Chöông 1: Toång quan veà taøi chính doanh nghieäp

Chöông 1:
TOÅNG QUAN VEÀ TAØI CHÍNH DOANH NGHIEÄP

MUÏC TIEÂU

Chöông naøy giôùi thieäu nhöõng vaán ñeà chung coù lieân quan ñeán taøi chính nghieäp,
nhaèm taïo neàn taûng kieán thöùc cho vieäc xem xeùt caùc chöông sau. Ñoïc xong chöông
naøy baïn coù theå:

1. Naém toång quaùt veà caùc loaïi hình doanh nghieäp ôû Vieät Nam.
2. Hieåu ñöôïc muïc tieâu cuûa doanh nghieäp, ñaëc bieät laø muïc tieâu cuûa coâng ty coå
phaàn.
3. Hieåu ñöôïc khaùi nieäm vaø nhöõng quyeát ñònh chuû yeáu cuûa taøi chính doanh
nghieäp.
4. Naém toång quaùt veà moâi tröôøng hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp.
5. Hieåu ñöôïc quan heä giöõa taøi chính doanh nghieäp vaø heä thoáng taøi chính trong
moät neàn kinh teá.

1 CAÙC LOAÏI HÌNH DOANH NGHIEÄP

Caên cöù vaøo hình thöùc sôû höõu, moãi quoác gia thöôøng coù nhöõng loaïi hình doanh
nghieäp khaùc nhau. Tuy nhieân veà cô baûn, caùc loaïi hình doanh nghieäp goàm coù
doanh nghieäp tö nhaân, coâng ty hôïp hôïp danh, coâng ty coå phaàn vaø coâng ty traùch
nhieäm höõu haïn.
ÔÛ Myõ doanh nghieäp tö nhaân (Sole proprietorships) laø doanh nghieäp chæ coù
moät sôû höõu chuû vaø chòu traùch nhieäm voâ haïn ñoái vôùi taát caû caùc khoaûn nôï cuûa
doanh nghieäp. Coâng ty hôïp danh (Partnerships) laø doanh nghieäp coù hai hay
nhieàu sôû höõu chuû. Coâng ty hôïp danh coù theå laø coâng ty hôïp danh traùch nhieäm voâ
haïn hoaëc laø traùch nhieäm höõu haïn ñoái vôùi caùc khoaûn nôï cuûa coâng ty. Trong coâng
ty hôïp danh traùch nhieäm höõu haïn, caùc thaønh vieân khoâng chòu traùch nhieäm baèng
taøi saûn caù nhaân ñoái vôùi caùc khoaûn nôï cuûa coâng ty. Coâng ty coå phaàn
(Corporations) laø hình thöùc doanh nghieäp ñöôïc thaønh laäp theo luaät, coù nhieàu chuû
sôû höõu – coå ñoâng – goùp voán baèng hình thöùc coå phaàn. Coå ñoâng chòu traùch nhieäm
höõu haïn trong phaïm vi voán goùp cuûa mình. Cuoái cuøng, coâng ty traùch nhieäm höõu
haïn (Limited liability companies) laø hình thöùc keát hôïp moät soá ñaëc tính cuûa coâng
ty coå phaàn vaø coâng ty hôïp danh.
ÔÛ Vieät Nam caùc loaïi hình doanh nghieäp goàm coù coâng ty traùch nhieäm höõu haïn
nhieàu thaønh vieân, coâng ty traùch nhieäm höõu haïn moät thaønh vieân, coâng ty coå
phaàn, coâng ty hôïp danh, doanh nghieäp tö nhaân vaø doanh nghieäp nhaø nöôùc. Theo
Luaät doanh nghieäp, caùc loaïi hình doanh nghieäp ôû Vieät Nam ñöôïc ñònh nghóa nhö
sau:

1
 Chöông 1: Toång quan veà taøi chính doanh nghieäp

• Coâng ty traùch nhieäm höõu haïn nhieàu thaønh vieân laø doanh nghieäp trong ñoù: (1)
thaønh vieân coù theå laø toå chöùc, caù nhaân vaø soá löôïng thaønh vieân khoâng quaù naêm
möôi, (2) thaønh vieân chòu traùch nhieäm veà caùc khoaûn nôï vaø caùc nghóa vuï taøi
saûn khaùc cuûa doanh nghieäp trong phaïm vi soá voán ñaõ cam keát goùp vaøo doanh
nghieäp.
• Coâng ty traùch nhieäm höõu haïn moät thaønh vieân laø doanh nghieäp do moät toå
chöùc laøm chuû sôû höõu chòu traùch nhieäm veà caùc khoaûn nôï vaø caùc nghóa vuï taøi
saûn khaùc cuûa doanh nghieäp trong phaïm vi soá voán ñieàu leä cuûa doanh nghieäp.
• Coâng ty coå phaàn laø doanh nghieäp trong ñoù: (1) voán ñieàu leä ñöôïc chia thaønh
nhieàu phaàn baèng nhau goïi laø coå phaàn, (2) coå ñoâng chæ chòu traùch nhieäm veà nôï
vaø caùc nghóa vuï taøi saûn khaùc cuûa doanh nghieäp trong phaïm vi soá voán ñaõ goùp
vaøo doanh nghieäp, (3) coå ñoâng coù quyeàn töï do chuyeån nhöôïng coå phaàn cuûa
mình cho ngöôøi khaùc, tröø tröôøng hôïp coå ñoâng naém coå phaàn öu ñaõi vaø coå ñoâng
saùng laäp trong ba naêm ñaàu.
• Coâng ty hôïp danh laø doanh nghieäp trong ñoù: (1) phaûi coù ít nhaát hai thaønh
vieân hôïp danh, ngoaøi hai thaønh vieân hôïp danh coù theå coù caùc thaønh vieân goùp
voán, (2) thaønh vieân hôïp danh phaûi laø caù nhaân, coù trình ñoä chuyeân moân vaø uy
tín ngheà nghieäp vaø phaûi chòu traùch nhieäm baèng toaøn boä taøi saûn cuûa mình veà
caùc nghóa vuï cuûa coâng ty, (3) thaønh vieân goùp voán chæ chòu traùch nhieäm veà caùc
khoaûn nôï cuûa coâng ty trong phaïm vi soá voán ñaõ goùp vaøo coâng ty.
• Doanh nghieäp tö nhaân laø doanh nghieäp do moät caù nhaân laøm chuû vaø töï chòu
traùch nhieäm baèng toaøn boä taøi saûn cuûa mình veà moïi hoaït ñoäng cuûa doanh
nghieäp.
• Doanh nghieäp nhaø nöôùc laø doanh nghieäp do Nhaø nöôùc laøm chuû ñöôïc thaønh
laäp vaø hoaït ñoäng baèng voán cuûa Ngaân saùch nhaø nöôùc.

