได6ศึกษาหรือข6อค6นพบ ซึ่งจะชAวยให6ผู6เรียนประสบความสำเร็จในการเรียนมากขึ้น
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBเสมือน สามารถนำเสนอไดBหลากหลายรูปแบบ เชHน การเรียนรูBโดยใชBเว็บเปPน
ฐาน (Web-based learning) การเรี ย นรู B โ ดยใชB อ ิ น เทอร7 เ น็ ต เปP น ฐาน (Internet-based learning) การเรี ย น
ออนไลน7 (Online learning) การเรี ย นแบบผสมผสาน ระบบจั ด การเรี ย นรู B และอี เ ลิ ร 7 น นิ ง (E-learning)
( Phungsuk, Viriyavejakul, and Ratanaolarn, 2017; Khlaisang and Songkram, 2019; Aslan and
18
Duruhan 2020; Sus et al., 2020; Shyr et al., 2021) โดยองค7ประกอบของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBเสมือน

ประกอบดBวย (1) การติดตHอสื่อสารและการทำงานรHวมกันระหวHางผูBเรียน (2) การชี้แนะและการกำหนดกิจกรรม
ของครูผูBสอน รวมถึงการมีปฏิสัมพันธ7ระหวHางผูBเรียนและผูBสอน (3) ความงHายในการเขBาถึงแหลHงสารสนเทศ และ
(4) การทำกิจกรรมกลุHมของผูBเรียน (Aslan and Duruhan, 2020)
เนาวนิตย7 สงคราม (2559) แบHงองค7ประกอบของการเรียนดBวยอีเลิร7นนิงบนสภาพแวดลBอมเสมือนจริง
ประกอบดBวย 5 องค7ประกอบ ไดBแกH (1) เครื่องมือการเรียนรูBรHวมกันบนระบบออนไลน7 (2) ระบบการเรียน
อีเลิร7นนิง (3) การแกBปœญหา (4) กระบวนการแลกเปลี่ยนเรียนรูB และ (5) การประเมินผล
Phungsuk, Viriyavejakul, and Ratanaolarn (2017) กลHาวถึงองค7ประกอบของสภาพแวดลB อมการ
เรียนรูBเสมือน ประกอบดBวย (1) ระบบจัดการเรียนการสอน (Learning Management System: LMS) (2) เนื้อหา
(Content system) (3) การติดตHอสื่อสารและการทำงานรHวมกันของผูBเรียน (Communication System) ทั้งแบบ
ประสานเวลาและไมHประสานเวลา (4) แหลHงขBอมูลสารสนเทศ (Resources) แหลHงสืบคBนรวมถึงสื่อตHาง ๆ และ (5)
การประเมินผล (The Evaluation System) ซึ่งสามารถประเมินในรูปแบบที่หลากหลายทั้งจากภาระงาน กิจกรรม
ในชั้นเรียน หรือ E-Portfolio เปPนตBน
Khlaisang and Songkram (2019) กลH า วถึ ง องค7 ป ระกอบของสภาพแวดลB อ มการเรี ย นรู B เ สมื อ น
ประกอบดBวย (1) ระบบการจัดการเรียนรูB (2) เครื่องมือสำหรับการทำงานและการเรียนรูBรHวมกันของผูBเรียน
(Collaborative tools) เชHน เว็บแอปพลิเคชัน เครื่องมือวาดภาพออนไลน7 สื่อสังคม เปPนตBน (3) เครื่องที่สHงเสริม
กระบวนการคิด (Cognitive tools) เชHน แผนผังความคิด เครื่องมือในการคBนหา โปรแกรมนำเสนอ เปPนตBน (4)
เครื่องสำหรับใชBในการติดตHอสื่อสาร (Communication tools) เชHน แชท บล็อก วิกิ สื่อสังคม เปPนตBน (5) วิธีการ
ในการจัดการเรียนการสอนออนไลน7 (6) กลยุทธ7ที่ใชBในการสอนออนไลน7 และ (7) แหลHงเรียนรูBออนไลน7
Skalka et al. (2021) กลHาวถึงองค7ประกอบที่สนับสนุนการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBเสมือน
ประกอบดBวย (1) การใหBผลป¬อนกลับและการอภิปรายแลกเปลี่ยนความคิดเห็นระหวHางการทำกิจกรรม (2) การ
สรBางกลุHมในการทำกิจกรรม (3) พื้นที่สำหรับใชBในการนำเสนอขBอมูล และ (4) การพัฒนาเนื้อหา รวมถึงการใหB
ผูBเรียนไดBกำหนดหัวขBอหรือประเด็นที่ผูBเรียนสนใจในการทำกิจกรรม
Shyr et al. (2021) กลHาวถึงองค7ประกอบของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBเสมือน ซึ่งประกอบดBวย (1) การ
กำหนดกิ จ กรรมที ่ เ กี ่ ย วขB อ งกั บ การเรี ย นรู B เชH น การประกาศ หรื อ แจB ง รายละเอี ย ดของการทำกิ จ กรรม
19
(Announcements) การกำหนดภาระงาน เปPนตBน (2) แหลHงขBอมูลสารสนเทศ (3) การประเมินผล (4) ปฏิสัมพันธ7

ระหวHางผูBเรียนกับผูBเรียน และผูBเรียนกับผูBสอน รวมถึงการใหBผลป¬อนกลับแกHผูBเรียน
Chaichumpa, Wicha, and Temdee (2021) กลH า ววH า สภาพแวดลB อ มการเรี ย นรู B เ สมื อ น ควร
ประกอบดBวย (1) สHวนของเนื้อหา ที่ผูBเรียนสามารถเขBาถึงในการเรียนรูBและทำกิจกรรม (2) พื้นที่ในการแบHงปœน
ความรูB เพื่อใหBผูBเรียนไดBมีสHวนรHวมในการแลกเปลี่ยนความรูB (3) การประเมินผล ซึ่งผูBสอนสามารถใหBคำแนะนำและ
ใหBผลป¬อนกลับในการเรียนแกHผูBเรียน (4) เครื่องมือในการติดตHอสื่อสาร เชHน อีเมล แชท หรือ virtual meeting
เปPนตBน
จากการกลHาวถึงองค7ประกอบของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBเสมือนในบริบทของการจัดการเรียนรูBที่
หลากหลาย ทั้งการเรียนรูBโดยใชBเว็บเปPนฐาน (Web-based learning) การเรียนออนไลน7 (Online learning) การ
เรียนแบบผสมผสาน ระบบจัดการเรียนรูB และอีเลิร7นนิง (E-learning) สามารถสังเคราะห7องค7ประกอบไดBดังตาราง
ที่ 2.1
ตารางที่ 2. 1 ตารางสังเคราะห7องค7ประกอบของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBเสมือน
Phungsuk, Viriyavejakul, and
Aslan and Duruhan (2020)
Chaichumpa, Wicha, and

Khlaisang and Songkram
เนาวนิตย) สงคราม (2559)
Skalka et al. (2021)

Ratanaolarn (2017)
องค)ประกอบ/ผู6วิจัย
Shyr et al. (2021)
สรุป
Temdee (2021)
(2019)
ระบบจัดการเรียนการสอน P P P P P
เนื้อหา (Content system) P P P P P
วิธีการสอนและกลยุทธ7ที่ใชBใน
P P
การสอน
การติดตHอสื่อสารและการ
ทำงานรHวมกันระหวHางผูBเรียน P P P P P P P
รวมถึงการแลกเปลี่ยนเรียนรูB
20
Phungsuk, Viriyavejakul, and

Aslan and Duruhan (2020)
Chaichumpa, Wicha, and

Khlaisang and Songkram
เนาวนิตย) สงคราม (2559)
Skalka et al. (2021)

Ratanaolarn (2017)
องค)ประกอบ/ผู6วิจัย
Shyr et al. (2021)
สรุป
Temdee (2021)
(2019)
บทบาทของครูผูBสอน รวมถึง
ปฏิสัมพันธ7ระหวHางผูBเรียนและ P P P P P
ผูBสอน
การเขB า ถึ ง แหลH ง สารสนเทศ
P P P P P P
แหลHงเรียนรูBออนไลน7
การทำกิจกรรมกลุHมของ
P P
ผูBเรียน
เครื่องมือการเรียนรูBรHวมกัน
P P
บนระบบออนไลน7
เครื่องที่สHงเสริมกระบวนการ
P P
คิด (Cognitive tools)
เครื่องสำหรับใชBในการ
ติดตHอสื่อสาร P
(Communication tools)
การแกBปœญหา P
การประเมินผล P P P P P P
จากการสังเคราะห7องค7ประกอบของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBเสมือน พิจารณาโดยใชBเกณฑ7 ความ

สอดคลB อ งตั ้ ง แตH ร B อ ยละ 50 ขึ ้ น ไป สามารถสรุ ป ไดB ว H า องค7 ป ระกอบของสภาพแวดลB อ มการเรี ย นรู B เ สมื อ น
ประกอบดBวย (1) ระบบจัดการเรียนการสอน (2) เนื้อหา (Content system) สำหรับผูBเรียนศึกษาเรียนรูBและทำ
กิจกรรม (3) การติดตHอสื่อสารและการทำงานรHวมกันระหวHางผูBเรียน รวมถึงการแลกเปลี่ยนเรียนรูB รวมถึง
21
ปฏิสัมพันธ7ระหวHางผูBเรียนและผูBสอน (4) การเขBาถึงแหลHงสารสนเทศ แหลHงเรียนรูBออนไลน7 เพื่อใหBผูBเรียนไดBศึกษา

คBนควBาขBอมูลเพิ่มเติม และ (5) การประเมินผลและการใหBผลป¬อนกลับของผูBสอน
จากการทบทวนเอกสารเกี่ยวกับความหมายและองค)ประกอบของสภาพแวดล6อมการเรียนรู6เสมือน
พบวAา สภาพแวดล6อมการเรียนรู6เสมือน มีจุดเดAนในเรื่องของความยืดหยุAนในการเรียนรู6ทั้งในด6านเวลาและ
สถานที่ โดยเฉพาะในป‰จจุบันที่มีการแพรAระบาดของ COVID-19 ทำให6รูปแบบการเรียนการสอนมีการปรับให6
อยูAในรูปแบบออนไลน) ซึ่งผู6สอนสามารถออกแบบกิจกรรมบนสภาพแวดล6อมการเรียนรู6เสมือน ที่สAงเสริมให6
ผู6เรียนสามารถเรียนรู6และทำกิจกรรมรAวมกับผู6อื่น มีการแลกเปลี่ยนเรียนรู6รAวมกัน รวมถึงการติดตAอสื่อสาร
ระหวAางผู6เรียนกับผู6เรียน และผู6เรียนกับผู6สอน รวมทั้งการประเมินและการให6ผลปŽอนกลับของผู6สอน จะเห็นได6
วAาสภาพแวดล6อมการเรียนรู6เสมือนสามารถพัฒนาความคิดสร6างสรรค)ของผู6เรียนได6จากการแบAงป‰นข6อมูลและ
สิ่งที่ได6ศึกษา รวมถึงการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นดังที่กลAาวข6างต6น
ปœจจุบันไดBมีการออกแบบการเรียนการสอนในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBเสมือนเพื่อพัฒนาความคิด
สรBางสรรค7หลากหลายรูปแบบ เชHน Wannapiroon and Petsangsri (2020) ไดBนำสภาพแวดลBอมแบบหBองเรียน
กลับดBานมาใชBในการพัฒนาการคิดสรBางสรรค7และการพัฒนานวัตกรรม West et al. (2021) ไดBออกแบบการเรียน
การสอนในรายวิชาเคมีในชHวงสถานการณ7การแพรHระบาดของ COVID-19 ในรูปแบบของสตูดิโอเสมือน (Virtual
studio) ในรูปแบบของปฏิบัติการทางวิทยาศาสตร7รHวมกับการสอนแบบสืบสอบและสเต็มศึกษา (STEM) สHงเสริม
ใหBผูBเรียนไดBคิดหลากหลายและหาวิธีการแกBไข ไปพรBอมกับการอภิปรายรHวมกันระหวHางผูBเรียนทั้งแบบประสาน
เวลาและไมHประสานเวลา นอกจากนี้ Schulze et al. (2021) ไดBนำสภาพแวดลBอมเสมือนมาใชBในการพัฒนา
ความคิดสรBางสรรค7ในการเรียนทางวิทยาศาสตร7 โดยการใหBผูBเรียนไดBนำเสนอการศึกษาในหัวขBอที่เกี่ยวขBองกับสัตว7
ไมHมีกระดูกสันหลังจากการสรBางวิดีโอ อยHางไรก็ตามในการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียน McDonald et
al. (2020) ไมHควรพัฒนาเพียงแคHในดBานความคิดเพียงเทHานั้น แตHควรพัฒนาทั้งดBานของความเชื่อมั่นในตนเอง
ความสนุกสนานในการเรียน การคิดเชิงนามธรรม โดยเฉพาะอยHางยิ่งความตั้งใจในการยอมรับความผิดพลาดที่
เกิดขึ้น ซึ่งการเรียนรูBที่สามารถตอบโจทย7ความตBองการในการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนที่ครอบคลุมทุก
มิ ต ิ ค ื อ สภาพแวดลB อ มการเรี ย นรู B แ บบสตู ด ิ โ อ (Design learning studio environment) เนื ่ อ งจากเปP น
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBที่เป«ดกวBาง มีความซับซBอน รวมถึงการเรียนรูBที่มีการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นรวมกันจาก
การนำเสนอผลงานหรือผลการศึกษา ซึ่งผูBเรียนสามารถลองผิดลองถูกไดBระหวHางการเรียนรูB มีความยืดหยุHนในการ
22
เรียนรูB ผูBเรียนสามารถเรียนรูBไดBจากความผิดพลาดและเรียนรูBในสถานการณ7จริงหรือปœญหาที่เกิดขึ้นจริงใน
ชีวิตประจำวัน (West, 2014)
1.2 สภาพแวดล6อมการเรียนรู6แบบสตูดิโอ
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอไดBรับความนิยมมาใชBในการเรียนดBานสถาปœตยกรรมและการ
ออกแบบอุตสาหกรรมในการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียน ซึ่งมีความแตกตHางจากการสอนโดยใชBโครงงาน
เปPนฐาน เนื่องจากในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอ เนBนการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นและการสะทBอนคิด
ระหวHางผูBเรียนและผูBเรียน รวมถึงผูBเรียนและผูBสอนระหวHางการทำกิจกรรม เพื่อใหBผูBเรียนไดBรับผลป¬อนกลับเพื่อใชB
ในการปรับปรุงผลงานหรือการเรียนรูBของตน (McDonald et al., 2020) ซึ่งปœจจุบันสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบ
สตูดิโอไดBถูกนำมาใชBในบริบทตHาง ๆ ที่นอกเหนือจากดBานสถาปœตยกรรม เชHน ในดBานวิศวกรรม (Thekinen and
Grogan, 2021; Nespoli, Hurst, and Gero, 2021) หรือการเรียนสเต็มทั้งในการเรียนระดับมัธยมศึกษาและ
ระดั บอุ ดมศึ กษา (McDonald et al., 2020; Jones, Lotz, and Holden, 2021) เชH นเดี ยวกั บ Fleischmann
(2020) กลHาวถึงสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอ หรือ design studio วHาเปPนการเรียนรูBที่มีความคลBายกับ
การสอนโดยใชBสตูดิโอเปPนฐาน (Studio-based learning) ซึ่งเปPนการจัดสภาพแวดลBอมทั้งดBานกายภาพ สังคม ใน
บริบทของการเรียนการสอน โดยใหBผูBเรียนมีปฏิสัมพันธ7และการเรียนรูBผHานการแลกเปลี่ยนความคิดเห็น สะทBอนคิด
พูดคุยกับผูBเรียนและผูBสอน โดยเนBนการเป«ดกวBางทางดBานความคิด การเรียนรูBผHานการลงมือปฏิบัติ (Learning by
doing) ซึ่งการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นนี้จะชHวยใหBผูBเรียนไดBรับผลป¬อนกลับและนำไปพัฒนางานของตน รวมถึง
ศักยภาพทางดBานการคิดสรBางสรรค7ของตนเอง Avital and Monga (2021) กลHาวถึงสตูดิโอเสมือน (Virtual
studio) เปPนสภาพแวดลBอมการเรียนรูBที่ผูBเรียนและผูBสอนสามารถมีปฏิ สัมพันธ7ทั้งแบบประสานเวลาและไมH
ประสานเวลาในการสำรวจหัวขBอ เรียนรูBซึ่งสามารถพัฒนาการคิดสรBางสรรค7และการออกแบบนวัตกรรมไดB
สอดคลBองกับ Iranmanesh and Onur (2021) ที่กลHาวถึง Design studio หรือที่เรียกวHา Studio culture วHาเปPน
การสอนที่ไดBรับความนิยมในสาขาสถาปœตยกรรม เนBนการสะทBอนคิดผHานการปฏิบัติ (Reflective practice)
รวมถึงการเรียนรูBผHานการลงมือปฏิบัติ (Learning by doing) จากการทำงานรHวมกันของผูBเรียน เพื่อพัฒนาความรูB
ความคิดสรBางสรรค7 รวมถึงทักษะที่จำเปPนสำหรับผูBเรียน นอกจากนี้ Chittum et al. (2017) ไดBออกแบบสตูดิโอใน
การเรียนสเต็มสำหรับนักเรียนในระดับชั้นมัธยมศึกษาตอนตBน โดยผูBวิจัยใหBนิยามของสตูดิโอวHาเปPนสภาพแวดลBอม
การเรียนรูBที่เป«ดโอกาสใหBผูBเรียนไดBสำรวจ สืบสอบ และคิดสรBางสรรค7 เพื่อใชBในการแกBปœญหา สอดคลBองกับ
23
Loudon (2019) ที ่ ก ลH า วถึ ง การนำสภาพแวดลB อ มการเรี ย นรู B แ บบสตู ดิ โ อมาใชB ร H ว มกั บ การสอนสเต็ ม วH า
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอมีความยืดหยุHนในการใชBงาน และการทำกิจกรรม โดยเฉพาะการอภิปราย
กลุHมและการฝ®กปฏิบัติ ซึ่งเปPนสHวนหนึ่งของการเรียนการสอน เนBนการแลกเปลี่ยนความคิดและสำรวจความคิด
ใหมH ๆ จากการสำรวจผลงานหรือกระบวนการในสถานการณ7จริงในชีวิตประจำวันของผูBเรียนเพื่อใหBเห็นถึงมุมมอง
ที่แตกตHาง รวมถึงการทำงานรHวมกันและการแสดงผลงานของผูBเรียน ซึ่งอาจอยูHในรูปแบบของการนิทรรศการเมื่อ
เสร็จสิ้นการทำกิจกรรม ผูBวิจัยกลHาววHาสิ่งที่เปPนอุปสรรคของการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7คือความกลัวในการ
ผิดพลาดในการทำกิจกรรม ดังนั้นสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอ ที่เนBนการเรียนรูBผHานการสำรวจ ทดลอง
ลงมือปฏิบัติ และการเรียนรูBที่เกิดจากความผิดพลาดระหวHางการทำกิจกรรมจากการแลกเปลี่ยนความคิดเห็น
ระหวHางผูBเรียนกับผูBเรียนและผูBเรียนกับผูBสอน จะสามารถตอบโจทย7ในการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนไดB
เนื่องจากผูBเรียนสามารถเป«ดใจ มีแรงจูงใจในการเรียนมากขึ้น เชHนเดียวกับ Walker and Kafai (2021) ไดBนำ
สภาพแวดลBอมแบบสตูดิโอมาใชBในการเรียนทางดBานชีววิทยาของนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาผHานการใหBผูBเรียน
สรBางสรรค7ชิ้นงานดBวยการคิด การนำเสนอผลงานและการจินตนาการ โดยกลHาวถึงสภาพแวดลBอมแบบสตูดิโอวHา
เปPนสภาพแวดลBอมที่เนBนการออกแบบ การทำงานรHวมกันและการจัดแสดงผลงานเพื่อรับผลป¬อนกลับจากผูBสอน
และผูBเรียนดBวยกัน
ระดับของสภาพแวดล6อมความเสมือนจริงที่เกี่ยวข6องกับการเรียนรู6
ใจทิพย7 ณ สงขลา (2561) กลHาวถึงระดับของสภาพแวดลBอมความเสมือนจริงที่เกี่ยวขBองกับการเรียนรูB
ประกอบดBวย
1) ความเปPนจริงเสมือน (Virtual reality: VR) หรือความเปPนจริงเสมือน เปPนการนำสื่อดิจิทัลมาใชBเปPน
ตัวกลางในการจัดบรรยากาศสภาพแวดลBอม ที่ผูBเรียนสามารถรับรูBภาพจำลองผHานการมีสHวนรHวมของผูBเรียนเสมือน
กับอยูHในสภาพแวดลBอมนั้นจริง หรือที่เรียกวHา อวตาร (Avatar) นำไปสูHการมีปฏิสัมพันธ7และการโตBตอบทางสังคม
ในสภาพแวดลBอมเสมือน ซึ่งความเปPนจริงเสมือนนั่นสามารถแบHงระดับของการรับรูBตามความเขBมของงการสัมผัส
ไดB 3 ระบบ ไดBแกH (1) ระบบรับสัมผัสเต็มรูปแบบ (Full-Immersive VR) การใชBอุปกรณ7เสริมเพื่อใหBไดBรับสัมผัสกับ
บรรยากาศใหBไดBมากที่สุด เชHน การไดBยิน การเห็น หรือการที่ผูBเรียนสามารถขยับเคลื่อนที่ติดตามไปยังทิศทางที่ไดB
เห็นหรือไดBยิน ตัวอยHางอุปกรณ7 เชHน จอภาพสวมศีรษะ กลBองมองภาพสามมิติ ถุงมือเพื่อรับสัมผัส (CAVE) เปPนตBน
(2) ระบบรับสัมผัสบางสHวน (Semi-Immersive VR) การแสดงสามมิติที่มีรายละเอียดแงHมุมการมองเห็นที่กวBาง ใชB
อุปกรณ7รับภาพขนาดใหญH หรือจอรับภาพหลายมิติ ผูBเรียนมีปฏิสัมพันธ7จากการใชBเครื่องมือควบคุมทิศทางในการ
24
เคลื่อนที่ไปยังที่ตHาง ๆ หรือมุมตHาง ๆ และ (3) ความเปPนเสมือนจริงบนหนBาจอ (Non-Immersive VR) การสรBาง

สภาพแวดลBอมเสมือนที่ใชBการเปลี่ยนมุมมองของผูBเรียนบนหนBาจอ โดยใชBเพียงอุปกรณ7แสดงผล
2) สื่อตHอเติมในโลกเสมือน (Augmented Virtuality: AV) การตHอเติมที่เกิดขึ้นในสภาพแวดลBอมเสมือน ที่
ผูBเรียนเขBาสูHบรรยากาศดBวยการรับรูBทางสายตาและการไดBยินเปPนหลักผHานหนBาจอคอมพิวเตอร7หรืออุปกรณ7สื่อสาร
เคลื่อนที่ จึงมักเปPนการจำลองสถานการณ7ใหBเห็นบรรยากาศตHาง ๆ ที่เปลี่ยนไปตามการมองหรือการเคลื่อนที่ของ
ผูBเรียน มีการมีปฏิสัมพันธ7กับวัตถุหรือสิ่งแวดลBอมนั้น
3) สื่อตHอเติมความเปPนจริง (Augmented Reality: AR) การสรBางสิ่งแวดลBอมเสมือนที่ตHอเติมบรรยากาศ
ดBานเวลาและสถานที่ที่ผูBเรียนสามารถเรียกใชBไดBทันที
ซึ่งในปœจจุบันเทคโนโลยีเสมือนไดBมีการผสมผสานระหวHางความเปPนจริงเสมือน (Virtual reality) สื่อตHอ
เติมความเปPนจริง (Augmented Reality) และ Mixed reality หรือที่เรียกวHา Extended Reality (XR) ตัวอยHาง
ของการนำ XR มาใชB เชHน จักรวาลนฤมิต (Metaverse) (World Economic Forum, 2022) นอกจากนี้ Doolani
et al. (2020) ไดBทบทวนวรรณกรรมเกี่ยวกับการนำ เทคโนโลยี XR มาใชBในการฝ®กอบรมที่มีทั้งการนำ VR, MR
หรือ AR มาใชBในขั้นตอนตHาง ๆ ของการฝ®กอบรม สรBางบรรยากาศการเรียนรูBที่ใกลBเคียงกับโลกความเปPนจริง และ
ในงานวิจัยนี้ที่เนBนการพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอ เนBนพื้นที่ในการทำกิจกรรมทั้งกิจกรรมสHวน
บุคคล ผHานการใชBเครื่องมือในการออกแบบในลักษณะของภาพสามมิติ และการทำกิจกรรมกลุHมบนจักรวาลนฤมิต
รHวมถึงมีการจัดแสดงผลงานและการแลกเปลี่ยนเรียนรูBระหวHางผูBเรียนดBวยกัน และระหวHางผูBเรียนกับผูBสอน ดังนั้น
ระดับของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBที่ใชBจึงเปPนแบบ Non-Immersive VR ที่เหมาะสมกับบริบทและความพรBอม
ของกลุHมตัวอยHางที่จะมาเขBารHวมในงานวิจัยนี้ตHอไป
1.3 องค)ประกอบของสภาพแวดล6อมการเรียนรู6แบบสตูดิโอเสมือน
จากการทบทวนเอกสารเกี่ยวกับองค7ประกอบของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน ไดBมี
นักการศึกษาสรุปไวBดังนี้ Fleischmann (2020) กลHาววHาลักษณะสำคัญของสภาพแวดลBอมแบบสตูดิโอเสมือน
ประกอบดBวย (1) พื้นที่ในการเรียนรูBหรือทำกิจกรรมสHวนบุคคลของผูBเรียน (2) การแลกเปลี่ยนความคิดเห็นรHวมกัน
ระหวHางผูBเรียนกับผูBเรียน และผูBเรียนกับผูBสอน (3) การจัดกิจกรรมเนBนการเรียนรูBในสถานการณ7จริงหรือที่เกี่ยวขBอง
25
ในชีวิตประจำวันของผูBเรียน (4) เครื่องมือในการทำงานรHวมกันของผูBเรียน เชHน Cloud-based collaboration

tools และ (5) การประเมินผล เชHน การใหBผลป¬อนกลับและการสะทBอนคิด
Walker, Boyer, and Benson (2019) กลHาวถึงองค7ประกอบของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอ
วHา ประกอบดBวย (1) พื้นที่ในการทำกิจกรรม เชHน หBองเรียนแบบสตูดิโอเปPนฐาน (Studio-based classroom)
การฝ®กทักษะ รวมถึงกระบวนการสะทBอนคิดของผูBเรียน (2) ผูBเรียนและผูBสอน เชHน ชุมชนของการปฏิบัติ การ
ทำงานเปPนทีม และ (3) กิจกรรมการเรียนรูB เชHน การเรียนโดยการสำรวจ เรียนรูBโดยใชBสถานการณ7เปPนฐาน การ
แกBปœญหา เปPนตBน โดยผูBวิจัยไดBนำเสนอองค7ประกอบของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอใน 4 มิติ ไดBแกH
เนื้อหา วิธีการ ความถี่ และดBานสังคม โดยมีรายละเอียดดังนี้
ตารางที่ 2. 2 สภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอ
สถานที่ บุคคล กิจกรรม
(ผู6เรียนและผู6สอน)
เนื้อหา ผูBเรียนฝ®กปฏิบัติจากการ สนับสนุนการทำงานเปPนทีม การออกแบบกิจกรรมที่
ไดBรับผลป¬อนกลับจาก และผูBสอนทำหนBาที่คอยใหB ผสมผสานเนื้อหาและ
ครูผูBสอนและเพื่อนในชั้น คำแนะนำและคำปรึกษา กลยุทธ7ในการเรียนการสอน
เรียน ระหวHางทำกิจกรรม
วิธีการ สนับสนุนการสะทBอนคิดของ ปฏิสัมพันธ7ระหวHางผูBเรียน กิจกรรมที่เนBนใหBผูBเรียนทำ
ผูBเรียนทั้งแบบสHวนบุคคล กับผูBเรียน และผูBเรียนกับ กิจกรรมผHานการดู ลงมือ
และแบบกลุHม ผูBสอน ปฏิบัติ สะทBอนคิด และหา
วิธีการใหมHๆในการ
แกBปœญหา
ความถี่ พื้นในสตูดิโอมีรูปแบบที่ ผูBเรียนที่มีความเชี่ยวชาญใน การออกแบบกิ จ กรรมที ่ มี
หลากหลายในการทำ ดBานตHาง ๆ เปPนผูBนำในการ ความซับซBอน เพื่อฝ®กทักษะ
กิจกรรม สอนคลBองกับความ คอยใหBความชHวยเหลือหรือ เฉพาะของผูBเรียน
สนใจของผูBเรียน คำแนะนำผูBเรียนคนอื่น
สังคม ชุมชนของการฝ®กปฏิบัติผHาน พัฒนาทักษะการทำงาน ออกแบบกิจกรรมที่เนBนการ
การสะทBอนคิดของผูBเรียน รHวมกันผHานการทำกิจกรรม เรี ย นรู B ใ นสถานการณ7 จ ริ ง
เยี่ยมชมผลงานของผูBอื่น กลุHมของผูBเรียน เพื ่ อ สรB า งแรงจู ง ใจในการ
เรียนของผูBเรียน
26
สถานที่ บุคคล กิจกรรม

(ผู6เรียนและผู6สอน)
เพื่อนำไปปรับปรุงของ
ตนเอง
Loudon (2019) กลHาวถึงองค7ประกอบของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอวHา ประกอบดBวย (1)

พื้นที่สำหรับการแลกเปลี่ยนเรียนรูB (2) พื้นที่สำหรับฝ®กปฏิบัติหรือทำกิจกรรม และ (3) พื้นที่แสดงผลงาน
Walker and Kafai (2021) กลHาวถึงองค7ประกอบของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอ ประกอบดBวย
(1) พื้นที่การทำงานรHวมกัน (2) การจัดแสดงผลงาน และ (3) พื้นที่สำหรับการเรียนรูBสHวนบุคคล
Iranmanesh and Onur (2021) กลHาวกลHาวถึงองค7ประกอบของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอ
เสมือน ซึ่งประกอบดBวย (1) พื้นที่ในการเรียนรูBและทำงานสHวนบุคคล (2) การติดตHอสื่อสารและการทำงานรHวมกัน
(3) พื้นที่เสมือนในการนำเสนอผลงาน (Virtual space) และ (4) การประเมินผล
ภาพที่ 2. 1 ตัวอยHาง Virtual design studio (Iranmanesh and Onur, 2021)

27
Nespoli, Hurst, and Gero (2021) กลH า วถึ ง สภาพแวดลB อ มการเรี ย นรู B ส ตู ด ิ โ อ แบH ง เปP น 2 มิ ติ
ประกอบดB ว ย (1) ดB า นสภาพแวดลB อ มการเรี ย นรู B เนB น การเรี ย นรู B ใ นสถานการณ7 จ ริ ง หรื อ ที ่ เ กี ่ ย วขB อ งกั บ
ชีวิตประจำวันของผูBเรียน ซึ่งประกอบดBวยพื้นที่ในการเรียนรูBและฝ®กปฏิบัติ การเรียนรูBสHวนบุคคลและการทำ
กิจกรรมกลุHม และ (2) ดBานการติดตHอสื่อสาร เนBนการติดตHอสื่อสารแบบเสมือน (Virtual communication) เนBน
การสะทBอนคิดและใหBผลป¬อนกลับระหวHางการทำกิจกรรม (Reflection-in-action)
Ramey and Stevens (2019) ไดBพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอ โดยเนBนการเรียนรูBตาม
ความสนใจ (interest-driven) หรือการเลือกของผูBเรียน (choice-based) ใหBผูBเรียนไดBคBนพบและพัฒนาแนวคิด
หรือผลิตภัณฑ7ตามความสนใจของตนอง มีพื้นที่ใหBผูBเรียนไดBเก็บขBอมูลและหลักฐานการเรียนรูBของตนเอง (self-
document) พื้นที่การเรียนรูBเรียนรูB เชHน แหลHงทรัพยากรการเรียนรูB โปรแกรมที่เปPนแหลHงเรียนรูBแบบเป«ด สื่อ
วิดีทัศน7 มาใหBผูBเรียนไดBเรียนรูBดBวยตนเองและมีผูBสอนทำหนBาที่เปPนผูBอำนวยความสะดวก ใหBคำแนะนำแกHผูBเรียน
นอกจากนี้ยงั มีพื้นที่ในการแสดงผลงาน แบHงปœนขBอมูลและการแลกเปลี่ยนเรียนรูB
ภาพที่ 2. 2 FUSE studio ที่พัฒนาโดย Ramey and Stevens (2019)

28
Jones, Lotz, and Holden (2021) ไดBออกแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือนในการ

เรียนสเต็ม แบHงออกเปPน 4 องค7ประกอบของพื้นที่เสมือน (Virtual space) ไดBแกH (1) Module เปPนพื้นที่สำหรับ
การเรียนรูBสHวนบุคคล (2) My group เปPนพื้นที่ในการทำงานรHวมกันของผูBเรียน (3) My studio work เปPนพื้นที่ใน
การออกแบบและทำกิจกรรมของผูBเรียน และ (4) My pinboard เปPนพื้นที่ในการเก็บรวบรวมขBอมูลสารสนเทศ
ตHาง ๆ ที่ผูBเรียนสนใจ
ภาพที่ 2. 3 ตัวอยHาง Design Studio (Jones, Lotz, and Holden, 2021)

29
ภาพที่ 2. 4 ตัวอยHาง My studio พื้นที่ในการทำกิจกรรมของผูBเรียน

Nutter and Payton (2021) ไดB พั ฒนาสตู ดิ โอเสมื อน (Virtual studio) ซึ ่ งมี องค7 ประกอบ ไดB แกH (1)
เครื่องมือที่ใชBในการทำงานและการแบHงปœนประสบการณ7ของผูBเรียน โดยในงานวิจัยนี้ไดBนำ Miro ซึ่งเปPนโปรแกรม
มาในการแบHงปœนขBอมูล แสดงผลงานและแลกเปลี่ยนความคิดเห็นของผูBเรียน (2) พื้นที่ในการทำงานสHวนบุคคล (3)
พื้นที่ในการทำงานรHวมกัน (4) พื้นที่ในการจัดแสดงผลงาน และ (5) การใหBผลป¬อนกลับ
ภาพที่ 2. 5 พื้นที่ในการจัดแสดงผลงานของผูBเรียน โดยใชB Miro board

30
ภาพที่ 2. 6 พื้นที่ในการทำงานรHวมกัน ซึ่งผูBเรียนสามารถแบHงปœนรูปภาพ การวาดภาพรHวมกัน รวมถึง โนBตขBอความ
ภาพที่ 2. 7 พื้นที่ในการทำงานสHวนบุคคลของผูBเรียน
31
จากการกลHาวถึงองค7ประกอบของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน สามารถสังเคราะห7
องค7ประกอบไดBดังตารางที่ 2.3
ตารางที่ 2. 3 ตารางสังเคราะห7องค7ประกอบของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน
Walker, Boyer, and Benson (2019)
Nespoli, Hurst, and Gero (2021)
Jones, Lotz, and Holden (2021)

Iranmanesh and Onur (2021)
Ramey and Stevens (2019)
Nutter and Payton (2021)
Walker and Kafai (2021)

Fleischmann (2020)
องค)ประกอบ/ผู6วิจัย สรุป
Loudon (2019)
พื้นที่ในการเรียนรูB (Module,
Open-source program, P P P P P P P P P
Video)
พื้นที่ในการทำกิจกรรมสHวน
บุคคลของผูBเรียนในการ
P P P P P P P P P P
สรBางสรรค7ผลงานของตนเอง
(My studio work)
พื้นที่ในเก็บงานหรือขBอมูล
ของตนเอง (Self- P P P P P P
document, Pinboard)
การแลกเปลี่ยนความคิดเห็น
รHวมกันระหวHางผูBเรียนกับ P P P P P P P P P P
ผูBเรียน และผูBเรียนกับผูBสอน
การจั ด กิ จ กรรมการเรี ย นรูB
ผู B เ รี ย นสามารถเรี ย นรู B ต าม P P P P P P P
ความสนใจของตนเอง
32
Walker, Boyer, and Benson (2019)
Nespoli, Hurst, and Gero (2021)
Jones, Lotz, and Holden (2021)

Iranmanesh and Onur (2021)
Ramey and Stevens (2019)
Nutter and Payton (2021)
Walker and Kafai (2021)

Fleischmann (2020)
องค)ประกอบ/ผู6วิจัย สรุป
Loudon (2019)
เครื ่ อ งมื อ ในการทำงาน
P P
รHวมกันของผูBเรียน
ก า ร แ ส ด ง ผ ล ง า น (Show
P P P P P P P P
case)
การประเมินผล การสะทBอน
P P P P P P P
คิดและการใหBผลป¬อนกลับ
จากการสังเคราะห7องค7ประกอบของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน พิจารณาโดยใชBเกณฑ7
ความสอดคลBองตั้งแตHรBอยละ 50 ขึ้นไป สามารถสรุปไดBดังนี้ (1) พื้นที่ในการเรียนรูBและพื้นที่ในการทำกิจกรรมสHวน
บุคคลของผูBเรียน (2) พื้นที่ในการทำกิจกรรมกลุHม การแลกเปลี่ยนความคิดเห็นรHวมกันระหวHางผูBเรียนกับผูBเรียน
และผูBเรียนกับผูBสอน (3) การจัดกิจกรรมเนBนการเรียนรูBในสถานการณ7จริงหรือที่เกี่ยวขBองกับชีวิตประจำวันตาม
ความสนใจของผูBเรียน (4) พื้นที่ในการการแสดงผลงาน และ (5) การประเมินผล รวมถึงการสะทBอนคิดและการ
ใหBผลป¬อนกลับทั้งของผูBเรียนและผูBสอน
และเมื่อพิจารณองค7ประกอบของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBเสมือน ซึ่งมีองค7ประกอบดังนี้ (1) ระบบ
จั ด การเรี ย นการสอน (2) เนื ้ อ หา (Content system) สำหรั บ ผู B เ รี ย นศึ ก ษาเรี ย นรู B แ ละทำกิ จ กรรม (3) การ
ติดตHอสื่อสารและการทำงานรHวมกันระหวHางผูBเรียน รวมถึงการแลกเปลี่ยนเรียนรูB รวมถึงปฏิสัมพันธ7ระหวHางผูBเรียน
และผูBสอน (4) การเขBาถึงแหลHงสารสนเทศ แหลHงเรียนรูBออนไลน7 เพื่อใหBผูBเรียนไดBศึกษาคBนควBาขBอมูลเพิ่มเติม และ
(5) การประเมินผลและการใหBผลป¬อนกลับของผูBสอน รHวมกับสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน มีความ
สอดคลBองกันดังนี้
33
ตารางที่ 2. 4 ความสอดคลBองของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBเสมือนและสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอ
เสมือน
สภาพแวดล6อมการเรียนรู6เสมือน สภาพแวดล6อมการเรียนรู6แบบสตูดิโอเสมือน
ระบบจัดการเรียนการสอน พื้นที่ในการเรียนรูBหรือทำกิจกรรมสHวนบุคคลของ
พื้นที่ในการการแสดงผลงาน
การติดตHอสื่อสารและการทำงานรHวมกันระหวHางผูBเรียน พื้นที่ในการทำกิจกรรมกลุHม ผHานการพัฒนาผลงาน
รวมถึงการแลกเปลี่ยนเรียนรูB หรือแนวคิดตามความสนใจของผูBเรียน
การแสดงความคิดเห็นและการแลกเปลี่ยนเรียนรูBจาก
การทำกิจกรรมและการเยี่ยมชมผลงานของผูBอื่น
เนื้อหา (Content) การจัดกิจกรรมเนBนการเรียนรูใB นสถานการณ7จริงหรือที่
การเขBาถึงแหลHงสารสนเทศ แหลHงเรียนรูBออนไลน7 เกี่ยวขBองกับชีวิตประจำวันตามความสนใจของผูBเรียน
เชHน การลงพื้นที่ การสำรวจขBอมูล การสืบคBนขBอมูล
ผHานแหลHงเรียนรูBดิจิทัลตHาง ๆ เปPนตBน
การประเมินผลและการใหBผลป¬อนกลับของผูBสอน การสะทBอนคิดและการใหBผลป¬อนกลับทั้งของผูBเรียน
และผูBสอน
การประเมินผลที่เนBนการประเมินตามสภาพจริง
สำหรับเครื่องมือที่ใชBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน Komarzynska-Swiesciak, Adams,

and Thomas (2021) ไดBยกตัวอยHางเครื่องมือ โดยมีรายละเอียดดังนี้
ตารางที่ 2. 5 เครื่องมือที่ใชBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน
เครื่องมือ รายละเอียด
เครื่องมือที่ใชBสนับสนุนการทำงานสHวนบุคคล เครื่องมือในการวาดภาพดิจิทัล, Miro, พื้นที่ในการ
จัดเก็บขBอมูลของผูBเรียน, Moodle platform
เครื่องมือที่ใชBสนับสนุนการเรียนรูBของผูBเรียน ออนไลน7วิดีโอ, เครื่องมือที่ใชBในการคBนหา (Search
engine), การจัดประชุมออนไลน7 เชHน MS Team,
ZOOM, Interactive tool, Moodle platform
34
เครื่องมือสำหรับการนำเสนอผลงาน Miro smartboard, slideshow, Prezi, การจัด
ประชุมออนไลน7, Pin-board, Thinglink,
E-Portfolio
เครื่องมือสำหรับใชBในการทำงานและแลกเปลี่ยนความ Miro smartboard, slideshow, Pin-board,
คิดเห็นรHวมกันของผูBเรียน collaborative board, forum
1.4 งานวิจัยที่เกี่ยวข6องกับสภาพแวดล6อมการเรียนรู6แบบเสมือนและสภาพแวดล6อมการเรียนรู6แบบ
สตูดิโอเสมือน
งานวิจัยที่เกี่ยวข6องกับสภาพแวดล6อมการเรียนรู6เสมือน
Rodriguez et al. (2019) ไดBศึกษางานวิจัย ซึ่งมีกลุHมเป¬าหมายคือ นักศึกษาสายสุขภาพระดับปริญญาตรี
ในการพัฒนาการคิดสรBางสรรค7และการคิดอยHางมีวิจารณญาณของผูBเรียน โดยในบริบททางดBานวิทยาศาสตร7พบวHา
การใหBเหตุผลทั้งแบบอุปนัยและนิรนัย มีความเกี่ยวขBองกันกระบวนการทางวิทยาศาสตร7 และเชื่อมโยงกับการคิด
สรBางสรรค7และการคิดอยHางมีวิจารณญาณ ถึงแมBวHาการคิดสรBางสรรค7จะเปPนความสามารถสHวนบุคคลในการสรBาง
ความคิดใหมH ๆ แตHจากงานวิจัยที่ผHานมาพบวHา ปฏิสัมพันธ7ระหวHางบุคคล การอภิปรายรHวมกัน การรHวมมือกันใน
บริบทของสังคมจะชHวยพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนไดB นอกจากนี้ไดBมีงานวิจัยกลHาวHาการจัดกิจกรรมบน
พื้นฐานของการมีปฏิสัมพันธ7 การสืบเสาะหาความรูB การแกBปœญหา และการบูรณาการความรูBในบริบทที่มีความ
ยืดหยุHน และเป«ดกวBาง จะสามารถพัฒนาการคิดสรBางสรรค7และการคิดอยHางมีวิจารณญาณไดB ซึ่งในงานวิจัยนี้ไดBมี
การนำหBองเรียนกลับดBาน เนBนการเรียนรูBเชิงรุก มาใชBในการพัฒนาผูBเรียน เนื่องจากผูBเรียนสามารถเรียนรูBดBวย
ตนเอง การทำงานรHวมกัน และสHงเสริมความคงทนในการเรียนรูB จากการการแกBปœญหา แลกเปลี่ยนความคิดเห็น
ระหวHางกันในหลากหลายมุมมอง
กิจกรรมและเทคนิคการสอนที่ใชBในหBองเรียนกลับดBาน จะมีทั้งการเตรียมตัวกHอนเขBาเรียนที่ใหBผูBเรียน
เรียนรูBดBวยตนเองผHานการสืบคBนและศึกษาเนื้อหาผHานวิดีโอ กิจกรรมในชั้นเรียนที่เนBนการแกBปœญหา การทำงาน
รHวมกันและการสืบเสาะ และการออกแบบกิจกรรมที่สHงเสริมการคิดสรBางสรรค7และการคิดอยHางมีวิจารณญาณ
ไดBแกH จิกซอว7 การทำงานรHวมกัน การใชBแผนภูมิกBางปลา ในการคิดในหลากหลายมุมมอง Pyramid dynamic และ
บทบาทสมมติ ซึ่งกิจกรรมทั้งหมดมีการเนBนเกี่ยวกับการตระหนักรูBทางสังคม
35
ผลการศึกษาพบวHาผูBเรียนมีการคิดสรBางสรรค7และการคิดอยHางมีวิจารณญาณที่สูงขึ้น เนื่องจากผูBเรียน
สามารถระบุและวิเคราะห7ปœญหา สรBางความคิดใหมH การรับฟœงความเห็นตHางจากผูBเรียนในสถานการณ7ที่มีความ
ซับซBอน และสรBางขBอโตBแยBงรHวมกัน เมื่อพิจารณากับงานวิจัยกHอนหนBาที่ไมHมีหลักฐานในการยืนยันในการพัฒนา
ความคิดสรBางสรรค7อยHางชัดเจน แตHในงานวิจัยนี้ผูBวิจัยกลHาววHาการใชBเครื่องมือและวิธีสอนสามารถพัฒนาการคิด
สรBางสรรค7ของผูBเรียนไดB จากประสบการณ7เรียนรูBของผูBเรียน โดยเฉพาะบริบทที่เกี่ยวขBองกับสังคม การอภิปราย
โดยคำนึงถึงมุมมองตHาง ๆ ในสังคมระหวHางการทำกิจกรรม สามารถสHงเสริมการคิดสรBางสรรค7และการคิดอยHางมี
วิจารณญาณไดB ซึ่งในงานวิจัยนี้เสนอใหBเพิ่มเวลาในการทำกิจกรรมในชั้นเรียน เนื่องจากผูBเรียนไมHมีเวลาในการ
อภิปรายในเชิงลึก รวมถึงการแบHงกลุHมผูBเรียนขนาดเล็ก เพื่อใหBการอภิปรายเปPนไปอยHางทั่วถึง
Truchy et al. (2019) ไดBนำ virtual lab มาใชBรHวมกับการเรียนรูBแบบนำตนเองในการสอน STEM ที่มีตHอ
การสรBางความรูBและแรงจูงใจในการเรียนของผูBเรียน เนื่องจากปœญหาที่พบในการสอน STEM กับผูBเรียนในกลุHม
ประถมและมัธยมศึกษา คือ การขาดแรงจูงใจและความสนใจในการเรียนของผูBเรียน ซึ่งไดBมีงานวิจัยนำการสอน
เชHน ใชBปœญหาเปPนฐาน การสืบสอบ โครงงานเปPนฐาน เกม หรือหBองเรียนกลับดBานมาใชBในการสอน STEM รHวมกับ
การนำเทคโนโลยี เชHน VR AR สื่อมัลติมีเดีย มาชHวยใหBผูBเรียนเขBาใจเนื้อหาทางวิทยาศาสตร7ใหBเปPนรูปธรรมมากขึ้น
การนำ virtual lab มาใชBรHวมกับ LMS จะชHวยในกระบวนการเรียนรูBของผูBเรียน ซึ่งการนำการเรียนรูBแบบนำตนเอง
เขBามา จะชHวยใหBผูBเรียนเกิดการเรียนรูBตามความสนใจ ในบริบทที่มีความยืดหยุHนในการเรียนรูB ผHานการใชB virtual
lab และชHวยสรBางแรงจูงใจในการเรียนกับผูBเรียน
ผลการศึกษาพบวHาผูBเรียนที่เรียนโดยการนำ virtual lab มาใชBใน STEM มีกระบวนการในการสรBางความรูB
ที่สูงขึ้น แตHในดBานของแรงจูงใจพบวHา การเรียนรูBแบบนำตนเองยังไมHสHงผลที่ชัดเจน เนื่องจากผูBเรียนบางกลุHมที่ไมHมี
ความสนใจในการเรียน STEM ก็ขาดการเรียนรูBแบบนำตนเองไปดBวย ดังนั้นในการนำ virtual lab มาใชBในการ
สอน STEM ควรเลือกรูปแบบหรือวิธีการสอนในรูปแบบอื่น เชHน การสืบสอบ การเรียนโดยใชBปœญหาเปPนฐาน
เพื่อใหBผูBเรียนเกิดแรงจูงใจและมีความสนใจในการทำกิจกรรมมากขึ้น
Gunawan et al. (2018) ไดBนำ virtual lab มาใชBเพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนในระดับ
มัธยมศึกษา เนื่องจากในการเรียนวิทยาศาสตร7 เนื้อหาสHวนใหญHจะเปPนนามธรรม ดังนั้นการนำ virtual lab มาใชB
จะชHวยสHงเสริมใหBผูBเรียนเขBาใจเนื้อหาเปPนรูปธรรมมากขึ้น อีกทั้งชHวยใหBผูBเรียนไดBทำการทดลองเสมือนจริง ผูBเรียน
ไดBฝ®กการแกBปœญหาในสถานการณ7ที่หลากหลาย ซึ่งจากการวิจัยที่ผHานมาพบวHาการนำ virtual lab มาใชBในรายวิชา
ฟ«สิกส7สามารถสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ในดBาน verbal และ figural ใหBสูงขึ้น และสรBางแรงจูงใจในการเรียนของ
36
ผูBเรียน ซึ่งในการพัฒนาการคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนดBวย virtual lab จะตBองมีการกำหนดสถานการณ7ที่เชื่อมโยง

กับชีวิตประจำวันของผูBเรียน รวมถึงการใชBเครื่องมือใน virtual lab ที่ผูBเรียนสามารถควบคุม และใชBวิธีการที่
หลากหลาย เพื่อใชBในการแกBปœญหาในสถานการณ7ที่กำหนด อยHางไรก็ตามในงานวิจัยนี้ไดBพิจารณาตัวแปรในดBาน
ของเพศที่สHงผลตHอความคิดสรBางสรรค7 ซึ่งพบวHา ผูBเรียนทั้งเพศหญิงและเพศชายมีความคิดสรBางสรรค7ที่สูงขึ้น แตHไมH
มี ความแตกตH า งกั นระหวH า งเพศหญิ ง และเพศชาย โดยผู B เ รี ย นจะมี verbal creativity สู งที ่ สุ ด รองลงมาคื อ
numerical และ figural นอกจากนี้ virtual lab ยังสามารถพัฒนาความมีเหตุผล สรBางกำหนดสมมติฐาน รวมไป
ถึงการทดสอบสมมติฐาน และควรนำมาใชBรHวมกับการสอนแบบสืบสอบ ซึ่งจะชHวยใหBผูBเรียนไดBมีการคBนหาความรูB
วิธีการในการทดลองใหมH ๆ และไดBแนวคิดที่หลากหลาย
Schulze et al. (2020) ไดBการออกแบบการเรียนการสอนโดยใชBสภาพแวดลBอมเสมือนในการเรียน
รายวิชาสัตว7ไมHมีกระดูกสันหลัง ของนักษาในระดับปริญญาตรี เนื่องจากสถานการณ7การแพรHระบาดของ COVID-
19 ที่ทำใหBตBองมีการปรับเปลี่ยนรูปแบบการเรียนการสอน เนื่องจากเดิมรายวิชานี้จะมีการเรียนการสอนในรูปแบบ
ปฏิบัติการ (laboratory) เพื่อใหBผูBเรียนสำรวจลักษณะของสิ่งมีชีวิตในกลุHมสัตว7ไมHมีกระดูกสันหลัง และคBนควBา
บทความวิชาการที่เกี่ยวขBองกับสิ่งมีชีวิตในกลุHมนี้ แตHเมื่อมีการ Lockdown เพื่อป¬องกันการแพรHระบาดของโรค
ผูBวิจัยจึงไดBมีการนำแนวคิดของ STEAM มาใชBในการสอนและเพื่อสHงเสริมการคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียน โดยการใหB
ผูBเรียนมีการสืบคBนขBอมูลของสิ่งมีชีวิตที่สนใจในขอบเขตที่กำหนด และนำเสนอขBอมูลในรูปแบบของวิดีโอทาง
วิทยาศาสตร7 (Scientific film) ที่มีความยาวไมHเกิน 3-5 นาที โดยผูBเรียนสามารถออกไปสำรวจในพื้นที่จริงไดB
Scientific film ผูBวิจัยออกแบบมาเพื่อใหBผูBเรียนไดBนำเสนอขBอมูลทางวิทยาศาสตร7อยHางถูกตBองและ
สรBางสรรค7 ซึ่งผูBเรียนจะตBองใชBทั้งทักษะการเขียนรายงายเชิงวิชาการ การสื่อสารดBวยภาษาและภาพ การนำตนเอง
และการแกBปœญหา จากการใหBผูBป¬อนกลับของผูBสอนและผูBเรียนในชั้นเรียนระหวHางนำเสนอหัวขBอและรHางสตอรี
บอร7ดซึ่งเปPนกิจกรรมแบบประสานเวลา (Synchronous) กHอนนำไปใชBในการสรBางวิดีโอจริง ซึ่งผูBวิจัยไดBมีการจัด
workshop เพิ่มเติมเกี่ยวกับการตัดตHอวิดีโอแกHผูBเรียน ซึ่งผูBเรียนสามารถเลือกรูปแบบการนำเสนอปละเครื่องมือที่
ใชBในการตัดตHอไดBหลากหลายตามความตBองการและความถนัดของตนเอง ผลการศึกษาพบวHา ผูBเรียนมีความคิด
สรBางสรรค7จากการนำเสนอขBอมูลผHานวิดีโอ อยHางไรก็ตามผูBเรียนบางกลุHมยังขาดประสบกานณ7ในการใชBงาน
เทคโนโลยีและการใหBคำแนะนำของผูBสอนไมHทั่วถึงเพียงพอ ซึ่งผูBวิจัยแนะนำใหBวHาควรใชBคำถามเปPนแนวทางในการ
ประเมินผลของผูBเรียน เพื่อชHวยใหBผูBเรียนไดBกำหนดขอบเขตของงานไดBดีขึ้น และการจัดกิจกรรมในสHวนของการ
37
แลกเปลี่ยนความคิดเห็น รวมถึง peer review อาจจัดแบบไมHประสานเวลา (asynchronous) หรือมอบหมายเปPน

การบBาน เพื่อเพิ่มความยืดหยุHนในการเรียนของผูBเรียนแตHละคน
Wahyudi et al. (2020) ไดBนำสภาพแวดลBอมการเรียนรูBผสมผสานมาใชBในการเรียนวิชาคณิตศาสตร7ของ
ผูBเรียนในระดับมัธยมศึกษา เพื่อสHงเสริมการคิดสรBางสรรค7ในการแกBปœญหาทางดBานคณิตศาสตร7 เนื่องจากในการ
เรียนการสอนคณิตศาสตร7ในรูปแบบเดิมนำเสนอเนื้อหารวมถึงแบบฝ®กหัดในลักษณะที่เปPนนามธรรม ดังนั้นผูBเรียน
จะตBองจำหลักการตHาง ๆ เพื่อนำไปใชBในการแกBปœญหา นอกจากนี้วัตถุประสงค7หนึ่งของการเรียนคณิตศาสตร7คือ
ตBองการพัฒนาใหBผูBเรียนมีความคิดสรBางสรรค7สำหรับนำไปใชBในการแกBปœญหาที่เกี่ยวขBองกับคณิตศาสตร7 ดังนั้นใน
งานวิจัยนี้ผูBวิจัยจึงไดBนำการเรียนรูBผสมผสานมาใชBรHวมกับโมเดล 3CM (Cool-Critical-Creative-Meaningful)
เพื่อใหBผูBเรียนเกิดการเรียนรูBอยHางมีความหมาย สำหรับดBาน Cool เนBนในเรื่องของแรงจูงใจและการใชBสถานการณ7
หรือกำหนดโจทย7ในสถานการณ7จริงหรือเหตุการณ7ในชีวิตประจำวันของผูBเรียน จะทำใหBผูBเรียนเขBาใจบริบทและเกิด
การเรียนรูBอยHางสนุกสนาน เพราะผูBเรียนสามารถเชื่อมโยงกับประสบการณ7ของผูBเรียนไดB ดBาน Critical เนBนการ
วิเคราะห7ในการแกBปœญหา ดBาน Creative เปPนการนำความรูBมาใชBเพื่อพัฒนาชิ้นงานหรือแนวทางในการแกBปœญหา
และดBาน Meaningful เปPนการสะทBอนคิดของผูBเรียนเชื่อมโยงกับชีวิตประจำวัน โดยโมเดลที่ผูBวิจัยนำมาใชBสามารถ
พัฒนาความคิดสรBางสรรค7ใน 4 องค7ประกอบ ไดBแกH การคิดยืดหยุHน คิดหลากหลาย คิดละเอียดลออ และมีความ
แปลกใหมH
ผลการศึกษาพบวHาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBผสมผสานรHวมกับ 3CM Model สามารถพัฒนาความคิด
สรBางสรรค7ทางคณิตศาสตร7ของผูBเรียนไดB โดยสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบผสมผสานชHวยใหBผูBเรียนสามารถเรียนรูB
ไดBทุกที่ ทุกเวลา ชHวยใหBผูBเรียนมีการสืบคBนขBอมูลและแลกเปลี่ยนความคิดเห็นอยHางหลากหลายเพื่อหาแนวทางใน
การแกBปœญหา
Aslan and Duruhan (2021) ไดBนำสภาพแวดลBอมการเรียนรูBเสมือนรHวมกับการสอนโดยใชBปœญหาเปPน
ฐานมาใชBในการพัฒนาทักษะการแกBปœญหาและแรงจูงใจในการเรียนในรายวิชาวิทยาศาสตร7ของนักเรียนระดับชั้น
มัธยมศึกษา ซึ่งธรรมชาติของรายวิชาวิทยาศาสตร7เปPนการเรียนรูBเกี่ยวกับสิ่งรอบตัวที่เกี่ยวขBองกับผูBเรียนใน
ชี ว ิ ต ประจำวั น มุ H ง เนB น ใหB ผ ู B เ รี ย นมี ค วามคิ ด อยH า งมี ว ิ จ ารณญาณ พั ฒ นานวั ต กรรมเพื ่ อ นำมาประยุ ก ต7 ใ ชB ใ น
ชีวิตประจำวันไดBจากการตั้งคำถาม สืบคBน อภิปรายในการแกBปœญหาตHาง ๆ โดยกระบวนการในการพัฒนาผูBเรียน
ขBางตBนสอดคลBองกับการสอนโดยใชBปœญหาเปPนฐาน และเมื่อพิจารณาถึงจุดเดHนของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบ
เสมือนพบวHา สามารถสนับสนุนการเรียนรูBของผูBเรียนไดB เนื่องจากเปPนสภาพแวดลBอมมีการติดตHอสื่อสารและ
38
ทำงานรHวมกันของผูBเรียน ผูBเรียนสามารถสืบคBนและเขBาถึงขBอมูลเพิ่มเติมไดBงHายและรวดเร็ว มีความยืดหยุHนในการ

เรี ย นรู B สนั บ สนุ น การทำกิ จ กรรมกลุ H ม และการเรี ย นรู B ส H ว นบุ ค คล สอดคลB อ งกั บ งานวิ จ ั ย อื ่ น ๆ ที ่ ก ลH า ววH า
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบเสมือนสามารถพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน แรงจูงใจในการเรียน ทักษะการ
แกBปœญหา นำไปสูHการคิดแกBปœญหาตHาง ๆ อยHางสรBางสรรค7 การคิดอยHางคลHองแคลHวไดB
ผูBวิจัยใชBวิธีวิจัยแบบผสมผสานทั้งการวิจัยเชิงปริมาณและวิจัยเชิงคุณภาพในการศึกษาและออกแบบการ
เรียนรูB ซึ่งแบHงผูBเรียนออกเปPน 2 กลุHม คือกลุHมทดลองที่เรียนในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบเสมือน และกลุHม
ควบคุมที่เรียนในชั้นเรียนแบบปกติ ผลการศึกษาพบวHาผูBเรียนที่เรียนในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบเสมือนมี
ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและทักษะในการแกBปœญหาที่สูงขึ้น นอกจากนี้สภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบเสมือนเป«ด
โอกาสใหBผูBเรียนไดBแลกเปลี่ยนความคิดเห็นรHวมกัน ซึ่งสHงผลทำใหBผูBเรียนมีทัศนคติที่ดีในการเรียนมากขึ้น
งานวิจัยที่เกี่ยวข6องกับสภาพแวดล6อมการเรียนรูแ6 บบสตูดิโอเสมือน
Jones, Lotz, and Holden (2021) ไดBนำ virtual design studio ซึ่งไดBรับความนิยมสำหรับการสอนใน
สาขาเกี่ยวกับศิลปะและการออกแบบ มาใชBในการเรียน STEM รวมถึงในบริบทของการออกแบบเชิงวิศวกรรมและ
นวัตกรรม ซึ่ง design studio มีจุดเดHนในเรื่องของการผสมผสานระหวHางลักษณะทางกายภาพ สังคม และ
วัฒนธรรม ซึ่งจะกระตุBนใหBผูBเรียนสามารถฝ®กปฏิบัติในบริบทของของสถานการณ7จริง ไมHมีความเสี่ยง และไดBรับการ
แนะนำจากผูBสอน รวมถึงสามารถสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7 การแกBปœญหาในบริบทที่มีความซับซBอน และบูรณา
การทักษะตHาง ๆ โดยลักษณะที่สำคัญของ studio context ประกอบดBวย (1) การแบHงปœนการเรียนรูBและการ
ปฏิบัติรHวมกันระหวHางผูBเรียน นำเสนอขBอมูลในลักษณะของ visual เชHน รูปภาพ 3D เปPนตBน และ (2) การจัด
กิจกรรม ที่เนBนทั้งกิจกรรมสHวนบุคคล (พื้นที่สHวนบุคคลของผูBเรียน) และการแลกเปลี่ยนความคิดดเห็นรHวมกับผูBอื่น
แตHจากงานวิจัยที่ผHานมายังพบถึงขBอจำกัดของการศึกษาเกี่ยวกับออกแบบเครื่องมือ กิจกรรม รวมถึงการยึดมั่น
ผูกพันและการวัดผลสัมฤทธิ์จากการการนำ virtual design studio มาใชB
งานวิจัยนี้จึงไดBศึกษาความสัมพันธ7ระหวHางการยึดมั่นผูกพันและความสำเร็จในการเรียนของผูBเรียน จาก
การศึกษาแบบ longitudinal study โดยผูBวิจัยสรBาง Open design studio ประกอบดBวย 4 module ไดBแกH my
module, my group การทำงานรH ว มกั บ ผู B อ ื ่ น , my studio work ผลงานการออกแบบของผู B เ รี ย น และ my
pinboard ซึ่งเปPนพื้นที่ที่ผูBเรียนสรBางอัปโหลดขBอมูล สารสนเทศตHาง ๆ ที่ไดBจากการสืบคBนตามความสนใจของ
ผูBเรียน และเก็บขBอมูลจากเชิงคุณภาพจากการศึกษาพฤติกรรมของผูBเรียนระหวHางการทำกิจกรรม ผลการศึกษา
พบวHา ในชHวงระยะแรกของการทำกิจกรรม ผูBเรียนมี engagement สูงมาก แตHคHอย ๆ ลดลงเมื่อเวลาผHานไป
39
เนื่องจากเวลาที่ใชBนานจนเกินไป และพฤติกรรมของผูBเรียนนั้นขึ้นกับเครื่องมือที่ใชBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูB
อยHางไรก็ตามถึงแมBผูBเรียนมี engagement ลดลง แตHในสHวนของการทำงานสHวนบุคคลกับสูงขึ้น ทั้งนี้เปPนเพราะ
พื้นที่ในการแบHงปœน การนำเสนอผลงานที่ผูBเรียนสามารถดูผลงานของผูBอื่นไดB และการทำงานรHวมกับผูBอื่นจะชHวย
สรBางแรงจูงใจในการเรียนแกHผูBเรียน นำไปสูHชุมชนของการปฏิบัติ แตHเครื่องมือในดBาน forum หรือ discussion
group ไมHสHงผลตHอ engagement ของผูBเรียน
Komarzyriska-Swiesciak, Adams, and Thomas (2021) ไดBศึกษาผลการใชB virtual design studio
ในชHวงการแพรHระบาดของ COVID-19 ซึ่งทำใหBผูBเรียนตBองเปลี่ยนรูปแบบจากการเรียนแบบ physical design
studio มาเปPนการเรียนแบบออนไลน7 โดย virtual design studio เปPนพื้นที่ที่ใหBผูBเรียนสามารถแบHงปœนความคิด
สรBางโมเดล การนำเสนอผลงานที่ทำใหBผูBเรียนสามารถตHอยอดความคิดจากการไดBรับความคิดเห็นจากผูBอื่น ใน
สภาพแวดลBอมแบบสรBางสรรค7 (creative environment) จุดประสงค7ของการนำ design studio มาใชB เนื่องจาก
สามารถพัฒนาความสามารถในการสื่อสาร การตัดสินใจของผูBเรียนแลBว ยังสามารถพัฒนาความสามารถในการ
แกBปœญหาของผูBเรียนไดBดBวย ทBาทายใหBผูBเรียนประยุกต7ใชBความรูBและเทคนิคตHาง ๆ ในการสรBางสรรค7ผลใน และฝ®ก
การปฏิบัติตามทฤษฎี socio-constructivist เปPนพื้นที่ที่มีกิจกรรมทั้งในสHวนของการทำงานรHวมกัน การทำงาน
สHวนบุคคล กรอภิปราย บนพื้นฐานของปœญหาที่เจอในชีวิตประจำวัน สำหรับใชBในการออกแบบ การใหBผลป¬อนกลับ
และการสะทBอนคิดของผูBเรียน อยHางไรก็ตามการเรียนแบบออนไลน7 อาจทำใหBการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นของ
ผูBเรียนเกิดผลสำเร็จไดBไมHงHายนัก เนื่องจากเครื่องมือที่นำมาใชBและชHองทางในการติดตHอสื่อสารที่หลากหลาย ทั้งเมล
conference forum เปPนตBน
งานวิจัยนี้ไดBออกแบบ virtual design studio ที่มีทั้งพื้นที่ที่ใหBผูBเรียนไดBทำงานสHวนตัว การประเมินและ
ไดBรับผลป¬อนกลับระหวHางทำกิจกรรม และนำเสนอผลงานในรูปแบบของ E-portfolio ใน Moodle platform
รวมถึ ง มี ก ารใชB virtual site, virtual field trip, reflect discussion และการจั ด แสดงผลงานในชH ว งการทำ
กิจกรรม เพื่อใหBผูBเรียนไดBศึกษาเนื้อหาและฝ®กปฏิบัติโดยใชBทักษะที่เกี่ยวขBองในกระบวนการออกแบบ ผลการศึกษา
พบวHา studio ชHวยใหBผูBเรียนไดBขยายความรูBจากการไดBอภิปรายรวมกันในรูปแบบชุมชน ซึ่งสHงผลตHอการออกแบบ
ของผูBเรียน และสามารถพัฒนาทักษะการออกแบบและการนำเสนอของผูBเรียน
Thekinen and Grogan (2021) ไดBนำ Web-based Virtual design studio มาใชBในการเรียนทางดBาน
การออกแบบวิ ศวกรรมของนั กศึ กษาในระดั บอุ ดมศึ กษา โดยศึ กษาระบบของขB อมู ลสารสนเทศที ่ ใชB ในการ
แลกเปลี่ยนขBอมูล จัดเก็บขBอมูล รวมไปถึงการสังเคราะห7ขBอมูลสำหรับใชBในภาระงานดBานการออกแบบเครื่องบิน
40
จากปœญหาที่ผูBสอนกำหนด ซึ่งผูBวิจัยไดBใหBผูBเรียนทำกิจกรรมในสตูดิโอเปPนเวลา 30 นาทีในแตHละหัวขBอ จากนำ

ขBอมูลที่ไดBมาวิเคราะห7ความสัมพันธ7ระหวHางกระบวนการในการออกแบบและผลสัมฤทธิ์ทางดBานการเรียนและการ
ปฏิบัติของผูBเรียน ซึ่งผลการศึกษาพบวHากระบวนการในการออกแบบบน Web-based Virtual design studio
ผHานการแลกเปลี่ยนขBอมูล จัดเก็บขBอมูล และสังเคราะห7ขBอมูลมีความสัมพันธ7ทางบวกกับผลสัมฤทธิ์ทางดBานการ
เรียนและการปฏิบัติของผูBเรียน
Nespoli, Hurst, and Gero (2021) ไดBนำ virtual studio มาใชBในการออกแบบการเรียนของนักศึกษา
คณะวิศวรรกรรมศาสตร7 ซึ่ง virtual studio ไดBรับความนิยมอยHางมากสำหรับการสอนทางดBานสถาปœตยกรรม ใน
การการพัฒนาการคิดและการออกแบบของผูBเรียน ดังนั้นในงานวิจัยนี้จึงไดBมาใชBในบริบททางดBานการเรียนการ
สอนวิศวกรรม เนื่องจากผูBเรียนจำเปPนตBองการมีออกแบบ แกBปœญหาที่เกิดขึ้นใน และการทำงานแบบรHวมมือ
ระหวHางผูBเรียนและผูBสอน นอกจากนี้งานวิจัยนี้ไดBออกแบบ virtual studio ออกเปPน 2 สHวนคือ พื้นที่ที่ใหBผูBเรียนไดB
เรียนรูBทางดBานเนื้อหา (learning environment) และพื้นที่สำหรับการแลกเปลี่ยนและการฝ®กปฏิบัติในสถาการณ7
จริง (community mode) จากการฝ®กงานของผูBเรียน เพื่อใหBผูBเรียนไดBรับประสบการณ7ตรง เป«ดโอกาสใหBผูBเรียน
ไดBคBนพบปœญหา ออกแบบการแกBไขปœญหา เปPนตBน รวมถึงเนBนในดBาน Reflect practice เนื่องจากการสะทBอนคิด
ระหวHางผูBเรียนกับผูBเรียน และผูBเรียนกับผูBสอนจะชHวยใหBเกิดประสิทธิภาพในการเรียนมากขึ้นจากการเรียนรูBผHาน
การปฏิบัติ
Virtual studio มีความยืดหยุHนในการเรียนรูB ทั้งในการการเรียนรูBสHวนบุคคลและการทำกิจกรรมกลุHม โดย
มีผูBสอนเปPนผูBคอยใหBคำแนะนำในการเรียน ซึ่งจากการวิจัยที่เกี่ยวขBองพบวHา การเรียนรูB โดยในงานวิจัยนี้ไดBศึกษา
พฤติกรรมการมีปฏิสัมพันธ7ของผูBเรียนและผูBสอนใน virtual studio ผลการวิจัยพบวHา การที่ผูBเรียนไดBลงมือปฏิบัติ
จริง และมีการเรียนรูBในพื้นที่เรียนรูB รวมถึงแลกเปลี่ยนความคิด การออกแบบของตนใน community mode ชHวย
ใหBผูBเรียนไดBรับผลป¬อนกลับที่สามารถนำไปใชBปรับปรุงงานของตนเองไดB อยHางไรก็ตามจากการศึกษาปฏิสัมพันธ7
ระหวHางผูBเรียนกับผูBสอนพบวHา ผูBเรียนมีการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นเกี่ยวกับปœญหาเพื่อหาวิธีการแกBไข และ
ระหวHางวิธีการแกBไขดBวยกันเองของผูBเรียนกับผูBเรียน สูงกวHาปฏิสัมพันธ7ระหวHางผูBเรียนกับผูBสอนเกี่ยวกับปœญหา การ
อออกแบบ และการแกBปœญหา
Walker and Kafai (2021) กลH า วถึ ง การสอนทางดB า นวิ ท ยาศาสตร7 โดยเฉพาะในทางชี ว วิ ท ยาที ่ มี
การศึกษาเกี่ยวกับสิ่งมีชีวิต ไดBมีการสอนหลากหลายรูปแบบ เชHน ปฏิบัติการทางวิทยาศาสตร7 การใชBโมเดลเพื่อ
แสดงใหBผูBเรียนเขBาใจกระบวนการที่เปPนรูปธรรมมากขึ้น รวมไปถึงการนำสื่อดิจิทัลมาจำลองกระบวนการทำงาน
41
หรือการมีปฏิสัมพันธ7ระหวHางสิ่งมีชีวิต เนื่องจากในการสอนเกี่ยวกับชีววิศวกรรมหรือการสังเคราะห7ในทางชีววิทยา
มีความยากในควบคุมตัวแปรที่เกี่ยวขBองกับสิ่งมีชีวิต เชHน ขBอจำกัดในดBานเวลาในการศึกษาการเจริญเติบโตของ
สิ่งมีชีวิต หรือสิ่งมีชีวิตบางชนิดมีขนาดเล็กมาก มองดBวยตาเปลHาไมHเห็น เปPนตBน ดังนั้นในงานวิจัยนี้ไดBมีการ
ออกแบบกิจกรรมโดยใชBสตูดิโอ ที่เนBนการออกแบบ การทวนซ้ำ การวิเคราะห7 เพื่อใหBผูBเรียนไดBมีการออกแบบ
ผลิตภัณฑ7หรือผลงานจากการใชBวัสดุธรรมชาติ ซึ่งในกระบวนการออกแบบจะเป«ดโอกาสใหBผูBเรียนไดBขยายความรูB
สืบคBนขBอมูลเพิ่มเติมสำหรับนำมาใชBในการออกแบบของตนเองผHานกระบวนการสอนแบบสเต็มศึกษาสำหรับ
ผูBเรียนในระดับมัธยมศึกษา เนBนการเรียนสHวนบุคคลควบคูHไปกับการทำกิจกรรมรHวมกันของผูBเรียนและที่เกี่ยวขBอง
กับสถานการณ7ที่เกิดขึ้นจริงในชีวิตประจำวัน ซึ่งการออกแบบการเรียนรูBแบบสตูดิโอ จะชHวยใหBผูBเรียนไดBลองผิด
ลองถูก ออกแบบกระบวนการที่หลากหลาย และเลือกวิธีที่ดีที่สุดในการสรBางสรรค7ผลงาน ผHานการทำงานรHวมกัน
และจัดแสดงผลงานเพื่อใหBครูผูBสอนและผูBเรียนไดBชมผลงาน เหมือนกับบริบททางดBานศิลปะ ซึ่งผูBวิจัยพบวHาการ
ออกแบบในทางชีววิทยามีความคลBายคลึงกับการออกแบบสื่อดิจิทัลในดBานของผลิตภัณฑ7และกระบวนการ
กิจกรรมในสตูดิโอเปPนการศึกษาเกี่ยวกับจุลินทรีย7 โดยแบHงออกเปPน 3 ระยะ ไดBแกH (1) การรวบรวมขBอมูล
สำหรับใชBในการออกแบบ (2) การสรBางองค7ความรูB โดยใหBผูBเรียนสรBางโครงซิลิโคนสำหรับเปPนแมHพิมพ7ในการอบ
เคBก และ (3) การจินตนาการ เปPนขั้นของการใหBผูBเรียนออกแบบเพื่อตHอยอดจากสิ่งที่เรียนรูB ในบริบททางดBาน
สุขภาพ เชHน ยา การรักษา หรือการสรBางวิตามิน เปPนตBน และพิจารณาถึงผลกระทบดBานสุขภาพและงบประมาณ
จากนั้นนำเสนอผลงานของตนเอง ผลการศึกษาพบวHา การนำรูปแบบของสตูดิโอมาใชBจะชHวยใหBผูBเรียนมีการ
แลกเปลี่ยนความคิดกับผูBอื่น การศึกษาในหัวขBอที่ตนเองสนใจ เป«ดโอกาสใหBผูBเรียนไดBสรBางสรรค7ผลงานเพื่อแบHงปœน
ชHวยใหBผูBเรียนเชื่อมโยงความรูBกับสถานการณ7ในชีวิตประจำวัน
Walker, Boyer, and Benson (2019) ไดBนำสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอ (Studio culture) มา
ใชBในการเรียนทางดBานการออกแบบวิศวกรรมของนักศึกษาในระดับอุดมศึกษา ซึ่งจากการศึกษาเอกสารและ
งานวิจัยที่เกี่ยวขBองกับการสอนในรายวิชาการออกแบบวิศวกรรมพบวHา เปPนรายวิชาที่เนBนการฝ®กทักษะทางวิชาชีพ
จากการออกแบบโครงงานในสถานการณ7จริง เนBนการใหBคำแนะนำผูBเรียนในการเรียน เตรียมความพรBอมผูBเรียนใน
การนำความรูBมาประยุกต7ใชBในการทำกิจกรรม โดยงานวิจัยนี้เปPนการนำการเรียนรูBแบบสตูดิโอซึ่งอยูHนอกบริบท
ของการเรียนทางวิศวกรรมมาใชBในการทำกิจกรรมเพื่อสHงเสริมกระบวนการคิดของผูBเรียน และจากการศึกษา
เอกสารพบวHา Studio culture สามารถพัฒนาความคิดสรBางสรรค7และนวัตกรรมของผูBเรียนไดB จากการที่ไดBรับผล
ป¬อนกลับจากการกิจกรรม เพื่อนำมาใชBในการปรับปรุงการออกแบบหรือพัฒนาผลงาน ผHานการนำเสนอผลงาน
42
หรือผลการศึกษา ผูBเรียนสามารถเยี่ยมชมผลงานผูBอื่นและนำมาประยุกต7ใชBกับงานของตนเองไดB ถือเปPนการเรียนรูB

ที่เกิดขึ้นจากการมีปฏิสัมพันธ7และการเรียนรูBจากผูBอื่น นอกจากนี้ Studio culture ประกอบดBวย 3 องค7ประกอบ
ไดBแกH (1) Space พื้นที่ในการแลกเปลี่ยนเรียนรูB นำเสนอผลงาน (2) People การติดตHอสื่อสารระหวHางผูBเรียนกับ
ผูBเรียน และผูBเรียนกับผูBสอน และการสะทBอนคิดจากการเยี่ยมชมผลงานผูBอื่น และ (3) Activity การจัดกิจกรรม
การเรียนการสอนที่เนBนการเรียนรูBในสถานการณ7จริง
งานวิจัยนี้ไดBนำ Studio culture มาใชBรHวมกับหBองเรียนกลับดBาน โดยการใหBผูBเรียนไดBศึกษาเนื้อหาจาก
การดูวิดีโอ เพื่อเตรียมความพรBอมกHอนการทำกิจกรรมในชั้นเรียนที่เนBนการแลกเปลี่ยนเรียนรูBรHวมกันของผูBเรียน
และผูBสอน นอกจากนี้บทบาทของผูBสอนในการทำกิจกรรมจะเนBนการใหBคำแนะนำ การสำรวจ และการสะทBอนคิด
ใหBแกHผูBเรียน ในขณะที่ผูBเรียนจะมีบทบาทในการเรียนรูB สำรวจ ลงมือปฏิบัติและสะทBอนคิด รวมถึงหาแนวทางใหมH
ในการแกBปœญหา ซึ่งถือเปPนสHวนหนึ่งของกระบวนการออกแบบวิศวกรรม ผลการศึกษาพบวHาการนำ Studio
culture มาใชBสามารถสHงเสริมกระบวนการคิด ทักษะการสื่อสาร รวมถึงการแกBปœญหาเพื่อพัฒนาสมรรถนะในสาย
งานของตนเอง
Ramey and Stevens (2019) ไดBศึกษาผลของการนำการเรียนแบบสตีมศึกษา (STEAM) มาใชBรHวมกับ
บริบทของ Makerspaces ที่ผูBวิจัยออกแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBในลักษณะของสตูดิโอ ที่ผูBเรียนสามารถเลือก
เรียนหัวขBอตHาง ๆ ไดBตามความสนใจ (Interest-driven learning and choice-based learning) ซึ่งจากการศึกษา
เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวขBองเกี่ยวกับการนำการสอนแบบสเต็มหรือสตีมมาใชBในบริบทของสตูดิโอพบวHา
งานวิจัยสHวนใหญHมีการศึกษาในประเด็นที่เกี่ยวกับการพัฒนาใหBผูBเรียนเกิดความสนใจในการเรียนรูBอยHางตHอเนื่อง
อยHางไร วิธีการในการออกแบบการเรียนรูB เปPนตBน โดยผูBวิจัยกลHาววHาชHองวHางของงานวิจัยขBางตBนยังขาดการศึกษา
ความสัมพันธ7ระหวHางการพัฒนาความสนใจกับการเรียนสตีมในโรงเรียน ดังนั้นในงานวิจัยนี้ผูBวิจัยไดBออกแบบ
สตูดิโอชื่อวHา FUSE ที่มีการสHงเสริมผูBเรียนในการสืบคBน คBนพบการเรียนรูB ความยั่งยืน และพัฒนาความสนใจใน
การเรียนของผูBเรียนอยูHเสมอ ในสตูดิโอนี้จะมีกิจกรรมแบบสตีมจำนวน 30 กิจกรรม ผูBเรียนทำกิจกรรมใหBผHานเปPน
ดHานคลBายกับวิดีโอเกม เพื่อเพิ่มอันดับของตนเอง โดยการทำกิจกรรมนั้นยังคงอยูHภายใตBความสนใจของผูBเรียน
พรBอมทั้งมีแหลHงขBอมูลสารนเทศรวมถึงอุปกรณ7ตHาง ๆ เชHน 3D Printers สำหรับใหBผูBเรียนทำกิจกรรม นอกจากนี้
ผูBเรียนสามารถทำกิจกรรมทั้งแบบเดี่ยว แบบคูH หรือแบบกลุHมก็ไดB และสามารถหยุดทำกิจกรรมไดBตามความ
ตBองการ
43
ผูBวิจัยเก็บขBอมูลจากการวิเคราะห7ผูBเรียนผHานการอัดวิดีโอในผูBเรียนระดับประถมศึกษา อายุ 10-12 ปm ผล

การศึกษาพบวHา การทำกิจกรรมในสตูดิโอที่เป«ดโอกาสใหBผูBเรียนทำกิจกรรมในหัวขBอที่ตนเองสนใจ สามารถพัฒนา
แรงจูงใจในการเรียน กระตุBนความตBองการในการแกBปœญหา รวมถึงผลิตผลงานที่มาจากแรงบันดาลใจของตนเอง
ซึ่งผูBวิจัยไดBยกตัวอยHางผูBเรียนที่สนใจ 3D Printers และมีแรงบันดาลใจการนำการเทคโนโลยีนี้มาใชBในการ
ชHวยเหลือผูBป´วยมะเร็งในเด็ก
Ahn and Choi (2019) ไดB น ำการเรี ย นรู B โ ดยใชB ส ตู ด ิ โ อเปP น ฐานมาใชB ร H ว มกั บ ระบบจั ด การเรี ย นรูB
(Knowledge management system) ในการพั ฒนาความคิ ด สรB า งสรรค7 ร วมถึ ง การแกB ป œ ญ หาของผู B เ รี ย นใน
ระดับอุดมศึกษา ซึ่งการนำ Knowledge management system มาใชBจะชHวยใหBผูBเรียนสามารถเก็บรวบรวม
ขBอมูลทั้งการแกBปœญหาและการแสดงความคิดเห็นตHาง ๆ วิเคราะห7 สังเคราะห7ขBอมูล รวมถึงเรียนรูBวิธีการแกBปœญหา
ตHาง ๆ ของผูBอื่นที่จัดเก็บไวBในระบบ และสามารถนำขBอมูลเหลHานี้มาพัฒนาเปPนความคิดใหมH ๆ โดยในงานวิจัยนี้
ผูBวิจัยใหBผูBเรียนไดBสืบคBนขBอมูลและกำหนดปœญหาที่เกิดขึ้นเอง ซึ่งครูผูBสอนไมHไดBเปPนผูBกำหนดใหB จากการใหBบริบทใน
การศึกษาเกี่ยวกับ Smart city หรือเมืองอัจฉริยะ เพื่อใหBผูBเรียนไดBออกแบบดBวยตนเอง ดังนั้นการนำการเรียนโดย
ใชBสตูดิโอจะสามารถตอบโจทย7ในการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนไดBดีกวHาการเรียนในรูปแบบสืบสอบและ
เนื้อหาเปPนฐาน (Content-based learning) เนื่องจากผูBเรียนไดBมีโอกาสในการสืบคBนและพัฒนาวิธีการใหมH ๆ
ดBวยตนเอง อยHางไรก็ตามการสอนโดยใชBสตูดิโอมีขBอจำกัดในดBานของการประเมิน เนื่องจากผูBเรียนแตHละคนมี
วิธีการและการระบุปœญหาที่แตกตHางกัน ผลการศึกษาพบวHาในการพัฒนา Smart city ผูBเรียนนอกจากสืบคBนขBอมูล
และเก็บในระบบแลBว ยังมีการลงพื้นที่เพื่อเก็บขBอมูล และนำเสนอแนวทางแกBไขเพื่อแลกเปลี่ยนขBอมูลระหวHาง
ผูBเรียน รวมถึงพัฒนาตBนแบบเพื่อใชBในการแกBปœญหา นอกจากนี้ในงานวิจัยนี้ไดBกำหนดเกณฑ7ในการประเมิน
ความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียน ซึ่งประกอบดBวย (1) ผูBเรียนมีการนำเสนอความคิดที่แตกตHางจากวิธีการเดิมที่มีอยูH
หรือไมH (2) ผูBเรียนมีการจัดการกับปœญหาที่มีผูBอื่นเคยกำหนดหรือศึกษาหรือไมH และ (3) มีสิ่งใหมHที่ไดBเรียนรูBจากการ
กำหนดปœญหาหรือวิธีการในการแกBไขหรือไมH
Fleischmann (2021) ไดB อ อกแบบการเรี ย นรู B โ ดยนำการเรี ย นแบบ Design studio มาใชB ร H ว มกั บ
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบผสมผสาน ซึ่งในงานวิจัยนี้เลือกใชBหBองเรียนกลับดBานโดยใชBระบบการจัดการเรียนรูB
เพื่อใหBผูBเรียนไดBทำกิจกรรมและแลกเปลี่ยนเรียนรูBรHวมกันของผูBเรียน สำหรับการเรียนในรายวิชาการออกแบบ
อุตสาหกรรมของผูBเรียนในระดับอุดมศึกษา ซึ่งเดิมการเรียนแบบ Design studio จะเนBนการทำกิจกรรมในชั้น
เรียน (กายภาพ) ใหBผูBเรียนเรียนรูBผHานการลงมือปฏิบัติ จากการนำเสนอผลงานและรHวมกันอภิปราย สะทBอนคิด
44
รHวมกันเพื่อพัฒนาสมรรถนะดBานความสรBางสรรค7ของผูBเรียน ซึ่งปœจจุบันไดBมีการนำ Design studio มาใชBในบริบท

ของการเรียนรูBแบบออนไลน7 สนับสนุนการสรBางสรรค7โดยใชBพื้นที่ทางสังคม (Social space) เพื่อใหBผูBเรียนไดB
พัฒนาการเรียนรูB จุดเดHนของการใชBสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบผสมผสานสำหรับการเรียนดBานการออกแบบ
พบวHา มีความยืดหยุHนในการเรียนรูB ชHวยใหBผูBเรียนมีความอิสระในการเรียนรูB และการใชBเทคโนโลยีมาพัฒนาทักษะ
ทางวิชาชีพ จากการใชBระบบจัดการเรียนรูB เครื่องมือในการสื่อสาร เชHน บล็อก discussion board แพล็ตฟอร7มใน
การแบHงปœนขBอมูลและนำเสนอผลงาน เชHน Flickr หรือ Pinterest เปPนตBน ซึ่งจะชHวยใหBผูBเรียนและผูBสอนไดBมี
ปฏิสัมพันธ7ระหวHางกัน ใหBผลป¬อนกลับรHวมกับการประเมินผล นอกจากนี้การนำเทคโนโลยีคลาวด7มาชHวยในการ
เรียนรูBและการทำงานรHวมกัน ซึ่งจะมีความยืดหยุHนสูงมากกวHาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBในการเรียนสตูดิโอแบบเดิม
นอกจากนี้การนำหBองเรียนกลับดBานมาใชBในการเรียนออกแบบ จะชHวยเพิ่มแรงจูงใจ สHงเสริมการเรียนรูBรHวมกันและ
ความยึดมั่นผูกพันในการเรียน รวมถึงการใหBผลป¬อนกลับผูBเรียนแบบ real time
ในงานวิจัยนี้ใชBวิธีการวิจัยแบบผสมผสานจากการออกแบบกิจกรรมในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบ
ผสมผสานรHวมกับแบบสตูดิโอ ผลการศึกษาพบวHา ในการนำเสนอเนื้อหาโดยใชBวิดีโอ ควรแบHงเนื้อหาออกเปPนหนHวย
ยHอย ความยาวประมาณ 8-15 นาที และอาจจะนำเสนอเนื้อหาในลักษณะคลBายกับ TED Talks ซึ่งผูBเรียนสามารถ
ควบคุมการเรียนรูBของตนเองไดB รวมถึงผูBเรียนสามารถเรียนรูBและทบทวนเนื้อหาไดBทุกที่ ทุกเวลา อยHางไรก็ตามการ
การใหBผูBเรียนศึกษาเนื้อหาผHานการดูวิดีโอ มีขBอจำกัดในดBานของการถามคำถาม การมีปฏิสัมพันธ7ระหวHางผูBเรียนกับ
ผูBสอน ดังนั้นในการแกBไขขBอจำกัดในดBานนี้ ผูBวิจัยจึงไดBนำการใชBคำถามควบคูHไปกับการดูวิดีโอ และใหBผูBเรียนไดBฝ®ก
ปฏิบัติในสถานการณ7จริง และมีการนำการเรียนในชั้นเรียนมาใชBในการใหBผลป¬อนกลับแกHผูBเรียน มีการประเมินหลัง
การเรียน เพื่อกระตุBนการเรียนออนไลน7ของผูBเรียน
จากการศึกษาเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข6องพบวAาสภาพแวดล6อมการเรียนรู6แบบสตูดิโอเสมือน
สามารถพัฒนาความคิดสร6างสรรค)ของผู6เรียนได6 ซึ่งนักวิจัยได6นำแนวคิดของสภาพแวดล6อมแบบสตูดิโอที่นิยม
ใช6 ใ นการเรี ย นทางด6 า นสถาป‰ ต ยกรรมมาใช6 ใ นบริ บ ทอื ่ น ๆ เชA น ด6 า นวิ ศ วกรรมศาสตร) การเทคโนโลยี
สารสนเทศ การเรียนในระดับอุดมศึกษา การเรียนในระดับมัธยมศึกษา และการเรียนทางด6านวิทยาศาสตร)
รวมถึงการนำมาใช6รAวมกับการสอนสเต็ม (STEM) และสตีม (STEAM) เนื่องจากจุดเดAนของสภาพแวดล6อม
แบบสตูดิโอเน6นการเรียนผAานการสะท6อนคิด การได6รับผลปŽอนกลับระหวAางทำกิจกรรมโดนการนำเสนอผลงาน
ของผู6เรียน การเยี่ยมชมและศึกษาผลงานของผู6เรียน เปxนการเปดโอกาสให6ผู6เรียนกล6าที่จะลองผิดลองถูก เพื่อ
พัฒนาผลงานของตนเองอยูAสม่ำเสมอ เปดโอกาสให6ผู6เรียนได6สร6างสรรค)ผลงานเพื่อแบAงป‰น ชAวยให6ผู6เรียน
45
เชื่อมโยงความรู6กับสถานการณ)ในชีวิตประจำวัน เน6นเรียนรู6ผAานการลงมือปฏิบัติ (Learning by doing) และ

มี ค วามยื ด หยุ A น ในการเรี ย นรู 6 รวมถึ ง การนำเครื ่ อ งมื อ ในลั ก ษณะ 3 มิ ต ิ เชA น Virtual lab, VR, AR,
Makerspaces หรือ 3D printer มาใช6ในสภาพแวดล6อมแบบสตูดิโอเสมือน
2. แนวคิดการเรียนรูต6 ามแนวคิดสตีมศึกษา
นักการศึกษาหลายทHานไดBกลHาวถึงความเปPนมาของการสอนแบบสตีมศึกษา (STEAM Education) วHา
พัฒนามาจากการสอนสเต็มศึกษา (STEM Education) โดยการเพิ่มบริบทดBานศิลปะ (Arts) เขBาไปขยายในการ
สอนสเต็ม (STEM) กลายเปPนการสอนที่เนBนบูรณาการในดBานวิทยาศาสตร7 (Science) เทคโนโลยี (Technology)
กระบวนการทางวิศวกรรม (Engineering) ศิลปะ (Arts) และคณิตศาสตร7 (Mathematics) โดยผลการวิจัยพบวHา
รูปแบบการสอนนี้สามารถพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนไดB (Chun and Heo, 2019) ซึ่ง Chu et al.
(2019) ไดBกลHาวถึงแนวโนBมทางดBานอุตสาหกรรมในปœจจุบันมุHงเนBนการพัฒนาทางดBานเทคโนโลยี การพัฒนา
กำลังคนจากการใชBความรูBดBานสเต็ม ความคิดสรBางสรรค7และความคิดอยHางมีวิจารณญาณ เนBนการพัฒนาผูBเรียนใน
บริบทของการสอนสเต็มในประเด็นที่เกี่ยวขBองกับสายงานหรือเหตุการณ7ในชีวิตประจำวันของผูBเรียน อยHางไรก็ตาม
ในการพัฒนามโนทัศน7และทัศนคติที่ดีตHอการเรียนทางดBานวิทยาศาสตร7 นักการศึกษาเชื่อวHาความมีการบูรณาการ
ความรูBทางวิทยาศาสตร7เขBากับสาขาวิชาอื่น ๆ ทั้งในดBานของ Visual arts การถHายภาพ การลงมือปฏิบัติ รวมไปถึง
ดBานประวัติศาสตร7 ซึ่งจะชHวยพัฒนาการคิดสรBางสรรค7และทัศนคติที่ดีของผูBเรียนในการเรียนวิทยาศาสตร7 จากการ
ที่ผูBเรียนสามารถคิดคBนวิธีการของตนเองในการแกBปœญหา สอดคลBองกับ Conradty, Sotiriou, and Bogner
(2020) กลHาวถึงขBอจำกัดของการสอนแบบสเต็มวHาใหBความสำคัญกับการบูรณาการความรูBทางดBานวิทยาศาสตร7
เทคโนโลยี วิศวกรรม และคณิตศาสตร7 ซึ่งสHงผลใหBผูBเรียนมีความเครียดและทัศนคติในทางลบตHอการเรียน
วิทยาศาสตร7 ดังนั้นการนำศิลปะเพิ่มเขBามาจะชHวยลดความเครียดของผูBเรียนระหวHางเรียนไดB และยังสHงเสริม
แรงจูงใจในการเรียน ความคิดสรBางสรรค7และการคิดอยHางมีวิจารณญาณของผูBเรียนไดB เนื่องจากเนBนกิจกรรมที่
สอดคลBองกับปœญหาในชีวิตประจำวันของผูBเรียน เชื่อมโยงศิลปะกับวิทยาศาสตร7เขBาดBวยกัน เชHน การนำเสนอใน
รูปแบบของภาพยนตร7 การถHายภาพ หรือการจัดแสดงนิทรรศการ เปPนตBน ซึ่งจะชHวยใหBการเรียนวิทยาศาสตร7งHาย
ขึ้น นอกจากนี้ Aguilera and Ortiz-Revilla (2021) ไดBสังเคราะห7วรรณกรรมเกี่ยวกับการสอนสเต็มและการสอน
สตีมในบริบทของการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนพบวHา การนำสเต็มมาใชBเพื่อพัฒนาความคิดสรBางสรรค7
จะเนBนการออกแบบกิจกรรม เชHน การทำงานรHวมกัน การบูรณาการความรูBและทักษะ การเรียนรูBใชBโครงงานเปPน
46
ฐาน และการเรียนโดยใชBการออกแบบเปPนฐาน แตHสำหรับการสอนสตีมศึกษานั้นมีรูปแบบการสอนและการจัด

กิจกรรมที่หลากหลายมากกวHา เชHน การใชBโปรแกรม Scratch การการบูรณาการความรูBหลายสาขา การแกBปœญหา
ในสถานการณ7จริง กระบวนการเรียนการสอนที่มีความยืดหยุHน การเรียนแบบสืบสอบ การทำงานรHวมกัน และการ
นำแนวเกมมิฟ«เคชันมาใชB เปPนตBน สอดคลBองกับ Conragty and Bogner (2019) และ Conragty and Bogner
(2020) ที่กลHาววHาการสอนสตีมจะชHวยใหBการเรียนวิทยาศาสตร7มีความนHาสนใจมากขึ้น สรBางแรงจูงใจในการเรียน
กระตุBนการคิดอบHางมีวิจารณญาณเกี่ยวกับปœญหาที่เกิดขึ้นในสถานการณ7จริง และการนำศิลปะเขBามาในการเรียนรูB
จะชHวยใหBผูBเรียนมีมุมมองในการหาวิธีการตHาง ๆ อยHางสรBางสรรค7
2.1 ความหมายของการเรียนรู6ตามแนวคิดสตีมศึกษา
จากการทบทวนเอกสารเกี่ยวกับการเรียนการสอนแบบสตีมศึกษา (STEAM Education) ไดBมีนักการ
ศึกษาหลายทHานใหBความหมายของการสอนแบบสตีมศึกษา หมายถึง วิธีการสอนที่ผสมผสานระหวHางวิทยาศาสตร7
เทคโนโลยี กระบวนการทางวิศวกรรม ศิลปะ และคณิตศาสตร7 เพื่อพัฒนาทักษะทางดBานความคิดสรBางสรรค7 การ
สืบคBนการทดลอง การอภิปรายโตBแยBง การคิดอยHางมีวิจารณญาณ รวมถึงการพัฒนานวัตกรรม ผHานการออกแบบ
กิจกรรมที่เนBนใหBผูBเรียนมีสHวนรHวมในการแกBปœญหา การทำงานรHวมกันและใชBกระบวนการดBานการคิดสรBางสรรค7ใน
ก า ร ท ำ ง า น ( Chun and Heo, 2019; Wannapiroon and Petsangsri, 2020; Conradty, Sotiriou, and
Bogner, 2020; de Vries, 2021) นอกจากนี้ Aguilera and Ortiz-Revilla (2021) ไดBใหBความหมายของการสอน
สตีมจากการสังเคราะห7วรรณกรรมวHาสามารถนำเสนอไดB 3 มโนทัศน7ที่แตกตHางกันดังนี้ (1) สตีมเปPนการสอนที่มี
การบูรณาการศิลปะและเทคโนโลยีเขBามา (2) สตีมเปPนการผสมผสานระหวHางวิทยาศาสตร7และศิลปะ และ (3)
สตีมเปPนการผสมผสานทั้ง 5 สาขาระหวHางวิทยาศาสตร7 เทคโนโลยี กระบวนการทางวิศวกรรม ศิลปะ และ
คณิตศาสตร7 โดย Chu et al. (2019) กลHาววHาการนำการสอนสตีมมาใชBรHวมกับบริบททางดBานสังคมและวัฒนธรรม
จะชHวยใหBผูBเรียนเห็นถึงความสำคัญและเชื่อมโยงวิทยาศาสตร7ในชีวิตประจำวัน เชHน การนำหัวขBอเกี่ยวกับภาวะโลก
รBอนมาใชBในการสอน กระตุBนใหBผูBเรียนเกิดความอยากรูBนำไปสูHการสืบสอบเพื่อหาคำตอบในหัวขBอที่ผูBเรียนสนใจ
เนื่องจากผูBเรียนเปPนผูBกำหนดปœญหาดBวยตนเองและรูBสึกถึงความเปPนเจBาของในหัวขBอของตนเองกำหนด นอกจากนี้
การนำศิลปะมาใชBในการทำกิจกรรมจะชHวยใหBผูBเรียนเขBาใจมโนทัศน7ในดBานวิทยาศาสตร7มากขึ้น เนื่องจากผูBเรียน
ตBองนำความรูBไปใชBในการออกแบบ ซึ่งจะชHวยใหBผูBเรียนไดBพัฒนาความคิดสรBางสรรค7 การแกBปœญหา และการสรBาง
ความรูBดBวยตนเองของผูBเรียน
47
อยHางไรก็ตามจากการทบทวนวรรณกรรมเกี่ยวกับการนำสตีมมาใชBในการเรียนการสอนพบวHา งานวิจัย
บางงานวิ จ ั ย ไดB น ำสตี ม มาเปP น ขั ้ น ตอนในการจั ด การเรี ย นการสอน เชH น Kummanee, Nilspok, and
Wannapiroon (2020) กลHาวถึงสตีมวHาเปPนวิธีการสอนที่มี 5 ขั้นตอน ประกอบดBวย การกำหนดปœญหา การ
ออกแบบเครื ่ อ งมื อ สำหรั บ แกB ป œ ญ หาโดยใชB ค วามรู B ท างคณิ ต ศาสตร7 แ ละเทคโนโลยี การพั ฒ นาชิ ้ น งานหรื อ
กระบวนการในการแกBปœญหา การทดสอบ ประเมินผลเพื่อพัฒนาแนวทางในการแกBปœญหา และการนำเสนอผลงาน
ของผูBเรียน ซึ่งผูBวิจัยกลHาววHาการสอนสตีมเป«ดโอกาสใหBผูBเรียนไดBลองผิดลองถูก มีการคิดวิเคราะห7ความรูBสำหรับ
นำไปประยุกต7ใชBในสถานการณ7จริง รวมถึงการไดBรับผลป¬อนกลับจากผูBอื่นเพื่อนำไปใชBในการสรBางองค7ความรูB
กHอใหBเกิดการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7และทักษะดBานนวัตกรรมของผูBเรียนอยHางมีประสิทธิภาพ ในขณะที่บาง
งานวิจัยสตีมถูกนำมาใชBเปPนบริบทหรือมโนทัศน7สำหรับใหBผูBเรียนเรียนรูBควบคูHไปกับวิธีการสอนอื่น เชHน การเรียนรูB
โดยการคBนพบ การเรียนรูBโดยใชBปœญหาเปPนฐาน หรือการเรียนรูBแบบสืบสอบ ซึ่งจะชHวยใหBผูBเรียนมีอิสระในการ
เรียนรูBและตัดสินใจในการหาวิธีการตHาง ๆ ในการทำกิจกรรม หรือการนำสตีมมาใชBเปPนมโนทัศน7ในการเรียนรูB
ควบคูHกับวิธีการสอนแบบ 6E เพื่อพัฒนาความสามารถในการแกBปœญหา การจินตนาการและการคิดสรBางสรรค7ของ
ผูBเรียน (Tzeng et al., 2019)
Choi and Hwang (2018) กลHาวถึงวัตถุประสงค7ของการสอนสตีมวHา เนBนการพัฒนาทักษะและความคิด
สรBางสรรค7ของผูBเรียนเพื่อสามารถปรับตัวใหBทันตHอการเปลี่ยนแปลงของโลกในปœจจุบันบนพื้นฐานของการคิดแบบ
Convergence thinking ซึ่งผูBวิจัยกลHาวการสอนสตีมเปPนการสอนที่เนBนการะบวนการทางวิศวกรรมเปPนฐาน โดย
คำนึงถึงปœจจัยทางดBานสังคม ศีลธรรม รวมกับทักษะดBานสังคมและการสื่อสาร การบูรณาความคิดหลายสาขาวิชา
ซึ่งผูBเรียนจำเปPนตBองมีความรูBพื้นฐานทางดBานวิทยาศาสตร7 (Natural science) ไดBแกH ฟ«สิกส7 เคมี ชีววิทยา
วิทยาศาสตร7พื้นฐาน หรือคณิตศาสตร7 เปPนตBนและความสามารถในการแกBปœญหา เพื่อนำความรูBนี้มาประยุกต7ใชBใน
ดBานเทคโนโลยี และพื้นฐานความรูBนี้จะชHวยใหBผูBเรียนสรBางความคิดที่หลากหลายและสรBางสรรค7
48
ภาพที่ 2. 8 การพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนในบริบทของการสอนสตีม (Choi and Hwang, 2018)

และเมื่อพิจารณาถึงมิติดBานสังคมในการสอนสตีมเพื่อพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียน ไดBแกH ดBาน
การเมือง ประวัติศาสตร7 ความสัมพันธ7ระหวHางประเทศ วัฒนธรรม สิ่งแวดลBอม จริยธรรม เศรษฐศาสตร7 เปPนตBน
จะเห็นไดBวHาการนำสตีมมาใชBไมHเพียงเนBนการคิดแบบ Convergence thinking ในการบูรณาความคิดดBานตHาง ๆ
แตHควรเนBนบริบททางดBานสังคม การออกแบบและศาสตร7ทางดBานศิลปµ ดังรูปที่ 2.9
ภาพที่ 2. 9 คุณลักษณะของสตีมศึกษา (Choi and Hwang, 2018)

49
จากข6อมูลเบื้องต6นจะเห็นได6วAาในการกำหนดนิยามของการสอนแบบสตีมศึกษา ได6มีผู6วิจัยนิยาม
ความหมายไว6หลากหลาย ทั้งการนำศาสตร)ทางด6านศิลปะมาประยุกต)ใช6เพิ่มเติมในการสอนสเต็ม หรือการเปxน
บูรณาความรู6ทั้ง 5 สาขาวิชา ประกอบด6วยวิทยาศาสตร) เทคโนโลยี กระบวนการทางวิศวกรรม ศิลปะ และ
คณิตศาสตร) เพื่อพัฒนาทักษะการคิดขั้นสูงของผู6เรียน เชAน ความคิดสร6างสรรค) การคิดอยAางมีวิจารณญาณ
ความสามารถในการแก6ป‰ญหา นอกจากนี้การนำสตีมมาใช6สามารถเพิ่มแรงจูงใจและพัฒนาความเข6าใจมโน
ทัศน)ความรู6ของผู6เรียนได6 เนื่องจากผู6เรียนต6องมีการบูรณาการความรู6และนำความรู6ไปประยุกต)ใช6ในการ
แก6ป‰ญหา โดยเฉพาะป‰ญหาที่เกี่ยวกับกับชีวิตประจำวันหรือในสถานการณ)จริงของผู6เรียน ชAวยให6เชื่อมโยง
ความรู6เข6ากับชีวิตประจำวัน โดยสิ่งสำคัญที่สุดของการนำศาสตร)ทางด6านศิลปะมาใช6ในการสอนสตีมคือเน6น
การนำศิลปะมาใช6ในกระบวนการเรียนรู6 การสร6างความคิดของผู6เรียน มากกวAาการเน6นเฉพาะการพัฒนา
ผลิตภัณฑ)หรือผลงาน โดยศิลปะที่นำมาใช6เปxนได6ทั้งทางด6านศิลปะ การสื่อสาร และมิติทางด6านสังคม
วัฒนธรรม
2.2 ขั้นตอนของการเรียนรู6แบบสตีมศึกษา
Wannapiroon and Petsangsri (2020) กลHาวถึงขั้นตอนของการสอนสตีม ประกอบดBวย 5 ขั้นตอน
ไดBแกH 1) ขั ้ น การวิ เ คราะห7 ป œ ญ หา เปP น กระบวนการในการคB น หาปœ ญ หา เลื อ กหั ว ขB อ ที ่ ต B อ งการศึ ก ษาจาก
แหลHงขBอมูลของปœญหา
2) ขั้นการสืบคBน ซึ่งเปPนกระบวนการในการวางแผนหรือสรBางแบบฟอร7มสำหรับใชBในการสำรวจขBอมูลที่
เกี่ยวขBองกับปœญหา ซึ่งอาจอยูHในรูปแบบของคำถามและแบบสอบถาม
3) ขั้นการเชื่อมโยง เปPนขั้นของการเชื่อมโยงความรูB บูรณาการความรูBจากหลายสาขา
4) ขั้นการสรBางสรรค7 เปPนขั้นการพัฒนานวัตกรรมหรือผลงานจากความรูBและแผนงานวางไวB
5) ขั้นการสะทBอนคิด เปPนกระบวนการที่ผูBเรียนมีการสะทBอนผลการปฏิบัติและสิ่งที่ผูBเรียนไดBเรียนรูB
Jia, Zhou, and Zheng (2021) ไดBนำการสอนสตีมมาใชBรHวมกับ Maker education เพื่อสHงเสริมการ
รับรูBความสามารถ แรงจูงใจในการเรียน และกระบวนการในการบูรณาการความรูBของผูBเรียน ซึ่งผูBวิจัยไดBนำเสนอ
ขั้นตอนการสอนสตีมดังนี้ (1) การระบุปœญหา (2) การวิเคราะห7ความตBองการ (3) การประเมินเพื่อเลือกวิธีการใน
การแกBปœญหา (4) การเลือกวิธีการเพิ่มเติมหรือตัวเลือกอื่น ๆ ในการแกBปœญหา (5) การพัฒนาตBนแบบและทดสอบ
50
ตBนแบบ (6) การประเมินวิธีการแกBปœญหา โดยในขั้นตอนนี้ผูBเรียนสามารถนำผลป¬อนกลับที่ไดBรับไปปรับปรุงวิธีการ

ที่เลือกใชBในขั้นที่ 4 ไดBและ (7) การแบHงปœนผลงานศึกษา/แนวทางในการแกBปœญหา
ตารางที่ 2. 6 ขั้นตอนการเรียนรูBแบบสตีมและการบูรณาการกับรายวิชาในการทำกิจกรรม
ขั้นตอนการเรียนรู6 การบูรณาการสาขาวิชา
การระบุปœญหา วิทยาศาสตร7/ศิลปะ/คณิตศาสตร7
การวิเคราะห7ความตBองการ วิทยาศาสตร7/คณิตศาสตร7
การประเมินเพื่อเลือกวิธีการในการแกBปœญหา คณิตศาสตร7
การเลือกวิธีการเพิ่มเติมหรือตัวเลือกอื่น ๆ ในการ วิศวกรรม/ศิลปะ/คณิตศาสตร7
การพัฒนาตBนแบบและทดสอบตBนแบบ เทคโนโลยี/วิศวกรรม
การประเมินวิธีการแกBปœญหา เทคโนโลยี/วิศวกรรม
การแบHงปœนผลงานศึกษา/แนวทางในการแกBปœญหา เทคโนโลยี/วิศวกรรม
Kummanee, Nilspok, and Wannapiroon (2020) ไดBเสนอขั้นตอนการสอนสตีมศึกษา ประกอบดBวย

5 ขั้นตอน ดังนี้
1) การนิยามปœญหา เปPนขั้นตอนที่ผูBเรียนมีการศึกษาขBอมูลสารสนเทศจากแหลHงขBอมูลที่หลากหลาย เพื่อ
ระบุปœญหาและนิยามปœญหา
2) การออกแบบเพื่อใชBในการแกBปœญหา จากการใชBความรูBและทักษะทางดBานคณิตศาสตร7และเทคโนโลยี
มาประยุกต7ใชBในการออกแบบวิธีการในการแกBปœญหา
3) การพัฒนาเครื่องมือเพื่อใชBในการแกBปœญหาหรือการพัฒนาโครงงานสำหรับใชBในการแกBปœญหา รวมถึง
การพัฒนาตBนแบบ
4) การทดสอบ ประเมินและปรับปรุงวิธีการในการแกBปœญหา เปPนขั้นตอนที่ผูBเรียนมีการนำเครื่องมือหรือ
โครงงานที่พัฒนาไวBมาใชBในการแกBปœญหาและปรับปรุงใหBมีประสิทธิภาพมากขึ้น
5) การนำเสนอผลงานหรือวิธีการของผูBเรียน รวมถึงความรูBที่ผูBเรียนไดBรับจากการทำกิจกรรม
51
Khamhaengpol, Sriprom, and Chuamchaitrakool (2021) ไดB เ สนอกระบวนการในการออกแบบ

ทางวิศวกรรมสำหรับการเรียนแบบสตีมศึกษา โดยมี 6 ขั้นตอน ดังนี้ (1) การนิยามปœญหาหรือระบุความจำเปPน (2)
การรวบรวมขBอมูลและสำรวจความคิด (3) การออกแบบวิธีการแกBปœญหา (4) การวางแผนและพัฒนาผลงานหรือ
กระบวนการ (5) การทดสอบ ประเมินและปรับปรุงการออกแบบ และ (6) การนำเสนอผลการศึกษา
Ozkan and Umdu Topsakal (2021) ไดBกลHาวถึงขั้นตอนของการสอนสตีม ประกอบดBวย 6 ขั้นตอน
ดังนี้
1) การกำหนดสถานการณ7เพื่อใหBผูBเรียนไดBระบุปœญหาที่เกี่ยวขBอง (Experiencing priming water for an
idea) เปPนการกำหนดสถานการณ7เกี่ยวหับปœญหา เพื่อใหBผูBเรียนไดBระบุปœญหาหรือความจำเปPนที่เกี่ยวขBอง
2) การรวบรวมความคิดที่เกี่ยวขBองกับสถานการณ7ของปœญหา (Coming up with an idea) ผHานการใชB
เทคโนโลยีเขBามาชHวยในการเรียนรูB
3) การออกแบบและวางแผนเพื่อแกBไขปœญหา (Planning and design fusion) การรวบรวมความคิดและ
วางแผนเพื่อเลือกวิธีการออกแบบที่ดีที่สุดและการรHางผลงานผHานการวาดภาพ
4) การสรB า งหรื อ การสั ง เคราะห7 (Making or synthesizing) การตระหนั ก ถึ ง ดB า นวิ ท ยาศาสตร7
คณิตศาสตร7 เทคโนโลยี การออกแบบทางวิศวกรรม และศิลปะ เพื่อเลือกวิธีการที่ดีที่สุดในแกBปœญหาผHาน
สรBางสรรค7ผลงาน สHงเสริมอิสระในการคิดของผูBเรียน
5) การทดสอบ (Testing) การทดสอบผลงานทั้งดBานการใชBงานและการแกBไขปœญหา และการแลกเปลี่ยน
ความคิดเห็นระหวHางกลุHม และการรับผลป¬อนกลับ
6) การประเมินผลจากการนำเสนอผลงานของผูBเรียน (Evaluation)
จากการศึกษาขั้นตอนของการเรียนรูBแบบสตีมศึกษา สามารถสังเคราะห7ขั้นตอนการเรียนรูBแบบสตีมศึกษา
ไดBดังตารางที่ 2.7
52
ตารางที่ 2. 7 ขั้นตอนการเรียนรูBแบบสตีมศึกษา
Jia, Zhou, and Zheng (2021)
Ozkan and Umdu Topsakal

Kummanee, Nilspok, and
Khamhaengpol, Sriprom,
and Chuamchaitrakool
Wannapiroon (2020)
Wannapiroon and
Petsangsri (2020)
ขั้นตอนการเรียนรู6 สรุป
(2021)
(2021)
การวิเคราะห7ปœญหา และวิเคราะห7ความ
P P P P P P
ตBองการ
การรวบรวมความคิดที่เกี่ยวขBองกับ
P P P P
สถานการณ7ของปœญหา
การสืบคBน กระบวนการออกแบบและการ
P P P P P
วางแผนในการแกBปœญหา
การประเมินเพื่อเลือกวิธีการในการ
P P
การเลือกวิธีการเพิ่มเติมหรือตัวเลือกอื่น ๆ
P
ในการแกBปœญหา
การเชื่อมโยงความรูB บูรณาการความรูB P
การพัฒนานวัตกรรมหรือผลงานจาก
P P P P P P
ความรูBและแผนงานวางไวB
การสะทBอนคิด การสะทBอนผลการปฏิบัติ
และสิ่งที่ผูBเรียนไดBเรียนรูB และการ P P P P P P
ประเมินผล
การนำเสนอผลงาน P P P P P
จากการสังเคราะห7ขั้นตอนการสอนแบบสตีมศึกษา พิจารณาโดยใชBเกณฑ7ความสอดคลBองตั้งแตHรBอยละ 50
ขึ้นไป สามารถสรุปไดBดังนี้ (1) การวิเคราะห7ปœญหา และวิเคราะห7ความตBองการของปœญหา ซึ่งอาจมาจาก
สถานการณ7ที่ผูBสอนกำหนดหรือสำรวจจากผูBเรียนเพื่อกำหนดปœญหา (2) การรวบรวมความคิดที่เกี่ยวขBองกับ
53
สถานการณ7ของปœญหาที่มาจากการสืบคBนขBอมูลสารสนเทศ (3) ระดมความคิดเพื่อใชBในการออกแบบและการ

วางแผนในการแกBปœญหาโดยบูรณาการความรูBจากหลายสาขา (4) การพัฒนานวัตกรรมหรือผลงานจากความรูBและ
แผนงานวางไวB (5) การสะทBอนคิดและการประเมินผลของผูBเรียน รวมถึงการนำผลป¬อนกลับไปใชBในการปรับปรุง
ผลงานหรือกระบวนการ และ (6) การนำเสนอผลงานของผูBเรียน
นอกจากนี้จากการศึกษางานวิจัยที่เกี่ยวขBองในการนำเครื่องมือเทคโนโลยีมาใชBรHวมกับการเรียนรูBแบบสตีม
ศึกษา เชHนงานวิจัยของ Shimizu et al. (2021) ที่นำ art workshop มาใชBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบ
ออนไลน7รHวมกับแนวคิดแบบสตีมศึกษา เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ของวิศวกรที่พัฒนาเทคโนโลยีในบริษัท
โดยผูBวิจัยไดBเสนอการนำ VR มาใชBรHวมกับการใหBผลป¬อนกลับในการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียน รวมถึง
งานวิจัยของ Ramey and Stevens (2019) ไดBศึกษาผลของการนำการเรียนแบบสตีมศึกษา (STEAM) มาใชB
รHวมกับบริบทของ Makerspaces ที่ผูBวิจัยออกแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBในลักษณะของสตูดิโอ ที่ผูBเรียน
สามารถเลือกเรียนหัวขBอตHาง ๆ ไดBตามความสนใจ (Interest-driven learning and choice-based learning)
และพัฒนาผลงานตามความสนใจของตนเอง รายละเอียดดังตารางที่ 2.8
ตารางที่ 2. 8 ตารางแสดงเครื่องมือที่ใชBในการเรียนรูBแบบสตีมศึกษา (STEAM Tools)
งานวิจัย เครื่องมือที่ใช6 ผลการศึกษา
Jia, Zhou, and Zheng Marker Education การนำ Marker Education มาใชBในการสอน
(2021) สามารถพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนไดBจาก
การแบHงปœนความรูBผHานกระบวนการทางสังคมและ
การออกแบบ ทำใหBผูBเรียนมีความสนุกสนานในการ
เรียนซึ่งจะกระตุBนความอยากรูBของผูBเรียนไดB
Harron (2019) การใชB makerspace ใน การนำ makerspace มาใชBรHวมกับการบูรณาการ
สภาพแวดลBอมแบบ
ระหวHางสาขาวิชาจะเพิ่มโอกาสของผูBเรียนในการ
สตูดิโอการออกแบบ
แลกเปลี่ยนความรูBและทักษะระหวHางสาขาวิชา
ไดBรับมุมมองที่แตกตHางจากความรูBและทักษะเดิมที่มี
อยูH ซึ่งจะชHวยสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียน
ในบริบทของการเรียนรูBทางดBานคณิตศาสตร7และ
วิทยาศาสตร7ไดB
54
งานวิจัย เครื่องมือที่ใช6 ผลการศึกษา

Ramey and Stevens Makerspaces รHวมกับ การทำกิจกรรมในสตูดิโอที่เป«ดโอกาสใหBผูBเรียนทำ
(2019) สภาพแวดลBอมแบบ กิจกรรมในหัวขBอที่ตนเองสนใจ สามารถพัฒนา
สตูดิโอ แรงจูงใจในการเรียน กระตุBนความตBองการในการ
แกBปœญหา รวมถึงผลิตผลงานที่มาจากแรงบันดาลใจ
ของตนเอง ซึ่งผูBวิจัยไดBยกตัวอยHางผูBเรียนที่สนใจ 3D
Printers และมีแรงบันดาลใจการนำการเทคโนโลยีนี้
มาใชBในการชHวยเหลือผูBป´วยมะเร็งในเด็ก
Aguilera and Ortiz- โปรแกรม Scratch พัฒนาความคิดสรBางสรรค7ผHานการการบูรณาการ
Revilla (2021) ความรูBหลายสาขา การแกBปœญหาในสถานการณ7จริง
กระบวนการเรียนการสอนที่มีความยืดหยุHน การ
เรียนแบบสืบสอบ การทำงานรHวมกัน
จากตารางที่ 2.8 พบวHาเครื่องมือที่นำมาใชBในการเรียนรูBแบบสตีมศึกษา (STEAM Tools) สำหรับการ

พัฒนาความคิดสรBางสรรค7รวมถึงสรBางแรงจูงใจในการเรียนของผูBเรียนคือ เครื่องมือที่เนBนเทคโนโลยีเสมือนและการ
ออกแบบสามมิติ (3D Design)
2.3 งานวิจัยที่เกี่ยวข6องกับการเรียนรู6แบบสตีมศึกษา
Chun and Heo (2019) ไดBนำการสอนแบบสตีมศึกษามาใชBรHวมกับการเรียนรูBโดยการแกBปœญหาอยHาง
สรBางสรรค7 เพื่อพัฒนาการคิดแบบ Convergence thinking รวมถึงความสามารถในการแกBปœญหาในชีวิตประจำวัน
ของผูBเรียน ซึ่งผูBวิจัยไดBนำขั้นตอนของการเรียนรูBโดยการแกBปœญหาอยHางสรBางสรรค7ที่เนBนความสรBางสรรค7
(Creative) ปœ ญ หา (Problem) และการแกB ป œ ญ หา (Solving) มาเชื ่ อ มโยงกั บ บริ บ ทดB า นสตี ม ที ่ ป ระกอบดB ว ย
วิทยาศาสตร7 เทคโนโลยี การออกแบบวิศวกรรม ศิลปะและคณิตศาสตร7 พัฒนาเปPน Creative Convergence
Model 5 ขั้นตอน ดังนี้ (1) Understanding the challenge การทำความเขBาใจถึงประเด็นและภาระงานที่ผูBสอน
กำหนด (2) Generating ideas การสรBางความคิดที่หลากหลายสำหรับใชBในการแกBปœญหา (3) Preparing for
action การรวบรวมและจัดการขBอมูล วิเคราะห7ขBอมูล ผHานการใชBงานเทคโนโลยี โปรแกรมและอุปกรณ7เคลื่อนที่
สำหรับเตรียมความพรBอมในการนำไปปฏิบัติ นอกจากนี้ในขั้นตอนนี้ผูBเรียนจะไดBรับการสนับสนุนใหBมีการคิดที่
55
หลากหลายจากการทำงานรHวมกับผูBอื่นเพื่อนำไปใชBในการแกBปœญหา (4) Making Product การพัฒนาผลผลิต/

กระบวนการ และ (5) Sharing and feedback การนำเสนอผลการศึกษา การไดBรับผลป¬อนกลับในการทำกิจกรรม
ภาพที่ 2. 10 Creative Convergence Model

งานวิจัยนี้ผูBวิจัยไดBออกแบบกิจกรรมโดยการใหBผูBเรียนในระดับมัธยมศึกษาตอนตBนสำรวจพื้นที่ภายใน
โรงเรียนเพื่อนำมาสรBางแผนที่ทางระบบนิเวศของโรงเรียน สำหรับการเรียนใน Free learning semester หรือ
ภาคเรียนที่ใหBผูBเรียนสามารถเรียนรูBไดBตามความสนใจของผูBเรียนในประเทศเกาหลีใตB ซึ่งผูBเรียนทุกคนที่เขBารHวม
กิจกรรมไมHมีความรูBเกี่ยวกับแผนที่เชิงนิเวศ แผนที่ชุมชน การใชBงานแอปพลิชันและ GPS มากHอน โดยผูBวิจัยใหB
ผูBเรียนไดBลงพื้นที่ในการสำรวจ การใชBงานแอปพลิเคชันในการทำกิจกรรม ผลการศึกษาพบวHาการสอนแบบสตีม
ศึกษามาใชBรHวมกับการเรียนรูBโดยการแกBปœญหาอยHางสรBางสรรค7 สามารถพัฒนาพัฒนาการคิดแบบ Convergence
thinking ทักษะการใชBเทคโนโลยี และความสามารถในการแกBปœญหาในชีวิตประจำวันของผูBเรียนไดB
Conradty and Bogner (2019) ไดBศึกษาความสรBางสรรค7และแรงจูงใจในการเรียนของนักเรียนอายุ
11-12 ปm ที่ไดBเรียนดBวยการสอนแบบสตีมรHวมกับการเรียนรูBแบบสืบสอบ (5E) ผูBวิจัยไดBออกแบบกิจกรรมจำนวน 4
ชั่วโมง โดยใหBนักเรียนเรียนรูBเกี่ยวกับปรากฏการณ7ทางวิทยาศาสตร7ที่อยูHรอบตัว เนBนการใหBนักเรียนเรียนรูBดBวย
ตนเอง และในบริบทของศิลปะ ผูBวิจัยไดBใหBผูBเรียนรHวมกันประดิษฐ7สิ่งประดิษฐ7ในลักษณะของการพับกระดาษ เพื่อ
นำเสนอผลการทำกิจกรรม ซึ่งเหตุผลที่ผูBวิจัยเลือกการสอนแบบสตีมมาใชBแทนการสอนแบบสเต็มเพราะวHา การนำ
ศิลปะเขBามาใชBในการสอนจะชHวยใหBผูBเรียนมีจินตนาการ กลBาที่จะลองผิดลองถูกในการทำกิจกรรม ซึ่งจะชHวยใหB
การเรียนรูBวิทยาศาสตร7มีความนHาสนใจมากขึ้นรวมถึงผูBเรียนมีวิธีการสรBางสรรค7ผลงานหรือกระบวนการที่หลาย
สรBางสรรค7 นอกจากนี้เมื่อพิจารณาดBานความคิดสรBางสรรค7พบวHา สภาพแวดลBอมทางสังคม การเป«ดใจ และความ
กลBาที่จะลองผิดลองถูกจะสามารถพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนไดB ในขณะที่การเรียนรูBแบบสืบสอบ จะ
ชHวยใหBผูBเรียนวิเคราะห7ปœญหา วางแผนในการแกBไข สืบคBนขBอมูลสารสนเทศ สรBางตBนแบบหรือโมเดล การอภิปราย
56
รHวมกับเพื่อนในชั้นเรียน สามารถพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนไดBเชHนเดียวกัน ผลการศึกษาพบวHา การสอน

แบบสตีมศึกษาสHงผลตHอความสำเร็จในการการคิด (Cognitive achievement) นอกจากนี้ผูBวิจัยใหBคำขBอเสนอแนะ
วHาในการสรBางแรงจูงใจและการคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียน ควรจัดหาสภาพแวดลBอมทางสังคมที่เอื้อใหBผูBเรียนไดBมี
การจินตนาการ สำรวจ ทดลอง ทดสอบ และผูBเรียนสามารถทำผิดไดBขณะทำกิจกรรม เนBนความยืดหยุHนและอิสระ
ในการเรียนรูB การเขBาถึงแหลHงขBอมูลและสภาพแวดลBอมการเรียนรูBที่เป«ดกวBาง เพื่อใหBผูBเรียนควบคุมการเรียนรูBของ
ตนเอง
Conradty, Sotiriou, and Bogner (2020) ไดB น ำการสอนแบบสตี ม มาใชB ใ นการสH ง เสริ ม การรั บ รูB
ความสามารถและแรงจูงใจในการเรียนของผูBเรียน นอกจากนี้เป¬าหมายของการสอนวิทยาศาสตร7ในปœจจุบันคือการ
พัฒนาความคิดสรBางสรรค7ในการเรียนทางวิทยาศาสตร7 ซึ่งถือเปPนทักษะหลักของการเรียนรูBในศตวรรษที่ 21 โดย
ผูBวิจัยไดBพัฒนา Project Creations ที่นำเสนอกิจกรรมที่สHงเสริมความคิดสรBางสรรค7จากการใชBสตีม (STEAM
module) รHวมกับการสอนแบบ 5E ใหBผูBเรียนไดBทำกิจกรรมในรายวิชาคณิตศาสตร7 ชีววิทยา ฟ«สิกส7 เคมี หรือ
เทคโนโลยี ทดลองผูBเรียนในทุกระดับตั้งแตHอายุ 9-19 ปm และในทุกโมดูลจะเนBนสภาพแวดลBอมทางสังคม (Social
environment) ใหBผูBเรียนไดBจินตนาการ สำรวจ ทดลอง ผูBเรียนสามารถลองผิดลองถูกในการทำกิจกรรม การทำ
กิจกรรมกลุHม เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียน เนื่องจากความคิดสรBางสรรค7เกิดขึ้นไดBจากการฝ®ก
กระบวนการคิ ด ทั ้ ง สH ว นบุ ค คลและจากการทำกิ จ กรรมกลุ H ม ผลการศึ ก ษาพบวH า การสอนแบบสตี ม สามารถ
พัฒนาการรับรูBความสามารถของตนเองผHานการทำกิจกรรมดBานความคิดสรBางสรรค7 และเพิ่มแรงจูงใจในการเรียน
ของผูBเรียน ตัวแปรทางดBานเพทศและอายุไมHสHงผลตHอการรับรูBความสามารถของตนเองและแรงจูงใจในการเรียน
Jia, Zhou, and Zheng (2021) ไดBนำการสอนแบบสตีมศึกษามาใชBรHวมกับ Marker Education และ
กระบวนการทางวิศวกรรม เพื่อเสริมสรBางแรงจูงใจ การรับรูBความสามารถของตนเอง และกระบวนการในการ
รวบรวมและบูรณาการความรูBหลากหลายสาชาวิชาในการเรียนรายวิชาวิทยาศาสตร7ของนักเรียนระดับชั้น
ประถมศึกษา ซึ่งจากการศึกษางานวิจัยที่เกี่ยวขBองพบวHาการนำการสอนแบบสตีมศึกษามาใชB มีเป¬าหมายในการ
พัฒนาความสามารถในการแกBปœญหาผHานการบูรณาความรูB โดยปœญหาที่พบคือการออกแบบกิจกรรมไมHครอบคลุม
หรือสอดคลBองกับบริบทเนื้อหาของโรงเรียน ถึงแมBการสอนสเต็มและสตีมจะเนBนการพัฒนาการรวบรวมความรูBและ
เนื้อหาของผูBเรียน นอกจากนี้การนำ Marker Education มาใชBในการสอนสามารถพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของ
ผูBเรียนไดBจากการแบHงปœนความรูBผHานกระบวนการทางสังคมและการออกแบบ ทำใหBผูBเรียนมีความสนุกสนานในการ
เรียนซึ่งจะกระตุBนความอยากรูBของผูBเรียนไดB และการสอนแบบ Marker Education จะเนBนในดBานของการพัฒนา
57
นวัตกรรมทางดBานเทคโนโลยี ซึ่งมีความสอดคลBองกับกระบวนการทางวิศวกรรม ดังนั้นในงานวิจัยนี้ผูBวิจัยจึงไดBนำ

การสอนสตีมมาใชBรHวมกับ Marker Education และกระบวนการทางวิศวกรรม
ผูBวิจัยไดBนำ ARCS model ซึ่งเปPนโมเดลที่เนBนในดBานของการแรงจูงใจในการเรียนของผูBเรียนมาใชBในการ
ออกแบบกิจกรรม (Maker lab) โดยมีขั้นตอนในการเรียนรูBแบบสตีมดังนี้ (1) การระบุปœญหา (2) การวิเคราะห7
ความตBองการ (3) การประเมินเพื่อเลือกวิธีการในการแกBปœญหา (4) การเลือกวิธีการเพิ่มเติมหรือตัวเลือกอื่น ๆ ใน
การแกBปœญหา (5) การพัฒนาตBนแบบและทดสอบตBนแบบ (6) การประเมินวิธีการแกBปœญหา และ (7) การแบHงปœน
ผลงานศึกษา/แนวทางในการแกBปœญหา นอกจากนี้ผูBวิจัยไดBใชBแบบทดสอบที่เปPนแบบเลือกตอบและประเมินภาระ
งาน โดยประเมิน 5 มิติ ไดBแกH วิทยาศาสตร7 เทคโนโลยี กระบวนการทางวิศวกรรม ศิลปะ และคณิตศาสตร7 ผล
การศึกษาพบวHา การนำการสอนสตีมมาใชBรHวมกับ Marker Education และกระบวนการทางวิศวกรรม สามารถ
พัฒนาแรงจูงใจ การรับรูBความสามารถของตนเอง และกระบวนการในการรวบรวมและบูรณาการความรูBของ
ผูBเรียนไดB นอกจากนี้การเรียนผHานการปฏิบัติหรือการสรBาง (Learning by making) ของ Marker Education และ
เทคโนโลยี จะสามารถพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนไดB
Ahmad et al. (2021) ไดBนำการสอนแบบสตีมมาใชBในการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนใน
ระดับอุดมศึกษาในการผลิตสื่อการสอน ซึ่งจากการศึกษาเอกสารของผูBวิจัยพบวHาการนำการสอนแบบสตีมศึกษา
สามารถสHงเสริมการถHายโอนความรูB การเชื่อมโยงความรูBจากหลายสาขาวิชา เชHน ความรูBดBานวัฒนธรรม ความรูBเชิง
วิพากย7 วิสัยทัศน7 รวมถึงดBานจริยธรรม เปPนตBน นอกจากนี้ในดBานการเรียนศิลปะสามารถพัฒนาทักษะการคิด เชHน
การใหBเหตุผล การคิดเชิงนามธรรม การคิดหลากหลาย (อเนกนัย) เป«ดประสบการณ7ในการเรียนรูBและความอยากรูB
ของผูBเรียน อยHางไรก็ตามงานวิจัยบางงานยังมีความเขBาใจคลาดเกี่ยวกับการสอนสตีมศึกษาที่มุHงเนBนการนำศิลปะ
มาใชBในขั้นตอนของการสรBางชิ้นงานเพียงอยHางเดียว มากกวHาการมุHงเนBนในดBานกระบวนการทั้งการคิด การ
วางแผนรวมถึงการพัฒนาผลงานของผูBเรียน ซึ่งผลจากการศึกษาพบวHาการสอนสตีมศึกษาสามารถที่จะพัฒนา
ความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนไดB สอดคลBองกระบวนการในการคิดสรBางสรรค7ที่ผูBวิจัยสรุปวHาประกอบดBวย 3 ระยะ
ไดBแกH (1) การคิดยืดหยุHนและการคิดคลHอง ภายใตBปœญหาที่กำหนด (2) การคิดละเอียดลออ เพื่อหาวิธีการในการ
แกBปœญหา และ (3) การสรBางผลงานขึ้นมาใหมH หรือการปรับปรุงสิ่งที่มีอยูH จะเห็นไดBวHาการคิดสรBางสรรค7ทั้ง 3 ระยะ
นี้มีความสอดคลBองกับวิธีการทางวิทยาศาสตร7
งานวิจัยนี้ผูBวิจัยไดBศึกษากับนักศึกษาในระดับอุดมศึกษา จำนวน 27 คน โดยการมอบหมายโครงงานจาก
ปœญหาที่กำหนดทั้งหมด 5 โครงงาน เพื่อใหBผูBเรียนผลิตสื่อการสอน และใหBคะแนนทั้งหมด 3 ดBานแบบรูบริคส7
58
ประกอบดBวยดBานสื่อ การใชBภาษา และดBานเนื้อหา ผูBเรียนทำกิจกรรมทั้งสHวนบุคคลในการพัฒนาสื่อและการทำงาน

รHวมกันในการพัฒนาโครงงาน โดยผูBวิจัยประเมินผูBเรียนแบบกHอนเรียนและหลังเรียน ผลการศึกษาพบวHาการสอน
แบบสตีมศึกษาสามารถพัฒนาความคิดสรBางสรรค7และความสามารถทางนวัตกรรมในการผลิตสื่อของผูBเรียนไดB
จากการที่ผูBเรียนไดBฝ®กการคิดในการพัฒนา นำความรูBมาประยุกต7ใชBและการทดสอบผลงานของตนเองจากการ
นำเสนอผลงาน
Suganda et al. (2021) ไดBวิเคราะห7อภิมานเกี่ยวกับการสอนแบบสตีมศึกษาในรายวิชาฟ«สิกส7ในโรงเรียน
เพื่อพัฒนาการเขBาใจมโนทัศน7ของเนื้อหาในรายวิชาและทักษะการคิดขั้นสูงและการคิดสรBางสรรค7 ซึ่งจากการ
สืบคBนงานวิจัยจากฐานขBอมูล Scopus, DOAJ และ ERIC พบวHา การสอนแบบสตีมศึกษาสามารถพัฒนาความคิด
สรBางสรรค7ของผูBเรียนไดBจากการที่กระตุBนใหBผูBเรียนรายบุคคลมีการคิดความคิดใหมH ๆ เพื่อใชBในการแกBปœญหาผHาน
การทำกิจกรรมและการสืบคBน และการนำองค7ประกอบทางดBานศิลปะมาใชBในการทำกิจกรรม นอกจากนี้การสอน
แบบสตีมศึกษายังสามารถพัฒนาความเขBาใจในมโนทัศน7ของรายวิชา สรBางแรงจูงในการเรียน และการแกBปœญหาใน
ชีวิตประจำวันของผูBเรียนผHานการบูรณาการความรูBและสรBางองค7ความรูBจากการเชื่อมโยงกับความรูBเดิมของผูBเรียน
รวมถึงการสอนแบบสตีมศึกษาสามารถนำมาใชBในบริบททางดBานสิ่งแวดลBอม เชHน มลพิษทางน้ำและอากาศ เพื่อ
พัฒนาผูBเรียนในการดูแลสิ่งแวดลBอมอยHางยั่งยืน
Santi et al. (2021) ไดBทบทวนวรรณกรรมเกี่ยวกับการสอนสตีมในการเรียนวิทยาศาสตร7 โดยใชBวิธี
Bibliometric เพื่อระบุกลุHมของคำสำคัญ แนวโนBมของการนำสตีมไปใชBในการศึกษา เพื่อเปPนแนวทางในการนำ
สตีมไปใชBในอนาคต ซึ่งนำเสนอขBอมูลในลักษณะของแผนผัง โดยผูBวิจัยไดBสืบคBนขBอมูลการวิจัยในบริบทของการ
เรียนวิทยาศาสตร7 เชHน วิทยาศาสตร7ทั่วไป ฟ«สิกส7 คอมพิวเตอร7 วิศวกรรม สิ่งแวดลBอม ชีววิทยา เปPนตBน ผล
การศึกษาพบวHา สตีมศึกษาสามารถพัฒนาผูBเรียนในดBานของความคิดสรBางสรรค7 ทักษะในการแกBปœญหา การคิด
อยHางมีวิจารณญาณ ความสามารถทางดBานวิทยาศาสตร7และเทคโนโลยี ซึ่งถือเปPนทักษะที่สำคัญที่ควรพัฒนาอยHาง
ยั่งยืนรวมถึงในบริบทของการเรียนรูBตลอดชีวิตของผูBเรียน สำหรับบริบทของการนำเทคโนโลยีมาใชBรHวมกับการสอน
สตีม เชHน หBองเรียนกลับดBาน การเรียนออนไลน7 เปPนตBน
Harron (2019) ไดBนำบริบทของสตีมมาใชBรHวมกับการสอนโดยใชBการออกแบบเปPนฐาน โดยบูรณาความรูB
ระหวHางศิลปะและวิศวกรรม ซึ่งการสอนสตีมสามารถสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7รวมกับเทคนิคทางดBานศิลปะใน
บริบทของการเรียนรูBทางดBานคณิตศาสตร7และวิทยาศาสตร7 ผูBวิจัยทำการทดลองกับนักศึกษาในระดับปริญญาตรี
โดยการทำงานรHวมกันของผูBเรียนในสาขาทางดBานศิลปกรรมและวิศวรกรรม ในการออกแบบ สรBางภาพยนตร7หรือ
59
ตัดตHอภาพยนตร7โดยใชBเทคนิคตHาง ๆ เชHน การสรBาง effect โดยใชBอุปกรณ7เครื่องมือทางกายภาพ ไมHเนBนการใชB

คอมพิวเตอร7ในการสรBาง effect ซึ่งผูBเรียนสามารถพัฒนาผลงานทั้งจากการปœ¶น การสรBางโมเดล การแกะสลักงาน
ไมB รวมถึงการใชB 3D printing ในสภาพแวดลBอมแบบสตูดิโอการออกแบบ หรือ makerspace ผลการศึกษาพบวHา
การบูรณาการระหวHางสาขาวิชาจะเพิ่มโอกาสของผูBเรียนในการแลกเปลี่ยนความรูBและทักษะระหวHางสาขาวิชา
ไดBรับมุมมองที่แตกตHางจากความรูBและทักษะเดิมที่มีอยูH ซึ่งจะชHวยสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนไดB
Perignat and Katz-Buonincontro (2019) ไดBทบทวนวรรณกรรมเกี่ยวกับการนำสตีมมาใชBในการเรียน
การสอนจากงานวิจัยที่ตีพิมพ7ในปm 2007-2018 ซึ่งผลการศึกษาพบวHานักวิจัยไดBมีการนิยามความหมายของสตีมไวB
หลากหลาย เชHน การนำศิลปะ (A) เขBามาเพิ่มเติมในการสอนสเต็ม (STEM) เพื่อสรBางแรงจูงใจ พัฒนาความคิด
สรBางสรรค7 นวัตกรรม และทักษะการแกBปœญหาของผูBเรียน เปPนตBน การนำสตีมมาใชBเปPนกรอบแนวคิดหรือวิธีการ
สอน หรือนำมาใชBเนBนการปฏิบัติของผูBเรียน นอกจากนี้ในบริบทของศิลปะ ก็มีงานวิจัยที่นำศิลปะมาใชBหลากหลาย
ทั้งศิลปะในลักษณะของ visual art เชHน การวาดภาพ ระบายสี การถHายภาพ การออกแบบ ภาพยนตร7 การแสดง
สื่อดิจิทัล หรือการประดิษฐ7ตHาง ๆ และศิลปะในความหมายของศาสตร7ทางดBานสังคมศาสตร7 ประวัติศาสตร7 เปPน
ตBน นอกจากนี้ยังหมายถึงการนำรูปแบบการสอนโดยใชBโครงงานเปPนฐาน เทคโนโลยีเปPนฐาน หรือการออกแบบ
เปPนฐานมาใชBในการจัดการเรียนการสอน นอกจากนี้จากการศึกษาพบวHานักวิจัยบางกลุHมมีความเขBาใจคลาดเคลื่อน
เกี่ยวกับการนำสตีมโดยเฉพาะในดBานศิลปะมาใชBในการสอน คือการเนBนการออกแบบผลิตภัณฑ7หรือผลงานสุดทBาย
เพื่อนำเสนอผลการทำกิจกรรม มากกวHาการนำศิลปะมาใชBในการะบวนการเรียนการสอน ดังนั้นในการนำสตีมไป
ใชB ใ นการเรี ย นการสอน ผู B ว ิ จ ั ย ไดB ใ หB ค ำแนะนำวH า อาจนำสตี ม มาใชB ร H ว มกั บ การสอนโดยใชB ป œ ญ หาเปP น ฐาน
กระบวนการออกแบบ รวมถึงการใหBผูBเรียนไดBลงมือปฏิบัติ ไดBประสบการณ7จริง ใหBผูBเรียนไดBควบคุมและออกแบบ
การเรียนรูBของตนเอง สะทBอนประสบการณ7ในการเรียนรูB เขBาใจบริบททางดBานสังคม วัฒนธรรม ซึ่งจะชHวย
เสริมสรBางทักษะการสื่อสาร การตีความ การฟœง การใหBเหตุผล รวมถึงความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียน นอกจากนี้ใน
การพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนตากการสอนสตีม ไมHควรเนBนการนำศิลปะมาใชBเฉพาะในการสรBางชิ้นงาน
แตHควรนำศิลปะมาใชBในกระบวนการเรียนรูBทั้งการสำรวจ การปฏิบัติ ความกลBาที่จะลองผิดลองถูกหรือทำผิดพลาด
รวมถึงการประเมินตนเองและการไดBรับผลป¬อนกลับ
Rahmawati et al. (2019) ไดBพัฒนาทักษะการคิดอยHางมีวิจารณญาณและความคิดสรBางสรรค7ผHานการ
นำสตีมมาใชBรHวมกับการสอนโดยใชBโครงงานเปPนฐานในรายวิชาเคมี สำหรับการเรียนวิชาเคมีมุHงเนBนใหBผูBเรียนเขBาใจ
มโนทัศน7ทางดBานเคมี แตHธรรมชาติของวิชาเคมีมีเนื้อหาที่เปPนนามธรรมซึ่งยากที่จะผูBเรียนจะเชือ่ มโยงความรูBเขBากับ
60
เหตุการณ7ในชีวิตประจำวันของผูBเรียน นอกจากนี้การเรียนรูBในศตวรรษที่ 21 ตBองการพัฒนาผูBเรียนใหBมีทักษะการ

คิดขั้นสูง เพื่อนำไปใชBในการทำงาน ดังนั้นในงานวิจัยนี้ผูBวิจัยจึงนำการสอนสตีมมาใชB ซึ่งจากการศึกษาเอกสารและ
งานวิจัยของผูBวิจัยพบวHา สตีมชHวยใหBผูBเรียนไดBมีการสำรวจความทBาทายในชีวิตประจำวันของผูBเรียน ผHานการใชB
เครื่องมือทางเทคโนโลยีและการเรียนรูBรHวมกันของผูBเรียน สHงเสริมความคิดสรBางสรรค7 ทักษะในการแกBปœญหา
รวมถึงความสามารถทางวิทยาศาสตร7และเทคโนโลยี
งานวิจัยนี้ผูBวิจัยไดBศึกษากับผูBเรียนในระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย ในหัวขBอเรื่องกรด-เบส โดยออกแบบ
กิจกรรมใหBผูBเรียนไดBมีการนำความรูBทางดBานกรด-เบสมาใชBในการออกแบบโครงงานเกี่ยวกับการปลูกผักแบบ
ไฮโดรโพนิก ซึ่งผูBเรียนจะตBองมีการสืบคBนขBอมูลเกี่ยวกับคHา pH ที่เหมาะสมสำหรับการปลูกผัก เงื่อนไขความเปPน
กรด-เบส และการออกแบบโครงสรBางสำหรับใชBในการปลูกผัก ผลการศึกษาพบวHาการนำสตีมมาใชBรHวมกับการสอน
โดยใชBโครงงานเปPนฐานสามารถสHงเสริมทักษะการคิดอยHางมีวิจารณญาณและความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนไดB
จากการที่ผูBเรียนมีการสืบคBนเพื่อหาวิธีในการแกBปœญหาสำหรับการปลูกผัก ซึ่งผูBเรียนไมHเพียงไดBรับความรูBทางดBาน
เคมีแลBว ยังสามารถพัฒนาทักษะการแกBปœญหา รวมถึงการทำงานรHวมกันของผูBเรียนไดB
Lindsay (2021) ไดBมีการนำกลBองจุลทรรศน7 ศิลปะ และบริบททางดBานสังคมมาใชBสนับสนุนการเรียนการ
สอนแบบสตีมในรายวิชาชีววิทยา หัวขBอเกี่ยวกับสัตว7ไมHมีกระดูกสันหลังของผูBเรียนในระดับอุดมศึกษา ซึ่งการ
สังเกตจัดเปPนทักษะที่สำคัญในการเรียนชีววิทยา เปPนศูนย7กลางทั้งในดBานศิลปะและวิทยาศาสตร7ในดBานของการ
ปฏิบัติ การบรรยาย เปรียบเทียบ คBนหา เพื่อทำความเขBาใจหรือตีความธรรมชาติของโลก และเปPนองค7ประกอบที่
สำคัญของกระบวนการทางวิทยาศาสตร7 นำไปสูHการทดสอบสมมติฐาน การออกแบบการทดลอง การประเมินผล
การทดลองโดยใชBหลักฐานเชิงประจักษ7 และพัฒนาการแกBปœญหาของผูBเรียน ดังนั้นในงานวิจัยนี้ผูBวิจัยจึงมีการ
ผสมผสานระหวHางศิลปะ การสำรวจและสังเกต และกลBองจุลทรรศน7ในการเรียนชีววิทยา ผลการศึกษาพบวHา
ผูBเรียนมีทัศนคติเกี่ยวกับวิทยาศาสตร7และชีววิทยาที่สูงขึ้น ผHานการใชBกลBองจุลทรรศน7และ visual art ที่ผูBวิจัยใหB
ผูBเรียนไดBศึกษาภาพของสิ่งมีชีวิตที่ถHายจากกลBองจุลทรรศน7 โดยนำเสนอในรูปแบบของแกลลอรีและภาพยนตร7
เพื่อใหBผูBเรียนไดBกำหนดสมมติฐานเพื่อระบุชนิดของสิ่งมีชีวิตในภาพ พรBอมสืบคBนขBอมูลและอธิบายรายละเอียด
เกี่ยวกับสิ่งมีชีวิตนั้น และเพิ่มแรงจูงใจในการเรียนของผูBเรียนในทุกลักษณะการเรียนรูB นอกจากนี้การนำสตีมมาใชB
สามารถพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียน ชHวยใหBผูBเรียนเขBาใจและมีความสามารถในการจัดการสื่อสารกับ
ความคิดที่มีความซับซBอน รวมถึงการวาดภาพของผูBเรียนในการทำกิจกรรมผHานการดูรูปภาพจะชHวยใหBผูBเรียนมีการ
61
เชื่อมโยงโครงสรBางของสิ่งมีชีวิตแตHละชนิด การสำรวจและแกBปœญหา ชHวยพัฒนาความคิดเชิงวิทยาศาสตร7ของ

ผูBเรียนไดB
Shimizu et al. (2021) ผูBวิจัยนำ art workshop มาใชBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบออนไลน7 รHวมกับ
แนวคิด STEAM เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ของวิศวกรที่พัฒนาเทคโนโลยีในบริษัท โดยผูBวิจัยไดBนำศิลปะมาใชB
เพื่อพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนโดยตรง และงานวิจัยนี้ไดBมีการนำวิธี 5A มาใชBในแนวทางในการพัฒนา
กระบวนการเรียนการสอน ประกอบดBวย 5 ปœจจัย ไดBแกH (1) Actors บุคคลที่มีการทำกิจกรรมดBานการสรBางสรรค7
(2) Audiences บุคคลอื่นที่ศึกษาผลงานและกระบวนการของผูBที่ทำกิจกรรมดBานการสรBางสรรค7 (3) Artifacts
วัตถุหรือผลงานในสภาพแวดลBอมนั้น (4) Actions การที่ผูBสรBางผลงานและผูBชมมีปฏิสัมพันธ7เพื่อสรBางหรือพัฒนา
ผลงานใหมH และ (5) Affordance ความพิเศษของผลงานที่ทำใหBผูBทำผลงานและผูBชมมีการตอบสนองในรูปแบบ
พิเศษ นอกจากนี้ผูBวิจัยไดBออกแบบองค7ประกอบของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบออนไลน7ไวB 4 องค7ประกอบ
ไดBแกH (1) การมีปฏิสัมพันธ7ระหวHางวัตถุตHาง ๆ สิ่งแวดลBอมโดยใชBภาษาทHาทางในการสื่อสาร (2) การมีปฏิสัมพันธ7
กับผูBอื่นและดูผลงานของผูBอื่น เพื่อสรรBางแรงบันดาลใจ (3) การสำรวจกระบวนการในการสรBางสรรค7ผลงาน และ
(4) การสHงเสริมแรงจูงใจภายในและลดความกังวลในการสรBางสรรค7ผลงาน ซึ่งจากการทบทวนวรรณกรรมของ
ผูBวิจัยพบวHา ความคิดสรBางสรรค7สามารถพัฒนาซึ่งอาจใชBเวลาในการฝ®กฝนและการมีปฏิสัมพันธ7กับผูBอื่นและ
สิ่งแวดลBอม รวมไปถึงการฝ®กฝนดBวยตนเองสHวนบุคคล และองค7ประกอบทั้ง 4 นี้จะสามารถพัฒนา อเนกนัย ของ
ผูBเรียนไดB จากการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นออนไลน7โดยใชB Zoom ใน workshop จะมีทั้งกิจกรรมที่เตรียมความ
พริ้มผูBเรียน การดูผลงานศิลปะที่หลากหลาย การรHางผลงานของตนเอง การแลกเปลี่ยนความคิดเห็น การปรับปรุง
ผลงาน และแสดงผลงาน โดยใชBเวลาในการศึกษา 1 ปm
ผลการศึกษาพบวHาทั้ง 4 องค7ประกอบของการจัดกิจกรรม และการพูดคุยแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกับผูBอื่น
จะชHวยใหBผูBเรียนไดBรับมุมมองความคิดที่หลากหลายและสามารถลดความกังวลในการสรBางสรรค7ผลงานและความ
กังวลเกี่ยวกับความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนใหBลดลง นอกจากนี้ อเนกนัย ของผูBเรียนก็มีคะแนนที่สูงขึ้น ซึ่งผูBเรียน
กลHาววHาการทำกิจกรรมที่ใหBผูBเรียนไดBสำรวจสิ่งของ สถานที่ มาสรBางผลงานในชีวิตประจำวัน สามารถนำมา
เชื่อมโยงกับงานของตนเองไดB แตHในบริบทของการนำ STEAM มาใชBเพื่อพัฒนาพนักงานในเชิงธุรกิจอาจมีขBอจำกัด
เนื่องจากในเชิงธุรกิจมีการมุHงเนBนในประเด็นหรือหัวขBอที่เกี่ยวขBองกับเป¬าหมายของบริษัท นอกจากนี้ผูBวิจัยไดBเสนอ
การนำ VR มาใชBรHวมกับการใหBผลป¬อนกลับในการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียน
62
Khamhaengpol, Sriprom, and Chuamchaitrakool (2021) ไดB น ำการสอนสตี ม มาใชB ใ นการเรี ย น

เกี่ยวกับนาโนเทคโนโลยีของผูBเรียนในระดับมัธยมศึกษาตอนปลายเพื่อพัฒนาทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร7และ
กระบวนการในการออกแบบทางวิศวกรรม สำหรับการสอนเรื่องนาโนเทคโนโลยีในระดับมัธยมศึกษาเปPนเรื่องที่
คHอนขBางมีขBอจำกัดในการทำกิจกรรม เชHน อุปกรณ7ที่ใชBในหBองปฏิบัติ ทำใหBผูBเรียนไมHสามารถมองเห็นภาพชัดเจน
เกี่ยวกับขนาดอนุภาค รวมถึงการจัดการเรียนการสอนในเรื่องนาโนเทคโนโลยีขาดความตHอเนื่อง ซึ่งการสรBางความ
เขBาใจของผูBเรียนในเรื่องนี้จำเปPนตBองมีการบูรณาการความรูBเพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7และทักษะพื้นฐานดHาน
วิทยาศาสตร7 การนำสตีมมาใชBนอกจากจะชHวยพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและการคิดอยHางนักวิทยาศาสตร7ของ
ผูBเรียนแลBว ยังสามารถกระตุBนผูBเรียนใหBหาวิธีการอยHางสรBางสรรค7ในการแกBปœญหา อยHางไรก็ตามในการหาวิธีการใน
การแกBปœญหาบนพื้นฐานความรูBทางดBานวิทยาศาสตร7 ดังนั้นการนำศิลปะเขBามาจะชHวยสรBางแรงจูงใจในการเรียน
และการคิดขBามสาขามากขึ้นรวมถึงเชื่อโยงกับชีวิตประจำวันของผูBเรียน เชHน การวาดภาพ กราฟ«ก งานฝmมือ การ
ประดิษฐ7ตHาง ๆ การโฆษณา สื่อมัลติมีเดียเปPนตBน เพื่อชHวยในการนำเสนอวิธีการของผูBเรียน
ผูBวิจัยออกแบบกิจกรรมสตีมศึกษาโดยบูรณาการทั้ง 5 สาขาวิชาตามองค7ประกอบของสตีม ดังนี้ (1)
วิทยาศาสตร7 (S) การใหBความรูBเกี่ยวกับคุณสมบัติของนาโนเทคโนโลยีและทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร7 (2)
เทคโนโลยี (T) จากการใชBเทคโนโลยีในการสืบคBนขBอมูลเกี่ยวกับนาโนเทคโนโลยี วัสดุทางนาโนเทคโนโลยีและการ
นำเสนอวิธีการในการออกแบบของผูBเรียน (3) วิศวกรรม (E) จากการใชBกระบวนการทางวิศวกรรมในการวางแผน
และออกแบบโครงสรBางหลังคากันน้ำและทดสอบผลงาน (4) ศิลปะ (A) การออกแบบผลงานใหBมีความนHาสนใจ
และ (5) คณิตศาสตร7 (M) การออกแบบ การวัดความสูงและความกวBางของหลังคา เพื่อใชBในการคำนวณคHาใชBจHาย
นอกจากนี้ในขั้นของการออกแบบ ผูBวิจัยไดBใหBผูBเรียนรHวมกันระดมความคิดและแบHงปœนความคิดภายในกลุHมจำนวน
8-16 คน ผลการศึกษาพบวHา การสอนแบบสตีมศึกษาสามารถพัฒนาความคิดสรBางสรรค7 ทัศคติทางบวกตHอการ
เรียนรูB และเขBาใจธรรมชาติความรูBทางวิทยาศาสตร7และวิศกรรมมากขึ้น เนื่องจากกระบวนการออกแบบทาง
วิศวกรรมสHงเสริมใหBผูBเรียนมีการทำงานรHวมกันและติดตHอสื่อสารระหวHางกันในการทำกิจกรรม นำไปสูHการสรBาง
ผลงานใหมH
Kummanee, Nilsook, and Wannapiroon (2020) งานวิจัยนี้มีกลุHมตัวอยHางคือนักศึกษาอาชีวะ ซึ่ง
ผูBวิจัยตBองการพัฒนาความเปPนนวัตกรและการคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียน เพื่อเพิ่มสมรรถนะของผูBเรียนใหBเทHาเทียม
กับระดับนานาชาติในการเรียนการสอนในศตวรรษที่ 21 โดยผูBวิจัยไดBนำการสอนในรูปแบบ STEAM ที่พัฒนามา
จาก STEM มาใชBในการพัฒนาความเปPนนวัตกรของผูBเรียน รHวมกับการนำแนวคิดเกมมิฟ«เคชันมาใชBในเพื่อสรBาง
63
แรงจูงใจและการทำกิจกรรมของผูBเรียน รวมไปถึงสนับสนุนการแกBปœญหาของผูBเรียนในบริบทของระบบนิเวศดิจิทัล
ในการเรียนรูB ซึ่งผูBวิจัยสามารถมุHงเนBนทักษะของผูBเรียนจากการบูรณาการความรูBทางดBานวิทยาศาสตร7 เทคโนโลยี
คณิตศาสตร7 ศิลปะ มาใชBในการแกBปœญหาที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวันของผูBเรียนเพื่อใหBเกิดนวัตกรรมที่มีคุณคHาใน
สังคม โดยการนำ STEAM มาใชBเนBนบริบทของการนำไปใชBในการแกBปœญหาที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวันผHานระบุ
ปœญหา การสืบคBน การเชื่อมโยงขBอมูล การสรBางสรรค7 และการสะทBอนคิด มาใชBในระบบนิเวศการเรียนรูBแบบดิจิทัล
ที่มีองค7ประกอบที่มีชีวิต เชHน ผูBเรียน ผูBสอน การปฏิสัมพันธ7 เนื้อหาดิจิทัล ไดBแกH เครื่องมือสำหรับการเรียนรูB การ
สรBางผลงาน สารสนเทศตHาง ๆ และองค7ประกอบที่ไมHมีชีวิต เชHน ฮาร7ดแวร7 ซอร7ฟแวร7 ฐานขBอมูล
ผลการศึกษาพบวHาการนำ STEAM มาใชBรHวมกับเกมมิฟ«เคชัน สามารถพัฒนาความเปPนนวัตกรและการคิด
สรBางสรรค7ของผูBเรียนไดBในระดับสูง ซึ่งเมื่อเปรียบเทียบกับงานวิจัยกHอนหนBาที่มีการนำ STEAM มาใชBสามารถ
พัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนไดB หรือการนำแนวคิดเกมมิฟ«เคชันมาใชBจะสามารถสHงเสริมทักษะการทำงาน
เปPนทีมของผูBเรียน
Suciari, Lbrohim, and Suwono (2021) ไดBนำการสอนสตีมมาใชBรHวมกับการเรียนโดยใชBโครงงานเปPน
ฐานเพื ่ อพั ฒนาทั กษะการสื ่ อสารและความเขB าใจมโนทั ศน7 ใ นการเรี ยนรายวิ ชาชี ววิ ทยาของนั กเรี ยนระดั บ
มัธยมศึกษาตอนปลาย ซึ่งในการเรียนเรื่องระบบนิเวศในรูปแบบเดิมจะเปPนการบรรยายใหBความรูBจากครูผูBสอน
หรือการถามความคิดเห็นของผูBเรียนมากกวHาการใหBผูBเรียนมีสHวนรHวมในการทำกิจกรรม นอกจากนี้ทักษะการ
สื่อสารมีความจำเปPนในการเรียนรูBและสHงผลใหBผูBเรียนมีความเขBาใจเนื้อหาในการเรียนมากยิ่งขึ้น และจากการศึกษา
เอกสารและงานวิจัยของผูBวิจัยพบวHาการสอนแบบสตีมสามารถพัฒนาทักษะการคิดและการแกBปœญหาของผูBเรียนไดB
ดังนั้นในงานวิจัยนี้ผูBวิจัยไดBออกแบบกิจกรรมโดยแบHงผูBเรียนออกเปPน 2 กลุHม คือผูBเรียนในกลุHมทดลองที่มีการทำ
กิจกรรมโดยการออกแบบระบบนิเวศในน้ำแบบจำลองและการปลูกพืชบนผนัง ในขณะที่ผูBเรียนกลุHมควบคุมจะเปPน
การเรียนระบบนิเวศโดยใชBการบรรยายและการอภิปรายรHวมกัน ผูBวิจัยวัดทักษะการสื่อสารของผูBเรียนใน 6 มิติจาก
การสำรวจชิ้นงาน แบบฝ®กหัดและการนำเสนอโดยใชBเกณฑ7คะแนนรูบริคส7 ไดBแกH (1) การสื่อสารดBวยวาจา (2) การ
สื่อสารโดยการรับฟœง การอHานและการสำรวจ (3) การเขBาใจความหมาย (4) การใชBกลยุทธ7ในการสื่อสาร (5) การ
สื่อสารในวัตถุประสงค7เฉพาะ และ (6) ทักษะการนำเสนอ ผลการศึกษาพบวHา ผูBเรียนกลุHมทดลองมีทักษะการ
สื่อสารและความเขBาใจมโนทัศน7ในการเรียนรูBที่สูงขึ้น
Ozkan and Umdu Topsakal (2021) ไดBศึกษาผลของการใชBกระบวนการออกแบบ STEAM ที่มีตHอ
ความคิดสรBางสรรค7ดBาน Figural และ verbal ในนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาตอนตBน โดยใชBแบบทดสอบ
64
ความคิดสรBางสรรค7ของ Torrance ซึ่งจากการศึกษางานวิจัยที่ผHานมาพบวHา STEAM education สามารถพัฒนา

ความคิดสรBางสรรค7 สรBางแรงจูงใจในการเรียน รวมถึงทักษะการแกBปœญหาของผูBเรียนไดB อยHางไรก็ตามผูBวิจัยพบวBา
ยังมีชHองวHางของการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนและกระบวนการในการออกแบบ STEAM รวมถึง
การศึกษาวHา STEAM มีอิทธิพลทางตรงตHอการคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนหรือไมH นอกจากนี้การคิดสรBางสรรค7เปPนสิ่ง
ที่ยากในการวัด ดังนั้นในการตรวจสอบความคิดสรBางวรรค7จึงมักเปPนการทดสอบ อเนกนัย test และรHองรอยที่ไดB
จากการทำกิจกรรม และจากการศึกษาความสัมพันธ7ระหวHางกระบวนการสรBางสรรค7 และวิธีการทางวิทยาศาสตร7
พบวHามีความสัมพันธ7กัน และเปPนสิ่งสำคัญตHอการคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ซึ่งการนำ art มาใชB เพิ่มเติมจาก
STEM ชHวยสHงเสริมการคิดสรBางสรรค7 การจินตนาการ การสื่อสารและเขBาใจแบบรูปธรรมมากขึ้น
กระบวนการในการออกแบบ STEAM ในงานวิจัยนี้แบHงออกเปPน 6 ขั้นตอน ประกอบดBวย (1) การกำหนด
สถานการณ7เพื่อใหBผูBเรียนไดBระบุปœญหาที่เกี่ยวขBอง (2) การรวบรวมความคิดที่เกี่ยวขBองกับสถานการณ7ของปœญหา
ผH า นการใชB เ ทคโนโลยี เ ขB า มาชH ว ยในการเรี ย นรู B (3) การออกแบบและวางแผนเพื ่ อ แกB ไ ขปœ ญ หา และการใชB
จินตนาการเพื่อชHวยในการแกBปœญหา (4) การตระหนักถึงดBานวิทยาศาสตร7 คณิตศาสตร7 เทคโนโลยี การออกแบบ
ทางวิศวกรรม และศิลปะ เพื่อเลือกวิธีการที่ดีที่สุดในแกBปœญหา สรBางสรรค7ผลงาน สHงเสริมอิสระในการคิดของ
ผูBเรียน (5) การทดสอบ และการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นระหวHางกลุHม และการรับผลป¬อนกลับ และ (6) การ
ประเมินผลจากการนำเสนอผลงานของผูBเรียน
ผูBวิจัยแบHงการทดลองออกเปPน 2 กลุHม คือกลุHมที่เรียนดBวย STEAM และกลุHมที่เรียนดBวยวิธีการสอนทาง
วิทยาศาสตร7 ผลการศึกษาพบวHา การสอนดBวย STEAM สามารถพัฒนาการคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนไดBทุกมิติทั้ง
ดBาน Figural และ verbal สรBางโอกาสใหBผูBเรียนนำความรูBไปสูHการปฏิบัติ และจากการกำหนดสถานการณ7มาใหB
ผูBเรียน ชHวยใหBผูBเรียนไดBตีความ จินตนาการถึงปœญหา นำไปสูHการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียน
Richard and Li (2020) ไดBการออกแบบการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมแบบออนไลน7และการเรียนแบบ
ผสมผสานโดยใชBการสอนสตีมศึกษาสำหรับนักศึกษาในระดับปริญญาตรี สาขาที่เกี่ยวขBองกับการออกแบบเกม ซึ่ง
ตBองมีการบูรณาการความรูBและทักษะตHาง ๆ ไมHวHาจะเปPนมุมมองทางดBานศิลปะ ความสามารถในการเลHาเรื่องราว
ความรูBทางเทคนิค หรือทักษะการทำงานรHวมกัน โดยใชBการสอนที่เนBนการกำหนดภาระงานเปPนหลัก (practical
task-based teaching) และจากสถานการณ7การแพรHระบาดของ COVID-19 ทำใหBตBองปรับรูปแบบการสอนจาก
การสอนในชั้นเรียนเปPนการสอนออนไลน7ทั้งหมด โดยผูBวิจัยพิจารณาทั้งดBานกระบวนการคิด (cognitive) สังคม
(social) และการสอน (teaching presences) เปPนหลักในการออกแบบ รHวมกับการสอนแบบสตีมศึกษาที่เนBนใหB
65
ผูBเรียนสรBางองค7ความรูBดBวยตนเองและการเรียนรูBรHวมกันของผูBเรียน ดังนั้นในการออกแบบผูBวิจัยไดBนำชุมชนของ
การสืบสอบ (community of inquiry) ที่ตอบโจทย7ทั้งมิติของการเรียนรูBดBวยตนเอง ดBานสังคม การสอน รHวมถึง
การทำงานและการเรียนรูBรHวมกันของผูBเรียน และมีการนำการประเมินผลทั้งในรูปแบบของการประเมินผลระหวHาง
เรียน (formative evaluation) และการประเมินผลเพื่อตัดสินผล (summative evaluation) มาใชBในการเรียน
การสอน ซึ่งการประเมินผลระหวHางเรียน (formative evaluation) จะพิจารณา 7 มิติ ไดBแกH วัตถุประสงค7 เนื้อหา
รูปแบบการสอน ภาระงานของผูBเรียน บทบาทของผูBสอน บทบาทของเทคโนโลยี และการประเมินผลในการเรียน
ออนไลน7
ผลการศึกษาพบวHา การออกแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบหBองเรียนกลับดBานเสมือน ทำใหBผูBเรียน
สามารถควบคุมการเรียนรูBของตนเองไดB การใหBผลป¬อนกลับและแนวทางในการทำกิจกรรมอยHางสม่ำเสมอจะชHวย
ใหBผูBเรียนเกิดการเรียนรูBอยHางมีประสิทธิภาพมากขึ้น การเป«ดโอกาสใหBผูBเรียนไดBแลกเปลี่ยนความคิดเห็น การ
อภิปรายผHานการใชB Padlet ใน online discussion forum ซึ่งสHงผลโดยตรงตHอการคิดและกระบวนการทางสังคม
ชHวยใหBผูBเรียนไดBแบHงปœนความคิดและเกิดความยึดมั่นผูกพันในการเรียน และผลจากการสอบถามผูBเรียนพบวHา
ผูBเรียนไมHรูBสึกโดดเดี่ยวในการเรียน เนื่องจากไดBแสดงความคิดเห็นรHวมกับผูBอื่น การเห็นกระบวนการเรียนของผูBอื่น
นอกจากนี้ในดBานของการประเมินผล ผูBวิจัยพบวHาการใหBผลป¬อนกลับและการประเมินผลระหวHางเรียน สHงผลตHอ
การเรียนรูBของผูBเรียนมากกวHาการประเมินผลเพื่อตัดสิน
Wannapiroon and Petsangsri (2020) ไดBนำสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบหBองเรียนกลับดBานมาใชB
รHวมกับการสอนแบบสตีมศึกษาและแนวคิดเกมิฟ«เคชันในการพัฒนาการคิดสรBางสรรค7และการสรBางนวัตกรรมของ
ผูBเรียนในระดับอุดมศึกษา ซึ่งหBองเรียนกลับดBานมีจุดเดHนในดBานของการที่ผูBเรียนสามารถเรียนรูBดBวยตนเองผHานการ
ดูวิดีโอ การรวบรวมขBอมูล ตกตะกอนความคิด และสามารถทบทวนความรูBไดBตามความตBองการของผูBเรียน โดย
ผูBเรียนสามารถนำเสนอผลการศึกษาไดBหลากหลายรูปแบบ เชHน การสะทBอนคิดผHานการเลHาเรื่องดิจิทัล เพื่อใหB
ผูBสอนไดBประเมินและใหBผลป¬อนกลับแกHผูBเรียน นอกจากนี้จากการศึกษางานวิจัยที่เกี่ยวขBองกับสตีมศึกษาสามารถ
พัฒนาการคิดสรBางสรรค7 การสืบสอบ การอภิปราย ทักษะการโตBแยBง การแกBปœญหา และการทำงานรHวมกันของ
ผูBเรียน ซึ่งประกอบดBวย 5 ขั้นตอน ไดBแกH (1) ขั้นตอนการสืบสอบ เปPนขั้นตอนของการตั้งคำถาม เลือกหัวขBอที่เปPน
ปœญหาที่ตBองการแกBปœญหา (2) ขั้นของการสำรวจ เปPนขั้นตอนของการวางแผนเพื่อเลือกหัวขBอที่ศึกษา อาจใชBการ
แบบสำรวจเพื่อดูแนวโนBมของหัวขBอที่ตBองการศึกษา (3) การเชื่อมโยง เปPนขั้นตอนของการบูรณาการความรูBดBาน
ตHาง ๆ (4) ขั้นตอนการสรBางสรรค7 โดยการพัฒนานวัตกรรมจากความรูBที่ไดBศึกษาและวางแผนไวB และ (5) ขั้นตอน
66
การสะทBอนคิดของผูBเรียน จากสิ่งที่ไดBเรียนรูBจากการทำกิจกรรม ซึ่งผูBวิจัยไดBนำขั้นตอนของการสอนสตีมศึกษามา

พัฒนาตBนแบบรHวมกับการใชBแนวคิดเกมมิฟ«เคชัน ไดBแกH การกำหนดเป¬าหมาย การสะสมคะแนน กระดานผูBนำ และ
การเลื่อนขั้น จะถูกนำมาใชBในการเรียนในชั้นเรียน สำหรับในการเรียนออนไลน7 ผูBวิจัยไดBนำการกำหนดความทBา
ทาย การใหBรางวัล เหรียญตราสัญลักษณ7 มาใชBในการทำกิจกรรม นอกจากนี้มีการนำเครื่องมือที่สนับสนุนการ
ทำงานรHวมกัน และการเรียนรHวมกันบนคลาวด7 เชHน ผังความคิดออนไลน7 พื้นที่ในการแบHงปœนขBอมูล การแลกเปลี่ยน
ความคิดเห็นรHวมกันมาใชB ผลการศึกษาพบวHาขั้นตอนของการสอนสตีมศึกษาและการเรียนรHวมกันบนคลาวด7สามา
รถสHงเสริมการคิดสรBางสรรค7 กระบวนการคิดสรBางสรรค7ในการทำงานการแกBปœญหา และการทำงานรHวมกันของ
ผูBเรียนไดB
Shen et al. (2021) ไดBศึกษาผลของใหBผลป¬อนกลับของครูผูBสอนในการเรียนสตีม เพื่อพัฒนาความคิด
สรBางสรรค7ของผูBเรีน โดยบริบทของการสอนสตีมจะชHวยใหBผูBเรียนเกิดความสบายใจหรือลดความวิตกกังวลในการ
เรียนรูB และชHวยใหBผูBเรียนเขBาใจเนื้อหาวิชาผHานการนำไปประยุกต7ใชBในชีวิตประจำวันของผูBเรียน และจากการศึกษา
ของผูBวิจัยพบวHาการใหBผลป¬อนกลับระหวHางเรียน (Formative feedback) สHงผลตHอความสรBางสรรค7และการคิด
อยHางมีวิจารณญาณ นอกจากนี้ผลจากการศึกษาของผูBวิจัยพบวHาการคิดอยHางมีวิจารณญาณมีความสัมพันธ7ทางบวก
กับการคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียน โดยงานวิจัยนี้ผูBวิจัยไดBแบHงผูBเรียนในระดับปริญญาตรีที่ลงเรียนในรายวิชา 3D
printing ออกเปPน 3 กลุHม ไดBแกH (1) กลุHมที่ไดBรับผลป¬อนกลับจากครูผูBสอนแบบการแสดงความคิดเห็น (Opinions
feedback) บนพื้นฐานของการทำกิจกรรมและการทดสอบของผูBเรียน เชHน เปPนความคิดที่ดี (2) กลุHมที่ไดBรับผล
ป¬อนกลับจากครูผูBสอนแบบการใหBคำแนะนำ (Suggestion feedback) บนพื้นฐานของการทำกิจกรรมและการ
ทดสอบของผูBเรียน เชHน ลองสืบคBนขBอมูลเพิ่มเติมจากแหลHงขBอมูลออนไลน7เพื่อสนับสนุนความคิดของผูBเรียน และ
(3) ผูBเรียนกลุHมที่ไมHไดBรับผลป¬อนกลับ ซึ่งผูBวิจัยไดBใชBแบบวัดความคิดสรBางสรรค7ของ Eugene Creativity scale ใน
การทดสอบผูBเรียนกHอนเรียนและหลังเรียน ผลการศึกษาพบวHา ผูBเรียนกลุHมที่ไดBรับผลป¬อนกลับจากครูผูBสอนแบบ
การใหBคำแนะนำ (Suggestion feedback) มีความคิดสรBางสรรค7สูงที่สุด รองลงมาคือ) กลุHมที่ไดBรับผลป¬อนกลับ
จากครูผูBสอนแบบการแสดงความคิดเห็น (Opinions feedback) และกลุHมที่ไมHไดBรับผลป¬อนกลับ นอกจากนี้จาก
การศึกษาพบวHากลุHมที่ไดBรับผลป¬อนกลับจากครูผูBสอนแบบการแสดงความคิดเห็น (Opinions feedback) และ
กลุHมที่ไมHไดBรับผลป¬อนกลับ ไมHมีความแตกตHางทางดBานความคิดสรBางสรรค7อยHางมีนัยสำคัญ
De Vries (2021) กลHาวถึงความทBาทายของการนำการสอนสตีมมาใชBในการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7
ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียน ซึ่งหนึ่งในความทBาทายของการสอนสตีมในชั้นเรียนคือความหลากหลายทางดBาน
67
วัฒนธรรมของผูBเรียน ที่ผูBสอนตBองศึกษาและทำความเขBาใจความแตกตHางทางดBานวัฒนธรรม ซึ่งผลการจากศึกษา

งานวิจัยของผูBวิจัยพบวHา มิติทางดBานสังคมและวัฒนธรรมมีความเกี่ยวขBองกับกระบวนการคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7และการสอนแบบสตีมศึกษา อยHางไรก็ตามจากผลการศึกษาพบวHายังพบชHองวHางของการนำมิติ
ทางดBานสังคมและวัฒนธรรมเขBามาใชBในการจัดการเรียนการสอนแบบสตีมศึกษา ถึงแมBวHาการสอนสตีมจะเกี่ยวกับ
การการเรียนรูBรHวมกัน การบูรณาการความรูB และการคิดเชิงนวัตกรรม โดยผูBเรียนจะสามารถพัฒนาความคิด
สรBางสรรค7ไดBดีเมื่อผูBเรียนมีแรงจูงใจภายในที่เกี่ยวกับความสนใจ ความสนุกสนาน ความพึงพอใจ และความทBาทาย
ในการเรียน ซึ่งหนึ่งในการสรBางแรงจูงใจในการเรียนของผูBเรียนคือการนำมิติทางดBานสังคมและวัฒนธรรมเขBามาใชB
ในการสอนสตีมเพื่อพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียน
เมื่อพิจารณาองค7ประกอบของความคิดสรBางสรรค7พบวHามีความเกี่ยวขBองกับศิลปะและวิทยาศาสตร7
เนื่องจากวิทยาศาสตร7เปPนการสรBางสรรค7งานจากการที่ผูBเรียนไดBคBนหาปœญหาและแกBไขปœญหาดBานวิทยาศาสตร7
ดังนั้นเมื่อพิจารณาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7พบวHามีความเกี่ยวขBองกับความคิดแบบ อเนกนัย ในการ
สำรวจ คBนพบความรูBตHาง ๆ และ เอกนัย จากการบูรณาการความรูB สอดคลBองกับวิธีการทางวิทยาศาสตร7ทั้งการ
กำหนดสมมติฐาน การทดสอบ การประเมินผล รวมไปถึงการเขียนรายงานผลลBวนแลBวมีความเกี่ยวขBองกับความคิด
สรBางสรรค7ทั้งสิ้น และเมื่อพิจารณาถึงกรอบแนวคิดดBานการสอนสตีมพบวHาองค7ประกอบดBานศิลปะยังไมHพัฒนา
ความคิดทางวิทยาศาสตร7ในระดับสูงเทHาที่ควร เนื่องจากไมHมีการนำการมิติดBานสรBางสรรค7 สังคม และวัฒนธรรมมา
ใชBในการทำกิจกรรม ซึ่งการนำความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7มาใชBจะชHวยลดชHองวHางดังกลHาวและสHงเสริม
การสอนแบบสตีมศึกษาไดB
จากการศึกษาเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข6องกับการสอนแบบสตีมศึกษาพบวAา การสอนแบบสตีม
ศึกษาสามารถพัฒนาการคิดสร6างสรรค)ของผู6เรียน รวมถึงความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของผู6เรียนได6
โดยจุดเดAนของการสอนสตีมคือการเรียนรู6ที่เน6นเชื่อมโยงเข6ากับสถานการณ)ในชีวิตประจำวันของผู6เรียน ผAาน
การนำศิลปะเข6ามาใช6ในกระบวนการเรียนรู6 เป ดโอกาสให6ผู6เรียนได6ออกแบบการเรียนรู6ด6วยตนเอง ให6
ความสำคัญกับบริบททางด6านสังคม และลองผิดลองถูกในการทำกิจกรรม การเปดใจในการรับประสบการณ)
ตAาง ๆ รวมถึงความผิดพลาดในการเรียนรู6 การแลกเปลี่ยนความคิดเห็นระหวAางผู6เรียน และการรับผล
ปŽอนกลับ ซึ่งจะชAวยให6ผู6เรียนพัฒนาความคิดสร6างสรรค)ได6เปxนอยAางดี และเมื่อพิจารณาการสอนสตีมกับสถาพ
แวดล6อมการเรียนรู6แบบสตูดิโอเสมือนพบวAา สภาพแวดล6อมการเรียนรู6สามารถนำมาใช6รAวมกับการสอนแบบ
สตีมศึกษา เนื่องจากสภาพแวดล6อมแบบสตูดิโอเน6นพื้นที่ในการให6ผู6เรียนแสดงความก6าวหน6าหรือผลงาน และ
68
รับผลปŽอนกลับเพื่อนำไปใช6ในการพัฒนาปรับปรุงผลงานหรือกระบวนการของตนเองให6มีประสิทธิภาพมากขึ้น
เปดโอกาสให6ผู6เรียนสามารถลองผิดลองถูกระหวAางทำกิจกรรม ซึ่งตอบโจทย)การสอนในรูปแบบสตีมศึกษา
เพื่อพัฒนาความคิดสร6างสรรค)ของผู6เรียน
3. การสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร) (Socio-scientific issue)

3.1 ความหมายของการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)
พั ฒ นามาจากแนวคิ ด ทางดB า นวิ ท ยาศาสตร7 เทคโนโลยี แ ละสั ง คม (Science-Technology-Society: STS)
โดยเฉพาะผลกระทบทางดBานมนุษย7 สังคม เศรษฐกิจและสิ่งแวดลBอม เชHน เทคโนโลยีการโคลน สาเหตุที่ทำใหBเกิด
ภาวะโลกรBอน พันธุวิศวกรรม เปPนตBน ซึ่งการนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBถือเปPนการ
ปฏิบัติทางวิทยาศาสตร7 (Scientific action) ในการสHงเสริมผูBเรียนสรBางองค7ความรูBทางวิทยาศาสตร7และชHวยใหB
ผูBเรียนเขBาใจถึงวิธีการในการนำความรูBไปประยุกต7ใชBทั้งในระดับบุคคลและสังคม สHงเสริมใหBผูBเรียนปรับเปลี่ยน
พฤติกรรมในทางบวกตHอสิ่งแวดลBอม เชHน การลดการปลHอยแก¹สคาร7บอนไดออกไซด7 เปPนตBน นอกจากนี้การนำ
ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBสามารถพัฒนาทักษะเฉพาะของผูBเรียน เชHน การใหBเหตุผล การ
โตBแยBง การทำงานรHวมกัน การสืบสอบ ความเปPนพลเมืองโลก และการตระหนักถึงความสำคัญของสังคมและ
สิ่งแวดลBอม (Sadler, Chambers, and Zeidler, 2004; Yoon, Shim, and Noushad, 2019; Hodson, 2020;
Kim, Ko, and Lee, 2020) สอดคลBองกับ Herman, Newton, and Zeidler (2021) ที่กลHาวถึงการนำประเด็น
ทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBในการสอนเพื่อพัฒนาการรูBวิทยาศาสตร7 (Scientific literacy) โดยเปPน
การนำประเด็ นที ่ มี ความซั บซB อนเกี ่ ยวขB องกั บวิ ทยาศาสตร7 สั งคมและวั ฒนธรรม สH งเสริ มใหB ผู B เ รี ยนเรี ยนรูB
วิทยาศาสตร7ในบริบทที่เกี่ยวกับกับสถานการณ7จริง ซึ่งสามารถพัฒนการคิดอยHางมีวิจารณญาณ การสะทBอนคิด
การตัดสิน การพิจารณาในดBานศีลธรรม จริยธรรม การเปPนพลเมืองโลก รวมถึงชHวยใหBผูBเรียนมีความเขBาใจใน
มโนทัศน7ทางวิทยาศาสตร7และธรรมชาติของวิทยาศาสตร7มากขึ้น โดย Hodson (2020) กลHาววHาการสอนโดยใชB
ประเด็นทางสังคมและวิทยาศาสตร7สามารถพัฒนาการรูBสื่อ (Media literacy) จากการเขBาถึงสื่อที่เกี่ยวกับกับ
ประเด็นทางสังคมและวิทยาศาสตร7 ความฉลาดทางอารมณ7 (Emotional intelligence) ความตระหนักทางดBาน
การเมือง (Political awareness) ในการตีความและสรBางความเขBาใจเกี่ยวกับประเด็นที่มีความซับซBอนทาง
69
วิทยาศาสตร7และสังคม เชHนเดียวกับ Dauer, Sorensen, and Wilson (2021) กลHาววHาการนำประเด็นทางสังคมที่

เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBในการทำกิจกรรมจะชHวยใหBผูBเรียนสืบคBนขBอมูลในมุมมองทางดBานสิ่งแวดลBอม
จริยธรรม สังคมและวัฒนธรรมที่เกี่ยวขBองกับปœญหาไปพรBอม ๆ กับการพัฒนาความคิดเห็นของผูBเรียนในการเลือก
แนวทางที่ดีที่สุดในการแกBปœญหาบนพื้นฐานของกระบวนการในการตัดสินใจ
Alcaraz-Dominguez and Barajas (2021) กลH า วถึ ง การนำประเด็ น ทางสั ง คมที ่ เ กี ่ ย วเนื ่ อ งกั บ
วิทยาศาสตร7มาใชBในการเรียนการสอนวHา สามารถนำมาใชBในลักษณะของบริบทการเรียนรูB หรือเปPนขั้นตอนในการ
เรียนรูB ในการพัฒนาการเปPนพลเมืองโลก (citizenship education) และสมรรถนะรวมถึงการรูBวิทยาศาสตร7ของ
ผูBเรียนไดB เนื่องจากการนำหัวขBอทางสังคมที่มีความซับซBอน มีความขัดแยBง หรือคลุมเครือ ในประเด็นทาง
วิทยาศาสตร7 จะชHวยใหBผูBเรียนสามารถแสดงความคิดที่หลากหลาย เชื่อมโยงความคิดทางวิทยาศาสตร7ไปพรBอมกับ
ทฤษฎีทางวิทยาศาสตร7 ดังนั้นผูBเรียนสามารถที่จะนำความรูBทางวิทยาศาสตร7มาประยุกต7ใชBใหBเขBากับปœญหาที่
เกิดขึ้นจริงในชีวิตประจำวัน พัฒนาความรูB กระบวนการทางวิทยาศาสตร7โดยคำนึงถึงสังคม รวมไปถึงดBานคุณธรรม
จริยธรรม และมีการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นรHวมกัน ตัวอยHางของการนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับ
วิทยาศาสตร7มาใชBในการสอนรHวมกับสเต็ม (STEM) ไดBแกH (1) ดBานวัตถุประสงค7การเรียนรูB เนBนการพัฒนาในดBาน
ของพลเมื องโลก สมรรถนะและการรู B วิ ทยาศาสตร7 (2) เนื ้ อหาที ่ ใชB ในการสอน ทั ้ งความรู B ทางวิ ทยาศาสตร7
กระบวนการวิทยาศาสตร7 ความรูBเกี่ยวกับวิทยาศาสตร7 รวมถึงทักษะ เชHน การโตBแยBง การสื่อสาร เปPนตBน และ (3)
วิธีที่ใชBในการจัดการเรียนการสอนสเต็ม เชHน การรHวมกับการสอนแบบสืบสอบ การอภิปรายผล เปPนตBน สอดคลBอง
กับ Songer and Ibarrola Recalde (2021) กลHาวถึงการนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชB
ในการสอนรHวมกับสเต็ม (STEM) สามารถพัฒนาทักษะการแกBปœญหาและการรูBวิทยาศาสตร7ของผูBเรียน ผHานการใชB
กระบวนการออกแบบทางวิศวกรรม การโตBแยBง การตัดสินใจและการเรียนนอกหBองเรียน รวมถึงเป«ดโอกาสใหB
ผูBเรียนเปPนเขBาของการเรียนรูB นอกจากนี้ธรรมชาติของการสอนสเต็มจะเนBนการเรียนรูBผHานเนื้อหา การสืบสอน
พัฒนานวัตกรรม และการแกBปœญหา เปPนตBน เพื่อตอบสนองตHอปœญหาทางดBานสังคมและสิ่งแวดลBอม การเขBาใจ
เนื้อหาทางวิทยาศาสตร7นำไปสูHการตัดสินใจในประเด็นที่เกี่ยวขBอง รวมถึงการพิจารณาในดBานจริยธรรม เนื่องจาก
สังคมปœจจุบันใหBความสำคัญกับความยุติธรรม การตัดสินในสังคม และการพัฒนาระบบนิเวศอยHางยั่งยืน ซึ่ง
ประเด็นเหลHานี้ลBวนแลBวแตHเกี่ยวขBองกับวิทยาศาสตร7 เทคโนโลยี วิศวกรรม และคณิตศาสตร7หรือบริบทของสเต็ม
ทั้งสิ้น (Bencze et al., 2020)
70
จากแนวคิดของการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เปxนฐาน สามารถสรุปได6
วAา เปxนวิธีการสอนที่มีการนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับทางวิทยาศาสตร)มาใช6ในการเรียนการสอน ซึ่ง
อาจอยูAในรูปของวิธีการสอนหรือกลยุทธ)การสอน หรือนำมาใช6เปxนบริบทในการเรียนรู6 ซึ่งประเด็นทางสังคมที่
เกี่ยวเนื่องกับทางวิทยาศาสตร)เปxนประเด็นที่มีความขัดแย6ง เปxนที่ถกเถียง หรือเปxนป‰ญหา (ill-structured
problem) ในสังคมป‰จจุบัน สAงเสริมให6ผู6เรียนบูรณาการความรู6และทักษะ เพื่อใช6ในการแก6ป‰ญหาผAานการ
พิจารณาในมุมมองที่หลากหลาย ทั้งบริบททางด6านวิทยาศาสตร)และบริบททางด6านสังคม เชAน การเมือง
วัฒนธรรม เศรษฐกิจ จริยธรรม เปxนต6น ซึ่งการนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับทางวิทยาศาสตร)มาใช6
สามารถพัฒนาทักษะ การคิด การรู6วิทยาศาสตร) การรู6สื่อ ความสร6างสรรค)ของผู6เรียนได6 ซึ่งเมื่อพิจารณาใน
บริบทของการสอนสเต็มพบวAาการนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับทางวิทยาศาสตร)สามารถพัฒนาทักษะ
การแก6ป‰ญหาและการรู6วิทยาศาสตร)ของผู6เรียนผAานการใช6กระบวนการออกแบบทางวิศวกรรม นอกจากนี้เมื่อ
พิจารณาเชื่อมโยงกับการสอนสตีมพบวAา ได6มีงานวิจัยกลAาวถึงการสอนสตีมวAา ควรมีการนำบริบททางด6าน
สังคม ความแตกตAางทางด6านวัฒนธรรม ภูมิหลังของผู6เรียนมาใช6ในการสอน เนื่องจากสAงผลตAอกระบวนการ
คิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร) และถึงแม6การสอนสตีมจะเน6นการเรียนรู6ในสถานการณ)ที่เกี่ยวข6องกับ
ชีวิตประจำวันของผู6เรียน แตAการมิติทางด6านสังคมมาใช6สามารถการสร6างแรงจูงใจในการเรียนและพัฒนา
ความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของผู6เรียนได6 (de Vries, 2021)
3.2 ขั้นตอนของการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)
Kim, Ko, and Lee (2020) กลHาวถึงขั้นตอนของการนำการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับ
ทางวิ ท ยาศาสตร7 โดยเนB น การสอนแบบชุ ม ชนเปP น ฐาน (Community-based socioscientific issues)
ประกอบดBวย 4 ขั้นตอน ดังนี้
1) การสรBางความตระหนัก (Recognition) จากการที่ผูBเรียนมีการสืบคBนขBอมูลที่เกี่ยวขBองกับประเด็นที่
ผูBสอนกำหนดรวมถึงการสืบคBนขBอมูลหรือเก็บขBอมูลจากชุมชน
2) การสำรวจ (Exploration) การสืบคBนขBอมูล การทำการทดลอง เพื่อศึกษาความรูBพื้นฐานและทำความ
เขBาใจในประเด็นที่เกี่ยวขBอง เพื่อนำไปใชBในการแกBปœญหา
3) การแบHงปœน (Sharing) การที่ผูBเรียนมีการแบHงปœนขBอมูล ความรูB แนวทางในการแกBปœญหาในชั้นเรียน
และในชุมชน ผHานการแลกเปลี่ยนขBอมูล อภิปรายแสดงความคิดเห็นรHวมกัน
71
4) การลงมือปฏิบัติ (Action-taking) การเลือกวิธีการที่ดีที่สุดในการปฏิบัติในประเด็นหรือสถานการณ7ที่

เกี่ยวกับในชุมชน
ภาพที่ 2. 11 ขั้นตอนการเรียนรูB SSI-COMM (Kim, Ko, and Lee, 2020)

Dauer, Sorensen, and Wilson (2021) ไดBเสนอขั้นตอนในการทำกิจกรรมโดยใชBประเด็นทางสังคมที่
เกี่ยวเนื่องกับทางวิทยาศาสตร7มาบูรณาการรHวมกับการสอนสเต็ม (STEM) ดังนี้
1) การกำหนดปœญหาที่ตBองการแกBไข
2) การพิจารณาถึงความสำคัญหรือสิ่งที่ตBองตระหนักของปœญหา
3) การแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับแนวทางที่เปPนไปไดBในการแกBปœญหา
4) การสืบคBนขBอมูลสารสนเทศตHาง ๆ
5) การจัดลำดับความสำคัญและจัดกลุHมของความคิดในการแกBปœญหา
6) การเลือกวิธีการที่ดีที่สดุ ในการแกBปœญหา
7) การลงมือปฏิบัติและประเมินผล โดยผูBเรียนมีการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นรHวมกัน
Songer and Ibarrola Recalde (2021) ไดBเสนอขั้นตอนในการเรียนรูBจากการบูรณาการประเด็นทาง
สังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7รHวมกับการสอนแบบสเต็ม โดยนำเสนอในรูปแบบการสอน eco-solutioning มี
ขั้นตอนดังนี้ (1) การเก็บรวบรวมขBอมูลและวิเคราะห7ขBอมูล การสะทBอนคิดในประเด็นที่เกี่ยวขBองกับสิ่งแวดลBอมใน
72
ทBองถิ่นของผูBเรียน (2) นำกระบวนการออกแบบทางวิศวกรรมมาใชBในการแกBปœญหา และ (3) การเลือกวิธีการ

แกBปœญหาและนำเสนอผลการแกBปœญหา
Davut Gul and Akcay (2021) ไดBพัฒนาขั้นตอนในการเรียนรูBโดยยึดตาม 5E มาพัฒนาในบริบทของการ
สอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 ประกอบดBวย 5 ขั้นตอน ดังนี้
1) การสรB า งแรงจู ง ใจในการเรี ย น (Engagement) เปP น ขั ้ น ของการนำเสนอประเด็ น ที ่ เ กี ่ ย วขB อ งกั บ
สถานการณ7จริงหรือชีวิตประจำวันของผูBเรียน ผHานการใชBเทคโนโลยีในการสืบคBนขBอมูล
2) การสำรวจ (Exploration) การใหBผูBเรียนไดBรHวมอภิปราย มีปฏิสัมพันธ7กับผูBเรียน หรือบทบาทสมมติเพื่อ
แลกเปลี่ยนความคิดเห็น รวมถึงการรวบรวมและวิเคราะห7ขBอมูลในประเด็นที่เกี่ยวขBอง การหาสาเหตุ ผลกระทบ
หลักฐาน วิธีการแกBไข
3) การประยุกต7ใชBความรูB (Explanation) การใหBผูBเรียนประยุกต7ใชBความรูBทางวิทยาศาสตร7และนำเสนอ
ความคิดทางวิทยาศาสตร7เพื่อนำไปใชBในการแกBปœญหาประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7
4) การอภิปราย (Elaboration) การใหBผูBเรียนไดBลงมือปฏิบัติ อภิปรายแลกเปลี่ยนความคิดเห็นรHวมกัน
5) การประเมินผล (Evaluation) การประเมินผลอาจอยูHในรูปแบบของการเขียนรายงาน การสะทBอนคิด
การโตBแยBง การนำเสนอผลงาน เปPนตBน
Sadler, Friedrichsen, and Zangori (2019) กลHาวถึงขั้นตอนของการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่
เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 ประกอบดBวย 3 ระยะ ไดBแกH (1) encountering the focal issue การนำเสนอประเด็น
ทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 โดยการเชื่อมโยงความคิดทางวิทยาศาสตร7และความตระหนักทางสังคม (2)
developing science ideas, practices, and socio-scientific reasoning การประยุกต7ความรูB แนวคิดทางดBาน
วิทยาศาสตร7 การปฏิบัติและการใหBเหตุผลทางวิทยาศาสตร7และสังคมในบริบทของประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่อง
กับวิทยาศาสตร7 และ (3) synthesizing what students have learned through a culminating activity เปPน
การนำเสนอความคิด การปฏิบัติหรือการใหBเหตุผลที่เกี่ยวขBองกับประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7
73
ภาพที่ 2. 12 ขั้นตอนการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7
(Sadler, Friedrichsen, and Zangori, 2019)
จากการศึกษาขั้นตอนการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 สามารถสรุปไดBดังนี้
ตารางที่ 2. 9 ตารางสังเคราะห7ขั้นตอนการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7
Kim, Ko, and Lee (2020)
Dauer, Sorensen, and
Davut Gul and Akcay
Sadler, Friedrichsen,
Songer and Ibarrola
and Zangori (2019)

Recalde (2021)
Wilson (2021)
(2021)
การกำหนดปœญหา P P P P
74
Kim, Ko, and Lee (2020)
Dauer, Sorensen, and
Davut Gul and Akcay
Sadler, Friedrichsen,
Songer and Ibarrola
and Zangori (2019)

Recalde (2021)
Wilson (2021)
(2021)
การสืบคBนขBอมูลที่เกี่ยวขBองกับประเด็นทาง P P P P P
สังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7
พิจารณาถึงความสำคัญหรือสิ่งที่ตBองตระหนัก P P P P
ของปœญหาและการวิเคราะห7ขBอมูล
การสำรวจ ศึกษาความรูBพื้นฐานและทำความ P P P P P
เขBาใจในประเด็นที่เกี่ยวขBอง เพื่อนำไปใชBใน
นำกระบวนการออกแบบทางวิศวกรรมมาใชB P
การแบHงปœนขBอมูล ความรูB แนวทางในการ P P P P P
แกBปœญหา ผHานการแลกเปลี่ยนขBอมูล
อภิปรายแสดงความคิดเห็นรHวมกัน
การจัดลำดับความสำคัญและจัดกลุHมของ P
ความคิดในการแกBปœญหา
การเลือกวิธีการที่ดีที่สดุ ในการแกBปœญหา P P P P
การลงมือปฏิบัติ (Action-taking) หรือ P P P P P P
นำเสนอผลการศึกษา
การประเมินผล P P P P
จากการสังเคราะห7ขั้นตอนการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 พิจารณาโดยใชB
เกณฑ7ความสอดคลBองตั้งแตHรBอยละ 50 ขึ้นไป สามารถสรุปขั้นตอนไดBดังนี้ (1) การสืบคBนขBอมูลที่เกี่ยวขBองกับ
ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 เพื่อกำหนดปœญหาหรือหัวขBอที่ตBองการศึกษา (2) การวิเคราะห7
ขBอมูลโดยพิจารณาถึงความสำคัญหรือสิ่งที่ตBองตระหนักของปœญหา ทั้งในมิติทางดBานวิทยาศาสตร7และสังคม (3)
75
การสำรวจสืบคBนขBอมูล ศึกษาความรูBพื้นฐานและทำความเขBาใจในประเด็นที่เกี่ยวขBอง เพื่อนำไปใชBในการแกBปœญหา

รวมทั้งออกแบบแนวทางในการแกBปœญหา (4) การแบHงปœนขBอมูล ความรูB แนวทางในการแกBปœญหา ผHานการ
แลกเปลี่ยนขBอมูล อภิปรายแสดงความคิดเห็นรHวมกัน (5) การเลือกวิธีการที่ดีที่สุดในการแกBปœญหาและลงมือปฏิบัติ
(Action-taking) และ (6) การนำเสนอผลการศึกษาและการประเมินผล
3.3 งานวิจัยที่เกี่ยวข6องกับการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)
Yoon, Shim, and Noushad (2019) ไดBนำการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมทีเ่ กีย่ วเนือ่ งกับวิทยาศาสตร7
มาใชBรHวมกับโมบายแอพลิเคชันโดยใชBวิธีการวิจัยเชิงออกแบบในการพัฒนาฟœงก7ชันในแอพลิเคชัน อยHางไรก็ตามใน
การปฏิบัติทางวิทยาศาสตร7เพื่อนำความรูBไปประยุกต7ใชBในเชิงปฏิบัติ รวมถึงการสรBางแรงจูงใจในการเรียนรูBเนื้อหา
ผHานการใชBเครื่องมือตHาง ๆ มีความยากในการออกแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBที่สHงเสริมใหBผูBเรียนเรียนรูBใน
สถานการณ7จริง ดังนั้นในงานวิจัยนี้ผูBวิจัยจึงนำการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชB
เปPนบริบทในการเรียนรูBของผูBเรียนในระดับมัธยมศึกษาตอนตBนรHวมกับการใชBโมบายแอพลิเคชันที่ใหBผูBเรียนสามารถ
ควบคุมการเรียนรูBของตนเองและออกแบบกิจกรรมในการเรียนรูBดBวยตนเองผHานการโปรแกรม App Inventor ที่มี
ลักษณะคลBายกับโปรแกรม Scratch เพื่อใหBผูBเรียนสรBาง code ในการสรBางแอพลิเคชันเพื่อแกBปœญหาสิ่งแวดลBอม
หรือประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 โดยผูBวิจัยแบHงโมดูลออกเปPน 3 โมดูล ประกอบดBวย (1) การใหB
ผูBเรียนเรียนรูBเกี่ยวกับการใชBงานโปรแกรม (2) การสำรวจการประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7ที่เปPน
ความทBาทายของโลก เชHน ปœญหาขยะลBน ภาวะโลกรBอน การเกิดพายุ เปPนตBน โดยใหBผูBเรียนรHวมกันระดมความคิด
เพื่อเลือกหัวขBอที่เกี่ยวขBองกับชุมชนหรือสิ่งที่อยูHใกลBตัวของผูBเรียน เพื่อสรBางตBนแบบโดยการใชB code ใน
แอพลิเคชัน และ (3) การทดสอบระบบและนำเสนอผลการศึกษาของผูBเรียน ผูBวิจัยเก็บขBอมูลจากการใชBแบบ
สำรวจ การสัมภาษณ7และคำถามปลายเป«ดเกี่ยวกับประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7และโปรแกรมใน
แอพลิเคชัน ผลการศึกษาพบวHา การนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBรHวมกับโมบาย
แอพลิเคชันสามารถสรBางแรงจูงใจในการเรียนของผูBเรียนไดB แตHเมื่อผูBเรียนลงมือสรBางโปรแกรมพบวHามีการคำนึงถึง
การแกBไขประเด็นทางสังคมนBอยลง โดยผูBวิจัยกลHาววHาสาเหตุหนึ่งอาจมาจากากรที่ผูBวิจัยใหBผูBเรียนศึกษาวิธีการใชB
โปรแกรมโดยไมHไดBอธิบายแนวคิดแบบ computational ใหBกับผูBเรียน
Herman, Newton, and Zeidler (2021) ไดB น ำการสอนโดยใชB ป ระเด็ น ทางสั ง คมที ่ เ กี ่ ย วเนื ่ อ งกั บ
วิทยาศาสตร7แบบการลงพื้นที่ (Place-based socioscientific issues) มาใชBในการพัฒนาความเขBาใจในบริบท
76
ทางดB านประเด็ นทางสั งคมที ่ เกี ่ ยวเนื ่ องกั บวิ ทยาศาสตร7 ประกอบดB วย (1) มิ ติ ทางดB านระบบนิ เวศของโลก
(Ecological worldviews) เชHน การพัฒนาอยHางยั่งยืน (2) มิติทางดBานสังคมและจริยธรรม (Social and Moral
compassion) (3) ความรั บ ผิ ด ชอบในประเด็ น ทางสั ง คมที ่ เ กี ่ ย วเนื ่ อ งกั บ วิ ท ยาศาสตร7 (Socioscientific
accountability) เชHน ความรับผิดชอบ ความตั้งใจในการปฏิบัติ และ (4) หลักฐานทางวิทยาศาสตร7 (Scientific
Evidence Views) โดยสาเหตุของการนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBในการสอน เนื่องจาก
ในการสอนวิทยาศาสตร7สHวนใหญH ผูBเรียนอาจไดBรับประสบการณ7ในการเรียนแบบสเต็ม (STEM) ที่ขาดการเชื่อมโยง
ระหวHางเนื้อหาและการปฏิบัติ ถึงแมBวHาการสอนสเต็มแจมีการพิจารณาในดBานของสังคม จริยธรรมและวัฒนธรรม
ดังนั้นการนำการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBจะชHวยใหBผูBเรียนสามารถเขBาใจ
มโนทัศน7ทางวิทยาศาสตร7 ธรรมชาติทางวิทยาศาสตร7 และบริบททางสังคมที่เชื่อมโยงกับชีวิตจริง อยHางไรก็ตามใน
การศึกษางานวิจัยที่เกี่ยวขBองกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBในบริบทของ
ชีวิตจริงหรือสถานการณ7จริง ที่ผูBเรียนไดBมีปฏิสัมพันธ7กับบุคคลที่ไดBรับผลกระทบโดยตรงคHอนนขBางนBอย ผูBวิจัยจึง
ออกแบบการเรียนที่เนBนใหBผูBเรียนไดBลงพื้นที่ ในที่นี้คือ Greater Yellowstone Area ในสหรัฐอเมริกา ในเด็กอายุ
19-24 ปm ที่มาจากหลากหลายสาขา เชHน ชีววิทยา พยาบาล นิติศาสตร7 และสาขาดนตรี เพื่อใหBผูBเรียนไดBสืบคBน
ขBอมูล ลงพื้นที่สัมภาษณ7ผูBที่มีสHวนเกี่ยวกับกับพื้นที่ที่ศึกษา เพื่อนำไปสูHการออกแบบจัดการกับประเด็นทางสังคมที่
เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 ผลการศึกษาพบวHาผูBเรียนมีความเขBาใจประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7ที่
ดีขึ้น ทั้งในดBานความรูB จริยธรรม ความรับผิดชอบ การปฏิบัติ และการหาวิธีในการพัฒนาอยHางยั่งยืน
Klaver and Walma van der Molen (2021) ไดBพัฒนาแบบสอบถามเกี่ยวกับทัศนคติของผูBเรียนที่มีตHอ
ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 โดยใชBการเคราะห7องค7ประกอบเชิงสำรวจและการวิเคราะห7
องค7ประกอบเชิงยืนยันในผูBเรียนระดับประถมและมัธยมศึกษา จำนวน 1,370 คน เนื่องจากการศึกษางานวิจัยที่นำ
ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBในการเรียนการสอน ในประเด็นที่มีความซับซBอน หรือตBองใชB
ความรูBทางเทคโนโลยีมาชHวยในการแกBไขปœญหา สามารถพัฒนาความเปPนพลเมืองโลก การรูBวิทยาศาสตร7 จากการ
แลกเปลี่ยนความคิดเห็น การอภิปราย การสืบสอบและการแกBไขปœญหาของผูBเรียนในการทำกิจกรรม ซึ่งผลการ
วิ เคราะห7 ขB อมู ลเกี ่ ยวกั บองค7 ประกอบในการวั ดทั ศคติ ของผู B เรี ยนที ่ มี ตH อประเด็ นทางสั งคมที ่ เกี ่ ยวเนื ่ องกั บ
วิ ท ยาศาสตร7 พ บวH า ประกอบดB ว ย 9 องค7 ป ระกอบ ไดB แ กH (1) ความสั ม พั น ธ7 ก ั บ องค7 ก รหรื อ สถาบั น ตH า ง ๆ
(Relevance Institutions) ระดับความเชื่อของผูBเรียนเกี่ยวกับบทบาทขององค7กรหรือสถาบันในการแกBปœญหา
ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 (2) ความสัมพันธ7สHวนบุคคล (Personal Relevance) ระดับความ
77
เชื่อของผูBเรียนเกี่ยวกับบทบาทของตนเองในการแกBปœญหาประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 (3)
ความสัมพันธ7กับโรงเรียน (Relevance School) ระดับความเชื่อของผูBเรียนเกี่ยวกับความสำคัญของการนำ
ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาเรียนในโรงเรียน (4) ความสัมพันธ7ระหวHางวิทยาศาสตร7และ
เทคโนโลยี (Relevance Science and Technology) ระดับความเชื่อของผูBเรียนวHาวิทยาศาสตร7และเทคโนโลยี
สามารถแกBปœญหาประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 (5) ความรูBสึกทางบวก (Positive Feeling)
ความรูBสึกทางบวกของผูBเรียนที่มีตHอประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 (6) ความตระหนัก (Concern)
ระดับความวิตกกังวลเกี่ยวกับประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7ของผูBเรียน (7) ความเชื่อมั่นในตนเอง
(Self-Efficacy) ความเชื่อมั่นในการจัดการกับแกBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7ของผูBเรียน (8)
Collective Efficacy ความเชื่อมั่นในการจัดการกับแกBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7ในชั้นเรียน
และ (9) การขึ้นกับผูBอื่น (Dependency on Others) การที่ผูBเรียนรูBสึกถึงการขึ้นกับผูBอื่นในการจัดการกับความ
ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7
Kim, Ko, and Lee (2020) ไดBนำการสอนโดยใชBชุมชนเปPนฐานเกี่ยวกับประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับ
วิทยาศาสตร7 เพื่อพัฒนาลักษณะของความเปPนพลเมืองของผูBเรียน ในดBานของความรับผิดชอบ ทัศนคติ มิติดBาน
สังคมและจริยธรรมที่มีตHอสิ่งแวดลBอม ซึ่งผูBวิจัยไดBทำการทดลองกับผูBเรียนในระดับมัธยมศึกษาตอนตBน โดยการใหB
ผูBเรียนไดBมีการลงพื้นที่ในชุชนเพื่อเก็บขBอมูลกับผูBเชี่ยวชาญในชุมชน รวมถึงคนในชุมชน เพื่อหาแนวทางในการ
แกBไขปœญหา ภายใตBหัวขBอที่นักวิจัยกำหนดซึ่งเปPนประเด็นที่เกี่ยวขBองกับผูBเรียนในชุนชนหรือสถานการณ7ในชุมชน
ของผูBเรียน ไดBแกH สัตว7ที่ถูกทอดทิ้ง ปœญหามลพิษทางอากาศ เชHน ฝุ´น PM 2.5 และเรื่องของการรีไซเคิล โดยแบHง
ขั้นตอนในการเรียนรูBออกเปPน 4 ขั้นตอนเพื่อใหBผูBเรียนเรียนรูBและทำกิจกรรมทั้งในโรงเรียนและภายนอกหBองเรียน
ประกอบดBวย (1) การสรBางความตระหนัก (Recognition) จากการที่ผูBเรียนมีการสืบคBนขBอมูลที่เกี่ยวขBองกับ
ประเด็นที่ผูBสอนกำหนดรวมถึงการสืบคBนขBอมูลหรือเก็บขBอมูลจากชุมชน (2) การสำรวจ (Exploration) การสืบคBน
ขBอมูล การทำการทดลอง เพื่อศึกษาความรูBพื้นฐานและทำความเขBาใจในประเด็นที่เกี่ยวขBอง เพื่อนำไปใชBในการ
แกBปœญหา (3) การแบHงปœน (Sharing) การที่ผูBเรียนมีการแบHงปœนขBอมูล ความรูB แนวทางในการแกBปœญหาในชั้นเรียน
และในชุมชน ผHานการแลกเปลี่ยนขBอมูล อภิปรายแสดงความคิดเห็นรHวมกัน และ (4) การลงมือปฏิบัติ (Action-
taking) การเลือกวิธีการที่ดีที่สุดในการปฏิบัติในประเด็นหรือสถานการณ7ที่เกี่ยวกับในชุมชน ผลการศึกษาพบวHา
ผูBเรียนมีลักษณะของความเปPนพลเมืองของผูBเรียน ในดBานของความรับผิดชอบ ทัศนคติ มิติดBานสังคมและจริยธรรม
ที่มีตHอสิ่งแวดลBอมที่สูงขึ้น
78
Widodo et al. (2020) ไดBพัฒนาแอพลิเคชันในรูปแบบของมัลติมีเดียแบบมีปฏิสัมพันธ7 (Gadget-based

interactive multimedia) เพื่อพัฒนาการรูBวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนในระดับมัธยมศึกษากลุHม Gen-Z โดยการนำ
ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBในการเรียนการสอน ซึ่งจากการศึกษาเอกสารและงานวิจัยของ
ผูBวิจัยพบวHาการนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBในการสอนสามารถพัฒนาความเขBาใจ
ทักษะในการโตBแยBง การใหBเหตุผล ความสามารถในการตัดสินใจ ความเอาใจใสHเกี่ยวกับวิทยาศาสตร7และความ
หลากหลายของสิ่งมีชีวิต รวมไปถึงการรูBสิ่งแวดลBอม (environmental literacy) อยHางไรก็ตามการนำประเด็นทาง
สังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBเพื่อพัฒนาการรูBวิทยาศาสตร7ยังคงมีขBอจำกัด และเนื่องจากผูBเรียนในยุคนี้
จัดอยูHในกลุHม Gen-Z ผูBวิจัยจึงนำ interactive multimedia มาใชBในการทำกิจกรรมที่ผูBเรียสามารถเรียนรูBไดBทุกที่
ทุกเวลา และการนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7ที่เกี่ยวขBองกับชีวิตประจำวันของผูBเรียนจะชHวย
ใหBผูBเรียนเขBาใจมโนทัศน7ทางวิทยาศาสตร7มากยิ่งขึ้น นำไปสูHการพัฒนาการรูBวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนผHานการสืบ
สอบ ปฏิบัติ และการตัดสินใจในการเรียนรูBผHานแอพลิเคชัน ซึ่งผลการศึกษาพบวHา นอกจากสามารถพัฒนาการรูB
วิทยาศาสตร7ของผูBเรียนแลBว ยังสามารถพัฒนาการคิดอยHางมีวิจารณญาณของผูBเรียนไดBอีกดBวย อยHางไรก็ตามเมื่อ
สอบถามความพึงพอใจของผูBเรียนที่มีตHอการใชBงานแอพลิเคชันพบวHา ผูBเรียนตBองการใหBมีสื่อที่หลากหลายมากกวHา
นี้ เชHน เพลง วิดีโอ หรือกิจกรรมที่สHงเสริมการมีปฏิสัมพันธ7รHวมกันระหวHางผูBเรียน เชHน discussion room หรือ
chatting room เพื่อใหBผูBเรียนสามารถแลกเปลี่ยนความคิดเห็นรHวมกันไดB
Alcaraz-Dominguez and Barajas (2021) ไดBทบทวนวรรณกรรมที่เกี่ยวขBองกับการนำประเด็นทาง
สังคมที่เกี่ยวขBองกับทางวิทยาศาสตร7 (SSI) มาใชBในการสอน STEM เนื่องจากปœญหาที่เกิดขึ้นจากการนำ SSI ไปใชB
ยังคงมีความเขBาใจคลาดเคลื่อนที่จะนำ SSI ไปใชBในการออกแบบการเรียนการสอน ซึ่งสามารถนำไปประยุกต7ใชBไดB
ทั้งเชิงปฏิบัติและการสรBางความรูB นอกจากนี้ SSI เปPนการนำประเด็นที่เกี่ยวขBองในบริบทของสังคม วิทยาศาสตร7
และเทคโนโลยี ที ่ เ กิ ดขึ ้ นในชี วิ ตจริ งมาใชB ใ นบริ บททางการศึ กษา แตH ยั งขาดวิ ธี หรื อแนวทางในการนำไปใชB
โดยเฉพาะใน STEM
การนำ SSI มาใชBในการสอน STEM สามารถนำมาประยุต7ใชBไดBในหลายขั้นตอน โดยแบHงการพิจารณา
ออกเปPน 4 องค7ประกอบ ไดBแกH (1) วัตถุประสงค7 ซึ่งเนBนการพัฒนาผูBเรียนในดBานการเปPนพลเมือง (citizenship)
ความตระหนักทางสังคม และสมรรถนะทางวิทยาศาสตร7 (2) เนื้อหา ทั้งความรูB ทักษะ และทัศนคติ ซึ่งเปPนการนำ
ความรูBทางดBานวิทยาศาสตร7 และธรรมชาติของวิทยาศาสตร7มาใชBในการเรียน สHงเสริมการโตBแยBงของผูBเรียนในการ
สืบคBนขBอมูล อBางอิงหลักฐานในการโตBแยBง (3) วิธีการสอนหรือกลยุทธ7ที่ใชBในการสอน เปPนการสอนที่สHงเสริมใหB
79
ผูBเรียนไดBสืบคBนขBอมูล รวบรวมขBอมูล เพื่อใชBในการแกBปœญหารHวมกับการเรียนแบบสืบสอบ ซึ่งประเด็นทางสังคมที่

นำมาใชBในการทำกิจกรรม จะเปPนปœญหาที่เกิดขึ้นจริงในสังคม และอาจมีความขัดแยBง การมีประโยชน7หรือโทษที่
แตกตHางกัน นำไปสูHการอภิปรายรHวมกันของผูBเรียนในมุมมองหรือความคิดเห็นที่ตHางกันของผูBเรียน และ (4) การ
ประเมินผล สามารถเปPนไดBทั้งแบบประเมินรูบริคส7ที่ประเมินกระบวนการและผลลัพท7 เชHน ชิ้นงาน หรือการ
สะทBอนคิด ที่ไดBจากการทำกิจกรรมของผูBเรียน และการประเมินโดยใชBแบบประเมินตนเอง ดังนั้นการนำ SSI มาใชB
ใน STEM สามารถสHงเสริมการเรียนรูBของผูBเรียนทั้งการปฏิบัติและการสรBางความรูBของผูBเรียน โดยผูBสอนสามารถ
นำ SSI มาใชBออกแบบกิจกรรม เนBนในดBานเนื้อหาและวิธีสอนที่มีความเชื่อมโยงซึ่งกันและกัน เพื่อใหBผูBเรียนไดBฝ®ก
ทั้งกระบวนการในการเรียนรูBและผลงาน
Alcaraz-Dominguez and Barajas (2021) ไดBทำการศึกษา Socioscientific Issues (SSI) หรือประเด็น
ทางสังคมที่เกี่ยวขBองกับวิทยาศาสตร7มาใชBในการสอน STEM เพื่อพัฒนาผลสัมฤทธิ์และกระบวนการเรียนรูBของ
ผูBเรียน โดยการนำ SSI มาใชBในการเรียนการสอนสามารถนำมาใชBในลักษณะของบริบทการเรียนรูB หรือเปPนขั้นตอน
ในการเรียนรูB ซึ่ง SSI สามารถพัฒนาการเปPนพลเมืองโลก (citizenship education) และสมรรถนะรวมถึงการรูB
วิทยาศาสตร7ของผูBเรียนไดB ซึ่งจากการศึกษางานวิจัยที่เกี่ยวขBองพบวHา SSI สามารถสHงเสริมการเรียน STEM ของ
ผูBเรียน จากการนำหัวขBอทางสังคมที่มีความซับซBอน มีความขัดแยBง หรือคลุมเครือ ในประเด็นทางวิทยาศาสตร7 ซึ่ง
จะชHวยใหBผูBเรียนสามารถแสดงความคิดที่หลากหลาย เชื่อมโยงความคิดทางวิทยาศาสตร7ไปพรBอมกับทฤษฎีทาง
วิทยาศาสตร7 ตัวอยHางของ SSI เชHน ภาะโลกรBอน การตัดตHอพันธุกรรม หรือการพัฒนาทรัพยากรธรรมชาติและ
สิ่งแวดลBอมอยHางยั่งยืน เปPนตBน ดังนั้นผูBเรียนสามารถที่จะนำความรูBทางวิทยาศาสตร7มาประยุกต7ใชBใหBเขBากับปœญหา
ที่เกิดขึ้นจริงในชีวิตประจำวัน พัฒนาความรูB กระบวนการทางวิทยาศาสตร7โดยคำนึงถึงสังคม รวมไปถึงดBาน
คุณธรรมจริยธรรม และมีการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นรHวมกัน
SSI สามารถนำมาใชBในการสอน STEM ทั้งใน (1) ดBานวัตถุประสงค7การเรียนรูB เนBนการพัฒนาในดBานของ
พลเมืองโลก สมรรถนะและการรูBวิทยาศาสตร7 (2) เนื้อหาที่ใชBในการสอน ทั้งความรูBทางวิทยาศาสตร7 กระบวนการ
วิทยาศาสตร7 ความรูBเกี่ยวกับวิทยาศาสตร7 รวมถึงทักษะ เชHน การโตBแยBง การสื่อสาร เปPนตBน และ (3) วิธีที่ใชBใน
การจัดการเรียนการสอน STEM เชHน การรHวมกับการสอนแบบสืบสอบ การอภิปรายผล เปPนตBน
Dauer, Sorensen, and Wilson (2021) ไดB ศ ึ ก ษา Civic Engagement Self-Efficacy ของผู B เ รี ย นใน
บริบทของการนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBในการเรียนการสอน เนื่องจากในงานวิจัยที่
ผHานมาการนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 (SSI) มาใชBในบริบทของ STEM พบวHาสามารถ
80
สHงเสริม Civic Engagement Self-Efficacy ของผูBเรียน แตHยังไมHไดBมีงานวิจัยที่ตรวจสอบความเชื่อมโยงของตัว