Moãi loaïi hình doanh nghieäp ñeàu coù nhöõng öu nhöôïc ñieåm rieâng. Baûng 1.1 döôùi
ñaây seõ toùm taét nhöõng öu nhöôïc ñieåm cuûa töøng loaïi hình doanh nghieäp khaùc nhau
nhö ñaõ ñeà caäp treân ñaây. Theá nhöng trong phaïm vi quyeån saùch naøy, khi baøn veà
taøi chính doanh nghieäp, chuùng ta laáy loaïi hình coâng ty coå phaàn laøm ñieån hình
xem xeùt, trong khi taøi chính cuûa loaïi hình doanh nghieäp khaùc chæ xem xeùt nhö laø
moät söï vaän duïng cuûa taøi chính coâng ty coå phaàn.
Sôû dó loaïi hình coâng ty coå phaàn ñöôïc choïn laøm ñieån hình nghieân cöùu laø vì
loaïi hình doanh nghieäp naøy ñaõ vaø ñang laø loaïi hình doanh nghieäp chuû yeáu ôû caùc
nöôùc phaùt trieån, cuõng nhö ôû Vieät Nam keå töø khi baét ñaàu tieán trình coå phaàn hoaù
doanh nghieäp. Maët khaùc, loaïi hình doanh nghieäp naøy coù ñaëc ñieåm ñaùng chuù yù
maø caùc loaïi hình doanh nghieäp khaùc khoâng coù ñöôïc, ñoù laø coù söï taùch rôøi giöõa chuû
sôû höõu doanh nghieäp vaø ngöôøi ñieàu haønh doanh nghieäp. Söï taùch rôøi giöõa sôû höõu
vaø ñieàu haønh coù theå taïo ra moät soá öu theá so vôùi caùc loaïi hình doanh nghieäp khaùc
theå hieän ôû choã:

• Quyeàn sôû höõu coâng ty, theå hieän ôû vieäc naém giöõ coå phaàn, coù theå chuyeån
nhöôïng deã daøng töø ngöôøi naøy sang ngöôøi khaùc.
2
 Chöông 1: Toång quan veà taøi chính doanh nghieäp

• Tuoåi thoï coâng ty khoâng phuï thuoäc vaøo tuoåi thoï hay söï ruùt voán cuûa moät soá
ngöôøi sôû höõu naøo ñoù, do ñoù, noùi chung coâng ty coù tuoåi thoï khoâng giôùi haïn, tröø
khi bò phaù saûn.
• Moãi coå ñoâng chòu traùch nhieäm höõu haïn treân voán ñaàu tö cuûa mình.

Ngoaøi ra, söï taùch rôøi quyeàn sôû höõu vaø vieäc ñieàu haønh coøn coù theå ñöa ñeán maâu
thuaån lôïi ích giöõa chuû sôû höõu vaø ngöôøi ñieàu haønh khieán cho taøi chính cuûa loaïi
hình doanh nghieäp naøy coù nhieàu chuyeän ñeå baøn luaän vaø nghieân cöùu hôn taøi
chính cuûa nhöõng loaïi hình doanh nghieäp khaùc.

Baûng 1.1: Toùm taét öu nhöôïc ñieåm cuûa caùc loaïi hình doanh nghieäp
Loaïi DN Öu ñieåm Nhöôïc ñieåm
DN tö nhaân – • Ñôn giaûn thuû tuïc thaønh • Chòu traùch nhieäm caù nhaân
DN nghieäp laäp voâ haïn
ñöôïc sôû höõu vaø • Khoâng ñoøi hoûi nhieàu voán • Haïn cheá veà kyõ naêng vaø
ñieàu haønh bôûi khi thaønh laäp chuyeân moân quaûn lyù
moät caù nhaân • Chuû DN nhaän toaøn boä lôïi • Haïn cheá khaû naêng huy ñoäng
nhuaän kieám ñöôïc voán
• Chuû DN coù toaøn quyeàn • Khoâng lieân tuïc hoaït ñoäng
quyeát ñònh kinh doanh kinh doanh khi chuû DN qua
• Khoâng coù nhöõng haïn cheá ñôøi
phaùp lyù ñaëc bieät
Cty hôïp danh • Deã daøng thaønh laäp • Chòu traùch nhieäm voâ haïn
– Doanh • Ñöôïc chia toaøn boä lôïi • Khoù tích luõy voán
nghieäp coù 2 nhuaän • Khoù giaûi quyeát khi coù maâu
hay nhieàu ñoàng • Coù theå huy ñoäng voán töø thuaån lôïi ích giöõa caùc thaønh
sôû höõu chuû tieán caùc thaønh vieân vieân
haønh hoaït • Coù theå thu huùt kyõ naêng • Chöù ñöïng nhieàu tieàm naêng
ñoäng kinh quaûn lyù cuûa caùc thaønh maâu thuaån caù nhaân vaø
doanh nhaèm vieân quyeàn löïc giöõa caùc thaønh
muïc tieâu lôïi • Coù theå thu huùt theâm vieân
nhuaän thaønh vieân tham gia • Caùc thaønh vieân bò chi phoái
• Ít bò chi phoái bôûi caùc qui bôûi luaät ñaïi dieän
ñònh phaùp lyù
• Naêng ñoäng
• Khoâng bò ñaùnh thueá 2 laàn
Cty coå phaàn – • Coå ñoâng chòu traùch • Toán nhieàu chi phí vaø thôøi
Toå chöùc kinh nhieäm höõu haïn gian trong quaù trình thaønh
doanh thaønh • Deã thu huùt voán laäp
laäp theo luaät • Coù theå hoaït ñoäng maõi • Bò ñaùnh thueá 2 laàn
hoaït ñoäng taùch maõi, khoâng bò giôùi haïn • Tieàm aån khaû naêng thieáu söï
rôøi vôùi quyeàn bôûi tuoåi thoï cuûa chuû sôû nhieät tình töø ban quaûn lyù
sôû höõu vaø höõu • Bò chi phoái bôûi nhöõng quy

3
 Chöông 1: Toång quan veà taøi chính doanh nghieäp

nhaèm muïc tieâu • Coù theå chuyeån nhöôïng
lôïi nhuaän quyeàn sôû höõu
• Coù khaû naêng huy ñoäng •
ñöôïc kyõ naêng, chuyeân
moân, tri thöùc cuûa nhieàu
ngöôøi
• Coù lôïi theá veà quy moâ
ñònh phaùp lyù vaø haønh chính
nghieâm ngaët
Tìm aån nguy cô maát khaû
naêng kieåm soaùt cuûa nhöõng
nhaø saùng laäp coâng ty.

2 MUÏC TIEÂU CUÛA DOANH NGHIEÄP

Ñeå ñaùnh giaù quaûn trò taøi chính doanh nghieäp coù hieäu quaû hay khoâng chuùng ta
caàn coù chuaån möïc nhaát ñònh. Chuaån möïc ñeå ñaùnh giaù hieäu quaû quaûn trò taøi chính
chính laø muïc tieâu do doanh nghieäp ñeà ra. Dó nhieân doanh nghieäp coù raát nhieàu
muïc tieâu khaùc nhau ñöôïc ñeà ra nhöng döôùi goùc ñoä quaûn trò taøi chính, muïc tieâu
cuûa doanh nghieäp laø toái ña hoaù giaù trò taøi saûn cuûa chuû sôû höõu. Maëc duø chuû sôû
höõu doanh nghieäp khaùc nhau tuøy theo töøng loaïi hình doanh nghieäp, nhöng toái ña
hoùa giaù trò taøi saûn cho chuû sôû höõu laø muïc tieâu chung cuûa baát cöù loaïi hình doanh
nghieäp naøo. Tuy nhieân, ñoái vôùi nhöõng loaïi hình doanh nghieäp naøo coù söï taùch rôøi
giöõa chuû sôû höõu vaø ngöôøi ñieàu haønh (chaúng haïn doanh nghieäp nhaø nöôùc vaø coâng
ty coå phaàn) coù theå xaûy ra maâu thuaån lôïi ích vì toái ña hoùa giaù trò taøi saûn cho chuû
sôû höõu khoâng coù nghóa laø toái ña hoùa giaù trò cho ngöôøi ñieàu haønh doanh nghieäp.
Do vaäy, muïc tieâu cuûa doanh nghieäp caàn ñöôïc xem xeùt trong moái quan heä vôùi caùc
vaán ñeà khaùc nhö quan heä lôïi ích giöõa chuû sôû höõu vaø ngöôøi ñieàu haønh doanh
nghieäp, quan heä giöõa lôïi ích cuûa doanh nghieäp vaø lôïi ích xaõ hoäi noùi chung.
Suy cho cuøng, quyeát ñònh cuûa nhaø quaûn trò phaûi nhaèm vaøo muïc tieâu gia
taêng taøi saûn cho chuû sôû höõu. Muoán vaäy, moïi quyeát ñònh taøi chính caàn chuù yù ñeán
khaû naêng taïo ra giaù trò. Moät quyeát ñònh neáu khoâng taïo ra ñöôïc giaù trò seõ khoâng
laøm taêng maø laøm giaûm giaù trò taøi saûn cuûa chuû sôû höõu.
6.1 Taïo ra giaù trò