แปรทั้งสามนี้อยHางชัดเจน รวมถึงยังขาดการศึกษาถึงความสัมพันธ7ระหวHางกระบวนการทางวิทยาศาสตร7 ความ
เขBาใจทางวิทยาศาสตร7กับ Civic Engagement Self-Efficacy ดังนั้นเมื่อจบบทเรียน ผูBเรียนจะขาดความคงทนใน
การตระหนักถึงการเปPนพลเมืองโลกอยHางมีประสิทธิภาพ เนื่องจากผูBเรียนไมHไดBเขBาใจหรือมองเห็นถึงความสำคัญ
ของปœญหาอยHางชัดเจน ดังนั้นการนำ ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชB ซึ่งเปPนประเด็นที่
เกี่ยวขBองกับปœญหาที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวันของผูBเรียน ไมHวHาจะเปPนในดBานของสังคม วัฒนธรรม เศรษฐกิจ และ
คุณะรรมจริยธรรม จะสามารถสรBางแรงจูงใจและ Civic Engagement ของผูBเรียนไดB โดยมีขั้นตอนในการทำ
กิจกรรมที่บูรณาการรHวมกับ STEM ดังนี้ (1) การกำหนดปœญหาที่ตBองการแกBไข (2) การพิจารณาถึงความสำคัญ
หรือสิ่งที่ตBองตระหนักของปœญหา (3) การแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับแนวทางที่เปPนไปไดBในการแกBปœญหา (4) การ
สืบคBนขBอมูลสารสนเทศตHาง ๆ (5) การจัดลำดับความสำคัญและจัดกลุHมของความคิดในการแกBปœญหา (6) การเลือก
วิธีการที่ดีที่สุด และ (7) การลงมือปฏิบัติและประเมินผล โดยผูBเรียนมีการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นรHวมกันใน
discussion board ผลการศึกษาพบวHาการนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBรHวมกับ STEM
ชHวยพัฒนา Civic Engagement ของผูBเรียนไดB ทั้งดBานทัศนคติและทักษะที่เกี่ยวขBอง ไดBแกH การแกBปœญหา การ
ตระหนักถึงความสำคัญของกฎหมายทางสังคม ความสามารถในการตัดสินใจ เปPนตBน
Songer and Ibarrola Recalde (2021) ไดB พ ั ฒ นารู ป แบบการสอนโดยการนำประเด็ น ทางสั ง คมที่
เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBรHวมกับการสอนสเต็ม ซึ่งจากการศึกษาเอกสารของผูBวิจัยพบวHาปœญหาสิ่งแวดลBอม
ระดับโลกและภาวะโลกรBอนนำไปสูHความทBาทายในดBานสิ่งแวดลBอม สังคม และเศรษฐกิจที่ไมHเคยเกิดขึ้นมากHอน ซึ่ง
การนำการสอนสเต็มเขBามาใชBจากการบูรณาการความรูBระหวHางวิทยาศาสตร7 เทคโนโลยี วิศวกรรมและคณิตศาสตร7
สามารถชHวยใหBผูBเรียนมีทักษะในการแกBปœญหาไดBมากขึ้น ซึ่งผูBวิจัยไดBออกแบบวิธีการสอนโดยใชBกฎการออกแบบ
ประกอบดBวย (1) การใหBความสำคัญกับ 3D performances ไดBแกH ความรูBในการบูรณาการวิทยาศาสตร7และการ
ปฏิบัติทางดBานวิศวกรรม การออกแบบและการประเมินผล (2) เลือกปรากฏการณ7ทางธรรมชาติในทBองถิ่นเพื่อใชB
ในการสอนประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 (3) กำหนดวัตถุประสงค7การเรียนรูBของผูBเรียน (4) การ
ออกแบบกิจกรรมในชั้นเรียนที่เนBนใหBผูBเรียนไดBแลกเปลี่ยนความคิดเห็นและการตัดสินใจ (5) รHางแผนการสอนในป
แตHละกิจกรรม และ (6) การใหBผลป¬อนกลับระหวHางเรียน การใหBเหรียญตราสัญลักษณ7 และการประเมินตัดสิน โดย
เป«ดโอกาสใหBผูBเรียนไดBรับผลป¬อนกลับที่หลากหลาย จากนั้นพัฒนาขั้นตอนในการเรียนรูB โดยนำเสนอในรูปแบบ
การสอน eco-solutioning มีขั้นตอนดังนี้ (1) การเก็บรวบรวมขBอมูลและวิเคราะห7ขBอมูล การสะทBอนคิดใน
81
ประเด็นที่เกี่ยวขBองกับสิ่งแวดลBอมในทBองถิ่นของผูBเรียน (2) นำกระบวนการออกแบบทางวิศวกรรมมาใชBในการ

แกBปœญหา และ (3) การเลือกวิธีการแกBปœญหาและนำเสนอผลการแกBปœญหา ซึ่งผลการศึกษาพบวHาจากการประเมิน
ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนกHอนเรียนและหลังเรียนของผูBเรียน ผูBเรียนมีคะแนนหลังเรียนที่สูงขึ้นในการสรBางแนวทาง
ในการแกBไขปœญหา
Subiantoro and Treagust (2021) กลHาวถึงการนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชB
ในการสอนวHาเปPนการนำหีวขBอที่มีความหลากหลายที่ชHวยใหBผูBเรียนเขBาใจบริบทของความรูBและธรรมชาติของ
วิทยาศาสตร7 พัฒนาการคิดอยHางมีวิจารณญาณ การเปPนพลเมืองโลก การรูBวิทยาศาสตร7 การใหBเหตุผลในหลาย
มุมมองและการโตBแยBง รวมถึงดBานจริยธรรมในสังคม นอกจากนี้การสอนโดยนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับ
วิทยาศาสตร7ถือเปPนนวัตกรรมในการสอนทางวิทยาศาสตร7 พัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBที่สHงเสริมใหBผูBเรียน
พัฒนานวัตกรรมและผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนรูB เป«ดโอกาสใหBผูBเรียนไดBลงมือปฏิบัติซึ่งสอดคลBองกับแนวคิด social
constructivism สHงเสริมการเรียนรูBอยHางมีความหมาย ผHานการแลกเปลี่ยนเรียนรูB นำความรูBไปประยุกต7ใชBในสังคม
การแกBปœญหา และสรBางแรงจูงใจในการเรียนของผูBเรียน ดังนั้นในงานวิจัยนี้ผูBวิจัยไดBพัฒนาแบบวัดทัศนคติของ
ผูBเรียนในระดับมัธยมศึกษาตอนปลายเกี่ยวกับการรับรูBในการนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มา
ใชBในการเรียนรายวิชาชีววิทยา โดยเก็บขBอมูลจากผูBเรียนจำนวน 151 คน โดยแบHงเปPนเปPน 4 องค7ประกอบ ไดBแกH
(1) บริบทของประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 เชHน ประเด็นที่นำมาใชBในการเรียนมีความเกี่ยวขBอง
กับชีวิตประจำวันของผูBเรียน เปPนตBน (2) ความเกี่ยวขBองของผูBเรียนในการทำกิจกรรม เชHน การอภิปรายแลกเปลี่ยน
ความคิดเห็นในชั้นเรียน การแสดงความคิดของตนเองระหวHางทำกิจกรรม (3) ทัศนคติที่มีตHอการนำประเด็นทาง
สังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBในการเรียนรูB เชHน ผูBเรียนชอบฟœงความคิดเห็นของผูBอื่นที่มีความแตกตHาง
จากความคิดของตนเอง และ (4) วัตถุประสงค7ของการนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBใน
การเรียนรูB เชHน ผูBเรียนสามารถเรียรูBวิธีการที่ดีในการตัดสินใจ หรือผูBเรียนมีการประยุกต7ความรูBทางชีววิทยาในการ
ตอบสนองตHอความคิดเห็นของผูBอื่น เปPนตBน
Sen Akbulut and Hill (2020) ไดBพัฒนาการเรียนการสอนโดยการนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับ
วิทยาศาสตร7มาใชBในการเรียนแบบกรณีศึกษา (Case-based pedagogy) สำหรับครูผูBสอนในรายวิชาวิทยาศาสตร7
ซึ่งเปPนการสอนที่เนBนการอภิปรายแลกเปลี่ยนความคิดเห็นทั้งแบบออนไลน7และในชั้นเรียนรวมถึงการเขียนสะทBอน
คิด เพื่อสHงเสริมใหBผูBเรียนประยุกต7ใชBความรูBจากหลายสาขาวิชา พัฒนาผูBเรียนใหBมีทักษะการคิดขั้นสูงรวมถึง
สHงเสริมการเรียนรูBในสถานการณ7จริงของผูBเรียน ซึ่งจากการศึกษางานวิจัยของผูBวิจัยพบวHาประเด็นทางสังคมที่
82
เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มีความคลBายกับการสอนโดยใชBกรณีศึกษาเปPนฐานในบริบทของการนำความรูBและ
เนื้อหาทางวิทยาศาสตร7มาใชBในสถานการณ7จริงตามแนวคิดการเรียนรูBแบบคอนสตรัคติวิสต7 ซึ่งผูBวิจัยไดBออกแบบ
การเรียนการสอนโดยใชBกฎในการออกแบบดังนี้ (1) การพัฒนาการเรียนรูBโดยเนBนบริบทที่เกี่ยวขBองกับเหตุการณ7
ในชีวิตประจำวันของผูBเรียน (2) การออกแบบการเรียนรูBที่สHงเสริมใหBผูBเรียนไดBรับประสบการณ7ทางสังคม (3) การ
ออกแบบการเรียนรูBที่เนBนใหBผูBเรียนแสดงความคิดและมีมุมมองที่หลากหลาย (4) สรBางโอกาสใหBผูBเรียนไดBสะทBอน
ความคิด และ (5) สนับสนุนใหBผูBเรียนคิดในประเด็นที่มีความขัดแยBง จากนั้นพัฒนาขั้นตอนการเรียนรูBออกเปPน 4
ขั้นตอน ดังนี้ (1) การสืบสอบ (Inquiry Focus) เนBนการเรียนรูBในสถานการณ7จริงและมีความเกี่ยวขBองกับผูBเรียน
(2) พิจารณาในดBานพื้นที่และเวลา (Space and Time for Consideration) การวบรวมความคิดในมุมมองที่
หลากหลายผHานการอภิปรายแลกเปลี่ยนความคิดเห็นรHวมกันแบบออนไลน7ของผูBเรียน เพื่อหาแนวทางในการ
แกB ปœ ญหา (3) การออกแบบแนวทางในการแกB ปœ ญหา (Active participation in learning) ผH านการอภิ ปราย
รHวมกันในชั้นเรียนและการทำงานรHวมกันของผูBเรียน และ (4) การสังเคราะห7ความคิดและการปฏิบัติ โดยการ
สะทBอนคิดเพื่อหาแนวทางในการแกBปœญหาที่ดีที่สุดของผูBเรียน ซึ่งผลการศึกษาพบวHาการสอนโดยการนำประเด็น
ทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBสามารถชHวยใหBผูBเรียนเขBาใจเนื้อหาและมีแรงจูงในการเรียนมากขึ้นจาก
การเรียนรูBในสถานการณ7จริงและการอภิปรายรHวมกันของผูBเรียน
Lee and Yang (2019) ไดBศึกษาการออกแบบกิจกรรมโดยการใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับ
วิทยาศาสตร7ในการสอนวิทยาศาสตร7ของครูผูBสอนผHานการใชBวิจัยในชั้นเรียนแบบรHวมมือ ซึ่งครูผูBสอนที่รHวม
โครงการยังไมHมีประสบการณ7ในการนำรูปแบบการสอนนี้มาใชBในชั้นเรียน จำนวน 2 คน ผูBวิจัยมีการใหBคำปรึกษา
ปละคำแนะนำจากการเก็บขBอมูลจากการประชุมรHวมกับครูผูBสอน เพื่อใหBครูผูBสอนมีการพัฒนาแผนการจัดการ
เรียนรูBและการสะทBอนคิดจากการนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBในการสอน และเก็บขBอมูล
จากการอัดวิดีทัศน7การสอนในชั้นเรียน เพื่อดูการทำกิจกรรมและการอภิปรายรHวมกันในชั้นเรียนของผูBเรียนและ
แบบฝ®กหัดของผูBเรียน โดยหัวขBอที่ครูผูBสอนเลือกไดBแกH การพัฒนาพื้นที่วHาง (ในประเทศเกาหลีใตB) การปลูกถHาย
อวัยวะ และภาวะโลกรBอน ซึ่งสอดคลBองกับมาตรฐานการเรียนรูBวิทยาศาสตร7ของประเทศเกาหลีใตB และในการทำ
วิจัยในชั้นเรียนแบบรHวมมือ มีขั้นตอนดังนี้ (1) การออกแบบแผนการจัดเรียนรูBที่มีการนำประเด็นทางสังคมที่
เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชB ครั้งที่ 1 (2) การนำแผนการจัดการเรียนรูBไปใชB (3) สะทBอนผลการนำไปใชBและ
พัฒนาปรับปรุง (4) นำไปใชBใหมH (5) ออกแบบแผนการจัดการเรียนรูB ครั้งที่ 2 (6) การนำแผนการจัดการเรียนรูBไป
83
ใชB (7) สะทBอนผลการนำไปใชBและพัฒนาปรับปรุง (8) นำไปใชBใหมH (9) ออกแบบแผนการจัดการเรียนรูB ครั้งที่ 3

(10) นำแผนการจัดการเรียนรูBไปใชB (11) สะทBอนผลการนำไปใชBและพัฒนาปรับปรุง และ (12) นำไปใชBใหมH
ผลการศึ ก ษาพบวH า ในการออกแบบการสอนมี ส ิ ่ ง ที ่ ต B อ งพิ จ ารณา 4 ประเด็ น ดั ง นี ้ (1) Classroom
dynamics and culture ผู B ส อนควรมี ก ารปรั บ เปลี ่ ย นรู ป แบบการสอนในหB อ งเรี ย นจากเดิ ม เนB น การสรB า ง
บรรยากาศการเรียนรูBที่ใหBผูBเรียนสรBางความรูBและประสบการณ7ในการเรียนรูBดBวยตนเอง โดยผูBสอนใหBคำแนะนำใน
การเรียนเชื่อมโยงความรูBกับชีวอตประจำวันมากกวHาเนBนการใหBความรูBในบทเรียนเพียงอยHางเดียว (2) ใหBคำแนะนำ
ในการเรียนและสรBางความยึดมั่นผูกพันในการเรียนของผูBเรียน เชHน การใหBผูBเรียนมีการอภิปราย โตBแยBงในประเด็น
ที่เปPนปœญหา หรือการนำแอพลิเคชันหรือแพล็ตฟอร7มตHาง ๆ ในการใหBผูBเรียนทำกิจกรรม (3) การจัดการทางดBาน
คุณคHา เนื่องจากประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มีความเกี่ยวขBองกับมิติทั้งทางดBานสังคม วัฒนธรรม
จริยธรรม ดังนั้นในการทำกิจกรรมควรสHงเสริมใหBผูBเรียนคำนึงถึงผูBที่มีสHวนเกี่ยวขBองหรือผูBที่มีสHวนไดBสHวนเสียที่
หลากหลาย สHงเสริมใหBผูBเรียนสะทBอนความคิดในหลากหลายมุมมองตามความเชื่อและบริบททางสังคมของผูBเรียน
และ (4) การคBนหาความตBองการของโรงเรียน โดยในการออกแบบกิจกรรมควรสอดคลBองกับหลักสูตรของโรงเรียน
การพัฒนาทักษะที่เกี่ยวขBอง เชHน การตัดสินใจ การเขBาใจธรรมชาติของวิทยาศาสตร7 การรูBวิทยาศาสตร7 รวมถึงการ
เพิ่มปฏิสัมพันธ7ระหวHางผูBเรียนในการทำกิจกรรม
Susilawati et al. (2021) ไดBนำการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBในการ
พัฒนาทักษะพื้นฐาน (soft skills) และการตระหนักดBานสิ่งแวดลBอม (Environmental awareness) เนื่องจากการ
นำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBเปPนการนำประเด็นทางวิทยาศาสตร7ที่มีความขัดแยBง
ทางดBานวัฒนธรรม จริยธรรมในสังคม ซึ่งมีอิทธิพลตHอสังคมโลกทั้งในระดับบุคคล ชุมชน ภูมิภาค และระดับโลก
เชHน ประเด็นในดBานภาวะโลกรBอน มลภาวะ การอนุรักษ7พลังงานและสิ่งแวดลBอม ทรัพยากรธรรมชาติ เปPนตBน ซึ่ง
การนำการสอนในรูปแบบนี้มาใชBในบริบทของการพัฒนาทักษะพื้นฐานของผูBเรียนยังนBอย และจากผลศึกษา
งานวิจัยที่เกี่ยวขBองของผูBวิจัยพบวHา การสอนรูปแบบนี้สามารถพัฒนาความเขBาใจมโนทัศน7 การรูBวิทยาศาสตร7 การ
ตระหนักทางดBานสังคมจากการนำความรูBทางดBานวิทยาศาสตร7ไปใชBในการแกBไขปœญหาในสถานการณ7จริงของ
ผูBเรียน ดังนั้นในงานวิจัยนี้ผูBวิจัยไดBนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBพัฒนาทักษะพื้นฐานและ
การตระหนักในดBานสิ่งแวดลBอม ทำการศึกษากับนักศึกษาคณะครุศาสตร7ในระดับปริญญาตรี โดยแบHงผูBเรียน
ออกเปPน 2 กลุHม ไดBแกHกลุHมทดลองที่เรียนดBวยการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 และ
กลุHมควบคุมที่เรียนในรูปแบบปกติ ผูBวิจัยวัดทักษะและการตระหนักรูBดBวยแบบสอบถาม โดยทักษะพื้นฐาน
84
ประกอบดBวย 6 ทักษะยHอย ไดBแกH การสื่อสาร การทำงานรHวมกัน การแกBปœญหา การสรBางสรรค7 การทำงานเปPนทีม

และปฏิสัมพันธ7ในสังคม และการตระหนักรูBสิ่งแวดลBอม ประกอบดBวย 3 ทักษะยHอย ไดBแกH ทัศนคติ พฤติกรรม และ
ความตั้งใจในการปฏิบัติทางดBานสิ่งแวดลBอม ผลการศึกษาจากการเปรียบเทียบคะแนนกHอนเรียนและหลังเรียน
พบวHาผูBเรียนมีทักษะพื้นฐานทั้ง 6 ทักษะและการตระหนักรูBสิ่งแวดลBอมที่สูงขึ้นอยHางมีนัยสำคัญ จากการที่ผูBเรียนมี
สHวนรHวมในการวิเคราะห7ปœญหาและหาแนวทางในการแกBไขปœญหา
Davut Gul and Akcay (2021) ไดBนำการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชB
ในการพัฒนาการคิดอยHางมีวิจารณญาณของนักศึกษาวิชาชีพครูในระดับอุดมศึกษาในประเด็นเกี่ยวกับภาวะโลก
รBอน เนื่องจากประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7อยูHในรูปแบบของปœญหาปลายเป«ดที่ผูBเรียนสามารถใชB
แนวทางในการแกBไขปœญหาไดBหลากหลายขึ้นกับแตHละบุคคลโดยพิจารณาความขัดแยBงทางดBานสังคมและความ
สนใจของผูBเรียนแตHละคน อยHางไรก็ตามการนำเสนอขBอมูลเกี่ยวกับประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7
ในปœจจุบันผHานสื่อมีจำนวนมากและมีความหลากหลาย ดังนั้นผูBเรียนจำเปPนตBองมีความคิดอยHางมีวิจารณญาณใน
การพิจารณาตรวจสอบความนHาเชื่อถือของขBอมูลนำไปสูHการตัดสินใจในฐานะพลเมืองของโลก ซึ่งการสอนใน
รูปแบบนี้สามารถสHงเสริมความคิดวิเคราะห7 ประเมินขBอมูลตHาง ๆ ของผูBเรียนไดB รวมถึงสามารถพัฒนาทักษะการ
สื่อสาร ความรูBทางวิทยาศาสตร7 การเรียนวิทยาศาสตร7 การใหBเหตุผล การโตBแยBง การรูBวิทยาศาสตร7 และการ
ตัดสินใจ โดยผูBวิจัยไดBพัฒนาขั้นตอนในการเรียนรูBโดยยึดตาม 5E มาพัฒนาในบริบทของการสอนโดยใชBประเด็น
ทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 ประกอบดBวย 5 ขั้นตอน ดังนี้ (1) Engagement เปPนขั้นของการนำเสนอ
ประเด็นที่เกี่ยวขBองกับสถานการณ7จริงหรือชีวิตประจำวันของผูBเรียน ผHานการใชBเทคโนโลยีในการสืบคBนขBอมูล (2)
Exploration การใหBผูBเรียนไดBรHวมอภิปราย มีปฏิสัมพันธ7กับผูBเรียน หรือบทบาทสมมติเพื่อแลกเปลี่ยนความคิดเห็น
รวมถึงการรวบรวมและวิเคราะห7ขBอมูลในประเด็นที่เกี่ยวขBอง การหาสาเหตุ ผลกระทบ หลักฐาน วิธีการแกBไข (3)
Explanation การใหBผูBเรียนประยุกต7ใชBความรูBทางวิทยาศาสตร7และนำเสนอความคิดทางวิทยาศาสตร7เพื่อนำไปใชB
ในการแกBปœญหาประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 (4) Elaboration การใหBผูBเรียนไดBลงมือปฏิบัติ
อภิปรายแลกเปลี่ยนความคิดเห็นรHวมกัน และ (5) Evaluation การประเมินผล ซึ่งอาจอยูHในรูปแบบของการเขียน
รายงาน การสะทBอนคิด การโตBแยBง การนำเสนอผลงาน เปPนตBน ผูBวิจัยดำเนินการทดลองโดยแบHงผูBเรียนออกเปPน 2
กลุHม คือกลุHมทดลองและกลุHมควบคุม ผลการศึกษาพบวHา ไมHมีความแตกตHางกันในดBานการคิดอยHางมีวิจารณญาณ
ของทั้งสองกลุHม แตHเมื่อพิจารณาถึงคะแนนหลังเรียนของทั้งสองกลุHมพบวHา ผูBเรียนที่เรียนดBวยการสอนโดยใชB
ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มีความคิดอยHางมีวิจารณญาณสูงกวHากลุHมควบคุม
85
Zamakhsyari and Rahayu (2020) ไดBทบทวนวรรณกรรมเกี่ยวกับการนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่อง

กับวิทยาศาสตร7มาใชBเปPนบริบทในการเรียนรูBเพื่อสHงเสริมทักษะการแกBปœญหา (Ill-structured problem solving
skills) ในการเรียนรายวิชาเคมี เนื่องจากทักษะการแกBปœญหาถือเปPนทักษะที่ตBองมีการบูรณาการทั้งความคิดขั้นสูง
และทักษะการเรียนรูBมาใชBในการแกBปœญหา เชHน การโตBแยBง ความคิดสรBางสรรค7 และการคิดอยHางมีวิจารณญาณ
เพื่อหาวิธีการที่ดีที่สุดในการแกBปœญหา อยHางไรก็ตามจากการศึกษางานวิจัยของผูBวิจัยพบวHาการพัฒนาการ
แกBปœญหาของผูBเรียนโดยทั่วไปมักนำปœญหาที่ไมHเกี่ยวกับขBองกับผูBเรียนในชีวิตประจำวัน ทำใหBผูBเรียนขาดแรงจูงใจ
ในการเรียน หรือไมHไดBใชBความคิดขั้นสูงในการแกBปœญหา ดังนั้นในงานวิจัยนี้ผูBวิจัยจึงนำประเด็นทางสังคมที่
เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBเปPนบริบทในการเรียน โดยการกำหนดปœญหาที่เกี่ยวขBองกับผูBเรียนในชีวิตประจำวัน
เปPนประเด็นที่มีความซับซBอนและขัดแยBงซึ่งจะชHวยใหBผูBเรียนมีแรงจูงใจในการเรียนและมีทัศนคติที่ดีกับการเรียน
วิทยาศาสตร7มากขึ้น และพัฒนากระบวนการคิดของผูBเรียนไดB เนื่องจากในการแกBปœญหาผูBเรียนจำเปPนตBองมีความ
เขBาใจในเนื้อหาหรือมโนทัศน7ในดBานนั้น และสามารถที่จะนำความรูBนั้นไปประยุกต7ใชBในชีวิตประจำวัน ซึ่งตัวอยHาง
ของรายวิชาเคมี ที่มีการนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชB เชHน ประเด็นในเรื่องโลหะหนักกับ
ผลกระทบดBานสิ่งแวดลBอม เปPนตBน สิ่งเหลHานี้สHงผลตHอความเชื่อของผูBเรียนในการจัดการกับปœญหา การตัดสินใจ
และหาวิธีการในการแกBไขของตนเองโดยพิจารณาบริบทททางดBานสังคม จริยธรรม วิยาศาสตร7และเทคโนโลยี
ดังนั้นในการจัดการเรียนการสอนที่นำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 ผูBวิจัยใหBคำแนะนำดังนี้ (1)
การนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBเพื่อใหBผูBเรียนไดBสืบคBนและกำหนดปœญหา (2) เนBนใหB
ผูBเรียนนำประเด็นดังกลHาวมาใชBในกระบวนการแกBปœญหา (3) ผูBสอนมีการจัดเตรียมขBอมูล เชHน ความขัดแยBงใน
ประเด็นที่เกี่ยวขBองเพื่อชHวยใหBผูBเรียนเลือกพื้นที่ในการแกBไขรวมถึงขBอจำกัดของปœญหา และ (4) ใหBตัวเลือกแกH
ผูBเรียนในการสรBางมุมมองที่หลากหลายในการแกBปœญหา
Genisa et al. (2021) ไดBศึกษาปœจจัยที่สHงผลตHอลักษณะการตัดสินใจของนักศึกษาวิชาชีพครู วิชาเอก
ชีววิทยาในดBานของการนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 และจากการศึกษาเอกสารและงานวิจัย
ของผูBวิจัยพบวHาการนำการนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBในการเรียนวิทยาศาสตร7สามารถ
พัฒนาการตัดสินใจของผูเB รียนไดB ซึง่ กระบวนการในการตัดสินใจสามารถเกิดขึน้ ไดBในทุกกระบวนการเรียนรูB รวมถึง
ปœจจัยดBานตHาง ๆ ที่เกี่ยวขBองกับชีวิตประจำวันของผูBเรียน เชHน สังคม เศรษฐกิจ ความซับซBอนทางดBานวิทยาศาสตร7
ก็สHงผลตHอการตัดสินใจของผูBเรียน ดังนั้นในงานวิจัยนี้ผูBวิจัยจึงไดBศึกษาการตัดสินใจบนฐานของการสะทBอนคิดดBวย
ตนเองของผูBเรียน ในดBานเพศ อายุ ภูมิหลังของผูBเรียน โดยการเก็บแบบสอบถามออนไลน7ในผูBเรียนจำนวน 514 คน
86
ในประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7และการตัดสินใจ ซึ่งผลการศึกษาพบวHา การตัดสินใจสHงผล

ทางบวกตHอเพศ อายุ ภูมิหลังของผูBเรียน นอกจากนี้การนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7ในการ
เรียนทางวิทยาศาสตร7สHงผลตHอกระบวนการตัดสินใจของผูBเรียน ในการนำความรูBทางวิทยาศาสตร7ไปใชBในบริบท
ทางสังคมและชีวิตประจำวัน ชHวยใหBผูBเรียนเขBาใจธรรมชาติของวิทยาศาสตร7และการเปPนพลเมืองโลก รวมถึงการ
สรBางองค7ความรูBจากการมีปฏิสัมพันธ7กับผูBเรียนที่หลากหลายทั้งดBานภูมิหลังและความรูB
Nida, Pratiwi, and Eilks (2021) ไดBใชBกรณีศึกษาเปPนนิสิตฝ®กประสบการณ7วิชาชีพครูในโรงเรียนระดับ
มัธยมศึกษา วิชาเอกวิทยาศาสตร7เกี่ยวกับการนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBในการจัดการ
เรียนการสอนในชั้นเรียน โดยการใชBแบบสอบถามเกี่ยวกับวิธีการสอนและบริบทที่นิสิตฝ®กสอนนำมาใชBในการทำ
กิจกรรม เนื่องจากในการสอนวิทยาศาสตร7สHวนใหญHไมHคHอยมีการเชื่อมโยงการเรียนวิทยาศาสตร7กับชีวิตประจำวัน
ของผูBเรียน ทำใหBผูBเรียนขาดแรงจูงใจในการเรียน ดังนั้นการนำบริบททางดBานวิทยาศาสตร7 เทคโนโลยี และสังคม
เขBามาใชBสามารถพัฒนาทักษะการคิดอยHางมีวิจารณญาณและความรับผิดชอบตHอสังคมของผูBเรียนไดB และเมื่อ
พิจารณาถึงลักษณะของประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7พบวHามีลักษณะดังนี้ (1) เปPนประเด็นที่มี
ความขัดแยBง (2) เปPนปœญหา (ill-structured problem) ในสังคมที่ไมHเพียงใชBความรูBกระบวนการทางวิทยาศาสตร7
เพียงอยHางเดียว แตHตBองพิจารณาประเด็นทางดBานจริยธรรมดBวย (3) สนับสนุนใหBผูBเรียนมีการอภิปรายแลกเปลี่ยน
ความคิดเห็นรHวมกัน และ (4) เปPนเหตุการณ7ที่เกิดขึ้นในสถานการณ7จริง และเกี่ยวขBองกับวิทยาศาสตร7และ
เทคโนโลยี ผลการศึกษาพบวHา หัวขBอที่นิสิตฝ®กประสบการณ7ใชBในการสอน ไดBแกH มลพิษทางสิ่งแวดลBอม ภาวะโลก
รBอน โครงสรBางโลก หรือพลังงานแสงอาทิตย7 เปPนตBน โดยนิสิตฝ®กประสบการณ7สHวนใหญHนำหัวขBอเหลHานี้มาใชBใน
การเรียนตBนของชั้นเรียน เพื่อสรBางแรงจูงใจในการเรียนของผูBเรียน แตHยังไมHไดBนำผูBเรียนแลกเปลี่ยนความคิดเห็นถึง
ประเด็นที่มีความขัดแยBง ทั้งนี้สHวนหนึ่งเปPนเพราะนิสิตฝ®กประสบการณ7ยังไมHมีความเขBาใจชัดเจนเกี่ยวกับการนำ
ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBการสอน เพียงเปPนการนำประเด็นเหลHานี้มาใชBเปPนบริบท
เบื้องตBน ซึ่งสิ่งเหลHานี้ควรแนะนำแนวทางเพื่อใหBนิสิตฝ®กประสบการณ7สามารถนำไปใชBในการออกแบบการสอนใน
อนาคต
Chen and Xiao (2021) ไดB ท บทวนวรรณกรรมเกี ่ ย วกั บ การนำประเด็ น ทางสั ง คมที ่ เ กี ่ ย วเนื ่ อ งกั บ
วิทยาศาสตร7มาใชBในการสอนรายวิชาวิทยาศาสตร7ของครูผูBสอนในระดับประถมถึงระดับมัธยมศึกษา เนื่องจาก
ธรรมชาติของการสอนวิทยาศาสตร7ในปœจจุบันเนBนการเชื่อมโยงความรูBและองค7ประกอบทางดBานสังคม ซึ่งการนำ
ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBจะตอบโจทย7การสอนวิทยาศาสตร7ไดBเปPนอยHางดี และยัง
87
สามารถพัฒนาการรูBวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนไดB อยHางไรก็ตามการนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7
มาใชBในการสอนในชั้นเรียนอาจมีขBอจำกัดบางสHวน เชHน เวลาไมHเพียงพอในการทำกิจกรรม ขาดความรูBดBานวิธีการ
สอน หรือสื่อการสอนไมHเพียงพอ ทำใหBการสอนในรูปแบบนี้ถือเปPนความทBาทายที่สำคัญของการสอนวิทยาศาสตร7
จากากรทบทวนวรรณกรรมของผูBวิจัยพบวHา ประเด็นที่ถูกนำมาใชBในการทำกิจกรรม ไดBแกH ภาวะโลกรBอน พันธุ
วิศวกรรม การตัดตHอพันธุกรรม การปลูกถHายอวัยวะ เปPนตBน นอกจากนี้งานวิจัยสHวนใหญHใหBความสำคัญกับ
ธรรมชาติของวิทยาศาสตร7 แตHยังขาดการนำการสอนไปใชBในชั้นเรียน ผลการวิเคราะห7ขBอมูลของผูBวิจัยพบวHาการ
นำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชB ประกอบดBวย (1) ดBานการรับรูB เนBนการรับรูBคุณคHา การรูB
วิทยาศาสตร7ของผูBเรียน (2) ความทBาทาย ทั้งในระดับผูBสอน ผูBเรียน โรงเรียน ชุมชนและสังคม เนBนในดBานของ
ความรHวมมือของผูBที่เกี่ยวขBอง ทักษะระดับความเขBาใจของผูBเรียน และ (3) กลยุทธ7ที่ใชB เชHน การนำประเด็นทาง
สังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาเปPนสHวนหนึ่งของมาตรฐานการเรียนรูBในหลักสูตร การออกแบบกิจกรรมการ
เรียนรูB เชHน การอภิปราย การทำงานเปPนกลุHม การแกBปœญหา การโตBแยBง การใชBคำถาม เปPนตBน หรือการพัฒนาสื่อ
การเรียนรูBในการนำเสนอขBอมูล เชHน วารสาร สื่อสังคม บทความ หรือเรื่องราวสHวนบุคคล เปPนตBน
Sadler, Friedrichsen, and Zangori (2019) ไดBนำเสนอกรอบแนวคิดสำหรับการนำประเด็นทางสังคมที่
เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBในการสอนรHวมกับการเรียนโดยใชBแบบจำลองเปPนฐาน (Model based learning)
ซึ่งการนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เปPนวิธีสอนที่เกี่ยวขBองกับการนำประเด็นทางสังคมมาใชB
เปPนบริบทหลักของการจัดกิจกรรม ที่ชHวยใหBผูBเรียนเกิดการเรียนรูBอยHางมีความหมายในการเชื่อมโยงความคิดทาง
วิ ทยาศาสตร7 กั บเงื ่ อนไขทางสั ง คม โดยผู B ว ิ จั ยเสนอขั้ นตอนของการสอนทั ้ ง หมด 3 ระยะ ประกอบดB ว ย (1)
Encounter Focal Issue การใหB ผ ู B เ รี ย นสื บ คB น หรื อ ผู B ส อนกำหนดประเด็ น ที่ ม ี ก ารเชื ่ อ มโยงกั บ แนวคิ ด ทาง
วิทยาศาสตร7และการเชื่อมโยงกับความตระหนักทางสังคม (2) Develop การพัฒนาซึ่งเปPนการนำแนวคิดทาง
วิทยาศาสตร7มาใชBในการปฏิบัติ (Science Practices) รวมกับการใหBเหตุผลทางสังคมและวทยาศาสตร7 (Socio-
scientific reasoning) ในบริบทดBานประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 และ (3) Synthesize การ
สังเคราะห7ความคิด การปฏิบัติ หรือการใหBเหตุผลในการแกBปœญหาผHานการทำกิจกรรม ซึ่งกระบวนการทั้ง 3 ระยะ
นี้มีความสอดคลBองกับการปฏิบัติในทางวิศวกรรมในการสืบคBน ทดลองเพื่อใชBในการแกBปœญหาซึ่งตBองบูรณาการทั้ง
ความรูBและทักษะของผูBเรียน สำหรับการนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7มาใชBรHวมกับการสอน
โดยใชBแบบจำลองเปPนฐาน ผูBวิจัยนำเสนอองค7ประกอบที่สำคัญสำหรับใชBเปPนแนวทางในการเรียนการสอน
ประกอบดBวย (1) การสำรวจปรากฏการณ7ทางวิทยาศาสตร7 (Explore Underlying Scientific Phenomena) โดย
88
การใหBโอกาสผูBเรียนในการสำรวจปรากฏการณ7ทางวิทยาศาสตร7ที่เกี่ยวขBองกับประเด็นทางสังคมที่เผชิญอยูHใน
ปœจจุบัน เกี่ยวขBองกับประสบการณ7ในชีวิตประจำวัน การสังเกต และประเด็นที่มีความซับซBอนเกี่ยวขBองกับขBอมูล
ภาพ หรือผูBที่มีสHวนไดBสHวนเสียอื่น ๆ หรือความสนใจของผูBเรียน (2) Engage in Scientific Modeling การใหB
ผูBเรียนใชBแบบจำลองและความรูBทางวิทยาศาสตร7สูHการปฏิบัติ ผHานการพัฒนา ใชB ประเมินผลและปรับปรุงโมเดล
ของตนเอง ซึ่งจะสะทBอนใหBเห็นถึงแนวคิดของผูBเรียนที่สามารถปรับเปลี่ยนไดBระหวHางการทำกิจกรรม (3)
Consider Issue System Dynamics การใหBผูBเรียนพิจารณามิติทางดBานวิทยาศาสตร7และองค7ประกอบทางดBาน
สังคม เชHน การเมือง เศรษฐกิจ จริยธรรม เปPนตBน โดยพิจารณาถึงผลกระทบ การมีปฏิสัมพันธ7ของระบบ (4)
Employ Information and Media Literacy Strategies เนื่องจากในการสืบคBนขBอมูลเกี่ยวกับประเด็นทางสังคม
ที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7ในปœจจุบันมีการนำเสนอขBอมูลผHานสื่อเปPนจำนวนมาก รวมถึงการสืบเสาะหาความคิด
ใหมH ๆ ดังนั้นควรพัฒนาการรูBสื่อและสารสนเทศแกHผูBเรียนในการประเมินความนHาเชื่อถือขBอมูล (5) Compare and
Contrast Multiple Perspectives การใหBผูBเรียนมองใหBหลากหลายมุมถึงประเด็นขBอขัดแยBงตHาง ๆ ของผูBที่มีสHวน
เกี่ยวขBอง เพื่อใหBผูBเรียนไดBฝ®กการคิดที่หลากหลาย และ (6) Elucidate own Position/Solution ในการนำเสนอ
ความคิด แนวทางในการแกBปœญหาของผูBเรียน ซึ่งทั้ง 6 องค7ประกอบนี้ผูBสอนสามารถนำไปใชBในการออกแบบโดยไทH
จำเปPนตBองเรียงตามลำดับ มีความเปPนพลวัตในการนำไปใชB
Ke et al. (2021) ไดBนำโมเดลหลากหลายรูปแบบมาใชBในการพัฒนาการรูBวิทยาศาสตร7ในบริบทของ
ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 เนื่องจากการรูBวิทยาศาสตร7มีความสัมพันธ7กับชีวิตประจำวันและ
สังคม การนำโมเดลหลากหลายรูปแบบมาใชBจะชHวยใหBผูBเรียนไดBใชBความรูBและทักษะที่เหมาะสมกับการจัดการ
ปœญหาที่มีความซับซBอน ซึ่งงานวิจัยนี้ผูBวิจัยเลือกใชBโมเดลทั้งหมด 4 โมเดล และนำการสอนประเด็นทางสังคมที่
เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 ในเรื่องของ COVID-19 มาใชBเปPนบริบทของการเรียนรูB และจากการศึกษางานวิจัยกHอน
หนBาพบวHาการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 ผูBเรียนไมHเพียงพิจารณาในมิติทางดBาน
วิทยาศาสตร7เพียงเทHานั้น แตHตBองพิจารณาในมิติทางสังคมเพื่อหาแนวทางในการแกBไขปœญหาตHาง ๆ ชHวยใหBผูBเรียน
ไดBบูรณาการความรูB การปฏิบัติ ทักษะการใหBเหตุผล และความคิดเกี่ยวกับธรรมชาติทางวิทยาศาสตร7 และเมื่อ
พิจารณาถึงโมเดลที่นำมาใชBในการสอน ผูBวิจัยไดBนำโมเดลทางวิทยาศาสตร7 สำหรับใชBในการอธิบายหรือคาดคะเน
ระบบหรือปรากฏการณ7ตHาง ๆ ทางวิทยาศาสตร7 ซึ่งประกอบดBวย (1) Mechanistic models เปPนโมเดลที่ใชBใน
การอธิบายถึงปรากฏการณ7ที่เกิดขึ้นวHาเกิดขึ้นเพราะเหตุใดและเกิดขึ้นไดBอยHางไร โดยตัวอยHางของการนำโมเดลนี้
มาใชBในชั้นเรียนวิทยาศาสตร7 เชHน การใชBโปรแกรม Scratch บนพื้นฐานของความรูBและประสบการณ7สHวนบุคคล
89
ชHวยใหBผูBเรียนสรBางผลงานทางความรูBของตนเอง (2) system models เปPนโมเดลที่ใชBในการอธิบายหรือบรรยาย

เกี่ยวกับองค7ประกอบและปฏิสัมพันธ7ที่เกิดขึ้น ตัวอยHางเชHน การเขียนสายใยอาหารและหHวงโซHอาหารของสิ่งมีชีวิต
และ (3) mathematic/data models การนำขBอมูลที่ไดBมาจากการทดลองหรือสืบคBนทางวิทยาศาสตร7มาใชBใน
การอธิบาย ทำคายปรากฏการณ7 เชHน กราฟ การเขียนไดอะแกรม สมการทางคณิตศาสตร7 และโมเดลวิทยาศาสตร7
และสังคม (Socio-Scientific model) แสดงใหBเห็นถึงปœจจัยทางสังคมที่นำมาใชBในการพิจารณาเพื่ออธิบาย
ทำนายประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7ที่มีความซับซBอน โดยงานวิจัยกHอนหนBาของผูBวิจัยพบวHา
ผูBเรียนสามารถคิดเปPนระบบมากขึ้นในการนำประเด็นทางสังคมเกี่ยวกับการสูบบุหรี่มาใชBในการเรียนการสอน
สำหรับงานวิจัยนี้ การนำ Mechanistic models มาใชBเพื่ออธิบายถึงวิธีการที่ไวรัสเขBาสูHรHางกายของมนุษย7 และ
การใหBขBอมูลเกี่ยวกับอัตราการเจริญเติมโตของไวรัส COVID-19 ผHานการใชB computer-based system model
เพื่อเปPนขBอมูลสำหรับใหBผูBเรียนเรียนรูBในการทำกิจกรรม และการใหBผูBเรีนพิจารณาถึงปœจจัยทางวิทยาศาสตร7 และ
สังคม (Socio-Scientific model) ในการอธิบายเกี่ยวกับ COVID-19 ซึ่งจะชHวยใหBผูBเรียนเขBาใจวHา COVID-19
สHงผลตHอสังคมอยHางไร ทั้งในดBานเศรษฐกิจ การเมือง และสุขภาพในสังคม เปPนตBน ซึ่งผลการศึกษาพบวHาการนำ
โมเดลหลากหลายรูปแบบมาใชBสามารถพัฒนาการรูBวิทยาศาสตร7ผHานการใชBประเด็นที่มีความซับซBอน
จากการศึ ก ษาเอกสารและงานวิ จ ั ย ที ่ เ กี ่ ย วข6 อ งในการนำประเด็ น ทางสั ง คมที ่ เ กี ่ ย วข6 อ งกั บ ทาง
วิทยาศาสตร)มาใช6ในการสอนพบวAาสามารถนำมาใช6รAวมกับวิธีการสอนได6หลากหลาย เชAน การสอนสเต็ม การ
สอนโดยใช6โมเดลเปxนฐาน การสอนแบบ 5E เปxนต6น ซึ่งสามารถพัฒนาทั้งทักษะการแก6ป‰ญหา การคิดอยAางมี
วิจารณญาณ การสร6างสรรค) การพัฒนานวัตกรรม การรู6วิทยาศาสตร)รวมถึงการรู6สื่อและสารสนเทศของ
ผู6เรียน โดยการแลกเปลี่ยนความรู6 พัฒนาการคิดจากมุมมองที่หลากหลาย ซึ่งการนำประเด็นทางสังคมที่
เกี่ยวข6องกับทางวิทยาศาสตร)สามารถนำมาใช6เปxนบริบทของการเรียนรู6 ชAวยเพิ่มแรงจูงใจในการเรียนและ
เชื่อมโยงความรู6กับชีวิตประจำวันของผู6เรียน เพื่อให6ผู6เรียนถAายโอนความรู6ไปสูAการปฏิบัติ และเมื่อพิจารณา
รAวมกับการสอนสตีมที่ที่เน6นเชื่อมโยงเข6ากับสถานการณ)ในชีวิตประจำวันของผู6เรียน ผAานการนำศิลปะเข6ามา
ใช6ในกระบวนการเรียนรู6 เป ดโอกาสให6ผู6เรียนได6ออกแบบการเรียนรู6ด6วยตนเอง ให6ความสำคัญกับบริบท
ทางด6านสังคมจะเห็นวAาสามารถพัฒนาความคิดสร6างสรรค)ของผู6เรียนได6
90
4. ความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
4.1 แนวคิดของการคิดสร6างสรรค)
ทักษะการคิดสรBางสรรค7เปPนความสามารถของบุคคลในการสรBางความคิดใหมH ความเปPนไปไดBใหมH ๆ
รวมถึ ง สิ ่ ง ประดิ ษ ฐ7 ใ หมH ๆ ซึ ่ ง เปP น สิ ่ ง ที่ ช ิ ้ น งาน ความคิ ด หรื อ เปP น ความคิ ด เชิ ง นามธรรมก็ ไ ดB ประกอบดB ว ย
2 องค7 ประกอบหลั ก คื อ เปP นสิ ่ ง ใหมH (novelty) มี ประโยชน7 และมี ความเหมาะสม (appropriateness) (Gu,
Dijksterhuis, and Ritter, 2019; Sun, Wang, and Wegerif, 2020; Ozkan and Umdu Topsakal, 2021; Koc
and Buyuk, 2021) นำไปสูHการสรBางนวัตกรรมเพื่อพัฒนาเศรษฐกิจ (Yang et al., 2019) รวมถึงเปPนสิ่งที่มีคุณคHา
ตHอโลกและมีวิธีการที่เฉพาะหรือเปPนเอกลักษณ7ในการแกBปœญหา โดยความคิดสรBางสรรค7แบHงออกเปPน 4 ดBาน ไดBแกH
(1) การคิดคลHอง (Fluency) เปPนความสามารถในการสรBางความคิดหรือแนวทางในการแกBปœญหาในไดBจำนวนมาก
(2) คิดยืดหยุHน (Flexibility) การคิดที่สามารถจำแนกประเภทหรือเกณฑ7ที่หลายหลาย การจัดกลุHมของคำตอบที่
หลากหลาย (3) ความแปลกใหมHหรือความคิดริเริ่ม (Originality) ความสามารถในการสรBางความคิดที่แปลกใหมH
และ (4) การคิดละเอียดลออ (Elaboration) เปPนการคิดที่มีการใหBรายละเอียดเปPนขั้นตอน (Dwikoranto et al.,
2020)
ความสัมพันธ)ระหวAางการคิดสร6างสรรค)และการคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
Oh (2021) กลHาววHาในการเรียนทฤษฎีทางวิทยาศาสตร7 ผูBเรียนมีความจำเปPนตBองมีความคิดสรBางสรรค7ใน
การตรวจสอบความหมายที่ซHอนอยูHในขBอมูลผHานการทำกิจกรรมที่สรBางสรรค7มากกวHาการสรBางทฤษฎีที่บุคคลนำ
ขBอมูลนำไปใชBในการทำนายปรากฏการณ7ซึ่งเปPนลักษณะทั่วไปของวิทยาศาสตร7 นอกจากนี้ผูBเรียนเกิดความยากใน
การเรียนเกี่ยวกับทฤษฎีทางวิทยาศาสตร7 เนื่องจากขBอมูลหรือทฤษฎีคHอนขBางไปในทางอุดมคติตHางจากโลกแหHง
ความเปPนจริง จึงควรมีการเชื่อมโยงสองสHวนนี้เขBาดBวยกันเพื่อใหBผูBเรียนเขBาใจมากยิ่งขึ้นโดยการพัฒนาการคิดทั้ง
แบบ เอกนัย และ อเนกนัย เนื่องจากการศึกษาวิทยาศาสตร7ในรูปแบบเดิมเนBนการคิดแบบ เอกนัย โดยการนำ
ความรูBมาใชBเพื่อหาแนวทางในการแกBปœญหาและพัฒนาทักษะการแกBปœญหาอยHางสรBางสรรค7เพียงอยHางเดียว แตHใน
ยุคของการปฏิวัติการศึกษาทางวิทยาศาสตร7 (Revolutionary science period) ที่ใหBความสำคัญกับความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ทำใหBการคิดแบบ อเนกนัย ที่เนBนอิสระทางความคิด การมีความคิดที่หลากหลายใน
การคBนหาทางเลือกตHาง ๆ ซึ่งจะชHวยใหBนักวิทยาศาสตร7มีความคิดที่แปลกใหมHและมีประโยชน7มากขึ้น กลายมามี
บทบาทสำคัญเทียบเทHากับการคิดแบบ เอกนัย โดยการคิดแบบ เอกนัย จะชHวยใหBนักวิทยาศาสตร7สรุปปœญหาและ
เลือกวิธีการแกBไข ดังนั้นกระบวนการในการเขBาใจและประยุกต7ใชBความรูBทางวิทยาศาสตร7ผHานการเรียนรูBและการ
91
แกBไขปœญหาจึงจำเปPนตBองใชBการคิดแบบ เอกนัย ในขณะที่การคิดแบบ อเนกนัย จะชHวยใหBสามารถหาแนวทางใน

การแกBปœญหาที่หลากหลาย ทั้งการคิดคลHอง (Fluency) ในการสรBางความคิดจำนวนมาก คิดแปลกใหมHหรือคิด
ริเริ่ม (Originality) และความคิดยืดหยุHน (Flexibility) ซึ่งการคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7นี่จะชHวยใหBสามารถ
คิดแกBปœญหาในรูปแบบใหมHและแตกตHางจากเดิม เหมาะสมและมีคุณคHาทางสังคม นอกจากนี้การสรBางสรรค7
(Creativity) ถือวHามีบทบาทสำคัญตHอกระบวนการทางวิทยาศาสตร7 (Scientific process) (Ozkan and Umdu
Topsakal, 2021) โดยความคิ ดสรB างสรรค7 สามารถมองไดB ในหลายมิ ติ ทั ้ งในดB านกระบวนการคิ ดสรB างสรรค7
(Creative process) บุคคลที่มีความสรBางสรรค7 (Creative person) ผลงานหรือผลิตภัณฑ7ที่สรBางสรรค7 (Creative
product) และสภาพแวดลBอมที่สรBางสรรค7 (Creative environment) จะเห็นไดBวHาเมื่อเชื่อมโยงกับความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 จะเปPนการสรBางความคิดหรือผลิตภัณฑ7ใหมH ๆ ในบริบทและใชBกระบวนการทาง
วิทยาศาสตร7 (Dwikoranto et al., 2020) ความคิดสรBางสรรค7มีความสำคัญในมิติที่หลากหลาย ทั้งในระดับสังคม
ที่ความคิดสรBางสรรค7จะเขBามาเปPนแรงขับเคลื่อนในการพัฒนานวัตกรรมรวมถึงการคBนพบทางวิทยาศาสตร7
(Scientific discovery) ในระดับบุคคลจะเกี่ยวขBองกับกิจกรรมในชีวิตประจำวันที่ตBองจัดการกับปœญหาและความ
ทBาทายตHาง ๆ และในระดับองค7กรที่ตBองใชBความคิดสรBางสรรค7ในการแขHงขันในตลาดโลก (Gu, Dijksterhuis, and
Ritter, 2019) Yildiz and Guler Yildiz (2021) กลH า วถึ ง ความสั ม พั น ธ7 ร ะหวH า งความคิ ด สรB า งสรรค7 แ ละ
กระบวนการทางวิทยาศาสตร7วHา การคิดสรBางสรรค7เกี่ยวขBองกับการคิดเชิงวิทยาศาสตร7 การแกBปœญหา และ
กระบวนการในการสำรวจหรือการคBนพบ โดยการคิดสรBางวรรค7ถือเปPนสHวนหนึ่งของกระบวนการทางวิทยาศาสตร7
เนื่องจากการคิดสรBางสรรค7ประกอบดBวยทักษะการคิดขั้นสูงที่หลากหลาย เชHน การสังเกต การคBนพบ การวิเคราะห7
การกำหนดสมมติฐาน การทดสอบ การแกBปœญหา และการสื่อสาร ซึ่งทักษะดังกลHาวจัดเปPนทักษะที่มีอยูHใน
กระบวนการทางวิทยาศาสตร7และมีบทบาทสำคัญในกระบวนการสรBางความรูBทางวิทยาศาสตร7 นอกจากนี้ Cook
(2020) ไดBกลHาวถึงความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ผHานมุมมองทางศิลปะวHา กระบวนการทางการสรBางสรรค7
(Creative process) เกี่ยวขBองกับการคBนพบความคิดหรือมโนทัศน7ใหมH ๆ ซึ่งประกอบดBวย 4 ขั้นตอน ไดBแกH
Preparation incubation illumination และ verification สามารถนำมาใชB ร H ว มกั บ วิ ธ ี ก ารทางวิ ท ยาศาสตร7
(Scientific method) ไดBทุกขั้นตอน โดยวิธีการทางวิทยาศาสตร7ประกอบดBวย การสำรวจ การตั้งคำถาม การ
กำหนดสมมติฐาน การทดสอบสมมติฐาน การวิเคราะห7 และการสื่อสาร ตัวอยHางเชHน ในขั้นตอนของ Preparation
เกี่ยวขBองกับการสำรวจปœญหา การอHาน การอภิปรายแลกเปลี่ยนความคิดเห็น รวมถึงการวิเคราะห7แนวทางที่
เปPนไปไดBในการแกBปœญหา สำหรับขั้น incubation เปPนขั้นในการรวบรวมขBอมูลจากขั้น preparation เพื่อนำไปสูH
แนวทางใหมH ๆ สอดคลBองกับขั้นการตั้งคำถามและการกำหนดสมมติฐานของวิธีการทางวิทยาศาสตร7 และในขั้น
92
ของ illumination สอดคลB อ งกั บ การทดลองหรื อ การทดสอบสมมติ ฐ านและการวิ เ คราะห7 ใ นวิ ธ ี ก ารทาง
วิทยาศาสตร7
ภาพที่ 2. 13 ความสัมพันธ7ระหวHางกระบวนการสรBางสรรค7และวิธีการทางวิทยาศาสตร7 (Cook, 2020)
4.2 ความหมายของความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7จัดเปPนการคิดสรBางสรรค7ในบริบทเฉพาะที่เกี่ยวขBองกับวิทยาศาสตร7
(Wiyanto and Hidayah, 2021; Yildiz and Guler Yildiz, 2021) และเปPนสมรรถนะสำคัญในอนาคตสำหรับ
การพั ฒ นานวั ต กรรมและความยั ่ ง ยื น (Aschauer, Haim, and Weber, 2021) โดย Hu and Adey กลH า ววH า
ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7มีความแตกตHางจากความคิดสรBางสรรค7ทั่วไปตรงที่พิจารณาในดBานการทดลอง
วิ ท ยาศาสตร7 อ ยH า งสรB า งสรรค7 การสื บ คB น ปœ ญ หาและแกB ป œ ญ หาอยH า งสรB า งสรรค7 ร วมถึ ง การทำกิ จ กรรมทาง
วิทยาศาสตร7อยHางสรBางสรรค7 และจัดเปPนความสามารถที่ปœจจัยอื่น ๆ ที่นอกเหนือจากการคิด (non-intellectual
factor) อาจสHงผลตHอความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 นอกจากนี้ยังขึ้นกับความรูBทางวิทยาศาสตร7และทักษะ
ตHาง ๆ สอดคลBองกับ Koc and Buyuk (2021) กลHาวถึงความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7วHาเปPนการสรBาง
ความคิดหรือชิ้นงานที่แปลกใหมHและเปPนประโยชน7ในบริบททางวิทยาศาสตร7 ซึ่งเปPนความสัมพันธ7ของการคิดในสิ่ง
ที่ผูBอื่นไมHไดBตระหนัก โดยการวิเคราะห7 ประเมินความคิด เปรียบเทียบความคิด ประยุกต7ใชBความรูBสูHการปฏิบัติ
อยHางประสบความสำเร็จ นอกจากนี้ Dwikoranto et al. (2020) กลHาวถึงความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7วHา
เปPนความสามารถในการสรBางความคิด แนวคิด หรือผลิตภัณฑ7ใหมH ๆ ที่เกี่ยวขBองกับบริบทและใชBกระบวนการทาง
93
วิ ท ยาศาสตร7 เชH น เดี ย วกั บ Sun, Wang, and Wegerif (2020) กลH า ววH า วิ ท ยาศาสตร7 จ ำเปP น ตB อ งมี ค วามคิ ด
สรBางสรรค7ในการคBนพบปœญหาใหมH ๆ และสรBางความคิดหรือแนวทางในการแกBปœญหาใหมH นอกจากนี้ Atesgoz
and Sak (2021) ใหBความหมายของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7วHาเปPนกระบวนการแกBปœญหาที่เกี่ยวขBอง
กั บ การใชB ค วามรู B ท ั ่ ว ไป (Domain-general) และความรู B แ ละทั ก ษะเฉพาะ (Domain-specific skills and
knowledge) ซึ่งเกี่ยวขBองกับการคBนพบทางวิทยาศาสตร7 (Scientific discoveries) ที่ประกอบดBวยการกำหนด
สมมติฐาน การออกแบบการทดลอง การประเมินหลักฐาน และการไดBรับผลป¬อนกลับระหวHางกระบวนการดังกลHาว
โดย Yang et al. (2019) กลHาวถึงความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7วHาประกอบดBวยการคิดแบบ อเนกนัย และ
เอกนัย นอกจากนี้ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ยังเกี่ยวขBองกับการแกBปœญหาที่ตBองมีการบูรณาการทั้ง
ความรูBทั่วไป ความรูBเฉพาะ ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร7 เพื่อใชBในการคิดแบบ อเนกนัย ที่ประกอบดBวยคิด
คลHอง คิดยืดหยุHน และคิดริเริ่ม ในขณะที่การคิดแบบ เอกนัย เกี่ยวขBองกับความสามารถในการวิเคราะห7 สังเคราะห7
จากข6 อ มู ล ข6 า งต6 น สามารถสรุ ป ความหมายของความคิ ด สร6 า งสรรค) ท างวิ ท ยาศาสตร) ว A า เปx น
ความสามารถของบุคคลในการคิดและพัฒนาสิ่งใหมA ๆ ที่มีประโยชน)หรือมีคุณคAาตAอตนเองและสังคม ซึ่งอาจ
เปx นแนวคิ ด หรื อชิ ้ นงาน ที ่ มี การประยุ กต) ใช6 ความรู 6 และทั กษะเฉพาะในบริ บทเฉพาะทางวิ ทยาศาสตร)
กระบวนการทางวิทยาศาสตร) และความคิดสร6างสรรค)ในบริบททั่วไป ในการนำไปใช6ในการกำหนดป‰ญหา
และหาแนวทางในการแก6ไขป‰ญหา รวมถึงการค6นพบสิ่งใหมA ๆ
4.3 องค)ประกอบของความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ไดBรับอิทธิพลมาจากแนวคิดของ Guilford และ Torrance ซึ่งนักวิจัย
หลายทHานไดBพัฒนาแบบวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7โดยผสมผสานระหวHางความคิดสรBางทั่วไปและ
ความคิดสรBางสรรค7ในบริบททางวิทยาศาสตร7ซึ่งประกอบดBวยความรูBและทักษะทางวิทยาศาสตร7 (Aschauer,
Haim, and Weber, 2021)
Oh (2021) กลHาวถึงองค7ประกอบของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ประกอบดBวย (1) อเนกนัย ใน
การสรBางความคิดที่หลากหลาย (2) เอกนัย ในการวิเคราะห7 การคิดอยHางมีวิจารณญาณ ประเมินเพื่อหาแนวทางที่
เหมาะสมในการแกBปœญหารวมถึงการระบุปœญหา และ (3) Valuation ในการเลือกแนวคิดที่เปPนประโยชน7และมี
ความแปลกใหมH
94
Wiyanto and Hidayah (2021) กลHาวถึงองค7ประกอบในการวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7จาก

การทบทวนวรรณกรรมเกี ่ ย วกั บ การวั ด ความคิ ด สรB า งสรรค7 ข อง Hu and Adey (2002) ในการวั ด ความคิ ด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนในระดับมัธยมศึกษา จากการพิจารณาในมิติของการคิดสรBางสรรค7
(Classical approach) เนB น การคิ ด สรB า งสรรค7 ใ นรู ป แบบทั ่ ว ไปที ่ ม ี ก ารคิ ด แบบ อเนกนั ย และมิ ต ิ ท างดB า น
วิทยาศาสตร7 โดยนำเสนอองค7ประกอบออกเปPน 3 ดBาน ประกอบดBวย
1) ลักษณะของแตHละบุคคล (personal or individual characteristic of trait) ซึ่งอิงมาจากนิยามของ
Torrance ที่ประกอบดBวย (1) การคิดคลHอง (Fluency) เปPนความสามารถในการคิดจำนวนมาก (2) การคิดยืดหยุHน
(Flexibility) ความสามารถในการสรBางเกณฑ7หรือองค7ประกอบที่หลากหลายของความคิด และ (3) การคิดแปลก
ใหมH (Originality) เปPนความสามารถในการคิดที่แปลกใหมH ไมHเคยมีใครคิดมากHอน ซึ่งทั้ง 3 องค7ประกอบถือเปPน
ลักษณะของความคิดสรBางสรรค7สHวนบุคคล
2) การสรBางสรรค7ชิ้นงาน (Creative products) สามารถแบHงออกเปPน 4 ดBาน ไดBแกH (1) ชิ้นงานหรือ
ผลงานเชิ ง เทคนิ ค (technical products) เปP น ความสามารถในการคิ ด เพื ่ อ พั ฒ นาชิ ้ น งาน (2) ความรู B ท าง
วิทยาศาสตร7 (Science knowledge) เกี่ยวขBองกับความเขBาใจและการนำความรูBทางวิทยาศาสตร7มาใชB (3)
ปรากฏการณ7ทางวิทยาศาสตร7 (Science phenomena) เกี่ยวขBองกับความสามารถในการอธิบายหรือบรรยาย
เงื ่ อ นไขหรื อ สถานการณ7 ท ี ่ เ กี ่ ย วขB อ ง และ (4) ปœ ญ หาทางวิ ท ยาศาสตร7 (Science problems) เกี ่ ย วขB อ งกั บ
ความสามารถในการระบุปœญหาและแกBปœญหา
3) กระบวนการสรBางสรรค7 (Creative process) แบHงเปPนดBานการจินตนาการ (Imagination) ในการคิด
เกี่ยวกับวัตถุหรือเหตุการณ7ที่ไมHไดBเกิดขึ้นจริงหรือมองไมHเห็นดBวยตา และการคิดสรBางสรรค7 (Creative thinking)
ในการจัดการกับความคิดและนำเสนอสูHโลกภายนอก เชHน การใชBคำถามใหBผูBเรียนคิด ในกรณีที่โลกไมHมีแรงโนBมถHวง
ซึ่งผูBเรียนจำตBองจินตนาการถึงความเปPนไปไดBของเหตุการณ7ที่จะเกิดขึ้น หรือการใหBตัวอยHางชิ้นสHวนของเสื้อผBาและ
ใชBคำถามเพื่อถามผูBเรียนวHาตัวอยHางนี้สามารถนำไปใชBในกรณีใดไดBบBาง เปPนตBน
95
ภาพที่ 2. 14 โครงสรBางการวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 (SCSM) (Hu and Adey, 2002)

Atesgoz and Sak (2021) กลHาวถึงองค7ประกอบของการวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7วHา
ประกอบดBวย (1) ความคิดคลHอง (Fluency) เปPนจำนวนของคำตอบหรือความคิดที่ผูBเรียนสรBาง (2) การคิดยืดหยุHน
(Flexibility) จำนวนของเกณฑ7หรือประเภทที่ผูBเรียนมีการจัดกลุHมของความคิด และ (3) การคิดริเริ่ม (Originality)
ความคิดที่แปลกใหมH ไมHเหมือนใครของผูBเรียน
Yang et al. (2019) ไดBพัฒนาแบบวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7โดยมีองค7ประกอบ ดังนี้
1) การคิดแบบอเนกนัย ประกอบดBวย (1) การคิดคลHอง (Fluency) เปPนความสามารถในการสรBางความคิด
จำนวนมาก (2) การคิดยืดหยุHน (Flexibility) ความสามารถในการจัดกลุHมหรือจัดประเภทของความคิด และ (3)
คิดริเริ่ม (Originality) ความสามารถในการสรBางความคิดแปลกใหมH
2) การคิดแบบเอกนัย เปPนความสามารถในการวิเคราะห7และสังเคราะห7
Zhou (2021) กลHาวถึงองค7ประกอบของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ประกอบดBวย (1) ความคิด
คลHอง (Fluency) ความสามารถในการคิดที่หลากหลาย (2) การคิดยืดหยุHน (Flexibility) ความสามารถในการจัด
กลุHมความคิด และ (3) ความเปPนเอกลักษณ7 (Uniqueness) ในการสรBางความคิดที่ไมHเหมือนใคร
96
จากการศึกษาองค7ประกอบของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ขBางตBน สามารถสรุปไดBดังนี้
ตารางที่ 2. 10 ตารางสังเคราะห7องค7ประกอบของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
Yang et al. (2019)

Atesgoz and Sak
Hidayah (2021)
Wiyanto and
Zhou (2021)
องค)ประกอบ สรุป
Oh (2021)
(2021)
การสรBางความคิดที่หลากหลาย ประกอบดBวย การ
P P P P P P
คิดคลHอง คิดยืดหยุHน และคิดริเริ่ม
การวิเคราะห7 เพื่อหาแนวทางที่เหมาะสมในการ
P P P P
แกBปœญหารวมถึงการระบุปœญหา
การเลือกแนวคิดที่เปPนประโยชน7และมีความแปลก
ใหมH รวมถึงการสรBางสรรค7ชิ้นงาน (Creative P P
products)
กระบวนการสรBางสรรค7 (Creative process) และ
P
จินตนาการทางวิทยาศาสตร7
จากตารางสั งเคราะห7 พิ จารณาโดยใชB เกณฑ7 ความสอดคลB องตั ้ งแตH รB อยละ 50 ขึ ้ นไป สามารถสรุ ป
องค7ประกอบของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ไดBดังนี้
1) การคิดแบบอเนกนัย ประกอบดBวย (1) ความคิดคลHอง (Fluency) เปPนจำนวนของคำตอบหรือความคิด
ที่ผูBเรียนสรBาง (2) การคิดยืดหยุHน (Flexibility) จำนวนของเกณฑ7หรือประเภทที่ผูBเรียนมีการจัดกลุHมของความคิด
และ (3) การคิดริเริ่ม (Originality) ความคิดที่แปลกใหมH ไมHเหมือนใครของผูBเรียน ซึ่งจัดเปPนการคิดแบบ อเนกนัย
2) การวิเคราะห7สังเคราะห7 และการประเมินเพื่อหาแนวทางที่เหมาะสมในการแกBปœญหารวมถึงการระบุ
ปœญหา จัดเปPนการคิดแบบเอกนัย เนื่องจากความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7มีความสัมพันธ7กับความรูBและ
ทักษะทางวิทยาศาสตร7 ดังนั้นการคิดแบบเอกนัย จึงมีความสำคัญในการวิเคราะห7และเลือกวิธีการที่เหมาะสม
สอดคลBองกับปœญหาทางวิทยาศาสตร7 (Cropley, 2006; Runco and Acar, 2012; Yang et al., 2016)
97
4.4 แนวทางการวัดความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
Hu and Adey (2002) ไดBพัฒนาแบบวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7สำหรับนักเรียนระดับ
มัธยมศึกษาตอนตBน โดยอิงตามโมเดลโครงสรBางความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 (Scientific Creativity
Structure Model: SCSM) รายละเอียดดังภาพที่ 2.14 ซึ่งประกอบดBวย 3 มิติ ไดBแกH
1) Product หรื อ ผลผลิ ต จะพิ จ ารณาในดB า นของ (1) ผลผลิ ต หรื อ ผลลั พ ธ7 ท างเทคนิ ค (Technical
product) (2) ความรูBทางวิทยาศาสตร7 (Science knowledge) (3) ความรูBความเขBาใจเกี่ยวกับปรากฎการณ7ทาง
วิ ทยาศาสตร7 (Science phenomena) และ (4) ปœ ญหาทางวิ ทยาศาสตร7 (Science problem) เนื ่ องจากการ
แกBปœญหาทางวิทยาศาสตร7สามารถนำไปสูHความคิดสรBางสรรค7ในการคิดหาวิธีการในการแกBปœญหา นอกจากนี้ใน
บริ บ ทจากการศึ ก ษาของผู B ว ิ จ ั ย พบวH า ความรู B ท างวิ ท ยาศาสตร7 แ ละความเขB า ใจเกี ่ ย วกั บ ปรากฎการณ7 ท าง
วิ ท ยาศาสตร7 มี ค วามสำคั ญ ตH อ การเกิ ด ความคิ ด สรB า งสรรค7 ท างวิ ท ยาศาสตร7 แ ละความคิ ด สรB า งสรรค7 ท าง
วิทยาศาสตร7มีแนวโนBมเพิ่มสูงขึ้นตามอายุของผูBเรียน
2) Trait ที่พิจารณาตามแนวคิดของ Torrance (1990) ซึ่งประกอบดBวย (1) Fluency ความคิดคลHอง
หมายถึง จำนวนของความคิดที่ถูกสรBางขึ้น (2) Flexibility ความคิดยืดหยุHน หมายถึง ความสามารถในการคิดไดB
หลากหลายแนวทางหรือหลากหลายกลุHม และ (3) Originality ความริเริ่ม หมายถึง คำตอบที่มีความแตกตHาง
แปลกใหมHและไมHเหมือนใคร
3) Process กระบวนการ ซึ ่ ง ประกอบดB ว ย การคิ ด (Thinking) และจิ น ตนาการ (Imagination) บน
พื้นฐานของความเปPนไปไดBทางวิทยาศาสตร7
โดยแบบวัดเปPนคำถามปลายเป«ด จำนวน 7 ขBอ ใชBเวลาในการทำ 50-60 นาที และมีรายละเอียดของขBอ
คำถามและองค7ประกอบหรือมิติที่ตBองการวัดดังตารางที่ 2.11
ตารางที่ 2. 11 รายละเอียดของขBอคำถามและองค7ประกอบในการวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
มิติของความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
ข6อคำถาม
Product Trait Process
1. ใหBนักเรียนเขียนคำตอบที่เปPนไปไดBมากที่สุด - ความรูBทาง - ความคิดคลHอง - การคิด
สำหรับการนำแกBวมาใชBประโยชน7ในทาง วิทยาศาสตร7 - ความคิดยืดหยุHน
- ความคิดริเริ่ม
98
มิติของความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
ข6อคำถาม
Product Trait Process
วิทยาศาสตร7 (ตัวอยHางคำตอบ เชHน การสรBาง
หลอดทดลอง เปPนตBน)
2. ถBานักเรียนไดBมีโอกาสทHองเที่ยวนอกโลก - ปœญหาทาง - ความคิดคลHอง - การคิด
รวมถึงเดินทางไปยังดาวเคราะห7ตHาง ๆ โดยใชB วิทยาศาสตร7 - ความคิดยืดหยุHน - การจินตนาการ
ยานอวกาศ ใหBนักเรียนเขียนคำถามทาง - ความคิดริเริ่ม
วิทยาศาสตร7ในเรื่องที่นักเรียนอยากศึกษาใหB
ไดBมากที่สุด (ตัวอยHางคำตอบ เชHน มีสิ่งมีชีวิต
อาศัยอยูHนอกโลกหรือไมH เปPนตBน)
3. ใหBนักเรียนคิดหาแนวทางที่เปPนไปไดBในการ - ผลผลิตทาง - ความคิดคลHอง - การคิด
พัฒนาจักรยานใหBมีความนHาสนใจ มีประโยชน7 เทคนิค - ความคิดยืดหยุHน - การจินตนาการ
และมีความสวยงามมากขึ้น (ตัวอยHางคำตอบ - ความคิดริเริ่ม
เชHน การใชBลBอจักรยานแบบเรืองแสงที่สามารถ
มองเห็นในตอนกลางคืน เปPนตBน)
4. หากไมHมีแรงดึงดูดของโลก นักเรียนคิดวHา - ปรากฎการณ7 - ความคิดคลHอง - การจินตนาการ
โลกจะเปPนอยHางไร (ตัวอยHางคำตอบ เชHน มนุษย7 ทางวิทยาศาสตร7 - ความคิดยืดหยุHน
นHาจะลอย เปPนตBน) - ความคิดริเริ่ม
5. ใหBนักเรียนหาวิธีที่เปPนไปไดBมากที่สุดในการ - ปœญหาทาง - ความคิดยืดหยุHน - การคิด
แบHงสี่เหลี่ยม 1 รูปออกเปPน 4 สHวนเทHา ๆ กัน วิทยาศาสตร7 - ความคิดริเริ่ม - การจินตนาการ
โดยวาดคำตอบลงในกระดาษ
6. ใหBนักเรียนหาเครื่องมือ หลักการและขั้นตอน - ปรากฎการณ7 - ความคิดยืดหยุHน - การคิด
ในการทดสอบกระดาษเช็ ด มื อ ที ่ ม ี 2 ชนิ ด ที่ ทางวิทยาศาสตร7 - ความคิดริเริ่ม
ตHางกันวHาชนิดใดดีที่สุด (เปPนการวัดความคิด
สรBางสรรค7ในการออกแบบการทดลอง)
7. ใหBนักเรียนออกแบบเครื่องในการเก็บเกี่ยว - ผลผลิตทาง - ความคิดยืดหยุHน - การคิด
แอปเป« ¶ ล โดยการวาดรู ป พรB อมระบุ ชื ่ อและ เทคนิค - ความคิดริเริ่ม - การจินตนาการ
หนBาที่ของแตHละสHวน
99
สำหรับเกณฑ7ในการใหBคะแนนในแตHละขBอคำถาม มีรายละเอียดดังตารางที่ 2.12

ตารางที่ 2. 12 เกณฑ7ในการใหBคะแนนความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
ข6อคำถาม เกณฑ)ในการให6คะแนน
ขBอ 1-4 ซึ่งเนBนในการวัดความคิดคลHอง คะแนนรวมของแตHละขBอไดBมาจากคะแนนรวมของความคิดคลHอง
คิดยืดหยุHน และคิดริเริ่ม คิดยืดหยุHน และคิดริเริ่ม โดยแตHละองค7ประกอบมีเกณฑ7ในการคิด
คะแนนดังนี้
1. ความคิดคลHอง การนับจำนวนคำตอบที่ไมHซ้ำและมีความเปPนไป
ไดB สอดคลBองกับขBอคำถาม
2. ความคิดยืดหยุHน เปPนการนับจำนวนกลุHมหรือแนวทางของ
คำตอบที่มีความเปPนไปไดB
3. ความคิดริเริ่ม สามารถคำนวณไดBจากความถี่ของคำตอบที่
ผูBเรียนตอบ โดยพิจารณาเปPนรBอยละ ดังนี้
1) คำตอบมีความถี่นBอยกวHา รBอยละ 5 ของคำตอบทั้งหมด ไดB
2 คะแนน
2) คำตอบมีความถี่นBอยระหวHาง รBอยละ 5-10 ของคำตอบ
ทั้งหมด ไดB 1 คะแนน
3) คำตอบมีความถี่มากกวHา รBอยละ 10 ของคำตอบทั้งหมด
ไดB 0 คะแนน
ขBอ 5 ดBานของการแกBปœญหาทาง คะแนนคำนวณจากความถี่ของคำตอบที่ผูBเรียนตอบ โดยพิจารณา
วิทยาศาสตร7 เนBนการคิดยืดหยุHนและริเริ่ม เปPนรBอยละ ดังนี้
รวมถึงการคิดและจินตนาการของผูBเรียน 1) คำตอบมีความถี่นBอยกวHา รBอยละ 5 ของคำตอบทั้งหมด ไดB
3 คะแนน
ขBอ 6 เปPนการวัดความคิดสรBางสรรค7ใน คะแนนไดBมาจากผลรวมของคะแนนในดBานการคิดยืดหยุHนและการ
การออกแบบการทดลอง เนBนการคิด คิดริเริ่ม โดย
ยืดหยุHนและริเริ่ม
100
ข6อคำถาม เกณฑ)ในการให6คะแนน
1. การคิดยืดหยุHน มีคะแนนเต็ม 9 คะแนนตHอหนึ่งวิธีการที่ถูกตBอง
มาจาก (1) คะแนนดBานเครื่องมือ 3 คะแนน (2) คะแนนดBาน
หลักการ 3 คะแนน และ (3) คะแนนดBานขั้นตอน 3 คะแนน
2. การคิดริเริ่ม มาจากการคำนวณความถี่ของวิธีการ โดยพิจารณา
เปPนรBอยละ ดังนี้
1) คำตอบมีความถี่นBอยกวHา รBอยละ 5 ของคำตอบทั้งหมด ไดB
4 คะแนน
ขBอ 7 วัดความสามารถในการออกแบบ หนBาที่ในแตHละสHวนของเครื่องที่นักเรียนออกแบบไมHซ้ำกัน หนBาที่
ผลผลิตทางเทคนิคหรือผลผลิตทาง ละ 3 คะแนน
วิทยาศาสตร7 เนBนการคิดยืดหยุHนและริเริ่ม
Yang et al. (2016) ไดBพัฒนาแบบวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7สำหรับนักเรียนในระดับ

ประถมศึกษา ซึ่งประกอบดBวยการวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7แบบ อเนกนัย จำนวน 7 ขBอ ซึ่งเปPนขBอ
คำถามแบบปลายเป«ด อิงตามแบบวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ Hu and Adey (2002) และมีการ
ปรับขBอคำถามบางขBอที่เนื้อหาไมHสอดคลBองกับระดับความรูBของนักเรียนในระดับประถมศึกษา เชHน ขBอคำถาม
“หากไมHมีแรงดึงดูดของโลก นักเรียนคิดวHาโลกจะเปPนอยHางไร” มีการปรับแกBเปPน “หากไมHมดี วงอาทิตย7 นักเรียน
คิดวHาโลกจะเปPนอยHางไร” และการคิดแบบเอกนัย จำนวน 2 ขBอ เปPนคำถามแบบเป«ด โดยมีรายละเอียดดังนี้ (1)
ใหBนักเรียนหากลยุทธ7หรือวิธีการในการผูกปลายเชือกทั้งสองเขBาดBวยกัน โดยปลายเชือกดBานหนึ่งยึดติดกับผนัง
เพดาน และ (2) ปลายเชือกทั้งสองดBานแยกออกจากกันและอยูHหHางกันมาก ไมHสามารถเอื้อมถึง ใหBนักเรียนใชB
เครื่องมือที่กำหนดใหBในการแกBปœญหา ไดBแกH เกBาอี้ ยางรัด ลูกบอลแกBว เหยือกแกBว และคีม สำหรับเกณฑ7ในการใหB
คะแนนการคิดแบบ อเนกนัย ยึดตามเกณฑ7การใหBคะแนนของ Hu and Adey (2002) สHวนการคิดแบบ เอกนัย มี
เกณฑ7การใหBคะแนนแบบรูบริคส7 4 คะแนน ดังตารางที่ 2.13
101
ตารางที่ 2. 13 เกณฑ7การใหBคะแนนแบบรูบริคส7สำหรับการคิดแบบ เอกนัย

คะแนน รายละเอียด
4 คะแนน นักเรียนมีวิธีในการแกBไขปœญหามากกวHา 3 วิธีขึ้นไป และมีการอธิบายที่
ชัดเจน
3 คะแนน - นักเรียนมีวิธีในการแกBไขปœญหา 3 วิธี และมีการอธิบายที่ชัดเจนเปPน
บางสHวน
- นักเรียนมีวิธีในการแกBไขปœญหา 2 วิธี และมีการอธิบายที่ชัดเจน
บางสHวน
- นักเรียนมีวิธีในการแกBไขปœญหา 1 วิธี และมีการอธิบายที่ชัดเจน
บางสHวน
0 คะแนน นักเรียนไมHตอบคำถาม หรือตอบผิด
Yang et al. (2019) ไดBพัฒนาแบบวัดวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 โดยแบHงองค7ประกอบของ

ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7เปPน 2 องค7ประกอบหลัก ไดBแกH การคิดแบบ อเนกนัย ซึ่งประกอบดBวยการคิด
คลHอง คิดยืดหยุHน และการคิดแบบริเริ่ม และการคิดแบบ เอกนัย ซึ่งเปPนความสามารถในการวิเคราะห7 สังเคราะห7
สำหรับแบบวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7นี้ ผูBวิจัยไดBปรับมาจากแบบวัดของ Yang (2016) และ Hu and
Adey (2002) ในการทดสอบความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนในระดับประถมศึกษา โดยแบบวัด
จะประกอบดBวยขBอคำถามในการวัด อเนกนัย scientific creativity จำนวน 7 ขBอ โดยอิงจากแบบวัดของ Hu and
Adey (2002) และมีการปรับบริบทของขBอคำถามใหBมีความเหมาะสมกับระดับผูBเรียน สำหรับการวัด เอกนัย
scientific creativity จำนวน 2 ขBอ โดยมีรายละเอียดของขBอคำถามดังนี้ (1) ใหBนักเรียนพัฒนากลยุทธ7หรือวิธีการ
ในการเอาน้ำออกจากอHางน้ำซึ่งวางอยูHบนโต¹ะที่มีความสูง 200 เซนติเมตร ความทBาทายในการทำภารกิจคือเจBาของ
สุนัขมีความสูง 150 เซนติเมตร ซึ่งสูงไมHพอที่จะนำน้ำออกจากอHางน้ำโดยตรง ดังนั้นเพื่อแกBปœญหาดังกลHาว ไดBมีการ
เพิ่มเกBาอี้ที่มีความสูง 60 เซนติเมตร และสายยางที่มีความยาว 250 เซนติเมตร กBอนหิน อHางเลี้ยงปลาที่มีน้ำบรรจุ
อยูH 1 ลิตร และยางเสBน ดังภาพที่ 2.15
102
ภาพที่ 2. 15 การกำหนดสถานการณ7ในการแกBปœญหา
สำหรับขBอความในขBอที่ (2) ใหBนักเรียนเปรียบเทียบความแตกตHางของการใชBถBวยกันความรBอนกับถBวย
อลูมิเนียม จากการเติมนมรBอน ใสHฝาและนำไปแชHในตูBเย็น ใหBนักเรียนอธิบายถึงสิ่งที่จะเกิดขึ้นในสองภาชนะนี้
Ayas and Sak (2014) ไดBพัฒนาแบบวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ที่มีชื่อวHา the Creative
Scientific Ability Test (C-SAT) ซึ่งผูBวิจัยไดBนำแบบวัดไปทดลองใชBกับผูBเรียนในระดับประถมศึกษาตอนปลาย ใชB
เวลาในการทำขBอสอบ 40 นาที โดยแบบวัดนี้ไดBพัฒนามาจากทฤษฎีและงานวิจัยที่เชื่อวHาความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7ประกอบดBวยความคิดสรBางสรรค7ในบริบททั่วไป ซึ่งประกอบดBวยความคิดคลHองและคิดยืดหยุHน และ
ความคิ ดสรB างสรรค7 ใ นบริ บทเฉพาะ นั ่ นคื อบริ บททางวิ ทยาศาสตร7 ซึ ่ ง ประกอบดB วยความรู B และทั กษะทาง
วิทยาศาสตร7 ดังนั้นในการวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7จะประกอบดBวย (1) บริบททางวิทยาศาสตร7
ไดBแกH การกำหนดสมมติฐาน การทดสอบสมมติฐานหรือการออกแบบการทดลอง และ การประเมินผลโดยใชB
หลักฐานเชิงประจักษ7 และ (2) ในแตHละองค7ประกอบยHอยของบริบททางวิทยาศาสตร7จะประกอบดBวยความคิด
สรBางสรรค7 ไดBแกH การคิดคลHอง การคิดยืดหยุHน และความสรBางสรรค7ซึ่งเปPนผลรวมของการคิดคลHองและคิดยืดหยุHน
ดังรูปที่ 2.16
103
ภาพที่ 2. 16 โครงสรBางทางทฤษฎีของ C-SAT
สำหรับรายละเอียดของขBอคำถามในแบบวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ประกอบดBวย 5 ขBอ

คำถามครอบคลุมสาขาความรูBทางวิทยาศาสตร7 ทั้งชีววิทยา ฟ«สิกส7 เคมี วิทยาศาสตร7ประยุกต7 และนิเวศวิทยา โดย
มีรายละเอียดของขBอคำถามและองค7ประกอบในการวัดดังตารางที่ 2.14
ตารางที่ 2. 14 รายละเอียดของขBอคำถามในแบบวัด C-SAT
ข6อคำถาม องค)ประกอบในการวัด สาขาวิชา
1. การทดลองเกี่ยวกับแมลง - ความคิดคลHอง ชีววิทยา
การนำเสนอภาพการทดลอง จากนั ้ น ใหB น ั ก เรี ย น - ความคิดยืดหยุHน
กำหนดสมมติฐานที่เปPนไปไดBใหBไดBมากที่สุดที่เกี่ยวขBอง - ความสรBางสรรค7
กับภาพการทดลองที่กำหนด - การกำหนดสมมติฐาน
2. การเปลี่ยนแปลงของแผนภูมิ - ความคิดคลHอง วิทยาศาสตร7
การนำเสนอการเปลี่ยนแปลงของตัวแปรสองตัวแปร - ความคิดยืดหยุHน ประยุกต7
ในแผนภู ม ิ และผลที ่ เ กิ ด ขึ ้ น เมื ่ อ ตั ว แปรเริ ่ ม มี ก าร - ความสรBางสรรค7
เปลี่ยนแปลง จากนั้นใหBนักเรียนกำหนดสามตัวแปรที่ - การกำหนดสมมติฐาน
เหมาะสมกับขBอมูลในแผนภูมิที่กำหนด
3. การทดลองเกี่ยวกับน้ำตาล - ความคิดคลHอง เคมี
การนำเสนอภาพการทดลอง แผนภูมิและสมมติฐานที่ - ความคิดยืดหยุHน
กำหนดขึ้น นักเรียนจะตBองทำการเปลี่ยนแปลงการ - ความสรBางสรรค7
ทดลองที่กำหนดเพื่อชHวยนักวิจัยทดสอบสมมติฐาน - การออกแบบการทดลองหรื อ
การทดสอบสมมติฐาน
4. การทดลองเกี่ยวกับเชือก - ความคิดคลHอง ฟ«สิกส7
104
ข6อคำถาม องค)ประกอบในการวัด สาขาวิชา

การนำเสนอภาพการทดลองเกี ่ ยวกั บแรง นั กเรี ยน - ความคิดยืดหยุHน
จะตB อ งออกแบบการทดลองเพื ่ อ ใหB ก ารทดลองที่ - ความสรBางสรรค7
กำหนดประสบความสำเร็จ - การออกแบบการทดลองหรื อ
การทดสอบสมมติฐาน
5. หHวงโซHอาหาร - ความคิดคลHอง นิเวศวิทยา
การนำเสนอภาพเกี่ยวกับหHวงโซHอาหารและแผนภูมิ - ความคิดยืดหยุHน
แสดงการเปลี่ยนแปลงในหHวงโซHอาหาร นักเรียนตBอง - ความสรBางสรรค7
ใหBเหตุผลของการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น - การประเมินผลโดยใชBหลักฐาน
เชิงประจักษ7
สำหรับเกณฑ7ในการใหBคะแนนสำหรับการคิดคลHอง คือการใหBคะแนนตามจำนวนของคำตอบที่ถูกตBองใน
แตHละขBอคำถาม สำหรับการคิดยืดหยุHน คือจำนวนประเภทของแนวคิดหรือการจัดกลุHมที่ถูกตBองในแตHละขBอคำถาม
และสำหรับการคิดสรBางสรรค7คคือผลรวมของคะแนนการคิดคลHองและคิดยืดหยุHนคูณกับ Log2
Aktamis et al. (2008) ไดBพัฒนาแบบวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ระดับชั้นประถมศึกษา โดย
มีโมเดลโครงสรBางความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ Hu and Adey (2002) มาใชBเปPนแนวทางในการพัฒนา
แบบวัดรHวมกับทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร7 เนื่องจากในการทบทวนวรรณกรรมที่เกี่ยวขBองกับความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7พบวHา ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7มีความเกี่ยวขBองกับทักษะกระบวนการทาง
วิทยาศาสตร7 ในการกำหนดปœญหาทางวิทยาศาสตร7 การกำหนดสมมติฐาน ออกแบบการทดลอง หาวิธีการแกBไข
ปœญหา รวมไปถึงการแกBปœญหาอยHางสรBางสรรค7 ดังนั้นในการพัฒนาขBอคำถามผูBวิจัยจึงไดBนำขBอคำถามของ Hu and
Adey (2002) มาประยุกต7รHวมกับกระบวนการทางวิทยาศาสตร7 โดยมีทั้งหมด 6 ขBอ ดังตารางที่ 2.15
ตารางที่ 2. 15 ขBอคำถามของแบบวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7และทักษะกระบวนการทาง
ข6อคำถาม องค)ประกอบในการวัด องค)ประกอบในการวัดทักษะ
ความคิดสร6างสรรค) กระบวนการทางวิทยาศาสตร)
1. ใหBนักเรียนเขียนการใชBงานทาง - ความคิดคลHอง - การระบุปœญหาและกำหนด
วิทยาศาสตร7 เชHน ในหBองปฏิบัติการทาง - ความคิดยืดหยุHน สมมติฐาน
- ความคิดริเริ่ม
105
ข6อคำถาม องค)ประกอบในการวัด องค)ประกอบในการวัดทักษะ

ความคิดสร6างสรรค) กระบวนการทางวิทยาศาสตร)
วิทยาศาสตร7ที่เปPนไปไดBสำหรับขวด
พลาสติกและกระปºอง
2. หากนักเรียนสามารถประดิษฐ7เครื่องยBอน - ความคิดคลHอง - การระบุปœญหาทาง
เวลา นักเรียนอยากยBอนกลับไปในชHวงเวลา - ความคิดยืดหยุHน วิทยาศาสตร7
ใด และคำถามทางวิทยาศาสตร7ใดที่นักเรียน - ความคิดริเริ่ม - การกำหนดคำถามทาง
ตBองการหาคำตอบ วิทยาศาสตร7
3. ใหBนักเรียนคิดหาแนวทางที่เปPนไปไดBใน - ความคิดคลHอง - การออกแบบการทดลอง
การพัฒนากระเปºานักเรียนใหBมีความ - ความคิดยืดหยุHน - การประเมินขBอมูล
นHาสนใจ มีประโยชน7และมีความสวยงาม - ความคิดริเริ่ม
มากขึ้น พรBอมบอกเหตุผลในการใชBแนวทาง
ดังกลHาวและนักเรียนมีวิธีในการพิสูจน7
อยHางไรวHากระเปºาที่นักเรียนออกแบบมี
ความเหมาะสม
4.1 หากไมHมีกลางคืน มีแตHกลางวันนักเรียน - ความคิดคลHอง - การระบุปœญหาและกำหนด
คิดวHาโลกเปPนอยHางไร - ความคิดยืดหยุHน สมมติฐาน
4.2 นักเรียนคิดวHาหากโลกไมHหมุนรอบดวง - ความคิดริเริ่ม - การคาดคะเน
อาทิตย7 โลกเปPนจะอยHางไร - การจินตนาการ - การอธิบายทางวิทยาศาสตร7
5. ใหBนักเรียนหาเครื่องมือ หลักการและ - ความคิดยืดหยุHน - ปœญหาที่เกิดขึ้นใน
ขั้นตอนในการทดสอบกระดาษชำระที่มี 2 - ความคิดริเริ่ม ชีวิตประจำวัน
ชนิดที่ตHางกันวHาชนิดใดดีที่สุด (เปPนการวัด - การระบุปœญหาและกำหนด
ความคิดสรBางสรรค7ในการออกแบบการ สมมติฐาน
ทดลอง) - การหาวิธีการแกBปœญหา
- การออกแบบการทดลอง
- การคาดคะเน
6. ใหBนักเรียนออกแบบเครื่องในการเก็บ - ความคิดยืดหยุHน - การหาวิธีการแกBปœญหา
เกี่ยวแอปเป«¶ล โดยการวาดรูป พรBอมระบุชื่อ - ความคิดริเริ่ม - การออกแบบการทดลอง
และหนBาที่ของแตHละสHวน
106
สำหรับเกณฑ7ในการใหBคะแนนยึดตามเกณฑ7การใหBคะแนนของ Hu and Adey (2002) โดยปรับการใหB

คะแนนในขBอ 5 วHาหากวิธีการที่นักเรียนตอบสามารถพบเจอไดBตามสื่อ โทรทัศน7ตHาง ๆ ไดB 0 คะแนน และหาก
คำตอบมีความใกลBเคียงกับตัวอยHางที่กำหนด ไดB 1 คะแนน โดยนักเรียนสามารถไดBคะแนนสูงสุดคือ 4 คะแนน
สมรัก อินทวิมลศรี (2560) กลHาวถึงเกณฑ7ในการใหBคะแนนแบบวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
ซึ่งประกอบดBวย 3 องค7ประกอบ ไดBแกH ความคิดคลHอง คิดยืดหยุHน และคิดริเริ่ม ซึ่งปรับมาจาก (Aktamis et al.,
2005; Torrance, 1992) โดยมีรายละเอียดของเกณฑ7ในการใหBคะแนนดังนี้
ตารางที่ 2. 16 เกณฑ7ในการใหBคะแนนแบบวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
องค)ประกอบ คะแนน เกณฑ)การให6คะแนน ระดับความสามารถ
ความคิดคลHอง ขBอละ 4 คะแนน ใหBคะแนนคำตอบที่สอดคลBองกับขBอคำถาม
(จำนวน 4 ขBอ) รวม 16 คะแนน และเปPนคำตอบที่ไมHซ้ำกัน กำหนดเวลา 3
นาที โดยมีเกณฑ7การใหBคะแนนดังนี้
1. คำตอบ 10 คำตอบขึ้นไป ไดB 4 คะแนน ดีมาก
2. คำตอบ 7-9 คำตอบ ไดB 3 คะแนน ดี
3. คำตอบ 4-6 คำตอบ ไดB 2 คะแนน พอใชB
4. คำตอบ 1-3 คำตอบ ไดB 1 คะแนน ควรปรับปรุง
ความคิดยืดหยุHน ขBอละ 4 คะแนน ใหBคะแนนกลุHมของคำตอบที่สอดคลBองกับ
(จำนวน 6 ขBอ) รวม 24 คะแนน ขBอคำถามและมีแนวทางเดียวกัน โดยมี
เกณฑ7การใหBคะแนนดังนี้
1. กลุHมคำตอบ 6 กลุHมขึ้นไป ไดB 4 คะแนน ดีมาก
2. กลุHมคำตอบ 4-5 กลุHม ไดB 3 คะแนน ดี
3. กลุHมคำตอบ 2-3 กลุHม ไดB 2 คะแนน พอใชB
4. กลุHมคำตอบ 1 กลุHม ไดB 1 คะแนน ควรปรับปรุง
ความคิดริเริ่ม ขBอละ 4 คะแนน ใหBคะแนนคำตอบที่สอดคลBองกับขBอคำถาม
(จำนวน 6 ขBอ) รวม 24 คะแนน และมีความแตกตHางจากคำตอบทั่วไปของ
นักเรียนทั้งหBอง โดยมีเกณฑ7การใหBคะแนน
ดังนี้
1. คำตอบที่มีผูBตอบ 1 คน ไดB 4 คะแนน ดีมาก
2. คำตอบที่มีผูBตอบ 2-3 คน ไดB 3 คะแนน ดี
107
องค)ประกอบ คะแนน เกณฑ)การให6คะแนน ระดับความสามารถ

3. คำตอบที่มีผูBตอบ 4-6 คน ไดB 2 คะแนน พอใชB
4. คำตอบที่มีผูBตอบตั้งแตH 7 คนขึ้นไป ควรปรับปรุง
คะแนนรวม 64 คะแนน
จากการศึกษาเอกสารและงานวิจัยเกี่ยวกับปœจจัยที่สHงผลตHอความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 รวมถึง
องค7ประกอบของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 Yang et al. (2019) ไดBศึกษาปœจจัยที่สHงผลตHอความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ทั้งการคิดแบบอเนกนัย และการคิดแบบเอกนัย ผลการศึกษาพบวHาผลสัมฤทธิ์ทางการ
เรียนวิทยาศาสตร7มีอิทธิพลทางตรงและทางอBอมตHอความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ในดBานการคิดแบบ
อเนกนัย และการสืบสอบทางวิทยาศาสตร7มีอิทธิพลทางตรงตHอการคิดแบบเอกนัย นอกจากนี้ยังทำหนBาที่เปPนตัว
แปรสHงผHานระหวHางผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนไปยังการคิดแบบอเนกนัย สอดคลBองกับงานวิจัยของ Huang and
Wang (2019) ที่ศึกษาความสัมพันธ7ระหวHางแบบวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ที่พัฒนาโดย Hu and
Adey (2002) และ Ayas and Sak (2013) ซึ ่ ง ผลการศึ ก ษาพบวH า คามรู B ท างวิ ท ยาศาสตร7 ม ี ค วามสั ม พั น ธ7 กั บ
ความคิดสรBางสรรค7 นอกจากนี้ Dikici, ÖZdemir, and Clark (2020) ไดBศึกษาความสัมพันธ7ระหวHางภูมิหลังของ
ผูBเรียน ไดBแกH เพศ อายุ ระดับชั้น ที่สHงอิทธิพลตHอความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ผHานทักษะกระบวนการาทาง
วิทยาศาสตร7ที่เปPนตัวแปรสHงผHานและตัวแปรปรับ เมื่อพิจารณาถึงบทบาทของทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร7
พบวHา สHงอิทธิพลทางตรงตHอความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 และทำหนBาที่เปPนทั้งตัวแปรสHงผHานและตัวแปร
ปรับใหBกับภูมิหลังของผูBเรียน Bi et al. (2020) ไดBทบทวนวรรณกรรมโดยการวิเคราะห7แบบอภิมานเกี่ยวกับตัวแปร
ที่สHงผลตHอความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียน ซึ่งผลการศึกษาพบวHา ความรูBทางวิทยาศาสตร7และ
โครงสรBางทางมโนทัศน7สามารถพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนไดB
เมื่อพิจารณาองค7ประกอบในการวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 พบวHา ความคิดคิดสรBางสรรค7
ทางวิทยาศาสตร7ถูกมองวHามีปฏิสัมพันธ7ระหวHางความรูBทางวิทยาศาสตร7 ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร7 และ
การคิดแบบอเนกนัย (Hu and Adey, 2002; Aktamis et al., 2008; Ayas and Sak, 2014; Yang et al., 2016;
Yang et al., 2019; Hetherington et al. 2020; Zhou, 2021) ดั ง งานวิ จ ั ย ของ Hu and Adey (2002) ที่
นำเสนอมิติในการวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ซึ่งนอกจะวัดการคิดคลHอง คิดยืดหยุHน และคิดริเริ่มซึ่ง
จัดเปPนการคิดแบบ อเนกนัย แลBว ยังมีการนำมิติในดBานของผลิตภัณฑ7 (Product) ไดBแกH ความรูBทางวิทยาศาสตร7
108
ปœญหาทางวิทยาศาสตร7มาใชBในการพิจารณาอีกดBวย สอดคลBองกับงานวิจัยของ Ayas and Sak (2014) ที่วัด

ความคิ ดสรB างสรรค7 ทางวิ ทยาศาสตร7 ภายในบริ บทของความรู B และทั กษะกระบวนการทางวิ ทยาศาสตร7 ซึ่ ง
ประกอบดBวย การกำหนดสมมติฐาน การออกแบบการทดลองหรือการทดสอบสมมติฐาน และการประเมินผล
นอกจากนี้การคิดแบบ เอกนัย ควรนำมาใชBเปPนสHวนหนึ่งของการวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ในการ
ตรวจสอบการวิเคราะห7และสังเคราะห7รวมถึงวิธีการในการแกBปœญหาทางวิทยาศาสตร7 (Cropley, 2006; Yang et
al., 2016; Yang et al., 2019) โดย Sun, Wang, and Wegerif (2019) กลHาวถึงการคิดแบบ เอกนัย วHาถึงแมBวHา
การคิดแบบ อเนกนัย และ เอกนัย มีบทบาทที่แตกตHางกันในการคิดสรBางสรรค7 แตHการคิดทั้งสองมีความเกี่ยวขBอง
สัมพันธ7กันเปPนวัฏจักรในกระบวนการคิดสรBางสรรค7 ซึ่ง เอกนัย จะเนBนในดBานของการประเมินและเลือกวิธีการ
หรือแนวทางที่ดีที่สุด นอกจากนี้ Lubart, Barbot and Besancon (2019) กลHาวถึงการคิดแบบ เอกนัย วHาเปPน
การคิดที่มีการบูรณาการ ผสมผสานความคิดและสังเคราะห7ความคิดในกระบวนการคิดสรBางสรรค7 ดังนั้นความรูB
และทักษะเฉพาะจึงมีความสำคัญตHอการคิดแบบ เอกนัย ในการเปPนแหลHงขBอมูลของการคิด การแนะนำแนวทางใน
การเลือกวิธีการแกBปœญหาที่มีประสิทธิภาพ (Cropley, 2006)
ดังนั้นผูBวิจัยจึงสนใจที่จะศึกษาองค7ประกอบความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ซึ่งประกอบดBวย
ความคิ ด สรB า งสรรค7 ไดB แ กH (1) การคิ ด แบบอเนกนั ย ประกอบดB ว ย การคิ ด คลH อ ง (Fluency) คิ ด ยื ด หยุH น
(Flexibility) และคิดริเริ่ม (Originality) และ (2) การคิดแบบ เอกนัย ซึ่งประกอบดBวย การวิเคราะห7สังเคราะห7
และ การประเมินเพื่อเลือกแนวทางที่เหมาะสม ดังภาพที่ 2.17 ภายใตBบริบทของความรูBและทักษะกระบวนการ
ทางวิทยาศาสตร7 สำหรับใชBเปPนแนวทางในการวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนในระดับ
มัธยมศึกษาตอนปลาย ซึ่งในดBานความรูBทางวิทยาศาสตร7 ผูBวิจัยไดBกำหนดองค7ประกอบของความรูBทางวิทยาศาสตร7
ตามกรอบการประเมินดBานวิทยาศาสตร7ของ PISA (สถาบันสHงเสริมการสอนวิทยาศาสตร7และเทคโนโลยี, 2560)
ประกอบดBวย (1) ความรูBดBานเนื้อหา เปPนความรูBเกี่ยวกับขBอเท็จจริง แนวความคิดหลัก แนวคิดทฤษฎีเกี่ยวกับ
วิทยาศาสตร7 (2) ความรูBดBานกระบวนการ เปPนความรูBเกี่ยวกับกระบวนการที่นักวิทยาศาสตร7ใชBในการสรBางความรูB
และ (3) ความรูBเกี่ยวกับการไดBมาของความรูB เปPนความรูBเกี่ยวกับบทบาทที่จำเปPนตHอกระบวนการสรBางความรูBทาง
วิทยาศาสตร7 และทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร7 ซึ่งประกอบดBวย (1) ทักษะการกำหนดและควบคุมตัวแปร
(2) ทักษะการตั้งสมมติฐาน (3) ทักษะการกำหนดนิยามเชิงปฏิบัติการ (4) ทักษะการทดลองหรือการออกแบบการ
ทดลอง และ (5) ทักษะการตีความหมายและลงขBอสรุปขBอมูล ดังภาพที่ 2.18
109
การคิดคล;อง
(Fluency)
การคิดแบบ อเนกนัย การยืดหยุ;น

(Flexibility)
การคิดริเริ่ม
(Originality)
ความคิดสร)างสรรคGทาง
วิทยาศาสตรG
(Scientific creativity)
การวิเคราะหGและสังเคราะหG
(Analyze and synthesis)
การคิดแบบ เอกนัย
การประเมินและเลือกวิธี
(Evaluation and
Selection)
ภาพที่ 2. 17 โมเดลความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
110
ความคิดสร)างสรรคGทางวิทยาศาสตรG
(Scientific Creativity)
ความรู)ทางวิทยาศาสตรG ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตรG
(Scientific knowledge) (Scientific process skill)
- ความรู)ด)านเนื้อหา - การกำหนดและควบคุมตัวแปร
- ความรู)ด)านกระบวนการ - การตั้งสมมติฐาน
- ความรู)ด)านการได)มาของความรู) - การกำหนดนิยามเชิงปฏิบัติการ
- การทดลอง
- ตีความหมายและลงข)อสรุปข)อมูล
การคิดแบบ อเนกนัย การคิดแบบ เอกนัย การคิดแบบ อเนกนัย การคิดแบบ เอกนัย
ภาพที่ 2. 18 บริบทของการวัดความความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
4.5 งานวิจัยที่เกี่ยวข6องกับความคิดสร6างสรรค)และความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
งานวิจัยที่เกี่ยวข6องกับความคิดสร6างสรรค)
Caldwell, Whewell, and Heaton (2020) ไดBนำ visual post มาใชBในการพัฒนาการคิดสรBางสรรค7
ของนักการศึกษา ทั้งครูผูBสอน นักวิชาการและครูฝ®กสอน ในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบชุมชนนักปฏิบัติ
(communities of practice) เพื่อใหBนักการศึกษาไดBแลกเปลี่ยนความคิดเห็นและเรียนรูBรHวมกัน อยHางไรก็ตามจาก
การศึกษาขBอมูลของนักวิจัยพบวHา การเรียนรูBแบบชุมชนนักปฏิบัติมีขBอจำกัดในเรื่องของการมีสHวนรHวมในกิจกรรม
ของสมาชิก จึงควรเนBนการนำไปใชBในบริบทที่มีความเฉพาะเจาะจงมากขึ้นทั้งในดBานความรูB การคิด หรือการ
ปฏิบัติ ดังนั้นในงานวิจัยนี้จึงไดBมีการนำ visual post มาใชBในการเรียนรูBรHวมกับการศึกษาเนื้อหาดBวยตนเองผHาน
ทาง MOOC โดยหลังจากที่นักการศึกษาไดBเรียนรูBเนื้อหาผHานทาง MOOC แลBว จะตBองมีการโพสสิ่งที่ไดBศึกษาและ
111
นำไปประยุกต7ใชBในบริบทของตนเองผHาน visual post เพื่อใหBสมาชิกในชุมชนไดBมีการแลกเปลี่ยนความคิดเห็น ตHอ

ยอดความคิด ทั้งในดBานของการใชBเครื่องมือ เทคนิค เทคโนโลยี มาใชBในการเรียนการสอนของตน
Visual post เปPนเครื่องมือในการพัฒนาการคิดสรBางสรรค7 สามารถใชBในการตีความ สำรวจ การทดลอง
หรือพัฒนาความคิดจากการรวบรวมขBอมูลความรูBที่ไดBจากการแบHงปœน แลกเปลี่ยนความคิดเห็นในชุมชน นำไปสูH
การนำความรูBที่ไดBไปประยุกต7ในบริบทของตนเอง (thinking, talking, and making) โดยในงานวิจยั นีไ้ ดBมกี รอบใน
การพิจารณา 3 ดBาน ไดBแกH (1) Transfer to practice (2) Collective thinking and knowledge building และ
(3) Communication and appreciation ความสัมพันธ7ของสมาชิกในชุมชน
ผลการศึกษาพบวHา visual post และการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นจะชHวยสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ที่
นอกเหนือจากสิ่งที่เรียนรูBใน MOOC เพราะมีการสาธิตการนำไปใชBที่มีการบูรณาการความรูBตHาง ๆ ในบริบทที่มี
ความเฉพาะเจาะจงมากขึ้น ทั้งในดBานการเรียนรูBดBวยตนเองจากการนำไปปฏิบัติ และการเรียนรูBรHวมกันในชุมชน
รวมถึงสามารถอภิปรายซ้ำ ทำซ้ำ หรือผสมผสานเนื้อหาตHาง ๆ จากกระบวนการคิดแบบ non-linear และการ
รวบรวมความรูB ซึ่งงานวิจัยนี้ไดBเสนอแนะวHา ควรมีการศึกษาเกี่ยวกับกระบวนการสรBางความรูB (knowledge
building) ใหBมากขึ้น และชุมชนที่มโี ครงสรBางในรูปแบบอื่น ๆ
Berestova et al. (2021) ไดBนำสื่อสังคมออนไลน7 (Facebook) รHวมกับการนำเทคนิคหมวก 6 ใบ มาใชB
ในการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนในระดับอุดมศึกษา โดยเหตุผลของการนำสื่อสังคมออนไลน7มาใชB
เนื่องจากผูBเรียนมีความสะดวกในการเรียนรูB แสดงความคิดเห็น แชร7ขBอมูล ไฟล7 ทั้งในรูปของขBอความ วิดีโอ หรือ
ไฟล7เสียง รวมถึงการมีปฏิสัมพันธ7แบบ real time ทั้งระหวHางผูBเรียนดBวยกันเอง และผูBเรียนกับผูBสอน แตHจาก
การศึกษาของผูBวิจัยพบวHา การนำสื่อสังคมออนไลน7มาใชBสามารถพัฒนาทักษะการสื่อสารของผูBเรียนไดB แตHในดBาน
ของผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนยังไมHสHงผลที่แนHชัด ดังนั้นในการออกแบบจึงตBองคำนึงถึงเทคโนโลยีและวิธีการสอนที่
นำมาใชB ซึ่งในงานวิจัยนี้ไดBนำกรอบแนวคิดของ PISA ในปm 2021 ที่กลHาวถึงการคิดสรBางสรรค7ใน 3 มุมมอง ไดBแกH
(1) การสรBางความคิดที่หลากหลาย (Generation of diverse ideas) โดยเนBนความสามารถในการคิดที่ยืดหยุHนใน
บริบทที่หลากหลาย (2) การสรBางความคิดสรBางสรรค7 (Generation of creative ideas) จากการหาวิธีการหรือ
ความคิดที่หลากหลายและมีความเหมาะสม และ (3) การประเมินและพัฒนาความคิด (Evaluating and improve
idea) ซึ่งงานวิจัยที่ผHานมา ไดBมีการนำ research-based learning มาใชBในการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของ
ผูBเรียนผHานการสืบคBนขBอมูล การกำหนดสมมติฐาน การวิเคราะห7ขBอมูล และสรBางขBอสรุป
112
เทคนิคการคิดแบบหมวก 6 ใบ ที่เนBนใหBผูBเรียนมีการคิดในมุมมองที่หลากหลาย นำมาใชBในการพัฒนา

ความคิดสรBางสรรค7ทั้งในดBานของการระบุปœญหา การหาวิธีการ การมองในมุมมองที่หลากหลาย รวมถึงการเลือก
วิธีการที่ดีที่สุดในมุมมองของผูBใชBงานที่แตกตHางกัน โดยหมวกทั้ง 6 ใบ ประกอบดBวย (1) สีขาว เกี่ยวขBองกับการ
สืบคBนขBอมูล ขBอเท็จจริงตHาง ๆ (2) สีดำ แสดงถึงการคิดอยHางมีวิจารณญาณ การระบุปœญหา (3) สีเหลือง เกี่ยวขBอง
ประโยชน7หรือขBอดีของสิ่งที่ศึกษา (4) สีแดง ในดHานอารมณ7ความรูBสึกเกี่ยวกับปœญหา (5) สีเขียว การพัฒนา
ความคิด วิธีการที่แปลกใหมHในการแกBปœญหาที่มีความเฉพาะ และ (6) สีฟ¬า เกี่ยวกับการสรBางขBอสรุป ซึ่งผูBเรียจะใชB
เทคนิคนี้ทั้งแบบเดี่ยวและการทำกิจกรรมกลุHมบน Facebook นอกจากการใชBเทคนิคหมวก 6 ใบแลBว งานวิจัยนี้ไดB
มีการออกแบบกิจกรรมทั้ง กิจกรรมรายวัน การเขBารHวมโปรเจค การปรึกษากับผูBเชี่ยวชาญหรือผูBสอน การทำ
กิจกรรมเดี่ยว และการทำกิจกรรมกลุHม โดยผูBสอนจะมีการใหBผลป¬อนกลับแกHผูBเรียน
ผลการศึกษาพบวHา สื่อสังคมออนไลน7และการใชBเทคนิคหมวก 6 ใบ สามารถพัฒนาความทัศนคติเชิง
สรBางสรรค7ในการทำกิจกรรม การคิดอยHางมีวิจารณญาณ ทักษะการสื่อสารของผูBเรียน แตHยังไมHไดBสHงผลโดยตรงตHอ
การคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียน และอาจเนBนไปถึงการพัฒนาการคิดของผูBเรียนทั้งแบบ อเนกนัย และ เอกนัย
Sarnita et al. (2021) ไดBพัฒนาการเรียนการสอนแบบออนไลน7โดยใชBวิธีการสอนแบบสเต็มในการพัฒนา
ความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนรายวิชาฟ«สิกส7 ในสถานการณ7การแพรHระบาดของ COVID-19 ทำการศึกษาโดยใหB
ผูBเรียนทำแบบวัดกHอนเรียนและหลังเรียนในดBานความคิดสรBางสรรค7โดยใชBคำถามปลายเป«ด พิจารณาในดBานการ
คิดคลHอง คิดยืดหยุHน และคิดริเริ่ม และใหBคะแนนชิ้นงานของผูBเรียน โดยจากการศึกษางานวิจัยของผูBวิจัยพบวHาการ
สอนสเต็มสามารถสHงเสริมผูBเรียนในการออกแบบ พัฒนา และใชBเทคโนโลยีในการพัฒนาความสามารถในการคิด
ทักษะและทัศนคติทางวิทยาศาสตร7 รวมถึงพัฒนาทักษะพื้นฐานของผูBเรียน ซึ่งผูBวิจัยไดBนำอีเลิร7นนิงมาใชBในการ
เรียนเพื่อใหBผูBเรียนศึกษาเกี่ยวกับการรHางตBนแบบและพัฒนาผลิตภัณฑ7 และใชBการสะทBอน การลงมือปฏิบัติ และ
การนำเสนอ ซึ่งเปPนขั้นของการสอนสเต็มมาใชBรHวมกันในการทำกิจกรรม และประเมินผลผูBเรียน ซึ่งผลการศึกษา
พบวHาผูBเรียนมีความคิดสรBางสรรค7ที่สูงขึ้น เนื่องจากการเรียนออนไลน7ทำใหBผูBเรียนมีความยืดหยุHนในการเรียนรูB
และควรออกแบบกิจกรรมที่เชื่อโยงกับปœญหาในชีวิตประจำวัน
Aldalalah (2021) ไดBมีการนำอินโฟกราฟ«กมาใชBรHวมกับสมาร7ทบอร7ด ในการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7
ของผูBเรียนในสาขาเทคโนโลยีการศึกษาในระดับอุดมศึกษา ซึ่งการนำอินโฟกราฟฟ«กมาใชBในงานวิจัย เนื่องจากเปPน
เครื่องมือในการรวบรวม แสดงขBอมูล รวมถึงการสื่อสาร ที่สามารถเปลี่ยนกระบวนการคิดของผูBเรียนจากการที่
ผูBเรียนตBองมีการระบุความคิดหลัก การถามคำถามเพื่อรวบรวมขBอมูล การจัดลำดับขBอมูล รูปแบบการนำเสนอ โดย
113
ในงานวิจัยนี้ไดBนำ cognitive theory มาใชBเปPนแนวทางในการออกแบบกิจกรรม เพื่อสHงเสริมการคิดสรBางสรรค7