Ñöùng treân goùc ñoä taïo ra giaù trò, toái ña hoaù lôïi nhuaän laø muïc tieâu chính cuûa
doanh nghieäp. Muïc tieâu naøy nhaèm khoâng ngöøng gia taêng giaù trò taøi saûn cho chuû
sôû höõu doanh nghieäp. Ñoái vôùi coâng ty coå phaàn, muïc tieâu toái ña hoaù lôïi nhuaän
ñöôïc cuï theå vaø löôïng hoaù baèng caùc chæ tieâu sau:

• Toái ña hoaù lôïi nhuaän sau thueá (Earning after tax – EAT). Tuy nhieân neáu chæ
coù muïc tieâu toái ña hoaù lôïi nhuaän sau thueá chöa haún gia taêng ñöôïc giaù trò cho
coå ñoâng. Chaúng haïn, giaùm ñoác taøi chính coù theå gia taêng lôïi nhuaän baèng caùch
phaùt haønh coå phieáu keâu goïi voán roài duøng soá tieàn huy ñoäng ñöôïc ñeå ñaàu tö vaøo
traùi phieáu kho baïc thu lôïi nhuaän. Trong töôøng hôïp naøy, lôïi nhuaän vaãn gia
taêng nhöng lôïi nhuaän treân voán coå phaàn giaûm vì soá löôïng coå phaàn phaùt haønh
taêng. Do ñoù, chæ tieâu toái ña hoaù lôïi nhuaän caàn ñöôïc boå sung baèng chæ tieâu toái
ña hoaù lôïi nhuaän treân voán coá phaàn.

4
 Chöông 1: Toång quan veà taøi chính doanh nghieäp

• Toái ña hoaù lôïi nhuaän treân coå phaàn (Earning per share – EPS). Chæ tieâu naøy
coù theå boå sung cho nhöõng haïn cheá cuûa chæ tieâu toái ña hoaù lôïi nhuaän sau thueá.
Tuy nhieân, chæ tieâu naøy vaãn coøn coù nhöõng haïn cheá cuûa noù. Thöù nhaát laø toái ña
hoaù EPS khoâng xeùt ñeán yeáu toá thôøi giaù tieàn teä vaø ñoä daøi thôøi gian cuûa lôïi
nhuaän kyø voïng. Thöù hai laø toái ña hoaù EPS cuõng chöa xem xeùt ñeán yeáu toá ruûi
ro, vaø cuoái cuøng toái ña hoaù EPS khoâng cho pheùp söû duïng chính saùch coå töùc ñeå
taùc ñoäng ñeán giaù trò coå phieáu treân thò tröôøng. Bôûi leõ, neáu chæ vì muïc tieâu toái
ña hoaù EPS coù leõ coâng ty seõ khoâng bao giôø traû coå töùc!
• Toái ña hoùa giaù trò coå phieáu (Market pri per share). Vì nhöõng lyù leõ nhö ñaõ
phaân tích treân ñaây, toái ña hoaù giaù trò thò tröôøng hay thò giaù coå phieáu ñöôïc
xem nhö laø muïc tieâu thích hôïp nhaát cuûa coâng ty vì noù chuù yù keát hôïp nhieàu
yeáu toá nhö ñoä daøi thôøi gian, ruûi ro, chính saùch coå töùc vaø nhöõng yeáu toá khaùc coù
aûnh höôûng ñeán giaù coå phieáu.

Giaùm ñoác laø ngöôøi ñieàu haønh coâng ty caàn bieát roõ muïc tieâu cuûa chuû sôû höõu (coå
ñoâng) laø gia taêng giaù trò taøi saûn cuûa mình vaø ñieàu naøy theå hieän qua giaù caû coå
phieáu treân thò tröôøng. Neáu coå ñoâng khoâng haøi loøng vôùi hoaït ñoäng cuûa coâng ty vaø
giaùm ñoác thì hoï seõ baùn coå phieáu vaø ruùt voán ñaàu tö vaøo nôi khaùc. Ñieàu naøy ñoøi hoûi
giaùm ñoác coâng ty phaûi taäp trung vaøo vieäc taïo ra giaù trò cho coå ñoâng, nhaèm laøm
cho coå ñoâng haøi loøng vì thaáy muïc tieâu cuûa hoï ñöôïc thöïc hieän.

6.2 Vaán ñeà maâu thuaån giöõa chuû sôû höõu vaø ngöôøi ñieàu haønh

Ñaëc ñieåm cuûa coâng ty coå phaàn laø coù söï taùch rôøi giöõa chuû sôû höõu vaø ngöôøi ñieàu
haønh hoaït ñoäng coâng ty. Söï taùch rôøi quyeàn sôû höõu khoûi vieäc ñieàu haønh taïo ra
tình huoáng khieán giaùm ñoác haønh xöû vì lôïi rieâng cuûa mình hôn laø vì lôïi ích coå
ñoâng. Ñieàu naøy laøm phaùt sinh nhöõng maâu thuaån lôïi ích giöõa chuû sôû höõu vaø giaùm
ñoác ñieàu haønh coâng ty.
Ñeå khaéc phuïc nhöõng maâu thuaån naøy, chuû coâng ty neân xem giaùm ñoác nhö
laø ngöôøi ñaïi dieän cho coå ñoâng vaø caàn coù söï khích leä sao cho giaùm ñoác noã löïc ñieàu
haønh coâng ty toát hôn vì lôïi ích cuûa coå ñoâng cuõng chính laø lôïi ích cuûa giaùm ñoác.
Beân caïnh vieäc taïo ra cô cheá giaùm saùt vaø kieåm soaùt, caàn coù cheá ñoä khuyeán khích
ñeå giaùm ñoác haønh xöû vì lôïi ích cuûa coå ñoâng. Cheá ñoä khuyeán khích bao goàm tieàn
löông vaø tieàn thöôûng thoaû ñaùng, thöôûng baèng quyeàn choïn mua coå phieáu coâng ty,
vaø nhöõng lôïi ích khaùc maø giaùm ñoác coù theå thöøa höôûng neáu haønh xöû vì lôïi ích cuûa
coå ñoâng.

6.3 Traùch nhieäm ñoái vôùi xaõ hoäi

Toái ña hoaù giaù trò taøi saûn cho coå ñoâng khoâng coù nghóa laø ban ñieàu haønh coâng ty
lôø ñi vaán ñeà traùch nhieäm ñoái vôùi xaõ hoäi, chaúng haïn nhö baûo veä ngöôøi tieâu duøng,
traû löông coâng baèng cho nhaân vieân, chuù yù ñeán baûo ñaûm an toaøn lao ñoäng, ñaøo taïo
vaø naâng cao trình ñoä cuûa ngöôøi lao ñoäng … vaø ñaëc bieät laø yù thöùc baûo veä moâi

5
 Chöông 1: Toång quan veà taøi chính doanh nghieäp

tröôøng. Chính traùch nhieäm xaõ hoäi ñoøi hoûi ban quaûn lyù khoâng chæ chuù troïng ñeán
lôïi ích cuûa coå ñoâng (shareholders) maø coøn chuù troïng ñeán lôïi ích cuûa nhöõng ngöôøi
coù lieân quan khaùc (stakeholders).