ของผูBเรียน ที่ยึดแนวคิดของ Torrance ที่พิจารณาใน 3 ดBาน คือ Fluency, Flexibility และ Originality
ผูBวิจัยไดBแบHงผูBเรียนออกเปPน 2 กลุHมตามแนวคิดของ cognitive theory กลุHมแรกใหBผูBเรียนสรBางอินโฟ
กราฟฟ«กแบบตัวอักษรและภาพ (Text and image) และกลุHมที่สองเปPนการสรBางอินโฟกราฟฟ«กแบบภาพและ
เสียง (Sound and image) โดยพิจารณาความคิดสรBางสรรค7ในดBานของ Fluency, Flexibility และ Originality
ผลการศึกษาพบวHา ผูBเรียนมีระดับของความคิดสรBางสรรค7ในภาพรวมระดับปานกลาง โดยดBาน Fluency
มีคะแนนเฉลี่ยมากที่สุด รองลงคือ Flexibility และ Originality และเมื่อพิจารณาจากรูปแบบของอินโฟกราฟฟ«ก
พบวHา อินโฟกราฟฟ«กแบบภาพและเสียง มีคะแนนดBานความคิดสรBางสรรค7สูงกวHาแบบขBอความและภาพ ซึ่ง
นอกจากการนำอินโฟกราฟฟ«กมาใชB ผูBวิจัยกลHาววHาการระดมสมอง และการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นของผูBเรียนก็
สามารถสHงเสริมการคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนไดB นอกจากนี้ควรนำ blended learning มาใชBใน course-based
infographic เพื่อใหBผูBเรียนไดBติดตHอสื่อสารกับผูBสอน รวมถึงใหBคำแนะนำแกHผูBเรียนไดBสะดวกมากขึ้น
Sun, Wang, and Wegerif (2019) ไดBนำ computer-based cognitive mapping approach มาใชBใน
การพัฒนาการคิดแบบ อเนกนัย ของผูBเรียนในระดับมัธยมศึกษา ซึ่งการนำแผนผังความคิดมาใชBจัดเปPนเครื่องมือ
ในการคิดแบบ อเนกนัย ที่ชHวยใหBผูBเรียนมีเห็นภาพของกระบวนการในการนำกลยุทธ7ของการคิดแบบ อเนกนัย ไป
ใชB ซึ่งกลยุทธ7ของการคิดแบบ อเนกนัย ประกอบดBวย 3 องค7ประกอบ ไดBแกH (1) Association เปPนการคิดที่เกิด
จากมโนทัศน7 วัตถุ หรือสถานการณ7ที่ไมHคุBนเคยและไมHเกี่ยวขBองกัน สามารถนำไปสูHการคิดสรBางสรรค7ไดB เนื่องจาก
บุคคลจะมีการคิดเชื่อมโยงในครั้งแรก แตHในการคิดครั้งตHอไปจะเปPนการคิดที่ขยายและแตกตHางจากสิ่งที่คุBนเคย
ไปสูHแนวคิดใหมH ๆ (2) Decomposition เปPนการสรBางความคิดที่หลากหลายและแปลกใหมH จากการมองมุมมอง
หรื อ เกณฑ7 ท ี ่ ห ลากหลาย โดยการลงรายละเอี ย ดของสิ ่ ง ที ่ ต H า ง ๆ ใหB ม ากขึ ้ น และ (3) Combination with
adjustment การรวบรวมองค7ประกอบของการคิดเพื่อสังเคราะห7เปPนสิ่งใหมHหรือความคิดใหมH ๆ และการคิดแบบ
อเนกนัย แบHงออกเปPน 3 ดBาน ประกอบดBวย คิดคลHอง คิดยืดหยุHน และคิดริเริ่ม และจากการศึกษางานวิจัยที่
เกี่ยวขBองพบวHาการนำแผนผังความคิดมาใชBสามารถชHวยใหBผูBเรียนในการคิดที่ซับซBอนและกระบวนการคิดไดB
นอกจากนี้การคิดแบบ อเนกนัย สHงผลตHอความสรBางสรรค7ของผูBเรียน ถึงแมBวHาการคิดแบบ อเนกนัย และ เอกนัย มี
บทบาทที่ตHางกันในการคิดสรBางสรรค7 แตHการคิดทั้ง 2 รูปแบบไมHสามารถแยกออกจากกันไดBชัดเจน ผลการศึกษา
พบวHาการนำ computer-based cognitive mapping approach สามารถพัฒนาการคิดแบบ อเนกนัย ของ
114
ผูBเรียนใหBสูงขึ้น เนื่องจากชHวยใหBผูBเรียนมีการคิดเปPนระบบ ชHวยพัฒนาวิธีในการคิด กระตุBนการคิดเชื่อมโยง

รวบรวมความคิดตHาง ๆ ไดBมากขึ้น
ภาพที่ 2. 19 ตัวอยHาง cognitive mapping (Sun, Wang, and Wegerif, 2019)
งานวิจัยที่เกี่ยวข6องกับความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
Koc and Buyuk (2021) ไดBศึกษาเอกสารและงานวิจัยเกี่ยวกับความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ
ผูBเรียนพบวHา ผูBเรียนมีความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ในการสรBางความคิดและจัดการกับความคิดในมุมมองที่
หลากหลายคHอยขBางนBอย เนื่องจากไมHไดBรับการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7อยHางเหมาะสม ซึ่งจากการศึกษาพบวHา
การใชBปฏิบัติการทางวิทยาศาสตร7ถือเปPนสภาพแวดลBอมที่สำคัญที่สามารถพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7และทัศนคติทางวิทยาศาสตร7 จากการสำรวจ สังเกต คิดหรือตีความขBอมูลตHาง ๆ ระหวHางการทำ
กิจกรรมของผูBเรียน นอกจากนี้การนำเทคโนโลยีหุHนยนต7 (Robotics) มาใชBสามารถพัฒนากระบวนการคิด การ
แกBปœญหา และการคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียไดB ดังนั้นในงานวิจัยนี้ผูBวิจัยไดBนำหุHนยนต7มาใชBในการพัฒนาความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7และทัศนคติทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนในระดับมัธยมศึกษา จำนวน 40 คน ในเรื่อง
แรงและการเคลื่อนที่ เก็บขBอมูลโดยนำแบบวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ Hu and Adey (2002) ใน
การวัดกระบวนการ (การจินตนาการ และการคิด) การคิด (คิดคลHอง คิดยืดหยุHน และคิดแปลกใหมH) มาประยุกต7ใชB
115
ประกอบดBวย 7 คำถาม ดังนี้ (1) การนำวัตถุที่กำหนดใหมHมาใชBในในรูปแบบที่ไมHเคยใชBมากHอน (Unusual usage)

(2) การคBนหาปœญหา (Finding out the problem) (3) การพัฒนาผลงาน (Product development) (4) การ
จินตนาการทางวิทยาศาสตร7 (Scientific imagination) (5) การแกBปœญหา (Problem solving) (6) การทดลอง
ทางวิทยาศาสตร7 (Science experiment) และ (7) การออกแบบผลิตภัณฑ7 (Product designing) และผลิตภัณฑ7
รวมถึงแบบวัดทัศนคติทางวิทยาศาสตร7 ผลการศึกษาพบวHาการนำหุHนยนต7 การใชB Lego รวมถึงเทคโนโลยีในการ
เรียนรูBสามารถพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7และทัศนคติของผูBเรียนไดB
Wiyanto and Hidayah (2021) ไดBทบทวนวรรณกรรมเกี่ยวกับรูปแบบการวัดความคิดสรBางสรรค7ในปm
2001-2019 โดยผูBวิจัยพบวHาแบบวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ Hu and Adey (2002) ในการวัด
ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนในระดับมัธยมศึกษาเปPนจุดเริ่มตBนของการวิจัยเกี่ยวกับความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ในปœจจุบัน เนื่องจากความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ถือเปPนความคิดสรBางสรรค7
เฉพาะดBานที่มีการบูรณาการความรูBและทักษะที่เกี่ยวขBองกับวิทยาศาสตร7 ผูBวิจัยจึงเลือกที่จะศึกษาโครงสรBางใน
การวัดความคิดสรBางสรรค7ของ Hu and Adey ซึ่งผลการศึกษาพบวHาโครงสรBางการวัดความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7 พิจารณาในมิติของการคิดสรBางสรรค7 (Classical approach) เนBนการคิดสรBางสรรค7ในรูปแบบทั่วไป
ที่มีการคิดแบบ อเนกนัย และมิติทางดBานวิทยาศาสตร7 โดยนำเสนอองค7ประกอบออกเปPน 3 ดBาน ประกอบดBวย
1) ลักษณะของแตHละบุคคล (personal or individual characteristic of trait) ซึ่งอิงมาจากนิยามของ
Torrance ที่ประกอบดBวย (1) การคิดคลHอง (Fluency) เปPนความสามารถในการคิดจำนวนมาก (2) การคิดยืดหยุHน
(Flexibility) ความสามารถในการสรBางเกณฑ7หรือองค7ประกอบที่หลากหลายของความคิด และ (3) การคิดแปลก
ใหมH (Originality) เปPนความสามารถในการคิดที่แปลกใหมH ไมHเคยมีใครคิดมากHอน ซึ่งทั้ง 3 องค7ประกอบถือเปPน
ลักษณะของความคิดสรBางสรรค7สHวนบุคคล
2) การสรBางสรรค7ชิ้นงาน (Creative products) สามารถแบHงออกเปPน 4 ดBาน ไดBแกH (1) ชิ้นงานหรือ
ผลงานเชิ ง เทคนิ ค (technical products) เปP น ความสามารถในการคิ ด เพื ่ อ พั ฒ นาชิ ้ น งาน (2) ความรู B ท าง
วิทยาศาสตร7 (Science knowledge) เกี่ยวขBองกับความเขBาใจและการนำความรูBทางวิทยาศาสตร7มาใชB (3)
ปรากฏการณ7ทางวิทยาศาสตร7 (Science phenomena) เกี่ยวขBองกับความสามารถในการอธิบายหรือบรรยาย
เงื ่ อ นไขหรื อ สถานการณ7 ท ี ่ เ กี ่ ย วขB อ ง และ (4) ปœ ญ หาทางวิ ท ยาศาสตร7 (Science problems) เกี ่ ย วขB อ งกั บ
ความสามารถในการระบุปœญหาและแกBปœญหา
116
3) กระบวนการสรBางสรรค7 (Creative process) แบHงเปPนดBานการจินตนาการ (Imagination) ในการคิด

เกี่ยวกับวัตถุหรือเหตุการณ7ที่ไมHไดBเกิดขึ้นจริงหรือมองไมHเห็นดBวยตา และการคิดสรBางสรรค7 (Creative thinking)
ในการจัดการกับความคิดและนำเสนอสูHโลกภายนอก เชHน การใชBคำถามใหBผูBเรียนคิด ในกรณีที่โลกไมHมีแรงโนBมถHวง
ซึ่งผูBเรียนจำตBองจินตนาการถึงความเปPนไปไดBของเหตุการณ7ที่จะเกิดขึ้น หรือการใหBตัวอยHางชิ้นสHวนของเสื้อผBาและ
ใชBคำถามเพื่อถามผูBเรียนวHาตัวอยHางนี้สามารถนำไปใชBในกรณีใดไดBบBาง เปPนตBน
Dwikoranto et al. (2020) ไดB พ ั ฒ นาโมบายแอพลิ เ คชั น ที ่ ช ื ่ อ วH า MobLen ในการพั ฒ นาความคิ ด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักศึกษาครูเอกฟ«สิกส7 เนื่องจากผลของการศึกษางานวิจัยพบวHาครูฟ«สิกส7ยังขาด
ทักษะทางดBานความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 และในสถานการณ7การแพรHระบาดของ COVID-19 ผูBวิจัยจึง
ออกแบบการเรียนรูBแบบออนไลน7ผHานการใชBโมบายแอพลิเคชัน เก็บขBอมูลโดยใชBแบบประเมินชิ้นงาน แบบวัด
ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 และแบบสอบถามผูBเรียน กHอนเรียนและหลังเรียน โดยผูBวิจัยไดBกำหนดตัวชี้วัด
ของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ประกอบดBวย 4 ตัวชี้วัด ดังนี้ (1) ดBานกระบวนการ (creative process)
(2) ความสรBางสรรค7สHวนบุคคล (creative individual) (3) ความสรBางสรรค7ของผลงานหรือผลิตภัณฑ7 (creative
product) และ (4) สภาพแวดลBอม (creative environment) สำหรับเกณฑ7ในการประเมินผลงาน พิจารณาใน
ดBานของความเกี่ยวขBองกับความตBองการที่แทBจริง ความสมจริง ความปลอดภัย รวมถึงการควบคุมตัวแปรที่ใชB เปPน
ตBน นอกจากนี้ในดBานของความคิดสรBางสรรค7 ผูBวิจัยพิจารณาองค7ประกอบ 4 ดBานของความคิดสรBางสรรค7ที่
ประกอบดBวย ความคิดคลHอง คิดยืดหยุHน คิดริเริ่ม และการคิดละเอียดลออ ซึ่งผลการศึกษาพบวHาการนำโมบาย
แอพลิเคชันมาใชBสามารถพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนไดB ซึ่งถือเปPนทางเลือกหนึ่งของการ
เรียนโดยเฉพาะในสถานการณ7การแพรHระบาดของ COVID-19
Sun, Wang, and Wegerif (2020) กลHาวถึงความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7วHาไดBรับความนิยมอยHาง
มากในสาขาทางดBานการออกแบบและวิศวกรรมในระดับอุดมศึกษา ประกอบดBวยการคิดแบบ อเนกนัย ในการ
สรBางความคิดหรือแนวทางการแกBปœญหาตHาง ๆ อยHางเหมาะสมและมีความใหมHและการคิดแบบ เอกนัย ในการ
ตัดสินใจเลือกแนวคิดเพื่อนำไปใชB ซึ่งจากการศึกษาของงานวิจัยสHวนใหญHเกี่ยวกับการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7
ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนพบวHา ผูBเรียนมีการคิดแบบ เอกนัย ที่สูงขึ้นในขณะที่การคิดแบบ อเนกนัย ยังไมHรับการ
พัฒนาที่เหมาะสม เนื่องจากขาดกลยุทธ7ในการพัฒนาและยังไมHคHอยไดBรับความสนใจมากนักในบริบทของการเรียน
วิทยาศาสตร7ในโรงเรียน ผูBวิจัยกลHาวถึงกลยุทธ7ของการคิดแบบ อเนกนัย ประกอบดBวย 3 องค7ประกอบ ไดBแกH (1)
Association เปPนการคิดที่เกิดจากมโนทัศน7 วัตถุ หรือสถานการณ7ที่ไมHคุBนเคยและไมHเกี่ยวขBองกัน สามารถนำไปสูH
117
การคิดสรBางสรรค7ไดB เนื่องจากบุคคลจะมีการคิดเชื่อมโยงในครั้งแรก แตHในการคิดครั้งตHอไปจะเปPนการคิดที่ขยาย

และแตกตHางจากสิ่งที่คุBนเคย ไปสูHแนวคิดใหมH ๆ (2) Decomposition เปPนการสรBางความคิดที่หลากหลายและ
แปลกใหมH จากการมองมุมมองหรือเกณฑ7ที่หลากหลาย โดยการลงรายละเอียดของสิ่งที่ตHาง ๆ ใหBมากขึ้น และ (3)
Combination with adjustment การรวบรวมองค7ประกอบของการคิดเพื่อสังเคราะห7เปPนสิ่งใหมHหรือความคิด
ใหมH ๆ และจากการศึกษางานวิจัยเกี่ยวกับ อเนกนัย พบวHา อเนกนัย สHงผลทางบวกตHอการคิดสรBางสรรค7ผHานการ
ฝ®กการคิดแบบ อเนกนัย อยHางเหมาะสม ในงานวิจัยนี้ผูBวิจัยไดBใชBกลุHมตัวอยHางเปPนนักเรียนในระดับชั้นมัธยมศึกษา
ตอนปลาย จำนวน 105 คน แบHงเปPนกลุHมทดลองและควบคุม และทดสอบกHอนเรียนหลังเรียนโดยใชBแบบวัด
ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ Hu and Adey (2002) ที่มีการผสมผสานระหวHางการคิดสรBางสรรค7และ
ความรูBทางดBานวิทยาศาสตร7 เปPนขBอคำถาม 7 ขBอ ประกอบดBวยการวัดในดBาน (1) การพัฒนาผลงาน/ผลิตภัณฑ7 (2)
การเขียนการใชBงานสิ่งของในรูปแบบที่ยังไมHเคยใชBงานมากHอน (3) การจินตนาการ (4) การสรBางคำถาม (5) การ
แกBไขปœญหา (6) การวางแผนการทดลองทางวิทยาศาสตร7 และ (7) การออกแบบผลงานหรือชิ้นงานทางเทคนิค
โดยในขั้นของการฝ®กการคิดของผูBเรียนผูBวิจัยแบHงออกเปPน 4 ขั้น ไดBแกH การแนะนำมโนทัศน7เกี่ยวกับความคิด
สรBางสรรค7และความสำคัญในชีวิตและสังคม รHวมกันอภิปรายอิทธิพลของการคิดในรูปแบบทั่วไป จากนั้นฝ®กผูBเรียน
คิดตามองค7ประกอบของการคิดแบบ อเนกนัย และนำความคิดที่ไดBมาประยุกต7ใชBในการพัฒนากาตBมน้ำ และ
รHวมกันอภิปรายแลกเปลี่ยนความคิดเห็นหลังทำกิจกรรม ผลการศึกษาพบวHาผูBเรียนกลุHมทดลองที่มีการใหBแนวทาง
ในการฝ®กการคิดแบบ อเนกนัย มีความคิดสรBางสรรค7ทางดBานวิทยาศาสตร7ที่สูงกวHากลุHมควบคุมที่ไมHไดBรับการฝ®ก
การคิดแบบ อเนกนัย
Atesgoz and Sak (2021) ไดBพัฒนาแบบวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนกลุHมเด็กเล็ก
หรื อ ประถมศึ ก ษาตอนตB น เนื ่ อ งจากในการศึ ก ษาเอกสารของผู B ว ิ จ ั ย พบวH า แบบวั ด ความคิ ด สรB า งสรรค7 ท าง
วิทยาศาสตร7ของผูBเรียนในระดับมัธยมศึกษาทั้งตอนตBนและตอนปลาย เชHนของ Hu and Adey (2002) เปPนแบบ
วัดแบบโดยใชBคำถามปลายเป«ด 7 ขBอบนพื้นฐานของการคิดคลHอง คิดยืดหยุHน และคิดริเริ่ม หรือ Yang et al.
(2019) ที่พัฒนาแบบวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนในระดับประถมศึกษาตอนปลาย ซึ่ง
แบบวัดดังกลHาวเนBนการตอบในรูปแบบของการเขียนตอน จึงไมHเหมาะกับผูBเรียนที่เปPนเด็กเล็ก ดังนั้นในงานวิจัยนี้
ผูBวิจัยจึงไดBพัฒนาแบบวัดที่มีการนำแอนิเมชันมาใชB (animation-based assessments) เพื่อสรBางแรงจูงใจและใหB
ผูBเรียนเขBาใจสถานการณ7ของคำถามไดBดียิ่งขึ้น จากการใหBผูBเรียนดูสื่อแอนิเมชันที่มีการกำหนดสถานการณ7มาใหB
เพื่อใหBผูBเรียนคิดหาคำตอบภายใตBองค7ประกอบของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 3 ดBาน ประกอบดBวยการ
118
คิดคลHอง คิดยืดหยุHน และคิดริเริ่ม ซึ่งองค7ประกอบทั้งสามนี้จะประเมินในบริบทของการคBนพบทางวิทยาศาสตร7ใน

ดBานการกำหนดสมมติฐานและการออกแบบการทดลอง เชHน ในหัวขBอของการกำหนดสมมติฐาน ผูBวิจัยกำหนด
สถานการณ7ที่เปPนเรือของเลHน (บริบทของวิชาฟ«สิกส7และเคมี) โดยมีตัวละครคือแมHและลูกสาว ซึ่งแมHใหBลูกสาวคิด
เกี่ยวกับปœญหาที่เกิดขึ้น หรือในบริบทของวิชาชีววิทยา ที่เปPนสถานการณ7เกี่ยวกับเด็กกลายไปเปPนหนองน้ำ และใหB
ผูBเรียนคิดชีวิตของแมลงที่อาศัยอยูHในหนองน้ำนี้ เปPนตBน ซึ่งผลจากการวิเคราะห7องค7ประกอบเชิงสำรวจพบวHาแบบ
วัดนี้สามารถนำไปใชBในการวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนในกลุHมเด็กเล็กไดB
ภาพที่ 2. 20 ตัวอยHางสถานการณ7ในแอนิเมชัน (Atesgoz and Sak, 2021)

Smyrnaiou, Georgakopoulou, and Sotiriou (2020) พัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ
ผูBเรียน โดยกลุHมตัวอยHางที่ใชBคือผูBเรียนในระดับประถมศึกษา โดยปœญหาที่เกิดขึ้นจากการสอนในรายวิชา
วิทยาศาสตร7ในรูปแบบเดิมคือ ไมHสามารถสHงเสริมการคิดทางวิทยาศาสตร7และแรงจูงใจในการเรียน ในขณะที่
ปœจจุบันการคิดสรBางสรรค7มีบทบาทสำคัญในการสรBางความรูB ความสนใจและการจินตนาการของผูBเรียน มีงานวิจัย
ไมHมากนักที่มีการศึกษาบูรณาการความรูBดBานตHาง ๆ การนำเสนอและการติดตHอสื่อสาร มาใชBในการพัฒนาความคิด
ของผูBเรียน อีกทั้งยังมีความเขBาใจที่คลาดเคลื่อนในการสอน STEM ทำใหBผูBเรียนไมHสามารถเชื่อมโยงสิ่งที่เรียนกับ
ชีวิตประจำวันไดB ดังนั้นในงานวิจัยนี้ไดBมีการนำแนวคิดของ STEM, virtual learning community และการเลHา
เรื่องดิจิทัลมาใชBในการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียน เนื่องจากผูBวิจัยเชื่อวHา การสรBาง
ความคิดที่แปลกใหมH หลากหลายในการสืบคBนทางวิทยาศาสตร7มีความเกี่ยวขBองทั้งในระดับตนเองและชุมชน จาก
การแลกเปลี่ยนความคิดรHวมกัน การอภิปรายผลที่ไดBจากการศึกษา ทดลอง การเรียนรูBจากการปฏิบัติ การลองผิด
ลองถูก สำหรับการเลHาเรื่องดิจิทัล เปPนการนำเสนอในรูปแบบ visualization/representation ในการนำเสนอ
ความคิดทางวิทยาศาสตร7 ซึ่งผูBเรียนตBองมีการคิด พัฒนา ปรับปรุงกHอนนำเสนอ
119
ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 เปPนความคิดสรBางสรรค7ในการระบุปœญหา กำหนดสมมติฐาน และ

วิธีการในการแกBไขปœญหาทางวิทยาศาสตร7 โดยปœจจัยทางดBานสังคม วัฒนธรรม (socio-emotional, socio-
cultural) เขB ามามี บทบาทในการพั ฒนาความคิ ดสรB างสรรค7 ทางวิ ทยาศาสตร7 จากการเชื ่ อมโยงความรู B ทาง
วิทยาศาสตร7 สังคม การจินตนาการ และศิลปะ มาใชBในชีวิตประจำวัน ผลการศึกษาพบวHาการเลHาเรื่องดิจิทัล
สามารถพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนไดB จากการใชBสื่อหลากหลายรูปแบบในการนำเสนอ
ทั้งขBอความ วิดีโอ รูปภาพ กราฟ ในการแสดงความคิดของตนเอง
Zhou (2021) กลHาวถึงปœญหาของการสอนวิทยาศาสตร7ของครูผูBสอนวHาขาดการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7
ทางวิทยาศาสตร7ใหBแกHผูBเรียน ผูBสอนไมHเห็นถึงความสำคัญของการคิดสรBางสรรค7 รวมถึงการออกแบบกิจกรรมที่ไมH
พัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียน อยHางไรก็ตามในปœจจุบันทักษะการเรียนรูBในศตวรรษที่ 21 ทักษะหนึ่งที่สำคัญ
คือความคิดสรBางสรรค7 นำไปสูHความทBาทายในการพัฒนาผูBเรียนทั้งในดBานของ Globalization ปœญหาสิ่งแวดลBอม
การพัฒนาเทคโนโลยีสารสนเทศ เปPนตBน ซึ่งความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7เปPนทักษะในการสรBางความคิดที่
หลากหลายในการแกBปœญหาหรือพัฒนานวัตกรรมโดยใชBการบูรณาการดBานตHาง ๆ เชHน วิทยาศาสตร7 เทคโนโลยี
และศิลปะ รวมถึงมีความเกี่ยวขBองกับการติดตHอสื่อสารในชีวิตประจำวัน และจากการศึกษาเอกสารและงานวิจัยที่
เกี่ยวขBองในการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7พบวHา งานวิจัยไดBมีการนำการระดมความคิด การคิด
นอกกรอบ การแกBปœญหาสรBางสรรค7 การสอนโดยใชBโครงงานเปPนฐาน รวมถึงการวิจัยสรBางสรรค7 เนBนการสื่อสาร
และการสะทBอนคิด ซึ่งในงานวิจันนี้ไดBมีการนำการสอนแบบ 5E เนBนการอภิปรายทางวิทยาศาสตร7และการวิจัย มา
ใชBในการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักศึกษาครู โดยแบHงองค7ประกอบในการวัดออกเปPน 3
ดBาน ไดBแกH การคิดคลHอง คิดยืดหยุHน และคิดที่เปPนเอกลักษณ7 ผลการศึกษาพบวHา นักศึกษาที่เรียนดBวยวิธีการสอน
5E มีความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ทสี่ ูงขึ้น
Lee and Park (2021) ไดB ศึ กษาการรั บรู B เกี ่ ยวกั บลั กษณะของพฤติ กรรมของการคิ ดสรB างสรรค7 ทาง
วิทยาศาสตร7ในผูBสอน ผูBปกครอง และผูBเรียน เพื่อนำไปใชBในการออกแบบการเรียนการสอนที่สนับสนุนความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียน เนื่องจากผลของการศึกษาเอกสารและงานวิจัยของผูBวิจัยพบวHาในการ
พิจารณาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7มีหลากหลายมิติ เชHน กระบวนการคิด ทัศนคติ หรืออิทธิพลของ
สภาพแวดลBอม ซึ่งในงานวิจัยนี้มุHงเนBนไปที่มิติทางดBานสภาพแวดลBอมไดBแกH การรับรูBของผูBสอน ผูBปกครองและ
ผูBเรียน ที่มีตHอความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 เชHน หากผูBสอนมีความเชื่อวHาในการออกแบบกิจกรรมที่สามารถ
สHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ควรกำหนดวิธีการเรียนและขั้นตอนในการทำกิจกรรมที่มีความ
120
ยืดหยุHน หรือเนBนกิจกรรมแบบปลายเป«ด หรือหากผูBเรียนเชื่อวHาการลงมือปฏิบัติถือเปPนลักษณะสำคัญของความคิด

สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 แตHผูBสอนและผูBปกรองคิดวHาไมHสำคัญ ดังนั้นการออกแบบกิจกรรมที่เนBนใหBผูBเรียนลงมือ
ปฏิบัติอาจไมHไดBรับการสนับสนุน เปPนตBน ผูBวิจัยไดBนำแบบสอบถามที่ประกอบดBวย 8 องค7ประกอบ 30 ขBอคำถาม
ประกอบดB วยดB า น (1) Making การลงมื อ ปฏิ บ ั ต ิ ห รื อ สรB า ง (2) การสื บ สอบหรื อ การทำการทดลอง (3) Task
commitment ความรับผิดชอบตHอภาระงาน (4) ความสงสัยและการสรBางคำถาม (5) การอHานและการสรุป (6)
กระบวนการคิดอยHางเปPนระบบ มีเหตุผล (7) ความสนใจและความเปPนศิลปะ และ (8) การสื่อสาร และนำไปใหB
ผูBสอน ผูBปกครอง และผูBเรียนเรียงลำดับความสำคัญ 10 อันดับแรกของขBอคำถามที่เปPนลักษณะสำคัญของความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ผลการศึกษาพบวHา ทั้ง 3 กลุHม เลือกการทดลอง การถามคำถามหรือการสรBางคำถาม
การคิดอยHางเปPนระบบและเหตุผลในการแกBปœญหาที่มีความยาก และการแบHงปœนความคิด เปPนลักษณะที่สำคัญ
ดังนั้นจึงเปPนสิ่งที่ควรพัฒนาใหBเกิดขึ้นกับผูBเรียน
Rasul et al. (2018) ไดBนำรูปแบบการสอนสเต็มมาใชBรHวมกับการเรียนรูBโดยใชBโครงงานเปPนฐาน เพื่อ
สHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียน โดยแบHงองค7ประกอบของความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7 ออกเปPน 3 ดBาน ไดBแกH (1) กระบวนการทางวิทยาศาสตร7 ประกอบดBวย การกำหนดปœญหา การ
ปฏิบัติ การทดสอบ และการอธิบาย (2) ทักษะการสืบสอบ ประกอบดBวย การสืบหาขBอมูล หลักฐาน การกำหนด
สมมติ ฐ าน และการสรุ ป และ (3) ความคิ ด สรB า งสรรค7 ประกอบดB ว ย การคิ ด แบบ อเนกนั ย , เอกนั ย และ
associative thinking ซึ่งจากการศึกษาเอกสารและงานวิจัยของผูBวิจัยพบวHาผูBสอนสHวยใหญHยังละเลยการพัฒนา
ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 เนื่องจากเปPนทักษะที่มีความซับซBอน และสามารถนำมาใชBในการแกBปœญหา
ดBวยกระบวนการออกแบบ และสามารถเพิ่มคุณคHาของผลิตภัณฑ7ไดB จัดเปPนองค7ประกอบสำคัญของการเรียนรูBที่
ชHวยใหBผูBเรียนสรBางความคิดใหมHที่แตกตHางจากเดิม จากการใชBความคิดทั้งแบบ อเนกนัย และ เอกนัย ดังนั้นใน
งานวิจัยนี้ผูBวิจัยจึงไดBนำการสอนสเต็มมาใชB แบHงผูBเรียนออกเปPน 2 กลุHม คือกลุHมทดลองที่ไดBเรียนโดยใชBโปรแกรม
และกลุHมควบคุมที่ไมHไดBเรียนโปรแกรม โดยพัฒนาเปPนโปรแกรมที่ชื่อวHา The Science of Smart Communities
แบHงเปPน 3 ระยะ ไดBแกH (1) การสรBางความตระหนักและการสรBางองค7ความรูBในดBานสเต็ม โดยผูBเรียนในกลุHม
ทดลองเนBนการเรียนรูBโดยการปฏิบัติ และเนBนปœญหาที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวันของผูBเรียน (2) การออกแบบและ
พัฒนาโครงงาน โดยใหBผูBเรียนมีการออกแบบโดยใชBกระบวนการทางวิศวกรรม และการบูรณาการความรูBมาใชBใน
การแกBปœญหา จากนั้นนำเสนอผลงานในลักษณะของการจัดนิทรรศการและการประกวด และ (3) การประเมินดBาน
121
ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียน ซึ่งผลการศึกษาพบวHา องค7ประกอบทั้ง 3 ดBานของผูBเรียนในกลุHม

ทดลองสูงกวHาผูBเรียนในกลุHมควบคุม
Bi et al. (2020) ไดBศึกษาตัวแปรทางดBานการสอนที่สHงผลตHอประสิทธิภาพของผูBเรียนในดBานความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7โดยการวิเคราะห7อภิมาน โดยการศึกษาเอกสารและงานวิจัยตั้งแตHปm 1992 ถึงปm 2019
โดยพิจารณาทั้งดBานผลงานและกระบวนการของการคิดเพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียน
ตั ้ ง แตH ระดั บอนุ บาลถึ ง ระดั บอุ ดมศึ กษา ผลการศึ กษาพบวH าวิ ธี การสอนที ่ สH ง ผลตH อความคิ ดสรB างสรรค7 ทาง
วิทยาศาสตร7มากที่สุดคือ การแกBปœญหา รองลงมาคือ การใหBเหตุผลทางวิทยาศาสตร7 การเรียนแบบรHวมมือ และ
การสรBางมโนทัศน7 (conceptual construction) นอกจากนี้เมื่อพิจารณาในมิติของผลผลิตหรือผลงานพบวHาการ
สอนโดยการแกBปœญหาชHวยใหBผูBเรียนมีความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ในการพัฒนาผลงาน สำหรับมิติของ
กระบวนการพบวHาการสอนแบบการสรBางมโนทัศน7และการเรียนแบบรHวมมือใหBผลมากที่สุดในการประยุกต7ใชB
ความรูBทางวิทยาศาสตร7 โดยการสอนแบบรHวมมือใหBผลที่ดีกวHาการสอนแบบการสรBางมโนทัศน7 โดยการสอนแบบ
การสรBางมโนทัศน7จะชHวยพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนจากการเพิ่มคุณภาพของคงวามรูB
ทางวิทยาศาสตร7 ในขณะที่การเรียนแบบรHวมมือนอกจากเพิ่มความรูBทางวิทยาศาสตร7แลBวยังชHวยผสมผสานหรือ
บูรณาการความรูBจากการเรียนรูBและทำงานรHวมกันของผูBเรียน
Astutik et al. (2020) ไดB พ ั ฒ นารู ป แบบการเรี ย นรู B แ บบรH ว มมื อ อยH า งสรB า งสรรค7 (Collaborative
Creativity Learning Model: CCL) เพื ่ อ สH ง เสริ ม ความคิ ด สรB า งสรรค7 ท างวิ ท ยาศาสตร7 ข องผู B เ รี ย นในระดั บ
มัธยมศึกษา ซึ่งจากการศึกษาเอกสารและงานวิจัยของผูBวิจัยพบวHาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7เปPนทักษะที่
เกี่ยวขBองกับการสรBาง การคBนพบ การปรับเปลี่ยน การจินตนาการ รวมถึงการสรBางสมมติฐาน นอกจากนี้ยัง
ประกอบดBวยหลายมิติ ทั้งดBานความรูB ความสามารถในการคิด แรงจูงใจ ลักษณะสHวนบุคคล สภาพแวดลBอมภายใน
ความสามารถในการแกBปœญหา สรBางผลงานที่แปลกใหมH มีประโยชน7และมีคุณคHาตHอตนเองหรือสังคม โดยรูปแบบ
การสอนที่สามารถพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนไดBคือ การสอนแบบรHวมมืออยHาง
สรBางสรรค7 (Collaborative Creativity) ที่เกี่ยวขBองกับกระบวนการทางสังคมเพื่อสHงเสริมกระบวนการสรBางสรรค7
จากการทำงานรHวมกันภายในกลุHมของผูBเรียน การสรBางความคิดใหมH ๆ ซึ่งเปPนผลจากการมีปฏิสัมพันธ7ในกลุHม
ดั ง นั ้ น ผู B ว ิ จ ั ย จึ ง ไดB พ ั ฒ นารู ป แบบการสอนที ่ ป ระกอบดB ว ย 5 ขั ้ น ตอน ไดB แ กH (1) การระบุ ป œ ญ หา (Problem
identification) ในขั้นตอนนี้ผูBสอนอาจใหBผูBเรียนสำรวจ สืบคBน หรือการสาธิตใหBแกHผูBเรียน รวมถึงการสรBาง
แรงจูงใจแกHผูBเรียนโดยการใชBคำถาม เพื่อนำไปสูHการเรียนรูB การแกBปœญหา และการชี้แจBงวัตถุประสงค7การเรียนรูBใน
122
การทำกิจกรรม (2) การสำรวจความคิด (Idea exploration) เปPนขั้นที่ใหBผูBเรียนภายในกลุHมเสนอความคิดเพื่อ

นำไปสูBการประเมินปœญหา สมมติฐานและตัวแปรที่ตBองการศึกษา (3) กิจกรรมการรHวมมือ (Collaborative
creativity) เปPนการทำกิจกรรมเพื่อทดสอบสมมติฐานหรือแกBปœญหา กลยุทธ7ที่ผูBสอนนำมาใชBในขั้นนี้ เชHน การใชB
แบบจำลอง การปฏิบัติ การทดลอง เปPนตBน (4) Idea elaboration การนำเสนอผลการศึกษาของผูBเรียนแตHละ
กลุHม และแลกเปลี่ยนความคิดเห็นระหวHางกลุHมของผูBเรียน และ (5) การประเมินกระบวนการและผลการศึกษา
(Evaluation of process and result) การใหBผลป¬อนกลับแกHผูBเรียนในการทำกิจกรรม เพื่อใหBผูBเรียนไดBวิเคราะห7
สังเคราะห7ความคิดและสรุปการศึกษาโดยเฉพาะในบริบทของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ผูBวิจัยประเมิน
ผูBเรียนโดยการใชBคำถามแบบขBอเขียนจำนวน 6 ขBอ วัดกHอนเรียนและหลังเรียนของผูBเรียน โดยมีตัวชี้วัดทักษะ
ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ประกอบดBวย การใชBในสิ่งที่ไมHเคยใชBมากHอน (Unusual use) การพัฒนาทาง
เทคนิ ค (Technical production) การกำหนดสมมติ ฐ าน (Hypothesizing) การแกB ป œ ญ หาทางวิ ท ยาศาสตร7
(Science Problem solving) การทดลองอยHางสรBางสรรค7 (Creative experiment) ผลิตภัณฑ7ทางวิทยาศาสตร7
(Science product) และ การสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 (Scientific creativity) โดยผลการศึกษาพบวHาผูBเรียนที่
เรียนดBวยรูปแบบการเรียนรูBนี้มีความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ที่สูงขึ้น
Redo et al. (2021) ไดBวิเคราะห7มิติของการสรBางสรรค7ในผูBเรียนที่มีความสามารถสูงระดับมัธยมศึกษา
โดยความสามารถของผูBเรียนนี้ผูBวิจัยพิจารณาในดBานของการคิดแบบ อเนกนัย และสำหรับมิติของการสรBางสรรค7
แบHงเปPนความคิดสรBางสรรค7ทั่วไป ที่ผูBวิจัยใชBแบบวัดของ Torrance (Torrance Test of Creative thinking) ใน
ดBาน Figurative-creativity แบHงเปPนดBานการคิดคลHอง คิดยืดหยุHน คิดริเริ่ม และคิดละเอียดลออ และมิติดBานของ
ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 แบHงเปPนดBานการคิดคลHอง คิดยืดหยุHน และคิดริเริ่ม โดยใชBแบบวัดความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ Hu and Adey และจากการศึกษางานวิจัยของผูBวิจัยพบวHาผูBเรียนที่มีความคิด
แบบ อเนกนัย ที่สูงจะมีความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7สูงเชHนเดียวกัน นอกจากนี้ปœจจัยทางดBานการคิด
ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน และภูมิหลังของผูBเรียนก็สHงผลตHอความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ดBวย ดังนั้นใน
งานวิจัยนี้ผูBวิจัยจึงไดBนำความคิดสรBางสรรค7ของทั้ง 2 มิติมาเปรียบเทียบในผูBเรียนทั้งกลุHมที่มีความสามารถสูงและ
ต่ำ ผลการศึกษาพบวHาผูBเรียนกลุHมที่มีความสามารถสูงก็จะมีความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7สูงเชHนเดียวกัน
ดังนั้นในการสHงเสริมผูBเรียนอาจมีการนำการเรียนโดยใชBปœญหาหรือโครงงานเปPนฐาน หรือการเรียนแบบรHวมมือ
เปPนตBน
123
Suyidno et al. (2020) ไดBทำวิจัยแบบผสมผสานจากการใชBแบบสอบถามและการจัดประชุมกลุHมเพื่อ

อภิปรายแลกเปลี่ยนความคิดเห็นเกี่ยวกับสิ่งที่เปPนอุปสรรคตHอความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ในการปฏิบัติ
ดBานการออกแบบผลิตภัณฑ7 (Practicing creative product design) ของครูที่สอนในวิชาฟ«สิกส7 โดยแบHงกลุHม
ตัวอยHางออกเปPน 3 กลุHม ประกอบดBวย ครูที่มีประสบการณ7ในการสอนมากกวHา 5 ปm ครูที่มีประสบการณ7ในการ
สอนนBอยกวHา 5 ปm และนักศึกษาฝ®กประสบการณ7วิชาชีพ รวมทั้งหมด 67 คน ซึ่งในการออกแบบผลิตภัณฑ7สามารถ
แสดงใหBเห็นถึงผลของความคิดที่สรBางสรรค7ในสิ่งที่ใหมHออกไป โดยอาจเปPนวัตถุ เทคโนโลยี หรือความคิดที่เปPน
ประโยชน7และสามารถนำไปใชBในการแกBปœญหาในชีวิตจริงไดB และผลการศึกษาพบวHาสิ่งที่เปPนอุปสรรคในการ
พัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนคือ ผูBสอนมีความรูBและความเขBาใจในเรื่องความคิด
สรBางสรรค7ที่จำกัด มีทัศนคติทางลบตHอความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7เนื่องจากใหBความสำคัญกับการสอน
เนื้อหามากกกวHาการพัฒนาทักษะดังกลHาว ผูBสอนขาดการประยุกต7ใชBวิธีการสอนที่สHงเสริมความคิดสรBางสรรค7 เชHน
การเรียนรูBโดยการสืบเสาะ การแกBปœญหาเปPนฐาน การใชBโครงงานเปPนฐาน หรือการสอนโดยใชBสเต็ม เปPนตBน และ
ขBอจำกัดอื่น ๆ เชHน เวลาที่ใชBในการสอน ความพรBอมของอุปกรณ7
Hong and Song (2020) กลHาวถึงการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนวHางานวิจัยที่ผHานมาวHามี
วัตถุประสงค7ในการทำความเขBาใจธรรมชาติของการสรBางสรรค7ภายในกลุHมเพื่ออธิบายถึงกระบวนการในการเกิด
ความสรBางสรรค7 แตHในบริบทของการทำความเขBาใจธรรมชาติของการสรBางสรรค7ในหBองเรียนวิทยาศาสตร7ยังมีผูB
ศึ กษาคH อนขB างนB อย นอกจากนี ้ ในอดี ตการจะเนB นไปที ่ ความสรB างสรรค7 สH วนบุ คคลมากกวH าการศึ กษาความ
สรBางสรรค7ที่เกิดขึ้นจากการเขBากลุHม โรงเรียนขาดการสนับสนุนในการสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียน
เนื่องจากขาดการพิจารณาในดBานของธรรมชาติของการสสรBางสรรค7ในบริบททางการศึกษา นอกจากนี้ในการทำ
ความเขBาใจเกี่ยวกับการสรBางสรรค7ไดBมีงานวิจัยพิจารณาในหลายดBาน เชHน การคิด ดBานอารมณ7 และดBาน
สภาพแวดลBอม เปPนตBน ดังนั้นในการวิจัยผูBวิจัยไดBมีการพัฒนาองค7ประกอบของตBนแบบการสรBางสรรค7ในหBองเรียน
วิทยาศาสตร7 โดยเนBนทั้งการพัฒนาสHวนบุคคลและการทำกิจกรรมกลุHมของผูBเรียน ดำเนินการวิจัยโดยการสังเกต
และสัมภาษณ7แบบ Focus-group ในการสอนในชั้นเรียน เพื่อระบุองค7ประกอบที่จำเปPนตามแนวคิดแบบ 4P
ป ร ะ ก อ บ ด B ว ย บ ุ ค ค ล (Person) ก ร ะ บ ว น ก า ร (Process) ผ ล ง า น (Product) แ ล ะ ส ภ า พ แ ว ด ล B อ ม
(Press/environment) โดยผลการศึ ก ษาพบวH า ตB น แบบการสรB า งสรรค7 ใ นหB อ งเรี ย นวิ ท ยาศาสตร7 มี 10
องค7ประกอบ และ 24 องค7ประกอบยHอย ทั้งดBานของการสนับสนุนจากครูผูBสอนในดBานการคิดและอารมณ7 ไปสูH (1)
ลักษณะของผูBเรียน (2) การใหBความยึดมั่นผูกพันในการเรียน เชHน การสืบเสาะทางวิทยาศาสตร7 การเรียนรูBแบบ
124
รHวมมือและ (3) พฤติกรรมในการสรBางสรรค7 เชHน การสรBางความคิดและการแกBปœญหาทั้งสHวนบุคคลและกลุHม

ภายใตBสภาพแวดลBอมการเรียนรูBวิทยาศาสตร7 เนBนภาระงานที่มีความทBาทาย มีแหลHงขBอมูลสารสนเทศที่เพียงพอ
รHวมถึงบริบททางดBานสังคม เชHน การสื่อสารและการรHวมมือ ดังภาพที่ 2.21 ซึ่งตBนแบบนี้สามารถนำไปใชBในการ
พัฒนาความคิดสรBางสรรค7ในชั้นเรียนวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนไดB
ภาพที่ 2. 21 ตBนแบบ Science classroom creativity (Hong and Song, 2020)

Zainuddin et al. (2020) ไดBศึกษาความสัมพันธ7ระหวHางความรูBทางวิทยาศาสตร7 ทักษะกระบวนการทาง
วิทยาศาสตร7ที่มีตHอความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7โดยใชBการเรียนแบบ Creative Responsibility Based
Learning โดยในการศึกษาเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวขBองพบวHา การผสมผสานระหวHางความรูBและกระบวนการ
ทางวิทยาศาสตร7 เปPนตัวหลักในการขับเคลื่อนความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียน โดยกระบวนการ
ทางวิทยาศาสตร7เปPนองค7ประกอบหนึ่งของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ที่จะนำไปสูHการคBนพบทาง
วิ ท ยาศาสตร7 นอกจากนี ้ ก ารเรี ย นแบบ Creative Responsibility Based Learning เปP น การเรี ย นที ่ ค อยใหB
คำแนะนำหรือชHวยเหลือความรับผิดชอบของผูBเรียนที่มีตHอความรูB ทักษะทางวิทยาศาสตร7และความคิดสรBางสรรค7
125
ทางวิทยาศาสตร7 เนBนการแกBปœญหาที่เกิดขึ้นในชีวิตจริง ประกอบดBวย 5 ขั้นตอน ไดBแกH (1) การสรBางความ

รับผิดชอบอยHางสรBางสรรค7 (Generating creative responsibility) โดยการกระตุBนผูBเรียนจากการถามคำถาม
เกี่ยวกับวัตถุประสงค7ทางวิทยาศาสตร7 (2) การจัดการความตBองการในการเรียนรูBอยHางสรBางสรรค7 โดยการชHวยใหB
ผูBเรียนเขBาใจกระบวนการในการสืบสอบ การทดลองและความตBองการของสมาชิกในกลุHม (3) แนะนำแนวทางใน
การสืบสอบหรือทดลองในกลุHม รวมถึงการพิจารณาแหลHงขBอมูลสารสนเทศเพื่อใชBในการแกBปœญหาอยHางสรBางสรรค7
(4) Actualization of creative responsibility ในการตรวจสอบตัวอยHางผลิตภัณฑ7 การสรBางผลิตภัณฑ7หรือภาระ
งานดBานความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 และมีการสื่อสารหรือนำเสนอในชั้นเรียน และ (5) การประเมินและ
สะทBอนคิด โดยผูBวิจัยทำการศึกษากับผูBเรียนในระดับอุดมศึกษา จำนวน 83 คน ในสาขาวิทยาศาสตร7 ฟ«สิกส7 เคมี
และชีววิทยา และเก็บขBอมูลโดยใชB (1) แบบวัดความรูBวิทยาศาสตร7 ในการประเมินความเขBาใจโดยใชBวิธีการทาง
วิทยาศาสตร7 (2) แบบวัดกระบวนการทางวิทยาศาสตร7 ประกอบดBวย การกำหนดปœญหา การกำหนดสมมติฐาน
การระบุตัวแปร การใหคำจำกัดความ การอออกแบบการเก็บขBอมูล การออกแบบการทดลอง วิเคราะห7และสรุปผล
และ (3) แบบวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 โดยประยุกต7จาก Hu and Adey ในปm 2010 ที่ประกอบดBวย
การใชBในสิ่งที่ไมHเคยใชBมากHอน การหาปœญหา การพัฒนาผลงานหรือชิ้นงาน การจินตนาการทางวิทยาศาสตร7 การ
ออกแบบการทดลอง การแกBปœญหา และการออกแบบผลิตภัณฑ7 ผลการศึกษาพบวHา ความรูBทางวิทยาศาสตร7มี
ความสัมพันธ7ทางบวกกับความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 อยHางไมHมีนัยสำคัญ ถึงแมBวHาความรูBทางวิทยาศาสตร7
เปPนสิ่งจำเปPนในการเชื่อมโยงกระบวนการและความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 สำหรับทักษะกระบวนการมี
ความสัมพันธ7ทางบวกกับความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7อยHางมีนัยสำคัญ นอกจากนี้ทั้งความรูBและทักษะ
กระบวนการตHางก็มีความสัมพันธ7กับความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
จากการศึกษาเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข6อง สามารถสรุปได6วAาความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
เปxนความสามารถของบุคคลในการคิดและพัฒนาสิ่งใหมA ๆ ที่มีประโยชน)หรือมีคุณคAาตAอตนเองและสังคม ซึ่ง
อาจเปxนแนวคิด หรือชิ้นงาน ที่มีการประยุกต)ใช6ความรู6และทักษะเฉพาะในบริบทเฉพาะทางวิทยาศาสตร)
กระบวนการทางวิทยาศาสตร) และความคิดสร6างสรรค)ในบริบททั่วไป ในการนำไปใช6ในการกำหนดป‰ญหา
และหาแนวทางในการแก6ไขป‰ญหา รวมถึงการค6นพบสิ่งใหมA ๆ ประกอบด6วยการคิดทั้งแบบ อเนกนัย ซึ่ง
ประกอบด6วยการคิดคลAอง คิดยืดหยุAน และคิดริเริ่ม และการคิดแบบ เอกนัย ในการวิเคราะห)และสังเคราะห) ซึ่ง
การคิดทั้งสองรูปแบบพิจารณาในมิติทางด6านความรู6และทักษะทางวิทยาศาสตร) จึงจะเห็นได6วAาความคิด
สร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)มีความสำคัญอยAางยิ่งในการพัฒนาผู6เรียนในศตวรรษที่ 21 เพื่อให6ผู6เรียนสามารถ
126
ประยุกต)ใช6ความรู6ในด6านตAาง ๆ มาใช6ในการแก6ป‰ญหาหรือสร6างความคิดใหมA ๆ เสริมสร6างแรงจูงใจในการ

เรียนของผู6เรียน และสร6างสภาพแวดล6อมการเรียนรู6ที่สAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ของผู6เรียน ดังนั้นใน
การศึกษานี้จึงนำสภาพแวดล6อมการเรียนรู6แบบสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอนโดยใช6
ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร) ที่ตอบโจทย)ทั้งในเรื่องของสภาพแวดล6อมการเรียนรู6ที่สAงเสริม
ให6ผู6เรียนกล6าลองผิดลองถูกในการปฏิบัติ การทำกิจกรรม ความยืดหยุAนในการเรียนรู6 สAงเสริมการเรียนรู6สAวน
บุคคลและการทำงานรAวมกันของผู6เรียน มีการแลกเปลี่ยนความคิดเห็น เยี่ยมชมผลงานของผู6อื่น เพื่อนำมา
ปรั บ ปรุ ง และพั ฒ นาผลงานของตนเอง การนำการเรี ย นรู 6 ท ี ่ เ น6 น สถานการณ) ท ี ่ เ กี ่ ย วข6 อ งกั บ ผู 6 เ รี ย นใน
ชีวิตประจำวัน และการบูรณาการความรู6ของผู6เรียน
127
บทที่ 3
วิธีการดำเนินการวิจัย
งานวิจัยนี้เปPนการวิจัยและพัฒนา (Research and Development) ในการพัฒนาสภาพแวดลBอมการ

เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา ประกอบดBวยวัตถุประสงค7ของการวิจัย
ดังนี้
วัตถุประสงค)ของการวิจัย
จากวัตถุประสงค7ดังกลHาว ผูBวิจัยแบHงขั้นตอนการดำเนินวิจัยเปPน 4 ระยะ ดังนี้
ระยะที่ 1 การศึกษาสภาพความตBองการ และการยอมรับเทคโนโลยีของการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการ
เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลายและการศึกษาองค7ประกอบเชิง
ยืนยันของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
128
ระยะที่ 2 การพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชB
ระยะที่ 3 การศึกษาผลการใชBสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการ
นักเรียนมัธยมศึกษา
ระยะที่ 4 การประเมินรับรองสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการ
ตารางที่ 3. 1 ขั้นตอนการดำเนินงานวิจัย และผลที่ไดBในแตHละขั้นตอน
ระยะการวิจัย การดำเนินงาน/ผลที่ได6 กลุAมตัวอยAางที่ใช6
ระยะที่ 1 การศึกษาสภาพความ 1. แบบสอบถามสภาพความตBองการและ 1. กลุHมตัวอยHางที่ใชBในการ
ตBองการ และการยอมรับ การยอมรับเทคโนโลยีในการจัดการ สำรวจภูมิหลังและ
เทคโนโลยีของการเรียนรูBใน เรียนรูฯB เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7 ประสบการณ7ผูBใชBของผูBเรียน
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอ ทางวิทยาศาสตร7 (สำหรับผูBเรียน) 2. กลุHมตัวอยHางที่ใชBในการ
เสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษา 2. แบบสัมภาษณ7เพื่อพัฒนา สำรวจความคิดเห็นเกี่ยวกับ
รHวมกับการสอนโดยใชBประเด็น สภาพแวดลBอมการเรียนรูBฯ เพื่อสHงเสริม การจัดการเรียนการสอนเพื่อ
ทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับ ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 สHงเสริมการสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิด (สำหรับผูBเชี่ยวชาญ) วิทยาศาสตร7 ไดBแกH ผูBเรียน
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ 3. การวิเคราะห7 CFA เกี่ยวกับความคิด ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย
นักเรียนมัธยมศึกษาและ สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนใน จำนวนอยHางนBอย 280 คน
การศึกษาองค7ประกอบเชิงยืนยัน ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย (ระยะ 1) สังกัดการศึกษาขั้นพื้นฐานทั้ง
ของความคิดสรBางสรรค7ทาง ภาครัฐและเอกชน
ระยะที่ 2 การพัฒนา 1. แบบประเมินรับรอง (รHาง) ตBนแบบ ผูBเชี่ยวชาญทางดBานเทคโนโลยี
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอ การเรียนรูB ฯ และสื่อสารการศึกษา หลักสูตร
เสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษา 2. (รHาง) ตBนแบบการเรียนรูBใน การสอน และความคิด
รHวมกับการสอนโดยใชBประเด็น สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน
129
ระยะการวิจัย การดำเนินงาน/ผลที่ได6 กลุAมตัวอยAางที่ใช6

ทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับ ตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอน สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
วิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิด โดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับ จำนวน 5 ทHาน
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ วิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิด
นักเรียนมัธยมศึกษา สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียน
ระยะที ่ 3 การศึ ก ษาผลการใชB 1. ระบบการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการ ผูBเรียนที่ในระดับมัธยมศึกษา
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอ เรี ย นรู B เ สมื อ นตามแนวคิ ด สตี ม ศึ ก ษา ตอนปลาย จำนวนอยHางนBอย
เสมื อ นตามแนวคิ ด สตี ม ศึ ก ษา รHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคม 30 คน จากการคัดเลือกโดยใชB
รH ว มกั บ การสอนโดยใชB ป ระเด็ น ที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริม เกณฑ7โรงเรียนที่มีความพรBอม
ทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยา ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ ทางดBานเทคโนโลยี และกำลัง
ศาสตร7 เ พื ่ อ สH ง เสริ ม ความคิ ด นักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย ศึกษาอยูHในระดับชั้น
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ 2. แบบประเมินผลงานและกระบวนการ มัธยมศึกษาปmที่ 6
นักเรียนมัธยมศึกษา ท ำ ง า น ข อ ง ผ ู B เ ร ี ย น ด B า น ค ว า ม คิ ด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 โดยใชBเกณฑ7
ประเมินรูบริคส7
3. แบบประเมิ นตนเองของผู B เ รี ยนดB าน
ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
4. แบบสอบถามความคิดเห็นของผูBเรียน
ที ่ ม ี ต H อ การใชB ง านสภาพแวดลB อ มการ
เรียนรูBเสมือนฯ
ระยะที ่ 4 การประเมิ น รั บ รอง 1. แบบประเมินรับรองสภาพแวดลBอม ผูBทรงคุณวุฒิจำนวน 5 ทHานที่มี
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอ การเรียนรูBเสมือน ฯ (สำหรับ ความเชี่ยวชาญเทคโนโลยีและ
เสมื อ นตามแนวคิ ด สตี ม ศึ ก ษา ผูBทรงคุณวุฒ)ิ สื่อสารการศึกษา หลักสูตรการ
รH ว มกั บ การสอนโดยใชB ป ระเด็ น 2. ระบบการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการ สอน และการคิดสรBางสรรค7
ทางสั ง คมที ่ เ กี ่ ย วเนื ่ อ งกั บ เรี ย นรู B เ สมื อ นตามแนวคิ ด สตี ม ศึ ก ษา ทางวิทยาศาสตร7
วิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิด รHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคม
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ ที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริม
นักเรียนมัธยมศึกษา ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ
นักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย
130
การวิจัยระยะที่ 1 การศึกษาสภาพและความต6องการของการเรียนรู6ในสภาพแวดล6อมการเรียนรู6
สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อ
สAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษาและการศึกษาองค)ประกบเชิงยืนยันของ
ความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร) ซึ่งมีกระบวนการในการวิจัยดังนี้
1. การศึกษาความตBองการจำเปPนและการยอมรับเทคโนโลยี วิเคราะห7ขBอมูลเชิงปริมาณจากกลุมH
ของการพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBฯ เพื่อสHงเสริมความคิด ตัวอยHาง โดยใชBสูตร Modified
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ซึ่งเปPนขBอมูลเชิงปริมาณจากการ Priority Needs Index (PNI
สอบถามความคิดเห็นของผูB เรี ยนระดับมัธยมศึ กษา จำนวน Modified) เพือ่ นำขBอมูลที่ไดBมาหา
อยHางนBอย 280 คน เกี่ยวกับ (1) ขBอมูลเบื้องตBนของผูเB รียน (2) ความตBองการจำเปPน การวิเคราะห7
สภาพการจัดการเรียนรูBในปœจจุบัน (3) สภาพและความตBองการ โมเดลสมการโครงสรBาง และการ
ในการใชBเ ทคโนโลยีในการเรียนการสอนเพื่อ พัฒนาการคิด วิเคราะห7 Factor Analysis เพื่อ
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ตรวจสอบและวิเคราะห7องค7ประกอบ
2. การศึกษาองค7ประกอบเชิงยืนยันของการคิดสรBางสรรค7ท าง สำหรับการออกแบบและพัฒนา
วิทยาศาสตร7 สภาพแวดลBอมการเรียนรูฯB และ
3. ขB อ มูล เชิ ง คุณ ภาพจากการสั ม ภาษณ7ผ ู Bเ ชี ่ ย วชาญในการ วิเคราะห7ขBอมูลเชิงคุณภาพจากการ
พั ฒ นาสภาพแวดลB อ มการเรี ย นรู B ฯ เพื ่ อ สH ง เสริม ความคิด สัมภาษณ7ผูBเชี่ยวชาญเพื่อนำขBอมูลมา
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ใชBในการพัฒนาสภาพแวดลBอมการ
เรียนรูฯB
สภาพแวดลBอมการเรียนรูสB ตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดย
ใชBประเด็นทางสังคมทีเ่ กี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7
ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
ภาพที่ 3. 1 การดำเนินการวิจัยระยะที่ 1
การวิจัยระยะที่ 1 นี้เปPนการวิจัยเพื่อศึกษาสภาพความตBองการและการยอมรับเทคโนโลยีของการเรียนรูB
ในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่
เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา ไดBแกH (1)
131
ขBอมูลเบื้องตBนของผูBเรียน (2) สภาพการจัดการเรียนรูBในปœจจุบัน (3) สภาพและความตBองการในการใชBเทคโนโลยี

ในการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ดBวยการระบุความตBองการ (Need Solution
และ Need Identification) โดยการวิเคราะห7ขBอมูลจากกลุHมตัวอยHางที่เปPนขBอมูลจากผูเB รียน โดยใชBสูตร Modified
Priority Needs Index (PNI Modified) และ (4) การยอมรั บ เทคโนโลยี โดยใชB ก ารวิ เ คราะห7 โ มเดลสมการ
โครงสรBาง จากนั้นนำขBอมูลที่ไดBจากการหาความตBองการจำเปPน และ Confirmatory Factor Analysis: CFA เพื่อ
หาองค7ประกอบสำหรับการออกแบบในการพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBฯ รวมถึงการวิเคราะห7ขBอมูลเชิง
คุณภาพจากการสัมภาษณ7ผูBเชี่ยวชาญเกี่ยวกับแนวทางในการพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน
และการจัดกิจกรรมการเรียนรูBที่สHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาตอน
ปลาย โดยมีรายละเอียดในการดำเนินการดังนี้
ประชากรและกลุAมตัวอยAาง
ประชากรที่ใชBในการศึกษาความคิดเห็นเกี่ยวกับสภาพความตBองการ และการยอมรับเทคโนโลยีในการ
จัดการเรียนรูBฯ เพื่อสHงเสริมการสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษา ไดBแกH นักเรียน
ระดับชั้นมัธยมศึกษาตอนปลายทั่วประเทศ สังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน ทั้งรัฐบาลและ
เอกชน โดย พิจารณาการกำหนดขนาดของกลุHมตัวอยHางจากการใชBการกำหนดขนาดกลุHมตัวอยHางตามวัตถุประสงค7
การวิจัยที่มีขึ้นเพื่อวิเคราะห7องค7ประกอบ (Factor Analysis) ดังนั้นกลุHมตัวอยHางที่ใชBในการวิจัยจึงกำหนดไวBที่ 20
ตHอ 1 เพื่อใชBในการวิเคราะห7องค7ประกอบ (สุวิมล วHองวาณิช และนงลักษณ7 วิรัชชัย, 2546; Hair et al., 2010)
โดยกำหนดใหBมีตัวอยHางอยHางนBอย 280 คน จาก 14 คHาพารามิเตอร7 จากนั้นใชBวิธีสุHมตัวอยHางโดยการแบHงกลุHม
(Cluster Sampling) เพื่อใหBไดBกลุHมตัวอยHางที่เปPนตัวแทนจาก 4 ภูมิภาค ไดBแกH (1) ภาคเหนือ (2) ภาคกลาง (3)
ภาคใตB และ (4) ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ แตHละพื้นที่มีจำนวนตัวอยHางละ 70 คน และเลือกสุHมตัวอยHางแบบมีชั้น
ภูมิ (Stratified Sampling) จำนวน 2 สังกัด คือ โรงเรียนรัฐบาลและโรงเรียนเอกชน เพื่อครอบคลุมประชากรที่
สังกัดตHางกัน โดยแบHงชั้นจับฉลากเลือก 1 โรงเรียนตHอสังกัด แตHละโรงเรียนมีจำนวนตัวอยHางโรงเรียนละ 35 คน
และศึกษาเกี่ยวกับเรื่อง (1) ขBอมูลเบื้องตBนของผูBเรียน (2) สภาพการจัดการเรียนรูBในปœจจุบัน (3) สภาพและความ
ตBองการในการใชBเทคโนโลยีในการเรียนรูBเพื่อพัฒนาการคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ดBวยการระบุความตBองการ
จำเปP น (4) การยอมรั บ เทคโนโลยี และ (5) การวิ เ คราะห7 อ งค7 ป ระกอบสำหรั บ การออกแบบและพั ฒ นา
สภาพแวดลBอมการเรียนรูฯB
132
ประชากรที่ใชBในการศึกษาความคิดเห็นเกี่ยวกับการออกแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน
และความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ไดBแกH ผูBเชี่ยวชาญทางดBานเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา หลักสูตรการ
สอน และความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
กลุAมตัวอยAางที่ใช6ในการวิจัยระยะที่ 1
1. กลุHมตัวอยHางสำหรับการศึกษาความคิดเห็นเกี่ยวกับสภาพและความตBองการในการจัดการเรียนรูBฯ เพื่อ
สHงเสริมการสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษา คือนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาตอน
ปลาย สังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน ทั้งรัฐบาลและเอกชน โดยในงานวิจัยครั้งนี้ผูBวิจัยไดB
กำหนดกลุHมตัวอยHาง จำนวนอยHางนBอย 280 คน กลุHมตัวอยHางกำหนดโดยใชBการสุHมแบบหลายขั้นตอน เพื่อใหBไดB
กลุ H ม ตั ว อยH า งที ่ เ ปP น ตั ว แทนจาก 4 ภู ม ิ ภ าค ไดB แ กH (1) ภาคเหนื อ (2) ภาคกลาง (3) ภาคใตB และ (4) ภาค
ตะวันออกเฉียงเหนือ
2. ผูBเชี่ยวชาญสำหรับใชBในการสัมภาษณ7ความคิดเห็นเกี่ยวกับการออกแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบ
สตูดิโอเสมือนและความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 โดยผูBวิจัยใชBวิธีการเลือกแบบเจาะจง (Purposive
Sampling) โดยกำหนดเกณฑ7ดังนี้ เปPนผูBเชี่ยวชาญทางดBานเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา หลักสูตรการสอน
และความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 รวมจำนวน 5 ทHาน
เครื่องมือที่ใช6ในการวิจัยระยะที่ 1
เครื ่ อ งมื อ ที ่ ใ ชB ใ นการวิ จ ั ย ระยะที ่ 1 สำหรั บ ใชB ใ นการกำหนดแนวทางในการออกแบบและพั ฒ นา
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBฯ ไดBแกH
1. แบบสอบถามสภาพความตBองการและการยอมรับเทคโนโลยีในการจัดการเรียนรูB เพื่อพัฒนาการคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย โดยแบบสอบถามประกอบดBวย (1) ขBอมูลเบื้องตBน
ของผูBเรียน จำนวน 22 ขBอ (2) การศึกษาการยอมรับการใชBงานเทคโนโลยีในการเรียนการสอน จำนวน 22 ขBอ
และ (3) สภาพและความตBองการในการใชBเทคโนโลยีในการเรียนรูBเพื่อพัฒนาการคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย ดBวยการระบุความตBองการ (Need Solution และ Need Identification)
จำนวน 20 ขBอ (รายละเอียดดังภาคผนวก ข)
133
2. แบบสอบถามการศึกษาองค7ประกอบเชิงยืนยันของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 แบHงออกเปPน
2 ตอน ไดBแกH (1) ขBอมูลเบื้องตBนของผูBเรียน และ (2) การศึกษาองค7ประกอบเชิงยืนยันของความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7 ซึ่งประกอบดBวย การคิดแบบอเนกนัย และการคิดแบบเอกนัย จำนวน 64 ขBอ แบHงเปPนการคิดแบบ
อเนกนัย จำนวน 30 ขBอ ไดBแกH การคิดคลHอง คิดยืดหยุHนและคิดริเริ่ม และการคิดแบบเอกนัย จำนวน 38 ขBอ ไดBแกH
การวิเคราะห7และสังเคราะห7 และการประเมินและเลือกวิธี ภายใตBบริบทของความรูBและทักษะกระบวนการทาง
วิทยาศาสตร7 แบบประเมินเปPนแบบมาตรประมาณคHา 7 ระดับ (Likert Scale) (รายละเอียดดังภาคผนวก ข)
3. แบบสัมภาษณ7ความคิดเห็นของผูBเชี่ยวชาญเกี่ยวกับการพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย จำนวน 4 ขBอ (รายละเอียดดังภาคผนวก ข)
โดยมีวิธีในการสรBางเครื่องมือ ดังนี้
การสร6างแบบสอบถามสภาพความต6องการและการยอมรับเทคโนโลยีในการจัดการเรียนรู6 เพื่อ
พัฒนาการคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษา
1.1 ศึกษาแนวคิด ทฤษฎี และงานวิจัยที่เกี่ยวขBอง เพื่อกำหนดกรอบแนวคิด และกำหนดขอบขHายของขBอ
คำถาม
1.2 กำหนดโครงสรB า งของแบบสอบถาม โดยการแบH ง สH ว นของแบบสอบถามออกเปP น 3 ตอน
ประกอบดBวย (1) ขBอมูลเบื้องตBนของผูBเรียน จำนวน 22 ขBอ (2) การศึกษาการยอมรับการใชBงานเทคโนโลยีในการ
เรียนการสอน จำนวน 22 ขBอ และ (3) สภาพและความตBองการในการใชBเทคโนโลยีในการเรียนรูBเพื่อพัฒนาการคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย ดBวยการระบุความตBองการ (Need Solution และ
Need Identification) จำนวน 14 ขBอ
1.3 นำแบบสอบถามที่สรBางขึ้นไปใหBอาจารย7ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ7ตรวจสอบความถูกตBองและแกBไข
ปรับปรุงตามคำแนะนำใหBสมบูรณ7
1.4 นำแบบสอบถามความคิดเห็นที่สรBางขึ้น ไปใหBผูBเชี่ยวชาญ จำนวน 3 ทHานตรวจสอบความตรงตาม
เนื้อหาและภาษาที่ใชB (content validity) ตลอดจนความครบถBวนสมบูรณ7และความครอบคลุมของขBอคำถาม
(Index of Item-Objective Congruence - IOC) ซึ่งทุกขBอคำตอบควรไดBคHาสูงกวHา 0.50 ถือวHาผHานเกณฑ7 และ
นำไปหาความเที่ยงของแบบสอบถาม (reliability) โดยใชBวิธีสัมประสิทธิ์แอลฟาของคอนบราค (Cronbach’s
Alpha Coefficient)
134
1.5 นำขB อ เสนอแนะที ่ ไ ดB ม าปรั บ ปรุ ง แกB ไ ขขB อ คำถามใหB ม ี ค วามถู ก ตB อ ง ชั ด เจนตามคำแนะนำของ
ผูBเชี่ยวชาญ
1.6 ผลของการวิ เ คราะห7 ค วามตรงตามเนื ้ อ หาและภาษาที ่ ใ ชB (content validity) ตลอดจนความ
ครบถBวนสมบูรณ7และความครอบคลุมของขBอคำถาม (Index of Item-Objective Congruence - IOC) มีคHา 0.95
โดยมีผลการวิเคราะห7คHา IOC สูงกวHา 0.5 ทุกขBอ และมีสัมประสิทธิ์แอลฟาของคอนบราค (Cronbach’s Alpha
Coefficient) เทHากับ 0.89 แสดงวHาผูBเชี่ยวชาญพิจารณาแลBววHาแบบสอบถามฉบับนี้ มีความครอบคลุมของขBอ
คำถาม ความถูกตBองเหมาะสม ความชัดเจนของขBอคำถามรายขBอกับนิยามปฏิบัติการมีความสอดคลBองเหมาะสม
รวมทั้งมีขBอเสนอแนะในการปรับปรุงแบบสอบถามดังนี้
ตารางที่ 3. 2 ขBอเสนอแนะของผูBเชี่ยวชาญ
ข6อเสนอแนะของผู6เชี่ยวชาญ การปรับแก6
ตอนที่ 1 ข6อมูลเบื้องต6นของผู6ตอบแบบสอบถาม
ดBานแผนการเรียน ปรับกลุHมตัวเลือกของแผนการเรียนเปPน (1) กลุHม
กรณีปœจจุบันหลายโรงเรียนเริ่มปรับเปPน track วิทยาศาสตร7และเทคโนโลยี (2) กลุHมแผนการเรียน
การเรียน งานวิจัยนี้อาจปรับตัวเลือกใหBมีความยืดหยุHน วิทยาศาสตร7สุขภาพ (3) ศิลปµ-คำนวณ (4) ศิลปµ-ภาษา
แตHสามารถนำไปใชBวิเคราะห7ขBอมูลไดB (5) ไทย-สังคม (6) อื่น ๆ
ผลการเรียนเฉลี่ยรายวิชาวิทยาศาสตร7 - เพิ่มเติมตัวเลือกสำหรับนักเรียนที่มีสายการเรียนใน
- นักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาตอนปลายจะแยก กลุHมวิทยาศาสตร7 ในการกรอกขBอมูลผลการเรียนใน
วิทยาศาสตร7 ออกเปPนฟ«สิกส7 เคมี ชีววิทยา หรือไมH รายวิชาฟ«สิกส7 เคมี ชีววิทยา
จะตBองกรอกขBอมูลอยHางไร - เพิ่มเติมตัวเลือกสำหรับนักเรียนที่มีสายการเรียนใน
กลุHมทางสังคมศาสตร7 ในการกรอกขBอมูลผลการเรียน
รายวิชาวิทยาศาสตร7
- ควรเพิ่มผลการเรียนเฉลี่ยที่ต่ำกวHา 1.00 - เพิ่มผลการเรียนเฉลี่ยที่ต่ำกวHา 1.00
ควรเพิ่มคำวHาออนไลน7ในตัวเลือกขBอสื่อสังคม ในขBอ - ปรับตัวเลือกเปPนสื่อสังคมออนไลน7
15 และ 16
ตอนที่ 2 การศึกษาการยอมรับการใช6งานเทคโนโลยีในการเรียนการสอน
ดBาน Technology Complexity (TC) ปรับการเรียงประโยคเปPน “ฉันใชBเวลาอยHางมีในการ
“ฉันใชBเวลาในการเรียนรูBวิธีการใชBการเรียนออนไลน7 เรียนรูBวิธีการใชBงาน สำหรับการเรียนออนไลน7”
อยHางมากหากไมHใชBความพยายาม” ใหBปรับการเรียบ
เรียงประโยค เพื่อใหBอHานแลBวเขBาใจงHาย
135
การสร6างแบบสอบถามการศึกษาองค)ประกอบเชิงยืนยันของความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
คำถาม
1.2 กำหนดโครงสรBางของแบบสอบถาม โดยแบHงสHวนของแบบสอบถามออกเปPน 2 สHวน ประกอบดBวย
1) ขBอมูลเบื้องตBนของผูเB รียน
2) การศึกษาองค7ประกอบเชิงยืนยันของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 จากการนำแนว
ทางการวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ Hu and Adey (2002) ในการวัดการคิดแบบ อเนกนัย และ
แนวทางการวัดของ Yang et al. (2016) และ Yang et al. (2019) ในการวัดการคิดแบบ เอกนัย มาวิเคราะห7และ
สังเคราะห7เปPนแบบประเมินตนเอง จำนวน 68 ขBอ ซึ่งประกอบดBวยการคิดแบบ อเนกนัย จำนวน 30 ขBอ โดย
แบHงเปPนการคิดคลHอง คิดยืดหยุHนและคิดริเริ่ม และการคิดแบบ เอกนัย จำนวน 38 ขBอ โดยแบHงเปPนการวิเคราะห7
และสังเคราะห7 และการประเมินและเลือกวิธี ภายใตBบริบทของความรูBและทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร7
แบบประเมินเปPนแบบมาตรประมาณคHา 7 ระดับ (Likert Scale)
1.3 นำสอบถามที่สรBางขึ้นไปใหBอาจารย7ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ7ตรวจสอบความถูกตBองและแกBไขปรับปรุง
ตามคำแนะนำใหBสมบูรณ7
1.4 นำแบบสอบถามความคิดเห็นที่สรBางขึ้น ไปใหBผูBเชี่ยวชาญ จำนวน 3 ทHานตรวจสอบความตรงตาม
(Index of Item-Objective Congruence - IOC) ซึ่งทุกขBอคำตอบไดBคHาสูงกวHา 0.50 ถือวHาผHานเกณฑ7 และนำไป
หาความเที่ยงของแบบสอบถาม (reliability) โดยใชBวิธีสัมประสิทธิ์แอลฟาของคอนบราค (Cronbach’s Alpha
Coefficient)
1.5 นำขBอเสนอแนะที่ไดBมาปรับปรุงแกBไขขBอคำถามใหBมีความถูกตBองชัดเจนตามคำแนะนำของผูBเชี่ยวชาญ
การสร6างแบบสัมภาษณ)ความคิดเห็นของผู6เชี่ยวชาญ
คำถาม
136
1.2 กำหนดโครงสรBางของแบบสัมภาษณ7ความคิดเห็นของผูBเชี่ยวชาญเกี่ยวกับการออกแบบสภาพแวดลBอม
การเรียนรูB การจัดการเรียนรูBแบบสตีมศึกษาและการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7
จำนวน 4 ขBอ
1.3 นำสอบถามที่สรBางขึ้นไปใหBอาจารย7ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ7ตรวจสอบความถูกตBองและแกBไขปรับปรุง
ตามคำแนะนำใหBสมบูรณ7
1.4 นำแบบสัมภาษณ7ความคิดเห็นที่สรBางขึ้น ไปใหBผูBเชี่ยวชาญ จำนวน 3 ทHานตรวจสอบความตรงตาม
(Index of Item-Objective Congruence - IOC) ซึ่งทุกขBอคำตอบควรไดBคHาสูงกวHา 0.50 ถือวHาผHานเกณฑ7 และ
นำไปหาความเที่ยงของแบบสอบถาม (reliability) โดยใชBวิธีสัมประสิทธิ์แอลฟาของคอนบราค (Cronbach’s
Alpha Coefficient)
1.5 นำขBอเสนอแนะที่ไดBมาปรับปรุงแกBไขขBอคำถามใหBมีความถูกตBองชัดเจนตามคำแนะนำของผูBเชี่ยวชาญ
1.6 ผลของการวิเคราะห7ความตรงตามเนื้อหาและภาษาที่ใชB (content validity) ตลอดจนความครบถBวน
สมบูรณ7และความครอบคลุมของขBอคำถาม (Index of Item-Objective Congruence - IOC) มีคHา 0.93 โดยมีผล
การวิ เ คราะห7 ค H า IOC สู ง กวH า 0.5 ทุ ก ขB อ และมี ส ั ม ประสิ ท ธิ ์ แ อลฟาของคอนบราค (Cronbach’s Alpha
รวมทั้งมีขBอเสนอแนะในการปรับปรุงแบบสอบถามดังนี้ (1) การตัดคำและปรับการใชBภาษาใหBเขBาใจงHายขึ้น และ
(2) ตรวจสอบนิยามของวิเคราะห7และสังเคราะห7ของการคิดแบบเอกนัย
การเข6าถึงและการพิทักษ)สิทธิของกลุAมตัวอยAาง
การวิจัยระยะที่ 1 มุHงศึกษาและเขBาถึงกลุHมตัวอยHาง 2 กลุHมตัวอยHาง ไดBแกH (1) นักเรียนระดับมัธยมศึกษา
ตอนปลาย เพื่อสำรวจสภาพและความตBองการการจัดการเรียนรูB ในการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย และองค7ประกอบเชิงยืนยันของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 และ (2)
ผูBเชี่ยวชาญ เพื่อสอบถามความคิดเห็นเกี่ยวกับการพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีม
137
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย ซึ่งผูBวิจัยมีรายละเอียดการเขBาถึงและพิทักษ7สิทธิของกลุHมตัวอยHาง
ดังตHอไปนี้
1. ผูBเชี่ยวชาญ
1.1 ติ ด ตH อ ผู B เ ชี ่ ย วชาญที ่ ไ ดB ร ั บ คั ด เลื อ กตามคุ ณ สมบั ต ิ ท ี ่ ก ำหนด โดยติ ด ตH อ ผH า นจดหมาย
อิเล็กทรอนิกส7 (E-mail) ผHานชHองทางติดตHอของผูBเชี่ยวชาญแตHละทHาน พรBอมทั้งแนบโครงการวิจัย เอกสารขBอมูล
สำหรับผูBเชี่ยวชาญ และเอกสารยินยอมเขBารHวมโครงการ เพื่อใหBผูBเชี่ยวชาญพิจารณา พรBอมทั้งชี้แจงวHา ผูBวิจัยมี
ความจำเปPนตBองบันทึกเสียงขณะสัมภาษณ7 และจะตBองถอดเสียงบันทึกเพื่อนำไปวิเคราะห7เนื้อหาตHอไป โดยในการ
ถอดเสียงนี้จะกระทำโดยผูBวิจัย ดังนั้นในการยกตัวอยHางที่อาจเปPนบริบทเฉพาะที่อาจระบุถึงตัวตนของผูBเชี่ยวชาญ
ไดBจะมีเพียงผูBวิจัยที่รับทราบ และจะเก็บรักษาขBอมูลที่ไดBเปPนความลับ ทั้งนี้การนำเสนอผลการวิจัยจะเสนอแตH
ขBอมูลที่เปPนภาพรวมเทHานั้น ไมHมีขBอมูลใดที่จะระบุตัวตนไปถึงกลุHมตัวอยHางไดB และขBอมูลจะถูกทำลายโดยการลบ
ไฟล7บันทึกเสียงภายในเวลา 1 ปm ภายหลังจากที่ผลการวิจัยไดBรับการเผยแพรH
1.2 ดำเนินการนัดหมายผูBเชี่ยวชาญหรือกลุHมตัวอยHาง เพื่อผูBวิจัยดำเนินการเก็บขBอมูลตHอไป
1.3 เก็บรวบรวมขBอมูลโดยผูBวิจัยเดินทางไปสัมภาษณ7ผูBเชี่ยวชาญที่ยินยอมเขBารHวมการวิจัยตามวัน
เวลา และสถานที่ที่ไดBนัดหมาย โดยผูBเชี่ยวชาญจะไมHเสียคHาใชBจHายใด ๆ ทั้งสิ้น โดยผูBเชี่ยวชาญที่ยินยอมเขBารHวมการ
วิจัยมีสิทธิถอนตัวจากการวิจัยไดBตามความประสงค7 โดยไมHตBองแจBงเหตุผล ซึ่งในการถอนตัวออกจากการวิจัยนี้จะ
ไมHมีผลกระทบทางลบตHอผูBเชี่ยวชาญที่ถอนตัวทั้งสิ้น
2. ผูBเรียนในระดับมัธยมศึกษา
2.1 ติดตHอโรงเรียนที่ไดBจากการสุHมแบบหลายขั้นตอน เพื่อขออนุญาตและขอความรHวมมือเก็บ
รวบรวมขBอมูลกับผูBเรียนในระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย โดยแจBงกับผูBเรียนเกี่ยวกับขBอมูลที่จะไดBรับ ไดBแกH (1)
แบบสอบถามความคิดเห็นเกี่ยวกับการพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษา
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย (2) แบบสอบถามองค7ประกอบเชิงยืนยันเกี่ยวกับความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 (3) เอกสารขBอมูลสำหรับกลุHมตัวอยHาง และ (4) เอกสารยินยอมเขBารับการวิจัย เพื่อ
ประกอบการพิจารณาเขBารHวมโครงการ โดยผูBวิจัยจะดำเนินการเก็บขBอมูลผHานครูที่เปPนผูBประสานงานประจำ
โรงเรียน
2.2 เก็บรวบรวมขBอมูลกับผูBเรียนที่ไดBพิจารณาเอกสารขBอมูลสำหรับผูBเรียนและยินยอมเขBารHวม
การวิจัย โดยใหBผูBประสานงานดำเนินการแจกแบบสอบถาม พรBอมทั้งใหBผูBประสานงานชี้แจงกับผูBเรียนวHา ผูBวิจัย
138
จำเปPนตBองศึกษาขBอมูลเบื้องตBน สภาพและความตBองการเกี่ยวกับการพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอ
เสมือน แนวคิดสตีมศึกษา การสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 และองค7ประกอบเชิง
ยืนยันเกี่ยวกับความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ซึ่งอาจมีขBอคำถามในปริมาณมากเพื่อใหBครอบคลุมการศึกษา
ทั้งหมด จึงอาจทำใหBผูBเรียนใชBเวลาในการตอบแบบสอบถามพอสมควร ซึ่งแบบสอบถามของผูBเรียนจะไมHมี
ผลกระทบตHอการเรียน และการประเมินของผูBเรียน ซึ่งผูBวิจัยจะนำขBอมูลที่ไดBไปวิเคราะห7ในภาพรวมเทHานั้น ซึ่งจะ
ไมHมีขBอมูลใดที่ระบุถึงผูBเรียนไดBทั้งสิ้น อีกทั้งจะเก็บรักษาขBอมูลเปPนความลับ และขBอมูลจะถูกทำลายโดยเครื่อง
ทำลายกระดาษภายใน 1 ปm ภายหลังจากทีผ่ ลการวิจัยไดBรับการเผยแพรH
กรณีที่มีผูBเรียนถอนตัวหรือไมHยินยอมเขBารHวมการวิจัย ผูBวิจัยดำเนินการติดตHอกับครูผูBประสานงานใน
โรงเรียนเพื่อหาผูBเรียนรายใหมH โดยจะไมHสHงผลกระทบตHอผูBเรียนที่ถอนตัวทั้งสิ้น
การเก็บข6อมูลและวิเคราะห)ข6อมูล
การเก็บขBอมูลและวิเคราะห7ขBอมูล แบHงออกเปPน 2 กลุHมตัวอยHางดังนี้
1. วิ ธ ี ก ารเขB า ถึ ง กลุ H ม ตั ว อยH า งที ่ เ ปP น นั ก เรี ย นระดั บ มั ธ ยมศึ ก ษาตอนปลาย โดยการเก็ บ ขB อ มู ล ดB ว ย
แบบสอบถามกับผูBเรียน จำนวนไมHนBอยกวHา 280 คน ผูBวิจัยจัดสHง (1) หนังสือขอความรHวมมือและประสานงานใน
การเก็บขBอมูลในหนHวยงานที่กลุHมตัวอยHางสังกัด (2) แบบสอบถามสภาพ ความตBองการและประสบการณ7ผูBใชBของ
ผูBเรียน การยอมรับเทคโนโลยี รวมถึงองค7ประกอบเชิงยืนยันของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 (3) เอกสาร
ขBอมูลสำหรับกลุHมตัวอยHาง และ (4) เอกสารยินยอมเขBารับการวิจัย (การพิทักษ7สิทธิในฐานะเปPนกลุHมตัวอยHางของ
งานวิจัย) หลังจากนั้นผูBวิจัยประสานงานกับผูBประสานงานของแตHละโรงเรียน โดยสHงแบบสอบถามที่ผูBวิจัยกำหนดไวB
2 รูปแบบ ไดBแกH รูปแบบออนไลน7 และรูปแบบเอกสาร และนัดสHงแบบสอบถามคืนประมาณ 2 สัปดาห7 ดำเนินการ
เก็ บขB อมู ลจากกลุ H มตั วอยH างและเก็ บรวบรวมและตรวจนั บแบบสอบถามที ่ ไดB รั บคื น จากนั ้ นผู B วิ จั ยคั ดเลื อก
แบบสอบถามที่ตอบคำถามสมบูรณ7 เพื่อนำมาวิเคราะห7ขBอมูล โดยใชBการวิเคราะห7สถิติบรรยายและ PNI Modified
เพื่อวิเคราะห7ความตBองการจำเปPน โมเดลสมการโครงสรBาง และ Confirmatory Factor Analysis: CFA เพื่อหา
องค7ประกอบสำหรับการออกแบบและพัฒนานสภาพแวดลBอมการเรียนรูฯB
2. วิธีการเขBาถึงกลุHมตัวอยHางที่เปPนผูBเชี่ยวชาญ คือ ผูBวิจัยคัดเลือกผูBเชี่ยวชาญตามเกณฑ7ที่กำหนดแลBวสHง
จดหมายเรียนเชิญพรBอมรายละเอียดเอกสารขBอมูลสำหรับกลุHมตัวอยHาง และเอกสารยินยอมเขBารับการวิจัย (การ
พิทักษ7สิทธิในฐานะเปPนกลุHมตัวอยHางของงานวิจัย) ทั้งนี้การพิจารณาการยินยอมหรือไมHยินยอมตามความสมัครใจ
139
ของกลุHมตัวอยHาง จากนั้นประสานงานกับผูBเชี่ยวชาญที่ยินยอมเขBารHวมในงานวิจัย ดำเนินการเก็บขBอมูลจาก

ผูBเชี่ยวชาญ โดยการสัมภาษณ7เชิงลึกจากแบบสัมภาษณ7ความคิดเห็นผูBเชี่ยวชาญ จำนวน 4 ขBอ โดยเปPนการ
สัมภาษณ7แบบมีโครงสรBาง โดยใชBระยะเวลาไมHเกิน 20 นาที ซี่งผูBวิจัยกำหนดไวB 2 รูปแบบ คือ (1) ผูBวิจัยดินทางไป
สัมภาษณ7ผูBเชี่ยวชาญดBวยตนเอง หรือ (2) ผูBวิจัยสัมภาษณ7ทางโทรศัพท7 ทั้งนี้การสัมภาษณ7จะมีการบันทึกเสียง
ตลอดการสัมภาษณ7 เมื่อผูBวิจัยเสร็จสิ้นการวิจัยจะทำลายไฟล7เสียงที่ไดBบันทึกไวBหลังจากที่ผลการวิจัยไดBรับเผยแพรH
ภายใน 1 ปm จะเหลือแตHประเด็นสำคัญในการสัมภาษณ7เพื่อนำไปใชBในการวิเคราะห7ขBอมูลเทHานั้น
สำหรับการวิเคราะห7ความคิดเห็นที่ไดBจากการสัมภาษณ7ผูBเชี่ยวชาญ เปPนการวิเคราะห7ขBอมูลเชิงคุณภาพ
โดยการวิ เคราะห7 เนื ้ อหา (Content Analysis) ในการรวบรวมขB อมู ล วิ เคราะห7 เชื ่ อมโยงขB อมู ลที ่ ไดB จากการ
สัมภาษณ7 จากนั้นนำมาแปลความ สรBางขBอสรุป เพื่อเปPนแนวทางในการออกแบบและพัฒนาสภาพแวดลBอมการ
เรียนรูBฯ รวมถึงการออกแบบกิจกรรมที่สHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนระดับชั้น
การคัดเข6า/ออกของข6อมูล
1. แบบสอบถามสภาพ ความตBองการ ประสบการณ7ผูBใชBและองค7ประกอบเชิงยืนยัน โดยหลังจากผูBวิจัย
ตรวจสอบความครบถBวนของแบบสอบถามเรียบรBอยแลBว มีการคัดเขBาของขBอมูล คือ คัดเลือกแบบสอบถามที่ตอบ
คำถามสมบูรณ7ทุกขBอคำถาม สHวนแบบสอบถามที่มีคำตอบไมHครบถBวนผูBวิจัยจะคัดออก
2. แบบสัมภาษณ7ผูBเชี่ยวชาญ โดยหลังจากผูBวิจัยเก็บขBอมูลจากการสัมภาษณ7เรียบรBอยแลBว นำขBอมูลที่
ไดBมาตรวจสอบความครบถBวน โดยการคัดขBาวของขBอมูลทั้งหมดที่ไดBจากการสัมภาษณ7ของกลุHมตัวอยHาง ไมHมีการ
คัดขBอมูลออก แมBกลุHมตัวอยHางจะตอบไมHครบประเด็นคำถามที่สัมภาษณ7
140
การวิจัยระยะที่ 2 การพัฒนาสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการ
สอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของ
นักเรียนมัธยมศึกษา ซึ่งมีขั้นตอนในการดำเนินการดังนี้
การดำเนินงาน ผลลัพธ7
ศึกษา วิเคราะห7 และสังเคราะห7แนวคิด ทฤษฎี งานวิจัยที่ รHางตBนแบบภาพแวดลBอมการเรียนรูB

เกี่ยวขBอง เพื่อพัฒนารHางตBนแบบ สตูดิโอเสมือน ฯ
ตรวจสอบคุณภาพของรHางตBนแบบ โดยผูBเชี่ยวชาญ จำนวน 5

ทHาน ในดBานเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา หลักสูตรการ ขBอเสนอแนะเพื่อนำไปปรับปรุง
สอน และความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 รHางตBนแบบนวัตกรรม
ปรับปรุงแกBไขตามแนวทางขBอเสนอแนะของผูเB ชี่ยวชาญ
ประเมินรับรอง (รHาง) ตBนแบบภาพแวดลBอมการเรียนรูสB ตูดิโอเสมือนฯ
ภาพที่ 3. 2 การดำเนินการวิจัยในระยะที่ 2
1. ศึกษา วิเคราะห7 และสังเคราะห7แนวคิด ทฤษฎี งานวิจัยที่เกี่ยวขBองกับสภพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอ
เสมือน รูปแบบการเรียนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 แนวคิดสตีมศึกษา และความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 จากนั้นนำผลการวิเคราะห7สภาพความตBองการ และองค7ประกอบของระบบการเรียนฯ
ที่ไดBจากการศึกษาในระยะที่ 1 มาพัฒนารHางตBนแบบการเรียนการสอนในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน
แบบสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 เพื่อสHงเสริมความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา ซึ่งประกอบดBวย
1) รูปแบบการเรียนโดยใช6แนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับ
วิทยาศาสตร) ประกอบดBวย แผนการจัดการเรียนรูBโดยใชBแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทาง
สังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 ซึ่งมีขั้นตอนในการพัฒนาแผนการจัดการเรียนรูBดังนี้
141
1.1 ศึกษาแนวคิด ทฤษฎี และงานวิจัยที่เกี่ยวขBองเกี่ยวกับการจัดการเรียนรูBแบบสตีมศึกษา การจัดการ

เรียนการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7
1.2 พัฒนาขั้นตอนเรียนรูBโดยใชBแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับ
วิทยาศาสตร7 ในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน และความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
1.3 เขียนแผนการจัดการเรียนรูBโดยใชBแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่
เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7ในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน
1.4 นำแผนการจั ด การเรี ย นรู B โ ดยใชB แ นวคิ ด สตี ม ศึ ก ษารH ว มกั บ การสอนโดยใชB ป ระเด็ น ทางสั ง คมที่
เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7ในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน เสนออาจารย7ที่ปรึกษาเพื่อพิจารณา
ตรวจสอบความถูกตBองและแกBไขขBอบกพรHองตHาง ๆ จากนั้นนำมาปรับปรุงแกBไขตามคำแนะนำ
สำหรับรายละเอียดความสัมพันธ7ระหวHางสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน การสอนตาม
แนวคิดสตีมศึกษา และการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 ดังตารางที่ 3.3
ตารางที่ 3. 3 ตารางแสดงความสัมพันธ7ของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน การสอนตามแนวคิด
สตีมศึกษาและประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7ที่มีตHอความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
สภาพแวดล6อมการเรียนรู6 การสอนตามแนวคิด ประเด็นทางสังคมที่ ความคิดสร6างสรรค)ทาง
แบบสตูดิโอเสมือน สตีมศึกษา เกี่ยวเนื่องกับ วิทยาศาสตร)
วิทยาศาสตร)
การจัดกิจกรรมเนBนการ การวิเคราะห7ปœญหา และ การสืบคBนขBอมูลเกี่ยวกับ การคิดอเนกนัย
เรียนรูBในสถานการณ7จริง วิเคราะห7ความตBองการ ประเด็นทางสังคมและ การสรBางความคิดที่
หรือที่เกี่ยวขBองกับ ของปœญหา วิทยาศาสตร7เพื่อกำหนด หลากหลาย
ชีวิตประจำวันของผูBเรียน ปœญหา ประกอบดBวย ความคิด
พื้นที่ในการเรียนรูBหรือทำ การวิเคราะห7ขBอมูล คลHอง (Fluency)
กิจกรรมสHวนบุคคลของ การสืบคBนขBอมูล การสำรวจสืบคBนขBอมูล ความคิดยืดหยุHน
ผูBเรียน สารสนเทศ เพื่อนำไปใชBในการ (Flexibility) และ
แกBปœญหา ความคิดริเริ่ม
(Originality)
พื้นที่ในการทำกิจกรรม ระดมความคิดเพื่อใชBใน ออกแบบการแกBปœญหา การคิดอเนกนัย
กลุHม การแลกเปลี่ยนความ การออกแบบและการ การแบHงปœนขBอมูล ความรูB การสรBางความคิดที่
วางแผนในการแกBปœญหา แนวทางในการแกBปœญหา หลากหลาย และ การคิด
142
สภาพแวดล6อมการเรียนรู6 การสอนตามแนวคิด ประเด็นทางสังคมที่ ความคิดสร6างสรรค)ทาง

แบบสตูดิโอเสมือน สตีมศึกษา เกี่ยวเนื่องกับ วิทยาศาสตร)
คิดเห็นรHวมกันระหวHาง โดยบูรณาการความรูBจาก ผHานการแลกเปลี่ยน เอกนัย การวิเคราะห7
ผูBเรียนกับผูBเรียน หลายสาขา ขBอมูล อภิปรายแสดง สังเคราะห7 ประเมินผล
ความคิดเห็นรHวมกัน เพื่อหาแนวทางที่
เหมาะสมในการ
พื้นที่ในการการแสดง การพัฒนานวัตกรรม การเลือกวิธีการที่ดีที่สุด การคิดอเนกนัย
ผลงาน ชิ้นงานหรือแนวความคิด ในการแกBปœญหาและลง การสรBางความคิดที่
มือปฏิบัติ (Action- หลากหลาย และ การคิด
taking) เอกนัย การวิเคราะห7
การนำเสนอผลงานของ การนำเสนอผลการศึกษา สังเคราะห7 ประเมิน เพื่อ
ผูBเรียน หาแนวทางที่เหมาะสมใน
การประเมินผล รวมถึง การสะทBอนคิดและการ การประเมินผล การคิดอเนกนัย
การสะทBอนคิดและการ ประเมินผล การสรBางความคิดที่
ใหBผลป¬อนกลับ หลากหลาย และ การคิด
เอกนัย การวิเคราะห7
สังเคราะห7 ประเมินผล
เพื่อหาแนวทางที่
เหมาะสมในการ
สำหรับขั้นตอนเรียนรูBโดยใชBแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับ
วิทยาศาสตร7 ในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน และความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ดังตารางที่
3.4
143
ตารางที่ 3. 4 ขั้นตอนเรียนรูBโดยใชBแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับ
วิทยาศาสตร7 ในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน
สภาพแวดล6อมการเรียนรู6 ความคิดสร6างสรรค)ทาง
ขั้นตอนเรียนรู6
แบบสตูดิโอเสมือน วิทยาศาสตร)
การจัดกิจกรรมเนBนการเรียนรูBใน การสืบคBนขBอมูลเกี่ยวกับประเด็น การคิดอเนกนัย
สถานการณ7จริงหรือที่เกี่ยวขBองกับ ทางสั ง คมและวิ ท ยาศาสตร7 เ พื่ อ การสรBางความคิดที่หลากหลาย
ชีวิตประจำวันของผูBเรียน กำหนดปœญหา ประกอบดBวย ความคิดคลHอง
พื้นที่ในการเรียนรูBหรือทำกิจกรรม การสำรวจสืบคBนขBอมูลสารสนเทศ (Fluency) ความคิดยืดหยุHน
สHวนบุคคลของผูBเรียน เพื่อนำไปใชBในการแกBปœญหา (Flexibility) และความคิดริเริ่ม
(Originality)
พื้นที่ในการทำกิจกรรมกลุHม การ
การออกแบบและการวางแผนใน การคิดอเนกนัย
แลกเปลี่ยนความคิดเห็นรHวมกัน การแกBปœญหาโดยบูรณาการความรูB การสรBางความคิดที่หลากหลาย
ระหวHางผูBเรียนกับผูBเรียน จากหลายสาขา ผHานการ และการคิดเอกนัย การวิเคราะห7
แลกเปลี่ยนขBอมูล อภิปรายแสดง สังเคราะห7 ประเมินผล เพื่อหา
ความคิดเห็นรHวมกัน แนวทางที่เหมาะสมในการ
การพัฒนานวัตกรรม ชิ้นงานหรือ แกBปœญหา
แนวความคิด
พื้นที่ในการการแสดงผลงาน การนำเสนอผลงานของผูBเรียน
การประเมินผล รวมถึงการสะทBอน การสะทBอนคิดและการประเมินผล
2) ระบบการเรียนรู6โดยใช6สภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือน ซึ่งผูBวิจัยไดBออกแบบโครงสรBางของ
ระบบการเรียนรูB (Wireframe) ในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอน
มัธยมศึกษา โดยมีรายละเอียดดังนี้
144
ภาพที่ 3. 3 หนBาแรกของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน
ภาพที่ 3. 4 หนBา Log in เขBาสูHระบบ

145
ภาพที่ 3. 5 หนBาหลักของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน
ภาพที่ 3. 6 หนBา My module พื้นที่ในการเรียนรูBสHวนบุคคลของผูBเรียน

146
ภาพที่ 3. 7 Mu studio พื้นที่ในการทำกิจกรรมสHวนบุคคลของผูBเรียน และการเก็บขBอมูลสารสนเทศของผูBเรียน
ภาพที่ 3. 8 ผูBเรียนสามารถอัพโหลดไฟล7หรือรูปภาพในการทำกิจกรรมของตนเอง
147
ภาพที่ 3. 9 Group work พื้นที่ในการทำกิจกรรมรHวมกันของผูBเรียน
ภาพที่ 3. 10 เครื่องมือในการสรBางสรรค7ผลงานของผูBเรียน
148
ภาพที่ 3. 11 ตัวอยHางเครื่องมือ Tinkercad ซึ่งเปPนเว็บไซต7สำหรับการสรBาง 3D model
ภาพที่ 3. 12 ตัวอยHางเครื่องมือ Mecabricks ซึ่งเปPนเว็บไซต7ในการนำ Lego มาใชBในการสรBางสรรค7ผลงาน

149
ภาพที่ 3. 13 การแลกเปลี่ยนความคิดเห็นระหวHางผูBเรียนกับผูBเรียน และผูBเรียนกับผูBสอน
ภาพที่ 3. 14 Showcase พื้นที่ในการแสดงผลงานของผูBเรียน

150
2. ตรวจสอบคุณภาพของรHางตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBฯ เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7 โดยผูBเชี่ยวชาญจำนวน 5 ทHาน โดยพิจารณาในดBานการสื่อความหมาย ความครอบคลุมการคิด
สรB า งสรรค7 ท างวิ ท ยาศาสตร7 และความเหมาะสมในการนำไปใชB ตลอดจนใหB ข B อ เสนอแนะที ่ เ กี ่ ย วขB อ งกั บ
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนแบบสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับ
วิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย
3. ปรับปรุงแกBไขตBนแบบระบบการเรียนรูBฯ เพื่อสHงเสริมการคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียน
มัธยมศึกษาตอนปลาย ตามขBอเสนอแนะของผูBเชี่ยวชาญ
4. ประเมินรับรองรHางตBนแบบของระบบการเรียนรูฯB เพื่อสHงเสริมการคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ
นักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย โดยผูBเชี่ยวชาญ
กลุAมตัวอยAางที่ใช6ในการวิจัยระยะที่ 2
กลุHมตัวอยHางที่ใชBในการวิจัยระยะที่ 2 เปPนผูBเชี่ยวชาญจากการเลือกแบบเจาะจง (Purposive sampling)
โดยกำหนดเกณฑ7ดังนี้ เปPนผูBเชี่ยวชาญทางดBานเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา หลักสูตรการสอน และความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 รวมจำนวน 5 ทHาน ในการตรวจสอบคุณภาพของรHางตBนแบบ โดยพิจารณาและใหB
ขBอเสนอแนะในดBานการสื่อความหมาย ความครอบคลุมการคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 และความเหมาะสมใน
การนำไปใชB ตลอดจนใหBขBอเสนอแนะเพิ่มเติมเกี่ยวขBองกับการเรียนการสอนในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอ
เสมือนแบบสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย
แบบประเมินรับรองรAางต6นแบบการเรียนการรู6ในสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิด
สตี มศึ กษารA วมกั บการสอนโดยใช6 ประเด็ นทางสั ง คมที ่ เ กี ่ ยวเนื ่ องกั บวิ ทยาศาสตร) เ พื ่ อสA งเสริ มความคิ ด
สร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษา
151
แบบประเมินรับรองรHางตBนแบบการเรียนรูBฯ แบHงออกเปPน 2 สHวน ประกอบดBวย (1) การสัมภาษณ7สำหรับ

ผูBเชี่ยวชาญ โดยเปPนแบบสัมภาษณ7แบบมีโครงสรBาง และ (2) การประเมินรับรอง โดยมีวิธีในการสรBางเครื่องมือ
ดังนี้
การสร6างแบบสัมภาษณ)
ผูBวิจัยนำรHางตBนแบบของการเรียนการสอนในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีม
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา มาเรียบเรียงเปPนขBอคำถามในแตHละขั้นตอน เพื่อใหBผูBเชี่ยวชาญพิจารณาและ
ใหBขBอเสนอแนะในดBานการสื่อความหมาย ความครอบคลุมการคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 และความเหมาะสม
ในการนำไปใชB ตลอดจนใหBขBอเสนอแนะเพิ่มเติมเกี่ยวขBองกับการเรียนการสอนในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอ
เสมือนแบบสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิด
การสร6างแบบประเมินรับรอง
ผูBวิจัยสรBางขBอคำถามสำหรับเปPนประเด็นในการประเมิน โดยใหBครอบคลุมความเหมาะสมในการจัดการ
เรียนรูBดBวยสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคม
ที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา เพื่อใหB
ผูBเชี่ยวชาญพิจารณาและประเมินรับรอง โดยแบบประเมินเปPนแบบมาตรประมาณคHา 5 ระดับ (Likert Scale) ซึ่ง
มีขั้นตอนดังนี้
1.1 ศึกษา วิเคราะห7 สังเคราะห7แนวคิด ทฤษฎีและงานวิจัยที่เกี่ยวขBอง
1.2 กำหนดประเด็นของแบบประเมิน ใหBครอบคลุมในดBานการใชBงาน การออกแบบสHวนประสานงานผูBใชB
องค7ประกอบและขั้นตอนของการจัดกิจกรรมในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน
1.3 นำแบบประเมินเสนอตHออาจารย7ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ7 เพื่อใหBอาจารย7ตรวจสอบความถูกตBองและ
ความเหมาะสม
1.4 ปรับปรุงแบบประเมินตามคำแนะนำของอาจารย7ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ7
152
1.5 นำแบบสอบถามไปใหBผูBเชี่ยวชาญตรวจสอบคุณภาพของแบบประเมินพิจารณาความตรงตามเนื้อหา
และภาษาที่ใชB (content validity) ตลอดจนความครบถBวนสมบูรณ7และความครอบคลุมของขBอ
คำถาม (Index of Item-Objective Congruence - IOC) ซึ่งทุกขBอคำตอบควรไดBคHาสูงกวHา 0.50 ถือ
วHาผHานเกณฑ7 และปรับปรุงแกBไขแบบประเมินตามคำแนะนำ
การวิจัยระยะที่ 2 มีการเก็บรวบรวมขBอมูลกับกลุHมตัวอยHาง 2 กลุHม คือ (1) ผูBเชี่ยวชาญเพื่อประเมินรHาง
ตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่
เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา และ (2)
ผูBเรียนสำหรับการทดสอบประสิทธิภาพสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการ
สอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 โดยมี
รายละเอียดการเขBาถึงและพิทักษ7สิทธิกลุHมตัวอยHาง ดังนี้
1. ผูBเชี่ยวชาญ เพื่อประเมินรHางตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ
1.1 ติดตHอผูBเชี่ยวชาญที่คัดเลือกตามคุณสมบัติที่กำหนดผHานทางจดหมายอิเล็กทรอนิกส7 (E-mail)
ผHานชHองทางติดตHอของผูBเชี่ยวชาญแตHละทHาน พรBอมทั้งโครงการวิจัย เอกสารขBอมูลสำหรับผูBเชี่ยวชาญ และเอกสาร
ยินยอมเขBารHวมการวิจัยสำหรับผูBเชี่ยวชาญ โดยผูBวิจัยชี้แจงวHา ผูBวิจัยมีความจำเปPนตBองเก็บขBอมูลเชิงปริมาณจาก
แบบประเมินรHางตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูB และขBอมูลเชิงคุณภาพจากการสัมภาษณ7เพิ่มเติมตามรายการ
ประเมิน โดยขณะสัมภาษณ7จะไมHมีการบันทึกเสียงทั้งสิ้น ผูBวิจัยจะจดบันทึกเพียงประเด็นสำคัญที่ไดBจากการ
สัมภาษณ7เทHานั้น เพื่อนำขBอมูลที่ไดBทั้งหมดไปวิเคราะห7และปรับปรุงตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอ
เสมือนฯ ดังนั้นผูBเชี่ยวชาญอาจตBองใชBเวลาในการตอบแบบประเมินรวมทั้งการใหBสัมภาษณ7 เพื่อใหBผูBเชี่ยวชาญ
พิจารณาการเขBารHวมโครงการวิจัย
1.2 ติดตHอนัดหมายผูBเชี่ยวชาญที่ตอบรับยินยอมเขBารHวมโครงการวิจัย โดยนัดหมายวัน เวลา
สถานที่ พรBอมสHงแบบประเมินรHางตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ เพื่อใหBผูBเชี่ยวชาญพิจารณา
ลHวงหนBากHอนถึงการนัดหมาย
153
1.3 ดำเนินการเก็บรวบรวมขBอมูล โดยผูBวิจัยเดินทางไปพบผูBเชี่ยวชาญตามวัน เวลา สถานที่ที่ไดB

นัดหมายไวB ดำเนินการเก็บขBอมูล โดยใหBผูBเชี่ยวชาญประเมินรHางตBนแบบภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ
พรBอมทั้งเริ่มสัมภาษณ7ผูBเชี่ยวชาญตามรายการประเมิน ทั้งนี้ผูBวิจัยชี้แจงผูBเชี่ยวชาญวHา การประเมินรHางตBนแบบและ
การใหBสัมภาษณ7นี้จะไมHมีขBอมูลใดที่จะระบุถึงตัวตนของผูBเชี่ยวชาญ ผูBวิจัยจะนำเสนอขBอมูลในภาพรวมเทHานั้น ทั้งนี้
ผูBวิจัยจะทำลายแบบประเมินรHางตBนแบบโดยเครื่องทำลายกระดาษภายใน 1 ปm หลังจากงานวิจัยออกเผยแพรH
ผูBเชี่ยวชาญสามารถปฏิเสธที่จะเขBารHวมหรือถอนตัวจากการวิจัยไดBตามประสงค7 โดยไมHตBองใหBเหตุผลและไมHสูญเสีย
ประโยชน7ที่พึงไดBรับ โดยขBอมูลที่เกี่ยวขBองกับผูBเขBารHวมวิจัยจะเก็บเปPนความลับ
2. ผูBเรียนระดับมัธยมศึกษา
2.1 ติดตHอโรงเรียนที่ถูกคัดเลือกตามคุณสมบัติที่กำหนด โดยสHงจดหมาย พรBอมเครื่องมือที่จะใชB
ในการประเมินประสิทธิภาพนวัตกรรมทั้งหมด พรBอมทั้งชี้แจงวHาจะดำเนินการเก็บรวบรวมขBอมูลกับผูBเรียนในสังกัด
โดยใชBเครื่องมือที่แนบมาดBวย เพื่อประกอบการพิจารณาการเขBารHวมโครงการวิจัย
2.2 ติดตHอผูBเรียนในโรงเรียนที่ยินยอมใหBเขBาดำเนินการเก็บรวบรวมขBอมูล โดยใหBผูBเรียนไดB
พิจารณาเอกสารขBอมูลสำหรับผูBเรียน และเอกสารยินยอมสำหรับผูBเรียน เพื่อพิจารณาการเขBารHวมการวิจัย โดย
ผูBวิจัยไดBชี้แจงวHา ผูBวิจัยจำเปPนตBองขอความรHวมมือกับผูBเรียนที่เขBารHวมโครงการวิจัยในการทดลองใชBเครื่องมือการ
วิจัย ไดBแกH ตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ แบบประเมินความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
และจัดทำผลงาน ซึ่งผูBวิจัยจะใหBคะแนนโดยแบบประเมินผลงานโดยใชBเกณฑ7ประเมินรูบริคส7ดBานความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ซึ่งจำเปPนตBองใชBระยะเวลาประมาณ 9 ชั่วโมง (3 ชั่วโมงตHอสัปดาห7) จึงจะจบ
กระบวนการทดสอบประสิทธิภาพนวัตกรรม ดังนั้นอาจทำใหBผผูBเรียนตBองใชBเวลาในการเรียนรูBพอสมควร โดยการ
เรียนรูBของผูBเรียนจะไมHมีความเกี่ยวขBองกับกิจกรรมการเรียนรูBในหBองเรียนของผูBเรียน และการประเมินผลของ
ผูBเรียนทั้งสิ้น โดยผูBเรียนสามารถถอนตัวออกจากการวิจัยไดBตามความประสงค7 โดยจะไมHมีผลกระทบทางลบตHอการ
เรียนและการประเมินของทHานทั้งสิ้น
2.3 ดำเนินการเก็บขBอมูลกับผูBเรียนที่สมัครใจและยินยอมเขBารHวมโครงการวิจัย โดยผูBวิจัยชี้แจง
เกี่ยวกับการใชBเครื่องมือการวิจัยตามรายละเอียดในหัวขBอเก็บรวบรวมขBอมูลของผูBเรียน ในกรณีที่ผูBเรียนมีการถอน
ตัวออกจากการเขBารHวม ผูBวิจัยจะดำเนินการหาผูBเรียนรายใหมHที่ยินยอมดำเนินการวิจัยจนจบกระบวนการ โดยจะ
ไมHมีผลผลกระทบทางลบตHอการเรียนและการประเมินของผูBเรียนที่ถอนตัวทั้งสิ้น ทั้งนี้ขBอมูลที่ไดBจากการประเมินใน
แบบประเมินตนเองและแบบประเมินผลงานโดยใชBเกณฑ7ประเมินรูบริคส7ดBานความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
154
และขBอมูลที่แสดงตัวตนของผูBเรียนจะถูกทำลายโดยเครื่องทำลายกระดาษภายใน 1 ปm ภายหลังจากงานวิจัยไดBรับ
การเผยแพรH
1. กลุHมตัวอยHางที่เปPนผูBเชี่ยวชาญ
ผูBวิจัยสHงจดหมายเรียนเชิญพรBอมแบบประเมินรับรองรHางตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา ใหBแกHผูBเชี่ยวชาญจำนวน 5 ทHานเพื่อรับรองรHางตBนแบบฯ ที่ไดB
พัฒนา โดยไดBทำการนัดหมายการติดตHอสัมภาษณ7กับกลุHมตัวอยHางทางโทรศัพท7 จากนั้นเดินทางไปสัมภาษณ7ตาม
วันและเวลาที่ไดBนัดหมายไวB โดยกลุHมตัวอยHางศึกษารายละเอียดเอกสารขBอมูลสำหรับกลุHมตัวอยHาง และเอกสาร
ยินยอมเขBารับการวิจัย (การพิทักษ7สิทธิในฐานะเปPนกลุHมตัวอยHางของโครงการวิจัย) พรBอมพิจารณายินยอมหรือไมH
ยินยอมตามความสมัครใจ จากนั้นตอบแบบประเมินรับรองรHางตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน
จำนวน 12 ขBอ และใหBขBอเสนอแนะเกี่ยวกับรHางตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน โดยใชBระยะเวลา
ไมHเกิน 1 ชั่วโมง ทั้งนี้การสัมภาษณ7จะไมHมีการบันทึกเสียง ซึ่งผูBวิจัยจะบันทึกประเด็นสำคัญจากการสัมภาษณ7 เพื่อ
นำไปใชBในการวิเคราะห7ขBอมูลเทHานั้น
2. กลุHมตัวอยHางที่เปPนผูBเรียน
2.1 ผูBวิจัยปฐมนิเทศผูBเรียนที่ยินยอมเขBารHวมโครงการวิจัยโดยสมัครใจ โดยผูBเรียนจะไดBรับการ
พิจารณาเอกสารขBอมูลสำหรับกลุมH ตัวอยHางมาเรียบรBอยแลBว จากนัน้ ปฐมนิเทศเกีย่ วกับการเรียนรูใB นสภาพแวดลBอม
การเรียนรูBสตูดิโอเสมือน
2.2 ดำเนินกิจกรรมตามแนวทางการจัดการเรียนรูBโดยใชBสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนระดับมัธยมศึกษา ที่ผูBวิจัยพัฒนาขึ้น โดยใชBระยะเวลาประมาณ 9 ชั่วโมง
จำนวน 3 ครั้ง (3 ชั่วโมงตHอสัปดาห7) โดยผูBเรียนจะทำประเมินตนเองดBานความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
จำนวน 68 ขBอ เปPนจำนวน 3 ครั้ง (กHอนเรียน ระหวHางเรียนและหลังเรียน) ใชBระยะเวลาไมHเกิน 45 นาที ทั้งนี้ใน
ระหวHางการเรียนรูBผูBวิจัยจะใหBคะแนนผลงานของผูBเรียนโดยใชBแบบประเมินผลงานตามเกณฑ7ประเมินรูบริคส7ดBาน
155
2.3 เมื่อดำเนินการเสร็จสิ้น ผูBวิจัยรวบรวมขBอมูลแลBวปรับแกBไขตBนแบบของสภาพแวดลBอมการเรียนรูB

สตูดิโอเสมือนฯ
1. กลุHมตัวอยHางที่เปPนผูBเชี่ยวชาญ หลังจากผูBวิจัยเก็บขBอมูลจากการสัมภาษณ7และประเมินรHางตBนแบบ
เรียบรBอยแลBว นำขBอมูลที่ไดBมาตรวจสอบความครบถBวน โดยการคัดเขBาของขBอมูลจะใชBขBอมูลทั้งหมดที่ไดBจากการ
สัมภาษณ7และประเมินรHางตBนแบบ ไมHมีการคัดออกของขBอมูล แมBผูBเชี่ยวชาญจะตอบไมHครบประเด็นคำถามที่
สัมภาษณ7
2. กลุHมตัวอยHางที่เปPนผูBเรียน หลังจากผูBวิจัยตรวจสอบความครบถBวนของแบบประเมินเรียบรBอยแลBว มีการ
คัดขBาวของขBอมูล คือ คัดเลือกแบบประเมินที่ตอบคำถามสมบูรณ7ทุกขBอประเมิน สHวนแบบประเมินที่มีคำตอบไมH
ครบถBวน ผูBวิจัยจะคัดออก
การทดสอบประสิทธิภาพนวัตกรรม
นำรHางตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชB
มัธยมศึกษาตอนปลาย ไปทดสอบเพื่อหาประสิทธิภาพของระบบ โดยนำไปทดลองกับผูBเรียนในระดับมัธยมศึกษา
ตอนปลายที่มีลักษณะเชHนเดียวกับกลุHมตัวอยHาง จำนวน 3 คน ซึ่งเปPนการทดสอบประสิทธิภาพแบบเดี่ยว (1:1)
(try out) พิจารณาใน 3 ประเด็น คือ การทำใหBผูBเรียนมีความรูBเพิ่มขึ้น การชHวยใหBผูBเรียนผHานกระบวนการเรียน
และการทำใหBผูBเรียนมีความพึงพอใจ จากนั้นนำผลที่ไดBมาปรับปรุงแกBไข กHอนที่จะนำไปใชBจริง (ชัยยงค7 พรหมวงศ7,
2556) โดยในการวิจัยครั้งนี้กำหนดเกณฑ7ไวBที่ 80/80 พบวHาประสิทธิภาพของการใชBสภาพแวดลBอมการเรียนรูB
สHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนระดับมัธยมศึกษา เทHากับ 80/93.33 ซึ่งมีคHาใกลBเคียงกับ
80/80 แสดงวHาการใชBสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ มีประสิทธิภาพ
156
ตารางที่ 3. 5 ผลการวิเคราะห7ประสิทธิภาพการใชBสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษา
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนระดับมัธยมศึกษา
การประเมินประสิทธิภาพของสื่อ เกณฑ)ที่ตั้งไว6 คAาประสิทธิภาพของสื่อ
คะแนนที่ได6จากการประเมินในกระบวนการ 80 80
เรียนการสอน (E1)
คะแนนที่ได6จากการประเมินครั้งสุดท6าย (E2) 80 93.33
การวิจัยระยะที่ 3 การศึกษาผลการใช6สภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษา
วิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษา
การวิจัยระยะนี้เปPนการทดลองใชBรูปแบบการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตาม
ประชากรและกลุAมตัวอยAาง
ประชากรที่ใชBในการทดลองใชBสภาพแวดลBอมการเรียนรูBฯ เพื่อสHงเสริมการสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
ของนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษา ไดBแกH นักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาตอนปลายทั่วประเทศ กลุHมตัวอยHางที่ใชBใน
การศึกษาผลการใชBระบบการเรียนรูBฯ ใชBวิธีคัดเลือกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) โดยมีคุณสมบัติเปPน
นักเรียนที่กำลังศึกษาอยูHในระดับชั้นมัธยมศึกษาปmที่ 6 รวมจำนวนอยHางนBอย 30 คน โดยมีเกณฑ7ในการคัดเลือก
ดังนี้
1. ผูBเรียนมีความพรBอมในดBานการใชBเครื่องมือและอุปกรณ7ทางเทคโนโลยี
2. สถาบันฯ ตอบรับใหBความรHวมมือและมีความพรBอมในการใชBอุปกรณ7เทคโนโลยี
3. ผูBสอนมีความสามารถและพรBอมในการใชBอุปกรณ7เทคโนโลยี
157
ผูBวิจัยนำเครื่องมือที่ใชBในการศึกษาผลของการใชBสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ ประกอบดBวย (1)

ตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯและคูHมือการใชBงาน (2) แบบประเมินผลงานและกระบวนการ
ทำงานของผูBเรียนดBานความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 โดยใชBเกณฑ7ประเมินรูบริคส7 (3) แบบประเมินตนเอง
ดBานสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 และ (4) แบบสอบถามความคิดเห็นของผูBเรียนที่มีตHอการใชBงานสภาพแวดลBอม
การเรียนรูBเ สมือ นฯ ไปใหBผ ูBเ ชี่ยวชาญพิจ ารณาความสอดคลBอ งและความเหมาะสมระหวHางขBอ คำถามกั บ
วัตถุประสงค7
นำตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูสB ตูดิโอเสมือนฯ ศึกษาผลการใชBตBนแบบสภาพแวดลBอมการ

มาทดลองใชBกับกลุHมตัวอยHาง จำนวนอยHางนBอย 30 เรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ และผลที่ไดBจากแบบ
คน โดยใชBวิธีเลือกแบบเจาะจง (Purposive ประเมินของผูเB รียน
sampling)
ผลของการใช6สภาพแวดล6อมการเรียนรูส6 ตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการ
สอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)
ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษา
ภาพที่ 3. 15 การดำเนินงานวิจัยในระยะที่ 3
การดำเนินการทดลอง
ผูBวิจัยไดBนำสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็น
ทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา ที่
พัฒนาขึ้น ไปทดลองใชBกับกลุHมตัวอยHาง ซึ่งเปPนนักเรียนที่กำลังศึกษาอยูHในระดับชั้นมัธยมศึกษาปmที่ 6 จำนวนอยHาง
นBอย 30 คน เปPนระยะเวลา 8 สัปดาห7 โดยในการศึกษาผลการใชBระบบฯ มีรูปแบบการวิจัยแบบกึ่งทดลอง กับ
ผูBเรียนกลุHมเดียววัดหลายครั้งแบบอนุกรมเวลา (One-Group Time Series Design) โดยวัดกHอนเรียน ระหวHาง
เรียน และหลังเรียน ซึ่งมีรายละเอียดดังนี้
ตารางที่ 3. 6 การออกแบบงานวิจัย
E O1 X O2 X O3
158
E หมายถึง กลุHมตัวอยHางที่ใชBในการทดลอง
O หมายถึง การวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
X หมายถึง การเรียนการสอนในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีม
ศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อ
สHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
ตารางที่ 3. 7 รายละเอียดของการดำเนินการทดลอง
สัปดาห)ที่ จำนวนชั่วโมง Module ขั้นตอนการเรียนรู6
1 1 การประเมินกHอนเรียน
2 ทรัพยากรและ การสืบคBนขBอมูลเกี่ยวกับประเด็นทางสังคมและ
สิ่งแวดลBอม วิทยาศาสตร7เพื่อกำหนดปœญหา
2 3 การสืบคBนขBอมูลเกี่ยวกับประเด็นทางสังคมและ
วิทยาศาสตร7เพื่อกำหนดปœญหา และสืบคBนขBอมูล
สารสนเทศเพื่อนำไปใชBในการแกBปœญหา
3 3 การสำรวจสืบคBนขBอมูลสารสนเทศเพื่อนำไปใชBใน
4 1 ประเมินระหวHางเรียน
2 ทรัพยากรและ การออกแบบและการวางแผนในการแกBปœญหา
สิ่งแวดลBอม โดยบูรณาการความรูBจากหลายสาขา ผHานการ
แลกเปลี่ยนขBอมูล อภิปรายแสดงความคิดเห็น
รHวมกัน
5 3 การออกแบบและการวางแผนในการแกBปœญหา
โดยบูรณาการความรูBจากหลายสาขา ผHานการ
แลกเปลี่ยนขBอมูล อภิปรายแสดงความคิดเห็น
รHวมกัน
6 3 การพัฒนานวัตกรรม ชิ้นงานหรือแนวความคิด
7 3 การนำเสนอผลงานของผูBเรียน การสะทBอนคิด
และการประเมินผล
159
สัปดาห)ที่ จำนวนชั่วโมง Module ขั้นตอนการเรียนรู6

8 2 การปรับปรุงผลงานนวัตกรรม ชิ้นงานหรือ
1 ประเมินหลังเรียน การปรับปรุงผลงานนวัตกรรม
หมายเหตุ รายวิชาชีววิทยาจะเรียน 3 ชั่วโมงตHอสัปดาห7 โดยแบHงเปPนคาบเดี่ยว (1 ชั่วโมง) และคาบคูH (2 ชั่วโมง)
เครื่องมือที่ใชBในการศึกษาผลของการใชBรูปแบบการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา คือ
1. สภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็น
ทางสั ง คมที ่ เ กี ่ ย วเนื ่ อ งกั บ วิ ท ยาศาสตร) เ พื ่ อ สA ง เสริ ม ความคิ ด สร6 า งสรรค) ท างวิ ท ยาศาสตร) ข องนั ก เรี ย น
ผูBวิจัยไดBดำเนินการพัฒนาตBนแบบมาตั้งแตHะยะที่ 1 และ 2 โดยมีรายละเอียดของสภาพแวดลBอมการ
เรียนรูBสตูดิโอเสมือน ขั้นตอนการเรียนรูB และเครื่องมือที่ใชB เพื่อพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ
นักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษา ดังนี้
ตารางที่ 3. 8 ขั้นตอนการทำกิจกรรมและเครื่องมือที่ใชBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน
ขั้นตอนเรียนรู6 เครื่องมือที่ใช6
การจัดกิจกรรมเนBนการ การสืบคBนขBอมูลเกี่ยวกับ เครื่องมือที่ใชB ความคิดอเนกนัย
เรียนรูBในสถานการณ7จริง ประเด็ น ทางสั ง คมและ สนับสนุนการทำงาน การสรBางความคิดที่
หรือที่เกี่ยวขBองกับ วิ ทยาศาสตร7 เ พื ่ อกำหนด สHวนบุคคล หลากหลาย ประกอบดBวย
ชีวิตประจำวันของผูBเรียน ปœญหา ความคิดคลHอง (Fluency)
พื้นที่ในการเรียนรูBหรือทำ การสำรวจสื บ คB น ขB อ มู ล เครื่องมือที่ใชB ความคิดยืดหยุHน
กิ จ กรรมสH ว นบุ ค คลของ สารสนเทศเพื่อนำไปใชBใน สนับสนุนการเรียนรูB (Flexibility) และความคิด
ผูBเรียน การแกBปœญหา ของผูBเรียน ริเริ่ม (Originality)
160
ขั้นตอนเรียนรู6 เครื่องมือที่ใช6
พื้นที่ในการทำกิจกรรมกลุHม
การออกแบบและการ เครื่องมือสำหรับใชBใน ความคิดอเนกนัย
การแลกเปลี่ยนความ วางแผนในการแกBปœญหา การทำงานและ การสรBางความคิดที่
คิดเห็นรHวมกันระหวHาง โดยบูรณาการความรูBจาก แลกเปลี่ยนความ หลากหลาย และ ความคิด
ผูBเรียนกับผูBเรียน หลายสาขา ผHานการ คิดเห็นรHวมกันของ เอกนัย การวิเคราะห7
แลกเปลี่ยนขBอมูล ผูBเรียน สังเคราะห7 การประเมิน
อภิปรายแสดงความ เพื่อหาแนวทางที่เหมาะสม
คิดเห็นรHวมกัน ในการแกBปœญหา
ก า ร พ ั ฒน า น ว ั ต ก ร ร ม เครื่องมือที่ใชBในการ
ชิ้นงานหรือแนวความคิด อ อ ก แ บ บ (STEAM
Tools)
พื้นที่ในการการแสดง การนำเสนอผลงานของ เครื่องมือสำหรับการ
ผลงาน ผูBเรียน นำเสนอผลงาน
การประเมินผล รวมถึงการ การสะทB อ นคิ ด และการ
สะทBอนคิดและการใหBผล ประเมินผล
ป¬อนกลับ
ผูBวิจัยไดBจัดกลุHมของเครื่องมือที่ใชBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน ประกอบดBวย เครื่องมือที่ใชB

ในการทำงานสHวนบุคคล เครื่องมือที่ใชBในการเรียนรูB การนำเสนอผลงานและการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นรHวมกัน
ของผูBเรียน และเครื่องมือที่ใชBในการออกแบบ ออกแบบ (STEAM Tools) ที่เป«ดโอกาสใหBผูBเรียนไดBเลือกใชB
เครื่องมือที่หลากหลาย โดยเนBนในรูปแบบของโปรแกรมสามมิติ เพื่อใหBผูBเรียนสามารถออกแบบไดBสอดคลBองกับ
หัวขBอหรือประเด็นที่ผูBเรียนสนใจที่จะศึกษา รายละเอียดดังตารางที่ 3.9
ตารางที่ 3. 9 เครื่องมือที่ใชBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน
เครื่องมือที่ใชBสนับสนุนการทำงานสHวนบุคคล พื้นที่ในการจัดเก็บขBอมูลของผูBเรียน StudioLab
(แพลตฟอร7มที่ผูBวิจัยออกแบบและพัฒนาขึ้นเอง)
161
เครื่องมือที่ใชBสนับสนุนการเรียนรูBของผูBเรียน StudioLab รHวมกับเครื่องมือที่ใชBในการคBนหา (Search
engine)
เครื่องมือสำหรับการนำเสนอผลงาน StudioLab รHวมกับ Spatial
เครื่องมือสำหรับใชBในการทำงานและแลกเปลี่ยน StudioLab รHวมกับ Spatial

ความคิดเห็นรHวมกันของผูBเรียน
เครื่องมือที่ใชBในการออกแบบ (STEAM Tools) StudioLab รHวมกับ Spatial, Tinkercad, Sketch
2. แบบประเมิ น ตนเองด6 า นความคิ ด สร6 า งสรรค) ท างวิ ท ยาศาสตร) และแบบประเมิ น ผลงานและ

หลักฐานของการสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
การสร6างแบบประเมินตนเองด6านความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของผู6เรียน
1. ผู B วิ จั ยสรB างแบบประเมิ นตนเองดB านความคิ ดสรB างสรรค7 ทางวิ ทยาศาสตร7 ของผู B เ รี ยน โดยศึ กษา
องค7ประกอบของการสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7และนำแนวทางการวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ
Hu and Adey (2002) ในการวัดการคิดแบบอเนกนัย และแนวทางการวัดของ Yang et al. (2016) และ Yang
et al. (2019) ในการวัดการคิดแบบเอกนัย จากนั้นนำมาวิเคราะห7และสังเคราะห7เปPนแบบประเมินตนเอง จำนวน
64 ขBอ ซึ่งประกอบดBวยการคิดแบบอเนกนัย จำนวน 30 ขBอ โดยแบHงเปPนการคิดคลHอง คิดยืดหยุHนและคิดริเริ่ม
และการคิดแบบเอกนัย จำนวน 34 ขBอ โดยแบHงเปPนการวิเคราะห7และสังเคราะห7 และการประเมินและเลือกวิธี
ภายใตBบริบทของความรูBและทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร7 แบบประเมินเปPนแบบมาตรประมาณคHา 5 ระดับ
(Likert Scale) (รายละเอียดดังภาคผนวก ข)
2. นำแบบประเมินเสนอตHออาจารย7ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ7 เพื่อใหBอาจารย7ตรวจสอบความถูกตBองและความ
เหมาะสม และปรับปรุงแบบประเมินตามคำแนะนำของอาจารย7ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ7
3. นำแบบประเมินตนเองดBานความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ที่สรBางขึ้นไปใหBผูBเชี่ยวชาญตรวจสอบ
คุ ณภาพของแบบประเมิ น พิ จ ารณาความตรงตามเนื ้ อ หาและภาษาที ่ ใ ชB (content validity) ตลอดจนความ
ครบถBวนสมบูรณ7และความครอบคลุมของขBอคำถาม (Index of Item-Objective Congruence - IOC) ซึ่งทุกขBอ
162
คำตอบควรไดBคHาสูงกวHา 0.50 ถือวHาผHานเกณฑ7 นำไปหาความเที่ยงของแบบสอบถาม (reliability) โดยใชBวิธี

สั ม ประสิ ท ธิ ์ แ อลฟาของคอนบราค (Cronbach’s Alpha Coefficient) และปรั บ ปรุ ง แกB ไ ขแบบประเมิ น ตาม
คำแนะนำ
ผลของการวิเคราะห7ความตรงตามเนื้อหาและภาษาที่ใชB (content validity) ตลอดจนความครบถBวน
การวิ เ คราะห7 ค H า IOC สู ง กวH า 0.5 ทุ ก ขB อ และมี ค H า สั ม ประสิ ท ธิ ์ แ อลฟาของคอนบราค (Cronbach’s Alpha
รวมทั้งมีขBอเสนอแนะในการปรับปรุงแบบสอบถามดังนี้
ด6านการคิดคลAอง (Fluency)
ขBอที่ 1 ปรับขBอคำถามใหBชัดเจนและใชBคำที่มี ปรับขBอคำถามเปPน “ฉันสามารถสรBางความคิดจำนวน
ความหมายชัดเจนแทน เชHน คำถาม คำตอบ ตัวแปร มาก (เชHน การกำหนดปœญหา คำถาม สมมติฐาน
เปPนตBน และควรปรับใจความใหBสอดคลBองกับ คำตอบ หรือตัวแปรที่ศึกษา) จากโจทย7หรือ
วิทยาศาสตร7 เชHน สถานการณ7เชิงวิทยาศาสตร7 เปPน สถานการณ7เชิงวิทยาศาสตร7ที่กำหนด”
ตBน
ขBอ 2 มาสรBางความคิด ความหมายไมHชัดเจน อาจ ปรับขBอคำถามเปPน “ฉันสามารถนำความรูBทาง
เปลี่ยนใชB มาสรBางสมมติฐาน มาสรBางคำอธิบายที่ วิทยาศาสตร7มาสรBางความคิด (เชHน สมมติฐาน
เปPนไปไดB เปPนตBน คำอธิบาย เปPนตBน) ที่หลากหลายจำนวนมาก”
ขBอ 3 ฉันสามารถนำแนวคิดหลัก (concept) ที่ ปรับขBอคำถามเปPน “ฉันสามารถนำแนวคิดหลัก
เกี่ยวกับวิทยาศาสตร7และสิ่งแวดลBอมมาใชBในการสรBาง (concept) ที่เกี่ยวกับวิทยาศาสตร7สิ่งแวดลBอมมาใชBใน
คำตอบที่หลากหลาย การสรBางคำตอบที่หลากหลาย”
ขBอ 4 ใหBปรับขBอคำถามเปPน “ฉันสามารถนำแนวคิด ปรับขBอคำถามเปPน “ฉันสามารถนำแนวคิดหลัก
หลัก (concept) ทางวิทยาศาสตร7มาใชBในการสรBาง (concept) เกี่ยวกับวิทยาศาสตร7สุขภาพมาใชBในการ
คำตอบเกี่ยวกับสุขภาพไดBอยHางหลากหลาย” สรBางคำตอบที่อยHางหลากหลาย”
163
ขBอ 9 จากขBอคำถาม “ในการทดลองหรือการศึกษา ปรับขBอคำถามเปPน “ในการทดลองหรือการศึกษา
ขBอมูลทางวิทยาศาสตร7ฉันมีวิธีการตรวจสอบขBอมูลเพื่อ ขBอมูลทางวิทยาศาสตร7ฉันคิดวิธีการตรวจสอบขBอมูล
ลดความผิดพลาดโดยใชBวิธีที่หลากหลาย” เพื่อลดความผิดพลาดโดยใชBวิธีที่หลากหลาย”
ใหBปรับขBอคำถามเปPน “ในการทดลองหรือการศึกษา
ขBอมูลทางวิทยาศาสตร7ฉันคิดวิธีการตรวจสอบขBอมูล
เพื่อลดความผิดพลาดโดยใชBวิธีที่หลากหลาย”
ขBอ 10 จากขBอคำถาม “ในการสรBางความรูBทาง ปรับขBอคำถามเปPน “ในการสรBางความรูBทาง
วิทยาศาสตร7 ฉันสามารถใชBกระบวนการสืบเสาะหา วิทยาศาสตร7 ฉันสามารถออกแบบกระบวนการสืบ
ความรูBไดBหลากหลายวิธี” ใหBปรับขBอคำถามเปPน “ใน เสาะหาความรูBไดBหลากหลายวิธี”
การสรBางความรูBทางวิทยาศาสตร7 ฉันสามารถออกแบบ
กระบวนการสืบเสาะหาความรูBไดBหลากหลายวิธี”
ด6านการคิดยืดหยุAน (Flexibility)
ขBอ 17 จากขBอคำถาม “ฉันสามารถนำความรูBทาง ปรับขBอคำถามเปPน “ฉันสามารถจัดกลุHมความคิดใน
วิทยาศาสตร7มาจัดกลุHมความคิดเพื่อหาแนวทางในการ การแกBปœญหาทางวิทยาศาสตร7ไดB”
แกBปœญหา” ใหBปรับขBอคำถามเปPน “ฉันสามารถจัดกลุHม
ความคิดในการแกBปœญหาทางวิทยาศาสตร7ไดB”
ขBอ 21 จากขBอคำถาม “ฉันสามารถจัดกลุHมตัวแปรที่ ปรับขBอคำถามเปPน “ฉันสามารถจัดกลุHมตัวแปรที่สนใจ
สนใจไดB” จากบริบทใด ใหBระบุ ศึกษาจากสถานการณ7ที่กำหนดไดB”
ขBอ 23 จากขBอคำถาม “ฉันสามารถกำหนดเกณฑ7ที่ใชB ปรับขBอคำถามเปPน “ฉันสามารถกำหนดเกณฑ7ที่ใชBใน
ในการศึกษาขอบเขตของตัวแปรตามไดB” ใหBปรับขBอ การศึกษาขอบเขตของตัวแปรตามไดBอยHางหลากหลาย
คำถามเปPน “ฉันสามารถกำหนดเกณฑ7ที่ใชBใน (เหมาะสม)”
การศึกษาขอบเขตของตัวแปรตามไดBอยHางหลากหลาย
(เหมาะสม)”
ด6านการคิดริเริ่ม (Originality)
ขBอ 24 จากขBอคำถาม “ความคิดที่ฉันสรBางมีความ ปรับขBอคำถามเปPน “ฉันสามารถสรBางความคิดที่มี
แปลกใหมH ไมHซ้ำใคร” ใหBปรับขBอคำถามเปPน “ฉัน ความแปลกใหมH ไมHซ้ำใคร”
สามารถสรBางความคิดที่มีความแปลกใหมH ไมHซ้ำใคร”
ขBอ 28 จากขBอคำถาม “ฉันสามารถกำหนดสมมติฐาน ปรับขBอคำถามเปPน “ฉันสามารถกำหนดสมมติฐานที่
สนใจศึกษาไดBแปลกใหมH ไมHซ้ำใคร” ใหBปรับขBอคำถาม สนใจศึกษาไดBแปลกใหมH ไมHซ้ำใคร”
164
เปPน “ฉันสามารถกำหนดสมมติฐานที่สนใจศึกษาไดB
แปลกใหมH ไมHซ้ำใคร”
การวิเคราะห)และสังเคราะห) (Analyze and synthesis)
ขBอ 32 จากขBอคำถาม “ฉันสามารถสังเคราะห7แนวคิด ปรับขBอคำถามเปPน “ฉันสามารถสังเคราะห7แนวคิด
(concept) ที่เกี่ยวกับวิทยาศาสตร7และสิ่งแวดลBอมไดB” หลัก (concept) ทางวิทยาศาสตร7ในเรื่องที่เกี่ยวกับ
ใหBปรับขBอคำถามเปPน “ฉันสามารถสังเคราะห7แนวคิด สิ่งแวดลBอมไดB”
หลัก (concept) ทางวิทยาศาสตร7ในเรื่องที่เกี่ยวกับ
สิ่งแวดลBอมไดB”
(concept) ที่เกี่ยวกับวิทยาศาสตร7และสุขภาพไดB” ใหB หลัก (concept) ทางวิทยาศาสตร7ในเรื่องที่เกี่ยวกับ
ปรับขBอคำถามเปPน “ฉันสามารถสังเคราะห7แนวคิด สุขภาพไดB”
สุขภาพไดB”
(concept) ที่เกี่ยวกับวิทยาศาสตร7และเทคโนโลยีไดB” หลัก (concept) ทางวิทยาศาสตร7ในเรื่องที่เกี่ยวกับ
ใหBปรับขBอคำถามเปPน “ฉันสามารถสังเคราะห7แนวคิด เทคโนโลยีไดB”
เทคโนโลยีไดB”
(concept) ที่เกี่ยวกับวิทยาศาสตร7กายภาพไดB” ใหB หลัก (concept) ทางวิทยาศาสตร7ในเรื่องที่เกี่ยวกับ
ปรับขBอคำถามเปPน “ฉันสามารถสังเคราะห7แนวคิด โลกไดB”
โลกไดB”
ขBอ 41 การกำหนดสมมติฐานควรใชBแนวคิด/ทฤษฎี ปรับขBอคำถามเปPน “ฉันสามารถกำหนดสมมติฐานโดย
ประกอบดBวย ใชBความรูB แนวคิด/ทฤษฎี การสังเกต หรือ
ประสบการณ7การเดิมไดBอยHางเหมาะสม”
ขBอ 42 เปลี่ยนความหมายของตัวแปรตาม เปPน นิยาม ปรับขBอคำถามเปPน “ฉันสามารถกำหนดนิยามเชิง
เชิงปฏิบัติการ ปฏิบัติการของตัวแปรตาม (สิ่งที่จะศึกษา) ไดB”
165
4. นำแบบประเมินตนเองดBานความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ไปทดลองกับกลุHมทดลอง
การสร6างแบบประเมินผลงานและกระบวนการทำงานด6านความสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
1. ผูBวิจัยสรBางแบบประเมินผลงานและกระบวนการทำงานดBานความสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 โดยใชB
เกณฑ7ประเมินรูบริคส7 โดยศึกษาองค7ประกอบของการสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7และนำแนวทางการวัดความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ Hu and Adey (2002) ในการวัดการคิดแบบอเนกนัย และแนวทางการวัดของ
Yang et al. (2016) และ Yang et al. (2019) ในการวัดการคิดแบบเอกนัย จากนั้นนำมาวิเคราะห7และสังเคราะห7
เปPนแบบประเมินตนเองและการประเมินแบบรูบริคส7 โดยแบHงเปPนการคิดแบบอเนกนัย ซึ่งประกอบดBวย การคิด
คลHอง คิดยืดหยุHนและคิดริเริ่ม และการคิดแบบเอกนัย ซึ่งประกอบดBวย การวิเคราะห7และสังเคราะห7 และการ
ประเมินและเลือกวิธี ภายใตBบริบทของความรูBและทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร7 จากการศึกษาดังกลHาว
เครื่องมือรูบริคส7ที่ใชBในงานวิจัยนี้ มีเกณฑ7การใหBคะแนน 4 ระดับ (คะแนนเต็ม 24 คะแนน) (รายละเอียดดัง
ภาคผนวก ข)
2. นำแบบประเมินผลงานเสนอตHออาจารย7ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ7 เพื่อใหBอาจารย7ตรวจสอบความถูกตBอง
และความเหมาะสม และปรับปรุงแบบประเมินตามคำแนะนำของอาจารย7ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ7
3. นำแบบประเมินผลงานที่สรBางขึ้นไปใหBผูBเชี่ยวชาญตรวจสอบคุณภาพของแบบประเมินพิจารณาความ
ตรงตามเนื้อหาและภาษาที่ใชB (content validity) ตลอดจนความครบถBวนสมบูรณ7และความครอบคลุมของขBอ
คำถาม (Index of Item-Objective Congruence - IOC) ซึ่งทุกขBอคำตอบควรไดBคHาสูงกวHา 0.50 ถือวHาผHานเกณฑ7
และปรับปรุงแกBไขแบบประเมินตามคำแนะนำ
ผลของการวิเคราะห7ความตรงตามเนื้อหาและภาษาที่ใชB (content validity) ตลอดจนความครบถBวน
การวิ เ คราะห7 ค H า IOC สู ง กวH า 0.5 ทุ ก ขB อ และมี ค H า สั ม ประสิ ท ธิ ์ แ อลฟาของคอนบราค (Cronbach’s Alpha
Coefficient) เทHากับ 0.92 แสดงวHาผูBเชี่ยวชาญพิจารณาแลBววHาแบบประเมินผลงานและกระบวนการทำงานดBาน
ความสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 โดยใชBเกณฑ7ประเมินรูบริคส7ฉบับนี้ มีความครอบคลุมของขBอคำถาม ความ
ถูกตBองเหมาะสม ความชัดเจนของขBอคำถามรายขBอกับนิยามปฏิบัติการมีความสอดคลBองเหมาะสม รวมทั้งมี
ขBอเสนอแนะในการปรับปรุงแบบสอบถามดังนี้
- อาจปรับชื่อเครื่องมือจากแบบประเมินผลงานและหลักฐานของความสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7เปPน
แบบประเมินกระบวนการและกระบวนการทำงานดBานความสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
166
- ความคิดริเริ่ม ความหมายของรBอยละหมายถึงรBอยละของอะไร และคำตอบที่แตกตHางจากคนอื่นนับ

เพียงแคHคำตอบใดคำตอบหนึ่ง หรือทุกคำตอบ ซึ่งไดBปรับแกBรายละเอียดของเกณฑ7ใหBมีความชัดเจนมากขึ้น
4. นำแบบประเมินผลงานดBานความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ไปทดลองกับกลุHมทดลอง
3. แบบสอบถามความคิดเห็นของผู6เรียนที่มีตAอการเรียนรู6ในสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอ
เสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริม
การสร6างแบบสอบถามความคิดเห็นของผู6เรียน
1. ผูBวิจัยสรBางแบบสอบถามความคิดเห็นผูBเรียนตามกระบวนการใชBตBนแบบและกระบวนการจัดการเรียนรูB
เพื่อใหBผูBเรียนเกิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 โดยเปPนแบบมาตรประมาณคHา 5 ระดับ (Likert Scale) แบHง
แบบสอบถามออกเปPน 2 ตอน ไดBแกH ตอนที่ 1 ขBอมูลทั่วไปของผูBเรียน และตอนที่ 2 ความคิดเห็นของผูBเรียนที่มีตHอ
การเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทาง
สังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ของนักเรียนในระดับมัธยมศึกษา (รายละเอียดดัง
ภาคผนวก ข)
2. นำแบบสอบถามความคิดเห็นเสนอตHออาจารย7ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ7 เพื่อใหBอาจารย7ตรวจสอบความ
ถูกตBองและความเหมาะสม และปรับปรุงแบบประเมินตามคำแนะนำของอาจารย7ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ7
3. นำแบบสอบถามความคิดเห็นที่สรBางขึ้นไปใหBผูBเชี่ยวชาญตรวจสอบคุณภาพของแบบประเมินพิจารณา
ความตรงตามเนื้อหาและภาษาที่ใชB (content validity) ตลอดจนความครบถBวนสมบูรณ7และความครอบคลุมของ
ขBอคำถาม (Index of Item-Objective Congruence - IOC) ซึ่งทุกขBอคำตอบไดBคHาสูงกวHา 0.50 ถือวHาผHานเกณฑ7
4. นำแบบสอบถามความคิดเห็นไปทดลองกับกลุHมทดลอง หลังจากการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูB
สตูดิโอเสมือนเสร็จแลBว
การดำเนินการศึกษาผลของการใชBรูปแบบการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตาม
167
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย เปPนการทดลองกลุHมเดียวแบบวัดหลายครั้งแบบ
อนุกรมเวลา (One-Group Time Series Design) โดยมีรายละเอียดดังนี้
1. ผูBวิจัยเตรียมความพรBอมของผูBเรียน โดยการปฐมนิเทศผูBเรียน ชี้แจงวิธีการเรียนการสอน และการใชB
งานสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่
เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา และใหBผูBเรียน
ประเมินตนเองกHอนเรียนในดBานความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
2. ผูBวิจัยดำเนินการแบHงกลุHมผูBเรียนแบบคละความสามารถกลุHมละ 4-5 คน ในการทำกิจกรรมเรื่อง
ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลBอม ในรายวิชาชีววิทยา ระดับชั้นมัธยมศึกษาปmที่ 6 สำหรับรูปแบบการทำกิจกรรม
ดังตารางที่ 3.10
ตารางที่ 3. 10 รูปแบบการทำกิจกรรมในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน
สภาพแวดล6อมการเรียนรู6
ขั้นตอนเรียนรู6 รูปแบบการทำกิจกรรม
แบบสตูดิโอเสมือน
การจัดกิจกรรมเนBนการเรียนรูBใน
การสืบคBนขBอมูลเกี่ยวกับประเด็น กิจกรรมเดี่ยว และกิจกรรมกลุHม
สถานการณ7จริงหรือที่เกี่ยวขBองกับ
ทางสั ง คมและวิ ท ยาศาสตร7 เ พื่ อ
ชีวิตประจำวันของผูBเรียน กำหนดปœญหา
พื้นที่ในการเรียนรูBหรือทำกิจกรรม
การสำรวจสืบคBนขBอมูลสารสนเทศ กิจกรรมเดี่ยว
สHวนบุคคลของผูBเรียน เพื่อนำไปใชBในการแกBปœญหา
พื้นที่ในการทำกิจกรรมกลุHม การ
การออกแบบและการวางแผนใน กิจกรรมกลุHม
แลกเปลี่ยนความคิดเห็นรHวมกัน การแกBปœญหาโดยบูรณาการความรูB
ระหวHางผูBเรียนกับผูBเรียน จากหลายสาขา ผHานการ
แลกเปลี่ยนขBอมูล อภิปรายแสดง
ความคิดเห็นรHวมกัน
การพัฒนานวัตกรรม ชิ้นงานหรือ กิจกรรมกลุHม
พื้นที่ในการการแสดงผลงาน การนำเสนอผลงานของผูBเรียน กิจกรรมกลุHม
การประเมินผล รวมถึงการสะทBอน การสะทBอนคิดและการประเมินผล กิจกรรมเดี่ยว และกิจกรรมกลุHม
168
3. ผูBวิจัยดำเนินการทำกิจกรรมตามแผนการจัดการเรียนรูBที่พัฒนาขึ้น โดยในสัปดาห7ที่ 4 (ระหวHางเรียน)

และสัปดาห7ที่ 8 (หลังเรียน) ผูBวิจัยทำการประเมินความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 จากการใหBผูBเรียนประเมิน
ตนเองและการประเมินผลงานของผูBเรียน
4. เมื ่ อ เสร็ จ สิ ้ น การทำกิ จ กรรม ผู B ว ิ จ ั ย ใหB ผ ู B เ รี ย นทำแบบสอบถามความคิ ด เห็ น ที ่ ม ี ต H อ การใชB ง าน
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่อง
กับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
การวิจัยระยะที่ 3 มีการเก็บรวบรวมขBอมูลกับผูBเรียนระดับมัธยมศึกษา เพื่อทดลองใชBสภาพแวดลBอมการ
เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา แลBวนำผลที่ไดBจากผูBเรียนไปวิเคราะห7ผล
การใชBสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ โดยมีการเขBาถึงและพิทักษ7สิทธิดังนี้
1. ติดตHอโรงเรียนที่ถูกคัดเลือกตามคุณสมบัติที่กำหนด โดยสHงจดหมาย พรBอมเครื่องมือที่จะใชBในการ
ประเมินทั้งหมดพรBอมทั้งชี้แจงวHา จะดำเนินการเก็บรวบรวมขBอมูลกับผูBเรียนในสังกัด โดยใชBเครื่องมือที่แนบมาดBวย
เพื่อประกอบการพิจารณาเขBารHวมโครงการวิจัย
2. ติดตHอผูBเรียนในโรงเรียนที่ยินยอมใหBเขBาดำเนินการเก็บรวบรวมขBอมูล โดยใหBผูBเรียนพิจารณาเอกสาร
ขBอมูลสำหรับผูBเรียน และเอกสารยินยอมสำหรับผูBเรียน เพื่อพิจารณาเขBารHวมโครงการ โดยผูBวิจัยไดBชี้แจงวHา ผูBวิจัย
จำเปPนตBองขอความรHวมมือผูBเรียนที่เขBารHวมโครงการวิจัยเพื่อทดลองใชBเครื่องมือวิจัย ไดBแกH สภาพแวดลBอมการ
เรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ แบบประเมินตนเองดBานความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 และจัดทำผลงานโดยผูBวิจัยจะ
ใหBคะแนนโดยใชBแบบประเมินผลงานโดยใชBเกณฑ7ประเมินรูบริคส7ดBานความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 และจะ
มี การประเมิ นกระบวนการทำงานและหลั กฐานดB านความคิ ดสรB างสรรค7 ทางวิ ทยาศาสตร7 ซึ ่ งในการเรี ยนรูB
จำเปPนตBองใชBเวลาประมาณ 24 ชั่วโมง (8 สัปดาห7 โดยสัปดาห7ละ 3 ชั่วโมง) จึงจะจบกระบวนการเรียนรูBโดยใชB
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน หลังจากนั้นผูBเรียนจะตBองใชBเวลาในการประเมินแบบสอบถามความ
คิดเห็นของผูBเรียนที่มีตHอการใชBสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ ดังนั้นผูBเรียนตBองใชBเวลาในการเรียนรูB
พอสมควร โดยการเรียนรูBของผูBเรียนจะไมHมีความเกี่ยวขBองกับกิจกรรมการเรียนในหBองเรียน และการประเมินผล
169
ของผูBเรียนทั้งสิ้น โดยผูBเรียนสามารถถอนตัวออกจากการวิจัยไดBตามความประสงค7 โดยจะไมHมีผลกระทบตHอการ

เรียนและการประเมินของทHานทั้งสิ้น
3. ดำเนินการเก็บขBอมูลกับผูBเรียนที่สมัครใจและยินยอมเขBารHวมโครงการวิจัย โดยผูBวิจัยชี้แจงเกี่ยวกับการ
ใชBเครื่องมือการวิจัยตามรายละเอียดในหัวขBอเก็บรวบรวมขBอมูลของผูBเรียน ในกรณีที่มีผูBเรียนถอนตัวออกจากการ
เขBารHวม ผูBวิจัยจะดำเนินการหาผูBเรียนรายใหมHที่ยินยอมดำเนินการวิจัยจนจบกระบวนการ โดยจะไมHมีผลกระทบ
ทางลบกับการเรียน และการประเมินของผูBเรียนที่ถอนตัวทั้งสิ้น ทั้งนี้ขBอมูลในแบบประเมินตนเอง และแบบ
ประเมินผลงาน รวมถึงขBอมูลที่แสดงตัวตนของผูBเรียนจะถูกทำลายโดยเครื่องทำลายกระดาษภายใน 1 ปm ภายหลัง
งานวิจัยไดBรับการเผยแพรH
1. ผูBวิจัยปฐมนิเทศผูBเรียนที่ยินยอมเขBารHวมโครงการวิจัยโดยสมัครใจ โดยผูBเรียนจะไดBรับเอกสารพิจารณา
ขBอมูลสำหรับกลุHมตัวอยHาง จากนั้นปฐมนิเทศเกี่ยวกับการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ
2. ดำเนินกิจกรรมตามแนวทางการเรียนรูBโดยใชBสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ ที่ผูBวิจัยไดB
พัฒนาขึ้น โดยใชBเวลาประมาณ 24 ชั่วโมง (8 สัปดาห7 โดยสัปดาห7ละ 3 ชั่วโมง) จากนั้นผูBวิจัยเก็บขBอมูลจากการ
ประเมินตนเองของผูBเรียนในดBานความความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ทั้งกHอนเรียน ระหวHางเรียนและหลัง
เรียน จำนวน 68 ขBอ ใชBระยะเวลาครั้งละไมHเกิน 45 นาที (ผูBเรียนสามารถใชBเวลาในการตอบแบบประเมินมากกวHา
ระยะเวลาที่กำหนดใหB ซึ่งระยะเวลาที่กำหนดเปPนเพียงการคาดคะเนของผูBวิจัยเทHานั้น) ทั้งนี้ในระหวHางการเรียนรูB
ผูBวิจัยจะประเมินผลงานและกระบวนการทำงานของผูBเรียน โดยใชBแบบประเมินผลงานและหลักฐานของความ
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
3. ผูBวิจัยเก็บขBอมูลจากแบบประเมินผลงานและหลักฐานของความสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
4. ผูBวิจัยเก็บขBอมูลจากแบบแบบสอบถามความคิดเห็นที่มีตHอการใชBงานสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอ
ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา จำนวน 25 ขBอ ใชBระยะเวลาไมHเกิน 30 นาที (ผูBเรียน
สามารถใชBเวลาในการตอบแบบประเมินมากกวHาระยะเวลาที่กำหนดใหB ซึ่งระยะเวลาที่กำหนดเปPนเพียงการ
คาดคะเนของผูBวิจัยเทHานั้น)
170
หลังจากผูBวิจัยตรวจสอบความถูกตBองครบถBวนของแบบประเมิน และแบบสอบถามเรียบรBอยแลBว มีการคัด
ขBาวของขBอมูล คือ คัดเลือดแบบประเมินและแบบสอบถามที่ตอบคำถามสมบูรณ7ทุกขBอคำถาม สHวนแบบประเมิน
และแบบสอบถามที่มีคำตอบไมHครบถBวนผูBวิจัยจะคัดออก
การวิเคราะห)ข6อมูล
1. การวิเคราะห7ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนดBวยแบบประเมินผลงานและหลักฐานของ
การสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 และแบบประเมินตนเองของผูBเรียน โดยการเก็บขBอมูลในสัปดาห7ที่ 1 สัปดาห7ที่ 4
และสัปดาห7ที่ 8 วิเคราะห7คHาเฉลี่ยและสHวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการวิเคราะห7ความแปรปรวนแบบวัดซ้ำ
(Repeated Measure ANOVA)
2. วิเคราะห7ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7แยกแตHละองค7ประกอบ โดยใชBคHาเฉลี่ย และสHวน
เบี่ยงเบนมาตรฐาน
3. วิเคราะห7ขBอมูลเกี่ยวกับความคิดเห็นของผูBเรียนที่มีตHอการใชBงานสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอ
ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย ดBวยคHาเฉลี่ย และ สHวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน
การวิจัยระยะที่ 4 การประเมินรับรองสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษา
การประเมินรับรองสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดย
มัธยมศึกษาตอนปลาย เปPนการนำผลที่ไดBจากการศึกษาผลของการใชBในระยะที่ 3 มาปรับปรุงแกBไขและนำเสนอ
เพื่อใหBผทูB รงคุณวุฒติ รวจสอบและรับรองตBนแบบ ซึ่งมีรายละเอียดดังนี้
171
นำผลที่ไดBจากการศึกษาผลของการทดลองใชBในระยะที่ 3 มาปรับปรุงแกBไขและนำเสนอ
ผูBทรงคุณวุฒิจำนวน 5 ทHานที่มีความเชี่ยวชาญเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา หลักสูตรการสอน และการคิด

สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ตรวจสอบและรับรองตBนแบบ
สภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่
เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษา
ภาพที่ 3. 16 การดำเนินการวิจัยในระยะที่ 4
เครื่องมือที่ใชBในการวิจัยในระยะที่ 4 นี้ไดBแกH แบบประเมินรับรองสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน
แบบสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา ซึ่งแบบประเมินเปPนแบบมาตรประมาณคHา 5 ระดับ (Likert
Scale) และแบบปลายเป«ด
การสร6างแบบประเมินรับรอง
1. ผูBวิจัยสังเคราะห7ขBอคำถามเกี่ยวกับตBนแบบของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีม
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา โดยประกอบดBวยขBอคำถามในการรับรองตBนแบบฯ แผนภาพประกอบ และ
คำอธิบายตBนแบบฯ
2. นำแบบประเมินเสนอตHออาจารย7ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ7 เพื่อใหBอาจารย7ตรวจสอบความถูกตBองและความ
เหมาะสม และปรับปรุงแบบประเมินตามคำแนะนำของอาจารย7ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ7
3. นำแบบประเมินที่สรBางขึ้นไปใหBผูBเชี่ยวชาญตรวจสอบคุณภาพของแบบประเมินพิจารณาความตรงตาม
(Index of Item-Objective Congruence - IOC) ซึ ่ ง ทุ ก ขB อ คำตอบไดB ค H า สู ง กวH า 0.50 ถื อ วH า ผH า นเกณฑ7 และ
ปรับปรุงแกBไขแบบประเมินตามคำแนะนำ
172
4. นำแบบประเมินไปใหBผูBทรงคุณวุฒิประเมินรับรองสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิด
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา โดยผูBทรงคุณวุฒิ
การวิจัยระยะที่ 4 มีการเก็บรวบรวมขBอมูลจากกลุHมตัวอยHาง ไดBแกH ผูBทรงคุณวุฒิ เพื่อประเมินรับรอง
ตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนแบบสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่
เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา โดยมี
รายละเอียดการเขBาถึงและพิทักษ7สิทธิ ดังนี้
1. ผูBทรงคุณวุฒิ เพื่อประเมินรับรองตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ
1.1 ติดตHอผูBทรงคุณวุฒิที่คัดเลือกตามคุณสมบัติที่กำหนด ผHานทางจดหมายอิเล็กทรอนิกส7
(E-mail) ผHานชHองทางติดตHอของผูBทรงคุณวุฒิแตHละทHาน พรBอมทั้งโครงการวิจัย เอกสารขBอมูลสำหรับกลุHมตัวอยHาง
เอกสารยินยอมเขBารHวมการวิจัยสำหรับผูBทรงคุณวุฒิ โดยผูBวิจัยชี้แจงวHา ผูBวิจัยมีความจำเปPนตBองเก็บขBอมูลเชิง
ปริมาณจากแบบประเมินรับรองตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ และขBอมูลเชิงคุณภาพจากการ
สัมภาษณ7เพิ่มเติมตามรายการประเมิน โดยขณะสัมภาษณ7จะไมHมีการบันทึกเสียงทั้งสิ้น ผูBวิจัยจะจดบันทึกเพียง
ประเด็ น สำคั ญ ที ่ ไ ดB จ ากการสั ม ภาษณ7 เ ทH า นั ้ น เพื ่ อ นำขB อ มู ล ที ่ ไ ดB ท ั ้ ง หมดไปวิ เ คราะห7 แ ละปรั บ ปรุ ง ตB น แบบ
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ ดังนั้นผูBทรงคุณวุฒิอาจตBองใชBเวลาในการตอบแบบประเมินรวมทั้งการใหB
สัมภาษณ7 เพื่อใหBผูBทรงคุณวุฒิพิจารณาการเขBารHวมโครงการวิจัย
1.2 ติดตHอนัดหมายผูBทรงคุณวุฒิที่ตอบรับยินยอมเขBารHวมโครงการวิจัย โดยนัดหมายวัน เวลา
สถานที่ พรBอมสHงแบบประเมินรHางตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ เพื่อใหBผูBทรงคุณวุฒิที่พิจารณา
ลHวงหนBากHอนถึงการนัดหมาย
1.3 ดำเนินการเก็บรวบรวมขBอมูล โดยผูBวิจัยเดินทางไปพบผูBทรงคุณวุฒิตามวัน เวลา สถานที่ที่ไดB
นัดหมายไวB ดำเนินการเก็บขBอมูล หรือเปPนการนัดหมายพบผูBทรงคุณวุฒิแบบออนไลน7 โดยใหBผูBทรงคุณวุฒิประเมิน
แบบรับรองตBนแบบภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ พรBอมทั้งเริ่มสัมภาษณ7ผูBทรงคุณวุฒิตามรายการ
ประเมิน ทั้งนี้ผูBวิจัยชี้แจงผูBทรงคุณวุฒิวHา การประเมินตBนแบบและการใหBสัมภาษณ7นี้จะไมHมีขBอมูลใดที่จะระบุถึง
173
ตัวตนของผูBทรงคุณวุฒิ ผูBวิจัยจะนำเสนอขBอมูลในภาพรวมเทHานั้น ทั้งนี้ผูBวิจัยจะทำลายแบบประเมินตBนแบบโดย

เครื่องทำลายกระดาษภายใน 1 ปm หลังจากงานวิจัยออกเผยแพรH ผูBทรงคุณวุฒิสามารถปฏิเสธที่จะเขBารHวมหรือถอน
ตัวจากการวิจัยไดBตามประสงค7 โดยไมHตBองใหBเหตุผลและไมHสูญเสียประโยชน7ที่พึงไดBรับ โดยขBอมูลที่เกี่ยวขBองกับ
ผูBเขBารHวมวิจัยจะเก็บเปPนความลับ จะมีเพียงขBอมูลในภาพรวมเปPนผลการวิจัยเทHานั้น
ผูBวิจัยติดตHอประสานงานกับกลุHมตัวอยHางที่ตอบรับการเขBารHวมโครงการวิจัยโดยตรง โดยนัดหมายการ
ติดตHอกับกลุHมตัวอยHางทางโทรศัพท7 และเดินทางไปสัมภาษณ7ตามวันและเวลาที่ไดBนัดหมายไวB โดยนำตBนแบบและ
คูHมือนำเสนอใหBผูBทรงคุณวุฒิ จำนวน 5 ทHาน โดยการเลือกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) โดยกำหนดเกณฑ7
ดังนี้ ผูBทรงคุณวุฒิดBานเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา ผูBทรงคุณวุฒิดBานการเรียนการสอน และผูBทรงคุณวุฒิดBาน
การคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 โดยมีประสบการณ7ไมHนBอยกวHา 5 ปm ซึ่งกลุHมตัวอยHางศึกษารายละเอียดเอกสาร
ขBอมูลสำหรับกลุHมตัวอยHาง และเอกสารยินยอมเขBารับการวิจัย (การพิทักษ7สิทธิในฐานะเปPนกลุHมตัวอยHางของ
โครงการวิจัย) พรBอมพิจารณายินยอมหรือไมHยินยอมตามความสมัครใจ จากนั้นตอบแบบประเมินตBนแบบ
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือนฯ จำนวน 25 ขBอ และใหBสัมภาษณ7ขBอเสนอแนะเกี่ยวกับตBนแบบ
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือนฯ โดยใชBระยะเวลาไมHเกิน 1 ชั่วโมง ทั้งนี้การสัมภาษณ7จะไมHมีการ
บันทึกเสียง ผูBวิจัยจะบันทึกประเด็นสำคัญที่ไดBจากการสัมภาษณ7ทHานั้น เพื่อนำขBอมูลไปวิเคราะห7 จากนั้นนำขBอมูล
และขBอเสนอแนะที่ไดBมาปรับปรุงแกBไขเพื่อใหBไดBตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนแบบสตีมศึกษา
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลายที่สมบูรณ7 วิเคราะห7ขBอมูลโดยหาคHาเฉลี่ย และสHวนเบี่ยงเบน
มาตรฐาน
กลุHมตัวอยHางที่เปPนผูBทรงคุณวุฒิ หลังจากผูBวิจัยเก็บขBอมูลจากการสัมภาษณ7และประเมินตBนแบบเรียบรBอย
แลBว นำขBอมูลที่ไดBมาตรวจสอบความครบถBวน โดยการคัดเขBาของขBอมูลจะใชBขBอมูลทั้งหมดที่ไดBจากการสัมภาษณ7
และประเมินตBนแบบ ไมHมีการคัดออกของขBอมูล แมBผูBทรงคุณวุฒิจะตอบไมHครบประเด็นคำถามที่สัมภาษณ7
174
บทที่ 4
ผลการวิเคราะห)ข6อมูล
งานวิจัย เรื่อง สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชB

ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียน
มัธยมศึกษา โดยแบHงขั้นตอนการดำเนินงานวิจัยออกเปPน 4 ระยะ ตามวัตถุประสงค7ของงานวิจัย ดังนี้
ระยะที่ 1 การศึกษาสภาพความตBองการ และการยอมรับเทคโนโลยีของผูBเรียนในสภาพแวดลBอมการ
เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาและการศึกษาองค7ประกอบเชิงยืนยันของ
ตารางที่ 4. 1 ความสอดคคลBองของคำถามวิจัย วัตถุประสงค7การวิจัย ผลการวิจัย และผลผลิต
คำถามวิจัย วัตถุประสงค)การวิจัย ผลการวิจัย ผลผลิต
1. สภาพความตBองการ 1. เพื่อศึกษาสภาพความ ผลการวิจัยระยะที่ 1: 1. ขBอมูลเบื้องตBนของ
และการยอมรับ ตBองการและการยอมรับ การศึกษาสภาพความ ผูBตอบแบบสอบถาม
เทคโนโลยีของการเรียนรูB เทคโนโลยีของการเรียนรูB ตBองการและการยอมรับ 2. ประสบการณ7ผูBใชBของ
ในสภาพแวดลBอมการ ในสภาพแวดลBอมการ เทคโนโลยีของผูBเรียนใน ผูBเรียน
175

เรียนรูBสตูดิโอเสมือนตาม เรียนรูBสตูดิโอเสมือนตาม สภาพแวดลBอมการ 3. สภาพการจัดการเรียนรูB
แนวคิดสตีมศึกษารHวมกับ แนวคิดสตีมศึกษารHวมกับ เรียนรูBสตูดิโอเสมือนตาม ในปœจจุบัน
การสอนโดยใชBประเด็น การสอนโดยใชBประเด็น แนวคิดสตีมศึกษา 4. สภาพความตBองการ
ทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับ ทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับ รHวมกับการสอนโดยใชB ของในการนำ
วิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริม วิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริม ประเด็นทางสังคมที่ สภาพแวดลBอมการเรียนรูB
ความคิดสรBางสรรค7ทาง ความคิดสรBางสรรค7ทาง เกี่ยวเนื่องกับ สตูดิโอเสมือนตามแนวคิด
วิทยาศาสตร7ของนักเรียน วิทยาศาสตร7ของนักเรียน วิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริม สตีมศึกษารHวมกับการสอน
มัธยมศึกษาเปPนอยHางไร มัธยมศึกษา ความคิดสรBางสรรค7ทาง โดยใชBประเด็นทางสังคมที่
วิทยาศาสตร7ของ เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7
นักเรียนมัธยมศึกษาและ เพื่อสHงเสริมความคิด
การศึกษาองค7ประกอบ สรBางสรรค7ทาง
เชิงยืนยันของความคิด วิทยาศาสตร7ของนักเรียน
สรBางสรรค7ทาง มัธยมศึกษา
วิทยาศาสตร7 5. การยอมรับเทคโนโลยี
2. องค7ประกอบเชิงยืนยัน 2. เพื่อวิเคราะห7 1. ผลการวิเคราะห7
ตัวชี้วัดของความคิด องค7ประกอบเชิงยืนยัน องค7ประกอบเชิงยืนยัน
สรBางสรรค7ทาง ตัวชี้วัดของความคิด ตัวชี้วัดของความคิด
วิทยาศาสตร7และขั้นตอน สรBางสรรค7ทาง สรBางสรรค7ทาง
ในสภาพแวดลBอมการ วิทยาศาสตร7และขั้นตอน วิทยาศาสตร7และขั้นตอน
เรียนรูBสตูดิโอเสมือนตาม ของการจัดการเรียนรูใB น ของการจัดการเรียนรูใB น
แนวคิดสตีมศึกษารHวมกับ สภาพแวดลBอมการเรียนรูB สภาพแวดลBอมการเรียนรูB
การสอนโดยใชBประเด็น สตูดิโอเสมือนตามแนวคิด สตูดิโอเสมือนตามแนวคิด
ทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับ สตีมศึกษารHวมกับการ สตีมศึกษารHวมกับการสอน
วิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริม สอนโดยใชBประเด็นทาง โดยใชBประเด็นทางสังคมที่
ความคิดสรBางสรรค7ทาง สังคมที่เกี่ยวเนื่องกับ เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7
วิทยาศาสตร7ของนักเรียน วิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริม เพื่อสHงเสริมความคิด
มัธยมศึกษาเปPนอยHางไร ความคิดสรBางสรรค7ทาง สรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7ของนักเรียน วิทยาศาสตร7ของนักเรียน
มัธยมศึกษา มัธยมศึกษา
176

3. สภาพแวดลBอมการ 3. เพื่อออกแบบและ ผลการวิจัยระยะที่ 2: 1. สภาพแวดลB อ มการ
เรียนรูBสตูดิโอเสมือนตาม พัฒนาสภาพแวดลBอมการการพัฒนา เรียนรูBสตูดิโอเสมือนตาม
แนวคิดสตีมศึกษารHวมกับ เรียนรูBสตูดิโอเสมือนตาม
สภาพแวดลBอมการ แนวคิดสตีมศึกษารHวมกับ
การสอนโดยใชBประเด็น แนวคิดสตีมศึกษารHวมกับ
เรียนรูBสตูดิโอเสมือนตาม การสอนโดยใชB ป ระเด็ น
ทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับ การสอนโดยใชBประเด็นแนวคิดสตีมศึกษา ทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับ
วิทยาศาสตร7 เพื่อสHงเสริม ทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับ
รHวมกับการสอนโดยใชB วิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริม
การสรBางสรรค7ทาง วิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริม
ประเด็นทางสังคมที่ ความคิ ด สรB า งสรรค7 ท าง
วิทยาศาสตร7ของนักเรียน ความคิดสรBางสรรค7ทาง
เกี่ยวเนื่องกับ วิทยาศาสตร7ของนักเรียน
มัธยมศึกษาไดBมีลักษณะ วิทยาศาสตร7ของนักเรียน
วิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริม มัธยมศึกษา
อยHางไร มัธยมศึกษา ความคิดสรBางสรรค7ทาง 2. Web application
วิทยาศาสตร7ของ สภาพแวดลBอมการเรียนรูB
นักเรียนมัธยมศึกษา สตูดิโอเสมือน
4. ผลของการใชBรูปแบบ 4. เพื่อศึกษาผลของการ ผลการวิจัยระยะที่ 3: 1. ผลการวิเคราะห7ความ
การเรียนการสอนใน ใชBรูปแบบการเรียนการ การศึกษาผลการใชB แตกตHางของความคิด
สภาพแวดลBอมการเรียนรูB สอนในสภาพแวดลBอม สภาพแวดลBอมการ สรBางสรรค7ทาง
สตูดิโอเสมือนตามแนวคิด การเรียนรูBสตูดิโอเสมือน เรียนรูBสตูดิโอเสมือนตาม วิทยาศาสตร7ของผูBเรียน
สตีมศึกษารHวมกับการ ตามแนวคิดสตีมศึกษา แนวคิดสตีมศึกษา กHอนเรียน ระหวHางเรียน
สอนโดยใชBประเด็นทาง รHวมกับการสอนโดยใชB รHวมกับการสอนโดยใชB และหลังเรียนดBวยการใชB
สังคมที่เกี่ยวเนื่องกับ ประเด็นทางสังคมที่ ประเด็นทางสังคมที่ สภาพแวดลBอมการเรียนรูB
วิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริม เกี่ยวเนื่องกับ เกี่ยวเนื่องกับ สตูดิโอเสมือนฯ
ความคิดสรBางสรรค7ทาง วิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริม วิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริม 2. ผลการวิเคราะห7ความ
วิทยาศาสตร7ของนักเรียน ความคิดสรBางสรรค7ทาง ความคิดสรBางสรรค7ทาง คิดเห็นของผูBเรียนที่มีตHอ
มัธยมศึกษาเปPนอยHางไร วิทยาศาสตร7ของนักเรียน วิทยาศาสตร7ของ การใชBงานสภาพแวดลBอม
มัธยมศึกษา นักเรียนมัธยมศึกษา การเรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ
ผลการวิจัยระยะที่ 4: 1. ผลการประเมินรับรอง
การประเมินรับรอง สภาพแวดลBอมการเรียนรูB
สภาพแวดลBอมการ สตูดิโอเสมือนตามแนวคิด
เรียนรูBสตูดิโอเสมือนตาม สตีมศึกษารHวมกับการสอน
แนวคิดสตีมศึกษา โดยใชBประเด็นทางสังคมที่
177

รHวมกับการสอนโดยใชB เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7
ประเด็นทางสังคมที่ เพื่อสHงเสริมความคิด
เกี่ยวเนื่องกับ สรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริม วิทยาศาสตร7ของนักเรียน
ความคิดสรBางสรรค7ทาง มัธยมศึกษา
วิทยาศาสตร7ของ
ผลการวิ จ ั ย ระยะที ่ 1 การศึ ก ษาสภาพความต6 อ งการและการยอมรั บ เทคโนโลยี ข องผู 6 เ รี ย นใน

เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษาและ
การศึกษาองค)ประกอบเชิงยืนยันของความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
ในการวิจัยระยะที่ 1 นี้ นำเสนอขBอมูลออกเปPน 4 ตอน ซึ่งประกอบดBวย ผลการวิจัยจากการเก็บขBอมูลเชิง
ปริมาณและคุณภาพจากการสัมภาษณ7ผูBเชี่ยวชาญ ไดBแกH
ตอนที่ 1 ผลการศึกษาความตBองการจำเปPนและการยอมรับเทคโนโลยีของการพัฒนาสภาพแวดลBอมการ
เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา แบHงออกเปPน (1) ขBอมูลเบื้องตBนของ
ผูBเรียน (2) สภาพการจัดการเรียนรูBในปœจจุบัน (3) สภาพและความตBองการในการใชBเทคโนโลยีในการเรียนการสอน
เพื ่ อ พั ฒ นาความคิ ด สรB า งสรรค7 ท างวิ ท ยาศาสตร7 ดB ว ยการระบุ ค วามตB อ งการ (Need Solution และ Need
Identification) โดยการวิเคราะห7ขBอมูลจากกลุHมตัวอยHางที่เปPนขBอมูลจากผูBเรียน โดยใชBสูตร Modified Priority
Needs Index (PNI Modified) และ (4) การยอมรับเทคโนโลยี โดยการวิเคราะห7ขBอมูลจากกลุHมตัวอยHางที่เปPน
ขBอมูลจากผูเB รียน โดยใชBโมเดลสมการโครงสรBาง
ตอนที่ 2 การศึกษาองค7ประกอบเชิงยืนยันของการคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 (Confirmatory
Factor Analysis: CFA) เพื่อหาองค7ประกอบสำหรับการออกแบบในการพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอ
ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
178
ตอนที่ 3 ผลการวิจัยเชิงคุณภาพจากการสัมภาษณ7ผูBเชี่ยวชาญในการพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูB
ตอนที่ 1 ผลการศึกษาความต6องการจำเปxนของการพัฒนาสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือน
ตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริม
การศึกษาความตBองการจำเปPนของการพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีม
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา เปPนการศึกษาความตBองการจำเปPนของตัวอยHางเฉพาะกลุHม รวมถึงการนำ
ขBอมูลที่ไดBมาวิเคราะห7การยอมรับเทคโนโลยีและการวิเคราะห7องค7ประกอบเชิงยืนยันสำหรับความคิดสรBางสรรค7
ทางวิทยาศาสตร7 (ผลการวิเคราะห7องค7ประกอบเชิงยืนยัน ตอนที่ 2) ดำเนินการเก็บขBอมูลกับกลุHมตัวอยHางที่ใชBใน
การวิจัยจึงกำหนดไวBที่ 20 ตHอ 1 เพื่อใชBในการวิเคราะห7องค7ประกอบ (สุวิมล วHองวาณิช และนงลักษณ7 วิรัชชัย,
2546; Hair et al., 2010) โดยกำหนดใหBมีตัวอยHางอยHางนBอย 280 คน จาก 14 คHาพารามิเตอร7 โดยมีรายละเอียด
ดังนี้ (1) ขBอมูลทั่วไปของผูBตอบแบบสอบถาม (2) สภาพความตBองการในการพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูB
สHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา และ (3) การยอมรับการใชBงานเทคโนโลยีใน
การเรียนการสอน
ตอนที่ 1.1 ข6อมูลทั่วไปของผู6ตอบแบบสอบถาม

ผูBตอบแบบสอบ จำนวนนรวม 396 คน สHวนใหญHเปPนเพศหญิง จำนวน 236 คน คิดเปPนรBอยละ 59.6
รองลงมาคือเพศชาย จำนวน 154 คน คิดเปPนรBอยละ 38.9 และไมHระบุเพศ จำนวน 6 คน คิดเปPนรBอยละ 1.5
ตามลำดับ โดยเปPนผูBเรียนที่กำลังศึกษาในระดับชั้นมัธยมศึกษาปmที่ 6 มากที่สุด จำนวน 187 คน คิดเปPนรBอยละ
47.2 รองลงมาคือระดับชั้นมัธยมศึกษาปmที่ 4 จำนวน 122 คน คิดเปPนรBอยละ 30.8 และระดับชั้นมัธยมศึกษาปmที่ 5
จำนวน 87 คน คิดเปPนรBอยละ 22 ตามลำดับ ซึ่งผูBเรียนสHวนใหญHมีอายุ 17 ปm มากที่สุด จำนวน 154 คิดเปPนรBอยละ
179
38.9 รองลงมาคืออายุ 16 ปm จำนวน 124 คน คิดเปPนรBอยละ 31.3 อายุ 15 ปm จำนวน 69 คน คิดเปPนรBอยละ 17.4
และอายุ 18 ปm จำนวน 49 คน คิดเปPนรBอยละ 12.4 ตามลำดับ
เมื่อพิจารณาดBานแผนการเรียนของผูBเรียนพบวHา แผนการเรียนวิทยาศาสตร7-คณิตศาสตร7มีจำนวนมาก
ที่สุด 336 คน คิดเปPนรBอยละ 84.8 และสามารถจำแนกเปPนแผนการเรียนยHอย ดังนี้ (1) แผนการเรียนวิทยาศาสตร7
ชีวภาพ มีจำนวนมากที่สุด 145 คน คิดเปPนรBอยละ 36.6 รองลงมาคือ (2) แผนการเรียนวิทยาศาสตร7-คณิตศาสตร7
จำนวน 97 คน คิดเปPนรBอยละ 24.5 และ (3) แผนการเรียนวิทยาศาสตร7เทคโนโลยี จำนวน 94 คน คิดเปPนรBอยละ
23.7 ตามลำดับ สำหรับแผนการเรียนตHอมาคือ แผนการเรียนสังคมศึกษา ประกอบดBวย แผนการเรียนสังคม-ภาษา
จำนวน 38 คน คิดเปPนรBอยละ 9.6 รองลงมาคือแผนการเรียนสังคม-นิติศาสตร7 จำนวน 14 คน คิดเปPนรBอยละ 3.6
และแผนการเรียนคณิตศาสตร7 จำนวน 8 คน คิดเปPนรBอยละ 2 ตามลำดับ
ตารางที่ 4. 2 ขBอมูลเบื้องตBนของผูBตอบแบบสอบถาม
ตัวแปร รายละเอียด ความถี่ ร6อยละ
เพศ ชาย 154 38.9
หญิง 236 59.6
ไมHระบุ 6 1.5
อายุ 15 69 17.4
16 124 31.3
17 154 38.9
18 49 12.4
แผนการเรียนวิทยาศาสตร7- วิทยาศาสตร)-คณิตศาสตร) 336 84.8
คณิตศาสตร7 วิทยาศาสตร7ชีวภาพ 145 36.6
วิทยาศาสตร7-คณิตศาสตร7 97 24.5
วิทยาศาสตร7เทคโนโลยี 94 23.7
แผนการเรียนสังคมศึกษา แผนการเรียนสังคมศึกษา 60 15.2
สังคม-ภาษา 38 9.6
สังคม-นิติศาสตร7 14 3.6
คณิตศาสตร7 8 2
180
แผนภูมิที่ 4. 1เพศ แผนภูมิที่ 4. 2 อายุ
แผนภูมิที่ 4. 3 แผนการเรียน
1.1.2 ข6อมูลการใช6งานคอมพิวเตอร)และอินเทอร)เน็ต
นักเรียนสHวนใหญHมีคอมพิวเตอร7สำหรับใชBงานเอง จำนวน 220 คน คิดเปPนรBอยละ 55.6 และสำหรับ
นักเรียนที่ไมHมีคอมพิวเตอร7สำหรับใชBงานเอง มีจำนวน 176 คน คิดเปPนรBอยละ 44.4 โดยคอมพิวเตอร7สHวนใหญHของ
นักเรียนสามารถเชื่อมตHออินเทอร7เน็ตไดB จำนวน 301 คน คิดเปPนรBอยละ 76 และไมHสามารถเชื่อมตHออินเทอร7เน็ต
ไดB จำนวน 95 คน คิดเปPนรBอยละ 24 เมื่อพิจารณาบริบทของการมีสมาร7ทโฟนสำหรับใชBงานเองพบวHา นักเรียน
สHวนใหญHมีสมาร7ทโฟนสำหรับใชBงานเอง จำนวน 389 คน คิดเปPนรBอยละ 98.2 และคนที่ไมHมีสมาร7ทโฟนสำหรับใชB
งานเอง จำนวน 7 คน คิดเปPนรBอยละ 1.8 นอกจากนี้นักเรียนสHวนใหญHไมHมีแท็บเล็ตสำหรับใชBงานเอง จำนวน 211
คน คิ ดเปP นรB อยละ 53.3 และนั กเรี ยนที ่ มี แท็ บเล็ ตสำหรั บใชB งานเอง จำนวน 185 คน คิ ดเปP นรB อยละ 46.7
สำหรับบริบทของระบบปฏิบัติการที่นักเรียนใชBในอุปกรณ7สมาร7ทโฟนและ/หรือแท็บเล็ตพบวHา นักเรียน
สHวนใหญHใชBระบบปฏิบัติการ iOS จำนวน 206 คน คิดเปPนรBอยละ 52 สำหรับระบบปฏิบัติการ Android มีจำนวน
176 คน คิดเปPนรBอยละ 44.4 และนักเรียนที่ใชBทั้งสองระบบปฏิบัติการมีจำนวน 14 คน คิดเปPนรBอยละ 3.5
181
เมื่อศึกษาประสบการณ7ในการใชBคอมพิวเตอร7พบวHา นักเรียนสHวนใหญH มีประสบการณ7ในการใชBงาน 1-5 ปm

จำนวน 165 คน คิดเปPนรBอยละ 41.7 รองลงมาคือ 5-10 ปm จำนวน 140 คน คิดเปPนรBอยละ 35.4 และ 10 ปmขึ้นไป
จำนวน 91 คน คิดเปPนรBอยละ 23 ตามลำดับ สำหรับประสบการณ7ในการใชBสมาร7ทโฟนและ/หรือแท็บเล็ตพบวHา
นักเรียนสHวนใหญH มีประสบการณ7ในการใชBงาน 5-10 ปm จำนวน 189 คน คิดเปPนรBอยละ 47.7 รองลงมาคือ 10 ปm
ขึ้นไป จำนวน 144 คน คิดเปPนรBอยละ 36.4 และ 1-5 ปm จำนวน 63 คน คิดเปPนรBอยละ 15.9 ตามลำดับ นอกจากนี้
เมื่อพิจารณาประสบการณ7ในการใชBงานอินเทอร7เน็ตพบวHา นักเรียนสHวนใหญH มีประสบการณ7ในการใชBงาน 5-10 ปm
จำนวน 191 คน คิดเปPนรBอยละ 48.2 รองลงมาคือ 10 ปmขึ้นไป จำนวน 171 คน คิดเปPนรBอยละ 43.2 และ 1-5 ปm
จำนวน 34 คน คิดเปPนรBอยละ 8.6 ตามลำดับ
ตารางที่ 4. 3 การใชBงานคอมพิวเตอร7และอินเทอร7เน็ต
การมีคอมพิวเตอร7สำหรับ
มี 220 55.6
ใชBงานเอง ไมHมี 176 44.4
การเชื่อมตHออินเทอร7เน็ต
ไดB 301 76
ของคอมพิวเตอร7 ไมHไดB 95 24
การมีสมาร7ทโฟนสำหรับ มี 389 98.2
ใชBงานเอง ไมHมี 7 1.8
การมีแท็บเล็ตสำหรับใชB
มี 185 46.7
งานเอง ไมHมี 211 53.3
ระบบปฏิบัติการ iOS 206 52
Android 176 44.4
ทั้ง 2 ระบบ 14 3.5
ประสบการณ7 ใ นการใชB 1-5 ปm 165 41.7
คอมพิวเตอร7 5-10 ปm 140 35.4
10 ปmขึ้นไป 91 23
สมาร7 ท โฟนและ/หรื อ 5-10 ปm 189 47.7
แท็บเล็ต 10 ปmขึ้นไป 144 36.4
1-5 ปm 34 8.6
182

งานอินเทอร7เน็ต 10 ปmขึ้นไป 171 43.2
แผนภูมิที่ 4. 4 การมีคอมพิวเตอร7สำหรับใชBงานเอง แผนภูมิที่ 4. 5 การเชื่อมตHออินเทอร7เน็ตของ

คอมพิวเตอร7
แผนภูมิที่ 4. 6 การมีสมาร7ทโฟนสำหรับใชBงานเอง แผนภูมิที่ 4. 7 การมีแท็บเล็ตสำหรับใชBงานเอง
แผนภูมิที่ 4. 8 ระบบปฏิบัติการ แผนภูมิที่ 4. 9 ประสบการณ7ในการใชBคอมพิวเตอร7

183
แผนภูมิที่ 4. 10 ประสบการณ7ในการใชBสมาร7ทโฟน แผนภูมิที่ 4. 11 ประสบการณ7ในการใชBงาน

และ/หรือแท็บเล็ต อินเทอร7เน็ต
1.1.3 เครื่องมือสำหรับใช6ในการเรียนรู6
เครื่องมือสำหรับใชBในการเรียนรูBที่นักเรียนสามารถเลือกเครื่องมือไดBมากกวHา 1 คำตอบ ซึ่งผลการศึกษา
ดBานความสามารถในการใชBงานแอพลิเคชันเพื่อการเรียนรูBพบวHา นักเรียนสHวนใหญHสามารถใชBงานสื่อสังคมออนไลน7
มากที่สุด จำนวน 392 คน คิดเปPนรBอยละ 28.6 รองลงมาคือ เครื่องมือสำหรับคBนหา เชHน Google จำนวน 366
คน คิดเปPนรBอยละ 26.7 สตรีมมิงวิดีโอ เชHน YouTube จำนวน 316 คน คิดเปPนรBอยละ 23 และเครื่องมือระบบ
การเรี ย นรู B เชH น Google classroom, MOOC, Moodle, Edmodo จำนวน 297 คน คิ ด เปP น รB อ ยละ 21.7
ตามลำดับ และในชHวงการแพรHระบาดของ COVID-19 เครื่องมือที่นักเรียนใชBมากที่สุดคือ เครื่องมือระบบการ
เรียนรูB เชHน Google classroom, MOOC, Moodle, Edmodo จำนวน 363 คน คิดเปPนรBอยละ 31.4 รองลงมา
คือ สื่อสังคมออนไลน7 จำนวน 280 คน คิดเปPนรBอยละ 24.2 แอปพลิเคชันตHาง ๆ จำนวน 197 คน คิดเปPนรBอยละ
17.1 สตรีมมิงวิดีโอ เชHน YouTube จำนวน 166 คน คิดเปPนรBอยละ 14.4 และเว็บไซต7 จำนวน 149 คน คิดเปPน
รBอยละ 12.9 ตามลำดับ
สำหรับบริบทของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBเสมือน เครื่องมือที่นักเรียนใชBในพื้นที่การเรียนรูBสHวนบุคคล
มากที่สุดคือ เครื่องมือสำหรับคBนหา เชHน Google จำนวน 285 คน คิดเปPนรBอยละ 31.6 รองลงมาคือ Cloud
technology เชHน Google drive, Outlook, iCloud จำนวน 260 คน คิดเปPนรBอยละ 28.9 สตรีมมิงวิดีโอ เชHน
YouTube จำนวน 190 คน คิดเปPนรBอยละ 21.1 และการเขียนบล็อก (Blog) จำนวน 166 คน คิดเปPนรBอยละ
18.4 ตามลำดับ ในดBานเครื่องมือสำหรับการทำกิจกรรมกลุHมพบวHา การประชุมออนไลน7 (Video conference) มี
184
จำนวนมากที่สุด 309 คน คิดเปPนรBอยละ 25.1 รองลงมาคือ ชHองทางการสื่อสารสHวนบุคคลระหวHางผูBเรียนกับ

ผูBเรียนและผูBเรียนกับผูBสอน เชHน Chat จำนวน 271 คน คิดเปPนรBอยละ 22 การแลกเปลี่ยนความคิดเห็นระหวHาง
เพื ่ อ นในชั ้ น เรี ย น และกั บ ครู ผ ู B ส อน เชH น การใชB ก ระดานสนทนา (Discussion board) หรื อ การ comment
สาธารณะ จำนวน 246 คน คิดเปPนรBอยละ 20 ตHอมาคือ เครื่องมือที่สHงเสริมการทำงานรHวมกัน จำนวน 239 คน
คิดเปPนรBอยละ 19.4 และเครื่องมือระดมสมอง จำนวน 165 คน คิดเปPนรBอยละ 13.4 ตามลำดับ นอกจากนี้
เครื่องมือสำหรับชHวยสนับสนุนการทำกิจกรรมและความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 นักเรียนสHวนใหญHเลือกใชB
สื่อสังคมมากที่สุด จำนวน 306 คน คิดเปPนรBอยละ 30.4 รองลงมาคือ เครื่องมือสำหรับคBนหา เชHน Google จำนวน
301 คน คิดเปPนรBอยละ 30 เครื่องมือระดมสมอง จำนวน 235 คน คิดเปPนรBอยละ 23.4 และเว็บไซต7จำนวน 163
คน คิดเปPนรBอยละ 16.2 ตามลำดับ สำหรับเครื่องมือที่เหมาะสมในการนำมาใชBในการแสดงผลงานและการทำ
กิจกรรม พบวHาเครื่องมือในการสรBางสรรค7ผลงาน เชHน Canva, Video maker, 3D, VR มีจำนวนมากที่สุด 322
คน คิดเปPนรBอยละ 36.5 รองลงมาคือเครื่องมือในการนำเสนอผลงาน เชHน สื่อสังคม, Pinterest จำนวน 312 คน
คิดเปPนรBอยละ 35.4 และการประชุมออนไลน7 (Video conference) จำนวน 248 คน คิดเปPนรBอยละ 28.1 รวมถึง
ขBอเสนอแนะอื่น ๆ เชHน Metaverse เปPนตBน สำหรับเครื่องมือที่ใชBในการแสดงความคิดเห็นทั้งจากเพื่อนในชั้น
เรียนและผูBสอนเพื่อนำไปปรับปรุงผลงานของตนเอง พบวHาชHองทางการสื่อสารสHวนบุคคล เชHน Chat มีมากที่สุด
จำนวน 296 คน คิดเปPนรBอยละ 38.5 รองลงมาคือ การแลกเปลี่ยนความคิดเห็นระหวHางเพื่อนในชั้นเรียน และกับ
ครูผูBสอน เชHน การใชBกระดานสนทนา (Discussion board) หรือการ comment สาธารณะ จำนวน 284 คน คิด
เปPนรBอยละ 37 และการกดถูกใจ (Like) หรือแชร7ผลงาน (Share) จำนวน 188 คน คิดเปPนรBอยละ 24.5
ตารางที่ 4. 4 เครื่องมือสำหรับใชBในการเรียนรูB
ความสามารถในการใชB สื่อสังคมออนไลน7 392 28.6
งานแอพลิเคชันเพื่อการ เครื่องมือสำหรับคBนหา เชHน Google 366 26.7
เรียนรูB สตรีมมิงวิดีโอ 316 23
ระบบการเรียนรูB เชHน Google classroom, 297 21.7
MOOC, Moodle, Edmodo
เครื่องมือสำหรับใชBในการ เครื่องมือระบบการเรียนรูB เชHน Google 363 31.4
เรียนรูBในชHวงการแพรH classroom, MOOC, Moodle, Edmodo
ระบาดของ COVID-19 สื่อสังคมออนไลน7 280 24.2
185

แอปพลิเคชันตHาง ๆ 197 17.1
สตรีมมิงวิดีโอ เชHน YouTube 166 14.4
เว็บไซต7 149 12.9
เครื่องมือที่ใชBในพื้นที่การ เครื่องมือสำหรับคBนหา เชHน Google 285 31.6
เรียนรูBสHวนบุคคล Cloud technology เชHน Google drive, 260 28.9
Outlook, iCloud
สตรีมมิงวิดีโอ เชHน YouTube 190 21.1
การเขียนบล็อก (Blog) 166 18.4
เครื่องมือสำหรับการทำ การประชุมออนไลน7 (Video conference) 309 25.1
กิจกรรมกลุHม ชHองทางการสื่อสารสHวนบุคคลระหวHางผูBเรียน 271 22
กับผูBเรียนและผูBเรียนกับผูBสอน เชHน Chat
การแลกเปลี่ยนความคิดเห็นระหวHางเพื่อนใน 246 20
ชั้นเรียน และกับครูผูBสอน เชHน การใชBกระดาน
สนทนา (Discussion board) หรือการ
comment สาธารณะ
เครื่องมือที่สHงเสริมการทำงานรHวมกัน 239 19.4
เครื่องมือระดมสมอง 165 13.4
เครื่องมือสำหรับชHวย สื่อสังคมออนไลน7 306 30.4
สนับสนุนการทำกิจกรรม เครื่องมือสำหรับคBนหา 301 30
และความคิดสรBางสรรค7 เครื่องมือระดมสมอง 235 23.4
ทางวิทยาศาสตร7 เว็บไซต7 163 16.2
เครื่องมือที่เหมาะสมใน เครื่องมือในการสรBางสรรค7ผลงาน เชHน 322 36.5
การนำมาใชBในการ Canva, Video maker, 3D, VR
แสดงผลงานและการทำ เครื่องมือในการนำเสนอผลงาน เชHน สื่อสังคม, 312 35.4
กิจกรรม Pinterest
การประชุมออนไลน7 (Video conference) 248 28.1
เครื่องมือที่ใชBในการแสดง ชHองทางการสื่อสารสHวนบุคคล เชHน Chat 296 38.5
ความคิดเห็นทั้งจากเพื่อน การแลกเปลี่ยนความคิดเห็นระหวHางเพื่อนใน 284 37
ในชั้นเรียนและผูBสอนเพื่อ ชั้นเรียน และกับครูผูBสอน เชHน การใชBกระดาน
186

นำไปปรับปรุงผลงานของ สนทนา (Discussion board) หรือการ
ตนเอง comment สาธารณะ
การกดถูกใจ (Like) หรือแชร7ผลงาน (Share) 188 24.5
แผนภูมิที่ 4. 12 ความสามารถในการใชBงานแอพลิเค แผนภูมิที่ 4. 13 เครื่องมือสำหรับใชBในการเรียนรูB

ชันเพื่อการเรียนรูB ในชHวงการแพรHระบาดของ COVID-19
แผนภูมิที่ 4. 14 เครื่องมือที่ใชBในพื้นที่การเรียนรูBสHวน แผนภูมิที่ 4. 15 เครื่องมือสำหรับการทำกิจกรรมกลุHม

บุคคล
แผนภูมิที่ 4. 16 เครื่องมือสำหรับชHวยสนับสนุนการ แผนภูมิที่ 4. 17 เครื่องมือที่เหมาะสมในการนำมาใชB

ทำกิจกรรมและความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ในการแสดงผลงานและการทำกิจกรรม
187
แผนภูมิที่ 4. 18 เครื่องมือที่ใชBในการแสดงความคิดเห็นทั้งจากเพื่อนในชั้นเรียนและผูBสอนเพื่อนำไปปรับปรุง
ผลงานของตนเอง
ตอนที่ 1.2 ผลการศึกษาสภาพความต6องการเพื่อนำไปใช6ในการพัฒนาสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือน

ตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริม
สภาพความตBองการในการพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูอิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับ
การสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ
นักเรียนมัธยมศึกษา แบHงออกเปPน 4 ประเด็น ดังนี้ (1) ประสบการณ7ในการเรียนรูB (2) การทำกิจกรรมการเรียนรูB
(3) ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 และ (5) พื้นที่การเรียนรูB
1. ประสบการณ)ในการเรียนรู6
ผลการวิเคราะห7สภาพในประเด็นที่เกี่ยวกับประสบการณ7ในการเรียนรูBของผูBเรียนระดับมัธยมศึกษาพบวHา
ในภาพรวมอยูHในระดับนBอย (Mean = 2.76, SD = 1.17) เนื่องจากการเรียนรูBหรือทำกิจกรรมผHานเทคโนโลยี
เสมือน ที่มีการจำลองสภาพแวดลBอมจริงมาอยูHในรูปแบบของโลกเสมือน เชHน Metaverse อยูHในระดับนBอย
(Mean = 2.30, SD = 1.19)
ผลการวิ เ คราะห7 ค วามตB อ งการในประเด็ น ที ่ เ กี ่ ย วกั บ ประสบการณ7 ใ นการเรี ย นรู B ข องผู B เ รี ย นระดั บ
มัธยมศึกษาพบวHาภาพรวมอยูHในระดับมาก (Mean = 3.29, SD = 1.19) เนื่องจากการนำความรูBและกระบวนการ
ทางวิทยาศาสตร7มาใชBในการกำหนดปœญหา แนวทางในการแกBปœญหา หรือพัฒนาผลงานที่มีความแปลกใหมH ไมHซ้ำ
ใคร (Mean = 3.48, SD = 1.12) และ การนำประเด็นที่เปPนขBอถกเถียงในทางสังคมและวิทยาศาสตร7 เชHน ภาวะ
188
โลกรBอน การตัดตHอพันธุกรรม หรือปœญหาทางสิ่งแวดลBอมมาใชBในการทำกิจกรรมในชั้นเรียน ผHานการบูรณาการ

ความรูBสำหรับใชBในการแกBปœญหาหรือพัฒนาผลงาน (Mean = 3.37, SD = 1.19) อยูHในระดับมาก
เมื่อพิจารณาถึงความแตกตHางของคHาเฉลี่ยของสภาพและความตBองการในประเด็นที่เกี่ยวกับประสบการณ7
ในการเรียนรูB พบวHาทุกขBอมีสภาพความตBองการมีคHาเฉลี่ยมากกวHาสภาพที่เปPนจริง และเมื่อวิเคราะห7ความตBองการ
จำเปPนดBวยดัชนี PNImodified เพื่อระบุความตBองการจำเปPนพบวHา ผูBเรียนมีความตBองการในการเรียนรูBหรือทำ
กิจกรรมผHานเทคโนโลยีเสมือน ที่มีการจำลองสภาพแวดลBอมจริงมาอยูHในรูปแบบของโลกเสมือนเปPนอันดับแรก
รองลงมาคือ การนำความรูBและกระบวนการทางวิทยาศาสตร7มาใชBในการกำหนดปœญหา แนวทางในการแกBปœญหา
หรื อพั ฒนาผลงานที ่ มี ความแปลกใหมH ไมH ซ้ ำ ใคร รวมถึ ง การนำประเด็ นที ่ เ ปP นขB อถกเถี ยงในทางสั งคมและ
วิทยาศาสตร7 เชHน ภาวะโลกรBอน การตัดตHอพันธุกรรม หรือปœญหาทางสิ่งแวดลBอมมาใชBในการทำกิจกรรมในชั้น
เรียน ผHานการบูรณาการความรูBสำหรับใชBในการแกBปœญหาหรือพัฒนาผลงาน และการเรียนรูBแบบออนไลน7ผHาน
ระบบการจัดการเรียนรูB (LMS) เชHน Open EdX, Blackboard, Google classroom ตามลำดับ
2. การทำกิจกรรมการเรียนรู6
ผลการวิเคราะห7สภาพในประเด็นที่เกี่ยวกับการทำกิจกรรมในการเรียนรูB เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7
ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนระดับมัธยมศึกษาพบวHา ในภาพรวมอยูHในระดับปานกลาง (Mean = 3.00, SD = 1.19)
เนื่องจากการนำเทคโนโลยีเสมือน เชHน จักรวาลนฤมิต (Metaverse) มาใชBในการเรียนรูB การมีปฏิสัมพันธ7ในชั้น
เรียน อยูHในระดับนBอย (Mean = 2.36, SD = 1.18) รวมถึงการกำหนดปœญหาหรือประเด็นที่ตBองการศึกษาไดB
จำนวนมาก อยูHในระดับนBอย (Mean = 2.95, SD = 1.21)
ผลการวิเคราะห7ความตBองการในประเด็นที่เกี่ยวกับการทำกิจกรรมในการเรียนรูBของผูBเรียนระดับ
มัธยมศึกษาพบวHาภาพรวมอยูHในระดับมากที่สุด (Mean = 3.50, SD = 1.31) เนื่องจากการนำเทคโนโลยีมาใชBใน
การสืบคBนขBอมูลและทำงานไดBอยHางมีประสิทธิภาพ (Mean = 3.71, SD = 1.18) การแสดงความคิดเห็นและ
แลกเปลี่ยนเรียนรูBกับเพื่อนในชั้นเรียนและครูผูBสอน (Mean = 3.67, SD = 1.21) และการมีอิสระในการกำหนด
หัวขBอหรือประเด็นที่สนใจในการศึกษา (Mean = 3.58, SD = 1.14) อยูHในระดับมากที่สุด
เมื่อพิจารณาถึงความแตกตHางของคHาเฉลี่ยของสภาพและความตBองการในประเด็นที่เกี่ยวกับการทำ
กิจกรรมในการเรียนรูB พบวHาทุกขBอมีสภาพความตBองการมีคHาเฉลี่ยมากกวHาสภาพที่เปPนจริง และเมื่อวิเคราะห7ความ
ตBองการจำเปPนดBวยดัชนี PNImodified เพื่อระบุความตBองการจำเปPนพบวHา ผูBเรียนมีความตBองการในการนำเทคโนโลยี
189
เสมือน เชHน จักรวาลนฤมิต (Metaverse) มาใชBในการเรียนรูB การมีปฏิสัมพันธ7ในชั้นเรียน มากที่สุด รองลงมาคือ

การแสดงความคิดเห็นและแลกเปลี่ยนเรียนรูBกับเพื่อนในชั้นเรียนและครูผูBสอน และการมีอิสระในการกำหนด
หัวขBอหรือประเด็นที่สนใจในการศึกษา ตามลำดับ
3. ความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
ผลการวิเคราะห7สภาพในประเด็นที่เกี่ยวกับความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนระดับ
มัธยมศึกษาพบวHา ในภาพรวมอยูHในระดับปานกลาง (Mean = 3.00, SD = 1.19) เนื่องจากการมีแนวคิดที่แปลก
ใหมH ไมHซ้ำใครอยูHเสมอ (Mean = 2.83, SD = 1.16) และการแนวคิดที่แปลกใหมH ไมHซ้ำใคร (Mean = 2.98, SD =
1.30) อยูHในระดับนBอย
ผลการวิเคราะห7ความตBองการในประเด็นที่เกี่ยวกับความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนระดับ
มัธยมศึกษาพบวHา ภาพรวมอยูHในระดับมากที่สุด (Mean = 3.56, SD = 1.19) เนื่องจากการสามารถเลือกแนวทาง
ที่เหมาะสมในการแกBปœญหา (Mean = 3.70, SD = 1.18) และความสามารถในการจัดกลุHมหรือจัดประเภทของ
ความคิด (Mean = 3.65, SD = 1.16) อยูHในระดับมากที่สุด
เมื่อพิจารณาถึงความแตกตHางของคHาเฉลี่ยของสภาพและความตBองการในประเด็นที่เกี่ยวกับความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 พบวHาทุกขBอมีสภาพความตBองการมีคHาเฉลี่ยมากกวHาสภาพที่เปPนจริง และเมื่อวิเคราะห7
ความตBองการจำเปPนดBวยดัชนี PNImodified เพื่อระบุความตBองการจำเปPนพบวHา ผูBเรียนมีความตBองการในการคิด
แนวทางในการแกBปœญหาไดBหลายหลายวิธีมากที่สุด รองลงมาคือ การแนวคิดที่แปลกใหมH ไมHซ้ำใครอยูHเสมอ การจัด
กลุHมหรือจัดประเภทของความคิด และการเลือกแนวทางที่เหมาะสมในการแกBปœญหา ที่มีความตBองการในระดับ
เทHากัน และความสามารถสรBางความคิดไดBจำนวนมาก ตามลำดับ
4. การมีประสบการณ)ในพื้นที่การเรียนรู6
ผลการวิเคราะห7สภาพในประเด็นที่เกี่ยวกับการมีประสบการณ7ในพื้นที่การเรียนรูBพบวHา ในภาพรวมอยูHใน
ระดับปานกลาง (Mean = 3.09, SD = 1.16) เนื่องจากพื้นที่ในการทำกิจกรรมกลุHม (Mean = 2.99, SD = 1.06)
อยูHในระดับนBอย
ผลการวิเคราะห7ความตBองการในประเด็นที่เกี่ยวกับการมีประสบการณ7ในพื้นที่การเรียนรูBของผูBเรียนระดับ
มัธยมศึกษาพบวHา ภาพรวมอยูHในระดับมากที่สุด (Mean = 3.64, SD = 1.16) เนื่องจากพื้นที่ในการนำเสนอ
190
ผลงานและแลกเปลี่ยนความคิดเห็น (Mean = 3.72, SD = 1.18) พื้นที่การเรียนรูBและทำกิจกรรมสHวนบุคคล

(Mean = 3.64, SD = 1.17) และพื้นที่ในการทำกิจกรรมกลุHม (Mean = 3.55, SD = 1.13) อยูHในระดับมากที่สุด
เมื่อพิจารณาถึงความแตกตHางของคHาเฉลี่ยของสภาพและความตBองการในประเด็นที่เกี่ยวกับการมี
ประสบการณ7ในพื้นที่การเรียนรูB พบวHาทุกขBอมีสภาพความตBองการมีคHาเฉลี่ยมากกวHาสภาพที่เปPนจริง และเมื่อ
วิเคราะห7ความตBองการจำเปPนดBวยดัชนี PNImodified เพื่อระบุความตBองการจำเปPนพบวHา ผูBเรียนมีความตBองการใน
พื้นที่ในการทำกิจกรรมกลุHม และพื้นที่ในการนำเสนอผลงานและแลกเปลี่ยนความคิดเห็น มากที่สุด รองลงมาคือ
พื้นที่การเรียนรูBและทำกิจกรรมสHวนบุคคล ตามลำดับ
ตารางที่ 4. 5 สภาพและความตBองการในการพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูอิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษา
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
สภาพที่เปxนจริง สภาพที่ควรจะเปxน ความต6องการจำเปxน
ประเด็นการประเมิน
Mean SD Mean SD PNImodified อับดับ
คุณมีประสบการณ)ในการเรียนรู6ในบริบทตAอไปนี้ ระดับใด
1. การเรียนรูBแบบออนไลน7ผHานระบบ 2.89 1.25 3.25 1.18 0.13 4
การจัดการเรียนรูB (LMS) เชHน Open
EdX, Blackboard, Google
classroom
2. การเรียนรูBหรือทำกิจกรรมผHาน 2.30 1.27 3.06 1.26 0.33 1
เทคโนโลยีเสมือน ที่มีการจำลอง
สภาพแวดลBอมจริงมาอยูHในรูปแบบของ
โลกเสมือน เชHน Metaverse
3. การนำประเด็นที่เปPนขBอถกเถียง 2.93 1.09 3.37 1.19 0.15 3
ในทางสังคมและวิทยาศาสตร7 เชHน
ภาวะโลกรBอน การตัดตHอพันธุกรรม หรือ
ปœญหาทางสิ่งแวดลBอมมาใชBในการทำ
กิจกรรมในชั้นเรียน ผHานการบูรณาการ
ความรูBสำหรับใชBในการแกBปœญหาหรือ
พัฒนาผลงาน
191

4. การนำความรูBและกระบวนการทาง 2.93 1.08 3.48 1.12 0.19 2
วิทยาศาสตร7มาใชBในการกำหนดปœญหา
แนวทางในการแกBปœญหา หรือพัฒนา
ผลงานที่มีความแปลกใหมH ไมHซ้ำใคร
ภาพรวม 2.76 1.17 3.29 1.19
ในการทำกิจกรรมการเรียนรู6 คุณมีประสบการณ)เกี่ยวกับประเด็นตAอไปนี้ในระดับใด
5. คุณมีอิสระในการกำหนดหัวขBอหรือ 3.02 1.22 3.58 1.14 0.19 3
ประเด็นที่สนใจในการศึกษา
6. คุณมีการสืบคBนขBอมูลในประเด็นที่ 3.09 1.09 3.35 1.15 0.08 8
เกี่ยวขBองกับวิทยาศาสตร7และสังคมเพื่อ
ใชBในการกำหนดปœญหา
7. คุณมีการกำหนดปœญหาหรือประเด็น 2.95 1.21 3.48 1.20 0.18 4
ที่ตBองการศึกษาไดBจำนวนมาก
8. คุณมีการสำรวจสืบคBนขBอมูล 3.02 1.19 3.48 1.15 0.15 5
สารสนเทศเพื่อนำไปใชBในการแกBปœญหา
9. คุณมีการนำเทคโนโลยีมาใชBในการ 3.37 1.20 3.71 1.18 0.10 7
สืบคBนขBอมูลและทำงานไดBอยHางมี
ประสิทธิภาพ
10. คุณมีการนำเทคโนโลยีเสมือน เชHน 2.36 1.18 3.15 1.31 0.34 1
จักรวาลนฤมิต (Metaverse) มาใชBใน
การเรียนรูB การมีปฏิสัมพันธ7ในชั้นเรียน
11. คุณมีการแสดงความคิดเห็นและ 3.06 1.25 3.67 1.21 0.20 2
แลกเปลี่ยนเรียนรูBกับเพื่อนในชั้นเรียน
และครูผูBสอน
12. คุณมีการนำผลการประเมินระหวHาง 3.11 1.20 3.56 1.13 0.14 6
เรียนมาใชBปรับปรุงการเรียนรูBของตนเอง
ภาพรวม 3.00 1.19 3.50 1.18
ด6านความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร) คุณมีความสามารถในการคิดเกี่ยวกับประเด็นตAอไปนี้ในระดับใด
192

13. คุณสามารถสรBางความคิดไดBจำนวน 2.98 1.30 3.47 1.16 0.16 3
มาก
14. คุณมีแนวคิดที่แปลกใหมH ไมHซ้ำใคร 2.83 1.16 3.36 1.23 0.19 2
อยูHเสมอ
15. คุณสามารถคิดแนวทางในการ 3.00 1.17 3.64 1.20 0.21 1
แกBปœญหาไดBหลายหลายวิธี
16. คุณสามารถจัดกลุHมหรือจัดประเภท 3.07 1.19 3.65 1.16 0.19 2
ของความคิด
17. คุณสามารถเลือกแนวทางที่ 3.11 1.11 3.70 1.18 0.19 2
เหมาะสมในการแกBปœญหา
ภาพรวม 3.00 1.19 3.56 1.19
การมีประสบการณ)ในพื้นที่การเรียนรู6ตAอไปนี้ ชAวยเพิ่มการเรียนรู6ในระดับใด
18. พื้นที่การเรียนรูBและทำกิจกรรมสHวน 3.17 1.23 3.64 1.17 0.15 2
บุคคล
19. พื้นที่ในการทำกิจกรรมกลุHม 2.99 1.06 3.55 1.13 0.19 1
20. พื้นที่ในการนำเสนอผลงานและ 3.12 1.18 3.72 1.18 0.19 1
แลกเปลี่ยนความคิดเห็น
ภาพรวม 3.09 1.16 3.64 1.16
ตอนที่ 1.3 การศึกษาการยอมรับการใช6งานเทคโนโลยีในการเรียนการสอน

ผลการศึกษาการยอมรับการใชBงานเทคโนโลยีในการเรียนการสอน นำเสนอผลการศึกษาออกเปPน 3 ตอน
ไดBแกH (1) ผลการวิเคราะห7สถิติเชิงพรรณนา (2) ผลการตรวจสอบโมเดลการวัด และ (3) ผลการตรวจสอบโมเดล
สมการโครงสรBาง
1.3.1 ผลการวิเคราะห)สถิติเชิงพรรณนา
ผลการวิเคราะห7สถิติเชิงพรรณนา ประกอบดBวย คHาเฉลี่ย สHวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และความเที่ยงของ
แบบสอบถาม (reliability) จำนวน 22 ขBอ โดยใชBวิธีสัมประสิทธิ์แอลฟาของคอนบราค (Cronbach’s Alpha
193
Coefficient) ที ่ ม ี ค H า .896 สำหรั บ คH า เฉลี ่ ย มี ค H า ระหวH า ง 3.98 - 3.38 และมี ค H า สH ว นเบี ่ ย งเบนมาตรฐาน
ระหวHาง .895-.683 ดังตารางที่ 4.6
ตารางที่ 4. 6 สถิติเชิงพรรณนา
ตัวแปร N M SD Cronbach’s Alpha
Perceived Usefulness (PU)
PU1 396 3.43 .692 .891
PU2 396 3.47 .709 .891
PU3 396 3.45 .683 .892
PU4 396 3.82 .805 .889
PU5 396 3.86 .786 .891
Perceived ease of use (PEU)
PEU1 396 3.63 .756 .892
PEU2 396 3.74 .781 .889
PEU3 396 3.91 .822 .890
Attitude Towards Use (ATU)
ATU1 396 3.64 .816 .889
ATU2 396 3.62 .791 .888
ATU3 396 3.66 .783 .890
ATU4 396 3.65 .798 .888
ATU5 396 3.85 .804 .889
Technology Complexity (TC)
TC1 396 3.73 .772 .895
TC2 396 3.98 .758 .896
TC3 396 3.71 .791 .894
TC4 396 3.83 .791 .891
TC5 396 3.92 .830 .893
Social relationships (SR)
SR1 396 3.73 .895 .897
SR2 396 3.54 .866 .894
194
ตัวแปร N M SD Cronbach’s Alpha

SR3 396 3.38 .847 .895
SR4 396 3.81 .850 .894
1.3.2 ผลการตรวจสอบโมเดลการวัด
สำหรับผลการตรวจสอบความตรงของโมเดลการวัดการยอมรับการใชBงานเทคโนโลยีในการเรียนการสอน
โดยมีความซับซBอนในการใชBงานเทคโนโลยี (Technology Complexity (TC)) และอิทธิพลทางสังคม (Social
relationships (SR)) เปPนตัวแปรภายนอก จำนวน 2 ตัวแปร และตัวแปรภายในที่เปPนตัวแปรสHงผHาน จำนวน 2
ตัวแปร ไดBแกH การรับรูBถึงประโยชน7ในการใชBงาน (Perceived Usefulness (PU)) การรับรูBในการใชBงานงHาย
(Perceived ease of use (PEU)) สำหรับทัศนคติตHอการใชBงาน (Attitude Towards Use (ATU)) เปPนตัวแปร
ภายในที่เปPนตัวแปรตาม
ผลการวิเคราะห7โมเดลความสัมพันธ7เชิงสาเหตุพบวHา คHาไคสแควร7 (Chi-square) มีคHาเทHากับ 0 และมีคHา
ความนHาจะเปPนเทHากับ .00 ที่องศาอิสระเทHากับ 0 (df = 0) ซึ่งโมเดลยังไมHสอดคลBองกับขBอมูลเชิงประจักษ7 และ
เมื่อทำการปรับโมเดล โดยการปรับตัวแปรสังเกตไดBออกบางตัวแปรพบวHาโมเดลมีความสอดคลBองกลมกลืนกับ
ขBอมูลเชิงประจักษ7 โดยพิจารณาจากคHาไคสแควร7 (Chi-square) มีคHาเทHากับ 53.66 ซึ่งมีคHาความนHาจะเปPน
เทHากับ .089 ที่องศาอิสระเทHากับ 41 (df = 41) นั่นคือคHาไคสแควร7 (Chi-square) แตกตHางจากศูนย7อยHางไมHมี
นัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 แสดงวHายอมรับสมมติฐานที่วHาโมเดลการวัดมีความสอดคลBองกลมกลืนกับขBอมูลเชิง
ประจักษ7 โดยคHาดัชนีวัดระดับความกลมกลืน (GFI) เทHากับ .98 คHาดัชนีวัดระดับความกลมกลืนที่ปรับแกBแลBว
(AGFI) เทHากับ .096 คHาดัชนีรากของกำลังสองเฉลี่ยของเศษ (RMR) เทHากับ .036 และคHาดัชนีรากของคHาเฉลี่ยกำลัง
สองของการประมาณคHา (RMSEA) เทHากับ .028 ดังแสดงในตารางที่ 4.7 และภาพที่ 4.1
ตารางที่ 4. 7 ผลการตรวจสอบโมเดลการวัดการยอมรับเทคโนโลยีในการเรียนการสอน
ตัวแปร คAาประมาณพารามิเตอร) คAาความ t สัมประสิทธิ์
คะแนนดิบ คะแนน คลาดเคลื่อน คะแนน
CR AVE
(b) มาตรฐาน มาตรฐาน (SE) องค)ประกอบ
(b )
195
ตัวแปร คAาประมาณพารามิเตอร) คAาความ t สัมประสิทธิ์