3 KHAÙI NIEÄM TAØI CHÍNH DOANH NGHIEÄP

Taøi chính noùi chung laø hoaït ñoäng lieân quan ñeán vieäc hình thaønh vaø söû duïng caùc
quyõ tieàn teä. Taøi chính doanh nghieäp laø hoaït ñoäng lieân quan ñeán vieäc huy ñoäng
hình thaønh neân nguoàn voán vaø söû duïng nguoàn voán ñoù ñeå taøi trôï cho vieäc ñaàu tö
vaøo taøi saûn cuûa doanh nghieäp nhaèm ñaït muïc tieâu ñeà ra. Qua ñònh nghóa naøy coù
theå thaáy taøi chính doanh nghieäp lieân quan ñeán ba loaïi quyeát ñònh chính: quyeát
ñònh ñaàu tö, quyeát ñònh nguoàn voán, vaø quyeát ñònh phaân phoái lôïi nhuaän nhaèm ñaït
muïc tieâu ñeà ra laø toái ña hoùa giaù trò cho chuû sôû höõu doanh nghieäp. Ñeå hieåu roõ hôn
veà chöùc naêng vaø nhieäm vuï cuûa quaûn trò taøi chính doanh nghieäp, chuùng ta xem
xeùt sô ñoà toå chöùc coâng ty nhö ñöôïc trình baøy ôû hình 1.1. Trong sô ñoà naøy caàn chuù
troïng ñeán chöùc naêng quan troïng cuûa giaùm ñoác taøi chính vaø phaân bieät söï khaùc
nhau veà chöùc naêng vaø vai troø cuûa phoøng taøi chính vaø phoøng keá toaùn. Trong khi
phoøng keá toaùn chuù troïng ñeán vieäc ghi cheùp vaø phaûn aûnh caùc nghieäp vuï kinh teá
ñaõ phaùt sinh vaø laäp caùc baùo caùo taøi chính, thì phoøng taøi chính laïi chuù troïng ñeán
vieäc söû duïng caùc baùo caùo taøi chính do phoøng keá toaùn laäp ra ñeå phaân tích vaø
hoaïch ñònh xem chuyeän gì seõ xaûy ra trong hoaït ñoäng taøi chính cuûa coâng ty. Maët
khaùc, keá toaùn chuù troïng ñeán chöùc naêng quaûn taøi saûn hôn, trong khi taøi chính chuù
troïng ñeán quyeát ñònh neân boû voán vaøo ñaâu, tìm nguoàn voán ôû ñaâu vaø phaân phoái lôïi
nhuaän laøm ra nhö theá naøo, ñeå duy trì vaø khoâng ngöøng naâng cao giaù trò cuûa
doanh nghieäp treân thò tröôøng. Phaân bieät söï khaùc nhau giöõa keá toaùn vaø taøi chính
ôû ñaây khoâng phaûi laø ñeå ñeà cao vai troø cuûa taøi chính vaø xem nheï vai troø cuûa keá
toaùn. Söï phaân bieät ôû ñaây chæ nhaèm ñeå thaáy roõ söï khaùc nhau veà chöùc naêng cuûa
hai boä phaân naøy nhö theá naøo khi hoaït ñoäng trong cuøng moät doanh nghieäp.
ÔÛ Vieät nam tröôùc kia trong cô cheá quaûn lyù cuõ, caùc coâng ty thöôøng quaù
nhaán maïnh ñeán vai troø cuûa keá toaùn hôn laø cuûa taøi chính. Theá nhöng, hieän nay
quan ñieåm quaûn lyù ñaõ thay ñoåi. Vôùi coâng ty coå phaàn, quaûn trò taøi chính coâng ty
hoaøn toaøn khaùc vôùi quaûn trò taøi chính doanh nghieäp nhaø nöôùc, bôûi vì coâng ty coå
phaàn phaûi hoaøn toaøn töï chuû veà taøi chính vaø kinh doanh sao cho ñaït ñöôïc muïc
tieâu sau cuøng laø toái ña hoaù giaù trò taøi saûn cho coå ñoâng. Ñeå thöïc hieän muïc tieâu
naøy, vai troø cuûa taøi chính vaø giaùm ñoác taøi chính raát quan troïng.

6
 Chöông 1: Toång quan veà taøi chính doanh nghieäp

Hình 1.1: Sô ñoà toå chöùc quaûn trò taøi chính trong coâng ty

Hoäi Ñoàng Quaûn Trò

Toång Giaùm Ñoác

Phoù Giaùm Ñoác Saûn Phoù Giaùm Ñoác Taøi Phoù Giaùm Ñoác Tieáp
Xuaát vaø Taùc Nghieäp Chính Thò

Phoøng Taøi Chính Phoøng Keá Toaùn

• Hoaïch ñònh ñaàu tö voán • Keá toaùn chi phí

• Quaûn trò tieàn maët • Quaûn trò chi phí
• Quan heä giao dòch vôùi • Xöû lyù döõ lieäu
NHTM vaø NHÑT • Soå saùch keá toaùn
• Quaûn trò khoaûn phaûi thu • Baùo caùo cho cô quan Nhaø
• Phaân chia coå töùc nöôùc
• Phaân tích vaø hoaïch ñònh taøi • Kieåm soaùt noäi boä
chính • Laäp caùc baùo taøi chính
• Quan heä vôùi nhaø ñaàu tö • Laäp keá hoaïch taøi chính
• Quaûn trò quyõ höu boång • Laäp döï baùo taøi chính
• Quaûn trò baûo hieåm vaø ruûi ro
• Phaân tích vaø hoaïch ñònh
thueá

4 TAØI CHÍNH DOANH NGHIEÄP HAY TAØI CHÍNH COÂNG TY?

Hieän nay ôû Vieät Nam coù hai quan ñieåm khaùc nhau veà teân goïi cuûa moät moân hoïc:
Taøi chính doanh nghieäp hay laø Taøi chính coâng ty? Haàu heát caùc tröôøng ñaïi hoïc
cuûa Vieät Nam ñeàu söû duïng teân goïi Taøi chính doanh nghieäp. Ñôn giaûn laø vì cho
raèng thuaät ngöõ “doanh nghieäp” coù yù nghóa roäng hôn bao goàm doanh nghieäp tö
nhaân, doanh nghieäp nhaø nöôùc vaø coâng ty trong ñoù coù coâng ty hôïp danh, coâng ty
traùch nhieäm höõu haïn vaø coâng ty coå phaàn. Hôn nöõa Taøi chính doanh nghieäp laø
moân hoïc ñöôïc quy ñònh trong chöông trình khung cuûa Boä giaùo duïc vaø ñaøo taïo neân
caùc tröôøng ñaïi hoïc cöù theá goïi theo. Caùc tröôøng ñaïi hoïc ôû nöôùc ngoaøi hoaëc caùc
chöông trình giaûng daïy cuûa ñaïi hoïc nöôùc ngoaøi thì ngöôïc laïi. Ngöôøi ta söû duïng
teân goïi moân hoïc laø Corporate Finance hay dòch ra tieáng Vieät laø Taøi chính coâng
ty chöù khoâng goïi laø Taøi chính doanh nghieäp. Daãu bieát raèng, veà yù nghóa thuaät ngöõ
“doanh nghieäp” roäng hôn “coâng ty” nhöng caùc tröôøng ñaïi hoïc vaø saùch giaùo khoa ôû
nöôùc ngoaøi vaãn duøng teân goïi Taøi chính coâng ty thay vì duøng Taøi chính doanh

7
 Chöông 1: Toång quan veà taøi chính doanh nghieäp

nghieäp. Taïi sao vaäy? Vì ñoái töôïng maø moân hoïc naøy nghieân cöùu khoâng phaûi laø
doanh nghieäp noùi chung maø laø coâng ty, cuï theå laø coâng ty coå phaàn. Sôû dó ngöôøi ta
nghieân cöùu taøi chính coâng ty coå phaàn chöù khoâng nghieân cöùu taøi chính doanh
nghieäp laø vì chæ coù taøi chính coâng ty coå phaàn môùi theå hieän roõ neùt vaø caàn quan
taâm nghieân cöùu ba quyeát ñònh chuû yeáu laø quyeát ñònh ñaàu tö, quyeát ñònh nguoàn
voán vaø quyeát ñònh phaân phoái lôïi nhuaän. Taøi chính caùc loaïi hình doanh nghieäp
khaùc noùi chung cuõng coù ba loaïi quyeát ñònh naøy nhöng vieäc ra quyeát ñònh khoâng
quaù phöùc taïp ñeán noãi phaûi nghieân cöùu hay giaûng daïy thaønh moân hoïc. Chaúng
haïn, moät tieäm photocopy hoaït ñoäng tröôùc cöûa tröôøng Ñaïi hoïc kinh teá cuõng laø
doanh nghieäp nhöng vì quy moâ nhoû vaø hoaït ñoäng taøi chính cuûa noù quaù ñôn giaûn
ñeán noåi khoâng caàn coù moân hoïc taøi chính daønh cho loaïi hình doanh nghieäp naøy.
Theá coøn doanh nghieäp nhaø nöôùc vaø moät soá doanh nghieäp tö nhaân coù quy moâ lôùn
thì sao?
Maëc duø doanh nghieäp nhaø nöôùc vaø moät soá doanh nghieäp tö nhaân quy moâ
lôùn coù hoaït ñoäng taøi chính phöùc taïp nhöng ñoái vôùi loaïi hình doanh nghieäp naøy
nguoàn voán do nhaø nöôùc hoaëc caù nhaân boû ra vaø lôïi nhuaän laøm ra ñöông nhieân
thuoäc veà ngöôøi naøo boû voán. Do ñoù, caùc quyeát ñònh nguoàn voán vaø phaân phoái lôïi
nhuaän ñoái vôùi caùc loaïi hình doanh nghieäp naøy cuõng ñôn giaûn hôn ñoái vôùi coâng ty
coå phaàn.
Toùm laïi, maëc duø veà yù nghóa thuaät ngöõ “doanh nghieäp” roäng hôn thuaät ngöõ
“coâng ty” nhöng xeùt veà quyeát ñònh taøi chính thì caùc quyeát ñònh taøi chính coâng ty
laïi tieâu bieåu hôn, roäng hôn, bao quaùt hôn vaø phöùc taïp hôn caùc quyeát ñònh taøi
chính doanh nghieäp noùi chung. Vì theá, ngöôøi ta daïy vaø söû duïng teân goïi Taøi chính
coâng ty thay vì Taøi chính doanh nghieäp laø hoaøn toaøn coù lyù leõ cuûa hoï. Caùc tröôøng
ñaïi hoïc Vieät Nam keùm phaùt trieån hôn vaø muoán hoäi nhaäp vôùi neàn giaùo duïc theá
giôùi coù leõ neân laøm theo hoï hôn laø coá gaéng nghó ra caùi gì ñoù khaùc hoï. Tuy nhieân,
trong phaïm vi quyeån saùch naøy chuùng toâi khoâng coù söï phaâ n bieät giöõa Taøi chính
doanh nghieäp vaø Taøi chính coâng ty vì chuùng toâi laáy coâng ty coå phaàn laøm ñieån
hình tieâu bieåu thay cho caùc loaïi hình doanh nghieäp khaùc.

5 CAÙC QUYEÁT ÑÒNH CHUÛ YEÁU CUÛA TAØI CHÍNH COÂNG TY

Caùc quyeát ñònh trong taøi chính coâng ty ñöôïc baøn nhieàu nhaát trong quaûn trò taøi
chính vaø taøi chính coâng ty. Theo Van Horne vaø Wachowicz (2001) quaûn trò taøi
chính quan taâm ñeán mua saém, taøi trôï vaø quaûn lyù taøi saûn coâng ty theo muïc tieâu
chung ñöôïc ñeà ra. Cuõng quan nieäm töông töï nhö vaäy nhöng McMahon (1993) chi
tieát theâm raèng quaûn trò taøi chính quan taâm ñeán tìm nguoàn voán caàn thieát cho
mua saém taøi saûn vaø hoaït ñoäng cuûa coâng ty, phaân boå caùc nguoàn voán coù giôùi haïn
cho nhöõng muïc ñích söû duïng khaùc nhau, baûo ñaûm cho caùc nguoàn voán ñöôïc söû
duïng moät caùch höõu hieäu vaø hieäu quaû ñeå ñaït muïc tieâu ñeà ra. Caùc taùc giaû khaùc
nhö Brealey vaø Myers (1996), Ross vaø nhoùm taùc giaû (2005) ñeàu thoáng nhaát cho
raèng taøi chính coâng ty quan taâm ñeán vieäc ñaàu tö, mua saém, taøi trôï vaø quaûn lyù taøi
saûn doanh nghieäp nhaèm ñaït muïc tieâu ñeà ra.

8
 Chöông 1: Toång quan veà taøi chính doanh nghieäp

Qua nhöõng ñònh nghóa neâu treân coù theå thaáy taøi chính coâng ty lieân quan
ñeán caùc loaïi quyeát ñònh chính: quyeát ñònh ñaàu tö, quyeát ñònh nguoàn voán, quyeát
ñònh quaûn lyù taøi saûn, vaø quyeát ñònh phaân chia coå töùc. Moät soá taùc giaû goäp chung
quyeát ñònh quaûn lyù taøi saûn vaøo quyeát ñònh ñaàu tö, moät soá khaùc laïi goäp chung
quyeát ñònh chia coå töùc vaøo quyeát ñònh nguoàn voán. Döôùi ñaây chuùng toâi seõ trình
baøy chi tieát hôn veà töøng loaïi quyeát ñònh chuû yeáu trong quaûn trò taøi chính coâng ty.