คะแนนดิบ คะแนน คลาดเคลื่อน คะแนน
CR AVE
(b) มาตรฐาน มาตรฐาน (SE) องค)ประกอบ
(b )
TC4 0.79 0.69 0.08 10.42** 0.36
0.61 0.44
TC5 0.87 0.70 0.08 10.54** 0.35
Social relationships (SR)
SR2 0.71 0.65 0.06 11.42** 0.31
0.70 0.55
SR3 0.71 0.68 0.06 11.92** 0.36
PU2 1.20 0.87 0.10 12.43** 0.37
0.75 0.60
PU3 1.00 0.82 - - 0.27
PEU2 1.23 0.86 0.09 12.38** 0.38
0.72 0.60
PEU3 1.00 0.77 - - 0.25
ATU1 1.00 0.78 - - 0.16
ATU2 0.90 0.73 0.06 16.16** 0.12
0.86 0.60
ATU3 1.17 0.82 0.08 14.68** 0.22
ATU4 0.96 0.74 0.07 13.70** 0.12
คAาสถิติบAงชี้ความสอดคล6องกลมกลืนของโมเดลกับข6อมูลเชิงประจักษ)
c2 (41, N=396) = 53.66, p = .0689, GFI = .98, AGFI = .096, SRMR = .036, RMSEA = .028
หมายเหตุ: ความซับซBอนในการใชBงานเทคโนโลยี (Technology Complexity (TC)), การรับรูBถึงประโยชน7ในการ
ใชBงาน (Perceived Usefulness (PU)), การรับรูBในการใชBงานงHาย (Perceived ease of use (PEU)), อิทธิพลทาง
สังคม (Social relationships (SR)), ทัศนคติตHอการใชBงาน (Attitude Towards Use (ATU))
เมื่อพิจารณาน้ำหนักองค7ประกอบที่อยูHในรูปคะแนนมาตรฐานพบวHามีคHาอยูรH ะหวHาง .65 – .87 โดยตัวบHงชี้
ที่มีน้ำหนักความสำคัญมากที่สุด ไดBแกH การรับรูBในการใชBงานงHาย (Perceived ease of use (PEU)) รองลงมาคือ
การรับรูBถึงประโยชน7ในการใชBงาน (Perceived Usefulness (PU)) ทัศนคติตHอการใชBงาน (Attitude Towards
196
Use (ATU)) ความซับซBอนในการใชBงานเทคโนโลยี (Technology Complexity (TC)) และอิทธิพลทางสังคม

(Social relationships (SR)) ตามลำดับ
1.3.3 ผลการตรวจสอบโมเดลสมการโครงสร6าง
โมเดลสมการโครงสรBางมีความสอดคลBองกลมกลืนกับหลักฐานเชิงประจักษ7 (c2 (41, N=396) = 53.66,

p = .089, GFI = .98, AGFI = .096, SRMR = .036, RMSEA = .028) ซึ่งผลการศึกษาพบวHาความซับซBอนในการ
ใชBงานเทคโนโลยี (Technology Complexity (TC)) สHงผลตHอการรับรูBในการใชBงานงHาย (Perceived ease of use
(PEU)) ในขณะที่ อ ิ ท ธิ พ ลทางสั ง คม (Social relationships (SR)) มี อ ิ ท ธิ พ ลตH อ การรั บ รู B ใ นการใชB ง านงH า ย
(Perceived ease of use (PEU)) มากที่สุด รองลงมาคือทัศนคติตHอการใชBงาน (Attitude Towards Use (ATU))
และมีอิทธิพลทางลบตHอการรับรูBถึงประโยชน7ในการใชBงาน (Perceived Usefulness (PU)) โดยมีคHาอิทธิพลในรูป
คะแนนมาตรฐานเทHากับ .61, .19, และ -.54 ตามลำดับ
เมื่อพิจารณาถึงตัวแปรการรับรูBถึงประโยชน7ในการใชBงาน (Perceived Usefulness (PU)) พบวHาสHงผลตHอ
ทัศนคติตHอการใชBงาน (Attitude Towards Use (ATU)) โดยมีคHาอิทธิพลเทHากับ .75
ตัวแปรดBานการรับรูBในการใชBงานงHาย (Perceived ease of use (PEU)) สHงผลตHอการรับรูBถึงประโยชน7ใน
การใชBงาน (Perceived Usefulness (PU)) โดยมีคHาอิทธิพลในรูปคะแนนมาตรฐานเทHากับ 0.39 รายละเอียดดัง
ตารางที่ 4.7 และภาพที่ 4.1 นอกจากนี้เมื่อพิจารณาสมการโครงสรBางของตัวแปรพบวHา อิทธิพลทางสังคม (Social
relationships (SR)) และการรับรูBในการใชBงานงHาย (Perceived ease of use (PEU)) สามารถทำนายการรับรูBถึง
ประโยชน7 ใ นการใชB ง าน (Perceived Usefulness (PU)) ไดB ร B อ ยละ 42 ในขณะที่ ค วามซั บ ซB อ นในการใชB ง าน
เทคโนโลยี (Technology Complexity (TC)) และอิ ท ธิ พ ลทางสั ง คม (Social relationships (SR)) สามารถ
ทำนายการรับรูBในการใชBงานงHาย (Perceived ease of use (PEU)) ไดBรBอยละ 48 สำหรับการรับรูBถึงประโยชน7ใน
การใชB ง าน (Perceived Usefulness (PU)) สามารถทำนายทั ศ นคติ ต H อ การใชB ง าน (Attitude Towards Use
(ATU)) รBอยละ 75 รายละเอียดดังตารางที่ 4.9
197
ตารางที่ 4. 8 ผลการตรวจสอบโมเดลสมการโครงสรBางของการยอมรับเทคโนโลยีในการเรียนการสอน
ตัวแปร คAาประมาณพารามิเตอร) คAาความ t
คะแนนดิบ (b) คะแนนมาตรฐาน (b) คลาดเคลื่อน
มาตรฐาน (SE)
Matrix GA (Gamma)
TC -> PEU -0.41 -0.54 0.06 -6.89**
SR -> PU 0.30 0.37 0.06 5.29**
SR -> PEU 0.46 0.61 0.06 7.63**
SR -> ATU 0.16 0.19 0.05 3.17**
Matrix BE (Beta)
PU -> ATU 0.80 0.75 0.07 11.84**
PEU -> PU 0.42 0.39 0.07 5.88**
c2 (41, N=396) = 53.66, p = .0689, GFI = .98, AGFI = .096, SRMR = .036, RMSEA = .028
ตารางที่ 4. 9 คHาความเที่ยงและสมการโครงสรBางของตัวแปร
ตัวแปร TC4 TC5 SR2 SR3 PU2 PU3
ความเที่ยง .48 .49 .42 .47 .76 .68
ตัวแปร PEU2 PEU3 ATU1 ATU2 ATU3 ATU4
ความเที่ยง .74 .59 .60 .53 .67 .55
สมการโครงสร6างของตัวแปร PU PEU ATU
R2 .42 .48 .75
198
ภาพที่ 4. 1 โมเดลการยอมรับเทคโนโลยีเพื่อออกแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน
ภาพที่ 4. 2 โมเดลสมการโครงสรBางดBานการยอมรับการใชBเทคโนโลยีเพื่อออกแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบ

199
ตอนที่ 2 การศึกษาองค)ประกอบเชิงยืนยันของการคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร) (Confirmatory

Factor Analysis: CFA) เพื่อหาองค)ประกอบสำหรับการออกแบบในการพัฒนาสภาพแวดล6อมการเรียนรู6
สAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษา
ในการวิเคราะห7องค7ประกอบเชิงยืนยันอันดับสอง (Secondary confirmatory factor analysis: CFA) ที่
เหมาะสมสำหรับการออกแบบพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการ
นักเรียนมัธยมศึกษา ผลการวิเคราะห7ขBอมูลแบHงออกเปPน 2 สHวน ดังนี้ (1) ผลการวิเคราะห7สถิติเบื้องตBนของตัวแปร
ที่ใชBในการวิจัย และ (2) การวิเคราะห7เพื่อตอบวัตถุประสงค7การวิจัย ซึ่งประกอบดBวย การวิเคราะห7ขBอตกลง
เบื้องตBนในการวิเคราะห7องค7ประกอบ ผลการตรวจสอบความตรงของโมเดลองค7ประกอบความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7 และผลการตรวจสอบความตรงของโมเดลการวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
1. ผลการวิเคราะห)สถิติเบื้องต6นของตัวแปรที่ใช6ในการวิจัย
ผลการวิเคราะห7สHวนนี้จะแสดงถึง ลักษณะของขBอมูล การแจกแจงของขBอมูล และการกระจายตัวของ
ขBอมูล โดยจะนำเสนอผลการวิเคราะห7ดBวยสถิติพื้นฐาน ไดBแกH คHาเฉลี่ย (Mean) สHวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (SD)
ความเบB (Skewness) และความโดHง (Kurtosis) ขององค7ประกอบของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ซึ่ง
ประกอบดBวย 2 องค7ประกอบ ไดBแกH การคิดแบบอเนกนัย และการคิดแบบเอกนัย และมีตัวบHงชี้ทั้งหมด 5 ตัวบHงชี้
มีรายละเอียดดังนี้
เมื่อพิจารณาภาพรวมขององค7ประกอบทั้ง 2 ดBานพบวHา คHาเฉลี่ยของทุกองค7ประกอบอยูHในระดับที่
คH อนขB างมาก (4.25-4.82) สH วนเบี ่ ยงเบนมาตรฐาน (SD) อยู H ใ นระดั บที ่ ใ กลB เ คี ยงกั นมี การแจกแจงแบบปกติ
เนื่องจากมีคHาความเบBและความโดHงไมHเกิน 2 รายละเอียดดังตารางที่ 4.10
เมื่อพิจารณาเปPนรายองค7ประกอบพบวHา องค7ประกอบที่ 1 การคิดแบบอเนกนัย ตัวบHงชี้ดBานคิดคลHอง
(Fluency) มีคHาเฉลี่ยสูงสุด (Mean = 4.74, SD = 1.08) รองลงมาคือคิดยืดหยุHน (Flexibility) (Mean = 4.70,
SD = 1.12) และการคิดริเริ่ม (Originality) (Mean = 4.25, SD = 1.13) ตามลำดับ
สำหรับองค7ประกอบที่ 2 การคิดแบบเอกนัย ตัวบHงชี้ดBานการประเมินและเลือกวิธี (Evaluation and
Selection) มี ค H า เฉลี ่ ย สู ง สุ ด (Mean = 4.82, SD = 1.13) และการวิ เ คราะห7 แ ละสั ง เคราะห7 (Analyze and
synthesis) (Mean = 4.71, SD = 1.14) ตามลำดับ
200
ตารางที่ 4. 10 สถิติเชิงบรรยายขององค7ประกอบดBานการคิดแบบอเนกนัย และเอกนัย

ตัวแปร Mean SD Sk Ku
อเนกนัย 4.56 1.00 .07 -.10
คิดคลHอง (Fluency) 4.74 1.08 .15 -.24
คิดยืดหยุHน (Flexibility) 4.70 1.12 .12 -.39
การคิดริเริ่ม (Originality) 4.25 1.13 .05 .47
เอกนัย 4.77 1.11 .10 -.14
การวิเคราะห7และสังเคราะห7 (Analyze and synthesis) 4.71 1.14 .15 -.14
การประเมินและเลือกวิธี (Evaluation and Selection) 4.82 1.13 -.00 -.11
2. การวิเคราะห)เพื่อตอบวัตถุประสงค)การวิจัย
การวิเคราะห7ขBอมูลในสHวนนี้เปPนการวิเคราะห7ความตรงเชิงโครงสรBางของโมเดการวัดความคิดสรBางสรรค7
ทางวิทยาศาสตร7 ซึ่งประกอบประกอบดBวย 2 องค7ประกอบ ไดBแกH การคิดแบบอเนกนัย และการคิดแบบเอกนัย
และมีตัวบHงชี้ทั้งหมด 5 ตัวบHงชี้ จากขBอมูลที่ไดBจากแบบสอบถามในกลุHมตัวอยHางจำนวน 396 คน นำมาวิเคราะห7
ดBวยโปรแกรม LISREL โดยแบHงผลการวิเคราะห7ออกเปPน 3 ดBานดังนี้
2.1 การวิเคราะห)ข6อตกลงเบื้องต6นในการวิเคราะห)องค)ประกอบ
ผูBวิจัยไดBตรวจสอบตัวแปรตHาง ๆ ที่จะนำมาวิเคราะห7ความตรงเชิงโครงสรBาง ตามขBอตกลงเบื้องตBนเกี่ยวกับ
เมทริ ก ซ7 ส หสั ม พั น ธ7 (Correlation matrix) คH า สถิ ต ิ ท ดสอบ Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling
Adequacy (KMO) และคH า สถิ ต ิ ท ดสอบ Bartlett’s Test of Sphericity ผลการวิ เ คราะห7 พ บวH า ตั ว แปรทั ้ ง 5
ตัวแปรมีความสัมพันธ7ทางบวกอยHางมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 ทุกคูH และมีคHาระหวHาง .933 - .566 หมายถึง
แตHละตัวแปรมีความสัมพันธ7ในระดับปานกลางถึงระดับสูง
เมื่อพิจารณาคHา Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy (KMO) พบวHามีคHาเทHากับ

.976 หมายถึง ขBอมูลชุดนี้มีความเหมาะสมในการนำไปวิเคราะห7องค7ประกอบดีมาก และคHา Bartlett’s Test of
Sphericity มีคHาเทHากับ 28811.90 (p = <.001) แสดงใหBเห็นวHา ตัวแปรตHาง ๆ มีความสัมพันธ7กันสามารถนำ
ตัวแปรเหลHานี้ไปวิเคราะห7องค7ประกอบไดB รายละเอียดดังตารางที่ 4.11
201
ตารางที่ 4. 11 สัมประสิทธิ์สหสัมพันธ7ระหวHางตัวแปรสังเกตไดBในการวิเคราะห7องค7ประกอบเชิงยืนยันอันดับสอง
ของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
ตัวแปร Fluency Flexibility Originality Analyze Evaluation
Fluency 1
Flexibility .899** 1
Originality .597** .636** 1
Analyze .873** .894** .628** 1
Evaluation .833** .852** .566** .933** 1
Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy (KMO) = .976, Bartlett’s Test of Sphericity
= 28811.901, df=2278, p= <.001
หมายเหตุ **p<.01
2.2 ผลการตรวจสอบความตรงของโมเดลองค)ประกอบความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)จำแนกราย
ด6าน
2.2.1 ผลการตรวจสอบความตรงของโมเดลองค7ประกอบความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ดBานการคิด
แบบ อเนกนัย จากผลการวิเคราะห7ความสัมพันธ7ดBวยคHาสหสัมพันธ7แบบเพียร7สันระหวHางตัวแปรสังเกตไดB พบวHาตัว
บHงชี้ขององค7ประกอบดBานการคิดแบบ อเนกนัย ทั้ง 3 ตัวแปรมีความสัมพันธ7กันทางบวกอยHางมีนัยสำคัญทางสถิติที่
ระดับ .01 ทุกคูH และมีคHาระหวHาง .597 ถึง .899 หมายถึง แตHละตัวแปรมีความสัมพันธ7ในระดับปานกลางและ
ระดับสูง โดยคูHที่มีความสัมพันธ7กันสูงสุด คือ คิดคลHอง (Fluency) กับคิดยืดหยุHน (Flexibility) และคHา Kaiser-
Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy (KMO) พบวHามีคHาเทHากับ .965 หมายถึง ขBอมูลชุดนี้มีความ
เหมาะสมในการนำไปวิเคราะห7องค7ประกอบ และคHา Bartlett’s Test of Sphericity มีคHาเทHากับ 10573.763
( p= <.001 ) แสดงใหBเห็นวHา ตัวแปรตHาง ๆ มีความสัมพันธ7กันสามารถนำตัวแปรเหลHานี้ไปวิเคราะห7องค7ประกอบ
ไดB รายละเอียดดังตารางที่ 4.12
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ดBานการคิดแบบอเนกนัย
ตัวแปร Fluency Flexibility Originality
Fluency 1
202
ตัวแปร Fluency Flexibility Originality

Flexibility .899** 1
Originality .597** .636** 1
Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy (KMO) = .965, Bartlett’s Test of Sphericity =
10573.763, df=435, p= <.001
ผลการวิเคราะห7องค7ประกอบเชิงยืนยันขององค7ประกอบดBานการคิดแบบอเนกนัย พบวHาโมเดลมีความ
สอดคลBองกลมกลืนกับขBอมูลเชิงประจักษ7 โดยพิจารณาจากคHาไคสแควร7 (Chi-square) มีคHาเทHากับ 0.02 ซึ่งมีคHา
ความนHาจะเปPนเทHากับ .88 ที่องศาอิสระเทHากับ 1 (df = 1) นั่นคือคHาไคสแควร7 (Chi-square) แตกตHางจากศูนย7
อยHางไมHมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 แสดงวHายอมรับสมมติฐานที่วHาโมเดลการวัดมีความสอดคลBองกลมกลืนกับ
ขBอมูลเชิงประจักษ7
เมื่อพิจารณาดัชนีความสอดคลBองในรูปความคลาดเคลื่อน ไดBแกH คHารากกำลังสองของคHาเฉลี่ยของสHวนที่
เหลือ (RMR) และคHารากที่สองของคHาเฉลี่ยความคลาดเคลื่อนกำลังสองของการประมาณคHา (RMSEA) มีคHานBอย
กวHา 0.5 ซึ่งสามารถยอมรับไดB สHวนคHาดัชนีวัดความสอดคลBองเชิงสัมบูรณ7 ไดBแกH คHาดัชนีวัดระดับความกลมกลืน
(GFI) คHาดัชนีวัดระดับความกลมกลืนที่ปรับแกBแลBว (AGFI) มีคHามากกวHา 0.9 ซึ่งเปPนไปตามเกณฑ7 แสดงวHา โมเดลมี
ความสอดคลB อ งกั บ ขB อ มู ล เชิ ง ประจั ก ษ7 (c2 (1, N=396) = 0.02, p = 0.88, GFI = 1.00, AGFI = 1.00, RMR
= .002, RMSEA = 0.00)
เมื่อพิจารณาน้ำหนักองค7ประกอบของตัวบHงชี้ พบวHาทุกตัวมีคHาน้ำหนักเปPนบวก มีขนาดในชHวง 0.75 ถึง
0.50 โดยตัวบHงชี้ที่มีน้ำหนักองค7ประกอบมากที่สุด คือ คิดยืดหยุHน (Flexibility) (b = 0.75) รองลงมาคือคิดคลHอง
(Fluency) (b = 0.70) และการคิดริเริ่ม (Originality) (b = 0.50) ตามลำดับ ดังภาพที่ 4.3 และตารางที่ 4.13
ภาพที่ 4. 3 ผลการตรวจสอบความตรงของโมเดลองค7ประกอบดBานการคิดแบบอเนกนัย
Fluency 0.16
0.70
0.75
1.71 อเนกนัย Flexibility 0.04
0.50
Originality 0.58
203
ตารางที่ 4. 13 ผลการวิเคราะห7องค7ประกอบความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ดBานการคิดแบบอเนกนัย
ตัวแปร น้ำหนักองค)ประกอบ คAาความ t R2
คะแนนดิบ (b) คะแนนมาตรฐาน คลาดเคลื่อน
(b ) มาตรฐาน (SE)
คิดยืดหยุHน (Flexibility) 0.70 0.70 - - 0.84
คิดคลHอง (Fluency) 0.75 0.75 - - 0.96
การคิดริเริ่ม 0.50 0.50 0.03 15.39 0.42
(Originality)
c2 (1, N=396) = 0.02, p = 0.88, GFI = 1.00, AGFI = 1.00, RMR = .002, RMSEA = 0.00
หมายเหตุ p < .01 และ - หมายถึงไมHรายงานคHา SE และ t เนื่องจากเปPนพารามิเตอร7บังคับ (Constrained
parameter)
2.2.2 ผลการตรวจสอบความตรงของโมเดลองค7ประกอบความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ดBานการคิด
แบบเอกนัย จากผลการวิเคราะห7ความสัมพันธ7ดBวยคHาสหสัมพันธ7แบบเพียร7สันระหวHางตัวแปรสังเกตไดB พบวHาตัวบHงชี้
ขององค7ประกอบดBานการคิดแบบเอกนัย ทั้ง 2 ตัวแปร มีความสัมพันธ7กันทางบวกอยHางมีนัยสำคัญทางสถิติที่
ระดับ .01 โดยมีคHาอยูHที่ .933 หมายถึง แตHละตัวแปรมีความสัมพันธ7ในระดับสูงระหวHางการวิเคราะห7และสังเคราะห7
(Analyze and synthesis) และการประเมินและเลือกวิธี (Evaluation and Selection) และคHา Kaiser-Meyer-
Olkin Measure of Sampling Adequacy (KMO) พบวHามีคHาเทHากับ .980 หมายถึง ขBอมูลชุดนี้มีความเหมาะสม
ในการนำไปวิ เ คราะห7 องค7 ประกอบ และคH า Bartlett’s Test of Sphericity มี คH า 16049.820 (p = <.001 )
แสดงใหBเห็นวHา ตัวแปรตHาง ๆ มีความสัมพันธ7กันสามารถนำตัวแปรเหลHานี้ไปวิเคราะห7องค7ประกอบไดB รายละเอียด
ดังตารางที่ 4.14
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ดBานการคิดแบบเอกนัย
ตัวแปร Analyze and synthesis Evaluation and Selection
Analyze and synthesis 1
Evaluation and Selection .933** 1
Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy (KMO) = .980, Bartlett’s Test of Sphericity =
16049.820, df=703, p= <.001
204
ผลการวิเคราะห7องค7ประกอบเชิงยืนยันขององค7ประกอบดBานการคิดแบบเอกนัย พบวHาโมเดลมีความ
สอดคลBองกลมกลืนกับขBอมูลเชิงประจักษ7 โดยพิจารณาจากคHาไคสแควร7 (Chi-square) มีคHาเทHากับ 0.80 ซึ่งมีคHา
ความนHาจะเปPนเทHากับ .37 ที่องศาอิสระเทHากับ 1 (df = 1) นั่นคือคHาไคสแควร7 (Chi-square) แตกตHางจากศูนย7
อยHางไมHมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 แสดงวHายอมรับสมมติฐานที่วHาโมเดลการวัดมีความสอดคลBองกลมกลืนกับ
ขBอมูลเชิงประจักษ7
= .002, RMSEA = 0.00)
0.95 โดยตัวบHงชี้ที่มีน้ำหนักองค7ประกอบมากที่สุด คือ การวิเคราะห7และสังเคราะห7 (Analyze and synthesis)
(b = 1.00) และการประเมินและเลือกวิธี (Evaluation and Selection) (b = 0.95) ตามลำดับ ดังภาพที่ 4.4
ภาพที่ 4. 4 ผลการตรวจสอบความตรงของโมเดลองค7ประกอบดBานการคิดแบบเอกนัย
Fluency 0.00
1.00
1.00 เอกนัย
0.95 Flexibility 0.13
205
ตารางที่ 4. 15 ผลการวิเคราะห7องค7ประกอบเชิงยืนยันขององค7ประกอบดBานการคิดแบบเอกนัย
คะแนนดิบ คะแนน คลาดเคลื่อน
(b) มาตรฐาน (b) มาตรฐาน (SE)
การวิเคราะห7และสังเคราะห7 1.00 1.00 - - 1.00
(Analyze and synthesis)
การประเมินและเลือกวิธี 0.95 0.95 - - 0.87
(Evaluation and Selection)
parameter)
2.3 ผลการตรวจสอบความตรงของโมเดลองค)ประกอบความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
ผลการวิเคราะห7องค7ประกอบเชิงยืนยันอันดับที่สองตามโมเดลการวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
ประกอบดBวย 2 องค7ประกอบ 5 ตัวบHงชี้ พบวHาโมเดลมีความสอดคลBองกลมกลืนกับขBอมูลเชิงประจักษ7 โดยพิจารณา
จากคHาไคสแควร7 (Chi-square) มีคHาเทHากับ 7.47 ซึ่งมีคHาความนHาจะเปPนเทHากับ .11 ที่องศาอิสระเทHากับ 4 (df =
4) นั่นคือคHาไคสแควร7 (Chi-square) แตกตHางจากศูนย7อยHางไมHมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 แสดงวHายอมรับ
สมมติฐานที่วHาโมเดลการวัดมีความสอดคลBองกลมกลืนกับขBอมูลเชิงประจักษ7
ความสอดคลB องกั บขB อมู ลเชิ งประจั กษ7 (c2 (14, N=396) = 7.47, p = 0.11, GFI = 0.99, AGFI = 0.97, RMR
= .000, RMSEA = 0.049)
เมื่อพิจารณาแตHละตัวบHงชี้ พบวHา ตัวบHงชี้ทั้ง 5 ตัวบHงชี้มีน้ำหนักองค7ประกอบเปPนบวก มีขนาดตั้งแตH 0.66
ถึง 0.96 โดยในแตHละองค7ประกอบมีรายละเอียดดังนี้
206
เมื่อพิจารณาองค7ประกอบของตัวแปรแฝงดBานการคิดแบบ อเนกนัย มีคHาน้ำหนักอยูHระหวHาง 0.66 ถึง

0.96 โดยตัวแปรสังเกตไดBที่มีน้ำหนักองค7ประกอบสูงสุด คือ คิดยืดหยุHน (Flexibility) (b = 0.96) รองลงมาคือคิด
คลHอง (Fluency) (b = 0.94) และการคิดริเริ่ม (Originality) (b = 0.66) ตามลำดับ
ในองค7ประกอบของตัวแปรแฝงดBานการคิดแบบ เอกนัย มีคHาน้ำหนักอยูHระหวHาง 0.89 ถึง 0.93 โดยตัว
แปรสังเกตไดBที่มีน้ำหนักองค7ประกอบสูงสุด คือ การวิเคราะห7และสังเคราะห7 (Analyze and synthesis) (b =
0.93) และการประเมินและเลือกวิธี (Evaluation and Selection) (b = 0.89) ตามลำดับ
สำหรับองค7ประกอบของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 จากการวิเคราะห7องค7ประกอบอันดับที่สอง
พบวHา คHาน้ำหนักองค7ประกอบของตัวแปรแฝงทุกตัวมีคHาเปPนบวก มีขนาดเทHากันคือ 1.00 ทั้งการคิดแบบ อเนกนัย
และการคิดแบบ เอกนัย (b = 1.00) ดังภาพที่ 4.5 และตารางที่ 4.16
ภาพที่ 4. 5 ผลการตรวจสอบความตรงของโมเดลการวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
Fluency 0.13
0.94
0.96
1.00 อเนกนัย Flexibility 0.08
0.66
Originality 0.57
Scientific
1.00
creativity
Fluency 0.13
0.93
0.11
1.00 เอกนัย
0.89 Flexibility 0.21
207
ตารางที่ 4. 16 ผลการวิเคราะห7องค7ประกอบเชิงยืนยันอันดับที่สองตามโมเดลการวัดความคิดสรBางสรรค7ทาง
คะแนนดิบ (b) คะแนนมาตรฐาน คลาดเคลื่อน
(b ) มาตรฐาน (SE)
การวิเคราะห)องค)ประกอบอันดับที่หนึ่ง
คิดคลHอง (Fluency) 0.94 0.94 - - 0.87
คิดยืดหยุHน (Flexibility) 0.96 0.96 0.03 37.33 0.92
การคิดริเริ่ม 0.66 0.66 0.04 15.36 0.43
(Originality)
การวิเคราะห7และ 0.93 0.93 - - 0.87
สังเคราะห7 (Analyze
and synthesis)
การประเมินและเลือกวิธี 0.89 0.89 0.02 45.52 0.79
(Evaluation and
Selection)
การวิเคราะห)องค)ประกอบอันดับที่สอง
อเนกนัย 1.00 1.00 0.04 23.42 1.00
เอกนัย 1.00 1.00 0.04 23.32 1.00
parameter)
สรุปไดBวHาจากผลการตรวจสอบความตรงของโมเดลดBวยการวิเคราะห7องค7ประกอบยืนยันอันดับสองตาม
โมเดลการวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ที่ประกอบดBวย 2 องค7ประกอบหลัก และ 5 ตัวบHงชี้ พบวHาโมเดล
มีความสอดคลBองกับขBอมูลเชิงประจักษ7 โดยคHาน้ำหนักองค7ประกอบของตัวแปรแฝงและตัวบHงชี้ทุกตัวมีคHาเปPนบวก
และมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 โดยตัวแปรแฝงทั้ง 2 ตัวแปรมีขนาดเทHากันคือ 1.00 และตัวบHงชี้มีขนาดตั้งแตH
0.66 ถึง 0.96 แสดงวHาตัวแปรแฝงและตัวบHงชี้ทุกตัวมีความสำคัญตHอความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ทั้งการ
208
คิดแบบ อเนกนัย และการคิดแบบเอกนัย ที่มีความสำคัญมากที่สุดและมีความสำคัญเทHากัน สำหรับตัวบHงชี้ของ

องค7ประกอบดBานการคิดแบบอเนกนัย ตัวแปรดBานการคิดยืนหยุHน (Flexibility) มีความสำคัญมากที่สุด รองลงมา
คือ การคิดคลHอง (Fluency) และการคิดริเริ่ม (Originality) สHวนตัวบHงชี้ขององค7ประกอบดBานการคิดแบบ เอกนัย
ตัวแปรที่มีความสำคัญมากที่สุด คือ การวิเคราะห7และสังเคราะห7 (Analyze and synthesis) และการประเมินและ
เลือกวิธี (Evaluation and Selection) ตามลำดับ ดังนั้นในการออกแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBและกิจกรรมที่
ใชBในการเรียนการสอน ควรสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ทั้งในดBานการคิดแบบอเนกนัย และการคิด
แบบเอกนัย ผHานการออกแบบพื้นที่ในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน ที่เนBนใหBผูBเรียนไดBพัฒนาการคิด
สรBางสรรค7 และการใชBเครื่องมือในการสรBางสรรค7ผลงานที่หลากหลาย เนBนการใหBผลป¬อนกลับและการแลกเปลี่ยน
เรียนรูBรHวมกันระหวHางผูBเรียนกับผูBเรียน และผูBเรียนกับผูBสอน รวมถึงออกแบบพื้นที่ทั้งพื้นที่การเรียนรูBสHวนบุคคล
และพื้นที่ในการทำกิจกรรมกลุHม เพื่อใหBผูBเรียนมีความยืดหยุHนในการเรียนรูB
ตอนที่ 3 ผลการวิจัยเชิงคุณภาพจากการสัมภาษณ)ผู6เชี่ยวชาญในการพัฒนาสภาพแวดล6อมการเรียนรู6
จากการสัมภาษณ7ผูBเชี่ยวชาญทางดBานเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา และการศึกษาวิทยาศาสตร7
สามารถสรุปไดBดังนี้
1. ทHานคิดวHาสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือน สามารถสHงเสริมความคิดสร6างสรรค)วิทยาศาสตร)
ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลายไดBอยHางไร
สภาพแวดลBอมสตูดิโอเสมือน สามารถสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ไดBผHานพื้นที่ในการทำ
กิจกรรม และการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นรHวมกัน ซึ่งครูผูBสอนควรมีการกำหนดโจทย7หรือภาระงานใหBกับผูBเรียน
เพื่อใหBผูBเรียนไดBออกแบบและพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 เชHน การพัฒนาความคิดคลHอง ครูผูBสอน
ควรกำหนดภาระงานและยกตัวอยHางการออกแบบที่แสดงถึงการออกแบบผลิตภัณฑ7ที่หลากหลาย เพื่อเปPน
แนวทางในการทำกิจกรรมของผูBเรียน นอกจากนี้ระหวHางการทำกิจกรรมในสภาพแวดลBอมสตูดิโอเสมือน ครูผูBสอน
ควรใหBผลป¬อนกลับ และใหBคำแนะนำแกHผูBเรียน เพื่อเปPนการกระตุBนใหBผูBเรียนคิด รวมถึงการปรับปรุงผลงานของ
กลุHม นอกจากนี้ควรมีเครื่องมือใหBผูBเรียนในการทำกิจกรรม รวมถึงขBอมูลสารสนเทศ เชHน แหลHงเรียนรูB คลิปวิดีโอ
209
เพื่อใหBผูBเรียนไดBเรียนรูB สำหรับการทำกิจกรรมกลุHม ควรมีเครื่องมือในการติดตHอสื่อสารและแสดงความคิดเห็นทั้ง

ภายในกลุHมตัวเองและระหวHางกลุHม มีพื้นที่ในการแสดงผลงาน
2. ทHานคิดวHาในการออกแบบสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือน ที่สHงเสริมความคิดสร6างสรรค)
วิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย ควรมีลักษณะอยHางไร
ในการออกแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน ควรเนBนกระบวนการสอนที่ชHวยใหBผูBเรียนไดBขยาย
ขอบเขตของความคิดของตนเอง เชHน การแสดงตัวอยHางการออกแบบเพิ่มเติม รวมถึงการใชBคำถามนำ เพื่อใหB
ผูBเรียนไดBแลกเปลี่ยนความคิดเห็นและพยายามคิดนอกกรอบ รวมถึงการกำหนดหัวขBอในการทำกิจกรรมที่เนBน
สถานการณ7จริง เชHน การยกตัวอยHางที่ใหBผูBเรียนไดBลองคิดแกBปœญหา เป«ดโอกาสใหBผูBเรียนไดBออกแบบชิ้นงานหรือ
เสนอแนวคิด
นอกจากนี้ในดBานการออกแบบการใชBงานสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนสำหรับผูBเรียน ควรคำนึง
ในเรื่องของการใชBงานงHาย สะดวก และมีคูHมือในการใชBงานเพื่อใหBผูBเรียนเขBาใจขั้นตอนในการใชBงานระบบฯ สำหรับ
บริบทของครูผูBสอน ควรมีการใหBผลป¬อนกลับระหวHางการทำกิจกรรมทั้งแบบประสานเวลาและไมHประสานเวลา
การเลือกสื่อที่เขBาถึงไดBงHายและมีรูปแบบที่หลากหลาย เชHน สื่อวิดิทัศน7 ใบงาน เนBนการออกแบบกิจกรรมตาม
ลักษณะของผูBเรียน ผูBเรียนสามารถโหลดเก็บเอกสารหรือสื่อไดB นอกจากนี้ยังมีพื้นที่ใหBผูBเรียนไดBเก็บขBอมูล
สารสนเทศของตนเอง
3. การจัดการเรียนรูBตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับ
วิทยาศาสตร) สามารถสHงเสริมความคิดสร6างสรรค)วิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลายไดBอยHางไร
การจัดการเรียนการสอนที่สHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 อาจมีการนำเครื่องมือทาง
เทคโนโลยีที่สHงเสริมการคิด เชHน แผนผังความคิดแบบออนไลน7 ที่ผูBเรียนสามารถคิดเปPนเหตุและผล การคิดรอบ
ดBานในประเด็นที่เกี่ยวขBองกับปœญหาและการแกBไข
สำหรับการจัดการเรียนรูB ควรนำแนวคิดแบบสตีมศึกษาเปPนแกนโดยบูรณาการการสอนโดยใชBประเด็น
ทางสังคมมาเปPนบริบทในการเรียนการสอน เชื่อมโยงกับปœญหา รวมถึงครูผูBสอนควรมีการตีโจทย7ความคิด
สรBางสรรค7ที่ตBองการใหBเกิดขึ้นกับผูBเรียน เชHน โคมไฟประหยัดพลังงาน ที่ชวนใหBผูBเรียนคิดในประเด็นทางสังคม ทั้ง
การประหยัดพลังงาน ผลกระทบที่เกิดขึ้นกับผูBอื่น รวมถึงการแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับพลังงานทางเลือก เปPนตBน
ซึ่งครูผูBสอนควรใชBคำถามเพื่อกระตุBนใหBผูBเรียนคิด การหาสาเหตุ วิธีการแกBไขปœญหา รวบรวมความคิดที่เกี่ยวขBอง
ใหBผูBเรียนเกิดความคิดเชิงตรรกะ นำไปสูHการคิดสรBางสรรค7 การใหBผลป¬อนกลับแกHผูBเรียน และใหBผูBเรียนพิจารณา
210
การแกBไขปœญหาทั้งในดBานของความคุBมคHา คHาใชBจHาย วลา หรือเงื่อนไขอื่น ๆ ที่สอดคลBองกับปœญหา เพื่อใหBผูBเรียน

สามารถสรBาง prototype ที่อาจเปPนวิธีการ (แนวคิด) หรือเปPนชิ้นงาน (ผลิตภัณฑ7)
4. ทHานคิดวHากระบวนการในจัดการเรียนรูBตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทาง
สังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร) ที่สHงเสริมความคิดสร6างสรรค)วิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย
ควรมีลักษณะอยHางไร
การจัดกิจกรรมที่สHงเสริมการคิด เชHน การคิดยืดหยุHน การคิดริเริ่ม เพื่อใหBผูBเรียนไดBมองเห็นปœญหา และหา
แนวทางในการแกBปœญหาที่หลากหลาย ผHานการเป«ดมุมมองความคิดที่แปลกใหมHใหBกับผูBเรียน หรือการสHงเสริม
ความคิดยืดหยุHน ผHานการใชBเทคนิคที่ชHวยใหBผูBเรียนมองเห็นตัวอยHางที่ไมHเคยเห็น สำหรับดBานความคิดคลHอง อาจมี
การใชBคำถามชวนคิด เชHน วัสดุที่ใชBในการออกแบบ มีอะไรบBาง และการใหBผลสะทBอนกลับจากการออกแบบวHา
สามารถแกBไขปœญหาไดBหรือไมH เปPนตBน รวมถึงเนBนสถานการณ7จริงของผูBเรียน เพื่อใหBผูBเรียนไดBวิเคราะห7ปœญหา และ
ความตBองการของผูBเรียน
ผลการวิจัยระยะที่ 2 การพัฒนาสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับ
การสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
ของนักเรียนมัธยมศึกษา
ผลการวิจัยระยะที่ 2 ประกอบดBวย (1) รHางตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิด
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา และ (2) ขBอมูลเชิงเทคนิคสำหรับการออกแบบและพัฒนานวัตกรรม
211
ตอนที่ 1 รAางต6นแบบสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอน
โดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของ
ภาพที่ 4. 6 รHางตBนแบบการเรียนการสอนในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ
Key element
องค)ประกอบ รายละเอียด
My virtual พื้นที่ในการเรียนรูBหรือทำกิจกรรมสHวนบุคคลของผูBเรียน เปPนพื้นที่ที่ใหBผูBเรียนไดBมีการเรียนรูB
studio เนื้อหาผHานโมดูล (Module) ในแตHละหนHวยการเรียนรูB รวมถึงทำกิจกรรมและกำหนดปœญหา
ในประเด็นที่ผูBเรียนสนใจภายใตBเนื้อหาหรือสถานการณ7ที่ครูผูBสอนกำหนด มีพื้นที่ในการเก็บ
ขBอมูลสารสนเทศของผูBเรียน
212
Group work พื้นที่ในการทำกิจกรรมกลุHม การแลกเปลี่ยนความคิดเห็นรHวมกันระหวHางผูBเรียนกับผูBเรียน

และผูBเรียนกับผูBสอน ซึ่งมีเครื่องมือในการทำงานรHวมกัน ชHองทางในการแสดงความคิดเห็น
Experience การจัดกิจกรรมเนBนการเรียนรูBในสถานการณ7จริงหรือที่เกี่ยวขBองกับชีวิตประจำวันของผูBเรียน
โดยผูBเรียนสามารถเลือกหัวขBอที่ผูBเรียนสนใจในการทำกิจกรรม เนBนเรียนรูBผHานการลงมือ
ปฏิบัติ (Learning by doing) และมีความยืดหยุHนในการเรียนรูB
Exhibition พื้นที่ในการแสดงผลงานของผูBเรียนระหวHางทำกิจกรรม สำหรับการเยี่ยมชมและศึกษาผลงาน
showcase ของผูBเรียนกลุHมอื่น เปPนการเป«ดโอกาสใหBผูBเรียนกลBาที่จะลองผิดลองถูก เพื่อพัฒนาผลงาน
ของตนเอง ซึ่งสภาพแวดลBอมการเรียนรูBที่ใชBเปPนแบบ Non-Immersive VR เชHน การทำ
กิ จ กรรมบนจั ก รวาลนฤมิ ต (Metaverse) และในเว็ บ แอปพลิ เ คชั น Studio (Stuios-
lab.com)
213
Reflection การประเมิ น ผล โดยการสะทB อ นคิ ด และการใหB ผ ลป¬ อ นกลั บ ทั ้ ง ของผู B เ รี ย นและผู B ส อน

โดยเฉพาะในขั้นของการทำกิจกรรมกลุHมในการพัฒนาแนวคิดหรือผลงาน เพื่อใหBผูBเรียน
สามารถนำความคิดเห็นมาปรับปรุงพัฒนาผลงานของตนเองใหBมีประสิทธิภาพมากขึ้น เพื่อ
พัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียน โดยจะพิจารณาทั้งการคิดแบบ อเนก
นัย และการคิดแบบ เอกนัย ผHานการประเมินผลงานระหวHางการทำกิจกรรม และแบบ
ประเมินตนเองดBานความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียน
Process
ขั้นตอน รายละเอียด
Situation ครูผูBสอนแนะนำการใชBงานเว็บแอปพลิเคชัน Studio Lab จากนั้นใหBผูBเรียนสืบคBน
ขBอมูลเกี่ยวกับประเด็นทางสังคมและวิทยาศาสตร7 เพื่อกำหนดปœญหา เนBนการเรียนรูB
ในสถานการณ7จริงหรือที่เกี่ยวขBองกับชีวิตประจำวันของผูBเรียน
214
Task การสำรวจสืบคBนขBอมูลสารสนเทศเพื่อนำไปใชBในการแกBปœญหา
215
Uniqueness การออกแบบและการวางแผนในการแกBปœญหาโดยบูรณาการความรูBจากหลายสาขา
ผHานการแลกเปลี่ยนขBอมูล อภิปรายแสดงความคิดเห็นรHวมกัน และมีความแปลกใหมH
ไมHซ้ำใคร ครอบคลุมทั้งการสรBางความคิดที่หลากหลาย ประกอบดBวย การคิดคลHอง
คิดยืดหยุHน และคิดริเริ่ม ซึ่งจัดเปPนการคิดแบบ อเนกนัย
Design การวิ เคราะห7 สั งเคราะห7 ขB อมู ล เพื ่ อออกแบบและหาแนวทางที ่ เหมาะสมในการ

แกBปœญหา จัดเปPนการคิดแบบ เอกนัย ผHานการแลกเปลี่ยนขBอมูล อภิปรายแสดงความ
คิดเห็นรHวมกัน
Illustration การพัฒนานวัตกรรม ชิ้นงานหรือแนวความคิดที่มีประโยชน7หรือมีคุณคHาตHอตนเอง

และสังคม ซึ่งอาจเปPนแนวคิด หรือชิ้นงาน ที่มีการประยุกต7ใชBความรูBและทักษะเฉพาะ
216
ในบริ บ ทเฉพาะทางวิ ท ยาศาสตร7 กระบวนการทางวิ ท ยาศาสตร7 และความคิ ด
สรBางสรรค7ในบริบททั่วไป
Open-minded การนำเสนอผลงาน การสะทBอนคิดและการประเมินผลของผูBเรียน การใหBผลป¬อนกลับ

ทั้งของผูBเรียนและผูBสอน โดยเฉพาะในขั้นของการทำกิจกรรมกลุHมในการพัฒนา
แนวคิดหรือผลงาน เพื่อใหBผูBเรียนสามารถนำความคิดเห็นมาปรับปรุงพัฒนาผลงาน
ของตนเอง
สำหรับการประเมินรHางตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการ
นักเรียนมัธยมศึกษา โดยผูBทรงคุณวุฒิที่มีความเชี่ยวชาญทางดBานเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา และการศึกษา
วิทยาศาสตร7 สำหรับการประเมินรับรองรHางตBนแบบการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตาม
217
ตารางที่ 4. 17 ผลการประเมินรับรองรHางตBนแบบการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิด
ประเด็นการประเมิน Mean SD
1. วัตถุประสงค7ของตBนแบบฯ 4.33 1.15
2. หลักการและแนวคิดในการพัฒนาตBนแบบฯ 4.33 1.50
3. องค7ประกอบของตBนแบบ 4.33 0.58
4. ขั้นตอนในการจัดกิจกรรมการเรียนรูB
4.1 การเตรียมความพรBอมกHอนเขBาเรียน 3.67 1.15
4.2 ลำดับการทำกิจกรรมของผูBเรียนในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบ 4.00 1.00
4.3 การประเมินผล 3.67 1.15
5. เครื่องมือที่ใชBในการจัดการเรียนรูB
5.1 การนำ STEAM Tools มาใชBในการเรียนรูB 3.67 1.15
5.2 การนำเทคโนโลยีเสมือน เชHน จักรวาลนฤมิต (Metaverse) มาใชBในการ 4.00 1.00
เรียนรูB
5.3 เว็บแอพลิเคชัน 4.00 1.00
รวม 4.00 1.04
ผลการประเมินรับรองรHางตBนแบบการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีม
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา พิจารณาในภาพรวมพบวHามีความเหมาะสมในระดับดี (Mean = 4.00 , SD
= 1.04) โดยรHางตBนแบบมีความเหมาะสม แตHควรปรับปรุงแกBไขตามขBอเสนอแนะกHอนนำไปทดลองใชB และมีความ
คิดเห็นเพิ่มเติมดังตHอไปนี้ นวัตกรรมนี้เปPนนวัตกรรมที่นHาสนใจ สรBาง Learning platform ที่ใหBนักเรียนเขBาไป
ศึกษาและเรียนรูBแกBปœญหาตามแนวทางสตีมศึกษา เพื่อพัฒนาความคิดสรBางสรรค7 แตHควรเพิ่มรายละเอียดของ
ขั้นตอนและกระบวนการใหBมีความชัดเจนขึ้น อาจมีการใชBคำถามใหBนักเรียนตอย หรือมีเกณฑ7ในการประเมินผHาน
การเรียนรูBโดยใชBสตีมศึกษา รวมถึงเครื่องมือที่ใชBในแตHละขั้น
218
ตอนที่ 2 ข6อมูลเชิงเทคนิคสำหรับการออกแบบและพัฒนานวัตกรม
ขBอมูลเชิงเทคนิคสำหรับการออกแบบและพัฒนานวัตกรรมในงานวิจัยนี้ ประกอบดBวย Wireframe ของ

สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่อง
กับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา (Studio Lab) และคูHมือ
การใชBงานระบบ
Wireframe ของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชB
ภาพที่ 4. 7 Log in ในระบบ
ภาพที่ 4. 8 หนBา My studio พื้นที่การทำกิจกรรมของผูBเรียน

219
ภาพที่ 4. 9 My modules พื้นที่ในการเรียนรูBของผูBเรียน
ภาพที่ 4. 10 Group work ในการทำกิจกรรมกลุHม และ STEAM tools ในการทำกิจกรรม

220
ภาพที่ 4. 11 หนBา Showcase ในการแสดงผลงานของผูBเรียน

221
ภาพที่ 4. 12 คูHมือการใชBงาน Studio Lab

222
ผลการวิจัยระยะที่ 3 การศึกษาผลการใช6สภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีม
ศึกษารAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทาง
ผลการวิจัยระยะที่ 3 นำเสนอผลการศึกษา ออกเปPน 5 ตอน ดังตHอไปนี้
ตอนที่ 1 ขBอมูลเบื้องตBนของตัวอยHาง
ตอนที่ 2 ผลการศึกษาระดับความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนระดับมัธยมศึกษา กHอนเรียน
ระหวHางเรียน และหลังเรียน
ตอนที่ 3 ผลการวิเคราะห7ความแตกตHางคHาเฉลี่ยของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียน
ระดับมัธยมศึกษา กHอนเรียน ระหวHางเรียน และหลังเรียน
ระหวHางเรียน และหลังเรียน จากการประเมินผลงานและกระบวนการทำงานของผูBเรียนดBานความคิดสรBางสรรค7
ทางวิทยาศาสตร7 โดยใชBเกณฑ7ประเมินรูบริคส7
ตอนที่ 5 ความคิดเห็นของผูBเรียนที่มีตHอการใชBงานสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิด
ตอนที่ 1 ข6อมูลเบื้องต6นของตัวอยAาง
ตัวอยHางในการวิจัยคือ ผูBเรียนระดับมัธยมศึกษา จำนวน 75 คน แบHงเปPนเพศหญิง 36 คน คิดเปPนรBอยละ
48 และเพศชาย จำนวน 39 คน คิดเปPนรBอยละ 52 เปPนนักเรียนที่ศึกษาอยูHในระดับชั้นมัธยมศึกษาปmที่ 6 แผนการ
เรียนวิทยาศาสตร7-คณิตศาสตร7
ตารางที่ 4. 18 ขBอมูลเบื้องตBนของตัวอยHาง
ข6อมูล รายละเอียด ความถี่ ร6อยละ
เพศ ชาย 39 48
หญิง 36 52
223
แผนภูมิที่ 4. 19 ขBอมูลเบื้องตBนของตัวอยHาง
ตอนที่ 2 ผลการศึกษาระดับความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียนระดับมัธยมศึกษา
กAอนเรียน ระหวAางเรียน และหลังเรียน
การศึกษาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนระดับมัธยมศึกษา ประกอบดBวย การคิดแบบ
อเนกนัย และการคิดแบบ เอกนัย โดยในการศึกษาดำเนินการเก็บขBอมูลกับตัวอยHาง คือผูBเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษา
ปmที่ 6 จำนวน 75 คน โดยมีการประเมิน 3 ครั้ง ไดBแกH การประเมินกHอนเรียน (สัปดาห7ที่ 1) ระหวHางเรียน (สัปดาห7
ที่ 4) และหลังเรียน (สัปดาห7ที่ 8) มีรายละเอียดดังนี้
การคิดแบบอเนกนัย
การคิดแบบ อเนกนัย ประกอบดBวย การคิดคลHอง (Fluency) คิดยืดหยุHน (Flexibility) และคิดริเริ่ม
(Originality) โดยมีรายละเอียดดังนี้
1) การคิดคลAอง (Fluency)
การศึกษาขBอมูลดBานการคิดคลHอง (Fluency) ของผูBเรียนพบวHาในภาพรวมจากการประเมินหลังเรียนสูง
กวHาการประเมินระหวHางเรียน และกHอนเรียนตามลำดับ (Mean = 3.05, 3.20, 4.67 และ SD = 0.38, 0.23, 0.23)
โดยมีคHาความเบB (Skewness) เทHากับ -0.55, 0.78, -0.59 ตามลำดับ และคHาความโดHง (Kurtosis) เทHากับ 1.67,
0.82, 0.41 ตามลำดับ ดังตารางที่ 4.19
224
ตารางที่ 4. 19 ระดับการคิดคลHองของผูBเรียนจากการประเมินกHอนเรียน ระหวHางเรียน และหลังเรียน

การประเมิน
การคิดคลAอง กAอนเรียน ระหวAางเรียน หลังเรียน
Mean SD ระดับ Mean SD ระดับ Mean SD ระดับ
1. ฉันสามารถสรBางความคิด 3.01 0.67 ปาน 3.20 0.40 ปาน 4.80 0.40 มาก
จำนวนมาก (เชHน การ กลาง กลาง ที่สุด
กำหนดปœญหา คำถาม
สมมติฐาน คำตอบ หรือตัว
แปรที่ศึกษา) จากโจทย7หรือ
สถานการณ7เชิงวิทยาศาสตร7
ที่กำหนด
2. ฉันสามารถนำความรูBทาง 2.87 0.76 นBอย 3.19 0.39 ปาน 4.79 0.44 มาก
วิทยาศาสตร7มาสรBาง กลาง ที่สุด
ความคิด (เชHน สมมติฐาน
คำอธิบาย เปPนตBน) ที่
หลากหลายจำนวนมาก
3. ฉันสามารถนำแนวคิด 3.04 0.81 ปาน 3.31 0.46 ปาน 4.61 0.57 มาก
หลัก (concept) ที่เกี่ยวกับ กลาง กลาง ที่สุด
วิทยาศาสตร7สิ่งแวดลBอมมา
ใชBในการสรBางคำตอบที่
หลากหลาย
4. ฉันสามารถนำแนวคิด 2.97 0.75 นBอย 3.24 0.43 ปาน 4.57 0.66 มาก
หลัก (concept) เกี่ยวกับ กลาง ที่สุด
วิทยาศาสตร7สุขภาพมาใชBใน
การสรBางคำตอบที่อยHาง
5. ฉันสามารถนำแนวคิด 3.12 0.72 ปาน 3.29 0.46 ปาน 4.68 0.50 มาก
หลัก (concept) ที่เกี่ยวกับ กลาง กลาง ที่สุด
วิทยาศาสตร7กายภาพมาใชB
225
ในการสรBางคำตอบที่
6. ฉันสามารถนำความรูBทาง 3.12 0.70 ปาน 3.31 0.46 ปาน 4.69 0.46 มาก
วิทยาศาสตร7มาใชBในการ กลาง กลาง ที่สุด
ระบุถึงปœญหาทางสังคมและ
เทคโนโลยีไดBหลากหลาย
7. ฉันสามารถสรBางแนวทาง 3.04 0.76 ปาน 3.28 0.45 ปาน 4.72 0.45 มาก
หรือวิธีที่หลากหลายในการ กลาง กลาง ที่สุด
8. ฉันมีวิธีการในการหา 3.11 0.85 ปาน 3.39 0.49 ปาน 4.55 0.58 มาก
คำตอบ เกี่ยวกับสิ่งที่ กลาง กลาง ที่สุด
ตBองการศึกษาอยHาง
9. ในการทดลองหรือ 3.21 0.74 ปาน 3.39 0.49 ปาน 4.56 0.55 มาก
การศึกษาขBอมูลทาง กลาง กลาง ที่สุด
วิทยาศาสตร7 ฉันคิดวิธีการ
ตรวจสอบขBอมูลเพื่อลด
ความผิดพลาดโดยใชBวิธีที่
10. ในการสรBางความรูBทาง 3.15 0.73 ปาน 3.33 0.47 ปาน 4.64 0.51 มาก
วิทยาศาสตร7 ฉันสามารถ กลาง กลาง ที่สุด
ออกแบบกระบวนการสืบ
เสาะหาความรูBไดB
หลากหลายวิธี
11. ฉันสามารถกำหนดตัว 3.04 0.83 ปาน 3.35 0.48 ปาน 4.65 0.48 มาก
แปรที่สนใจศึกษาไดBจำนวน กลาง กลาง ที่สุด
มาก
226
12. ฉันสามารถกำหนด 3.07 0.74 ปาน 3.31 0.46 ปาน 4.67 0.50 มาก
สมมติฐานในเรื่องที่ตBองการ กลาง กลาง ที่สุด
ศึกษาไดBหลากหลาย
13. ฉันสามารถกำหนด 2.95 0.79 นBอย 3.28 0.45 ปาน 4.72 0.45 มาก
ขอบเขตของตัวแปรตามที่ กลาง ที่สุด
ตBองการศึกษาไดBหลากหลาย
14. ฉันสามารถออกแบบ 2.97 0.82 นBอย 3.31 0.46 ปาน 4.69 0.46 มาก
การทดลองหรือวิธีการศึกษา กลาง ที่สุด
ไดBหลากหลาย
รวม 3.05 0.38 ปาน 3.29 0.23 ปาน 4.67 0.23 มาก
กลาง กลาง ที่สุด
2) การคิดยืดหยุAน (Flexibility)
การศึกษาขBอมูลดBานการคิดยืดหยุHน (Flexibility) ของผูBเรียนพบวHา ภาพรวมจากการประเมินหลังเรียนสูง
กวH าการประเมิ นระหวH างเรี ยน และกH อนเรี ยนตามลำดั บ (Mean = 2.98, 3.31, 4.65 และ SD = 0.50, 0.27,
0.28) โดยมีคHาความเบB (Skewness) เทHากับ -0.56, 0.81, -0.67 ตามลำดับ และคHาความโดHง (Kurtosis) เทHากับ
0.74, -0.07, -0.10 ตามลำดับ ดังตารางที่ 4.20
ตารางที่ 4. 20 ระดับการคิดยืดหยุHนของผูBเรียนจากการประเมินกHอนเรียน ระหวHางเรียน และหลังเรียน
การคิดยืดหยุAน กAอนเรียน ระหวAางเรียน หลังเรียน
วิทยาศาสตร7มาใชBในการจัด กลาง กลาง
กลุHมปœญหาทางสังคมและ
เทคโนโลยีไดB
227
2. ฉันสามารถจัดกลุHมของ 3.24 0.90 ปาน 3.51 0.50 ปาน 4.48 0.53 มาก
ความคิด โดยใชBเกณฑ7ที่ กลาง กลาง
เหมาะสม
3. ฉันสามารถนำความรูBทาง 2.92 0.91 นBอย 3.32 0.47 ปาน 4.68 0.47 มาก
วิทยาศาสตร7มาจัดกลุHม กลาง ที่สุด
ความคิดเพื่อหาแนวทางใน
4. ฉันสามารถกำหนดตัว 2.84 0.87 นBอย 3.27 0.45 ปาน 4.65 0.56 มาก
แปรตBนใหBสอดคลBองกับ กลาง ที่สุด
สมมติฐานและการตั้งคำถาม
ทางวิทยาศาสตร7
แปรตามใหBสอดคลBองกับ กลาง ที่สุด
แปรควบคุมใหBสอดคลBองกับ กลาง ที่สุด
7. ฉันสามารถจัดกลุHมตัว 2.93 0.86 นBอย 3.30 0.46 ปาน 4.71 0.46 มาก
แปรที่สนใจศึกษาจาก กลาง ที่สุด
สถานการณ7ที่กำหนดไดB
สมมติฐานใหBสอดคลBองกับ กลาง กลาง ที่สุด
ปœญหาและวัตถุประสงค7ที่
ตBองการศึกษา
228
9. ฉันสามารถกำหนดเกณฑ7 2.96 0.72 นBอย 3.24 0.43 ปาน 4.76 0.30 มาก
ที่ใชBในการศึกษาขอบเขต กลาง ที่สุด
ของตัวแปรตามไดBอยHาง
หลากหลาย (เหมาะสม)
รวม 2.98 0.50 นBอย 3.31 0.27 ปาน 4.65 0.28 มาก
กลาง ที่สุด
3) การคิดริเริ่ม (Originality)
การศึกษาขBอมูลดBานการคิดริเริ่ม (Originality) ของผูBเรียนพบวHา ภาพรวมจากการประเมินหลังเรียนสูง
1.01, -0.16, -0.24 ตามลำดับ ดังตารางที่ 4.21
ตารางที่ 4. 21 ระดับความคิดริเริ่มของผูBเรียนจากการประเมินกHอนเรียน ระหวHางเรียน และหลังเรียน
การคิดริเริ่ม กAอนเรียน ระหวAางเรียน หลังเรียน
ที่มีความแปลกใหมH ไมHซ้ำ กลาง กลาง ที่สุด
ใคร
ในการแกBปœญหาที่แตกตHาง กลาง กลาง ที่สุด
จากคำตอบทั่วไปของเพื่อน
นักเรียน
229
การคิดริเริ่ม กAอนเรียน ระหวAางเรียน หลังเรียน
3. ฉันสามารถออกแบบการ 3.00 0.77 ปาน 3.28 0.45 ปาน 4.69 0.49 มาก
นำเสนอที่แปลกใหมH กลาง กลาง ที่สุด
นHาสนใจ
4. ฉันสามารถกำหนดตัว 3.03 0.79 ปาน 3.29 0.46 ปาน 4.69 0.46 มาก
แปรตBนที่สนใจศึกษาไดB กลาง กลาง ที่สุด
แปลกใหมH ไมHซ้ำใคร
สมมติฐานที่สนใจศึกษาไดB กลาง กลาง ที่สุด
ขอบเขตของตัวแปรตามที่ กลาง ที่สุด
ตBองการศึกษาไดBแปลกใหมH
ไมHซ้ำใคร
7. ฉันสามารถออกแบบการ 3.09 0.76 ปาน 3.33 0.47 ปาน 4.67 0.47 มาก
ทดลองหรือวิธีการศึกษาที่ กลาง กลาง ที่สุด
รวม 3.04 0.49 ปาน 3.32 0.29 ปาน 4.66 0.29 มาก
แผนภูมิที่ 4. 20 ระดับการคิดแบบอเนกนัย จากการประเมินกHอนเรียน ระหวHางเรียน หลังเรียน

230
การคิดแบบเอกนัย
การคิดแบบเอกนัย ประกอบดBวย การวิเคราะห7และสังเคราะห7 (Analyze and synthesis) รวมถึงการ
ประเมินเพื่อเลือกวิธีที่เหมาะสม (Evaluation and Selection) เพื่อหาแนวทางที่เหมาะสมในการแกBปœญหา โดยมี
รายละเอียดดังนี้
1) การวิเคราะห)และสังเคราะห) (Analyze and synthesis)
การศึกษาขBอมูลการวิเคราะห7และสังเคราะห7 (Analyze and synthesis) ของผูBเรียนพบวHา ภาพรวมจาก
การประเมินหลังเรียนสูงกวHาการประเมินระหวHางเรียน และกHอนเรียนตามลำดับ (Mean = 3.01, 3.30, 4.67 และ
SD = 0.37, 0.22, 0.22) โดยมีคHาความเบB (Skewness) เทHากับ -0.31, 0.62, -0.52 ตามลำดับ และคHาความโดHง
(Kurtosis) เทHากับ 0.95, 0.61, 0.43 ตามลำดับ ดังตารางที่ 4.22
ตารางที่ 4. 22 ระดับการคิดวิเคราะห7และสังเคราะห7จากการประเมินกHอนเรียน ระหวHางเรียน และหลังเรียน
การวิเคราะห)และ
กAอนเรียน ระหวAางเรียน หลังเรียน
สังเคราะห)
วิทยาศาสตร7มาใชBในการ กลาง กลาง ที่สุด
แกBปœญหาหรือเปPนแนวทาง
ในการปฏิบัติ
2. ฉันสามารถสังเคราะห7 2.99 0.85 นBอย 3.33 0.47 ปาน 4.60 0.60 มาก
แนวคิดหลัก (concept) กลาง ที่สุด
ทางวิทยาศาสตร7ในเรื่องที่
เกี่ยวกับสิ่งแวดลBอมไดB
3. ฉันสามารถสังเคราะห7 3.11 0.80 ปาน 3.37 0.49 ปาน 4.57 0.60 มาก
แนวคิดหลัก (concept) กลาง กลาง ที่สุด
เกี่ยวกับสุขภาพไดB
4. ฉันสามารถสังเคราะห7 3.11 0.75 ปาน 3.33 0.47 ปาน 4.64 0.51 มาก
แนวคิดหลัก (concept) กลาง กลาง ที่สุด
231
เกี่ยวกับเทคโนโลยีไดB
แนวคิดหลัก (concept) กลาง ที่สุด
เกี่ยวกับโลกไดB
6. ฉันสามารถปรับ 2.96 0.76 นBอย 3.27 0.45 ปาน 4.68 0.52 มาก
ประยุกต7ใชBความคิดทาง กลาง ที่สุด
วิทยาศาสตร7ในสถานการณ7
หรือเหตุการณ7ที่ไมHคุBนเคย
วิทยาศาสตร7มาอธิบาย กลาง กลาง ที่สุด
เหตุการณ7ที่เกิดขึ้นใน
ชีวิตประจำวันไดB
8. ฉันสามารถวิเคราะห7 2.76 0.88 นBอย 3.24 0.43 ปาน 4.75 0.43 มาก
ลักษณะของตัวแปรที่ใชBใน กลาง ที่สุด
การศึกษาไดB
9. ฉันสามารถนำผลที่ไดBไป 2.96 0.72 นBอย 3.24 0.43 ปาน 4.70 0.51 มาก
พัฒนาวิธีการในการ กลาง ที่สุด
แกBปœญหาที่เหมาะสมมาก
ยิ่งขึ้น
10. ฉันสามารถวิเคราะห7 3.07 0.74 ปาน 3.29 0.46 ปาน 4.68 0.50 มาก
และออกแบบการทดลองที่ กลาง กลาง ที่สุด
เหมาะสมเพื่อตอบปœญหา
สมมติฐานโดยใชBความรูB กลาง กลาง ที่สุด
232
แนวคิด/ทฤษฎี การสังเกต
หรือประสบการณ7การเดิมไดB
อยHางเหมาะสม
นิยามเชิงปฏิบัติการของตัว กลาง ที่สุด
แปรตาม (สิ่งที่จะศึกษา) ไดB
13. การกำหนดความหมาย 3.11 0.83 ปาน 3.36 0.48 ปาน 4.59 0.55 มาก
ของตัวแปร หรือการสื่อ กลาง กลาง ที่สุด
ความหมายของตัวแปร มี
ความสอดคลBองกับสิ่งที่ฉัน
14. ฉันสามารถออกแบบ 2.96 0.72 นBอย 3.24 0.43 ปาน 4.76 0.43 มาก
การทดลองหรือออกแบบวิธี กลาง ที่สุด
ในการศึกษาไดBสอดคลBองกับ
ปœญหาการทดลองที่ตBองการ
ศึกษา
15. ฉันสามารถบรรยาย 3.05 0.73 ปาน 3.29 0.46 ปาน 4.68 0.50 มาก
หรือบอกลักษณะของขBอมูล กลาง กลาง ที่สุด
ที่นำมาใชBในการศึกษา
รวมถึงขBอมูลที่ไดBจาก
การศึกษาไดBถูกตBอง
16. ฉันสามารถอภิปราย 3.01 0.80 ปาน 3.31 0.46 ปาน 4.64 0.54 มาก
ขBอมูลที่ไดBจากการศึกษาไดB กลาง กลาง ที่สุด
หรือบูรณาการแนวคิดและ กลาง ที่สุด
233
วิธีการที่เหมาะสมในการ
18. ฉันสามารถเลือกใชB 2.89 0.80 นBอย 3.24 0.43 ปาน 4.76 0.43 มาก
เทคโนโลยีที่เหมาะสมในการ กลาง ที่สุด
ออกแบบผลงาน
19. ฉันสามารถเลือกใชB 3.00 0.77 ปาน 3.28 0.45 ปาน 4.69 0.49 มาก
เทคโนโลยีที่เหมาะสมในการ กลาง กลาง ที่สุด
หาวิธีการแกBปœญหาไดB
20. ฉันสามารถใชB 2.96 0.80 นBอย 3.31 0.46 ปาน 4.69 0.46 มาก
เทคโนโลยีในการทำงาน กลาง ที่สุด
รHวมกับผูBอื่น
21. ฉันรวบรวมขBอมูลจาก 2.96 0.78 นBอย 3.27 0.45 ปาน 4.71 0.49 มาก
แหลHงสารสนเทศที่ กลาง ที่สุด
หลากหลาย เพื่อใชBเปPน
ขBอมูลในการแกBปœญหาหรือ
รวม 3.01 0.37 ปาน 3.30 0.22 ปาน 4.67 0.22 มาก
2) การประเมินและเลือกวิธี (Evaluation and Selection)

การศึกษาขBอมูลการประเมินและเลือกวิธี (Evaluation and Selection) ของผูBเรียนพบวHา ภาพรวมจาก
SD = 0.42, 0.26, 0.26) โดยมีคHาความเบB (Skewness) เทHากับ -0.17, 0.38, -0.45 ตามลำดับ และคHาความโดHง
(Kurtosis) เทHากับ 0.55, -0.39, 0.24 ตามลำดับ ดังตารางที่ 4.23
234
ตารางที่ 4. 23 ระดับการประเมินและเลือกวิธีจากการประเมินกHอนเรียน ระหวHางเรียน และหลังเรียน

การประเมินและเลือกวิธี กAอนเรียน ระหวAางเรียน หลังเรียน
1. ในการทดลองหรือ 2.97 0.90 นBอย 3.36 0.48 ปาน 4.61 0.52 มาก
การศึกษาขBอมูลทาง กลาง ที่สุด
วิทยาศาสตร7ฉันมีการ
ตรวจสอบขBอมูลซ้ำเพื่อลด
ความผิดพลาด
2. ฉันสามารถเลือกใชBขBอมูล 3.00 0.77 ปาน 3.29 0.46 ปาน 4.71 0.46 มาก
ที่เหมาะสมในการนำไปใชB กลาง กลาง ที่สุด
3. ฉันสามารถเลือกวิธีการ 3.11 0.76 ปาน 3.35 0.48 ปาน 4.65 0.48 มาก
ในการแกBปœญหาที่เหมาะสม กลาง กลาง ที่สุด
4. ฉันสามารถเลือกขBอมูลที่ 3.03 0.84 ปาน 3.36 0.48 ปาน 4.56 0.56 มาก
นำมาใชBแกBปœญหาไดBอยHาง กลาง กลาง ที่สุด
5. ฉันสามารถเลือกขBอมูล 2.99 0.88 นBอย 3.35 0.48 ปาน 4.65 0.48 มาก
เพื่อนำมาใชBในการศึกษา กลาง ที่สุด
รวมถึงหาความสัมพันธ7ของ
ขBอมูลไดBอยHางเหมาะสม
6. ฉันพึงพอใจในผลที่ 3.23 0.80 ปาน 3.45 0.50 ปาน 4.55 0.50 มาก
เกิดขึ้นจากการเลือกวิธีการ กลาง กลาง ที่สุด
7. ฉันสามารถใหBคำแนะนำ 3.03 0.79 ปาน 3.31 0.46 ปาน 4.65 0.53 มาก
หรือขBอเสนอแนะที่ไดBจาก กลาง กลาง ที่สุด
การศึกษา
8. ฉันสามารถเลือกรูปแบบ 3.03 0.84 ปาน 3.36 0.48 ปาน 4.61 0.52 มาก
การนำเสนอที่สื่อ กลาง กลาง ที่สุด
235
ความหมายไดBอยHาง
9. ฉันสามารถเลือกวิธีใน 3.08 0.80 ปาน 3.35 0.48 ปาน 4.53 0.62 มาก
การเก็บขBอมูลที่เหมาะสม กลาง กลาง ที่สุด
เพื่อตอบปœญหาทาง
10. ในการตรวจสอบความ 3.07 0.79 ปาน 3.35 0.48 ปาน 4.60 0.57 มาก
นHาเชื่อถือของขBอมูล ฉันมี กลาง กลาง ที่สุด
การพิจารณาถึงหลักฐานเชิง
ประจักษ7และขBอมูลที่ใชBใน
การสนับสนุนทาง
11. ฉันสามารถคาดคะเน 3.15 0.80 ปาน 3.40 0.49 ปาน 4.60 0.49 มาก
หรือคาดการณ7สิ่งที่จะ กลาง กลาง ที่สุด
เกิดขึ้นกHอนดำเนินการศึกษา
ไดB
12. ฉันสามารถเลือกวิธีที่ 2.93 0.83 นBอย 3.28 0.45 ปาน 4.67 0.53 มาก
เหมาะสมที่สุดในการ กลาง ที่สุด
นำไปใชBในการศึกษาหรือ
แกBปœญหาที่กำหนด
13. ฉันสามารถปรับปรุง 3.08 0.78 ปาน 3.35 0.48 ปาน 4.61 0.54 มาก
แกBไขวิธีการในการศึกษา กลาง กลาง ที่สุด
เมื่อเกิดปœญหาไดBอยHาง
14. ฉันสามารถดำเนินการ 3.01 0.78 ปาน 3.31 0.46 ปาน 4.69 0.46 มาก
ตามแผนหรือวิธีที่กำหนด กลาง กลาง ที่สุด
236
15. ฉันพิจารณาถึง 3.03 0.77 ปาน 3.31 0.46 ปาน 4.69 0.46 มาก
ความสำคัญของจริยธรรม กลาง กลาง ที่สุด
และความซื่อตรงในการ
รายงานผลการศึกษา
16. ฉันสามารถสรุปผล 3.00 0.79 ปาน 3.29 0.46 ปาน 4.62 0.56 มาก
การศึกษาไดBอยHางครบถBวน กลาง กลาง ที่สุด
และเที่ยงตรง
17. ฉันสามารถนำเสนอผล 2.88 0.79 นBอย 3.25 0.44 ปาน 4.69 0.52 มาก
การศึกษา โดยใชBรูปแบบ กลาง ที่สุด
การนำเสนอที่เหมาะสม
เพื่อใหBผูBอื่นเขBาใจ
รวม 3.03 0.42 ปาน 3.33 0.26 ปาน 4.63 0.26 มาก
แผนภูมิที่ 4. 21 การคิดแบบเอกนัย จากการประเมินกHอนเรียน ระหวHางเรียน และหลังเรียน

237
ภาพรวมของการศึกษาขBอมูลดBานความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ซึ่งประกอบดBวยการคิดแบบ
อเนกนัย และการคิดแบบเอกนัยของผูBเรียน สำหรับการคิดแบบอเนกนัย พบวHา การประเมินหลังเรียนสูงกวHาการ
ประเมินระหวHางเรียน และกHอนเรียนตามลำดับ ตามลำดับ (Mean = 3.02, 3.31, 4.66 และ SD = 0.36, 0.23,
1.39, 0.80, 0.24 ตามลำดับ
การคิดแบบเอกนัยของผูBเรียนพบวHา การประเมินหลังเรียนสูงกวHาการประเมินระหวHางเรียน และกHอนเรียน
ตามลำดับ ตามลำดับ (Mean = 3.02, 3.32, 4.63 และ SD = 0.37, 0.22, 0.26) โดยมีคHาความเบB (Skewness)
เทHากับ -0.26, 0.59, -0.45 ตามลำดับ และคHาความโดHง (Kurtosis) เทHากับ 1.14, 0.65, 0.70 ตามลำดับ ดังตาราง
ที่ 4.24
ตารางที่ 4. 24 ระดับความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7จากการประเมินกHอนเรียน ระหวHางเรียน และหลังเรียน
ความคิดสร6างสรรค)ทาง
การคิดแบบอเนกนัย 3.02 0.36 ปาน 3.31 0.23 ปาน 4.66 0.22 มาก
การคิดแบบเอกนัย 3.02 0.37 ปาน 3.32 0.22 ปาน 4.65 0.23 มาก
แผนภูมิที่ 4. 22 ระดับความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนจากการประเมินกHอนเรียน ระหวHางเรียน

และหลังเรียน
238
ตอนที่ 3 ผลการวิเคราะห)ความแตกตAางคAาเฉลี่ยของความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียน
ระดับมัธยมศึกษา กAอนเรียน ระหวAางเรียน และหลังเรียน
การวิเคราะห7ความแตกตHางคHาเฉลี่ยของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ซึ่งประกอบดBวยการคิดแบบ
อเนกนัย และการคิดแบบเอกนัย จำแนกตามการประเมิน ใชBสถิติการวิเคราะห7ขBอมูลแบบการวัดซ้ำ (Repeated
measure ANOVA) เก็บขBอมูลจากแบบประเมินความความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 โดยการวิเคราะห7ผล
การประเมินกHอนเรียน (สัปดาห7ที่ 1) ระหวHางเรียน (สัปดาห7ที่ 4) และหลังเรียน (สัปดาห7ที่ 8) มาวิเคราะห7ขBอมูล
และมีผลการวิเคราะห7ขBอมูล ดังนี้
ผลการวิเคราะห7ขBอมูลพบวHา ผูBเรียนมีคHาเฉลี่ยการคิดแบบอเนกนัย ในภาพรวมแตกตHางกันอยHางมี
นัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 (F = 619.134, sig = .00) โดยผูBเรียนมีคHาเฉลี่ยการคิดแบบอเนกนัย ในภาพรวม
จากการประเมินหลังเรียนมากที่สุด (Mean = 4.66, SD = 0.22) รองลงมาคือ การประเมินระหวHางเรียน (Mean
= 3.31, SD = 0.23) และการประเมินกHอนเรียน (Mean = 3.02, SD = 0.36) ตามลำดับ
เมื่อพิจารณาการคิดแบบอเนกนัย แบบแยกดBาน ไดBแกH การคิดคลHอง การคิดยืดหยุHน และการคิดริเริ่ม โดย
มีรายละเอียดดังนี้
1) การคิดคลAอง (Fluency)
ผลการวิเคราะห7ขBอมูลพบวHา ผูBเรียนมีคHาเฉลี่ยการคิดคลHอง (Fluency) ในภาพรวมแตกตHางกันอยHางมี
นัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 (F = 583.204, sig = .00) โดยผูBเรียนมีคHาเฉลี่ยการคิดคลHองในภาพรวมจากการ
ประเมินหลังเรียนมากที่สุด (Mean = 4.67, SD = 0.23) รองลงมาคือ การประเมินระหวHางเรียน (Mean = 3.30,
SD = 0.23) และการประเมินกHอนเรียน (Mean = 3.05, SD = 0.38) ตามลำดับ
2) การคิดยืดหยุAน (Flexibility)
ผลการวิเคราะห7ขBอมูลพบวHา ผูBเรียนมีคHาเฉลี่ยการคิดยืดหยุHน (Flexibility) ในภาพรวมแตกตHางกันอยHางมี
239
3) การคิดริเริ่ม (Originality)
ผลการวิเคราะห7ขBอมูลพบวHา ผูBเรียนมีคHาเฉลี่ยการคิดริเริ่ม (Originality) ในภาพรวมแตกตHางกันอยHางมี
ตารางที่ 4. 25 ผลการวิเคราะห7ความแตกตHางคHาเฉลี่ยการคิดแบบอเนกนัยของผูBเรียน
การคิดแบบอเนกนัย ตัวแปร SS df MS F Sig สรุปผล
การคิดแบบอเนกนัย การประเมิน 114.97 2 57.49 619.134 0.00 หลัง>
ความคลาดเคลื่อน 13.74 148 0.09 ระหวAาง>
กAอน
การคิดคลHอง (Fluency) การประเมิน 114.12 2 57.06 583.20 0.00 หลัง>

กAอน
การยืดหยุHน (Flexibility) การประเมิน 117.56 2 58.78 375.45 0.00 หลัง>
กAอน
การคิดริเริ่ม การประเมิน 113.36 2 56.68 347.44 0.00 หลัง>
(Originality) ความคลาดเคลื่อน 24.14 148 0.16 ระหวAาง>
กAอน
ตารางที่ 4. 26 การเปรียบเทียบความแตกตHางคHาเฉลี่ยการคิดแบบอเนกนัยกHอนเรียน ระหวHางเรียน และหลังเรียน

จำแนกรายดBาน
การคิดแบบอเนกนัย การประเมิน Mean SD df MS F Sig
Mean
Different
การคิดแบบอเนกนัย กHอนเรียน (1) 3.02 0.04 2 57.49 619.134 0.00 2>1* (0.28)
ระหวHางเรียน (2) 3.31 0.26 3>1* (1.64)
240
การคิดแบบอเนกนัย การประเมิน Mean SD df MS F Sig Mean

Different
หลังเรียน (3) 4.66 0.26 3>2* (1.36)
การคิดคลHอง กHอนเรียน (1) 3.05 0.38 2 57.06 583.20 0.00 2>1* (0.25)
(Fluency) ระหวHางเรียน (2) 3.30 0.23 3>1* (1.62)
หลังเรียน (3) 4.67 0.23 3>2* (1.37)
การยืดหยุHน กHอนเรียน (1) 2.98 0.06 2 58.78 375.45 0.00 2>1* (0.32)
(Flexibility) ระหวHางเรียน (2) 3.31 0.03 3>1* (1.67)
หลังเรียน (3) 4.65 0.03 3>2* (1.35)
การคิดริเริ่ม กHอนเรียน (1) 3.04 0.06 2 56.68 347.44 0.00 2>1* (0.28)
(Originality) ระหวHางเรียน (2) 3.32 0.03 3>1* (1.62)
หลังเรียน (3) 4.66 0.03 3>2* (1.35)
แผนภูมิที่ 4. 24 การคิดยืดหยุHน
แผนภูมิที่ 4. 23 การคิดคลHอง
แผนภูมิที่ 4. 25 การคิดริเริ่ม
241
ผลการวิเคราะห7ขBอมูลพบวHา ผูBเรียนมีคHาเฉลี่ยการคิดแบบเอกนัย ในภาพรวมแตกตHางกันอยHางมีนัยสำคัญ
ทางสถิติที่ระดับ .05 (F = 594.652, sig = .00) โดยผูBเรียนมีคHาเฉลี่ยการคิดแบบเอกนัย ในภาพรวมจากการ
เมื่อพิจารณาการคิดแบบอเนกนัยแบบแยกดBาน ไดBแกH การคิดวิเคราะห7และสังเคราะห7 และการประเมิน
และเลือกวิธี โดยมีรายละเอียดดังนี้
1) การวิเคราะห)และสังเคราะห) (Analyze and synthesis)
ผลการวิเคราะห7ขBอมูลพบวHา ผูBเรียนมีคHาเฉลี่ยการวิเคราะห7และสังเคราะห7 (Analyze and synthesis) ใน
ภาพรวมแตกตHางกันอยHางมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 (F = 645.582, sig = .00) โดยผูBเรียนมีคHาเฉลี่ยการคิด
แบบ เอกนัย ในภาพรวมจากการประเมินหลังเรียนมากที่สุด (Mean = 4.67, SD = 0.22) รองลงมาคือ การ
ประเมิ น ระหวH า งเรี ย น (Mean = 3.30, SD = 0.22) และการประเมิ น กH อ นเรี ย น (Mean = 3.01, SD = 0.37)
ตามลำดับ
2) การประเมินและเลือกวิธี (Evaluation and Selection)
ผลการวิเคราะห7ขBอมูลพบวHา ผูBเรียนมีคHาเฉลี่ยการประเมินและเลือกวิธี (Evaluation and Selection) ใน
ภาพรวมแตกตHางกันอยHางมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 (F = 437.005, sig = .00) โดยผูBเรียนมีคHาเฉลี่ยการคิด
แบบ เอกนัย ในภาพรวมจากการประเมินหลังเรียนมากที่สุด (Mean = 4.63, SD = 0.26) รองลงมาคือ การ
ประเมิ น ระหวH า งเรี ย น (Mean = 3.33, SD = 0.26) และการประเมิ น กH อ นเรี ย น (Mean = 3.03, SD = 0.42)
ตารางที่ 4. 27 ผลการวิเคราะห7ความแตกตHางคHาเฉลี่ยการคิดแบบเอกนัย
การคิดแบบเอกนัย ตัวแปร SS df MS F Sig สรุปผล
การคิดแบบเอกนัย การประเมิน 113.29 2 56.64 594.65 0.00 หลัง>
กAอน
การประเมิน 118.79 2 59.39 645.58 0.00
242
การคิดแบบเอกนัย ตัวแปร SS df MS F Sig

สรุปผล
การวิเคราะห7และ ความคลาดเคลื่อน 13.62 148 0.09 หลัง>
สังเคราะห7 (Analyze ระหวAาง>
and synthesis) กAอน
การประเมินและเลือกวิธี การประเมิน 108.44 2 54.22 437.00 0.00 หลัง>
(Evaluation and ความคลาดเคลือ่ น 18.36 148 0.12 ระหวAาง>
Selection) กAอน
ตารางที่ 4. 28 การเปรียบเทียบความแตกตHางคHาเฉลี่ยการคิดเอกนัย กHอนเรียน ระหวHางเรียน และหลังเรียน

จำแนกรายดBาน
การคิดแบบเอกนัย การประเมิน Mean SD df MS F Sig Mean
Different
การคิดแบบเอกนัย กHอนเรียน (1) 3.02 0.04 2 56.64 594.65 0.00 2>1* (0.30)
ระหวHางเรียน (2) 3.32 0.03 3>1* (1.63)
หลังเรียน (3) 4.65 0.03 3>2* (1.33)
การวิเคราะห7และ กHอนเรียน (1) 3.00 0.04 2 59.39 645.58 0.00 2>1* (0.29)
สังเคราะห7 (Analyze ระหวHางเรียน (2) 3.30 0.03 3>1* (1.67)
and synthesis) หลังเรียน (3) 4.67 0.03 3>2* (1.38)
การประเมินและ กHอนเรียน (1) 3.03 0.05 2 54.22 437.00 0.00 2>1* (0.31)
เลือกวิธี ระหวHางเรียน (2) 3.33 0.03 3>1* (1.60)
(Evaluation and หลังเรียน (3) 4.63 0.03 3>2* (1.30)
Selection)
243
แผนภูมิที่ 4. 26 การคิดเคราะห7และสังเคราะห7 แผนภูมิที่ 4. 27 การประเมินและเลือกวิธี
ตอนที่ 4 ผลการศึกษาระดับความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียนระดับมัธยมศึกษา กAอน

เรียน ระหวAางเรียน และหลังเรียน จากการประเมินผลงานและกระบวนการทำงานของผู6เรียนด6านความคิด
สร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร) โดยใช6เกณฑ)ประเมินรูบริคส)
การวิเคราะห7ความแตกตHางคHาเฉลี่ยของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ซึ่งประกอบดBวยการคิดแบบ
อเนกนัย และการคิดแบบ เอกนัย จากการประเมินผลงานและกระบวนการทำงานของผูBเรียน ใชBสถิติการวิเคราะห7
ขBอมูลแบบการวัดซ้ำ (Repeated measure ANOVA) เก็บขBอมูลจากแบบประเมินความความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7 โดยการวิเคราะห7ผลการประเมินกHอนเรียน (สัปดาห7ที่ 1) ระหวHางเรียน (สัปดาห7ที่ 4) และหลังเรียน
(สัปดาห7ที่ 8) มาวิเคราะห7ขBอมูล และมีผลการวิเคราะห7ขBอมูล ดังนี้
ผลการวิเคราะห7ขBอมูลพบวHา ผูBเรียนมีคHาเฉลี่ยความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ในภาพรวมแตกตHางกัน
อยHางมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 (F = 5760.412, sig = .00) โดยผูBเรียนมีคHาเฉลี่ยความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7 ในภาพรวมจากการประเมินหลังเรียนมากที่สุด (Mean = 21.97, SD = 0.15) จากคะแนนเต็ม 24
คะแนน รองลงมาคือ การประเมินระหวHางเรียน (Mean = 18.23, SD = 0.15) และการประเมินกHอนเรียน (Mean
= 12.53, SD = 0.11) ตามลำดับ
ตารางที่ 4. 29 การวิเคราะห7ความแตกตHางของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7จากการประเมินผลงานของ
ความคิดสร6างสรรค) ตัวแปร SS df MS F Sig สรุปผล
ทางวิทยาศาสตร)
การประเมิน 3389.13 2 1694.56 5760.412 0.00
244
ความคิดสร6างสรรค) ตัวแปร SS df MS F Sig สรุปผล

ทางวิทยาศาสตร)
ความคิดสรBางสรรค7 ความคลาด 43.54 148 0.294 หลัง>
ทางวิทยาศาสตร7 เคลื่อน ระหวAาง>
กAอน
ตารางที่ 4. 30 การเปรียบเทียบคHาเฉลี่ยความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7จากการประเมินผลงานกHอนเรียน
ระหวHางเรียน และหลังเรียนของผูBเรียน
ความคิด การประเมิน Mean SD df MS F Sig Mean
สร6างสรรค)ทาง Different
ความคิด กHอนเรียน (1) 12.53 0.11 2 1694.56 5760.412 0.00 2>1* (5.69)
สรBางสรรค7ทาง ระหวHางเรียน (2) 18.23 0.15 3>1* (9.44)
วิทยาศาสตร7 หลังเรียน (3) 21.97 0.15 3>2* (3.75)
แผนภูมิที่ 4. 28 ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7จากการประเมินผลงานของผูBเรียน
รูปแบบการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชB
มัธยมศึกษา มีขั้นตอนในการทำกิจกรรม ดังนี้
245
ตารางที่ 4. 31 ขั้นตอนการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการ
Feature ของสภาพแวดล6อมการ ความคิดสร6างสรรค)ทาง
STUDIO
เรียนรู6แบบสตูดิโอเสมือน วิทยาศาสตร)
S (Situation) Feature: My studio พื้นที่ในการ การคิดแบบอเนกนัย
การสืบคBนขBอมูลเกี่ยวกับประเด็น เรียนรูBหรือทำกิจกรรมสHวนบุคคล
ทางสั ง คมและวิ ท ยาศาสตร7 เ พื่ อ ของผูBเรียน (ภาพที่ 4.13-4.15)
กำหนดปœ ญ หา ในรู ป แบบของ
สถานการณ7
T (Task) - Feature: My module การคิดแบบอเนกนัย และเอกนัย
การสำรวจสืบคBนขBอมูลสารสนเทศ สารสนเทศที่เกี่ยวขBองกับหัวขBอใน ในการระบุปœญหา และการหา
เพื่อนำไปใชBในการแกBปœญหา เพื่อ การทำกิจกรรม (ภาพที่ 4.17) แนวทางในการแกBไข
นำไปอภิปรายในกิจกรรมกลุHม - พื้นที่ในการทำกิจกรรมกลุHม การ
แลกเปลี่ยนความคิดเห็นรHวมกัน
ระหวHางผูBเรียนกับผูBเรียน
(อเนกนัย และ เอกนัย)
(ภาพที่ 4.16)
U (Uniqueness) Feature: My studio สHวนของ การคิดแบบอเนกนัย
การออกแบบและการวางแผนใน พื้นที่ในการทำกิจกรรมกลุHม การ
การแกBปœญหาโดยบูรณาการความรูB แลกเปลี่ยนความคิดเห็นรHวมกัน
จากหลายสาขา เพื่อมาอภิปราย ระหวHางผูBเรียนกับผูBเรียน
แสดงความคิดเห็นที่หลากหลาย ไมH (ภาพที่ 4.18)
ซ้ำกัน
D (Design) Feature: My studio ในการทำ การคิดแบบเอกนัย
การวิเคราะห7สังเคราะห7ขBอมูล กิจกรรมกลุHม จะมีตัวอยHาง
รHวมกัน เพื่อหาแนวทางที่เหมาะสม เครื่องมือ STEAM tools ใหBผูBเรียน
ที่สุดในการแกBปœญหา ไดBเลือกใชBในการออกแบบ เชHน
Tinkercad (Autodesk) spatial
SketchUp เปPนตBน (ภาพที่ 4.19)
246
Feature ของสภาพแวดล6อมการ ความคิดสร6างสรรค)ทาง

STUDIO
เรียนรู6แบบสตูดิโอเสมือน วิทยาศาสตร)
I (Illustration) Feature: My studio ใ น ก า ร ท ำ การคิดแบบเอกนัย
การพัฒนานวัตกรรม ชิ้นงานหรือ กิจกรรมกลุHม (ภาพที่ 4.18-4.19)
แนวคิดที่มีประโยชน7ตHอตนเองและ
สังคม จากการประยุกต7ใชBความรูB
และทักษะเฉพาะทางวิทยาศาสตร7
ที่มีความคิดสรBางสรรค7
O (Open-minded) Feature: Showcase พื้นที่ในการ การคิดแบบอเนกนัย และเอกนัย
- การนำเสนอรHาง (draft) เพื่อรับ การแสดงผลงาน และการ
ขBอเสนอแนะจากผูBสอนและเพื่อน ประเมินผล รวมถึงการสะทBอนคิด
เพื่อไดBแนวทางมาปรับปรุงผลงาน และการใหBผลป¬อนกลับ
ของตนเองใหBดียิ่งขึ้นในรูปแบบของ (ภาพที่ 4.20-4.24)
Metaverse platform
- หลังจากผูBเรียนพัฒนาผลงานโดย
สมบูรณ7แลBว จะนำเสนอใน
Showcase เพื่อเป«ดโอกาสใหBเกิด
การแลกเปลี่ยนเรียนรูBรHวมกัน
ภาพที่ 4. 13 การกำหนดหัวขBอในการทำกิจกรรมของผูBเรียนใน “My studio”

247
ภาพที่ 4. 14 การใชBแผนผังแบบออนไลน7 เพื่อใหBผูBเรียนคิดปœญหาของทรัพยากรใหBไดBมากที่สุด (การคิดแบบ อเนก

นัย) ในเมนู My studio
ภาพที่ 4. 15 ตัวอยHางการเก็บรวบรวมสารสนเทศที่เกี่ยวขBองกับปœญหาทรัพยากรที่ผูBเรียนสนใจใน “My studio”

248
ภาพที่ 4. 16 ตัวอยHางการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นรHวมกันของสมาชิกภายในกลุHม
ภาพที่ 4. 17 พื้นที่ในการเรียนรูBของผูBเรียนใน “My module”

249
ภาพที่ 4. 18 ตัวอยHางการแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับนวัตกรรมของกลุHมในการแกBปœญหาทรัพยากรอากาศของ
ภาพที่ 4. 19 ภาพการใชB STEAM tool ในการออกแบบผลงานของผูBเรียน (ซBาย: โปรแกรม Tinkercad ขวา:

โปรแกรม SketchUp)
ภาพที่ 4. 20 (ซBาย) รHางครั้งที่ 1 และ (ขวา) รHางการออกแบบครั้งที่ 2 ของการออกแบบนวัตกรรมการเก็บขยะใน

แหลHงน้ำ
250
ภาพที่ 4. 21 รHางการออกแบบครั้งที่ 2 ในการแกBปœญหาทรัพยากรอากาศ
ภาพที่ 4. 22 การแสดง draft บน Metaverse และการแสดงผลงานของผูBเรียนผHาน Showcase เพื่อใหBผูBเรียน

สามารถเยี่ยมชมผลงานของเพื่อน ๆ ไดB
ภาพที่ 4. 23 การแสดงผลงานการออกแบบของผูBเรียนบน Metaverse

251
ภาพที่ 4. 24 การแสดงผลงานของผูBเรียนใน “Showcase”
ภาพที่ 4. 25 การใชB STEAM tool ในการออกแบบนวัตกรรมของผูBเรียน

252
ภาพที่ 4. 26 การทำกิจกรรมในชั้นเรียน
ตอนที่ 5 ความคิดเห็นของผู6เรียนที่มีตAอการใช6งานสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิด
สตี มศึ กษารA วมกั บการสอนโดยใช6 ประเด็ นทางสั งคมที ่ เกี ่ ยวเนื ่ องกั บวิ ทยาศาสตร) เพื ่ อสA งเสริ มความคิ ด
ผลการศึกษาความคิดเห็นของผูBเรียนที่มีตHอการใชBงานสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิด
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา ในภาพรวมอยูHในระดับมากที่สุด (Mean = 4.64, SD = 0.57)
เมื่อวิเคราะห7แยกเปPนประเด็น พบวHาผูBเรียนมีความคิดเห็นกHอนการใชBงานสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอ
เสมือน ฯ อยูHในระดับมากที่สุด (Mean = 4.50, SD = 0.84) และความคิดเห็นหลังการใชBงานสภาพแวดลBอมการ
เรียนรูBสตูดิโอเสมือน ฯ อยูHในระดับมากที่สุด (Mean = 4.69, SD = 0.48) นอกจากนี้ความคิดเห็นดBานการ
ออกแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน ฯ อยูHในระดับมากที่สุด (Mean = 4.67, SD = 0.52)
เมื่อพิจารณาถึงความคิดเห็นเพิ่มเติมของผูBเรียนเกี่ยวกับการใชBงานงานสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอ
เสมือน ฯ พบวHา สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนที่มีพื้นที่ในการมำกิจกรรมทั้งกลุHมและเดี่ยว ชHวยใหBผูBเรียน
มีความสะดวกในการทำกิจกรรม รวมถึงมีความยืดหยุHนในการเรียนรูBที่ผูBเรียนสามารถเรียนรูBเนื้อหาไดBตามความ
253
ตBองการของตนเอง นอกจากนี้การนำ STEAM tools มาใชBชHวยใหBผูBเรียนสามารถออกแบบและพัฒนางานไดB

หลากหลาย รองรับการทำงานรHวมกันของผูBเรียน และการนำ Metaverse มาใชBเปPนพื้นที่ในการแสดงผลงานชHวย
ใหBผเูB รียนสามารถเยี่ยมชมผลงานของเพื่อนตHางหBองไดB เป«ดแนวคิดในการออกแบบและพัฒนาผลงานของตนเอง
ตารางที่ 4. 32 ระดับความคิดเห็นของผูBเรียนที่มีตHอการใชBงานสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน
รายละเอียด Mean SD ระดับ
กHอนการใชBงานสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน 4.50 0.84 มากที่สุด
หลังการใชBงานสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน 4.69 0.48 มากที่สุด
ดBานการออกแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน 4.67 0.52 มากที่สุด
ภาพรวม 4.64 0.57 มากที่สุด
แผนภูมิที่ 4. 29 ความพึงพอใจในการใชBงาน
ผลการวิจัยระยะที่ 4 การประเมินรับรองสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีม
สำหรับการรายงานผลการวิจัยระยะที่ 4 เปPนการประเมินและรับรองสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอ
ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา โดยผูBทรงคุณวุฒิทางดBานเทคโนโลยีและสื่อสาร
การศึกษา และการสอนวิทยาศาสตร7
254
ตารางที่ 4. 33 ผลการประเมินรับรองสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการ
ประเด็นการประเมิน Mean SD
1. วัตถุประสงค7ของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือนฯ 4.75 0.50
2. หลักการและแนวคิดของการพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอ 4.75 0.50
เสมือนฯ
3. องค7ประกอบของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือนฯ 4.75 0.50
4.1 การเตรียมความพรBอมกHอนเขBาเรียน 4.50 0.58
4.2 ลำดับการทำกิจกรรมของผูBเรียนในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอ 4.50 0.58
เสมือน
4.3 การประเมินผล 4.50 0.58
5.1 การนำ STEAM Tools มาใชBในการเรียนรูB 4.75 0.50
5.2 การนำเทคโนโลยีเสมือน เชHน จักรวาลนฤมิต (Metaverse) มาใชBในการ 4.75 0.50
เรียนรูB
5.3 เว็บแอพลิเคชัน 4.75 0.50
6. สภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือนฯที่พัฒนาขึ้น มีความเหมาะสม 4.75 0.50
ตHอการนำไปใชBในการเรียนการสอนไดBจริง
7. สภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือนฯที่พัฒนาขึ้น สามารถสHงเสริม 4.75 0.50
ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนไดBจริง
รวม 4.68 0.52
ผลการวิเคราะห7ขBอมูลในระยะที่ 4 พิจารณาในภาพรวมพบวHา สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน

สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา มีความเหมาะสมในระดับดีมาก (Mean = 4.68, SD = 0.52)
สามารถนำไปใชBไดBจริง
255
บทที่ 5 ผลการวิจัย

มัธยมศึกษา มีรายละเอียดในการนำเสนอผลการวิจัยออกเปPน 3 ตอน ดังนี้
ตอนที่ 1 บทนำ ประกอบดBวยรายละเอียดดังนี้
1. หลักการและเหตุผลของการพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษา
2. วัตถุประสงค7ของการพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการ
ตอนที่ 2 การพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชB
มัธยมศึกษา ประกอบดBวยรายละเอียด ดังนี้
1. องค7ประกอบของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชB
2. ขั้นตอนของการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการ
3. เครื่องมือที่ใชBในการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการ
256
ตอนที่ 3 แนวทางการนำสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอน
มัธยมศึกษาไปใชB ประกอบดBวยรายละเอียดดังนี้
1. แนวทางการดำเนินงานของผูBสอน
2. แนวทางการดำเนินงานของสถาบันการศึกษา
ตอนที่ 1 บทนำ
หลักการและเหตุผล
ในยุคของการเปลี่ยนแปลงทางดBานดิจิทัล (Digital transformation) ที่เทคโนโลยีเขBามามีบทบาทในการ
ทำงานขององค7กรหรือหนHวยงานตHาง ๆ คณะกรรมการอิสระเพื่อการปฏิรูปการศึกษา (2562) ไดBจัดทำแผนการ
ปฏิรูปประเทศดBานการศึกษา โดยเนBนการปฏิรูปการศึกษาและการเรียนรูBโดยการพลิกโฉมดBวยระบบดิจิทัล การนำ
ระบบขBอมูลสารสนเทศมาใชBเพื่อการศึกษา (Big data) พัฒนาการเรียนรูBผHานแพลตฟอร7มแบบออนไลน7เพื่อ
ยกระดับคุณภาพการเรียนการสอน สHงเสริมการเรียนรูBไดBทุกที่ ทุกเวลาของผูBเรียน รวมถึงการปฏิรูปการจัดการ
เรียนการสอนเพื่อตอบสนองการเปลี่ยนแปลงในศตวรรษที่ 21 นอกจากนี้จากสถานการณ7การแพรHระบาดของ
COVID-19 ที่สHงผลกระทบตHอระบบการศึกษา ทำใหBตBองมีการปรับเปลี่ยนรูปแบบการเรียนการสอนเปPนแบบ
ออนไลน7หรือการเรียนรูBแบบดิจิทัล (Digital learning) มากขึ้น โดยที่ผูBเรียนสามารถควบคุมการเรียนรูBดBวยตนเอง
ผHานการเรียนออนไลน7ทั้งแบบประสานเวลาและไมHประสานเวลา (OECD, 2020) ซึ่งสภาพแวดลBอมการเรียนรูB
เสมือนมีจุดเดHนในเรื่องของความยืดหยุHนในการเรียนรูBทั้งดBานเวลาและสถานที่ สHงเสริมการเรียนรูBและการทำงาน
รHวมกันของผูBเรียน มีการแลกเปลี่ยนเรียนรูBรHวมกัน การมีปฏิสัมพันธ7ระหวHางผูBเรียนกับผูBสอน และการไดBรับผล
ป¬ อ นกลั บ (Phungsuk, Viriyavejakul, and Ratanaolarn, 2017; Khlaisang and Songkram, 2019; Aslan
and Duruhan 2020; Sus et al., 2020; Shyr et al., 2021)
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน (Virtual studio environment) เปPนสภาพแวดลBอมการ
เรียนรูBในรูปแบบออนไลน7ที่เนBนการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นและการสะทBอนคิดระหวHางผูBเรียนและผูBเรียน รวมถึง
ผูBเรียนและผูBสอนระหวHางการทำกิจกรรม เพื่อใหBผูBเรียนไดBรับผลป¬อนกลับเพื่อใชBในการปรับปรุงผลงานหรือการ
เรียนรูBของตน เปPนสภาพแวดลBอมการเรียนรูBที่เป«ดโอกาสใหBผูBเรียนสามารถลองผิดลองถูกไดBระหวHางการเรียนรูB มี
257
ความยืดหยุHนในการเรียนรูB ซึ่งผูBเรียนสามารถเรียนรูBไดBจากความผิดพลาดและเรียนรูBในสถานการณ7จริงหรือปœญหา
ที่เกิดขึ้นจริงในชีวิตประจำวัน (West, 2014; McDonald et al., 2020) เปPนสภาพแวดลBอมการเรียนรูBที่ไดBรับ
ความนิยมในการสอนทางดBานสถาปœตยกรรม แตHในปœจจุบันสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอไดBถูกนำมาใชBใน
บริบทตHาง ๆ ที่นอกเหนือจากดBานสถาปœตยกรรมมากขึ้น เชHน การเรียนการสอนในดBานวิศวกรรม (Thekinen and
Grogan, 2021; Nespoli, Hurst, and Gero, 2021) หรือการเรียนสเต็มทั้งในการเรียนระดับมัธยมศึกษาและ
ระดับอุดมศึกษา (McDonald et al., 2020; Jones, Lotz, and Holden, 2021) ตัวอยHางงานวิจัยของ West
et al. (2021) ไดBออกแบบการเรียนการสอนในรายวิชาเคมีในชHวงสถานการณ7การแพรHระบาดของ COVID-19 ใน
รูปแบบของสตูดิโอเสมือน (Virtual studio) รHวมกับการสอนแบบสืบสอบและสเต็มศึกษา เพื่อสHงเสริมใหBผูBเรียนไดB
คิดหลากหลายและหาวิธีการแกBไข ไปพรBอมกับการอภิปรายรHวมกันระหวHางผูBเรียนทั้งแบบประสานเวลาและไมH
ประสานเวลา เชHนเดียวกับ Loudon (2019) กลHาวถึงสิ่งที่เปPนอุปสรรคของการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7คือความ
กลัวในการผิดพลาดในการทำกิจกรรม ดังนั้นสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอ ที่เนBนการเรียนรูBผHานการสำรวจ
ทดลอง ลงมือปฏิบัติ และการเรียนรูBที่เกิดจากความผิดพลาดระหวHางการทำกิจกรรมจากการแลกเปลี่ยนความ
คิดเห็นระหวHางผูBเรียนกับผูBเรียนและผูBเรียนกับผูBสอน จะสามารถตอบโจทย7ในการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของ
ผูBเรียนไดB สอดคลBองกับ Walker and Kafai (2021) ไดBนำสภาพแวดลBอมแบบสตูดิโอมาใชBในการเรียนทางดBาน
ชีววิทยาของนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาผHานการใหBผูBเรียนสรBางสรรค7ชิ้นงานดBวยการคิด การนำเสนอผลงานและ
การจินตนาการ โดยกลHาวถึงสภาพแวดลBอมแบบสตูดิโอวHาเปPนสภาพแวดลBอมที่เนBนการออกแบบ การทำงาน
รHวมกันและการจัดแสดงผลงานเพื่อรับผลป¬อนกลับจากผูBสอนและผูBเรียนดBวยกัน
โดยเฉพาะผลกระทบทางดBานมนุษย7 สังคม เศรษฐกิจและสิ่งแวดลBอม เชHน ปœญหาสิ่งแวดลBอม ภาวะโลกรBอน เปPน
ตBน เพื่อสHงเสริมผูBเรียนสามารถสรBางองค7ความรูBทางวิทยาศาสตร7และชHวยใหBผูBเรียนเขBาใจถึงวิธีการในการนำความรูB
ไปประยุกต7ใชBทั้งในระดับบุคคลและสังคม เนBนใหBผูBเรียนนำความรูBทางวิทยาศาสตร7มาใชBใหBเกิดผลกระทบตHอสังคม
นBอยที่สุด และนำไปใชBในชีวิตจริงไดBอยHางเหมาะสม สิ่งแวดลBอม (Sadler, Chambers, and Zeidler, 2004;
Yoon, Shim, and Noushad, 2019; Hodson, 2020; Kim, Ko, and Lee, 2020)
จากความสำคัญและที่มาของป‰ญหา ผู6วิจัยจึงคิดที่จะพัฒนาสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือน
ตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร) เพื่อสAงเสริม
258
ความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย จากการที่ผู6เรียนสามารถนำความรู6
และทักษะทางวิทยาศาสตร)มาประยุกต)ใช6ในการคิดและพัฒนาสิ่งใหมA ๆ ที่มีประโยชน)หรือมีคุณคAาตAอตนเอง
และสังคมตAอไป
วัตถุประสงค)ของการพัฒนาสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการ
259
ตอนที่ 2 การพัฒนาสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอน
ภาพที่ 5. 1 ตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็น
องค)ประกอบของสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอนโดย
ใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียน
Key element
My virtual พื้นที่ในการเรียนรูBหรือทำกิจกรรมสHวนบุคคลของผูBเรียน เปPนพื้นที่ที่ใหBผูBเรียนไดBมีการเรียนรูB
studio เนื้อหาผHานโมดูล (Module) ในแตHละหนHวยการเรียนรูB รวมถึงทำกิจกรรมและกำหนดปœญหา
260
ในประเด็นที่ผูBเรียนสนใจภายใตBเนื้อหาหรือสถานการณ7ที่ครูผูBสอนกำหนด มีพื้นที่ในการเก็บ
ขBอมูลสารสนเทศของผูBเรียน
Group work พื้นที่ในการทำกิจกรรมกลุHม การแลกเปลี่ยนความคิดเห็นรHวมกันระหวHางผูBเรียนกับผูBเรียน

และผูBเรียนกับผูBสอน ซึ่งมีเครื่องมือในการทำงานรHวมกัน ชHองทางในการแสดงความคิดเห็น
Experience การจัดกิจกรรมเนBนการเรียนรูBในสถานการณ7จริงหรือที่เกี่ยวขBองกับชีวิตประจำวันของผูBเรียน
โดยผูBเรียนสามารถเลือกหัวขBอที่ผูBเรียนสนใจในการทำกิจกรรม เนBนเรียนรูBผHานการลงมือ
ปฏิบัติ (Learning by doing) และมีความยืดหยุHนในการเรียนรูB
Exhibition พื้นที่ในการแสดงผลงานของผูBเรียนระหวHางทำกิจกรรม สำหรับการเยี่ยมชมและศึกษาผลงาน
show case ของผูBเรียนกลุHมอื่น เปPนการเป«ดโอกาสใหBผูBเรียนกลBาที่จะลองผิดลองถูก เพื่อพัฒนาผลงาน
ของตนเอง ซึ่งสภาพแวดลBอมการเรียนรูBที่ใชBเปPนแบบ Non-Immersive VR เชHน การทำ
กิ จ กรรมบนจั ก รวาลนฤมิ ต (Metaverse) และในเว็ บ แอปพลิ เ คชั น Studio (Stuios-
lab.com)
261
Reflection การประเมิ น ผล โดยการสะทB อ นคิ ด และการใหB ผ ลป¬ อ นกลั บ ทั ้ ง ของผู B เ รี ย นและผู B ส อน

โดยเฉพาะในขั้นของการทำกิจกรรมกลุHมในการพัฒนาแนวคิดหรือผลงาน เพื่อใหBผูBเรียน
สามารถนำความคิดเห็นมาปรับปรุงพัฒนาผลงานของตนเองใหBมีประสิทธิภาพมากขึ้น เพื่อ
พัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียน โดยจะพิจารณาทั้งการคิดแบบ อเนก
นัย และการคิดแบบ เอกนัย ผHานการประเมินผลงานระหวHางการทำกิจกรรม และแบบ
ประเมินตนเองดBานความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียน
262
ขั้นตอนของการเรียนรู6ในสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการ
Process
Situation ครูผูBสอนแนะนำการใชBงานเว็บแอปพลิเคชัน Studio Lab ที่ประกอบดBวยเมนู My
studio, My module และ Show case จากนั ้ น ใหB ผ ู B เ รี ย นสื บ คB น ขB อ มู ล เกี ่ ย วกั บ
ประเด็นทางสังคมและวิทยาศาสตร7 เชHน ปœญหาทรัพยากรธรรมชาติ ภาวะโลกรBอน
เปPนตBน เพื่อกำหนดปœญหา เนBนการเรียนรูBในสถานการณ7จริงหรือที่เกี่ยวขBองกับ
ชีวิตประจำวันของผูBเรียน ซึ่งขั้นตอนนี้จะอยูHใน My studio
Task การสำรวจสืบคBนขBอมูลสารสนเทศเพื่อนำไปใชBในการแกBปœญหา โดยผูBเรียนสามารถ

ศึกษาเนื้อหาไดBจากเมนู My module
263
และใน My studio จะแบHงขั้นตอนการทำกิจกรรม โดยเริ่มจากกิจกรรมเดี่ยว ที่

ครูผูBสอนจะกำหนดหัวขBอใหBผูBเรียน เชHน การระบุปœญหาของทรัพยากรอากาศออกมา
ใหBไดBมากที่สุด (การคิดแบบ อเนกนัย) จากนั้นผูBเรียนจะนำปœญหาที่คิดไปอภิปราย
รHวมกันในกิจกรรมกลุHม เพื่อแลกเปลี่ยนความคิดเห็นและเลือกปœญหาที่กลุHมตนเอง
สนใจ (การคิดแบบ อเนกนัย และ เอกนัย)
Uniqueness การออกแบบและการวางแผนในการแกBปœญหาโดยบูรณาการความรูBจากหลายสาขา
ผHานการแลกเปลี่ยนขBอมูล อภิปรายแสดงความคิดเห็นรHวมกัน และมีความแปลกใหมH
ไมHซ้ำใคร ครอบคลุมทั้งการสรBางความคิดที่หลากหลาย ประกอบดBวย การคิดคลHอง
คิดยืดหยุHน และคิดริเริ่ม ซึ่งจัดเปPนการคิดแบบ อเนกนัย
การทำกิจกรรมกลุHมใน My studio
264
Design การวิ เคราะห7 สั งเคราะห7 ขB อมู ล เพื ่ อออกแบบและหาแนวทางที ่ เหมาะสมในการ
แกBปœญหา จัดเปPนการคิดแบบ เอกนัย ผHานการแลกเปลี่ยนขBอมูล อภิปรายแสดงความ
คิดเห็นรHวมกัน ซึ่งใน My studio ในการทำกิจกรรมกลุHม จะมีตัวอยHางเครื่องมือ
STEAM tools ใหBผูBเรียนไดBเลือกใชBในการออกแบบ เชHน Tinkercad (Autodesk)
spatial SketchUp เปPนตBน
Illustration การพัฒนานวัตกรรม ชิ้นงานหรือแนวความคิดที่มีประโยชน7หรือมีคุณคHาตHอตนเอง