5.1 Quyeát ñònh ñaàu tö

Quyeát ñònh ñaàu tö laø nhöõng quyeát ñònh lieân quan ñeán: toång giaù trò taøi saû n vaø giaù
trò töøng boä phaän taøi saûn (taøi saûn löu ñoäng vaø taøi saûn coá ñònh) caàn coù cuõng nhö
moái quan heä caân ñoái giöõa caùc boä phaän taøi saûn trong doanh nghieäp. Trong keá toaùn
chuùng ta ñaõ quen vôùi hình aûnh baûng caân ñoái taøi saûn cuûa doanh nghieäp. Quyeát
ñònh ñaàu tö gaén lieàn vôùi phía beân traùi baûng caân ñoái taøi saûn. Cuï theå coù theå lieät keâ
moät soá quyeát ñònh veà ñaàu tö nhö sau:

• Quyeát ñònh ñaàu tö taøi saûn löu ñoäng, bao goàm: Quyeát ñònh toàn quyõ, quyeát ñònh
toàn kho, quyeát ñònh chính saùch baùn chòu haøng hoùa, quyeát ñònh ñaàu tö taøi
chính ngaén haïn.
• Quyeát ñònh ñaàu tö taøi saûn coá ñònh, bao goàm: Quyeát ñònh mua saém taøi saûn coá
ñònh môùi, quyeát ñònh thay theá taøi saûn coá ñònh cuõ, quyeát ñònh ñaàu tö döï aùn,
quyeát ñònh ñaàu tö taøi chính daøi haïn.
• Quyeát ñònh quan heä cô caáu giöõa ñaàu tö taøi saûn löu ñoäng vaø ñaàu tö taøi saûn coá
ñònh, bao goàm: Quyeát ñònh söû duïng ñoøn baåy hoaït ñoäng, quyeát ñònh ñieåm hoøa
voán.

Quyeát ñònh ñaàu tö ñöôïc xem laø quyeát ñònh quan troïng nhaát trong caùc quyeát ñònh
taøi chính coâng ty vì noù taïo ra giaù trò cho doanh nghieäp (Hawawini & Vialiet,
2002). Moät quyeát ñònh ñaàu tö ñuùng seõ goùp phaàn laøm gia taêng giaù trò doanh
nghieäp, qua ñoù, gia taêng taøi saûn cho chuû sôû höõu. Ngöôïc laïi, moät quyeát ñònh ñaàu
tö sai seõ laøm toån thaát giaù trò coâng ty, do ñoù, laøm thieät haïi taøi saûn cho chuû sôû höõu
coâng ty.

5.2 Quyeát ñònh nguoàn voán

Neáu nhö quyeát ñònh ñaàu tö lieân quan ñeán beân traùi thì quyeát ñònh nguoàn voán lieân
quan ñeán beân phaûi cuûa baûng caân ñoái taøi saûn. Noù gaén lieàn vôùi vieäc quyeát ñònh neân
löïa choïn loaïi nguoàn voán naøo cung caáp cho vieäc mua saém taøi saûn, neân söû duïng
voán chuû sôû höõu hay voán vay, neân duøng voán ngaén haïn hay voán daøi haïn. Ngoaøi ra,
quyeát ñònh nguoàn voán coøn xem xeùt moái quan heä giöõa lôïi nhuaän ñeå laïi taùi ñaàu tö
vaø lôïi nhuaän ñöôïc phaân chia cho coå ñoâng döôùi hình thöùc coå töùc. Moät khi söï löïa
choïn giöõa nguoàn voán vay hay nguoàn voán cuûa doanh nghieäp, söû duïng nguoàn voán
vay ngaén haïn hay voán vay daøi haïn, hoaëc löïa choïn giöõa lôïi nhuaän ñeå laïi vaø lôïi

9
 Chöông 1: Toång quan veà taøi chính doanh nghieäp

nhuaän phaân chia ñaõ ñöôïc quyeát ñònh, thì böôùc tieáp theo nhaø quaûn lyù coøn phaûi
quyeát ñònh laøm theá naøo ñeå huy ñoäng ñöôïc caùc nguoàn voán ñoù. Cuï theå coù theå lieät
keâ moät soá quyeát ñònh veà nguoàn voán nhö sau:

• Quyeát ñònh huy ñoäng nguoàn voán ngaén haïn, bao goàm: Quyeát ñònh vay ngaén
haïn hay laø söû duïng tín duïng thöông maïi, quyeát ñònh vay ngaén haïn ngaân haøng
hay laø phaùt haønh tín phieáu coâng ty.
• Quyeát ñònh huy ñoäng nguoàn voán daøi haïn, bao goàm: Quyeát ñònh söû duïng nôï daøi
haïn hay laø voán coå phaàn, quyeát ñònh vay daøi haïn ngaân haøng hay laø phaùt haønh
traùi phieáu coâng ty, quyeát ñònh söû duïng voán coå phaàn phoå thoâng hay laø söû duïng
nôï daøi haïn, quyeát ñònh söû duïng voán coå phaàn phoå thoâng hay laø voán coå phaàn öu
ñaõi.
• Quyeát ñònh quan heä cô caáu giöõa nôï vaø voán chuû sôû höõu (ñoøn baåy taøi chính).
• Quyeát ñònh vay ñeå mua hay thueâ taøi saûn.

Treân ñaây laø nhöõng quyeát ñònh lieân quan ñeán quyeát ñònh nguoàn voán trong hoaït
ñoäng cuûa coâng ty. Ñeå coù ñöôïc moät quyeát ñònh ñuùng ñaén laø moät thaùch thöùc khoâng
nhoû ñoái vôùi nhöõng ngöôøi phaûi ra quyeát ñònh, neáu nhö thieáu hieåu bieát veà vieäc söû
duïng caùc coâng cuï phaân tích tröôùc khi ra quyeát ñònh.

5.3 Quyeát ñònh chia coå töùc

Loaïi quyeát ñònh thöù ba trong taøi chính coâng ty laø quyeát ñònh veà phaân chia coå töùc
hay chính saùch coå töùc cuûa coâng ty. Trong loaïi quyeát ñònh naøy, giaùm ñoác taøi chính
seõ phaûi löïa choïn giöõa vieäc söû duïng lôïi nhuaän sau thueá ñeå chia coå töùc hay laø giöõ
laïi ñeå taùi ñaàu tö. Ngoaøi ra, giaùm ñoác taøi chính coøn phaûi quyeát ñònh xem coâng ty
neân theo ñuoåi moät chính saùch coå töùc nhö theá naøo vaø lieäu chính saùch coå töùc coù taùc
ñoäng gì ñeán giaù trò coâng ty hay giaù coå phieáu treân thò tröôøng hay khoâng.

5.4 Caùc quyeát ñònh khaùc

Ngoaøi ba loaïi quyeát ñònh chuû yeáu trong taøi chính coâng ty nhö vöøa neâu, coøn coù raát
nhieàu loaïi quyeát ñònh khaùc lieân quan ñeán hoaït ñoäng kinh doanh cuûa coâng ty.
Nhöõng loaïi quyeát ñònh khaùc, chöa keå trong ba loaïi quyeát ñònh chuû yeáu treân ñaây,
coù theå lieät keâ ra nhö laø quyeát ñònh saùp nhaäp vaø thaâu toùm coâng ty, quyeát ñònh
phoøng ngöøa ruûi ro taøi chính trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa doanh nghieäp, quyeát
ñònh tieàn löông hieäu quaû, quyeát ñònh tieàn thöôûng baèng quyeàn choïn…
Nhöõng loaïi quyeát ñònh vöøa ñöôïc trình baøy treân ñaây ñoùng vai troø quyeát
ñònh trong vieäc naâng cao hieäu quaû quaûn lyù taøi chính coâng ty. Tuy nhieân, thöïc teá
cho thaáy raèng trong thöïc tieãn, caùc nhaø quaûn lyù thöôøng gaêïp khoâng ít khoù khaên
khi phaûi ñoái maët tröôùc nhöõng quyeát ñònh naøy. Ñeå giuùp cho caùc nhaø quaûn lyù coù
coâng cuï phaân tích vaø ra quyeát ñònh moät caùch deã daøng, nhanh choùng vaø khoa hoïc,
caùc nhaø nghieân cöùu taøi chính coâng ty thöôøng phaùt trieån nhöõng moâ hình döïa treân

10
 Chöông 1: Toång quan veà taøi chính doanh nghieäp

cô sôû khaûo saùt, moâ taû thöïc tieãn keát hôïp vôùi xaây döïng neàn taûng lyù thuyeát vöõng
chaéc. Caùc chöông tieáp theo seõ xem xeùt chi tieát hôn veà vieäc phaân tích vaø ra caùc
quyeát ñònh chuû yeáu trong quaûn trò taøi chính coâng ty.