และสังคม ซึ่งอาจเปPนแนวคิด หรือชิ้นงาน ที่มีการประยุกต7ใชBความรูBและทักษะเฉพาะ
ในบริ บ ทเฉพาะทางวิ ท ยาศาสตร7 กระบวนการทางวิ ท ยาศาสตร7 และความคิ ด
สรBางสรรค7ในบริบททั่วไป
Open-minded การนำเสนอผลงาน การสะทBอนคิดและการประเมินผลของผูBเรียน การใหBผลป¬อนกลับ

ทั้งของผูBเรียนและผูBสอน โดยเฉพาะในขั้นของการทำกิจกรรมกลุHมในการพัฒนา
แนวคิดหรือผลงาน เพื่อใหBผูBเรียนสามารถนำความคิดเห็นมาปรับปรุงพัฒนาผลงาน
265
ของตนเอง โดยในการออกแบบแตHละครั้ง ผูBเรียนจะมีการนำเสนอรHาง (draft) การ
ออกแบบใน Metaverse เพื่อใหBผูBเรียนไดBเยี่ยมชมผลงาน และแลกเปลี่ยนเรียนรูB
รHวมกัน และนำเสนอผลงานที่สมบูรณ7ใน Showcase
สำหรับการประเมินความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 จะพิจารณาทั้งการคิดแบบ
อเนกนัย และการคิดแบบ เอกนัย ผHานการประเมินผลงานระหวHางการทำกิจกรรม
(การระบุปœญหา แนวทางแกBไข การออกแบบ) และแบบประเมินตนเองดBานความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียน
266
267
268
269
270
เครื่องมือที่ใช6ในการเรียนรู6ในสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับ
เครื่องมือที่ใชBในการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการ
นักเรียนมัธยมศึกษา คือ Web application: StudioLab
Web application: StudioLab เปPนแอปพลิเคชันที่พัฒนาขึ้นสำหรับผูBเรียนในระดับมัธยมศึกษา เพื่อ
พัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียน ที่ประกอบดBวย (1) การคิดแบบอเนกนัย ซึ่งประกอบดBวย 3
องค7ประกอบยHอย ไดBแกH การคิดคลHอง (Fluency) การคิดยืดหยุHน (Flexibility) และการคิดริเริ่ม (Originality) (2)
การคิ ดแบบเอกนั ย ประกอบดB ว ย 2 องค7 ประกอบยH อย ไดB แกH การวิ เ คราะห7 และสั ง เคราะห7 (Analyze and
synthesis) และ การประเมินและเลือกวิธี (Evaluation and Selection) โดยจุดเดAนของเว็บแอปพลิเคชันนี้คือ
การเรียนผHานการสะทBอนคิด มีพื้นที่ในการเรียนรูBและการทำกิจกรรมที่เนBนใหBผูBเรียนไดBแสดงผลงานที่กำลังพัฒนา
และเยี่ยมชมผลงานของผูBอื่นระหวHางการทำกิจกรรม เพื่อใหBผูBเรียนไดBแลกเปลี่ยนความคิด มีการสะทBอนกลับ
ระหวHางทำกิจกรรม สHงผลใหBผูBเรียนกลBาที่จะแสดงความคิดเห็นและเป«ดรับความคิดเห็นของผูBอื่น ชHวยใหBผูBเรียนไดB
แนวคิดใหมH ๆ จากการสะทBอนคิดรHวมกัน เพื่อนำไปปรับปรุงผลงานของตนเองใหBดียิ่งขึ้น
นอกจากนี้เว็บแอปพลิเคชัน ยังมีพื้นที่ในการเรียนรูBทั้งที่เปPนพื้นที่สHวนบุคคลของผูBเรียน พื้นที่ในการทำ
กิจกรรมกลุHม สำหรับการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นรHวมกันระหวHางผูBเรียนกับผูBเรียน และผูBเรียนกับผูBสอน รวมถึงการ
นำ STEAM tools มาใชBในการออกแบบผลงาน ซึ่งนอกเหนือจากเครื่องมือที่ครูผูBสอนแนะนำแลBว ผูBเรียนสามารถ
แนะนำและเลือกใชBเครื่องมืออื่น ๆ ในการออกแบบผลงานไดB ถือเปPนการรวบรวมเครื่องมือ STEAM tools เพื่อ
ตอบโจทย7ความตBองการและความถนัดของผูBเรียน และพื้นที่ในการการแสดงผลงานของผูBเรียน รวมถึงการนำ
Metaverse มาใชBเปPนพื้นที่ในการแลกเปลี่ยนเรียนรูB เยี่ยมชมผลงานของผูBเรียนตHางหBอง เป«ดมุมมองการออกแบบที่
ตHางกันออกไป โดยผูBเรียนสามารถเขBาเยี่ยมชมผลงานไดBที่ https://bit.ly/49erv01 หรือ Scan QR code ดังภาพ
ที่ 5.2
271
ภาพที่ 5. 2 Metaverse ในการแสดงผลงานระหวHางการทำกิจกรรมของผูBเรียน
ภาพที่ 5. 3 STEAM Tools สำหรับใชBในการออกแบบของผูBเรียน
ภาพที่ 5. 4 ตัวอยHางการใชB STEAM tools ในการออกแบบของผูBเรียน

272
ภาพที่ 5. 5 การนำ Metaverse มาใชBเปPนพื้นที่ในแสดงผลงานเพื่อแลกเปลี่ยนเรียนรูBระหวHางการพัฒนาผลงาน

ของผูBเรียน
273
ตอนที่ 3 แนวทางการนำสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการ
นักเรียนมัธยมศึกษาไปใช6
แนวทางการนำสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชB
มัธยมศึกษาไปใชB ประกอบดBวย (1) แนวทางการดำเนินงานของผูBสอน และ (2) แนวทางการดำเนินงานของ
สถาบันการศึกษา
1. แนวทางการดำเนินงานของผู6สอน
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่
เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา ประกอบดBวย
Web application: StudioLab (https://studios-lab.com) ที่ผูBเรียนในระดับมัธยมศึกษาสามารถเรียนรูBไดBทุกที่
ทุกเวลา โดยครูผูBสอนสามารถจัดกิจกรรมในบริบททางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับทางวิทยาศาสตร7มาใชBเปPนบริบทในการ
เรียนการสอน เหตุการณ7ในชีวิตประจำวัน เนBนการเรียนผHานการสะทBอนคิด เปPนการเป«ดโอกาสใหBผูBเรียนกลBาที่จะ
ลองผิดลองถูก เพื่อพัฒนาผลงานของตนเองอยูHสม่ำเสมอ เป«ดโอกาสใหBผูBเรียนไดBสรBางสรรค7ผลงานเพื่อแบHงปœน
ระหวHางการทำกิจกรรม รวมถึงการนำไปประยุกต7ใชBในชีวิตประจำวันของผูBเรียน ซึ่งนอกจากการพัฒนาความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนแลBว ยังสามารถสHงเสริมใหBผูBเรียนเล็งเห็นถึงความสำคัญของบริบททางสังคม
ที่เกี่ยวเนื่องกับทางวิทยาศาสตร7 นำไปสูHการพัฒนาสังคมอยHางยั่งยืน
ความคิดสรBางสรรค7และความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 เปPนทักษะที่จำเปPนและสำคัญที่ควรพัฒนาใหB
เกิดขึ้นกับผูBเรียน ดังนั้นครูผูBสอนสามารถนำเว็บแอปพลิเคชันนี้มาบูรณาการรHวมกับการสอนในรายวิชาอื่น ๆ
นอกเหนื อ จากรายวิ ช าวิ ท ยาศาสตร7 เพื ่ อ พั ฒนาความคิ ด สรB า งสรรค7 ข องผู B เ รี ย น ผH า นการใชB STEAM tools
องค7ประกอบ และขั้นตอนของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดย
มัธยมศึกษาในการทำกิจกรรม
274
ภาพที่ 5. 6 คูHมือการใชBงาน StudioLab

275
2. แนวทางการดำเนินงานของสถาบันการศึกษา
จุดเดHนของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็น
ทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา คือ
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBที่เนBนการเรียนผHานการสะทBอนคิด การไดBรับผลป¬อนกลับระหวHางทำกิจกรรมโดยการ
นำเสนอผลงานของผูBเรียน การเยี่ยมชมและศึกษาผลงานของผูBเรียน เปPนการเป«ดโอกาสใหBผูBเรียนกลBาที่จะลองผิด
ลองถูก เพื่อพัฒนาผลงานของตนเองอยูHสม่ำเสมอ เป«ดโอกาสใหBผูBเรียนไดBสรBางสรรค7ผลงานเพื่อแบHงปœน ชHวยใหB
ผูBเรียนเชื่อมโยงความรูBกับสถานการณ7ในชีวิตประจำวัน เนBนเรียนรูBผHานการลงมือปฏิบัติ (Learning by doing)
และมีความยืดหยุHนในการเรียนรูB มีพื้นที่ในการเรียนรูB และการนำ STEAM tools มาใชBในการออกแบบผลงานของ
ผูBเรียน ดังนั้นในการดำเนินงานของสถาบันการศึกษา ครูผูBสอนสามารถนำไปประยุกต7ใชBในการเรียนการสอนใน
รายวิชาของตนเอง เพื่อพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียน
276
บทที่ 6
การสรุปผลการวิจัย อภิปรายผล และข6อเสนอแนะ

มัธยมศึกษา จะแบHงการนำเสนอขBอมูลออกเปPน 3 ตอน ไดBแกH (1) วัตถุประสงค7และวิธีการดำเนินวิจัย (2) สรุปผล
และอภิปรายผลการวิจัย และ (3) ขBอเสนอแนะ โดยมีรายละเอียดดังนี้
1. วัตถุประสงค)และวิธีการดำเนินวิจัย
วัตถุประสงค)การวิจัย
โดยจากวัตถุประสงค7ดังกลHาวมีความเชื่อมโยงกับวิธีการดำเนินการวิจัย กลุHมตัวอยHาง สถิติที่ใชBในการ
วิเคราะห7 และผลการดำเนินการวิจัย ดังรายละเอียดดังนี้
277
วัตถุประสงค) วิธีการดำเนินการ กลุAมตัวอยAาง สถิติที่ใช6ในการ ผลการดำเนินการ

วิจัย วิเคราะห) วิจัย
1. เพื่อศึกษาสภาพ การวิเคราะห7ขBอมูล ผูBเรียนระดับ 1. ขBอมูลเบื้องตBน สารสนเทศเกี่ยวกับ
ความตBองการและ เชิงปริมาณจากกลุHม มัธยมศึกษา ของผูBเรียน ดBวย ประสบการณ7ผูBใชB
การยอมรับ ตัวอยHาง โดยใชBสูตร ตอนปลาย จำนวน สถิติบรรยาย ไดBแกH ความตBองการ
Modified Priority 396 คน สังกัด คHาเฉลี่ย (M) และ จำเปPนของผูBเรียน
เทคโนโลยีของการ
Needs Index (PNI การศึกษาขั้น สHวนเบี่ยงเบน การยอมรับ
เรียนรูBใน
Modified) เพื่อนำ พื้นฐานทั้งภาครัฐ มาตรฐาน (SD) เทคโนโลยี เพื่อ
สภาพแวดลBอมการ ขBอมูลที่ไดBมาหา และเอกชน 2. Modified สHงเสริมความคิด
เรียนรูBสตูดิโอ ความตBองการ Priority Needs สรBางสรรค7ทาง
เสมือนตามแนวคิด จำเปPน และโมเดล Index (PNI วิทยาศาสตร7
สตีมศึกษารHวมกับ สมการโครงสรBาง Modified)
การสอนโดยใชB สำหรับการยอมรับ 3. การวิเคราะห7
เทคโนโลยี โมเดลสมการ
ประเด็นทางสังคมที่
โครงสรBาง
เกี่ยวเนื่องกับ
วิทยาศาสตร7เพื่อ
สHงเสริมความคิด
สรBางสรรค7ทาง
2. เพื่อวิเคราะห7 การวิเคราะห7 การวิเคราะห7 องค7ประกอบ
องค7ประกอบเชิง Factor Analysis องค7ประกอบเชิง ตัวชี้วัด และ
ยืนยันตัวชี้วัดของ เพื่อตรวจสอบและ ยืนยัน (CFA) เครื่องมือวัด
วิเคราะห7 ความคิดสรBางสรรค7
ความคิดสรBางสรรค7
องค7ประกอบ ทางวิทยาศาสตร7
สำหรับการ ของผูBเรียน
และขั้นตอนของ ออกแบบและ
การจัดการเรียนรูใB น พัฒนารูปแบบการ
278

สภาพแวดลBอมการ เรียนการสอนใน
เรียนรูBสตูดิโอ สภาพแวดลBอมการ
เสมือนตามแนวคิด เรียนรูBสตูดิโอ
เสมือนฯ
สตีมศึกษารHวมกับ
การสอนโดยใชB
ประเด็นทางสังคมที่
เกี่ยวเนื่องกับ
3. เพื่อออกแบบ 1. การวิเคราะห7 การสัมภาษณ7 การวิเคราะห7ขBอมูล - Web
และพัฒนา ขBอมูลเชิงคุณภาพ ผูBเชี่ยวชาญเพื่อนำ เชิงคุณภาพ application:
สภาพแวดลBอมการ จากการสัมภาษณ7 ขBอมูลมาใชBในการ StudioLab
ผูBเชี่ยวชาญเพื่อนำ พัฒนารูปแบบการ - คูHมือการใชBงาน
เรียนรูBสตูดิโอ
ขBอมูลมาใชBในการ เรียนการสอนใน ระบบ
เสมือนตามแนวคิด
พัฒนารูปแบบการ สภาพแวดลBอมการ
สตีมศึกษารHวมกับ เรียนการสอนใน เรียนรูBสตูดิโอ
การสอนโดยใชB สภาพแวดลBอมการ เสมือนฯ
ประเด็นทางสังคมที่ เรียนรูBสตูดิโอ
เกี่ยวเนื่องกับ เสมือนฯ
วิทยาศาสตร7เพื่อ 2. การออกแบบ
และพัฒนารูปแบบ
การเรียนการสอน
279

วิทยาศาสตร7ของ ในสภาพแวดลBอม
นักเรียน การเรียนรูBสตูดิโอ
มัธยมศึกษา เสมือนฯ
4. เพื่อศึกษาผลของ 1. การทดลองใชB ผูBเรียนระดับ 1. ขBอมูลเบื้องตBน 1. ขBอมูลเบื้องตBน
การใชBรูปแบบการ รูปแบบการเรียน มัธยมศึกษา จำนวน ของผูBเรียน ดBวย ของผูBเรียน
เรียนการสอนใน การสอนใน 75 คน สถิติบรรยาย ไดBแกH 2. ผลการวิเคราะห7
สภาพแวดลBอมการ 2. ผูBทรงคุณวุฒิ คHาเฉลี่ย (M) และ ความแตกตHาง
สภาพแวดลBอมการ
เรียนรูBสตูดิโอ ทางดBานเทคโนโลยี สHวนเบี่ยงเบน คHาเฉลี่ยความคิด
เรียนรูBสตูดิโอ
เสมือนฯ และสื่อสาร มาตรฐาน (SD) สรBางสรรค7ทาง
เสมือนตามแนวคิด 2. การประเมิน การศึกษา และการ 2. การวิเคราะห7 วิทยาศาสตร7ของ
สตีมศึกษารHวมกับ รับรองรูปแบบการ จัดการเรียนการ ความแตกตHาง ผูBเรียน กHอนเรียน
การสอนโดยใชB เรียนรูBฯ สอน คHาเฉลี่ยความคิด ระหวHางเรียน และ
ประเด็นทางสังคมที่ สรBางสรรค7ทาง หลังเรียน
เกี่ยวเนื่องกับ วิทยาศาสตร7ของ 3. ผลการวิเคราะห7
ผูBเรียน กHอนเรียน ความแตกตHาง
ระหวHางเรียน และ คHาเฉลี่ยความคิด
สHงเสริมความคิด หลังเรียน ใชBสถิติ สรBางสรรค7ทาง
สรBางสรรค7ทาง การวิเคราะห7ขBอมูล วิทยาศาสตร7ของ
วิทยาศาสตร7ของ แบบการวัดซ้ำ นักเรียนระดับ
นักเรียน (repeated มัธยมศึกษา กHอน
มัธยมศึกษา measure) เรียน ระหวHางเรียน
3. การวิเคราะห7 และหลังเรียน จาก
ระดับความคิด การประเมินผลงาน
สรBางสรรค7ทาง และกระบวนการ
วิทยาศาสตร7ของ ทำงานของผูBเรียน
นักเรียนระดับ โดยใชBเกณฑ7
มัธยมศึกษา กHอน ประเมินรูบริคส7
เรียน ระหวHางเรียน
280

และหลังเรียน จาก 4. ผลการวิเคราะห7
การประเมินผลงาน ความคิดเห็นของ
และกระบวนการ ผูBเรียนที่มีตHอการใชB
ทำงานของผูBเรียน งานสภาพแวดลBอม
โดยใชBเกณฑ7 การเรียนรูBสตูดิโอ
ประเมินรูบริคส7 ใชB เสมือนฯ
สถิติการวิเคราะห7 5. ผลการประเมิน
ขBอมูลแบบการวัด รับรองรูปแบบการ
ซ้ำ (repeated เรียนรูBฯ
measure)
4. การวิเคราะห7
ความคิดเห็นของ
ผูBเรียนที่มีตHอการใชB
งานสภาพแวดลBอม
การเรียนรูBสตูดิโอ
เสมือนฯ ดBวยสถิติ
บรรยาย ไดBแกH
คHาเฉลี่ย (M) และ
สHวนเบี่ยงเบน
มาตรฐาน (SD)
5. การประเมิน
รับรองรูปแบบการ
เรียนรูBฯ โดยใชB
คHาเฉลี่ย (M) และ
สHวนเบี่ยงเบน
มาตรฐาน (SD)
281
การวิจัยนี้เปPนการวิจัยและพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับ
นักเรียนมัธยมศึกษา โดยแบHงขั้นตอนการดำเนินการวิจัยออกเปPน 4 ระยะ ดังนี้
การวิ จ ั ย ระยะที ่ 1 การศึ ก ษาสภาพความต6 อ งการและการยอมรั บ เทคโนโลยี ข องการเรี ย นรู 6 ใ น
เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษา และ
การศึกษาองค)ประกอบเชิงยืนยันของความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร) ซึ่งมีกระบวนการในการวิจัย ดังนี้
การวิจัยระยะที่ 1 นี้เปPนการศึกษาความคิดเห็นและประสบการณ7ผูBใชBของผูBเรียนในระดับชั้นมัธยมศึกษา
ไดBแกH (1) ขBอมูลเบื้องตBนของผูBเรียน (2) ประสบการณ7ผูBใชBของผูBเรียน (3) สภาพการจัดการเรียนรูBในปœจจุบัน และ
(4) สภาพและความตBอง รวมถึงการยอมรับการในการใชBเทคโนโลยีในการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ดBวยการระบุความตBองการ (Need Solution และ Need Identification) โดยการ
วิเคราะห7ขBอมูลจากกลุHมตัวอยHางที่เปPนขBอมูลจากผูBเรียน โดยใชBสูตร Modified Priority Needs Index (PNI
Modified) และโมเดลสมการโครงสรBาง จากนั้นนำขBอมูลที่ไดBจากการหาความตBองการจำเปPน และ Confirmatory
Factor Analysis: CFA เพื่อหาองค7ประกอบสำหรับการออกแบบในการพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBฯ รวมถึง
การวิเคราะห7ขBอมูลเชิงคุณภาพจากการสัมภาษณ7ผูBเชี่ยวชาญเกี่ยวกับแนวทางในการพัฒนาสภาพแวดลBอมการ
เรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน และการจัดกิจกรรมการเรียนรูBที่สHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของ
นักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษา
กลุAมตัวอยAางที่ใช6ในการวิจัย
กลุHมตัวอยHางที่ใชBในการศึกษาสภาพและความตBองการของผูBเรียนในระดับมัธยมศึกษาทั่วประเทศ จากการ
การสุHมแบบหลายขั้นตอน จำนวน 396 คน
เครื่องมือที่ใช6ในการวิจัย
1. แบบสอบถามสภาพแความตBองการการจัดการเรียนรูBและการยอมรับเทคโนโลยี เพื่อพัฒนาการคิด
2. แบบสอบถามการศึกษาองค7ประกอบเชิงยืนยันของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
282
3. แบบสัมภาษณ7ความคิดเห็นของผูBเชี่ยวชาญเกี่ยวกับการพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน
การเก็บข6อมูลการวิจัย
1. การใชBแบบสอบถามแบบอิเล็กทรอนิกส7ผHาน Google form ไปยังกลุHมตัวอยHาง สำหรับแบบสอบถาม
ประสบการณ7ผูBใชB สภาพและความตBองการการจัดการเรียนรูB และแบบสอบถามการศึกษาองค7ประกอบเชิงยืนยัน
ของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
2. การสัมภาษณ7ผูBเชี่ยวชาญเกี่ยวกับการพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีม
1. วิเคราะห7ขBอมูลโดยใชBการวิเคราะห7สถิติบรรยาย PNI Modified และโมเดลสมการโครงสรBาง เพื่อ
วิเคราะห7ความตBองการจำเปPนและการยอมรับเทคโนโลยี รวมถึง Factor Analysis เพื่อใชBหาและตรวจสอบ
องค7ประกอบสำหรับการออกแบบและพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับ
2. การวิเคราะห7ความคิดเห็นที่ไดBจากการสัมภาษณ7ผูBเชี่ยวชาญ เปPนการวิเคราะห7ขBอมูลเชิงคุณภาพ โดย
การวิเคราะห7เนื้อหา (Content Analysis) ในการรวบรวมขBอมูล วิเคราะห7เชื่อมโยงขBอมูลที่ไดBจากการสัมภาษณ7
จากนั้นนำมาแปลความ สรBางขBอสรุป เพื่อเปPนแนวทางในการออกแบบและพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBฯ
รวมถึงการออกแบบกิจกรรมที่สHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษา
ระยะที่ 2 การพัฒนาสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอน
283
การวิจัยในระยะนี้เปPนการนำผลการวิเคราะห7สภาพความตBองการ และองค7ประกอบของระบบการเรียนฯ
ที่ไดBจากการศึกษาในระยะที่ 1 มาพัฒนารHางตBนแบบการเรียนการสอนในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน
แบบสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 เพื่อสHงเสริมความคิด
กลุAมตัวอยAางที่ใช6ในการวิจัย
ผูBเชี่ยวชาญจากการเลือกแบบเจาะจง (Purposive sampling) โดยกำหนดเกณฑ7ดังนี้ เปPนผูBเชี่ยวชาญ
ทางดBานเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา หลักสูตรการสอน และความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ในการ
ตรวจสอบคุณภาพของรHางตBนแบบ
แบบประเมินรับรองรHางตBนแบบการเรียนการรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีม
ตรวจสอบคุณภาพของรHางตBนแบบการเรียนการรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิด
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา โดยพิจารณาและใหBขอB เสนอแนะในดBานการสือ่ ความหมาย ความครอบคลุม
การคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 และความเหมาะสมในการนำไปใชB ตลอดจนใหBขBอเสนอแนะเพิ่มเติมเกี่ยวขBอง
กับการเรียนการสอนในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนแบบสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทาง
สังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
การวิเคราะห7ขBอมูลเชิงคุณภาพจากการสัมภาษณ7ผูBเชี่ยวชาญและการวิเคราะห7การประเมินรับรองรHาง
ตBนแบบ โดยใชBสถิติเชิงบรรยาย ไดBแกH คHาเฉลี่ย และสHวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน
284
ระยะที่ 3 การศึกษาผลการใช6สภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับ
การวิจัยระยะนี้เปPนการทดลองใชBรูปแบบการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิด
ตัวอยAางที่ใช6ในการวิจัย
ตัวอยHางที่ใชBในการศึกษา เปPนนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาตอนปลาย จำนวน 75 คน โดยมีเกณฑ7ในการ
คัดเลือก ดังนี้ (1) ผูBเรียนมีความพรBอมในดBานการใชBเครื่องมือและอุปกรณ7ทางเทคโนโลยี (2) สถาบันฯ ตอบรับใหB
ความรHวมมือและมีความพรBอมในการใชBอุปกรณ7เทคโนโลยี และ (3) ผูBสอนมีความสามารถและพรBอมในการใชB
อุปกรณ7เทคโนโลยี
1. สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคม
ที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
2. แบบประเมินตนเองดBานความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 และแบบประเมินผลงานและหลักฐาน
ของการสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
3. แบบสอบถามความคิดเห็นของผูBเรียนที่มีตHอการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตาม
เก็บขBอมูลจากผูBเรียนระดับมัธยมศึกษา เปPนเวลา 8 สัปดาห7 โดยผูBเรียนจะประเมินตนเองเกี่ยวกับความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ในสัปดาห7ที่ 1 สัปดาห7ที่ 4 และสัปดาห7ที่ 8 และประเมินผลงานและกระบวนการ
ทำงานของผูBเรียนดBวยเกณฑ7ประเมินรูบริคส7
285
1. การวิเคราะห7ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนดBวยแบบประเมินผลงานและหลักฐานของ
การสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 และแบบประเมินตนเองของผูBเรียน โดยการเก็บขBอมูลในสัปดาห7ที่ 1 สัปดาห7ที่ 4
และสัปดาห7ที่ 8 วิเคราะห7คHาเฉลี่ยและสHวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการวิเคราะห7ความแปรปรวนแบบวัดซ้ำ
(Repeated Measure ANOVA)
2. วิเคราะห7ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7แยกแตHละองค7ประกอบ โดยใชBคHาเฉลี่ย และสHวน
เบี่ยงเบนมาตรฐาน
3. วิเคราะห7ขBอมูลเกี่ยวกับความคิดเห็นของผูBเรียนที่มีตHอการใชBงานสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอ
ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา ดBวยคHาเฉลี่ย และ สHวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน
ระยะที่ 4 การประเมินรับรองสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับ
การวิจัยในระยะนี้เปPนการประเมินรับรองสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษา
รH วมกั บการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา เปPนการนำผลที่ไดBจากการศึกษาผลของการใชBในระยะที่ 3 มาปรับปรุงแกBไข
และนำเสนอ เพื่อใหBผทูB รงคุณวุฒติ รวจสอบและรับรองตBนแบบ
ตัวอยAางที่ใช6ในการวิจัย
ผูBทรงคุณวุฒิทางดBานเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา และการสอนวิทยาศาสตร7 ที่มีประสบการณ7 5 ปm
ขึ้นไป
286
แบบประเมินรับรองสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนแบบสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็น
ทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา ซึ่ง
แบบประเมินเปPนแบบมาตรประมาณคHา 5 ระดับ (Likert Scale) และแบบปลายเป«ด
ตรวจสอบคุณภาพของตBนแบบการเรียนการรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีม
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา โดยพิจารณาและใหBขBอเสนอแนะในดBานการสื่อความหมาย ความครอบคลุม
การคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 และความเหมาะสมในการนำไปใชB ตลอดจนใหBขBอเสนอแนะเพิ่มเติมเกี่ยวขBอง
กับการเรียนการสอนในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนแบบสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทาง
การวิเคราะห7การประเมินรับรองรHางตBนแบบ โดยใชBสถิติเชิงบรรยาย ไดBแกH คHาเฉลี่ย และสHวนเบี่ยงเบน
มาตรฐาน
2. สรุปผลและอภิปรายผลการวิจัย
ในตอนที่ 2 นี้ ประกอบดBวย (1) สรุปผลการวิจัย และ (2) อภิปรายผลการวิจัย โดยมีรายละเอียดดังนี้
สรุปผลการวิจัย
การวิจัยนี้ แบHงขั้นตอนการดำเนินงานออกเปPน 4 ระยะ โดยมีรายละเอียดดังนี้
ระยะที่ 1 การศึกษาสภาพความตBองการและการยอมรับเทคโนโลยีของผูBเรียนในสภาพแวดลBอมการเรียนรูB
สHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาและการศึกษาองค7ประกอบเชิงยืนยันของ
287
ผลการวิจัยระยะที่ 1 การศึกษาสภาพและความต6องการของผู6เรียนในสภาพแวดล6อมการเรียนรู6
สAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษาและการศึกษาองค)ประกอบเชิงยืนยันของ
ความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
ในการวิจยั ระยะที่ 1 นี้ นำเสนอขBอมูลออกเปPน 2 ตอน ประกอบดBวย ตอนที่ 1 ผลการวิจัยเชิงปริมาณจาก
การศึกษาความคิดเห็นของผูBเรียนในระดับมัธยมศึกษา ไดBแกH (1) สภาพความตBองการและการยอมรับเทคโนโลยีใน
การเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทาง
สังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา และ
(2) การศึกษาองค7ประกอบเชิงยืนยันของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 และ ตอนที่ 2 ผลการวิจัยจากการ
เก็บขBอมูลเชิงคุณภาพ คือ การสัมภาษณ7ผูBเชี่ยวชาญเกี่ยวกับ สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน การสอนแบบ
สตีมศึกษา การสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 และความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
ตอนที่ 1 ผลการวิจัยเชิงปริมาณจากการศึกษาความคิดเห็นของผู6เรียนในระดับมัธยมศึกษา
1.1 การศึกษาความต6องการจำเปxนของการพัฒนาสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิด
288
ข6อมูลเบื้องต6นของผู6ตอบแบบสอบถาม
ผูBตอบแบบสอบถามสHวนใหญHเปPนเพศหญิง จำนวน 236 คน คิดเปPนรBอยละ 59.6 รองลงมาคือเพศชาย
จำนวน 154 คน คิดเปPนรBอยละ 38.9 และไมHระบุเพศ จำนวน 6 คน คิดเปPนรBอยละ 1.5 ตามลำดับ ซึ่งผูBเรียนสHวน
ใหญHมีอายุ 17 ปm มากที่สุด จำนวน 154 คิดเปPนรBอยละ 38.9 รองลงมาคืออายุ 16 ปm จำนวน 124 คน คิดเปPนรBอย
ละ 31.3 อายุ 15 ปm จำนวน 69 คน คิดเปPนรBอยละ 17.4 และอายุ 18 ปm จำนวน 49 คน คิดเปPนรBอยละ 12.4
เมื่อพิจารณาขBอมูลการใชBงานคอมพิวเตอร7และอินเทอร7เน็ต พบวHานักเรียนสHวนใหญHมีคอมพิวเตอร7สำหรับ
ใชBงานเอง จำนวน 220 คน คิดเปPนรBอยละ 55.6 และสำหรับนักเรียนที่ไมHมีคอมพิวเตอร7สำหรับใชBงานเอง มีจำนวน
176 คน คิดเปPนรBอยละ 44.4 โดยคอมพิวเตอร7สHวนใหญHของนักเรียนสามารถเชื่อมตHออินเทอร7เน็ตไดB จำนวน 301
คน คิดเปPนรBอยละ 76 และไมHสามารถเชื่อมตHออินเทอร7เน็ตไดB จำนวน 95 คน คิดเปPนรBอยละ 24 เมื่อพิจารณา
บริบทของการมีสมาร7ทโฟนสำหรับใชBงานเองพบวHา นักเรียนสHวนใหญHมีสมาร7ทโฟนสำหรับใชBงานเอง จำนวน 389
คน คิดเปPนรBอยละ 98.2 และคนที่ไมHมีสมาร7ทโฟนสำหรับใชBงานเอง จำนวน 7 คน คิดเปPนรBอยละ 1.8 นอกจากนี้
นักเรียนสHวนใหญHไมHมีแท็บเล็ตสำหรับใชBงานเอง จำนวน 211 คน คิดเปPนรBอยละ 53.3 และนักเรียนที่มีแท็บเล็ต
สำหรับใชBงานเอง จำนวน 185 คน คิดเปPนรBอยละ 46.7
สำหรับเครื่องมือที่ใชBในการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBเสมือน เครื่องมือที่นักเรียนใช6ในพื้นที่การ
เรียนรู6สAวนบุคคลมากที่สุดคือ เครื่องมือสำหรับคBนหา เชHน Google รองลงมาคือ Cloud technology เชHน
Google drive, Outlook, iCloud สตรี ม มิ ง วิ ด ี โ อ เชH น YouTube และการเขี ย นบล็ อ ก (Blog) ตามลำดั บ
เครื่องมือสำหรับการทำกิจกรรมกลุAม พบวHา การประชุมออนไลน7 (Video conference) มีจำนวนมากที่สุด
รองลงมาคือ ชHองทางการสื่อสารสHวนบุคคลระหวHางผูBเรียนกับผูBเรียนและผูBเรียนกับผูBสอน เชHน Chat การ
แลกเปลี่ยนความคิดเห็นระหวHางเพื่อนในชั้นเรียน และกับครูผูBสอน เชHน การใชBกระดานสนทนา (Discussion
board) หรือการ comment สาธารณะ ตามลำดับ นอกจากนี้เครื่องมือสำหรับชAวยสนับสนุนการทำกิจกรรม
และความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร) นักเรียนสHวนใหญHเลือกใชBสื่อสังคมมากที่สุด รองลงมาคือ เครื่องมือ
สำหรับคBนหา เชHน Google และเครื่องมือระดมสมอง สำหรับเครื่องมือที่เหมาะสมในการนำมาใช6ในการแสดงผล
งานและการทำกิจกรรม พบวHาเครื่องมือในการสรBางสรรค7ผลงาน เชHน Canva, Video maker, 3D, VR มีจำนวน
มากที่สุด รองลงมาคือเครื่องมือในการนำเสนอผลงาน เชHน สื่อสังคม, Pinterest เปPนตBน สำหรับเครื่องมือที่ใช6ใน
289
การแสดงความคิดเห็นทั้งจากเพื่อนในชั้นเรียนและผู6สอนเพื่อนำไปปรับปรุงผลงานของตนเอง พบวHาชHองทาง
การสื่อสารสHวนบุคคล เชHน Chat มีมากที่สุด
การศึกษาการยอมรับการใช6งานเทคโนโลยีในการเรียนการสอน
ผลการตรวจสอบโมเดลการวัด
ผลการวิเคราะห7โมเดลความสัมพันธ7เชิงสาเหตุพบวHาคHาไคสแควร7 (Chi-square) มีคHาเทHากับ 53.66 ซึ่งมี
คHาความนHาจะเปPนเทHากับ .089 ที่องศาอิสระเทHากับ 41 (df = 41) นั่นคือคHาไคสแควร7 (Chi-square) แตกตHางจาก
ศูนย7อยHางไมHมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 แสดงวHายอมรับสมมติฐานที่วHาโมเดลการวัดมีความสอดคลBอง
กลมกลืนกับขBอมูลเชิงประจักษ7 โดยคHาดัชนีวัดระดับความกลมกลืน (GFI) เทHากับ .98 คHาดัชนีวัดระดับความ
กลมกลืนที่ปรับแกBแลBว (AGFI) เทHากับ .096 คHาดัชนีรากของกำลังสองเฉลี่ยของเศษ (RMR) เทHากับ .036 และคHา
ดัชนีรากของคHาเฉลี่ยกำลังสองของการประมาณคHา (RMSEA) เทHากับ .028
เมื่อพิจารณาน้ำหนักองค7ประกอบที่อยูHในรูปคะแนนมาตรฐานพบวHามีคHาอยูรH ะหวHาง .65 – .87 โดยตัวบHงชี้
ที่มีน้ำหนักความสำคัญมากที่สุด ไดBแกH การรับรูBในการใชBงานงHาย (Perceived ease of use (PEU)) รองลงมาคือ
การรับรูBถึงประโยชน7ในการใชBงาน (Perceived Usefulness (PU)) ทัศนคติตHอการใชBงาน (Attitude Towards
Use (ATU)) ความซับซBอนในการใชBงานเทคโนโลยี (Technology Complexity (TC)) และอิทธิพลทางสังคม
(Social relationships (SR)) ตามลำดับ
ผลการตรวจสอบโมเดลสมการโครงสร6าง
โมเดลสมการโครงสรBางมีความสอดคลBองกลมกลืนกับหลักฐานเชิงประจักษ7 (c2 (41, N=396) = 53.66,

p = .089, GFI = .98, AGFI = .096, SRMR = .036, RMSEA = .028) ซึ่งผลการศึกษาพบวHาความซับซBอนในการ
ใชBงานเทคโนโลยี (Technology Complexity (TC)) สHงผลตHอการรับรูBในการใชBงานงHาย (Perceived ease of use
(PEU)) ในขณะที ่ อ ิ ท ธิ พ ลทางสั ง คม (Social relationships (SR)) มี อ ิ ท ธิ พ ลตH อ การรั บ รู B ใ นการใชB ง านงH า ย
(Perceived ease of use (PEU)) มากที่สุด รองลงมาคือทัศนคติตHอการใชBงาน (Attitude Towards Use (ATU))
และมีอิทธิพลทางลบตHอการรับรูBถึงประโยชน7ในการใชBงาน (Perceived Usefulness (PU)) โดยมีคHาอิทธิพลในรูป
คะแนนมาตรฐานเทHากับ .61, .19, และ -.54 ตามลำดับ
290
เมื่อพิจารณาถึงตัวแปรการรับรูBถึงประโยชน7ในการใชBงาน (Perceived Usefulness (PU)) พบวHาสHงผลตHอ

ทัศนคติตHอการใชBงาน (Attitude Towards Use (ATU)) โดยมีคHาอิทธิพลเทHากับ .75
ตัวแปรดBานการรับรูBในการใชBงานงHาย (Perceived ease of use (PEU)) สHงผลตHอการรับรูBถึงประโยชน7ใน
การใชBงาน (Perceived Usefulness (PU)) โดยมีคHาอิทธิพลในรูปคะแนนมาตรฐานเทHากับ 0.39 รายละเอียดดัง
ตารางที่ 4.7 และภาพที่ 4.1 นอกจากนี้เมื่อพิจารณาสมการโครงสรBางของตัวแปรพบวHา อิทธิพลทางสังคม (Social
relationships (SR)) และการรับรูBในการใชBงานงHาย (Perceived ease of use (PEU)) สามารถทำนายการรับรูBถึง
ประโยชน7 ใ นการใชB ง าน (Perceived Usefulness (PU)) ไดB ร B อ ยละ 42 ในขณะที่ ค วามซั บ ซB อ นในการใชB ง าน
เทคโนโลยี (Technology Complexity (TC)) และอิ ท ธิ พ ลทางสั ง คม (Social relationships (SR)) สามารถ
ทำนายการรับรูBในการใชBงานงHาย (Perceived ease of use (PEU)) ไดBรBอยละ 48 สำหรับการรับรูBถึงประโยชน7ใน
การใชB ง าน (Perceived Usefulness (PU)) สามารถทำนายทั ศ นคติ ต H อ การใชB ง าน (Attitude Towards Use
(ATU)) รBอยละ 75
สภาพความต6องการเพื่อนำไปใช6ในการพัฒนาสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีม
สภาพความตBองการในการพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูอิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับ
นักเรียนมัธยมศึกษา แบHงออกเปPน 4 ประเด็น ดังนี้ (1) ประสบการณ7ในการเรียนรูB (2) การทำกิจกรรมการเรียนรูB
(3) ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 และ (5) พื้นที่การเรียนรูB
ประสบการณ)ในการเรียนรู6
เมื่อพิจารณาถึงความแตกตHางของคHาเฉลี่ยของสภาพและความตBองการในประเด็นที่เกี่ยวกับประสบการณ7
ในการเรียนรูB พบวHาทุกขBอมีสภาพความตBองการมีคHาเฉลี่ยมากกวHาสภาพที่เปPนจริง และเมื่อวิเคราะห7ความตBองการ
จำเปPนดBวยดัชนี PNImodified เพื่อระบุความตBองการจำเปPนพบวHา ผูBเรียนมีความตBองการในการเรียนรูBหรือทำ
กิจกรรมผHานเทคโนโลยีเสมือน ที่มีการจำลองสภาพแวดลBอมจริงมาอยูHในรูปแบบของโลกเสมือนเปPนอันดับแรก
รองลงมาคือ การนำความรูBและกระบวนการทางวิทยาศาสตร7มาใชBในการกำหนดปœญหา แนวทางในการแกBปœญหา
หรื อพั ฒนาผลงานที ่ มี ความแปลกใหมH ไมH ซ้ ำ ใคร รวมถึ ง การนำประเด็ นที ่ เ ปP นขB อถกเถี ยงในทางสั งคมและ
291
วิทยาศาสตร7 เชHน ภาวะโลกรBอน การตัดตHอพันธุกรรม หรือปœญหาทางสิ่งแวดลBอมมาใชBในการทำกิจกรรมในชั้น

เรียน ผHานการบูรณาการความรูBสำหรับใชBในการแกBปœญหาหรือพัฒนาผลงาน และการเรียนรูBแบบออนไลน7ผHาน
ระบบการจัดการเรียนรูB (LMS) เชHน Open EdX, Blackboard, Google classroom ตามลำดับ
การทำกิจกรรมการเรียนรู6
เมื่อพิจารณาถึงความแตกตHางของคHาเฉลี่ยของสภาพและความตBองการในประเด็นที่เกี่ยวกับการทำ
กิจกรรมในการเรียนรูB พบวHาทุกขBอมีสภาพความตBองการมีคHาเฉลี่ยมากกวHาสภาพที่เปPนจริง และเมื่อวิเคราะห7ความ
ตBองการจำเปPนดBวยดัชนี PNImodified เพื่อระบุความตBองการจำเปPนพบวHา ผูBเรียนมีความตBองการในการนำเทคโนโลยี
เสมือน เชHน จักรวาลนฤมิต (Metaverse) มาใชBในการเรียนรูB การมีปฏิสัมพันธ7ในชั้นเรียน มากที่สุด รองลงมาคือ
การแสดงความคิดเห็นและแลกเปลี่ยนเรียนรูBกับเพื่อนในชั้นเรียนและครูผูBสอน และการมีอิสระในการกำหนด
หัวขBอหรือประเด็นที่สนใจในการศึกษา ตามลำดับ
ความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
เมื่อพิจารณาถึงความแตกตHางของคHาเฉลี่ยของสภาพและความตBองการในประเด็นที่เกี่ยวกับความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 พบวHาทุกขBอมีสภาพความตBองการมีคHาเฉลี่ยมากกวHาสภาพที่เปPนจริง และเมื่อวิเคราะห7
ความตBองการจำเปPนดBวยดัชนี PNImodified เพื่อระบุความตBองการจำเปPนพบวHา ผูBเรียนมีความตBองการในการคิด
แนวทางในการแกBปœญหาไดBหลายหลายวิธีมากที่สุด รองลงมาคือ การแนวคิดที่แปลกใหมH ไมHซ้ำใครอยูHเสมอ การจัด
กลุHมหรือจัดประเภทของความคิด และการเลือกแนวทางที่เหมาะสมในการแกBปœญหา ที่มีความตBองการในระดับ
เทHากัน และความสามารถสรBางความคิดไดBจำนวนมาก ตามลำดับ
การมีประสบการณ)ในพื้นที่การเรียนรู6
เมื่อพิจารณาถึงความแตกตHางของคHาเฉลี่ยของสภาพและความตBองการในประเด็นที่เกี่ยวกับการมี
ประสบการณ7ในพื้นที่การเรียนรูB พบวHาทุกขBอมีสภาพความตBองการมีคHาเฉลี่ยมากกวHาสภาพที่เปPนจริง และเมื่อ
วิเคราะห7ความตBองการจำเปPนดBวยดัชนี PNImodified เพื่อระบุความตBองการจำเปPนพบวHา ผูBเรียนมีความตBองการใน
พื้นที่ในการทำกิจกรรมกลุHม และพื้นที่ในการนำเสนอผลงานและแลกเปลี่ยนความคิดเห็น มากที่สุด รองลงมาคือ
พื้นที่การเรียนรูBและทำกิจกรรมสHวนบุคคล ตามลำดับ
292
1.2 การศึ ก ษาองค) ป ระกอบเชิ ง ยื น ยั น ของการคิ ด สร6 า งสรรค) ท างวิ ท ยาศาสตร) (Confirmatory
Factor Analysis: CFA) เพื่อหาองค)ประกอบสำหรับการออกแบบในการพัฒนาสภาพแวดล6อมการเรียนรู6
= .002, RMSEA = 0.00)
0.50 โดยตัวบHงชี้ที่มีน้ำหนักองค7ประกอบมากที่สุด คือ คิดยืดหยุHน (Flexibility) (b = 0.75) รองลงมาคือคิดคลHอง
(Fluency) (b = 0.70) และการคิดริเริ่ม (Originality) (b = 0.50) ตามลำดับ
= .002, RMSEA = 0.00)
0.95 โดยตัวบHงชี้ที่มีน้ำหนักองค7ประกอบมากที่สุด คือ การวิเคราะห7และสังเคราะห7 (Analyze and synthesis)
(b = 1.00) และการประเมินและเลือกวิธี (Evaluation and Selection) (b = 0.95) ตามลำดับ
293
ผลการตรวจสอบความตรงของโมเดลองค)ประกอบความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
ผลการตรวจสอบความตรงของโมเดลดBวยการวิเคราะห7องค7ประกอบยืนยันอันดับสองตามโมเดลการวัด
ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ที่ประกอบดBวย 2 องค7ประกอบหลัก และ 5 ตัวบHงชี้ พบวHาโมเดลมีความ
สอดคลBองกับขBอมูลเชิงประจักษ7 โดยคHาน้ำหนักองค7ประกอบของตัวแปรแฝงและตัวบHงชี้ทุกตัวมีคHาเปPนบวกและมี
นัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 โดยตัวแปรแฝงทั้ง 2 ตัวแปรมีขนาดเทHากันคือ 1.00 และตัวบHงชี้มีขนาดตั้งแตH 0.66
ถึง 0.96 แสดงวHาตัวแปรแฝงและตัวบHงชี้ทุกตัวมีความสำคัญตHอความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ทั้งการคิด
แบบอเนกนัย และการคิดแบบเอกนัย ที่มีความสำคัญมากที่สุดและมีความสำคัญเทHากัน สำหรับตัวบHงชี้ของ
องค7ประกอบดBานการคิดแบบ อเนกนัย ตัวแปรดBานการคิดยืนหยุHน (Flexibility) มีความสำคัญมากที่สุด รองลงมา
คือ การคิดคลHอง (Fluency) และการคิดริเริ่ม (Originality) สHวนตัวบHงชี้ขององค7ประกอบดBานการคิดแบบ เอกนัย
ตัวแปรที่มีความสำคัญมากที่สุด คือ การวิเคราะห7และสังเคราะห7 (Analyze and synthesis) และการประเมินและ
เลือกวิธี (Evaluation and Selection) ตามลำดับ ดังนั้นในการออกแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBและกิจกรรมที่
ใชBในการเรียนการสอน ควรสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ทั้งในดBานการคิดแบบอเนกนัย และการคิด
แบบเอกนัย ผHานการออกแบบพื้นที่ในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน ที่เนBนใหBผูBเรียนไดBพัฒนาการคิด
สรBางสรรค7 และการใชBเครื่องมือในการสรBางสรรค7ผลงานที่หลากหลาย เนBนการใหBผลป¬อนกลับและการแลกเปลี่ยน
เรียนรูBรHวมกันระหวHางผูBเรียนกับผูBเรียน และผูBเรียนกับผูBสอน รวมถึงออกแบบพื้นที่ทั้งพื้นที่การเรียนรูBสHวนบุคคล
และพื้นที่ในการทำกิจกรรมกลุHม เพื่อใหBผูBเรียนมีความยืดหยุHนในการเรียนรูB
ตอนที่ 2 ผลการวิจัยเชิงคุณภาพจากการสัมภาษณ)ผู6เชี่ยวชาญในการพัฒนาสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอ
จากการสัมภาษณ7ผูBเชี่ยวชาญทางดBานเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา และการศึกษาวิทยาศาสตร7
สามารถสรุปไดBดังนี้
สภาพแวดลBอมสตูดิโอเสมือน สามารถสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ไดBผHานพื้นที่ในการทำ
กิจกรรม และการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นรHวมกัน ซึ่งครูผูBสอนควรมีการกำหนดโจทย7หรือภาระงานใหBกับผูBเรียน
294
เพื่อใหBผูBเรียนไดBออกแบบและพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 เชHน การพัฒนาความคิดคลHอง ครูผูBสอน

ควรกำหนดภาระงานและยกตัวอยHางการออกแบบที่แสดงถึงการออกแบบผลิตภัณฑ7ที่หลากหลาย เพื่อเปPน
แนวทางในการทำกิจกรรมของผูBเรียน นอกจากนี้ระหวHางการทำกิจกรรมในสภาพแวดลBอมสตูดิโอเสมือน ครูผูBสอน
ควรใหBผลป¬อนกลับ และใหBคำแนะนำแกHผูBเรียน เพื่อเปPนการกระตุBนใหBผูBเรียนคิด รวมถึงการปรับปรุงผลงานของ
กลุHม นอกจากนี้ควรมีเครื่องมือใหBผูBเรียนในการทำกิจกรรม รวมถึงขBอมูลสารสนเทศ เชHน แหลHงเรียนรูB คลิปวิดีโอ
เพื่อใหBผูBเรียนไดBเรียนรูB สำหรับการทำกิจกรรมกลุHม ควรมีเครื่องมือในการติดตHอสื่อสารและแสดงความคิดเห็นทั้ง
ภายในกลุHมตัวเองและระหวHางกลุHม มีพื้นที่ในการแสดงผลงาน
ในการออกแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน ควรเนBนกระบวนการสอนที่ชHวยใหBผูBเรียนไดBขยาย
ขอบเขตของความคิดของตนเอง เชHน การแสดงตัวอยHางการออกแบบเพิ่มเติม รวมถึงการใชBคำถามนำ เพื่อใหB
ผูBเรียนไดBแลกเปลี่ยนความคิดเห็นและพยายามคิดนอกกรอบ รวมถึงการกำหนดหัวขBอในการทำกิจกรรมที่เนBน
สถานการณ7จริง เชHน การยกตัวอยHางที่ใหBผูBเรียนไดBลองคิดแกBปœญหา เป«ดโอกาสใหBผูBเรียนไดBออกแบบชิ้นงานหรือ
เสนอแนวคิด
นอกจากนี้ในดBานการออกแบบการใชBงานสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนสำหรับผูBเรียน ควรคำนึง
ในเรื่องของการใชBงานงHาย สะดวก และมีคูHมือในการใชBงานเพื่อใหBผูBเรียนเขBาใจขั้นตอนในการใชBงานระบบฯ สำหรับ
บริบทของครูผูBสอน ควรมีการใหBผลป¬อนกลับระหวHางการทำกิจกรรมทั้งแบบประสานเวลาและไมHประสานเวลา
การเลือกสื่อที่เขBาถึงไดBงHายและมีรูปแบบที่หลากหลาย เชHน สื่อวิดิทัศน7 ใบงาน เนBนการออกแบบกิจกรรมตาม
ลักษณะของผูBเรียน ผูBเรียนสามารถโหลดเก็บเอกสารหรือสื่อไดB นอกจากนี้ยังมีพื้นที่ใหBผูBเรียนไดBเก็บขBอมูล
สารสนเทศของตนเอง
การจัดการเรียนการสอนที่สHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 อาจมีการนำเครื่องมือทาง
เทคโนโลยีที่สHงเสริมการคิด เชHน แผนผังความคิดแบบออนไลน7 ที่ผูBเรียนสามารถคิดเปPนเหตุและผล การคิดรอบ
ดBานในประเด็นที่เกี่ยวขBองกับปœญหาและการแกBไข
295
สำหรับการจัดการเรียนรูB ควรนำแนวคิดแบบสตีมศึกษาเปPนแกนโดยบูรณาการการสอนโดยใชBประเด็น
ทางสังคมมาเปPนบริบทในการเรียนการสอน เชื่อมโยงกับปœญหา รวมถึงครูผูBสอนควรมีการตีโจทย7ความคิด
สรBางสรรค7ที่ตBองการใหBเกิดขึ้นกับผูBเรียน เชHน โคมไฟประหยัดพลังงาน ที่ชวนใหBผูBเรียนคิดในประเด็นทางสังคม ทั้ง
การประหยัดพลังงาน ผลกระทบที่เกิดขึ้นกับผูBอื่น รวมถึงการแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับพลังงานทางเลือก เปPนตBน
ซึ่งครูผูBสอนควรใชBคำถามเพื่อกระตุBนใหBผูBเรียนคิด การหาสาเหตุ วิธีการแกBไขปœญหา รวบรวมความคิดที่เกี่ยวขBอง
ใหBผูBเรียนเกิดความคิดเชิงตรรกะ นำไปสูHการคิดสรBางสรรค7 การใหBผลป¬อนกลับแกHผูBเรียน และใหBผูBเรียนพิจารณา
การแกBไขปœญหาทั้งในดBานของความคุBมคHา คHาใชBจHาย วลา หรือเงื่อนไขอื่น ๆ ที่สอดคลBองกับปœญหา เพื่อใหBผูBเรียน
สามารถสรBาง prototype ที่อาจเปPนวิธีการ (แนวคิด) หรือเปPนชิ้นงาน (ผลิตภัณฑ7)
การจัดกิจกรรมที่สHงเสริมการคิด เชHน การคิดยืดหยุHน การคิดริเริ่ม เพื่อใหBผูBเรียนไดBมองเห็นปœญหา และหา
แนวทางในการแกBปœญหาที่หลากหลาย ผHานการเป«ดมุมมองความคิดที่แปลกใหมHใหBกับผูBเรียน หรือการสHงเสริม
ความคิดยืดหยุHน ผHานการใชBเทคนิคที่ชHวยใหBผูBเรียนมองเห็นตัวอยHางที่ไมHเคยเห็น สำหรับดBานความคิดคลHอง อาจมี
การใชBคำถามชวนคิด เชHน วัสดุที่ใชBในการออกแบบ มีอะไรบBาง มีวัสดุอื่นทดแทนหรือไมH และการใหBผลสะทBอน
กลับจากการออกแบบวHาสามารถแกBไขปœญหาไดBหรือไมH เปPนตBน รวมถึงเนBนสถานการณ7จริงของผูBเรียน เพื่อใหBผู
เรียนไดBวิเคราะห7ปœญหา และความตBองการของผูBเรียน
ผลการวิจัยระยะที่ 2 การพัฒนาสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับ
รHางตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็น
ประกอบดBวย 3 ตอน ไดBแกH
1. องค7ประกอบของรHางตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการ
296
นั ก เรี ย นมั ธ ยมศึ ก ษา ประกอบดB ว ย (1) My virtual studio (2) Group work (3) Experience (4) Exhibition
showcase และ (5) Reflection
2. ขั้นตอนการจัดการเรียนรูBตามรHางตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีม
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา ประกอบดBวย (1) Situation (2) Task (3) Uniqueness (4) Design (5)
Illustration และ (6) Open-minded
3. เครื่องมือที่ใชBในการจัดการเรียนการสอนตามรHางตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตาม
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา ประกอบดBวย (1) Web application: StudioLab และ (2)
คูHมือการใชBงานระบบ
ผลการวิจัยระยะที่ 3 การศึกษาผลการใช6สภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีม
ผลการวิจัยระยะที่ 3 นำเสนอผลการศึกษา ออกเปPน 5 ตอน ดังตHอไปนี้
ตอนที่ 1 ขBอมูลเบื้องตBนของตัวอยHาง
ระหวHางเรียน และหลังเรียน
ตอนที่ 3 ผลการวิเคราะห7ความแตกตHางคHาเฉลี่ยของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียน
ระดับมัธยมศึกษา กHอนเรียน ระหวHางเรียน และหลังเรียน
ระหวHางเรียน และหลังเรียน จากการประเมินผลงานและกระบวนการทำงานของผูBเรียนดBานความคิดสรBางสรรค7
ทางวิทยาศาสตร7 โดยใชBเกณฑ7ประเมินรูบริคส7
297
ตอนที่ 5 ความคิดเห็นของผูBเรียนที่มีตHอการใชBงานสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิด
ตอนที่ 1 ข6อมูลเบื้องต6นของตัวอยAาง
ตัวอยHางในการวิจัยคือ ผูBเรียนระดับมัธยมศึกษา จำนวน 75 คน แบHงเปPนเพศหญิง 36 คน คิดเปPนรBอยละ
48 และเพศชาย จำนวน 39 คน คิดเปPนรBอยละ 52 เปPนนักเรียนที่ศึกษาอยูHในระดับชั้นมัธยมศึกษาปmที่ 6 แผนการ
เรียนวิทยาศาสตร7-คณิตศาสตร7
ตอนที่ 2 ผลการศึกษาระดับความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียนระดับมัธยมศึกษา
กAอนเรียน ระหวAางเรียน และหลังเรียน
การศึกษาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนระดับมัธยมศึกษา ประกอบดBวย การคิดแบบ
อเนกนัย และการคิดแบบเอกนัย
การคิ ดแบบอเนกนั ย ประกอบดB วย การคิ ดคลH อง (Fluency) คิ ดยื ดหยุ H น (Flexibility) และคิ ดริ เ ริ่ ม
(Originality) โดยมีรายละเอียดดังนี้
การคิดคลAอง (Fluency)
การศึกษาขBอมูลดBานการคิดคลHอง (Fluency) ของผูBเรียนพบวHาในภาพรวมจากการประเมินหลังเรียนสูง
กวHาการประเมินระหวHางเรียน และกHอนเรียนตามลำดับ (Mean = 3.05, 3.20, 4.67 และ SD = 0.38, 0.23, 0.23)
การคิดยืดหยุAน (Flexibility)
การศึกษาขBอมูลดBานการคิดยืดหยุHน (Flexibility) ของผูBเรียนพบวHา ภาพรวมจากการประเมินหลังเรียนสูง
0.28)
การคิดริเริ่ม (Originality)
การศึกษาขBอมูลดBานการคิดริเริ่ม (Originality) ของผูBเรียนพบวHา ภาพรวมจากการประเมินหลังเรียนสูง
0.29)
298
การคิดแบบเอกนัย ประกอบดBวย การวิเคราะห7และสังเคราะห7 (Analyze and synthesis) รวมถึงการ
ประเมินเพื่อเลือกวิธีที่เหมาะสม (Evaluation and Selection) เพื่อหาแนวทางที่เหมาะสมในการแกBปœญหา โดยมี
รายละเอียดดังนี้
การศึกษาขBอมูลการวิเคราะห7และสังเคราะห7 (Analyze and synthesis) ของผูBเรียนพบวHา ภาพรวมจาก
SD = 0.37, 0.22, 0.22)
การประเมินและเลือกวิธี (Evaluation and Selection)
การศึกษาขBอมูลการประเมินและเลือกวิธี (Evaluation and Selection) ของผูBเรียนพบวHา ภาพรวมจาก
SD = 0.42, 0.26, 0.26)
ภาพรวมของการศึกษาขBอมูลดBานความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ซึ่งประกอบดBวยการคิดแบบ อเนก
นัย และการคิดแบบ เอกนัย ของผูBเรียน สำหรับการคิดแบบ อเนกนัย พบวHา การประเมินหลังเรียนสูงกวHาการ
ประเมินระหวHางเรียน และกHอนเรียนตามลำดับ ตามลำดับ (Mean = 3.02, 3.31, 4.66 และ SD = 0.36, 0.23,
0.22) และการคิดแบบ เอกนัย ของผูBเรียนพบวHา การประเมินหลังเรียนสูงกวHาการประเมินระหวHางเรียน และกHอน
เรียนตามลำดับ ตามลำดับ (Mean = 3.02, 3.32, 4.63 และ SD = 0.37, 0.22, 0.26)
ตอนที่ 3 ผลการวิเคราะห)ความแตกตAางคAาเฉลี่ยของความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียน
ระดับมัธยมศึกษา กAอนเรียน ระหวAางเรียน และหลังเรียน
ผลการวิเคราะห7ขBอมูลพบวHา ผูBเรียนมีคHาเฉลี่ยการคิดแบบอเนกนัย ในภาพรวมแตกตHางกันอยHางมี
นัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 (F = 619.134, sig = .00) โดยผูBเรียนมีคHาเฉลี่ยการคิดแบบ อเนกนัย ในภาพรวม
จากการประเมินหลังเรียนมากที่สุด (Mean = 4.66, SD = 0.22) รองลงมาคือ การประเมินระหวHางเรียน (Mean
= 3.31, SD = 0.23) และการประเมินกHอนเรียน (Mean = 3.02, SD = 0.36) ตามลำดับ
299
ผลการวิเคราะห7ขBอมูลพบวHา ผูBเรียนมีคHาเฉลี่ยการคิดแบบเอกนัย ในภาพรวมแตกตHางกันอยHางมีนัยสำคัญ
ทางสถิติที่ระดับ .05 (F = 594.652, sig = .00) โดยผูBเรียนมีคHาเฉลี่ยการคิดแบบ เอกนัย ในภาพรวมจากการ
ตอนที่ 4 ผลการศึกษาระดับความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียนระดับมัธยมศึกษา กAอน
เรียน ระหวAางเรียน และหลังเรียน จากการประเมินผลงานและกระบวนการทำงานของผู6เรียนด6านความคิด
สร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร) โดยใช6เกณฑ)ประเมินรูบริคส)
ผลการวิเคราะห7ขBอมูลพบวHา ผูBเรียนมีคHาเฉลี่ยความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ในภาพรวมแตกตHางกัน
อยHางมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 (F = 1694.56, sig = .00) โดยผูBเรียนมีคHาเฉลี่ยความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7 ในภาพรวมจากการประเมินหลังเรียนมากที่สุด (Mean = 21.97, SD = 0.15) จากคะแนนเต็ม 24
คะแนน รองลงมาคือ การประเมินระหวHางเรียน (Mean = 18.23, SD = 0.15) และการประเมินกHอนเรียน (Mean
= 12.53, SD = 0.11) ตามลำดับ
ภาพที่ 6. 1 ตัวอยHางการออกแบบแอปพลิเคชันการลอยกระทง เพื่อแกBปœญหาทรัพยากรน้ำ
ตอนที่ 5 ความคิดเห็นของผู6เรียนที่มีตAอการใช6งานสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิด
300
ผลการศึกษาความคิดเห็นของผูBเรียนที่มีตHอการใชBงานสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิด
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา ในภาพรวมอยูHในระดับมากที่สุด (Mean = 4.64, SD = 0.57)
ผลการวิจัยระยะที่ 4 การประเมินรับรองสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีม
1. ผลการประเมินและรับรองสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับ
สำหรับการรายงานผลการวิจัยระยะที่ 4 เปPนการประเมินและรับรองสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอ
ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา โดยผูBทรงคุณวุฒิทางดBานเทคโนโลยีและสื่อสาร
การศึกษา และการสอนวิทยาศาสตร7 ซึ่งผลการวิเคราะห7ในภาพรวมพบวHา สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา มีความเหมาะสมในระดับดีมาก (Mean = 4.68, SD = 0.52)
สามารถนำไปใชBไดBจริง
2. ต6นแบบสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอนโดยใช6
ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียน
1. องค7ประกอบของตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการ
นั ก เรี ย นมั ธ ยมศึ ก ษา ประกอบดB ว ย (1) My virtual studio (2) Group work (3) Experience (4) Exhibition
showcase และ (5) Reflection
301
2. ขั้นตอนการจัดการเรียนรูBตามตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษา
วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา ประกอบดBวย (1) Situation (2) Task (3) Uniqueness (4) Design (5)
Illustration และ (6) Open-minded
อภิปรายผลการวิจัย
ตัวอยHางของการศึกษาสภาพความตBองการและการยอมรับเทคโนโลยีของการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการ
เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา คือ ผูBเรียนระดับมัธยมศึกษา จำนวน
396 คน และจากการศึกษาผลการใชBสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ กับตัวอยHางวิจัย คือ ผูBเรียนในระดับ
มัธยมศึกษาปmที่ 6 จำนวน 75 คน ผลการศึกษาและการรับรองรูปแบบการเรียนรูBฯ แสดงใหBเห็นวHาสภาพแวดลBอม
การเรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ ประกอบดBวย 5 องค7ประกอบที่สำคัญ ไดBแกH (1) My virtual studio (2) Group work
(3) Experience (4) Exhibition showcase และ (5) Reflection สำหรับขั้นตอนการเรียนรูB ประกอบดBวย (1)
Situation (2) Task (3) Uniqueness (4) Design (5) Illustration และ (6) Open-minded ซึ่งผูBวิจัยขอนำเสนอ
การอภิปรายผลการวิจัยตามคำถามการวิจัยดังนี้
1. สภาพความต6องการและการยอมรับเทคโนโลยีของการเรียนรู6ในสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอ
ความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษาเปxนอยAางไร
สภาพ ความตBองการ และประสบการณ7ผูBใชBของผูBเรียน ในประเด็นที่เกี่ยวขBองกับประสบการณ7ในการ
เรียนรูB พบวHาผูBเรียนมีความตBองการในการเรียนรูBหรือทำกิจกรรมผHานเทคโนโลยีเสมือน รวมถึงการนำความรูBและ
กระบวนการทางวิทยาศาสตร7มาใชBในการกำหนดปœญหา แนวทางในการแกBปœญหา หรือพัฒนาผลงานที่มีความ
แปลกใหมH ไมHซ้ำใคร และการนำประเด็นที่เปPนขBอถกเถียงในทางสังคมและวิทยาศาสตร7 เชHน ภาวะโลกรBอน หรือ
ปœญหาทางสิ่งแวดลBอมมาใชBในการทำกิจกรรมในชั้นเรียน ผHานการบูรณาการความรูBสำหรับใชBในการแกBปœญหาหรือ
พัฒนาผลงาน และการเรียนรูBแบบออนไลน7ผHานระบบการจัดการเรียนรูB (LMS) สอดคลBองกับงานวิจัยของ Nuncira
et al. (2023) ที่มีการนำการสอนแบบสตีมผHานการใชBเทคโนโลยีการศึกษาอภิวัตน7 (emerging technologies)
302
เชH น metaverse มาใชB ใ นการจั ด กิ จ กรรม ผลการศึ ก ษาพบวH า ผู B เ รี ย นไดB ร ั บ ประสบการณ7 ก ารเรี ย นรูB ใ น
สภาพแวดลBอมเสมือนผHานการฝ®กปฏิบัติ บูรณาการความรูBและทักษะทางดBานวิทยาศาสตร7 เทคโนโลยี การคิดเชิง
วิศวกรรม ศิลปะ และคณิตศาสตร7มาใชB โดย metaverse ถือเปPนการเปลี่ยนแปลงเครื่องมือ (Transformative
tool) สำหรับการเรียนรูBในระดับมัธยมศึกษา นอกจากนี้การนำสตีมมาใชBในการเรียนรูBในสถานการณ7จริง ชHวย
พัฒนาการแกBปœญหา และความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียน สHวนการนำประเด็นที่เปPนขBอถกเถียงในทางสังคมและ
วิ ท ยาศาสตร7 ม าเปP น บริ บ ทในการทำกิ จ กรรมรH ว มกั บ การสอนสตี ม สามารถพั ฒนาความคิ ด สรB า งสรรค7 ท าง
วิทยาศาสตร7ของผูBเรียน จากการฝ®กใหBผูBเรียนคิดเพื่อระบุปœญหาที่เกี่ยวขBองกับประเด็นทางสังคมและวิทยาศาสตร7
ซึ่งในงานวิจัยนี้ไดBนำบริบทที่เกี่ยวขBองกับปœญหาทรัพยากรธรรมชาติมาใชBในการทำกิจกรรม และหาแนวทางในการ
แกBไขปœญหาดังกลHาว สอดคลBองกับ Benek and Akcay (2022) ที่ศึกษาผลของการนำประเด็นที่เปPนขBอถกเถียง
ในทางสังคมและวิทยาศาสตร7มาใชBรHวมกับการสอนสเต็มศึกษา ที่มีตHอทักษะการคิดในศตวรรษที่ 21 ของผูBเรียนใน
ระดับมัธยมศึกษาตอนตBน ผลการศึกษาพบวHากิจกรรมสเต็มที่บูรณาการประเด็นที่เปPนขBอถกเถียงในทางสังคมและ
วิทยาศาสตร7 สามารถพัฒนาการคิดสรBางสรรค7 การคิดเชิงนวัตกรรม รวมถึงทักษะการแกBปœญหาซึ่งจัดเปPนการคิด
ในศตวรรษที่ 21 ไดB เนื่องจากผูBเรียนตBองมีการระบุปœญหาในชีวิตประจำวัน ประเด็นทางสังคมและวิทยาศาสตร7 ซึ่ง
บริบทในการทำกิจกรรมดังกลHาว จะชHวยใหBผูBเรียนพัฒนาแนวทางแกBไขปœญหาที่หลากหลาย รวมถึงออกแบบผลงาน
หรือผลิตภัณฑ7ที่หลากหลาย
เมื่อพิจารณาการยอมรับเทคโนโลยีของผูBเรียนพบวHา ความซับซBอนของเทคโนโลยี สHงผลทางลบตHอการใชB
งานงHาย แสดงใหBเห็นวHาหากสภาพแวดลBอมสตูดิโอเสมือนมีความซับซBอนและยุHงยากในการใชBงาน ทำใหBเกิด
อุปสรรคในการเรียนของผูBเรียน (Khlaisang, Teo, and Huang, 2021; Adegoke et al., 2022) ในขณะที่การ
สนับสนุนของเพื่อน สHงผลตHอการใชBงานงHายมากที่สุด รองลงมาคือ ประโยชน7ในการใชBงาน นอกจากนี้ทัศนคติใน
การใชBงาน การสนับสนุนการชHวยเหลือจากเพื่อนและครูผูBสอน การแนะนำการใชBงาน รวมถึงการใหBผลป¬อนกลับแกH
ผูBเรียน มีบทบาทสำคัญที่ในการเรียนรูBแบบสภาพแวดลBอมเสมือน และสHงผลตHอการใชBงานงHาย ประโยชน7ในการใชB
งาน และทั ศ นคติ ใ นการใชB ง านของผู B เ รี ย น (Cheng, Chu, and Ma, 2019) สำหรั บ การใชB ง านงH า ย สH ง ผลตH อ
ประโยชน7ในการใชBงาน แตHไมHสHงผลตHอทัศนคติในการใชBงาน เนื่องจากผูBเรียนที่มีประสบการณ7ในการใชBงาน
เทคโนโลยี ไมHคิดวHาความยุHงยากในการใชBงานจะสHงผลตHอทัศนคติในการใชBเทคโนโลยี (Cheng and Yuen, 2022)
นอกจากนี้ประโยชน7ในการใชBงาน สHงผลตHอทัศนคติในการใชBงาน ซึ่งการนำเทคโนโลยี เชHน เครื่องมือสHงเสริมการ
คิดมาใชB ชHวยใหBผูBเรียนออกแบบชิ้นงานไดBอยHางอิสระ มีความยืดหยุHนในการเรียนรูB เปPนการสรBางแรงจูงใจในการ
303
เรียนรูBและสามารถพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนไดBเปPนอยHางดี (Delahunty and Kimbell, 2021) เมื่อ

ผูBเรียนรับรูBถึงประโยชน7ของการใชBงานเทคโนโลยี ก็สHงใหBทัศนคติในการใชBงานเทคโนโลยีสูงขึ้นตามไปดBวย
2. องค) ป ระกอบเชิ ง ยื น ยั น ตั ว ชี ้ ว ั ด ของความคิ ด สร6 า งสรรค) ท างวิ ท ยาศาสตร) แ ละขั ้ น ตอนใน

เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษาเปxน
อยAางไร
ในสHวนขององค7ประกอบตัวชี้วัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ประกอบดBวย 2 ตัวชี้วัด ไดBแกH (1)
การคิดแบบอเนกนัย ประกอบดBวย ความคิดคลHอง (Fluency) การคิดยืดหยุHน (Flexibility) และการคิดริเริ่ม
(Originality) และ (2) การคิ ด แบบเอกนั ย ซึ ่ ง ประกอบดB ว ย การวิ เ คราะห7 แ ละสั ง เคราะห7 (Analyze and
synthesis) และการประเมินและเลือกวิธี (Evaluation and selection) โดยสามารถอภิปรายความสอดคลBองของ
ผลการวิจัยนี้กับงานวิจัยในบริบทใกลBเคียงดังตHอไปนี้ Hu and Adey (2002) ไดBพัฒนาแบบวัดความคิดสรBางสรรค7
ทางวิทยาศาสตร7สำหรับนักเรียนระดับมัธยมศึกษาตอนตBน โดยอิงตามโมเดลโครงสรBางความคิดสรBางสรรค7ทาง
วิ ท ยาศาสตร7 (Scientific Creativity Structure Model: SCSM) พิ จ ารณาองค7 ป ระกอบทางดB า น (1) ผลผลิ ต
เกี่ยวกับปœญหาและการแกBปœญหาทางวิทยาศาสตร7 (2) การคิดแบบอเนกนัย และ (3) กระบวนการ นอกจากนี้
Yang et al. (2019) ไดBพัฒนาแบบวัดวัดความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 โดยแบHงองค7ประกอบของความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7เปPน 2 องค7ประกอบหลัก ไดBแกH การคิดแบบอเนกนัย ซึ่งประกอบดBวยการคิดคลHอง คิด
ยืดหยุHน และการคิดแบบริเริ่ม และการคิดแบบเอกนัย ซึ่งเปPนความสามารถในการวิเคราะห7 สังเคราะห7 สอดคลBอง
กับ Yang and Zhao (2021) กลHาวถึงองค7ประกอบของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ประกอบดBวย การคิด
แบบอเนกนัย และการคิดแบบเอกนัย โดย การคิดแบบอเนกนัย จะเปPนการคิดที่ผูBเรียนสรBางคำตอบจำนวนมาก
รวมถึงการหาแนวทางใหมH ๆ เพื่อใชBในการแกBปœญหา ซึ่งการระดมความคิดเปPนแนวทางหนึ่งที่ชHวยใหBผูBเรียนสรBาง
แนวคิดที่หลากหลาย จากนั้นการตัดสินใจเลือกวิธีการ การวิเคราะห7 สังเคราะห7แนวทางตHาง ๆ ที่เหมาะสมจัดเปPน
การคิดแบบเอกนัยของผูBเรียน สอดคลBองกับ Bulut Ates and Aktamis (2024) กลHาววHา การคิดแบบอเนกนัย
เปPนการสรBางความคิดหรือวิธีการในการแกBปœญหาจำนวนมาก ซึ่งไมHจำเปPนตBองคำนึงถึงความเหมาะสมหรือการ
ปฏิบัติไดBจริง ในขณะที่ การคิดแบบเอกนัย เปPนการคิดที่เจาะลึกและหาวิธีการที่ดีที่สุดในการแกBปœญหา จากการคิด
วิเคราะห7 ประเมินผล จะเห็นไดBวHาการคิดทั้งแบบอเนกนัย และเอกนัย มีความเกี่ยวขBองเชื่อมโยงกัน นอกจากนี้
Zhu et al. (2019) ไดBศึกษาความสัมพันธ7ของการคิดแบบอเนกนัย และการคิดแบบเอกนัย ที่มีตHอความคิด
304
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 จากการเก็บขBอมูลกับผูBเรียนในระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย จำนวน 588 คน ผล

การศึกษาพบวHา การคิดแบบเอกนัย สHงผลตHอการคิดคลHองและการคิดยืดหยุHนของการคิดแบบอเนกนัย เมื่อผูBเรียน
มีระดับการคิดแบบเอกนัยที่เหมาะสมสHงผลใหBการคิดแบบอเนกนัย มีบทบาทสำคัญตHอการคิดสรBางสรรค7ทาง
วิทยาศาสตร7ของผูBเรียน
สำหรับขั้นตอนการเรียนรูBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการ
สอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
ประกอบดB ว ย 6 ขั ้ น ตอน ดั ง นี้ (1) Situation (2) Task (3) Uniqueness (4) Design (5) Illustration และ (6)
Open-minded โดยมีรายละเอียดดังนี้
ในขั้นของ Situation การสืบคBนขBอมูลเกี่ยวกับประเด็นทางสังคมและวิทยาศาสตร7เพื่อกำหนดปœญหา และ
Task การสำรวจสืบคBนขBอมูลสารสนเทศเพื่อนำไปใชBในการแกBปœญหา จัดเปPนการคิดแบบอเนกนัย ในการสรBาง
ความคิดที่เกี่ยวขBองกับประเด็นทางสังคมและวิทยาศาสตร7ใหBไดBมากที่สุด
ขั้น Uniqueness การออกแบบและการวางแผนในการแกBปœญหาโดยบูรณาการความรูBจากหลายสาขา
ผHานการแลกเปลี่ยนขBอมูล จัดเปPนการคิดแบบอเนกนัย
ขั้น Design การวิเคราะห7สังเคราะห7ขBอมูล เพื่อออกแบบและหาแนวทางที่เหมาะสมในการแกBปœญหา
จัดเปPนการคิดแบบเอกนัย ผHานการแลกเปลี่ยนขBอมูล อภิปรายแสดงความคิดเห็นรHวมกัน และการใชB STEAM
tools
ขั้น Illustration เปPนการพัฒนานวัตกรรม ชิ้นงานหรือแนวความคิดที่มีการประยุกต7ใชBความรูBและทักษะ
เฉพาะในบริบทเฉพาะทางวิทยาศาสตร7 กระบวนการทางวิทยาศาสตร7 และความคิดสรBางสรรค7ในบริบททั่วไป
จัดเปPนการคิดแบบเอกนัย
ขั้น Open-minded การนำเสนอผลงาน การสะทBอนคิดและการประเมินผลของผูBเรียน จัดเปPนการคิดทั้ง
แบบอเนกนัย และเอกนัย เพื่อพัฒนาปรับปรุงผลงานใหBดียิ่งขึ้น
ทั้ง 6 ขั้นตอนดังกลHาว สามารถอภิปรายความสอดคลBองของผลการวิจัยนี้กับงานวิจัยในบริบทใกลBเคียง
ดังตHอไปนี้ Kim et al. (2022) ไดBพัฒนาตBนแบบที่มีชื่อวHา “Double Diamond model” ซึ่งประกอบดBวย 4
ขั้นตอน ไดBแกH การสืบคBน (Discover) การระบุปœญหาหรือหัวขBอ (Define) การพัฒนา (Develop) และนำเสนอ
(Deliver) เมื่อเปรียบเทียบขั้นตอนที่ 4 กับความคิดสรBางสรรค7พบวHา ขั้นของการสืบคBนและการพัฒนาจัดเปPนการ
คิดแบบอเนกนัย สHวนขั้นของการระบุและนำเสนอจัดเปPนการคิดแบบเอกนัย จะเห็นไดBวHามีความสอดคลBองกับ
ขั้นตอนของงานวิจัยในการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียน นอกจากนี้ de Vries and
305
Lubart (2019) กลHาวถึงการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนทั้งดBาน การคิดแบบอเนกนัย

และเอกนัย วHาควรมีการบูรณาการความรูBสาขาตHาง ๆ รวมถึงใหBความสำคัญกับมุมมองทางดBานสังคม วัฒนธรรม
มากกวHาเนื้อหาในรายวิชาของผูBเรียน สอดคลBองกับขั้น Situation และ Task ในงานวิจัย ซึ่งเป«ดโอกาสใหBผูBเรียนไดB
กำหนดปœญหา และหาแนวทางในการแกBปœญหาผHานการใชBความรูBทางวิทยาศาสตร7 สามารถพัฒนาความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนไดB (Yang et al., 2019)
3. สภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทาง
สังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร) เพื่อสAงเสริมการสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษาได6มี
ลักษณะอยAางไร
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่
เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 เพื่อสHงเสริมการคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา ประกอบดBวย 5
องค7ประกอบ ไดBแกH (1) My virtual studio (2) Group work (3) Experience (4) Exhibition showcase และ
(5) Reflection
สำหรับลักษณะการทำงาน (Feature) ของ “StudioLab” ซึ่งเปPนเว็บแอปพลิเคชันสภาพแวดลBอมการ
เรียนรูBสตูดิโอเสมือน ประกอบดBวย (1) Feature: My studio พื้นที่ในการทำกิจกรรมเดี่ยวและกลุHม เพื่อใหB
ผูBเรียนสืบคBนขBอมูลที่เกี่ยวขBองกับประเด็นทางสังคมและวิทยาศาสตร7 สำหรับการกำหนดปœญหาและแนวทางแกBไข
ปœญหา ผHานการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นรHวมกันระหวHางผูBเรียนกับผูBเรียน รวมถึงเครื่องมือ STEAM tools ใหB
ผูBเรียนไดBเลือกใชBในการออกแบบ เชHน Tinkercad (Autodesk) spatial หรือ SketchUp เปPนตBน ทั้งนี้ในสHวนของ
STEAM tools สามารถเพิ่มเติมเครืองมือตHาง ๆ ไดBตามตBองการของผูBเรียนและลักษณะชิ้นงานการออกแบบของ
ภาพที่ 6. 2 การกำหนดหัวขBอในการทำกิจกรรมของผูBเรียนและการ STEAM tools ใน “My studio”

306
(2) Feature: My module พื้นที่การเรียนรูBที่ผูBเรียนสามารถสืบคBนสารสนเทศที่เกี่ยวขBองกับหัวขBอใน

การทำกิจกรรม และ (3) Feature: Showcase พื้นที่ในการการแสดงผลงาน และการประเมินผล รวมถึงการ
สะทBอนคิดและการใหBผลป¬อนกลับ
ภาพที่ 6. 3 การแสดงผลงานใน “Showcase”

จากสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนที่กลHาวมาขBางตBน สามารถอภิปรายความสอดคลBองของ
ผลการวิจัยนี้กับงานวิจัยในบริบทใกลBเคียงดังตHอไปนี้ Yang et al. (2019) ไดBศึกษาปœจจัยที่สHงผลตHอการคิดแบบ
อเนกนัย และเอกนัย ของการคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนพบวHา สภาพแวดลBอมการเรียนรูBเปPนสิ่ง
สำคัญของการพัฒนาการคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียน โดยการเป«ดโอกาสใหBผูBเรียนสามารถกำหนด
ปœญหา วางแผน ออกแบบตามความสนใจของตนเอง และการแลกเปลี่ยนความคิดรHวมกัน สอดคลBองกับ Yang et
al. (2016) กลHาวถึงการแลกเปลี่ยนความคิดเห็น การใหBผลป¬อนกลับจากการนำเสนอผลงานของกลุHมสามารถ
พั ฒ นาความคิ ด สรB า งสรรค7 ท างวิ ท ยาศาสตร7 ข องผู B เ รี ย นไดB นอกจากนี ้ Loudon (2019) ที ่ ก ลH า วถึ ง การนำ
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอมาใชBรHวมกับการสอนสเต็มวHา สภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอมีความ
ยืดหยุHนในการใชBงาน และการทำกิจกรรม โดยเฉพาะการอภิปรายกลุHมและการฝ®กปฏิบัติ ซึ่งเปPนสHวนหนึ่งของการ
เรียนการสอน เนBนการแลกเปลี่ยนความคิดและสำรวจความคิด ใหมH ๆ จากการสำรวจผลงานหรือกระบวนการใน
สถานการณ7จริงในชีวิตประจำวันของผูBเรียนเพื่อใหBเห็นถึงมุมมองที่แตกตHาง รวมถึงการทำงานรHวมกันและการ
แสดงผลงานของผูBเรียน เมื่อพิจารณาการนำเครื่องมือ STEAM tools ซึ่งเปPนเครื่องมือในลักษณะ 3 มิติ มาใหB
ผูBเรียนใชBในการออกแบบ จากการประเมินผลงานและกระบวนการทำงานของผูBเรียนพบวHานอกเหนือจากเครื่องมือ
ที่ครูผูBสอนแนะนำแลBว ผูBเรียนบางกลุHมเลือกใชBเครื่องมือที่หลากหลาย สอดคลBองกับแนวทางการออกแบบผลงาน
ของกลุHม เชHน การใชB icograms ซึ่งเปPนเว็บไซต7ในการออกแบบผังเมือง หรือการใชBแอปพลิเคชันเกมในการสรBาง
เมืองของผูBเรียน ภายใตBหัวขBอในการทำกิจกรมเรื่องทรัพยากรดิน ที่ผูBเรียนตBองการออกแบบผังเมืองที่มีการใชBพื้นที่
307
อยH างคุ B มคH า ยั ่ งยื น จะเห็ นไดB วH าเครื ่ องมื อ STEAM tools สามารถพั ฒนาความคิ ดสรB างสรรค7 ของผู B เรี ยนไดB
เชHนเดียวกับงานวิจัยของ Tang et al. (2022) ที่ทบทวนวรรณกรรมเกี่ยวกับการนำดิจิทัลเทคโนโลยีมาใชBในการ
พัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของนักเรียน โดยผูBวิจัยไดBแบHงดิจิทัลเทคโนโลยี ออกเปPน 6 กลุHม ไดBแกH กลุHมการจัดเก็บ
และแบHงปœนขBอมูลสารสนเทศ เกมดิจิทัล การออกแบบดิจิทัล การเขียน หุHนยนต7 และสภาพการเรียนรูBเสมือน
สามารถพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนไดB
ภาพที่ 6. 4 ตัวอยHางการใชB Icograms ในการออกแบบผังเมือง

308
ภาพที่ 6. 5 ตัวอยHางการใชBแอปพลิเคชันเกมในการออกแบบเมืองของผูBเรียน
4. ผลของการใช6รูปแบบการเรียนการสอนในสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีม
วิทยาศาสตร)ของนักเรียนมัธยมศึกษาเปxนอยAางไร
การอภิปรายผลการวิเคราะห7การใชBรูปแบบการเรียนการสอนในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา มีรายละเอียดดังนี้
การวิเคราะห7ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ในดBานการคิดแบบอเนกนัย และเอกนัย พิจารณาจาก
คะแนนเฉลี่ยของการประเมินตนเอง และการประเมินผลงานและกระบวนการทำงานของผูBเรียน กHอนเรียน
ระหวHางเรียน และหลังเรียน พบวHาผูBเรียนมีความความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 หลังเรียนสูงทุกดBาน
รองลงมาคือระหวHางเรียน และกHอนเรียน โดยมีคHาเฉลี่ยความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ในภาพรวมแตกตHางกัน
อยHางมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 เนื่องจากสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน ไดBมีการออกแบบใหBมีความ
ยืดหยุHนในการเรียนรูBและการทำกิจกรรม ผูBเรียนสามารถเขBาไปศึกษาเนื้อหารวมถึงการทำกิจกรรมไดBทุกที่ ทุกเวลา
รวมถึงการมีพื้นที่ในการทำกิจกรรมกลุHมใน My studio ที่มีการนำ STEAM tools ที่หลากหลายใหBผูBเรียนเลือกใชB
309
ในการออกแบบ ซึ่งการนำ STEAM มาใชBบูรณาการในการเรียนการสอน สามารถสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทาง

วิทยาศาสตร7ของผูBเรียนไดBมากขึ้น (Samamiego et al., 2024) เชHนเดียวกับ Mang et al. (2023) ที่นำการสอน
แบบสตีมมาบูรณาการกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 ชHวยสHงเสริมความคิด
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนไดBจากการสรBางโอกาสในการเรียนรูBในสถานการณ7จริงและมีความหมายกับ
ผูBเรียนในชีวิตประจำวัน สอดคลBองกับ Mebed, Shatta, and Zahra (2022) ที่บูรณาการเทคนิค e-learning
รHวมกับสตูดิโอการออกแบบเสมือน (virtual design studio) โดยใชBเครื่องมือดิจิทัลในการออกแบบ สามารถ
พัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนไดB นอกจากนี้การใหBผูBเรียนทำกิจกรรมผHานการออกแบบ การรHางแบบ รวมถึง
การวาด ชHวยใหBผูBเรียนพัฒนานวัตกรรมและสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนไดB (Sharma and Kumar,
2023) อี ก หนึ ่ ง จุ ด เดH น ของสภาพแวดลB อ มการเรี ย นรู B ส ตู ด ิ โ อเสมื อ น คื อ การมี พ ื ้ น ที ่ ใ นการใหB ผ ู B เ รี ย นแสดง
ความกBาวหนBาหรือผลงาน และรับผลป¬อนกลับเพื่อนำไปใชBในการพัฒนาปรับปรุงผลงานหรือกระบวนการของ
ตนเองใหBมีประสิทธิภาพมากขึ้น เป«ดโอกาสใหBผูBเรียนสามารถลองผิดลองถูกระหวHางทำกิจกรรม ตอบโจทย7การสอน
เพื่อพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียน นอกจากนี้ การคิดแบบอเนกนัย และเอกนัย เปPนกระบวนการคิดที่มี
ความสัมพันธ7กัน เชHน การระบุหัวขBอจัดเปPน การคิดแบบอเนกนัย สำหรับการตัดสินใจเลือกหัวขBอที่สนใจ จัดเปPน
การคิดแบบเอกนัย เปPนตBน (Pinkow, 2023) ดังนั้นการใหBผูBเรียนนำเสนอผลงานระหวHางการพัฒนาจะชHวยสHงเสริม
การคิดทั้ง 2 ดBาน เนื่องจากผูBเรียนมีการคิดแนวทางแกBไขที่หลากหลาย (การคิดแบบอเนกนัย) และประเมินเพื่อ
เลือกวิธีที่เหมาะสม (การคิดแบบเอกนัย) เพื่อนำไปใชBในการปรับปรุงพัฒนา เชHนเดียวกับ Obeid and Demirkan
(2023) ที่นำสภาพแวดลBอมการออกแบบเสมือน (virtual design environment) มาชHวยในกระบวนการออกแบบ
ของผูBเรียน ซึ่งไดBผลดีกวHาการเรียนแบบ non immersive และเพิ่มแรงจูงใจในการเรียน
ภาพที่ 6. 6 (ซBาย) การรวบรวมสารสนเทศสำหรับใชBในการออกแบบเรือดูดขยะของผูBเรียน (ขวา) การออกแบบ

เรือดูดขยะ
310
เมื่อพิจารณาเขBาไปในองค7ประกอบของการคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7พบวHา ผูBเรียนมีการคิดแบบ
อเนกนัย ดBานการคิดคลHอง การคิดยืดหยุHน และการคิดริเริ่ม หลังเรียนสูงกวHาระหวHางเรียนและกHอนเรียน ทั้ง 3
ดBาน ผHานกิจกรรมที่ผูBเรียนไดBฝ®กการคิดคลHองและคิดริเริ่มจากการระบุปœญหาเกี่ยวกับประเด็นทางสังคมและ
วิทยาศาสตร7ใหBไดBมากที่สุด จากนั้นรHวมกันจับกลุHมของปœญหา เพื่อเปPนการฝ®กการคิดยืดหยุHน
ภาพที่ 6. 7 ตัวอยHางการใชBแผนผังออนไลน7สำหรับการคิดดBาน อเนกนัย

สอดคลBองกับ Lu, Lo, and Syu (2021) ที่กลHาวถึงการจัดกิจกรรมที่ใหBผูBเรียนมีพื้นที่ในการทำกิจกรรมทั้ง
กิจกรรมเดี่ยว และกิจกรรมกลุHม โดยเฉพาะกิจกรรมกลุHมผHานการระดมสมองชHวยพัฒนาการคิดคลHอง การเป«ดใจใน
การับฟœงความคิดเห็นที่หลากหลายของผูBเรียน โดยตัวอยHางของการใหBผลป¬อนกลับของผูBเรียนระหวHางการพัฒนา
ผลงาน ไดBแกH
“จากการนำเสนอผังเมืองในการพัฒนารHางครั้งที่ 1 สรุปผลป¬อนกลับไดBวHาในการออกแบบสวนปศุสัตว7อยูH
ใกลBเมืองมากเกินไป คำนึงถึงรัศมีการระเบิดของตัวโรงงาน การจัดการทรัพยากรน้ำ และเมื่อปรับปรุงและนำเสนอ
รHางในครั้งที่ 2 มีการเพิ่มเติมในเรื่องของจุดอำนวยความสะดวก เปPนตBน”
ความคิดเห็นของผูBเรียนกลุHมทรัพยากรดิน กลุHมที่ 2
นอกจากนี้การจัดกิจกรรมที่ใหBผูBเรียนออกแบบและพัฒนาผHานการกำหนดภาระงานของครูผูBสอน สามารถ
พัฒนา การคิดแบบอเนกนัยของผูBเรียน (Bulut Ates and Aktamis, 2024) เมื่อพิจารณา การคิดแบบเอกนัย
พบวHา ผูBเรียนมีการคิดดBานการคิดวิเคราะห7และสังเคราะห7 และการประเมินและเลือกวิธี หลังเรียนสูงกวHาระหวHาง
311
เรียนและกHอนเรียน จะเห็นไดBวHาพื้นที่ในการแสดงผลงานสHงเสริมใหBผูBเรียนแลกเปลี่ยนเรียนรูB ปรับปรุงแกBไขผลงาน

ใหBดียิ่งขึ้น ชHวยสรBางแรงบันดาลใจใหBผูBเรียนในการปรับปรุงผลงานของตน และพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของ
ผูBเรียน (Putri et al., 2023) ซึ่งการวิเคราะห7สังเคราะห7 รวมถึงการประเมินและเลือกวิธีจากการแลกเปลี่ยนความ
คิดเห็นรHวมกัน ถือเปPนองค7ประกอบที่สำคัญของกระบวนการพัฒนานวัตกรรมและความคิดสรBางสรรค7 (Baruah
and Green, 2023)
3. ข6อเสนอแนะ
ขBอเสนอแนะสำหรับงานวิจัยนี้ ขอนำเสนอใน 2 ประเด็น ไดBแกH (1) ขBอเสนอแนะสำหรับการนำผลการวิจัย
ไปใชB และ (2) ขBอเสนอแนะในสHวนของการวิจัยครั้งตHอไป มีรายละเอียดดังตHอไปนี้
1. ข6อเสนอแนะสำหรับการนำผลการวิจัยไปใช6
1.1 สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทาง
สามารถนำไปใชBกับรายวิชาทางวิทยาศาสตร7ไดBทุกวิชา ในการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 ซึ่งผูBสอน
อาจประยุกต7ใชBในรายวิชาของตนโดยการใหBผูBเรียนศึกษาเนื้อหาดBวยตนเอง หรือนำมาเปPนสHวนหนึ่งของการจัดการ
เรียนการสอนในรายวิชา เนื่องจากองค7ประกอบและขั้นตอนในการเรียนรูB รวมถึงระบบมีความยืดหยุHนในการใหB
ผูBเรียน ที่ผูBเรียนสามารถเรียนรูBและทำกิจกรรมไดBตามความสะดวกของตนเอง
1.2 ผูBสอนสามารถนำแบบประเมินผลงานและกระบวนการทำงานของงานวิจัยนี้ มาใชBในการประเมิน
ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนระดับมัธยมศึกษาในทุกรายวิชาทางวิทยาศาสตร7 อีกทั้งสามารถใชB
เปPนแนวทางในการออกแบบกิจกรรมการเรียนการสอน เพื่อพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียน
1.3 ผลการวิจัยองค7ประกอบของความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ในงานวิจัยนี้ สามารถนำไปใชBเปPน
ตัวชี้วัดในการประเมินและพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนในระดับมัธยมศึกษา และสามารถ
ใชBเปPนแนวทางในการพัฒนาผูBเรียนในระดับอื่น ๆ เชHน ประถมศึกษา โดยปรับบริบทของการประเมินใหBเหมาะสม
กับระดับของผูBเรียน
1.4 รูปแบบการสอนสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7
(STUDIO) เปPนขั้นตอนการสอนที่บูรณาการความรูB ทักษะทางวิทยาศาสตร7 และสาขาวิชาที่เกี่ยวขBอง ไดBแกH
คณิตศาสตร7 การคิดเชิงวิศวกรรม เทคโนโลยี และศิลปะ ภายใตBบริบททางสังคมและวิทยาศาสตร7 ดังนั้นครูผูBสอน
สามารถนำรูปแบบการสอนมาปรัยใชBในรายวิชาของตน เพื่อพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 และรวม
312
ไปถึงการรูBวิทยาศาสตร7 (Scientific literacy) จากการนำความรูBและทักษะทางวิทยาศาสตร7มาใชBระหวHางทำ

กิจกรรม
2. ข6อเสนอแนะในสAวนของการวิจัยครั้งตAอไป
2.1 เนื่องดBวยสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชB
มัธยมศึกษา สามารถนำไปใชBกับผูBเรียนในระดับมัธยมศึกษาทุกระดับ ดังนั้นในการวิจัยครั้งตHออาจมีการบูรณาการ
กับการสอนในรายวิชาอื่น ๆ เชHน คอมพิวเตอร7 หรือคณิตศาสตร7 เปPนตBน เพื่อใหBผูBเรียนพัฒนาความคิดสรBางสรรค7
ทางวิทยาศาสตร7ใหBมีประสิทธิภาพสูงสุดตHอไป
2.2 ในการวิจัยครั้งตHอไป อาจมีการนำหุHนยนต7 (Robotic) มาใชBในการทำกิจกรรมในสภาพแวดลBอมการ
เรียนรูBสตูดิโอเสมือน เพื่อพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียน
2.3 สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทาง
สังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7 นอกจากสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา
แลBว ในงานวิจัยครั้งตHอไปอาจพิจารณาตัวแปรที่เกี่ยวขBองดBานอื่น ๆ เชHน การแกBปœญหาอยHางสรBางสรรค7 ทักษะการ
แกBปœญหา การคิดเชิงออกแบบ รวมถึงการคิดเชิงนวัตกรรม เปPนตBน
313
บรรณานุกรม
ภาษาไทย
คณะกรรมการอิสระเพื่อการปฏิรูปการศึกษา. (2562). แผนการปฏิรูปประเทศด3านการศึกษา.
ใจทิพย7 ณ สงขลา. (2561). การออกแบบการเรียนแนวดิจิทัล (Digital Learning Design). ศูนย7สHงเสริมการพัฒนา
นวัตกรรม ตำราและเอกสารทางวิชาการ คณะครุศาสตร7 จุฬาลงกรณ7มหาวิทยาลัย.
ชัยยงค7 พรหมวงศ7. (2556). การทดสอบประสิทธิภาพสื่อหรือชุดการสอน (Developmental Testing of Media
and Instructional Package). วารสารศิลปากรศึกษาศาสตรMวิจัย ปNที่ 5(ฉบับที่ 1 (มกราคม - มิถุนายน)).
เนาวนิตย7 สงคราม. (2556). ระบบการเรียนดBวยอีเลิร7นนิงบนสถาพแวดลBอมการเรียนเสมือนจริง เพื่อพัฒนา
ความคิ ดสรB างสรรค7 ของผู B เรี ยนในระดั บอุ ดมศึ กษา. เงิ นอุ ดหนุ นงบประมาณแผV นดิ น. จุ ฬาลงกรณM
มหาวิทยาลัย.
เนาวนิตย7 สงคราม. (2559). ระบบการเรียนดBวยอีเลิร7นนิงบนสถาพแวดลBอมการเรียนเสมือนจริง เพื่อพัฒนา
ความสามารถในการแกB ป œ ญ หาและการเรี ย นรู B เ ปP น ที ม สำหรั บ นิ ส ิ ต นั ก ศึ ก ษาครุ ศ าสตรบั ณ ฑิ ต ใน
สถาบันอุดมศึกษาของรัฐ. เงินอุดหนุนงบประมาณแผVนดิน. จุฬาลงกรณMมหาวิทยาลัย.
สถาบันสHงเสริมการสอนวิทยาศาสตร7และเทคโนโลยี. (2560). กรอบโครงสร3างการประเมินผลนักเรียนโครงการ
PISA 2015. สถาบันสHงเสริมการสอนวิทยาศาสตร7และเทคโนโลยี.
สมรัก อินทวิมลศรี. (2560). ผลของการใช3แนวคิดสะตีมศึกษาในชีววิทยาที่มีตVอความคิดสร3างสรรคMทาวิทยาศาสตรM
และผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปNที่ 4. ปริญญามหาบัณฑิต คณะครุศาสตร7
จุฬาลงกรณ7มหาวิทยาลัย.
สำนักงานคณะกรรมการการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแหHงชาติ. (2559). แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม
แหVงชาติ ฉบับที่สิบสอง พ.ศ. 2560-2564.
ภาษาอังกฤษ
Accenture. (2017). NEW SKILLS NOW: INCLUSION IN THE DIGITAL ECONOMY L. Neuberger-
Fernandez & R. Barton (Eds.), Retrieved from
https://www.accenture.com/_acnmedia/pdf-63/accenture-new-skills-now-inclusion-in-
the-digital.pdf
314
Adegoke, A. S., Oladokun, T. T., Ayodele, T. O., Agbato, S. E., Jinadu, A. D., & Olaleye, S. O. (2022).
Analysing the criteria for measuring the determinants of virtual reality technology adoption in
real estate agency practice in Lagos: a DEMATEL method [Article]. Property Management, 40(3),
285-301. https://doi.org/10.1108/PM-05-2021-0035
Aguilera, D., & Ortiz-Revilla, J. (2021). Stem vs. steam education and student creativity: A
systematic literature review. Education Sciences, 11(7) doi:10.3390/educsci11070331
Ahmad, D. N., Astriani, M. M., Alfahnum, M., & Setyowati, L. (2021). Increasing creative thinking of
students by learning organization with steam education. Jurnal Pendidikan IPA
Indonesia, 10(1), 103-110. doi:10.15294/jpii.v10i1.27146
Ahn, S. H., & Choi, C. (2019). Studio based learning using programmable knowledge management
system. Paper presented at the 2019 18th International Conference on Information
Technology Based Higher Education and Training, ITHET
2019, doi:10.1109/ITHET46829.2019.8937331 Retrieved from www.scopus.com
Alcaraz-Dominguez, S., & Barajas, M. (2021). Conceiving socioscientific issues in stem lessons
from science education research and practice. Education Sciences, 11(5)
doi:10.3390/educsci11050238
Alcaraz-Dominguez, S., & Barajas, M. (2021). Conceptualization of socioscientific issues in
educational practice from a review of research in science education. International
Journal of Information and Education Technology, 11(6), 297-302.
doi:10.18178/ijiet.2021.11.6.1526
Aldalalah, O. M. A. (2020). The effectiveness of infographic via interactive smart board on
enhancing creative thinking: A cognitive load perspective. International Journal of
Instruction, 14(1), 345-364. doi:10.29333/IJI.2021.14120A
Alonso-García, S., Aznar-Díaz, I., Cáceres-Reche, M. -., Trujillo-Torres, J. -., & Romero-Rodríguez, J.
-. (2019). Systematic review of good teaching practices with ICT in spanish higher
education trends and challenges for sustainability.Sustainability (Switzerland), 11(24)
doi:10.3390/su11247150
Aschauer, W., Haim, K., & Weber, C. (2021). A contribution to scientific creativity: A validation
study measuring divergent problem solving ability. Creativity Research Journal.
https://doi.org/10.1080/10400419.2021.1968656
315
Aslan, S. A., & Duruhan, K. (2021). The effect of virtual learning environments designed according
to problem-based learning approach to students’ success, problem-solving skills, and
motivations. Education and Information Technologies, 26(2), 2253-2283.
doi:10.1007/s10639-020-10354-6
Astutik, S., Susantini, E., Madlazim, Nur, M., & Supeno. (2020). The effectiveness of collaborative
creativity learning models (CCL) on secondary schools scientific creativity
skills. International Journal of Instruction, 13(3), 525-238. doi:10.29333/iji.2020.13336a
Atesgoz, N. N., & Sak, U. (2021). Test of scientific creativity animations for children: Development
and validity study. Thinking Skills and Creativity, 40 doi:10.1016/j.tsc.2021.100818
Avital, I., & Monga, C. (2021). CREATED METHOD: Pedagogical approach for diversity in creative
design process doi:10.1007/978-981-16-0084-5_65 Retrieved from www.scopus.com
Baruah, J., & Green, K. (2023). Innovation in Virtual Teams: The Critical Role of Anonymity across
Divergent and Convergent Thinking Processes [Article]. Journal of Creative Behavior,
57(4), 588-605. https://doi.org/10.1002/jocb.603
Bencze, L., Pouliot, C., Pedretti, E., Simonneaux, L., Simonneaux, J., & Zeidler, D. (2020). SAQ, SSI
and STSE education: Defending and extending “science-in-context”. Cultural Studies of
Science Education, 15(3), 825-851. doi:10.1007/s11422-019-09962-7
Benek, I., & Akcay, B. (2022). The effects of socio-scientific STEM activities on 21st century skills of
middle school students [Article]. Participatory Educational Research, 9(2), 25-52.
https://doi.org/10.17275/PER.22.27.9.2
Berestova, A., Ermakov, D., Aitbayeva, A., Gromov, E., & Vanina, E. (2021). Social networks to
improve the creative thinking of students: How does it works? Thinking Skills and
Creativity, 41 doi:10.1016/j.tsc.2021.100912
Bi, H., Mi, S., Lu, S., & Hu, X. (2020). Meta-analysis of interventions and their effectiveness in
students’ scientific creativity. Thinking Skills and
Bulut Ates, C., & Aktamis, H. (2024). Investigating the effects of creative educational modules blended
with Cognitive Research Trust (CoRT) techniques and Problem Based Learning (PBL) on students'
scientific creativity skills and perceptions in science education [Article]. Thinking Skills and
Creativity, 51, Article 101471. https://doi.org/10.1016/j.tsc.2024.101471
316
Caldwell, H., Whewell, E., & Heaton, R. (2020). The impact of visual posts on creative thinking
and knowledge building in an online community of educators. Thinking Skills and
Chaichumpa, S., Wicha, S., & Temdee, P. (2021). Personalized learning in a virtual learning
environment using modification of objective distance. Wireless Personal
Communications, 118(3), 2055-2072. doi:10.1007/s11277-021-08126-7
Cheng, E. W. L., Chu, S. K. W., & Ma, C. S. M. (2019). Students’ intentions to use PBWorks: a factor-based
PLS-SEM approach [Article]. Information and Learning Science, 120(7-8), 489-504.
https://doi.org/10.1108/ILS-05-2018-0043
Chen, L., & Xiao, S. (2021). Perceptions, challenges and coping strategies of science teachers in
teaching socioscientific issues: A systematic review. Educational Research
Review, 32 doi:10.1016/j.edurev.2020.100377
Cheng, M., & Yuen, A. H. K. (2022). Junior secondary students’ acceptance and continuance of e-
learning system use: a multi-group analysis across social backgrounds [Article]. Behaviour and
Information Technology, 41(2), 324-347. https://doi.org/10.1080/0144929X.2020.1811378
Chittum, J. R., Jones, B. D., Akalin, S., & Schram, Á. B. (2017). The effects of an afterschool STEM
program on students’ motivation and engagement. International Journal of STEM
Education, 4(1) doi:10.1186/s40594-017-0065-4
Choi, J. H., & Hwang, B. K. (2018). The concepts, strategies and application of STEAM education
in south korea. Paper presented at the Proceedings - 2017 7th World Engineering
Education Forum, WEEF 2017- in Conjunction with: 7th Regional Conference on
Engineering Education and Research in Higher Education 2017, RCEE and RHEd 2017, 1st
International STEAM Education Conference, STEAMEC 2017 and 4th Innovative Practices
in Higher Education Expo 2017, I-PHEX 2017, 466-469. doi:10.1109/WEEF.2017.8467045
Retrieved from www.scopus.com
Chu, H. -., Son, Y. -., Koo, H. -., Martin, S. N., & Treagust, D. F. (2019). The potential of arts-
integrated STEM approaches to promote students’ science knowledge construction and
a positive perception of science learning. Asia-pacific STEM teaching practices: From
theoretical frameworks to practices (pp. 17-38) doi:10.1007/978-981-15-0768-7_2
317
Chun, B. A., & Heo, H. J. (2019). Toward creative convergence: A free learning semester class
with mobile device ‘making an ecological map of our schoolyard’. Paper presented at
the ACM International Conference Proceeding Series, 58-63.
doi:10.1145/3337682.3337698 Retrieved from www.scopus.com
Conradty, C., & Bogner, F. X. (2019). From STEM to STEAM: Cracking the code? how creativity &
motivation interacts with inquiry-based learning. Creativity Research Journal, 31(3), 284-
295. doi:10.1080/10400419.2019.1641678
Conradty, C., & Bogner, F. X. (2020). STEAM teaching professional development works: Effects on
students’ creativity and motivation. Smart Learning Environments, 7(1)
doi:10.1186/s40561-020-00132-9
Conradty, C., Sotiriou, S. A., & Bogner, F. X. (2020). How creativity in STEAM modules intervenes
with self-efficacy and motivation. Education Sciences, 10(3) doi:10.3390/educsci10030070
Cook, A. B. (2020). Scientific creativity through the lens of art. Matter, 2(5), 1072-1074.
doi:10.1016/j.matt.2020.03.021
Cropley, A. (2006). In praise of convergent thinking. Creativity Research Journal, 18(3), 391-404.
https://doi.org/10.1207/s15326934crj1803_13
Dauer, J. M., Sorensen, A. E., & Wilson, J. (2021). Students’ civic engagement self-efficacy varies
across socioscientific issues contexts. Frontiers in
Education, 6 doi:10.3389/feduc.2021.628784
Davut Gul, M., & Akcay, H. (2020). Structuring a new socioscientific issues (SSI) based instruction
model: Impacts on pre-service science teachers’ (PSTs) critical thinking skills and
dispositions. International Journal of Research in Education and Science, 6(1), 141-159.
Delahunty, T., & Kimbell, R. (2021). (Re)framing a philosophical and epistemological framework for
teaching and learning in STEM: Emerging pedagogies for complexity [Article]. British Educational
Research Journal, 47(3), 742-769. https://doi.org/10.1002/berj.3706
de Vries, H. (2021). Space for STEAM: New creativity challenge in education. Frontiers in
Psychology, 12 doi:10.3389/fpsyg.2021.586318
318
de Vries, H. B., & Lubart, T. I. (2019). Scientific Creativity: Divergent and Convergent Thinking and
the Impact of Culture [Article]. Journal of Creative Behavior, 53(2), 145-155.
https://doi.org/10.1002/jocb.184
Doolani S, Wessels C, Kanal V, Sevastopoulos C, Jaiswal A, Nambiappan H, Makedon F. (2020).
A Review of Extended Reality (XR) Technologies for Manufacturing Training. Technologies.
2020; 8(4):77. https://doi.org/10.3390/technologies8040077
Dwikoranto, Jatmiko, B., Hariyono, E., Lestari, N. A., Prahani, B. K., & Suyidno. (2021). MobLen
model for enhancing scientific creativity of physics students: An alternative in the covid-
19 pandemic. Paper presented at the Journal of Physics: Conference Series, , 1805(1)
doi:10.1088/1742-6596/1805/1/012006 Retrieved from www.scopus.com
Fleischmann, K. (2021). Hands-on versus virtual: Reshaping the design classroom with blended
learning. Arts and Humanities in Higher Education, 20(1), 87-112.
doi:10.1177/1474022220906393
Gabriel, F., Marrone, R., & van Broekhoven, K. (2023). Chapter 27 - Teaching and learning for creativity in
science and mathematics. In R. Reiter-Palmon & S. Hunter (Eds.), Handbook of Organizational
Creativity (Second Edition) (pp. 393-405). Academic Press.
https://doi.org/https://doi.org/10.1016/B978-0-323-91841-1.00001-4
Genisa, M. U., Subali, B., Djukri, & Habibi, H. (2021). Decision-making style profiles of pre-service
biology teachers in socio-scientific issues. International Journal of Evaluation and
Research in Education, 10(3), 760-767. doi:10.11591/ijere.v10i3.21376
Gu, X., Dijksterhuis, A., & Ritter, S. M. (2019). Fostering children’s creative thinking skills with the
5-I training program. Thinking Skills and Creativity, 32, 92-101.
https://doi.org/10.1016/j.tsc.2019.05.002
Gunawan, G., Suranti, N. M. Y., Nisrina, N., Herayanti, L., & Rahmatiah, R. (2018). The effect of
virtual lab and gender toward students' creativity of physics in senior high school. Paper
presented at the Journal of Physics: Conference Series, , 1108(1) doi:10.1088/1742-
6596/1108/1/012043 Retrieved from www.scopus.com
Haim, K., & Aschauer, W. (2022). Fostering Scientific Creativity in the Classroom: The Concept of Flex-
Based Learning [Article]. International Journal of Learning, Teaching and Educational Research,
21(3), 196-230. https://doi.org/10.26803/ijlter.21.3.11
319
Hair, J.F., Black, W.C., Babin, B.J. & Anderson, R.E. (2010). Multivariate Data Analysis (7th ed.).
Prentice Hall.
Harron, J. R. (2019). Work-in-progress: Multidisciplinary learning between engineering,
communication, and fine arts majors through the creation of movie special effects. Paper
presented at the ASEE Annual Conference and Exposition, Conference
Proceedings, Retrieved from www.scopus.com
Hetherington, L., Chappell, K., Ruck Keene, H., Wren, H., Cukurova, M., Hathaway, C., . . . Bogner,
F. (2020). International educators’ perspectives on the purpose of science education and
the relationship between school science and creativity. Research in Science and
Technological Education, 38(1), 19-41. doi:10.1080/02635143.2019.1575803
Herman, B. C., Newton, M. H., & Zeidler, D. L. (2021). Impact of place-based socioscientific issues
instruction on students' contextualization of socioscientific orientations. Science
Education, 105(4), 585-627. doi:10.1002/sce.21618
Hodson, D. (2020). Going beyond STS education: Building a curriculum for sociopolitical
activism. Canadian Journal of Science, Mathematics and Technology Education, 20(4),
592-622. doi:10.1007/s42330-020-00114-6
Hong, O., & Song, J. (2020). A componential model of science classroom creativity (SCC) for
understanding collective creativity in the science classroom. Thinking Skills and
Hu, W., & Adey, P. (2002). A scientific creativity test for secondary school students. International
Journal of Science Education, 24(4), 389-403. doi:10.1080/09500690110098912
Huang, C. -., & Wang, K. -. (2019). Comparative analysis of different creativity tests for the
prediction of students’ scientific creativity. Creativity Research Journal, 31(4), 443-447.
doi:10.1080/10400419.2019.1684116
Iranmanesh, A., & Onur, Z. (2021). Mandatory virtual design studio for all: Exploring the
transformations of architectural education amidst the global pandemic. International
Journal of Art and Design Education, 40(1), 251-267. doi:10.1111/jade.12350
Jia, Y., Zhou, B., & Zheng, X. (2021). A curriculum integrating STEAM and maker education
promotes pupils' learning motivation, self-efficacy, and interdisciplinary knowledge
acquisition. Frontiers in Psychology, 12 doi:10.3389/fpsyg.2021.725525
320
Jones, D., Lotz, N., & Holden, G. (2021). A longitudinal study of virtual design studio (VDS) use in
STEM distance design education. International Journal of Technology and Design
Education, 31(4), 839-865. doi:10.1007/s10798-020-09576-z
Karuović, D., Tasić, I., Hains, V. V., Glušac, D., Namestovski, Z., Szabo, C., . . . Milanov, D. (2021).
Students' habits and competencies for creating virtual learning environments. Computer
Applications in Engineering Education, 29(4), 864-882. doi:10.1002/cae.22312
Ke, L., Sadler, T. D., Zangori, L., & Friedrichsen, P. J. (2021). Developing and using multiple
models to promote scientific literacy in the context of socio-scientific issues. Science
and Education, 30(3), 589-607. doi:10.1007/s11191-021-00206-1
Khamhaengpol, A., Sriprom, M., & Chuamchaitrakool, P. (2021). Development of STEAM activity
on nanotechnology to determine basic science process skills and engineering design
process for high school students. Thinking Skills and
Khlaisang, J., & Songkram, N. (2019). Designing a virtual learning environment system for teaching
twenty-first century skills to higher education students in ASEAN. Technology, Knowledge
and Learning, 24(1), 41-63. doi:10.1007/s10758-017-9310-7
Khlaisang, J., Teo, T., & Huang, F. (2021). Acceptance of a flipped smart application for learning: a study
among Thai university students. Interactive Learning Environments, 29(5), 772-789.
https://doi.org/10.1080/10494820.2019.1612447
Kim, A. M., Gibbons, J. A., Speed, C. J., & Macaulay, J. O. (2023). Making creativity explicit: A workshop to
foster creativity in biomedical science education [Article]. Biochemistry and Molecular Biology
Education, 51(6), 644-652. https://doi.org/10.1002/bmb.21776
Kim, G., Ko, Y., & Lee, H. (2020). The effects of community-based socioscientific issues program
(SSI-COMM) on promoting students’ sense of place and character as
citizens. International Journal of Science and Mathematics Education, 18(3), 399-418.
doi:10.1007/s10763-019-09976-1
Klaver, L. T., & Walma van der Molen, J. H. (2021). Measuring pupils’ attitudes towards
socioscientific issues: Development and validation of a questionnaire. Science and
Education, 30(2), 317-344. doi:10.1007/s11191-020-00174-y
321
Koç, A., & Büyük, U. (2021). Effect of robotics technology in science education on scientific
creativity and attitude development. Journal of Turkish Science Education, 18(1), 54-72.
doi:10.36681/tused.2021.52
Komarzyńska-świeściak, E., Adams, B., & Thomas, L. (2021). Transition from physical design
studio to emergency virtual design studio. available teaching and learning methods and
tools—a case study. Buildings, 11(7) doi:10.3390/buildings11070312
Kummanee, J., Nilsook, P., & Wannapiroon, P. (2020). Digital learning ecosystem involving steam
gamification for a vocational innovator. International Journal of Information and
Education Technology, 10(7), 533-539. doi:10.18178/ijiet.2020.10.7.1420
Lacka, E., Wong, T. C., & Haddoud, M. Y. (2021). Can digital technologies improve students'
efficiency? exploring the role of virtual learning environment and social media use in
higher education. Computers and Education, 163doi:10.1016/j.compedu.2020.104099
Lee, I., & Park, J. (2021). Student, parent and teacher perceptions on the behavioral
characteristics of scientific creativity and the implications to enhance students’ scientific
creativity. Journal of Baltic science education, 20(1), 67-79. doi:10.33225/jbse/21.20.67
Lee, H., & Yang, J. -. (2019). Science teachers taking their first steps toward teaching
socioscientific issues through collaborative action research. Research in Science
Education, 49(1), 51-71. doi:10.1007/s11165-017-9614-6
Lindsay, S. M. (2021). Integrating microscopy, art, and humanities to power STEAM learning in
biology. Invertebrate Biology, 140(1) doi:10.1111/ivb.12327
Loudon, G. (2019). Integrating ideas from design disciplines into the STEM curricula. Higher
Education Pedagogies, 4(1), 284-286. doi:10.1080/23752696.2019.1599688
Lu, S. Y., Lo, C. C., & Syu, J. Y. (2022). Project-based learning oriented STEAM: the case of micro–
bit paper-cutting lamp [Article]. International Journal of Technology and Design
Education, 32(5), 2553-2575. https://doi.org/10.1007/s10798-021-09714-1
Lubart, T., Barbot, B., & Besançon, M. (2019). Creative potential: Assessment issues and the EPoC
battery / potencial creativo: Temas de evaluación y batería EPoC. Estudios De
Psicologia, 40(3), 540-562. doi:10.1080/02109395.2019.1656462
Mang, H. M. A., Chu, H. E., Martin, S. N., & Kim, C. J. (2023). Developing an Evaluation Rubric for
Planning and Assessing SSI-Based STEAM Programs in Science Classrooms [Article].
322
Research in Science Education, 53(6), 1119-1144. https://doi.org/10.1007/s11165-023-