6 MOÂI TRÖÔØNG KINH DOANH CUÛA COÂNG TY

6.1 Moâi tröôøng thueá

Haàu heát caùc quyeát ñònh trong quaûn trò taøi chính nhö seõ xem xeùt sau naøy ñeàu tröïc
tieáp hoaëc giaùn tieáp coù aûnh höôûng ñeán thueá thu nhaäp coâng ty, do ñoù, coù aûnh
höôûng ñeán muïc tieâu cuûa quaûn trò taøi chính. Phaàn naøy seõ xem xeùt nhöõng vaán ñeà
coù lieân quan ñeán moâi tröôøng thueá thu nhaäp coâng ty. Haøng naêm coâng ty phaûi noäp
thueá thu nhaäp coâng ty (Corporate income taxes). Thueá thu nhaäp coâng ty nhieàu
hay ít tuøy thuoäc vaøo thu nhaäp chòu thueá vaø thueá suaát, trong ñoù thueá suaát coøn
thay ñoåi tuøy theo möùc thu nhaäp chòu thueá.
Thu nhaäp chòu thueá baèng doanh thu tröø ñi taát caû chi phí hôïp lyù, bao goàm
khaáu hao vaø laõi vay. Veà phía coâng ty, neáu thu nhaäp chòu thueá thaáp seõ tieát kieäm
ñöôïc thueá, do vaäy, coâng ty coù khuynh höôùng ñöa khaáu hao vaø laõi vay lôùn vaøo chi
phí ñeå tieát kieäm thueá. Veà phía chính phuû vaø cô quan thueá, ngöôøi ta chæ chaáp
nhaän nhöõng khoaûn chi phí naøo hôïp lyù nhaèm haïn cheá coâng ty traùnh thueá. Vì vaäy,
Boä taøi chính thöôøng coù nhöõng quy ñònh cuï theå veà caùch tính khaáu hao nhaèm muïc
ñính tính thueá cho hôïp lyù.
Khaáu hao laø hình thöùc phaân boå coù heä thoáng chi phí mua saém taøi saûn coá
ñònh vaøo giaù thaønh saûn phaåm theo töøng thôøi kyø nhaèm muïc ñích baùo caùo taøi
chính hoaëc muïc ñích tính thueá hoaëc nhaèm caû hai. Khaáu hao ñöôïc xem nhö laø
khoaûn chi phí ñöôïc khaáu tröø khoûi thu nhaäp coâng ty ñeå xaùc ñònh thu nhaäp chòu
thueá, do ñoù, noù ñöôïc xem laø moät yeáu toá giuùp coâng ty tieát kieäm thueá. Coù nhieàu
caùch tính khaáu hao khaùc nhau daãn ñeán keát quaû thu nhaäp chòu thueá cuõng khaùc
nhau.
6.1.1 Khaáu hao theo ñöôøng thaúng (straight-line depreciation)

Khaáu hao theo ñöôøng thaúng laø phöông phaùp khaáu hao baèng caùch phaân boå ñeàu chi
phí mua saém theo thôøi gian söû duïng taøi saûn coá ñònh. Chi phí khaáu hao ñöôïc xaùc
ñònh baèng caùch chia giaù trò soå saùch taøi saûn coá ñònh cho thôøi gian söû duïng taøi saûn
coá ñònh. Caùch khaáu hao naøy taïo ra chi phí khaáu hao coá ñònh vaø bình quaân theo
thôøi gian.

Ví duï 1: Minh hoïa caùch tính khaáu hao theo ñöôøng thaúng hay coøn goïi laø khaáu hao ñeàu

Moät taøi saûn coá ñònh ñöôïc mua saém vôùi chi phí laø $10.000 vaø coù tuoåi thoï bình quaân laø 5 naêm. Giaû
söû giaù trò thanh lyù taøi saûn naøy khi heát thôøi haïn söû duïng khoâng ñaùng keå, khaáu hao haøng naêm seõ laø
$10.000/5 = $2.000.

11
 Chöông 1: Toång quan veà taøi chính doanh nghieäp

6.1.2 Khaáu hao nhanh (Accelerated depreciation)

Phöông phaùp khaáu hao theo ñöôøng thaúng neâu treân coù öu ñieåm laø ñôn giaûn trong
tính toaùn khaáu hao nhöng nhöôïc ñieåm cuûa noù laø chaäm khoâi phuïc laïi chi phí ñeå
coù theå mua saém thay theá taøi saûn coá ñònh, khoâng tieát kieäm thueá vaø khoâng chính
xaùc vì taøi saûn coá ñònh hao moøn khaùc nhau qua caùc naêm. Ñeå coù theå gia taêng khaáu
hao nhaèm sôùm khoâi phuïc vaø mua saém laïi taøi saûn coá ñònh, coâng ty thích söû duïng
phöông phaùp khaáu hao nhanh. ÔÛ Myõ, Luaät Thueá Caûi Caùch naêm 1986 cho pheùp
coâng ty aùp duïng heä thoáng khaáu hao nhanh (Accelerated Cost Recovery System –
ACRS) cho muïc ñích tính thueá. Ñeán naêm 1987 heä thoáng khaáu hao naøy ñöôïc boå
sung söûa ñoåi neân coù teân môùi laø MACRS (Modified Accelerated Cost Recovery
System). Thöïc chaát MACRS laø phöông phaùp khaáu hao theo soá dö giaûm daàn
(Declining-balance depreciation). Phöông phaùp naøy khaáu hao nhanh vaøo naêm
ñaàu, sau ñoù chi phí khaáu hao giaûm daàn cho nhöõng naêm keá tieáp. Theo phöông
phaùp naøy coâng thöùc tính khaáu hao nhö sau:

D = m(1/n)NBV

Trong ñoù: D laø chi phí khaáu hao, n laø tuoåi thoï ñöôïc söû duïng ñeå tính khaáu hao taøi
saûn, NBV laø giaù trò taøi saûn chöa ñöôïc khaáu hao, vaø m laø heä soá khaáu hao.
Vôùi caùc taøi saûn ñöôïc xeáp vaøo loaïi tuoåi thoï 3, 5, 7 hoaëc 10 naêm, heä soá khaáu
hao m qui ñònh baèng 2, do ñoù, goïi laø double-declining-balance depreciation hay
coøn goïi laø 200%-declining-balance depreciation. Do phöông phaùp khaáu hao naøy
vaãn chöa khaáu hao heát giaù trò taøi saûn coá ñònh neân phaàn giaù trò chöa khaáu hao
sau ñoù seõ ñöôïc chuyeån sang aùp duïng phöông phaùp khaáu hao theo ñöôøng thaúng ñeå
khaáu hao cho heát phaàn giaù trò taøi saûn chöa khaáu hao.
Ñoái vôùi taøi saûn ñöôïc xeáp vaøo loaïi tuoåi thoï 15 hoaëc 20 naêm thì heä soá khaáu
hao aùp duïng laø 1,5 hay 150%, sau ñoù chuyeån sang khaáu hao theo ñöôø ng thaúng
vaøo thôøi ñieåm thích hôïp.
Ngoaøi ra, luaät khaáu hao phaân nöûa coøn ñöôïc aùp duïng vaøo naêm maø taøi saûn
ñöôïc mua saém. Roõ raøng heä thoáng khaáu hao naøy coù öu ñieåm laø khaáu hao nhanh
nhaèm giuùp doanh nghieäp sôùm ñoåi môùi taøi saûn coá ñònh, traùnh ñöôïc hao moøn voâ
hình nhöng nhöôïc ñieåm cuûa noù laø caùch tính khaáu hao raát phöùc taïp. Sau ñaây seõ
laáy ví duï minh hoïa caùch tính theo phöông khaáu hao naøy.