10123-8
McDonald, J. K., West, R. E., Rich, P. J., & Hokanson, B. (2020). Instructional Design for Learner
Creativity. In M. J. Bishop, Boling, E., Elen, J., Svihla, V. (Ed.), Handbook of Research in
Educational Communications and Technology. Switzerland: Springer.
doi://doi.org/10.1007/978-3-030-36119-8_17
Mebed, Y. A., Shatta, N. Y., & Zahra, N. N. (2022). E-learning techniques in the virtual interior
design studio. 2022 Engineering and Technology for Sustainable Architectural and Interior
Design Environments, ETSAIDE 2022,
Nespoli, O. G., Hurst, A., & Gero, J. S. (2021). Exploring tutor-student interactions in a novel
virtual design studio. Design Studies, 75 doi:10.1016/j.destud.2021.101019
Nida, S., Pratiwi, N., & Eilks, I. (2021). A case study on the use of contexts and socio-scientific
issues-based science education by pre-service junior high school science teachers in
indonesia during their final year teaching internship. Frontiers in
Education, 5 doi:10.3389/feduc.2020.592870
Nuncira, T. A., Rodriguez-Hdez, N., Echeverry, G., Paramo, L., Ramirez, J., Agosto Cintron, L., Andrea
Lopez, M., Nuncira, S. A., Javier Fonseca, Y., & Lambertinez, M. E. (2023). Implementation of the
STEAM method, through emerging technologies such as the metaverse, to motivate high school
students to investigate and use technology to solve problems in their environment. 2023 IEEE
Global Humanitarian Technology Conference, GHTC 2023,
Nutter, D., & Payton, V. (2021). Collective memories of shared space and experience in the
creation and inhabitation of virtual studio. International Journal of Art and Design
Education, 40(4), 773-783. doi:10.1111/jade.12389
Obeid, S., & Demirkan, H. (2023). The inﬂuence of virtual reality on design process creativity in
basic design studios [Article]. Interactive Learning Environments, 31(4), 1841-1859.
https://doi.org/10.1080/10494820.2020.1858116
OECD. (2016). PISA 2015 Assessment and Analytical Framework. Retrieved from
https://www.oecd.org/education/pisa-2015-assessment-and-analytical-framework-
9789264255425-en.htm
323
OECD. (2018). The Future of Education and Skills: Education 2030. The Future We Want
Retrieved from
http://www.oecd.org/education/2030/E2030%20Position%20Paper%20(05.04.2018).pdf
OECD. (2019). PISA 2021 Creative Thinking Framework (Third draft). Retrieved from
https://www.oecd.org/pisa/publications/PISA-2021-Creative-Thinking-Framework.pdf
OECD. (2020). THE IMPACT OF COVID-19 ON EDUCATION - INSIGHTS FROM EDUCATION AT A
GLANCE 2020 A. Schleicher (Ed.) Retrieved from https://www.oecd.org/education/the-
impact-of-covid-19-on-education-insights-education-at-a-glance-2020.pdf
Oh, J. -. (2021). Understanding the scientific creativity based on various perspectives of
science. Axiomathes, doi:10.1007/s10516-021-09553-8
Ozkan, G., & Umdu Topsakal, U. (2021). Exploring the effectiveness of STEAM design processes
on middle school students’ creativity. International Journal of Technology and Design
Education, 31(1), 95-116. doi:10.1007/s10798-019-09547-z
Perignat, E., & Katz-Buonincontro, J. (2019). STEAM in practice and research: An integrative
literature review. Thinking Skills and Creativity, 31, 31-43. doi:10.1016/j.tsc.2018.10.002
Phungsuk, R., Viriyavejakul, C., & Ratanaolarn, T. (2017). Development of a problem-based
learning model via a virtual learning environment. Kasetsart Journal of Social
Sciences, 38(3), 297-306. doi:10.1016/j.kjss.2017.01.001
Pinkow, F. (2023). Creative cognition: A multidisciplinary and integrative framework of creative
thinking. Creativity and Innovation Management, 32(3), 472-492.
https://doi.org/https://doi.org/10.1111/caim.12541
Putri, A. S., Prasetyo, Z. K., Purwastuti, L. A., Prodjosantoso, A. K., & Putranta, H. (2023).
Effectiveness of STEAM-based blended learning on students’ critical and creative
thinking skills [Article]. International Journal of Evaluation and Research in Education,
12(1), 44-52. https://doi.org/10.11591/ijere.v12i1.22506
Rahmawati, Y., Ridwan, A., Hadinugrahaningsih, T., & Soeprijanto. (2019). Developing critical and
creative thinking skills through STEAM integration in chemistry learning. Paper presented
at the Journal of Physics: Conference Series, , 1156(1) doi:10.1088/1742-
324
Ramey, K. E., & Stevens, R. (2019). Interest development and learning in choice-based, in-school,
making activities: The case of a 3D printer. Learning, Culture and Social
Interaction, 23 doi:10.1016/j.lcsi.2018.11.009
Rashid, A. H. A., Shukor, N. A., Tasir, Z., & Na, K. S. (2021). Teachers’ perceptions and readiness
toward the implementation of virtual learning environment. International Journal of
Evaluation and Research in Education, 10(1), 209-214. doi:10.11591/ijere.v10i1.21014
Rasul, M. S., Zahriman, N., Halim, L., & Rauf, R. A. (2018). Impact of integrated STEM smart
communities program on students scientific creativity. Journal of Engineering Science
and Technology, 13(Special Issue on ICITE 2018), 80-89. Retrieved from www.scopus.com
Redó, N. A., Gutiérrez, M. Á. M., & Cano, J. -. V. (2021). Dimensions of creativity in secondary
school high-ability students. European Journal of Investigation in Health, Psychology
and Education, 11(3), 953-961. doi:10.3390/ejihpe11030070
Richard, Y. -. L. (2020). Applying online and blended learning structure to teaching practice for
STEAM education. Paper presented at the Proceedings - Frontiers in Education
Conference, FIE, , 2020-Octoberdoi:10.1109/FIE44824.2020.9274147 Retrieved
from www.scopus.com
Rodríguez, G., Díez, J., Pérez, N., Baños, J. E., & Carrió, M. (2019). Flipped classroom: Fostering
creative skills in undergraduate students of health sciences. Thinking Skills and
Sadler, T. D., Chambers, F. W., & Zeidler, D. L. (2004). Student conceptualizations of the nature
of science in response to a socioscientific issue. International Journal of Science
Education, 26(4), 387-409. doi:10.1080/0950069032000119456
Sadler, T. D., Friedrichsen, P., & Zangori, L. (2019). A Framework for teaching for socio-scientific
issue and model based learning (SIMBL). Educação e Fronteiras/Education and Borders,
9(25), 8-26. doi: https://doi.org/10.30612/eduf.v9i25.11006
Samaniego, M., Usca, N., Salguero, J., & Quevedo, W. (2024). Creative Thinking in Art and Design
Education: A Systematic Review [Review]. Education Sciences, 14(2), Article 192.
https://doi.org/10.3390/educsci14020192
325
Santi, K., Sholeh, S. M., Irwandani, Alatas, F., Rahmayanti, H., Ichsan, I. Z., & Rahman, M. (2021).
STEAM in environment and science education: Analysis and bibliometric mapping of the
research literature (2013-2020). Paper presented at the Journal of Physics: Conference
Series, , 1796(1) doi:10.1088/1742-6596/1796/1/012097 Retrieved from www.scopus.com
Sarnita, F., Fitriani, A., Anhar, Utama, J. A., Suwarma, I. R., & Widia. (2021). Application of STEM-
based online learning to train creative skills of students in covid-19 pandemic periods.
Paper presented at the Journal of Physics: Conference Series, , 1806(1) doi:10.1088/1742-
Sauro, J., & Lewis, J. (2012). Quantifying the User Experience. https://doi.org/10.1016/C2010-0-65192-3
Schulze, A., Hajduk, M. M., Hannon, M. C., & Hubbard, E. A. (2021). Invertebrate film festival:
Science, creativity, and flexibility in a virtual teaching environment. Invertebrate
Biology, 140(1) doi:10.1111/ivb.12328
Şen Akbulut, M., & Hill, J. R. (2020). Case-based pedagogy for teacher education: An instructional
model. Contemporary Educational Technology, 12(2), 1-17. doi:10.30935/cedtech/8937
Sharma, G. V. S. S., & Kumar, S. (2023). Thinking Through Art – A creative insight into mechanical
engineering education [Article]. Thinking Skills and Creativity, 49, Article 101341.
https://doi.org/10.1016/j.tsc.2023.101341
Shen, S., Wang, S., Qi, Y., Wang, Y., & Yan, X. (2021). Teacher suggestion feedback facilitates
creativity of students in STEAM education. Frontiers in
Psychology, 12 doi:10.3389/fpsyg.2021.723171
Shimizu, D., Yomogida, I., Shijun, W., & Okada, T. (2021). Exploring the potential of art workshop:
An attempt to foster people's creativity in an online environment. Creativity, 8(1), 89-
107. doi:10.2478/ctra-2021-0007
Shyr, W. -., Liau, H. -., Hsu, C. -., & Chen, C. -. (2021). Assess the engagement with 3d virtual
learning tools during the covid-19 pandemic. Sustainability (Switzerland), 13(15)
doi:10.3390/su13158632
Skalka, J., Drlik, M., Benko, L., Kapusta, J., Del Pino, J. C. R., Smyrnova-Trybulska, E., . . . Turcinek,
P. (2021). Conceptual framework for programming skills development based on
microlearning and automated source code evaluation in virtual learning
environment. Sustainability (Switzerland), 13(6) doi:10.3390/su13063293
326
Smyrnaiou, Z., Georgakopoulou, E., & Sotiriou, S. (2020). Promoting a mixed-design model of
scientific creativity through digital storytelling—the CCQ model for
creativity. International Journal of STEM Education, 7(1) doi:10.1186/s40594-020-00223-6
Songer, N. B., & Ibarrola Recalde, G. D. (2021). Eco-solutioning: The design and evaluation of a
curricular unit to foster students’ creation of solutions to address local socio-scientific
issues. Frontiers in Education, 6 doi:10.3389/feduc.2021.642320
Subiantoro, A. W., & Treagust, D. F. (2021). Development and validation of an instrument for
assessing high-school students’ perceptions of socio-scientific issues-based learning in
biology. Learning Environments Research, 24(2), 223-237. doi:10.1007/s10984-020-09332-
z
Suciari, N. K. D., Lbrohim, L., & Suwono, H. (2021). The impact of PjBL integrated STEAM on
students' communication skills and concept mastery in high school biology learning.
Paper presented at the AIP Conference Proceedings, , 2330 doi:10.1063/5.0043395
Suganda, E., Latifah, S., Irwandani, Sari, P. M., Rahmayanti, H., Ichsan, I. Z., & Rahman, M. (2021).
STEAM and environment on students' creative-thinking skills: A meta-analysis study.
Paper presented at the Journal of Physics: Conference Series, , 1796(1) doi:10.1088/1742-
Sun, M., Wang, M., & Wegerif, R. (2019). Using computer-based cognitive mapping to improve
students' divergent thinking for creativity development. British Journal of Educational
Technology, 50(5), 2217-2233. https://doi.org/10.1111/bjet.12825
Sun, M., Wang, M., & Wegerif, R. (2020). Effects of divergent thinking training on students’
scientific creativity: The impact of individual creative potential and domain knowledge.
Thinking Skills and Creativity, 37. https://doi.org/10.1016/j.tsc.2020.100682
Sus, B., Revenchuk, I., Bauzha, O., & Zagorodnyuk, S. (2021). Virtual laboratory as custom e-
learning implementation and design solution. Paper presented at the CEUR Workshop
Proceedings, , 2833 177-187. Retrieved from www.scopus.com
Susilawati, Aznam, N., Paidi, & Irwanto, I. (2021). Socio-scientific issues as a vehicle to promote
soft skills and environmental awareness. European Journal of Educational
Research, 10(1), 161-174. doi:10.12973/EU-JER.10.1.161
327
Suyidno, S., Susilowati, E., Arifuddin, M., Sunarti, T., Siswanto, J., & Rohman, A. (2020). Barriers to
scientific creativity of physics teacher in practicing creative product design. Paper
presented at the Journal of Physics: Conference Series, , 1491(1) doi:10.1088/1742-
Tang, C., Mao, S., Naumann, S. E., & Xing, Z. (2022). Improving student creativity through digital
technology products: A literature review [Article]. Thinking Skills and Creativity, 44, Article
101032. https://doi.org/10.1016/j.tsc.2022.101032
Thekinen, J., & Grogan, P. T. (2021). Information exchange patterns in digital engineering: An
observational study using web-based virtual design studio. Journal of Computing and
Information Science in Engineering, 21(4) doi:10.1115/1.4050087
Trúchly, P., Medvecký, M., Podhradský, P., & Mawas, N. E. (2019). STEM education supported by
virtual laboratory incorporated in self-directed learning process. Journal of Electrical
Engineering, 70(4), 332-344. doi:10.2478/jee-2019-0065
Tzeng, S. -., Nieh, H. -., Chen, J. -., & Guo, Y. -. (2019). From STEM to STEAM: LED light-adjusting
and paper-curved pop up card hands-on curriculum module design. Paper presented at
the 2018 World Engineering Education Forum - Global Engineering Deans Council, WEEF-
GEDC 2018, doi:10.1109/WEEF-GEDC.2018.8629779 Retrieved from www.scopus.com
UNESCO. (2015). Educaation 2030 Framework for Action. Incheon Declaration Retrieved from
https://iite.unesco.org/publications/education-2030-incheon-declaration-framework-
action-towards-inclusive-equitable-quality-education-lifelong-learning/
van Broekhoven, K. (2023). The evaluation and selection of creative ideas in educational
settings: Current knowledge and future directions. Creativity Research Journal, No
Pagination Specified-No Pagination Specified.
https://doi.org/10.1080/10400419.2023.2253403
Wahyudi, W., Waluya, S. B., Suyitno, H., & Isnarto, I. (2020). The impact of 3CM model within
blended learning to enhance students' creative thinking ability. Journal of Technology
and Science Education, 10(1), 32-46. doi:10.3926/jotse.588
Walker, E. B., Boyer, D. M., & Benson, L. C. (2019). Using studio culture to foster epistemic
change in an engineering senior design course. IEEE Transactions on Education, 62(3),
209-215. doi:10.1109/TE.2019.2898151
328
Walker, J. T., & Kafai, Y. B. (2021). The biodesign studio: Constructions and reflections of high
school youth on making with living media. British Journal of Educational
Technology, 52(3), 1116-1129. doi:10.1111/bjet.13081
Wannapiroon, N., & Petsangsri, S. (2020). Effects of steamification model in flipped classroom
learning environment on creative thinking and creative innovation. TEM Journal, 9(4),
1647-1655. doi:10.18421/TEM94-42
West, R. E. (2014). Communities of innovation: Individual, group, and organizational
characteristics leading to greater potential for innovation: A 2013 AECT research & theory
division invited paper. TechTrends, 58(5), 53-61. doi:10.1007/s11528-014-0786-x
West, R. E., Sansom, R., Nielson, J., Wright, G., Turley, R. S., Jensen, J., & Johnson, M. (2021). Ideas
for supporting student-centered stem learning through remote labs: A
response. Educational Technology Research and Development, 69(1), 263-268.
doi:10.1007/s11423-020-09905-y
WHO. (2020). Impact of COVID-19 on people's livelihoods, their health and our food systems.
Retrieved from https://www.who.int/news/item/13-10-2020-impact-of-covid-19-on-
people%27s-livelihoods-their-health-and-our-food-systems
Widodo, W., Sudibyo, E., Suryanti, Sari, D. A. P., Inzanah, & Setiawan, B. (2020). The effectiveness
of gadget-based interactive multimedia in improving generation z’s scientific
literacy. Jurnal Pendidikan IPA Indonesia, 9(2), 248-256. doi:10.15294/jpii.v9i2.23208
Wiyanto, W., & Hidayah, I. (2021). Review of a scientific creativity test of the three-dimensional
model. Paper presented at the Journal of Physics: Conference Series, , 1918(5)
doi:10.1088/1742-6596/1918/5/052088 Retrieved from www.scopus.com
World Economic Forum. (2016). New Vision for Education: Fostering Social and Emotional
Learning through Technology Retrieved from https://www.weforum.org/reports/new-
vision-for-education-fostering-social-and-emotional-learning-through-technology
World Economic Forum. (2020). The Future of Jobs Report 2020.
World Economic Forum. (2022). 3 Technologies that will shape the future of the metaverse –
and the human experience. Retrieved
from https://www.weforum.org/agenda/2022/02/future-of-the-metaverse-vr-ar-and-brain-
computer/
329
Yang, K. K., Lee, L., Hong, Z. R., & Lin, H. S. (2016). Investigation of effective strategies for developing
creative science thinking [Article]. International Journal of Science Education, 38(13), 2133-2151.
https://doi.org/10.1080/09500693.2016.1230685
Yang, K. -., Lin, S. -., Hong, Z. -., & Lin, H. -. (2016). Exploring the assessment of and relationship
between elementary students’ scientific creativity and science inquiry. Creativity
Research Journal, 28(1), 16-23. doi:10.1080/10400419.2016.1125270
Yang, K.-., Hong, Z.-., Lee, L., & Lin, H.-. (2019). Exploring the significant predictors of convergent
and divergent scientific creativities. Thinking Skills and Creativity, 31, 252-261.
https://doi.org/10.1016/j.tsc.2019.01.002
Yang, J., & Zhao, X. (2021). The effect of creative thinking on academic performance: Mechanisms,
heterogeneity, and implication [Article]. Thinking Skills and Creativity, 40, Article 100831.
https://doi.org/10.1016/j.tsc.2021.100831
Yildiz, C., & Guler Yildiz, T. (2021). Exploring the relationship between creative thinking and
scientific process skills of preschool children. Thinking Skills and
Yoon, S. A., Shim, J., & Noushad, N. (2019). Trade-offs in using mobile tools to promote scientific
action with socioscientific issues. TechTrends, 63(5), 602-610. doi:10.1007/s11528-019-
00408-z
Zainuddin, Suyidno, Dewantara, D., Mahtari, S., Nur, M., Yuanita, L., & Sunarti, T. (2020). The
correlation of scientific knowledge-science process skills and scientific creativity in
creative responsibility based learning. International Journal of Instruction, 13(3), 307-316.
doi:10.29333/iji.2020.13321a
Zamakhsyari, & Rahayu, S. (2020). Fostering ill-structured problem-solving skills of chemistry
students using socioscientific issues as learning contexts. Paper presented at the AIP
Conference Proceedings, , 2215 doi:10.1063/5.0000533 Retrieved from www.scopus.com
Zhou, C. (2021). The effectiveness of 5E model to improve the scientific creativity of teachers in
rural areas. Thinking Skills and Creativity, 41 doi:10.1016/j.tsc.2021.100900
Zhu, W., Shang, S., Jiang, W., Pei, M., & Su, Y. (2019). Convergent Thinking Moderates the
Relationship between Divergent Thinking and Scientific Creativity [Article]. Creativity
Research Journal, 31(3), 320-328. https://doi.org/10.1080/10400419.2019.1641685
330
ภาคผนวก
331
ภาคผนวก ก
รายชื่อผูBเชี่ยวชาญในการตรวจเครื่องมือวิจัย
332
รายชื่อผู6ทรงคุณวุฒิ
1. รองศาสตราจารย7 ดร.ไชยยศ ไพวิทยศิริธรรม อาจารย7คณะศึกษาศาสตร7 มหาวิทยาลัยศิลปากร

2. รองศาสตราจารย7 ดร.พงศ7ประพันธ7 พงษ7โสภณ อาจารย7ภาควิชาการศึกษา คณะศึกษาศาสตร7
มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร7
3. รองศาสตราจารย7 ดร.น้ำมนต7 เรืองฤทธิ์ อาจารย7ภาควิชาเทคโนโลยีการศึกษา
คณะศึกษาศาสตร7 มหาวิทยาลัยศิลปากร
4. รองศาสตราจารย7 ดร.สูติเทพ ศิริพิพัฒนกุล ภาควิชาเทคโนโลยีการศึกษา คณะศึกษาศาสตร7
มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร7
5. ผูBชHวยศาสตราจารย7 ดร.พรเทพ จัทราอุกฤษฎ7 อาจารย7สาขาวิชาการศึกษาวิทยาศาสตร7
คณะครุศาสตร7 จุฬาลงกรณ7มหาวิทยาลัย
6. ผูBชHวยศาสตราจารย7 ดร.กBองเกียรติ จำปาศรี อาจารย7ภาควิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร7
มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ
7. ผูBชHวยศาสตราจารย7 ดร.ปริณดา ลิมปานนท7 ประธานสาขาวิชาการศึกษาวิทยาศาสตร7
พรหมรัตน7 คณะครุศาสตร7 จุฬาลงกรณ7มหาวิทยาลัย
8. ผูBชHวยศาสตราจารย7 ดร.นรินธน7 นนทมาลย7 อาจารย7สาขาเทคโนโลยีทางการศึกษา วิทยาลัย
การศึกษา มหาวิทยาลัยพะเยา
9. ผูBชHวยศาสตราจารย7 ดร.ภาวพรรณ ขำทับ หัวหนBาสาขาวิชาเทคโนโลยีดิจิทัลเทคนิคศึกษา
คณะครุศาสตร7อุตสาหกรรม มหาวิทยาลัยเทคโนโลยี
พระจอมเกลBาพระนครเหนือ
10. ผูBชHวยศาสตราจารย7 ดร.ธีรพงษ7 แสงประดิษฐ7 อาจารย7ศูนย7วิยาศาสตรศึกษา คณะวิทยาศาสตร7
11. ผูBชHวยศาสตราจารย7 ดร.แจHมจันทร7 ศรีอรุณรัศมี อาจารย7ภาควิชาเทคโนโลยีทางการศึกษา
คณะศึกษาศาสตร7 มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ
12. ผูBชHวยศาสตราจารย7 ดร.สมเกียรติ พรพิสุทธิมาศ อาจารย7ภาควิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร7
13. อาจารย7 ดร.พินิจ ขำวงษ7 อาจารย7ศูนย7วิยาศาสตรศึกษา คณะวิทยาศาสตร7
14. อาจารย7 ดร.สุธิวัชร ศุภลักษณ7 อาจารย7ภาควิชาเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา
มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกลBาธนบุรี
333
15. อาจารย7 ดร.ชุติวัฒน7 สุวัตถิพงศ7 อาจารย7ศูนย7วิชาการเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา

สำนักเทคโนโลยีการศึกษา
มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช
16. อาจารย7ชฎาพร ธานีรัตน7 อาจารย7ชำนาญการพิเศษ กลุHมสาระการเรียนรูB
วิทยาศาสตร7และเทคโนโลยี โรงเรียนพรตพิทยพยัต
17. อาจารย7รัถญา คำแพง อาจารย7ชำนาญการพิเศษ กลุHมสาระการเรียนรูB
วิทยาศาสตร7และเทคโนโลยี โรงเรียนราชวินิตบางเขน
18. อาจารย7สุธารัตน7 ศรีวาลัย อาจารย7ชำนาญการพิเศษ กลุHมสาระการเรียนรูB
วิทยาศาสตร7และเทคโนโลยี โรงเรียนสิริรันตนาธร
334
ภาคผนวก ข
1. แบบสำรวจสภาพความตB อ งการและประสบการณ7 ผ ู B ใ ชB ง าน (User experience) ในการพั ฒ นา
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนเพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนในระดับ
มัธยมศึกษา (ระยะที่ 1)
2. แบบสอบถามเพื่อศึกษาองค7ประกอบเชิงยืนยันสำหรับการพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
ของผูBเรียนในระดับมัธยมศึกษา (ระยะที่ 1)
3. แบบสัมภาษณ7เพื่อพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการ
นักเรียนมัธยมศึกษา (สำหรับผูBสอน) (ระยะที่ 1)
4. แบบประเมิน (รHาง) ตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการ
นักเรียนมัธยมศึกษา (ระยะที่ 2)
5. แบบประเมินตนเองของผูBเรียนดBานความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 (ระยะที่ 3)
6. แบบประเมินกระบวนการทำงานของผูBเรียนดBานความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 โดยใชBเกณฑ7
ประเมินรูบริคส7 (ระยะที่ 3)
7. แบบสอบถามความคิดเห็นของผูBเรียนที่มีตHอการใชBงานสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตาม
สรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา (ระยะที่ 3)
8. แบบประเมินรับรองสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดย
มัธยมศึกษา (ระยะที่ 4)
335
แบบสำรวจสภาพความต6องการและประสบการณ)ผู6ใช6งาน (User experience) ในการพัฒนาสภาพแวดล6อม

การเรียนรู6สตูดิโอเสมือนเพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของผู6เรียนในระดับมัธยมศึกษา
หัวข6อวิทยานิพนธ) สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอน
โดยใชBประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิด
Virtual Studio Learning Environment based on STEAM Education
concept and Socio-scientific issues to Enhance Scientific Creativity
of Secondary School Students
อาจารย)ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ) ศาสตราจารย7 ดร.จินตวีร7 คลBายสังข7
รองศาสตราจารย7 ดร.ประกอบ กรณีกิจ
ผู6วิจัย นางสาวกุลชญา พิบูลย7
นิสิตระดับดุษฎีบัณฑิต ภาควิชาเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา
คำชี้แจง แบบสอบถามชุดนี้แบHงออกเปPน 3 ตอน ประกอบดBวย (1) ขBอมูลเบื้องตBนของผูBตอบแบบสอบถาม (2)
การศึกษาการยอมรับการใชBงานเทคโนโลยีในการเรียนการสอน และ (3) การศึกษาสภาพความตBองการของการ
พัฒนาความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา (Need analysis)
คำชี้แจง โปรดทำเครื่องหมาย ✓ ลงในชHอง ☐ หนBาขBอความและกรอกขBอมูลที่ตรงกับความเปPนจริงของนักเรียน
1. เพศ ☐ (1) ชาย ☐ (2) หญิง
2. ระดับชั้น ☐ (1) มัธยมศึกษาปmที่ 4 ☐ (2) มัธยมศึกษาปmที่ 5 ☐ (3) มัธยมศึกษาปmที่ 6
3. โรงเรียน …………………………….
4. แผนการเรียน ☐ (1) กลุHมแผนการเรียนวิทยาศาสตร7และเทคโนโลยี (ขBามไปตอบขBอ 5.1)
☐ (2) กลุHมแผนการเรียนวิทยาศาสตร7สุขภาพ (ขBามไปตอบขBอ 5.1)
☐ (3) ศิลปµ-คำนวณ (ขBามไปตอบขBอ 5.2)
☐ (4) ศิลปµ-ภาษา (ขBามไปตอบขBอ 5.2)
☐ (5) ไทย-สังคม (ขBามไปตอบขBอ 5.2)
☐ (6) อื่น ๆ (ขBามไปตอบขBอ 5.2)
336
5.1 ผลการเรียนเฉลี่ย (GPAX) ในรายวิชาฟ«สิกส7 เคมี และชีววิทยา

☐ (1) ต่ำกวHา 1.00 ☐ (1) 1.00 – 2.00 ☐ (2) 2.01 – 3.00
☐ (3) 3.01 – 3.50 ☐ (4) 3.51 – 4.00
5.2 ผลการเรียนเฉลี่ย (GPAX) ในรายวิชาวิทยาศาสตร7
☐ (1) ต่ำกวHา 1.00 ☐ (1) 1.00 – 2.00 ☐ (2) 2.01 – 3.00
☐ (3) 3.01 – 3.50 ☐ (4) 3.51 – 4.00
6. อายุ …………………………….
7. นักเรียนมีคอมพิวเตอร7สำหรับใชBงานเองหรือไมH
☐ (1) ไมHมี ☐ (2) มี
8. ในกรณีที่นักเรียนมีคอมพิวเตอร7 คอมพิวเตอร7ของนักเรียนสามารถเชื่อมตHออินเทอร7เน็ตไดBหรือไมH
☐ (1) ไมHไดB ☐ (2) ไดB
9. นักเรียนมีสมาร7ทโฟนสำหรับใชBงานเองหรือไมH
☐ (1) ไมHมี ☐ (2) มี
10. นักเรียนมีแท็บเล็ตสำหรับใชBงานเองหรือไมH
☐ (1) ไมHมี ☐ (2) มี
11. ในกรณีที่นักเรียนมีสมาร7ทโฟนและ/หรือแท็บเล็ต อุปกรณ7นักเรียนใชBระบบปฏิบัติการใด
☐ (1) IOS ☐ (2) Android ☐ (3) อื่น ๆ โปรดระบุ.............................
12. นักเรียนมีประสบการณ7ในการใชBคอมพิวเตอร7..........................ปm
13. นักเรียนมีประสบการณ7ในการใชBสมาร7ทโฟน แท็บเล็ต...........................ปm
14. นักเรียนมีประสบการณ7ในการใชBอินเทอร7เน็ต...........................ปm
15. นักเรียนมีความสามารถในการใชBแอพลิเคชันเหลHานี้หรือไมH (ตอบไดBมากกวHา 1 คำตอบ)
☐ (1) สื่อสังคมออนไลน7 เชHน Facebook, Line
☐ (2) เครื่องมือสำหรับคBนหา เชHน Google
☐ (3) สตรีมมิงวิดีโอ เชHน Youtube
☐ (4) เครื่องมือระบบการเรียนรูB เชHน Google classroom, MOOC, Moodle, Edmodo เปPนตBน
☐ (5) อื่น ๆ (ระบุ) ...............................
337
16. ในชHวงการแพรHระบาดของ COVID-19 นักเรียนใชBเครื่องมือใดในการเรียนออนไลน7 (ตอบไดBมากกวHา 1

คำตอบ)
☐ (2) เครื่องมือระบบการเรียนรูB เชHน Google classroom, Microsoft Teams, Moodle, Edmodo
เปPนตBน
☐ (3) แอพลิเคชัน
☐ (4) เว็บไซต7
☐ (5) สื่อสังคมออนไลน7 เชHน Facebook, Line
☐ (6) อื่น ๆ โปรดระบุ.........................
17. เครื่องมืออะไรบBางตHอไปนี้มีความเหมาะสมที่จะนำมาใชBในการจัดสภาพแวดลBอมการเรียนรูBที่มีพื้นที่ในการ
เรียนรูBสHวนบุคคล (ตอบไดBมากกวHา 1 ขBอ)
☐ (1) Cloud Technology เชHน Google drive, Outlook, iCloud เปPนตBน
☐ (2) การเขียนบล็อก (Blog) ในการสรุปการเรียนรูBของตนเอง
☐ (3) เครื่องมือสำหรับคBนหา เชHน Google, Yahoo เปPนตBน
☐ (5) อื่น ๆ โปรดระบุ.........................
18. เครื่องมืออะไรบBางตHอไปนี้มีความเหมาะสมที่จะนำมาใชBในการที่มีพน้ื ทีใ่ นการทำกิจกรรมกลุมH (ตอบไดBมากกวHา
1 ขBอ)
☐ (1) ชHองทางการสื่อสารสHวนบุคคลระหวHางผูBเรียนกับผูBเรียน และผูBเรียนกับผูBสอน เชHน Chat
☐ (2) การแลกเปลี่ยนหรือแสดงความคิดเห็นระหวHางเพื่อนในชั้นเรียน และกับครูผูBสอน เชHน
การใชBกระดานสนทนา (Discussion board) หรือการ comment สาธารณะ
☐ (3) เครื่องมือระดมสมอง เชHน Mentimeter หรือ Mind map, Padlet
☐ (4) การประชุ ม ออนไลน7 (Video conference) เชH น Google Meet, Microsoft Teams,
Zoom
☐ (5) เครื่องมือที่สHงเสริมการทำงานรHวมกัน เชHน Miro, Google Docs, Canva
☐ (6) อื่น ๆ โปรดระบุ.........................
338
19. เครื ่ อ งมื อ อะไรบB า งตH อ ไปนี ้ ท ี ่ ช H ว ยสนั บ สนุ น การทำกิ จ กรรมและความคิ ด สรB า งสรรค7 ท างวิ ท ยาศาสตร7
(ความสามารถในการแสดงความคิดที่หลากหลาย และแปลกใหมHโดยใชBความรูBและกระบวนการทางวิทยาศาสตร7
เพื่อแกBปœญหาหรือสรBางสิ่งใหมHที่มีประโยชน7) (ตอบไดBมากกวHา 1 ขBอ)
☐ (1) เครื่องมือสำหรับคBนหา เชHน Google, Yahoo เปPนตBน
☐ (2) เครื่องมือระดมสมอง เชHน Mentimeter หรือ Mind map, Padlet ในการแลกเปลี่ยน
ความคิดเห็นกับผูBอื่น
☐ (3) สื่อสังคม เชHน Facebook, Line, Twitter และ Instagram
☐ (4) เว็บไซต7
☐ (5) อื่น ๆ โปรดระบุ.........................
20. เครื่องมืออะไรบBางตHอไปนี้มีความเหมาะสมที่จะนำมาใชBในพื้นที่แสดงผลงาน/การทำกิจกรรม (ตอบไดBมากกวHา
1 ขBอ)
☐ (1) เครื่องมือในการสรBางสรรค7ผลงาน เชHน Canva, Video maker, 3D, VR, AR
☐ (2) เครื่องมือในการนำเสนอผลงาน เชHน สื่อสังคม, Pinterest
☐ (3) การประชุ ม ออนไลน7 (Video conference) เชH น Google Meet, Microsoft Teams,
Zoom
☐ (4) อื่น ๆ โปรดระบุ.........................
21. เครื่องมืออะไรบBางตHอไปนี้มีความเหมาะสมในการแสดงความคิดเห็นทั้งจากเพื่อนในชั้นเรียนและผูBสอน เพื่อ
นำไปปรับปรุงผลงานของตนเอง (ตอบไดBมากกวHา 1 ขBอ)
☐ (1) ชHองทางการสื่อสารสHวนบุคคลระหวHางผูBเรียนกับผูBเรียน และผูBเรียนกับผูBสอน เชHน Chat
☐ (2) การแลกเปลี่ยนหรือแสดงความคิดเห็นระหวHางเพื่อนในชั้นเรียน และกับครูผูBสอน เชHน
การใชBกระดานสนทนา (Discussion board) หรือการ comment สาธารณะ
☐ (3) การกดถูกใจ (Like) หรือแชร7ผลงาน (Share)
☐ (4) อื่น ๆ โปรดระบุ.........................
22.
นักเรียนคิดวHาการจัดกิจกรรมการเรียนรูBแบบใดที่สนับสนุนการ ระดับความคิดเห็น
คิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 5 4 3 2 1
ความยืดหยุHนในดBานเวลาและสถานที่ในการเรียนรูB
339
นักเรียนคิดวHาการจัดกิจกรรมการเรียนรูBแบบใดที่สนับสนุนการ ระดับความคิดเห็น
คิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7 5 4 3 2 1
ผูBเรียนสามารถเลือกทำกิจกรรมในหัวขBอที่ตนเองสนใจ
การทำงานรHวมกับผูBอื่น
การมีสHวนรHวมในการทำกิจกรรมและลงมือปฏิบัติ
การไดBรับผลป¬อนกลับระหวHางทำกิจกรรม
อื่น ๆ โปรดระบุ.........................
ตอนที่ 2 การศึกษาการยอมรับการใช6งานเทคโนโลยีในการเรียนการสอน
คำชี้แจง โปรดทำเครื่องหมายลงในชHองวHางที่ตรงกับความคิดเห็นของทHานมากที่สุด โดย
1 หมายถึง มีระดับความคิดเห็นอยูใH นระดับไมHเห็นดBวยอยHางยิ่ง
2 หมายถึง มีระดับความคิดเห็นอยูใH นระดับไมHเห็นดBวย
3 หมายถึง มีระดับความคิดเห็นอยูใH นระดับปานกลาง
4 หมายถึง มีระดับความคิดเห็นอยูใH นระดับเห็นดBวย
5 หมายถึง มีระดับความคิดเห็นอยูใH นระดับเห็นดBวยอยHางยิ่ง
ระดับความคิดเห็น
เกณฑ)การประเมิน
5 4 3 2 1
1. การเรียนออนไลน7สามารถพัฒนาการเรียนของฉัน
2. การเรียนออนไลน7จะชHวยเพิ่มประสิทธิภาพในการทำงานของฉัน
3. การเรียนออนไลน7จะสHงเสริมประสิทธิภาพในการเรียนของฉัน
4. ฉันสามารถบูรณาการเทคโนโลยีและสารสนเทศมาใชBในการเรียน
และการทำงาน
5. การเรียนออนไลน7เหมาะสมกับผูBเรียนที่มีรูปแบบการเรียนที่
แตกตHางกัน
1. ฉันสามารถเรียนรูBวิธีการใชBงานการเรียนออนไลน7ไดBอยHางเขBาใจ
2. การใชBออนไลน7ในการจัดการเรียนรูB เปPนเรื่องที่งHายสำหรับฉัน
340
5 4 3 2 1
3. ฉันพบวHาออนไลน7นั้นงHายตHอการใชBงาน
1. การเรียนออนไลน7ชHวยใหBการเรียนมีความนHาสนใจมากขึ้น
2. การเรียนแบบออนไลน7มีความสนุกสนาน
3. ฉันชอบการเรียนแบบออนไลน7
4. ฉันมีความรอคอยการจัดการเรียนการสอนแบบออนไลน7มาใชBใน
รายวิชาตHาง ๆ
5. ฉันสามารถเขBาถึงบทเรียนไดBทุกที่ ทุกเวลา
1. ฉันใชBเวลาอยHางมากในการเรียนออนไลน7
2. การเรียนออนไลน7มีความเขBาใจยาก
3. ฉันใชBเวลาในการเรียนรูBวิธีการใชBการเรียนออนไลน7อยHางมากหาก
ไมHใชBความพยายาม
4. การเรียนออนไลน7เปPนกิจกรรมที่มีความซับซBอน
5. ความยุHงยากในการใชBเทคโนโลยี กHอใหBเกิดอุปสรรคในการเรียน
Social relationships
1. ฉันมีการปฏิสัมพันธ7แบบ face-to-face ลดลง
2. การสื่อสารทางออนไลน7ชHวยลดความประหมHาในการพูดคุยกับ
ผูBอื่น
3. การสื่อสารออนไลน7ชHวยกระชับความสัมพันธ7ทางสังคมไดB
4. ความคิดเห็นของเพื่อนมีความสำคัญตHอฉัน
341
ตอนที่ 3 สภาพความต6องการ (Need analysis) เพื่อนำไปใช6ในการพัฒนาสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอ

คำชี้แจง โปรดทำเครื่องหมาย ✓ ลงในชHองที่ตรงกับความคิดเห็นของตนเองมากที่สุด โดยมีเกณฑ7ในการ
พิจารณาดังนี้
0 หมายถึง สภาพดังกลHาวไมHเคยเกิดขึ้น
1 หมายถึง สภาพดังกลHาวเกิดขึ้นจริงหรือสิ่งที่ควรปฏิบัติ อยูHในระดับนBอยที่สุด
2 หมายถึง สภาพดังกลHาวเกิดขึ้นจริงหรือสิ่งที่ควรปฏิบัติ อยูHในระดับนBอย
3 หมายถึง สภาพดังกลHาวเกิดขึ้นจริงหรือสิ่งที่ควรปฏิบัติ อยูHในระดับปานกลาง
4 หมายถึง สภาพดังกลHาวเกิดขึ้นจริงหรือสิ่งที่ควรปฏิบัติ อยูHในระดับมาก
5 หมายถึง สภาพดังกลHาวเกิดขึ้นจริงหรือสิ่งที่ควรปฏิบัติ อยูHในระดับมากที่สุด
ประเด็นการประเมิน สภาพที่เปxนจริง สภาพที่ควรจะเปxน

0 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5
คุณมีประสบการณ)ในการเรียนรู6ในบริบทตAอไปนี้ ระดับใด
1. การเรียนรูBแบบออนไลน7ผHานระบบ
การจัดการเรียนรูB (LMS) เชHน Open
EdX, Blackboard, Google
classroom
2. การเรียนรูBหรือทำกิจกรรมผHาน
เทคโนโลยีเสมือน ที่มีการจำลอง
สภาพแวดลBอมจริงมาอยูHในรูปแบบของ
โลกเสมือน เชHน Metaverse
3. การนำประเด็นที่เปPนขBอถกเถียง
ในทางสังคมและวิทยาศาสตร7 เชHน
ภาวะโลกรBอน การตัดตHอพันธุกรรม
หรือปœญหาทางสิ่งแวดลBอมมาใชBในการ
ทำกิจกรรมในชั้นเรียน ผHานการบูรณา
การความรูBสำหรับใชBในการแกBปœญหา
หรือพัฒนาผลงาน
342

0 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5
4. การนำความรูBและกระบวนการทาง
วิทยาศาสตร7มาใชBในการกำหนดปœญหา
แนวทางในการแกBปœญหา หรือพัฒนา
ผลงานที่มีความแปลกใหมH ไมHซ้ำใคร
ในการทำกิจกรรมการเรียนรู6 คุณมีประสบการณ)เกี่ยวกับประเด็นตAอไปนี้ในระดับใด
5. คุณมีอิสระในการกำหนดหัวขBอหรือ
ประเด็นที่สนใจในการศึกษา
6. คุณมีการสืบคBนขBอมูลในประเด็นที่
เกี่ยวขBองกับวิทยาศาสตร7และสังคม
เพื่อใชBในการกำหนดปœญหา
7. คุณมีการกำหนดปœญหาหรือประเด็น
ที่ตBองการศึกษาไดBจำนวนมาก
8. คุณมีการสำรวจสืบคBนขBอมูล
สารสนเทศเพื่อนำไปใชBในการ
9. คุณมีการนำเทคโนโลยีมาใชBในการ
สืบคBนขBอมูลและทำงานไดBอยHางมี
ประสิทธิภาพ
10. คุณมีการนำเทคโนโลยีเสมือน เชHน
จักรวาลนฤมิต (Metaverse) มาใชBใน
การเรียนรูB การมีปฏิสัมพันธ7ในชั้นเรียน
11. คุณมีการแสดงความคิดเห็นและ
แลกเปลี่ยนเรียนรูBกับเพื่อนในชั้นเรียน
และครูผูBสอน
12. คุณมีการนำผลการประเมิน
ระหวHางเรียนมาใชBปรับปรุงการเรียนรูB
ของตนเอง
ด6านความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร) คุณมีความสามารถในการคิดเกี่ยวกับประเด็นตAอไปนี้ในระดับใด
343

0 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5
13. คุณสามารถสรBางความคิดไดB
จำนวนมาก
14. คุณมีแนวคิดที่แปลกใหมH ไมHซ้ำใคร
อยูHเสมอ
15. คุณสามารถคิดแนวทางในการ
แกBปœญหาไดBหลายหลายวิธี
16. คุณสามารถจัดกลุHมหรือจัด
ประเภทของความคิด
17. คุณสามารถเลือกแนวทางที่
การมีประสบการณ)ในพื้นที่การเรียนรู6ตAอไปนี้ ชAวยเพิ่มการเรียนรู6ในระดับใด
18. พื้นที่การเรียนรูBและทำกิจกรรม
สHวนบุคคล
19. พื้นที่ในการทำกิจกรรมกลุHม
20. พื้นที่ในการนำเสนอผลงานและ
แลกเปลี่ยนความคิดเห็น
ตอนที่ 4 การศึกษาองค)ประกอบเชิงยืนยันสำหรับการพัฒนาความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
คำชี้แจง โปรดทำเครื่องหมายลงในชHองวHางที่ตรงกับความคิดเห็นของทHานมากที่สุด โดย
1 หมายถึง มีระดับความคิดเห็นอยูHในระดับไมHเห็นดBวยอยHางยิ่ง
2 หมายถึง มีระดับความคิดเห็นอยูHในระดับไมHเห็นดBวย
3 หมายถึง มีระดับความคิดเห็นอยูHในระดับคHอนขBางไมHเห็นดBวย
4 หมายถึง มีระดับความคิดเห็นอยูHในระดับไมHแนHใจ
5 หมายถึง มีระดับความคิดเห็นอยูHในระดับคHอนขBางเห็นดBวย
6 หมายถึง มีระดับความคิดเห็นอยูHในระดับเห็นดBวย
7 หมายถึง มีระดับความคิดเห็นอยูHในระดับเห็นดBวยอยHางยิ่ง
344
3 คAอนข6างไมAเห็นด6วย
1 ไมAเห็นด6วยอยAางยิ่ง
5 คAอนข6างเห็นด6วย
7 เห็นด6วยอยAางยิ่ง
2 ไมAเห็นด6วย
6 เห็นด6วย
4 ไมAแนAใจ
ความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร) (Scientific creativity) (Hu and Adey, 2002; Cropley, 2006;

Aktamis et al., 2008; Ayas and Sak, 2014; Yang et al., 2016; Yang et al., 2019; Lubart, Barbot
and Besancon, 2019)
1. ฉันสามารถสรBางความคิดจำนวนมาก จากโจทย7หรือ
สถานการณ7ที่กำหนด
2. ฉั น สามารถนำความรู B ท างวิ ท ยาศาสตร7 ม าสรB า ง
ความคิดที่หลากหลายจำนวนมาก
3. ฉันสามารถนำแนวคิดหลัก (concept) ที่เกี่ยวกับ
วิทยาศาสตร7และสิ่งแวดลBอมมาใชBในการสรBางคำตอบที่
วิทยาศาสตร7และสุขภาพมาใชBในการสรBางคำตอบที่
วิ ท ยาศาสตร7 ก ายภาพมาใชB ใ นการสรB า งคำตอบที่
6. ฉันสามารถนำความรูBทางวิทยาศาสตร7มาใชBในการ
ระบุถึงปœญหาทางสังคมและเทคโนโลยีไดBหลากหลาย
7. ฉันสามารถสรBางแนวทางหรือวิธีที่หลากหลายในการ
8. ฉันมีวิธีการในการหาคำตอบ เกี่ยวกับสิ่งที่ตBองการ
ศึกษาอยHางหลากหลาย
345
9. ในการทดลองหรือการศึกษาขBอมูลทางวิทยาศาสตร7
ฉันมีวิธีการตรวจสอบขBอมูลเพื่อลดความผิดพลาดโดย
ใชBวิธีที่หลากหลาย
10. ในการสรBางความรูBทางวิทยาศาสตร7 ฉันสามารถใชB
กระบวนการสืบเสาะหาความรูBไดBหลากหลายวิธี
11. ฉันสามารถกำหนดตัวแปรที่สนใจศึกษาไดBจำนวน
มาก
12. ฉั นสามารถกำหนดสมมติ ฐานในเรื ่ องที ่ ตB องการ
ศึกษาไดBหลากหลาย
13. ฉั น สามารถกำหนดขอบเขตของตั ว แปรตามที่
ตBองการศึกษาไดBหลากหลาย
14. ฉันสามารถออกแบบการทดลองหรือวิธีการศึกษา
ไดBหลากหลาย
จัดกลุHมปœญหาทางสังคมและเทคโนโลยีไดB
16. ฉันสามารถจัดกลุHมของความคิด โดยใชBเกณฑ7ที่
17. ฉันสามารถนำความรูBทางวิทยาศาสตร7มาจัดกลุHม
ความคิดเพื่อหาแนวทางในการแกBปœญหา
18. ฉั น สามารถกำหนดตั ว แปรตB น ใหB ส อดคลB อ งกั บ
สมมติฐานและคำถามทางวิทยาศาสตร7
19. ฉั น สามารถกำหนดตั ว แปรตามใหB ส อดคลB อ งกั บ
346
20. ฉันสามารถกำหนดตัวแปรควบคุมใหBสอดคลBองกับ
21. ฉันสามารถจัดกลุHมตัวแปรที่สนใจศึกษาไดB
22. ฉั น สามารถกำหนดสมมติ ฐ านใหB ส อดคลB อ งกั บ
ปœญหาและวัตถุประสงค7ที่ตBองการศึกษา
23. ฉันสามารถกำหนดเกณฑ7ที่ใชBในการศึกษาขอบเขต
ของตัวแปรตามไดB
24. ความคิดที่ฉันสรBางมีความแปลกใหมH ไมHซ้ำใคร
25. ฉั น สามารถสรB า งความคิ ด ในการแกB ป œ ญ หาที่
แตกตHางจากคำตอบทั่วไปของเพื่อนนักเรียน
26. ฉั น สามารถออกแบบการนำเสนอที ่ แ ปลกใหมH
นHาสนใจ
27. ฉันสามารถกำหนดตัวแปรตBนที่สนใจศึกษาไดBแปลก
ใหมH ไมHซ้ำใคร
28. ฉันสามารถกำหนดสมมติฐานสนใจศึกษาไดBแปลก
ใหมH ไมHซ้ำใคร
29. ฉั น สามารถกำหนดขอบเขตของตั ว แปรตามที่
ตBองการศึกษาไดBแปลกใหมH ไมHซ้ำใคร
30. ฉันสามารถออกแบบการทดลองหรือวิธีการศึกษาที่
แกBปœญหาหรือเปPนแนวทางในการปฏิบัติ
347
32. ฉั น สามารถสั ง เคราะห7 แ นวคิ ด (concept) ที่

เกี่ยวกับวิทยาศาสตร7และสิ่งแวดลBอมไดB
เกี่ยวกับวิทยาศาสตร7และสุขภาพไดB
เกี่ยวกับวิทยาศาสตร7และเทคโนโลยีไดB
เกี่ยวกับวิทยาศาสตร7กายภาพไดB
36. ฉันสามารถปรับประยุกต7ใชBความคิดในสถานการณ7
หรือเหตุการณ7ที่ไมHคุBนเคย
37. ฉันสามารถนำความรูBทางวิทยาศาสตร7มาอธิบาย
เหตุการณ7ที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวันไดB
38. ฉันสามารถวิเคราะห7ลักษณะของตัวแปรที่ใชBใน
39. ฉั น สามารถนำผลที ่ ไ ดB ไ ปพั ฒ นาวิ ธ ี ก ารในการ
แกBปœญหาที่เหมาะสมมากยิ่งขึ้น
40. ฉันสามารถวิเคราะห7และออกแบบการทดลองที่
เหมาะสมเพื่อตอบปœญหาทางวิทยาศาสตร7 เชHน การ
สืบคBนขBอมูลสารสนเทศจากแหลHงตHาง ๆ การสำรวจ
การสังเกต เปPนตBน
41. ฉันสามารถกำหนดสมมติฐานโดยใชBความรูB การ
สังเกต หรือประสบการณ7การเดิมไดBอยHางเหมาะสม
42. ฉันสามารถกำหนดความหมายของตัวแปรตาม (สิ่ง
ที่จะศึกษา) ไดB
348
43. การกำหนดความหมายของตั ว แปร หรื อ การสื่ อ

ความหมายของตัวแปร มีความสอดคลBองกับสิ่งที่ฉัน
44. ฉันสามารถออกแบบการทดลองหรือออกแบบวิธีใน
การศึกษาไดBสอดคลBองกับปœญหาการทดลองที่ตBองการ
ศึกษา
45. ฉันสามารถบรรยายหรือบอกลักษณะของขBอมูลที่
นำมาใชBในการศึกษา รวมถึงขBอมูลที่ไดBจากการศึกษาไดB
ถูกตBอง เหมาะสม
46. ฉันสามารถอภิปรายขBอมูลที่ไดBจากการศึกษาไดB
47. ฉันสามารถสังเคราะห7หรือบูรณาการแนวคิดและ
วิธีการที่เหมาะสมในการแกBปœญหา
48. ฉันสามารถเลือกใชBเทคโนโลยีที่เหมาะสมในการ
ออกแบบผลงาน
49. ฉันสามารถเลือกใชBเทคโนโลยีที่เหมาะสมในการหา
วิธีการแกBปœญหาไดB
50. ฉันใชBเทคโนโลยีในการทำงานรHวมกับผูBอื่น
51. ฉั น รวบรวมขB อ มู ล จากแหลH ง สารสนเทศที่
หลากหลาย เพื ่ อ ใชB เ ปP น ขB อ มู ล ในการแกB ป œ ญ หาหรื อ
52. ในการทดลองหรือการศึกษาขBอมูลทางวิทยาศาสตร7
ฉันมีการตรวจสอบขBอมูลซ้ำเพื่อลดความผิดพลาด
349
53. ฉันสามารถเลือกใชBขBอมูลที่เหมาะสมในการนำไปใชB
54. ฉันสามารถเลือกวิธีการในการปœญหาที่เหมาะสม
55. ฉันสามารถเลือกขBอมูลที่นำมาใชBไดBอยHางเหมาะสม
56. ฉันสามารถเลือกขBอมูลเพื่อนำมาใชBในการศึกษา
รวมถึงความสัมพันธ7ของขBอมูลไดBอยHางเหมาะสม
57. ฉันพึงพอใจในผลที่เกิดขึ้นจากการเลือกวิธีการใน
58. ฉันสามารถใหBคำแนะนำหรือขBอเสนอแนะที่ไดBจาก
การศึกษา
59. ฉั น สามารถเลื อ กรู ป แบบการนำเสนอที ่ สื่ อ
ความหมายไดBอยHางเหมาะสม
60. ฉันสามารถเลือกวิธีในการเก็บขBอมูลที่เหมาะสม
เพื่อตอบปœญหาทางวิทยาศาสตร7
61. ในการตรวจสอบความนHาเชื่อถือของขBอมูล ฉันมี
การพิจารณาถึงหลักฐานเชิงประจักษ7และขBอมูลที่ใชBใน
การสนับสนุนทางวิทยาศาสตร7
62. ฉันสามารถคาดคะเนหรือคาดการณ7สิ่งที่จะเกิดขึ้น
กHอนดำเนินการศึกษาไดB
63. ฉันสามารถเลือกวิธีที่เหมาะสมที่สุดในการนำไปใชB
ในการศึกษาหรือแกBปœญหาที่กำหนด
64. ฉันสามารถปรับปรุง แกBไขวิธีการในการศึกษา เมื่อ
เกิดปœญหาไดBอยHางเหมาะสม
65. ฉันสามารถดำเนินการตามแผนหรือวิธีที่กำหนด
350
66. ฉันพิจารณาถึงความสำคัญของจริยธรรมและความ
ซื่อตรงในการรายงานผลการศึกษา
67. ฉันสามารถสรุปผลการศึกษาไดBอยHางครบถBวนและ
เที่ยงตรง
68. ฉันสามารถนำเสนอผลการศึกษา โดยใชBรูปแบบ
การนำเสนอที่เหมาะสม เพื่อใหBผูBอื่นเขBาใจ
351
แบบสัมภาษณ)เพื่อพัฒนาสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการ
นักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย (สำหรับผู6สอน)
หัวข6องานวิจัย สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็นทาง
สังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร7เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียน
Virtual Studio Learning Environment based on STEAM Education Concept
Integrated with Socio-scientific Issues to Enhance Scientific Creativity of Secondary
School Students
วัตถุประสงค) แบบสัมภาษณ7เพื่อพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับ
นั ก เรี ย นมั ธ ยมศึ ก ษาตอนปลายนี ้ มี ว ั ต ถุ ป ระสงค7 เ พื ่ อ ศึ ก ษาความคิ ด เห็ น ของผู B ส อนเกี ่ ย วกั บ การออกแบบ
สภาพแวดลBอมการเรียนรูBและขั้นตอนในการจัดกิจกรรมการเรียนรูBที่สHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
ในการนำไปพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับการสอนโดยใชBประเด็น
ตอนปลาย
คำจำกัดความที่ใช6ในงานวิจัย
สภาพแวดล6อมการเรียนรู6แบบสตูดิโอเสมือน หมายถึง สภาพแวดลBอมการเรียนรูBที่เนBนการเรียนผHานการ
ซึ่งประกอบดBวย (1) พื้นที่ในการเรียนรูBหรือทำกิจกรรมสHวนบุคคลของผูBเรียน เปPนพื้นที่ที่ใหBผูBเรียนไดBมีการเรียนรูB
เนื้อหาผHานโมดูล (Module) ในแตHละหนHวยการเรียนรูB รวมถึงทำกิจกรรมและกำหนดปœญหาในประเด็นที่ผูBเรียน
สนใจภายใตBเนื้อหาหรือสถานการณ7ที่ครูผูBสอนกำหนด มีพื้นที่ในการเก็บขBอมูลสารสนเทศ (Pin board) ของผูBเรียน
(2) พื้นที่ในการทำกิจกรรมกลุHม การแลกเปลี่ยนความคิดเห็นรHวมกันระหวHางผูBเรียนกับผูBเรียน และผูBเรียนกับผูBสอน
ซึ่งมีเครื่องมือในการทำงานรHวมกัน ชHองทางในการแสดงความคิดเห็น และการทำกิจกรรมบนจักรวาลนฤมิต
(Metaverse) (3) การจัดกิจกรรมเนBนการเรียนรูBในสถานการณ7จริงหรือที่เกี่ยวขBองกับชีวิตประจำวันของผูBเรียน
โดยผูBเรียนสามารถเลือกหัวขBอที่ผูBเรียนสนใจในการทำกิจกรรม (4) พื้นที่ในการการแสดงผลงาน และ (5) การ
352
ประเมินผล โดยการสะทBอนคิดและการใหBผลป¬อนกลับทั้งของผูBเรียนและผูBสอน โดยเฉพาะในขั้นของการทำ

กิจกรรมกลุHมในการพัฒนาแนวคิดหรือผลงาน เพื่อใหBผูBเรียนสามารถนำความคิดเห็นมาปรับปรุงพัฒนาผลงานของ
ตนเองใหBมีประสิทธิภาพมากขึ้น โดยระดับของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBที่ใชBเปPนแบบ Non-Immersive VR ที่
เหมาะสมกับบริบทและความพรBอมของกลุHมตัวอยHางที่จะมาเขBารHวมในงานวิจัยนี้ตHอไป
การสอนตามแนวคิดสตีมศึกษารAวมกับการสอนโดยใช6ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร)
เปPนการสอนที่มีการนำประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับทางวิทยาศาสตร7มาใชBเปPนบริบทในการเรียนการสอน ซึ่ง
ประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวเนื่องกับทางวิทยาศาสตร7เปPนประเด็นที่มีความขัดแยBง เปPนที่ถกเถียง หรือเปPนปœญหา (ill-
structured problem) ในสังคมปœจจุบัน บูรณาการรHวมกับการนำขั้นตอนการเรียนรูBแบบสตีมศึกษามาใชBในการ
จัดการเรียนรูB โดยมีขั้นตอนดังนี้ (1) การสืบคBนขBอมูลเกี่ยวกับประเด็นทางสังคมและวิทยาศาสตร7เพื่อกำหนด
ปœญหา (2) การสำรวจสืบคBนขBอมูลสารสนเทศเพื่อนำไปใชBในการแกBปœญหา (3) การออกแบบและการวางแผนใน
การแกBปœญหาโดยบูรณาการความรูBจากหลายสาขา ผHานการแลกเปลี่ยนขBอมูล อภิปรายแสดงความคิดเห็นรHวมกัน
(4) การพัฒนานวัตกรรม ชิ้นงานหรือแนวความคิด (5) การนำเสนอผลงานของผูBเรียน และ (6) การสะทBอนคิดและ
การประเมินผล
ความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร) หมายถึง ความสามารถของบุคคลในการคิดและพัฒนาสิ่งใหมH ๆ ที่
มีประโยชน7หรือมีคุณคHาตHอตนเองและสังคม ซึ่งอาจเปPนแนวคิด หรือชิ้นงาน ที่มีการประยุกต7ใชBความรูBและทักษะ
การนำไปใชBในการกำหนดปœญหา และหาแนวทางในการแกBไขปœญหา รวมถึงการคBนพบสิ่งใหมH ๆ ประกอบดBวย (1)
การสรBางความคิดที่หลากหลาย ประกอบดBวย การคิดคลHอง คิดยืดหยุHน และคิดริเริ่ม ซึ่งจัดเปPนการคิดแบบ อเนก
นัย และ (2) การวิเคราะห7สังเคราะห7 เพื่อหาแนวทางที่เหมาะสมในการแกBปœญหารวมถึงการระบุปœญหา จัดเปPนการ
คิดแบบ เอกนัย สามารถวัดไดBโดยแบบประเมินตนเอง แบบประเมินกระบวนการทำงานและผลงานโดยใชBเกณฑ7
การประเมินแบบรูบริคส7 ที่ปรับมาจาก Hu and Adey (2002) ในการวัดการคิดแบบอเนกนัย และ Yang et al.
(2016), Yang et al. (2019) ในการวัดการคิดแบบเอกนัย
คำชี้แจง
แบบสัมภาษณ7นี้มีวัตถุประสงค7เพื่อศึกษาความคิดเห็นของผูBสอนเกี่ยวกับการพัฒนาสภาพแวดลBอมการ
353
เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย ประกอบดBวยขBอคำถาม
ทั้งหมด 4 ขBอ โดยมีรายละเอียดดังนี้
ชื่อผูBสอน . .
ตำแหนHง . . สถานที่ทำงาน . .
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
354
แบบประเมิน (รAาง) ต6นแบบสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนเพื่อสAงเสริม

ความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของผู6เรียนในระดับมัธยมศึกษา
คำชี้แจง แบบประเมิน (รHาง) ตBนแบบนี้ มีวัตถุประสงค7เพื่อประเมินความเหมาะสมของตBนแบบสภาพแวดลBอมการ

เพื่อสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา โดยผลจากการประเมินจะนำไปปรับปรุง
แกBไขตBนแบบฯ ใหBมีความสมบูรณ7กHอนนำไปใชBในการเรียนการสอนจริง
โปรดทำเครื่องหมาย ü ลงในชHองความคิดเห็นของทHานพรBอมเขียนขBอเสนอแนะที่เปPนประโยชน7ในการ
นำไปพิจารณาปรับปรุงตHอไป โดยมีเกณฑ7ในการพิจารณา ดังนี้
5 หมายถึง เหมาะสมมากที่สุด
4 หมายถึง เหมาะสมมาก
3 หมายถึง เหมาะสมปานกลาง
2 หมายถึง เหมาะสมนBอย
1 หมายถึง เหมาะสมนBอยที่สุด
ชื่อผู6เชี่ยวชาญ …………………………………………………………………………………………………………………………
ตำแหนAง …………………………………………………………………………………………………………………………
สถานที่ทำงาน …………………………………………………………………………………………………………………………
355
ระดับการรับรอง
หัวข6อการประเมิน
5 4 3 2 1
1. วัตถุประสงค7ของตBนแบบฯ
2. หลักการและแนวคิดในการพัฒนาตBนแบบฯ
3. องค7ประกอบของตBนแบบ
4.1 การเตรียมความพรBอมกHอนเขBาเรียน
4.2 ลำดับการทำกิจกรรมของผูBเรียนในสภาพแวดลBอมการ
เรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน
4.3 การประเมินผล
5.1 การนำ STEAM Tools มาใชBในการเรียนรูB
5.2 การนำเทคโนโลยีเสมือน เชHน จักรวาลนฤมิต (Metaverse)
มาใชBในการเรียนรูB
5.3 เว็บแอพลิเคชัน
ข6อเสนอแนะเพิ่มเติม
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
จากการประเมินความเหมาะสมของ (รHาง) ตBนแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิด

วิทยาศาสตร7ของนักเรียนมัธยมศึกษา ขBาพเจBามีความเห็นวHา
☐ ตBนแบบมีความเหมาะสมดีแลBว สามารถนำไปใชBทดลองไดB
☐ ตBนแบบมีความเหมาะสม แตHควรปรับปรุงแกBไขตามขBอเสนอแนะกHอนนำไปทดลองใชB
☐ ตBนแบบยังไมHมีความเหมาะสม
ลงชื่อ......................................................
(.............................................................)
ผูBวิจัยขอกราบขอบคุณทHานเปPนอยHางสูงที่กรุณาประเมินความเหมาะสมของตBนแบบอันเปPนประโยชน7ตHอ
งานวิจัยในครั้งนี้เปPนอยHางมาก
356
แบบประเมินตนเองของผู6เรียนด6านความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
คำชี้แจง โปรดทำเครื่องหมาย ✓ ลงในชHอง ☐ หนBาขBอความและกรอกขBอมูลที่ตรงกับความเปPนจริงของนักเรียน
1. เพศ ☐ (1) ชาย ☐ (2) หญิง
2. ระดับชั้น ☐ (1) มัธยมศึกษาปmที่ 4 ☐ (2) มัธยมศึกษาปmที่ 5 ☐ (3) มัธยมศึกษาปmที่ 6
3. ผลการเรียนเฉลี่ย (GPAX) ในรายวิชาวิทยาศาสตร7
☐ (1) ต่ำกวHา 1.00 ☐ (2) 1.00 – 2.00 ☐ (3) 2.01 – 3.00
☐ (4) 3.01 – 3.50 ☐ (5) 3.51 – 4.00
4. อายุ …………………………….
ตอนที่ 2 การประเมินตนเองด6านความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
คำชี้แจง โปรดทำเครื่องหมาย ✓ ลงในชHองระดับความคิดเห็น โดยแตHละระดับมีความหมายดังนี้
5 หมายถึง มีความสามารถในการปฏิบัติมากที่สุด
4 หมายถึง มีความสามารถในการปฏิบัติมาก
3 หมายถึง มีความสามารถในการปฏิบัติปานกลาง
2 หมายถึง มีความสามารถในการปฏิบัตินBอย
1 หมายถึง มีความสามารถในการปฏิบัตินBอยที่สุด
357
ระดับความสามารถ
รายการ
5 4 3 2 1
ความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร) (Scientific creativity) (Hu and Adey, 2002; Cropley, 2006;
Aktamis et al., 2008; Ayas and Sak, 2014; Yang et al., 2016; Yang et al., 2019; Lubart, Barbot
and Besancon, 2019)
1. ฉันสามารถสรBางความคิดจำนวนมาก (เชHน การกำหนดปœญหา
คำถาม สมมติฐาน คำตอบ หรือตัวแปรที่ศึกษา) จากโจทย7หรือ
สถานการณ7เชิงวิทยาศาสตร7ที่กำหนด
2. ฉันสามารถนำความรูBทางวิทยาศาสตร7มาสรBางความคิด (เชHน
สมมติฐาน คำอธิบาย เปPนตBน) ที่หลากหลายจำนวนมาก
3. ฉันสามารถนำแนวคิดหลัก (concept) ที่เกี่ยวกับวิทยาศาสตร7
สิ่งแวดลBอมมาใชBในการสรBางคำตอบที่หลากหลาย
4. ฉันสามารถนำแนวคิดหลัก (concept) เกี่ยวกับวิทยาศาสตร7
สุขภาพมาใชBในการสรBางคำตอบที่อยHางหลากหลาย
5. ฉันสามารถนำแนวคิดหลัก (concept) ที่เกี่ยวกับวิทยาศาสตร7
กายภาพมาใชBในการสรBางคำตอบที่หลากหลาย
6. ฉันสามารถนำความรูBทางวิทยาศาสตร7มาใชBในการระบุถึงปœญหา
ทางสังคมและเทคโนโลยีไดBหลากหลาย
7. ฉันสามารถสรBางแนวทางหรือวิธีที่หลากหลายในการแกBปœญหา
8. ฉันมีวิธีการในการหาคำตอบ เกี่ยวกับสิ่งที่ตBองการศึกษาอยHาง
9. ในการทดลองหรือการศึกษาขBอมูลทางวิทยาศาสตร7 ฉันคิดวิธีการ
ตรวจสอบขBอมูลเพื่อลดความผิดพลาดโดยใชBวิธีที่หลากหลาย
10. ในการสรBางความรูBทางวิทยาศาสตร7 ฉันสามารถออกแบบ
กระบวนการสืบเสาะหาความรูBไดBหลากหลายวิธี
11. ฉันสามารถกำหนดตัวแปรที่สนใจศึกษาไดBจำนวนมาก
12. ฉันสามารถกำหนดสมมติฐานในเรื่องที่ตBองการศึกษาไดB
358
รายการ
5 4 3 2 1
13. ฉันสามารถกำหนดขอบเขตของตัวแปรตามที่ตBองการศึกษาไดB
14. ฉันสามารถออกแบบการทดลองหรือวิธีการศึกษาไดBหลากหลาย
15. ฉันสามารถนำความรูBทางวิทยาศาสตร7มาใชBในการจัดกลุHมปœญหา
ทางสังคมและเทคโนโลยีไดB
16. ฉันสามารถจัดกลุHมของความคิด โดยใชBเกณฑ7ที่เหมาะสม
17. ฉันสามารถนำความรูBทางวิทยาศาสตร7มาจัดกลุHมความคิดเพื่อหา
แนวทางในการแกBปœญหา
18. ฉันสามารถกำหนดตัวแปรตBนใหBสอดคลBองกับสมมติฐานและ
การตั้งคำถามทางวิทยาศาสตร7
19. ฉันสามารถกำหนดตัวแปรตามใหBสอดคลBองกับสมมติฐานและ
การตั้งคำถามทางวิทยาศาสตร7
20. ฉันสามารถกำหนดตัวแปรควบคุมใหBสอดคลBองกับสมมติฐาน
และการตั้งคำถามทางวิทยาศาสตร7
21. ฉันสามารถจัดกลุHมตัวแปรที่สนใจศึกษาจากสถานการณ7ที่
กำหนดไดB
22. ฉันสามารถกำหนดสมมติฐานใหBสอดคลBองกับปœญหาและ
วัตถุประสงค7ที่ตBองการศึกษา
23. ฉันสามารถกำหนดเกณฑ7ที่ใชBในการศึกษาขอบเขตของตัวแปร
ตามไดBอยHางหลากหลาย (เหมาะสม)
24. ฉันสามารถสรBางความคิดที่มีความแปลกใหมH ไมHซ้ำใคร
25. ฉันสามารถสรBางความคิดในการแกBปœญหาที่แตกตHางจากคำตอบ
ทั่วไปของเพื่อนนักเรียน
26. ฉันสามารถออกแบบการนำเสนอที่แปลกใหมH นHาสนใจ
27. ฉันสามารถกำหนดตัวแปรตBนที่สนใจศึกษาไดBแปลกใหมH ไมHซ้ำ
ใคร
359
รายการ
5 4 3 2 1
28. ฉันสามารถกำหนดสมมติฐานที่สนใจศึกษาไดBแปลกใหมH ไมHซ้ำ
ใคร
29. ฉันสามารถกำหนดขอบเขตของตัวแปรตามที่ตBองการศึกษาไดB
30. ฉันสามารถออกแบบการทดลองหรือวิธีการศึกษาที่แปลกใหมH
ไมHซ้ำใคร
31. ฉันสามารถนำความรูBทางวิทยาศาสตร7มาใชBในการแกBปœญหาหรือ
เปPนแนวทางในการปฏิบัติ
32. ฉันสามารถสังเคราะห7แนวคิดหลัก (concept) ทางวิทยาศาสตร7
ในเรื่องที่เกี่ยวกับสิ่งแวดลBอมไดB
ในเรื่องที่เกี่ยวกับสุขภาพไดB
ในเรื่องที่เกี่ยวกับเทคโนโลยีไดB
ในเรื่องที่เกี่ยวกับโลกไดB
36. ฉันสามารถปรับประยุกต7ใชBความคิดทางวิทยาศาสตร7ใน
สถานการณ7หรือเหตุการณ7ที่ไมHคุBนเคย
37. ฉันสามารถนำความรูBทางวิทยาศาสตร7มาอธิบายเหตุการณ7ที่
เกิดขึ้นในชีวิตประจำวันไดB
38. ฉันสามารถวิเคราะห7ลักษณะของตัวแปรที่ใชBในการศึกษาไดB
39. ฉันสามารถนำผลที่ไดBไปพัฒนาวิธีการในการแกBปœญหาที่
เหมาะสมมากยิ่งขึ้น
40. ฉันสามารถวิเคราะห7และออกแบบการทดลองที่เหมาะสมเพื่อ
ตอบปœญหาทางวิทยาศาสตร7
360
รายการ
5 4 3 2 1
41. ฉันสามารถกำหนดสมมติฐานโดยใชBความรูB แนวคิด/ทฤษฎี การ
สังเกต หรือประสบการณ7การเดิมไดBอยHางเหมาะสม
42. ฉันสามารถกำหนดนิยามเชิงปฏิบัติการของตัวแปรตาม (สิ่งที่จะ
ศึกษา) ไดB
43. การกำหนดความหมายของตัวแปร หรือการสื่อความหมายของ
ตัวแปร มีความสอดคลBองกับสิ่งที่ฉันตBองการศึกษา
44. ฉันสามารถออกแบบการทดลองหรือออกแบบวิธีในการศึกษาไดB
สอดคลBองกับปœญหาการทดลองที่ตBองการศึกษา
45. ฉันสามารถบรรยายหรือบอกลักษณะของขBอมูลที่นำมาใชBใน
การศึกษา รวมถึงขBอมูลที่ไดBจากการศึกษาไดBถูกตBอง เหมาะสม
46. ฉันสามารถอภิปรายขBอมูลที่ไดBจากการศึกษาไดBอยHางเหมาะสม
47. ฉันสามารถสังเคราะห7หรือบูรณาการแนวคิดและวิธีการที่
48. ฉันสามารถเลือกใชBเทคโนโลยีที่เหมาะสมในการออกแบบผลงาน
49. ฉันสามารถเลือกใชBเทคโนโลยีที่เหมาะสมในการหาวิธีการ
แกBปœญหาไดB
50. ฉันสามารถใชBเทคโนโลยีในการทำงานรHวมกับผูBอื่น
51. ฉันรวบรวมขBอมูลจากแหลHงสารสนเทศที่หลากหลาย เพื่อใชBเปPน
ขBอมูลในการแกBปœญหาหรือพัฒนาผลงาน
52. ในการทดลองหรือการศึกษาขBอมูลทางวิทยาศาสตร7ฉันมีการ
ตรวจสอบขBอมูลซ้ำเพื่อลดความผิดพลาด
53. ฉันสามารถเลือกใชBขBอมูลที่เหมาะสมในการนำไปใชBในการ
54. ฉันสามารถเลือกวิธีการในการแกBปœญหาที่เหมาะสม
55. ฉันสามารถเลือกขBอมูลที่นำมาใชBแกBปœญหาไดBอยHางเหมาะสม
56. ฉันสามารถเลือกขBอมูลเพื่อนำมาใชBในการศึกษา รวมถึงหา
ความสัมพันธ7ของขBอมูลไดBอยHางเหมาะสม
361
รายการ
5 4 3 2 1
57. ฉันพึงพอใจในผลที่เกิดขึ้นจากการเลือกวิธีการในการแกBปœญหา
58. ฉันสามารถใหBคำแนะนำหรือขBอเสนอแนะที่ไดBจากการศึกษา
59. ฉันสามารถเลือกรูปแบบการนำเสนอที่สื่อความหมายไดBอยHาง
60. ฉันสามารถเลือกวิธีในการเก็บขBอมูลที่เหมาะสมเพื่อตอบปœญหา
61. ในการตรวจสอบความนHาเชื่อถือของขBอมูล ฉันมีการพิจารณาถึง
หลักฐานเชิงประจักษ7และขBอมูลที่ใชBในการสนับสนุนทาง
62. ฉันสามารถคาดคะเนหรือคาดการณ7สิ่งที่จะเกิดขึ้นกHอนดำเนิน
63. ฉันสามารถเลือกวิธีที่เหมาะสมที่สุดในการนำไปใชBในการศึกษา
หรือแกBปœญหาที่กำหนด
64. ฉันสามารถปรับปรุง แกBไขวิธีการในการศึกษา เมื่อเกิดปœญหาไดB
65. ฉันสามารถดำเนินการตามแผนหรือวิธีที่กำหนด
66. ฉันพิจารณาถึงความสำคัญของจริยธรรมและความซื่อตรงในการ
รายงานผลการศึกษา
67. ฉันสามารถสรุปผลการศึกษาไดBอยHางครบถBวนและเที่ยงตรง
68. ฉันสามารถนำเสนอผลการศึกษา โดยใชBรูปแบบการนำเสนอที่
เหมาะสม เพื่อใหBผูBอื่นเขBาใจ
362
แบบประเมินกระบวนการทำงานของผู6เรียนด6านความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)
โดยใช6เกณฑ)ประเมินรูบริคส)
คำชี้แจง แบบประเมินกระบวนการทำงานของผูBเรียนดBานความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7
โดยใชBเกณฑ7ประเมินรูบริคส7 มีเกณฑ7การแปลผลคะแนน ดังนี้
คHาเฉลี่ยระหวHาง 4.00 – 3.51 หมายถึง อยูHในระดับดีมาก
คHาเฉลี่ยระหวHาง 3.50 – 2.51 หมายถึง อยูHในระดับดี
คHาเฉลี่ยระหวHาง 2.50 – 1.51 หมายถึง อยูHในระดับพอใชB
คHาเฉลี่ยระหวHาง 1.50 – 1.00 หมายถึง อยูHในระดับควรปรับปรุง
363
องค)ประกอบ เกณฑ)การให6คะแนน องค)ประกอบในการพิจารณา องค)ประกอบในการพิจารณา

การประเมิน ความรู6ทางวิทยาศาสตร) ทักษะกระบวนการทาง
ดีมาก (4) ดี (3) พอใช6 (2) ควรปรับปรุง (1)
การคิ ด คลA อ ง ผูBเรียนสามารถ ผูBเรียนสามารถ ผูBเรียนสามารถ ผูBเรียนสามารถ - ความรูBดBานเนื้อหา - การระบุปœญหา
(Fluency) สรBางคำตอบที่ สรBางคำตอบที่ สรBางคำตอบที่ไมH สรBางคำตอบที่ไมHซ้ำ - ความรูBดBานกระบวนการ - การกำหนดสมมติฐาน/ตัว
ไมHซ้ำ สอดคลBอง ไมHซ้ำ สอดคลBอง ซ้ำ สอดคลBองกับ สอดคลBองกับขBอ สำหรับการสรBางความรูB แปรที่ใชBในการศึกษา
กับขBอคำถาม กับขBอคำถาม ขBอคำถามและมี คำถาม และมีความ - ความรูBเกี่ยวกับการไดBมา - วิธีการแกBปœญหา/หาคำตอบ
และมีความ และมีความ ความเปPนไปไดB เปPนไปไดB ภายใตB ของความรูB เปPนความรูB - การออกแบบการทดลอง
เปPนไปไดB เปPนไปไดB ภายใตBบริบท บริบทความรูBและ เกี่ยวกับบทบาทที่จำเปPนตHอ
ภายใตBบริบท ภายใตBบริบท ความรูBและทักษะ ทักษะทาง กระบวนการสรBางความรูBทาง
ความรูBและ ความรูBและ ทางวิทยาศาสตร7 วิทยาศาสตร7 วิทยาศาสตร7
ทักษะทาง ทักษะทาง จำนวน 4-6 จำนวนนBอยกวHา 4
วิทยาศาสตร7 วิทยาศาสตร7 คำตอบ คำตอบ
จำนวน 10 จำนวน
คำตอบขึ้นไป 7-9 คำตอบ
การคิด กลุHมของคำตอบ กลุHมของคำตอบ กลุHมของคำตอบ กลุHมของคำตอบ - ความรูBดBานเนื้อหา - การระบุปœญหา
ยืดหยุAน หรือแนวทาง หรือแนวทาง หรือแนวทางของ หรือแนวทางของ - ความรูBดBานกระบวนการ - การกำหนดสมมติฐาน/ตัว
(Flexibility) ของคำตอบที่ ของคำตอบที่ คำตอบที่เปPนไป คำตอบที่เปPนไปไดB สำหรับการสรBางความรูB แปรที่ใชBในการศึกษา
เปPนไปไดB และมี เปPนไปไดBและมี ไดBและมีแนวทาง และมีแนวทาง - ความรูBเกี่ยวกับการไดBมา - วิธีการแกBปœญหา/หาคำตอบ
แนวทาง แนวทาง เดียวกัน ภายใตB เดียวกัน ภายใตB ของความรูB เปPนความรูB - การออกแบบการทดลอง
เดียวกัน ภายใตB เดียวกัน ภายใตB บริบทความรูBและ บริบทความรูBและ เกี่ยวกับบทบาทที่จำเปPนตHอ
364

บริบทความรูB บริบทความรูB ทักษะทาง ทักษะทาง กระบวนการสรBางความรูBทาง
และทักษะทาง และทักษะทาง วิทยาศาสตร7 วิทยาศาสตร7 วิทยาศาสตร7
วิทยาศาสตร7 วิทยาศาสตร7 จำนวน 3-2 กลุHม จำนวน 1 กลุHม
จำนวน 5 กลุHม จำนวน 4 กลุHม ขึ้นไป
ขึ้นไป
การคิ ด ริ เ ริ่ ม ผูBเรียนสามารถ ผูBเรียนสามารถ ผูBเรียนสามารถ ผูBเรียนสามารถ - ความรูBดBานเนื้อหา - การระบุปœญหา
(Originality) สรBางคำตอบที่ สรBางคำตอบที่ สรBางคำตอบที่ สรBางคำตอบที่ - ความรูBดBานกระบวนการ - การกำหนดสมมติฐาน/ตัว
แตกตHางจาก แตกตHางจาก แตกตHางจากผูBอื่น แตกตHางจากผูBอื่น สำหรับการสรBางความรูB แปรที่ใชBในการศึกษา
ผูBอื่น ภายใตB ผูBอื่น ภายใตB ภายใตBบริบท ภายใตBบริบท - ความรูBเกี่ยวกับการไดBมา - วิธีการแกBปœญหา/หาคำตอบ
บริบทความรูB บริบทความรูB ความรูBและทักษะ ความรูBและทักษะ ของความรูB เปPนความรูB - การออกแบบการทดลอง
และทักษะทาง และทักษะทาง ทางวิทยาศาสตร7 ทางวิทยาศาสตร7 เกี่ยวกับบทบาทที่จำเปPนตHอ
วิทยาศาสตร7 วิทยาศาสตร7 โดยมีความถี่รBอย โดยมีความถี่ กระบวนการสรBางความรูBทาง
โดยมีความถี่ โดยมีความถี่ ละ 8-10 ของ มากกวHา รBอยละ วิทยาศาสตร7
นBอยกวHารBอยละ รBอยละ 5-7 คำตอบทั้งหมด 10 ของคำตอบ
5 ของคำตอบ ของคำตอบ ทั้งหมด
ทั้งหมด ทั้งหมด
การวิเคราะห) ผูBเรียนสามารถ ผูBเรียนสามารถ ผูBเรียนสามารถนำ ผูBเรียนสามารถนำ - ความรูBดBานเนื้อหา - วิธีการแกBปœญหา/หาคำตอบ
และ นำความรูBและ นำความรูBและ ความรูBและทักษะ ความรูBและทักษะ - การออกแบบการทดลอง
365

สังเคราะห) ทักษะทาง ทักษะทาง ทางวิทยาศาสตร7 ทางวิทยาศาสตร7 - ความรูBดBานกระบวนการ - การกำหนดนิยามเชิง
(Analyze วิทยาศาสตร7 วิทยาศาสตร7 รวมทั้งเครื่องมือ รวมทั้งเครื่องมือ สำหรับการสรBางความรูB ปฏิบัติการ
and รวมทั้งเครื่องมือ รวมทั้งเครื่องมือ ทางเทคโนโลยี ทางเทคโนโลยีมาใชB - ความรูBเกี่ยวกับการไดBมา - การตีความหมายและลง
synthesis) ทางเทคโนโลยี ทางเทคโนโลยี มาใชBในการ ในการแกBปœญหา/ ของความรูB เปPนความรูB ขBอสรุปขBอมูล
มาใชBในการ มาใชBในการ แกBปœญหา/พัฒนา พัฒนาแนวทางที่ เกี่ยวกับบทบาทที่จำเปPนตHอ
แกBปœญหา/ แกBปœญหา/ แนวทางที่ เหมาะสมไดB 1 วิธี กระบวนการสรBางความรูBทาง
พัฒนาแนวทาง พัฒนาแนวทาง เหมาะสมไดB 1 วิธี และมีการอธิบายไดB วิทยาศาสตร7
ที่เหมาะสม ที่เหมาะสมไดB 2 พรBอมอธิบายไดB ชัดเจนบางสHวน
มากกวHา 3 วิธี วิธี พรBอม อยHางชัดเจน หรือ
ขึ้นไป พรBอม อธิบายไดBอยHาง 2 วิธี แตHมีการ
อธิบายไดBอยHาง ชัดเจน หรือ 3 อธิบายไดBชัดเจน
ชัดเจน วิธี แตHมีการ บางสHวน
อธิบายไดB
ชัดเจนบางสHวน
การประเมิน ผูBเรียนสามารถ ผูBเรียนสามารถ ผูBเรียนสามารถ ผูBเรียนสามารถ - ความรูBดBานเนื้อหา - วิธีการแกBปœญหา/หาคำตอบ
และเลือกวิธี เลือกวิธีการ เลือกวิธีการ เลือกวิธีการ เลือกวิธีการ - ความรูBดBานกระบวนการ - การออกแบบการทดลอง
(Evaluation แกBปœญหา/ แกBปœญหา/ แกBปœญหา/ แกBปœญหา/แนวทาง สำหรับการสรBางความรูB - การกำหนดนิยามเชิง
and แนวทางในการ แนวทางในการ แนวทางในการ ในการพัฒนา - ความรูBเกี่ยวกับการไดBมา ปฏิบัติการ
Selection) พัฒนาผลงานไดB พัฒนาผลงานไดB พัฒนาผลงานไดB ผลงานที่มีความ ของความรูB เปPนความรูB
366

อยHางเหมาะสม อยHางเหมาะสม อยHางเหมาะสม เหมาะสมนBอยกวHา เกี่ยวกับบทบาทที่จำเปPนตHอ - การตีความหมายและลง
และสามารถ และสามารถ และสามารถ รBอยละ 60 และ/ กระบวนการสรBางความรูBทาง ขBอสรุปขBอมูล
ปรับปรุง แกBไข ปรับปรุง แกBไข ปรับปรุง แกBไข หรือยังขาดการ วิทยาศาสตร7
วิธีการใน วิธีการใน วิธีการใน ปรับปรุง แกBไข
การศึกษา/ การศึกษา/ การศึกษา/ผลงาน วิธีการใน
ผลงาน ไดBอยHาง ผลงานไดB ไดBรBอยละ 60-69 การศึกษา/ผลงาน
เหมาะสม รBอยละ 70-79 นBอยกวHารBอยละ 60
รBอยละ 80-100
ผูBเรียนสามารถ ผูBเรียนสามารถ ผูBเรียนสามารถ ผูBเรียนสามารถ - ความรูBดBานเนื้อหา - วิธีการแกBปœญหา/หาคำตอบ
นำเสนอผล นำเสนอผล นำเสนอผล นำเสนอผล - ความรูBดBานกระบวนการ - การออกแบบการทดลอง
การศึกษา โดย การศึกษา โดย การศึกษา โดยใชB การศึกษา โดยใชB สำหรับการสรBางความรูB - การกำหนดนิยามเชิง
ใชBรูปแบบการ ใชBรูปแบบการ รูปแบบการ รูปแบบการ - ความรูBเกี่ยวกับการไดBมา ปฏิบัติการ
นำเสนอที่ นำเสนอที่ นำเสนอที่ นำเสนอที่มีความ ของความรูB เปPนความรูB - การตีความหมายและลง
เหมาะสม มีการ เหมาะสม มีการ คHอนขBาง เหมาะสมนBอย เกี่ยวกับบทบาทที่จำเปPนตHอ ขBอสรุปขBอมูล
แลกเปลี่ยน แลกเปลี่ยน เหมาะสม มีการ เขBาใจยาก นBอยกวHา กระบวนการสรBางความรูBทาง
ความคิดเห็น ความคิดเห็น แลกเปลี่ยนความ รBอยละ 60 วิทยาศาสตร7
ระหวHางผูBเรียน ระหวHางผูBเรียน คิดเห็นระหวHาง
รBอยละ 80-100 บางสHวน ผูBเรียนบางสHวน
รBอยละ 70-79 รBอยละ 60-69
367
แบบสอบถามความคิดเห็นของผู6เรียนที่มีตAอการใช6งานสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือน
เพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)ทางวิทยาศาสตร)ของผู6เรียนในระดับมัธยมศึกษา
คำชี้แจง โปรดทำเครื่องหมาย ✓ ลงในชHองที่ตรงกับความคิดเห็นของตนเองมากที่สุด โดยมีเกณฑ7ในการ

พิจารณาดังนี้
5 หมายถึง มีความคิดเห็นอยูHในระดับมากที่สุด
4 หมายถึง มีความคิดเห็นอยูHในระดับมาก
3 หมายถึง มีความคิดเห็นอยูHในระดับปานกลาง
2 หมายถึง มีความคิดเห็นอยูHในระดับนBอย
1 หมายถึง มีความคิดเห็นอยูHในระดับนBอยที่สุด
รายการประเมิน
5 4 3 2 1
กAอนการใช6งานสภาพแวดล6อมการเรียนรู6แบบสตูดิโอเสมือนฯ
1. คุณสามารถสรBางความคิดไดBจำนวนมาก
2. คุณมีแนวคิดที่แปลกใหมH ไมHซ้ำใคร
3. คุณสามารถคิดแนวทางในการแกBปœญหาไดBหลายหลายวิธี
4. คุณสามารถจัดกลุHมหรือจัดประเภทของความคิด
368
รายการประเมิน
5 4 3 2 1
5. คุณสามารถเลือกแนวทางที่เหมาะสมในการแกBปœญหา
6. การใชBงานเทคโนโลยีเสมือน เชHน จักรวาลนฤมิต (Metaverse)
หลังการใช6งานสภาพแวดล6อมการเรียนรู6แบบสตูดิโอเสมือนฯ
7. คุณสามารถสรBางความคิดไดBจำนวนมากขึ้น
8. คุณสามารถสรBางคิดที่แปลกใหมH ไมHซ้ำใคร
9. คุณสามารถคิดแนวทางในการแกBปœญหาไดBหลายหลายวิธี
10. คุณสามารถจัดกลุHมหรือจัดประเภทของความคิด
11. คุณสามารถเลือกแนวทางที่เหมาะสมในการแกBปœญหา
12. คุณสามารถนำความรูBมาประยุกต7มาประยุกต7ใชBใน
ชีวิตประจำวันไดB
13. สภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือนสามารถพัฒนา
ความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ไดB
14. พื้นที่การเรียนรูBและทำกิจกรรมสHวนบุคคล ชHวยใหBคุณสามารถ
เรียนรูBและเขBาถึงสารสนเทศไดBสะดวก สามารถทบทวนความรูBไดB
ตลอดเวลา
15. พื้นที่ในการทำกิจกรรมกลุHม ชHวยใหBคุณสามารถทำงานรHวมกับ
อื่นไดBสะดวก
16. STEAM Tools ชHวยใหBคุณสามารถออกแบบผลงานไดB
18. พื้นที่ในการนำเสนอผลงานและแลกเปลี่ยนความคิดเห็น ชHวยใหB
คุณสามารถแลกเปลี่ยนความคิดเห็นและนำผลไปปรับปรุงผลงานไดB
19. คุณสามารถเรียนรูBไดBทุกที่ทุกเวลา
ด6านการออกแบบสภาพแวดล6อมการเรียนรู6แบบสตูดิโอเสมือนฯ
20. ระบบใชBงานงHาย
21. ความเหมาะสมของขนาดและสีตัวอักษร
22. ความเหมาะสมขององค7ประกอบในหนBาจอ
23. การนำทางของระบบในการใชBงาน
24. ลำดับกิจกรรมมีความเหมาะสม
25. การเชื่อมโยงไปยังแหลHงสารสนเทศภายนอก
369
………………………..………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………..………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………..………………………………………………………………………………………………………………………………………
ขอขอบพระคุณ
370
แบบประเมินรับรองสภาพแวดล6อมการเรียนรู6สตูดิโอเสมือนเพื่อสAงเสริมความคิดสร6างสรรค)
ทางวิทยาศาสตร)ของผู6เรียนในระดับมัธยมศึกษา
คำชี้แจง แบบประเมินรับรองนี้ มีวัตถุประสงค7เพื่อประเมินและรับรองสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือน

โปรดทำเครื่องหมาย ü ลงในชHองความคิดเห็นของทHานพรBอมเขียนขBอเสนอแนะที่เปPนประโยชน7ในการ
นำไปพิจารณาปรับปรุงตHอไป โดยมีเกณฑ7ในการพิจารณา ดังนี้
5 หมายถึง เหมาะสมมากที่สุด
4 หมายถึง เหมาะสมมาก
3 หมายถึง เหมาะสมปานกลาง
2 หมายถึง เหมาะสมนBอย
1 หมายถึง เหมาะสมนBอยที่สุด
ชื่อผู6เชี่ยวชาญ …………………………………………………………………………………………………………………………
ตำแหนAง …………………………………………………………………………………………………………………………
สถานที่ทำงาน …………………………………………………………………………………………………………………………
371
ระดับการรับรอง
หัวข6อการประเมิน
5 4 3 2 1
1. วัตถุประสงค7ของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือนฯ
2. หลักการและแนวคิดของการพัฒนาสภาพแวดลBอมการเรียนรูB
แบบสตูดิโอเสมือนฯ
3. องค7ประกอบของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือนฯ
4.1 การเตรียมความพรBอมกHอนเขBาเรียน
4.2 ลำดับการทำกิจกรรมของผูBเรียนในสภาพแวดลBอมการ
เรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน
4.3 การประเมินผล
5.1 การนำ STEAM Tools มาใชBในการเรียนรูB
5.2 การนำเทคโนโลยีเสมือน เชHน จักรวาลนฤมิต (Metaverse)
มาใชBในการเรียนรูB
5.3 เว็บแอพลิเคชัน
6. สภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือนฯที่พัฒนาขึ้น มีความ
เหมาะสมตHอการนำไปใชBในการเรียนการสอนไดBจริง
7. สภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือนฯที่พัฒนาขึ้น
สามารถสHงเสริมความคิดสรBางสรรค7ทางวิทยาศาสตร7ของผูBเรียนไดB
จริง
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
จากการประเมินความเหมาะสมของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษารHวมกับ
นักเรียนมัธยมศึกษา ขBาพเจBามีความเห็นวHา
372
☐ สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ มีความเหมาะสมดีแลBว สามารถนำไปใชBไดBจริง

☐ สภาพแวดลB อ มการเรี ย นรู B ส ตู ด ิ โ อเสมื อ นฯ มี ค วามเหมาะสม แตH ค วรปรั บ ปรุ ง แกB ไ ขตาม
ขBอเสนอแนะกHอนนำไปใชBจริง
☐ สภาพแวดลBอมการเรียนรูBสตูดิโอเสมือนฯ ยังไมHมีความเหมาะสม
ลงชื่อ......................................................
(.............................................................)
วันที่......................................................
ผูBวิจัยขอกราบขอบคุณทHานเปPนอยHางสูงที่กรุณาประเมินความเหมาะสมของสภาพแวดลBอมการเรียนรูB
สตูดิโอเสมือนฯ อันเปPนประโยชน7ตHองานวิจัยในครั้งนี้เปPนอยHางมาก
373
ภาคผนวก ค
คูAมือการใช6งานระบบ
374
375
376
377
378
379
380
ภาคผนวก ง
ตัวอยAางแผนการจัดการเรียนรู6
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
ภาคผนวก ง
ตัวอยAางผลงานนักเรียน
394
การเยี่ยมชมผลงานเพื่อนในชั้นเรียนผHาน Metaverse
395
การออกแบบหนBาจอแอปพลิเคชันลอยกระทงออนไลน7 เพื่อแกBปœญหาทรัพยากรน้ำของผูBเรียน
396
ตัวอยHางการพัฒนาผังเมืองของผูBเรียนในการแกBปœญหาทรัพยากรดิน
397
การใชB STEAM tools ในการออกแบบผลงาน

398
การใชB STEAM tools ในการออกแบบผลงาน

399
ประวัติผู6เขียน
ชื่อ-สกุล นางสาวกุลชญา พิบูลย7

วัน เดือน ป{เกิด 11 มกราคม 2535
วุฒิการศึกษา ครุศาสตรบัณฑิต วิชาเอกชีววิทยา สาขาวิชาการศึกษาวิทยาศาสตร7 คณะครุศาสตร7
จุฬาลงกรณ7มหาวิทยาลัย
ครุศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา คณะครุศาสตร7
จุฬาลงกรณ7มหาวิทยาลัย
สถานที่ทำงาน ครูกลุHมสาระการเรียนรูBวิทยาศาสตร7และเทคโนโลยี โรงเรียนมัธยมวัดธาตุทอง
รางวัลที่ได6รับ รางวัลเหรียญทอง จากผลงาน StepME : Data driven platform to Delve into
unity from Diversity
อาจารย7ที่ปรึกษา: ศาสตราจารย7 ดร.จินตวีร7 คลBายสังข7, รองศาสตราจารย7 ดร.ประกอบ
กรณีกิจ และอาจารย7จีระศักดิ์ จิตรโรจนรักษ7
โดย The 37th World Genius Convention & Education Expo 2023 ปm 2566

วิทยานิพนธ์_กุลชญา

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

วิทยานิพนธ์_กุลชญา

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

วิทยานิพนธ) เรื่อง สภาพแวดล6อมการเรียนรูส6 ตูดิโอเสมือนตามแนวคิดสตีมศึกษา

วิทยานิพนธ7ฉบับนี้สำเร็จลุลHวงไดBดBวยความกรุณา และเอาใจใสHอยHางสูงจาก ศาสตราจารย7 ดร.จินตวีร7

2.1 ความหมายของการเรียนรูBตามแนวคิดสตีมศึกษา .................................................................................. 46

ตารางที่ 2. 1 ตารางสังเคราะห7องค7ประกอบของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBเสมือน .............................................. 19

ตารางที่ 3. 7 รายละเอียดของการดำเนินการทดลอง ......................................................................................... 158

ตารางที่ 4. 19 ระดับการคิดคลHองของผูBเรียนจากการประเมินกHอนเรียน ระหวHางเรียน และหลังเรียน .............. 224

ภาพที่ 1. 1 กรอบแนวคิดการวิจัย ........................................................................................................................ 10

ภาพที่ 3. 7 Mu studio พื้นที่ในการทำกิจกรรมสHวนบุคคลของผูBเรียน และการเก็บขBอมูลสารสนเทศของผูBเรียน

ภาพที่ 4. 17 พื้นที่ในการเรียนรูBของผูBเรียนใน “My module” ......................................................................... 248

แผนภูมิที่ 4. 1เพศ .............................................................................................................................................. 180

แผนภูมิที่ 4. 27 การประเมินและเลือกวิธี .......................................................................................................... 243

ความคิดสรBางสรรค7มีบทบาทสำคัญตHอกระบวนการทางวิทยาศาสตร7 (Scientific process) (Ozkan and

ระบบขBอมูลสารสนเทศมาใชBเพื่อการศึกษา (Big data) พัฒนาการเรียนรูBผHานแพลตฟอร7มแบบออนไลน7เพื่อ

กิจกรรมจะชHวยใหBผูBเรียนสืบคBนขBอมูลในมุมมองทางดBานสิ่งแวดลBอม จริยธรรม สังคมและวัฒนธรรมที่เกี่ยวขBองกับ

ความคิดสร)างสรรค+ทางวิทยาศาสตร+ (Scientific creativity)

1. สภาพแวดล6อมการเรียนรู6เสมือน (Virtual learning Environment)

แลกเปลี่ยนความคิดเห็น แบHงปœนขBอมูลและสิ่งที่ไดBศึกษาหรือขBอคBนพบ ซึ่งจะชHวยใหBผูBเรียนประสบความสำเร็จใน

Duruhan 2020; Sus et al., 2020; Shyr et al., 2021) โดยองค7ประกอบของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBเสมือน

(Announcements) การกำหนดภาระงาน เปPนตBน (2) แหลHงขBอมูลสารสนเทศ (3) การประเมินผล (4) ปฏิสัมพันธ7

Chaichumpa, Wicha, and

Skalka et al. (2021)

Phungsuk, Viriyavejakul, and

Chaichumpa, Wicha, and

Skalka et al. (2021)

Shyr et al. (2021)

จากการสังเคราะห7องค7ประกอบของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBเสมือน พิจารณาโดยใชBเกณฑ7 ความ

ปฏิสัมพันธ7ระหวHางผูBเรียนและผูBสอน (4) การเขBาถึงแหลHงสารสนเทศ แหลHงเรียนรูBออนไลน7 เพื่อใหBผูBเรียนไดBศึกษา

เคลื่อนที่ไปยังที่ตHาง ๆ หรือมุมตHาง ๆ และ (3) ความเปPนเสมือนจริงบนหนBาจอ (Non-Immersive VR) การสรBาง

ในชีวิตประจำวันของผูBเรียน (4) เครื่องมือในการทำงานรHวมกันของผูBเรียน เชHน Cloud-based collaboration

สถานที่ บุคคล กิจกรรม

Loudon (2019) กลHาวถึงองค7ประกอบของสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอวHา ประกอบดBวย (1)

ภาพที่ 2. 1 ตัวอยHาง Virtual design studio (Iranmanesh and Onur, 2021)

ภาพที่ 2. 2 FUSE studio ที่พัฒนาโดย Ramey and Stevens (2019)

Jones, Lotz, and Holden (2021) ไดBออกแบบสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือนในการ

ภาพที่ 2. 3 ตัวอยHาง Design Studio (Jones, Lotz, and Holden, 2021)

ภาพที่ 2. 4 ตัวอยHาง My studio พื้นที่ในการทำกิจกรรมของผูBเรียน

ภาพที่ 2. 5 พื้นที่ในการจัดแสดงผลงานของผูBเรียน โดยใชB Miro board

ภาพที่ 2. 6 พื้นที่ในการทำงานรHวมกัน ซึ่งผูBเรียนสามารถแบHงปœนรูปภาพ การวาดภาพรHวมกัน รวมถึง โนBตขBอความ

Walker, Boyer, and Benson (2019)

Nespoli, Hurst, and Gero (2021)

Jones, Lotz, and Holden (2021)

Walker and Kafai (2021)

Walker, Boyer, and Benson (2019)

Nespoli, Hurst, and Gero (2021)

Jones, Lotz, and Holden (2021)

Walker and Kafai (2021)

สำหรับเครื่องมือที่ใชBในสภาพแวดลBอมการเรียนรูBแบบสตูดิโอเสมือน Komarzynska-Swiesciak, Adams,

ผูBเรียน ซึ่งในการพัฒนาการคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนดBวย virtual lab จะตBองมีการกำหนดสถานการณ7ที่เชื่อมโยง

แลกเปลี่ยนความคิดเห็น รวมถึง peer review อาจจัดแบบไมHประสานเวลา (asynchronous) หรือมอบหมายเปPน

ทำงานรHวมกันของผูBเรียน ผูBเรียนสามารถสืบคBนและเขBาถึงขBอมูลเพิ่มเติมไดBงHายและรวดเร็ว มีความยืดหยุHนในการ

จากปœญหาที่ผูBสอนกำหนด ซึ่งผูBวิจัยไดBใหBผูBเรียนทำกิจกรรมในสตูดิโอเปPนเวลา 30 นาทีในแตHละหัวขBอ จากนำ

หรือผลการศึกษา ผูBเรียนสามารถเยี่ยมชมผลงานผูBอื่นและนำมาประยุกต7ใชBกับงานของตนเองไดB ถือเปPนการเรียนรูB

ผูBวิจัยเก็บขBอมูลจากการวิเคราะห7ผูBเรียนผHานการอัดวิดีโอในผูBเรียนระดับประถมศึกษา อายุ 10-12 ปm ผล

รHวมกันเพื่อพัฒนาสมรรถนะดBานความสรBางสรรค7ของผูBเรียน ซึ่งปœจจุบันไดBมีการนำ Design studio มาใชBในบริบท

เชื่อมโยงความรู6กับสถานการณ)ในชีวิตประจำวัน เน6นเรียนรู6ผAานการลงมือปฏิบัติ (Learning by doing) และ

ฐาน และการเรียนโดยใชBการออกแบบเปPนฐาน แตHสำหรับการสอนสตีมศึกษานั้นมีรูปแบบการสอนและการจัด

ภาพที่ 2. 8 การพัฒนาความคิดสรBางสรรค7ของผูBเรียนในบริบทของการสอนสตีม (Choi and Hwang, 2018)

ภาพที่ 2. 9 คุณลักษณะของสตีมศึกษา (Choi and Hwang, 2018)

ตBนแบบ (6) การประเมินวิธีการแกBปœญหา โดยในขั้นตอนนี้ผูBเรียนสามารถนำผลป¬อนกลับที่ไดBรับไปปรับปรุงวิธีการ

Kummanee, Nilspok, and Wannapiroon (2020) ไดBเสนอขั้นตอนการสอนสตีมศึกษา ประกอบดBวย

Khamhaengpol, Sriprom, and Chuamchaitrakool (2021) ไดB เ สนอกระบวนการในการออกแบบ

Jia, Zhou, and Zheng (2021)

Ozkan and Umdu Topsakal

สถานการณ7ของปœญหาที่มาจากการสืบคBนขBอมูลสารสนเทศ (3) ระดมความคิดเพื่อใชBในการออกแบบและการ