12
 Chöông 1: Toång quan veà taøi chính doanh nghieäp

Ví duï 2: Minh hoïa caùch tính khaáu hao nhanh

Moät taøi saûn coù giaù trò $10.000 tuoåi thoï 5 naêm ñöôïc mua saém vaøo thaùng 2 aùp duïng phöông phaùp
khaáu hao giaûm daàn theo soá dö coù heä soá khaáu hao laø 200% vaø luaät khaáu hao phaân nöûa aùp duïng
vaøo naêm mua saém taøi saûn coá ñònh vaø naêm cuoái cuøng tính khaáu hao, ngoaøi ra töø naêm thöù tö trôû ñi
chuyeån sang khaáu theo ñöôøng thaúng (löu yù luùc naøy tuoåi thoï taøi saûn chæ coøn phaân nöûa), khaáu hao
qua caùc naêm ñöôïc xaùc ñònh nhö sau:

Naêm Caùch tính khaáu hao: m(1/n)NBV Chi phí khaáu hao NBV
0 - - $10.000
1 [2(1/5)10000]0.5 = 2000 2000 10000 – 2000 = 8000
2 2(1/5)8000 = 3200 3200 8000 – 3200 = 4800
3 2(1/5)4800 = 1920 1920 4800 – 1920 = 2880
4 2880/2.5 = 1152 1152 2880 – 1152 =1728
5 2880/2.5 = 1152 1152 1728 – 1152 =576
6 0.5(2880/2.5) = 576 576 576 – 576 = 0

Qua caùch tính khaáu hao treân ñaây chuùng ta thaáy raèng vieäc tính khaáu hao
theo MACRS khaù phöùc taïp. Ñeå traùnh nhöõng khoù khaên trong tính toaùn, Boä taøi
chính ôû Myõ ñöa ra baûng tyû leä khaáu hao duøng ñeå tính khaáu hao cho muïc ñích tính
thueá nhö trình baøy ôû baûng 1.2.

Baûng 1.2: Quy ñònh tyû leä khaáu hao theo MACRS
Naêm Loaïi taøi saûn coù tuoåi thoï
3 naêm 5 naêm 7 naêm 10 naêm
1 33,33% 20,00% 14,29 10,00%
2 44,45 32,00 24,49 18,00
3 14,81 19,20 17,49 14,40
4 7,41 11,52 12,49 11,52
5 11,52 8,93 9,22
6 5,76 8,92 7,37
7 8,93 6,55
8 4,46 6,55
9 6,56
10 6,55
11 3,28
Toång coäng 100,00% 100,00% 100,00% 100,00%

6.1.3 AÛnh höôûng laõi vay ñoái vôùi thueá

Laõi vay ñöôïc xem nhö laø chi phí tröôùc thueá cho neân noù laø yeáu toá giuùp coâng ty tieát
kieäm thueá. Ngöôïc laïi, coå töùc traû cho coå phaàn öu ñaõi vaø coå phaàn thöôøng khoâng
ñöôïc xem laø khoaûn chi phí tröôùc thueá neân khoâng ñöôïc tröø ra khi tính thueá. Do
vaäy, neáu coâng ty söû duïng nôï thay vì söû duïng voán huy ñoäng baèng caùch phaùt haønh
coå phieáu öu ñaõi seõ giuùp coâng ty tieát kieäm ñöôïc thueá.

13
 Chöông 1: Toång quan veà taøi chính doanh nghieäp

6.2 Moâi tröôøng taøi chính

Trong quaù trình hoaït ñoäng, doanh nghieäp coù luùc taïm thôøi thaëng dö nhöng cuõng
coù luùc taïm thôøi thieáu huït voán. Luùc taïm thôøi thaëng dö, doanh nghieäp caàn tìm nôi
ñaàu tö ñeå voán sinh lôïi, do ñoù, gia taêng ñöôïc hieäu quaû söû duïng voán. Luùc taïm thôøi
thieáu huït voán doanh nghieäp caàn tìm nguoàn taøi trôï ñeå buø ñaép thieáu huït nhaèm
ñaûm baûo cho hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp ñöôïc lieân tuïc vaø hieäu quaû hôn. Tuøy
theo möùc ñoä khaùc nhau nhöng haàu heát caùc doanh nghieäp trong quaù trình hoaït
ñoäng ñeàu gaén lieàn vôùi heä thoáng taøi chính. Moái quan heä giöõa ñôn vò thaëng dö vaø
ñôn vò thieáu huït voán taïm thôøi qua heä thoáng taøi chính ñöôïc moâ taû bôûi hình 1.2.

Hình 1.2: Huy ñoäng vaø phaân boå voán qua heä thoáng taøi chính

Ñôn vò thaëng Ñôn vò thieáu huït

dö voán: voán:
Thò tröôøng taøi
• Hoä gia ñình • Hoä gia ñình
chính
• Caùc nhaø • Caùc nhaø ñaàu
ñaàu tö toå Huy ñoäng voán Phaân boå voán
tö toå chöùc
chöùc • Caùc doanh
• Caùc doanh nghieäp
nghieäp Caùc toå chöùc taøi • Chính phuû
• Chính phuû chính trung • Nhaø ñaàu tö
• Nhaø ñaàu tö gian nöôùc ngoaøi
nöôùc ngoaøi

Hình 1.2 cho thaáy raèng khi doanh nghieäp thaëng dö voán, giaùm ñoác taøi chính caàn
quyeát ñònh neân ñaàu tö soá voán taïm thôøi thaëng dö vaøo thò tröôøng taøi chính hay vaøo
caùc toå chöùc taøi chính nhaèm gia taêng lôïi nhuaän cho doanh nghieäp. Khi doanh
nghieäp taïm thôøi thieáu huït voán, giaùm ñoác taøi chính caàn quyeát ñònh neân tìm nguoàn
taøi trôï töø thò tröôøng taøi chính hay töø caùc toå chöùc taøi chính. Ngoaøi ra, giaùm ñoác
taøi chính coøn phaûi quyeát ñònh xem neân ñaàu tö hay neân phaùt haønh loaïi coâng cuï
taøi chính naøo cho phuø hôïp. Vì theá, quaûn trò taøi chính luoân gaén lieàn vôùi heä thoáng
taøi chính. Moái quan heä giöõa taøi chính doanh nghieäp vaø heä thoáng taøi chính seõ laàn
löïôt ñöôïc xem xeùt chi tieát trong caùc chöông tieáp theo. Trong phaïm vi chöông naøy
chæ giôùi thieäu ñeå baïn laøm quen vôùi caùc khaùi nieäm lieân quan ñeán heä thoáng taøi
chính.

6.3 Heä thoáng taøi chính

Heâ thoáng taøi chính goàm coù ba boä phaän: Thò tröôøng taøi chính, caùc toå chöùc taøi
chính vaø caùc coâng cuï taøi chính. Töøng boä phaän naøy cuûa heä thoáng taøi chính seõ laàn
löôït ñöôïc giaûi thích chi tieát döôùi ñaây.

14
 Chöông 1: Toång quan veà taøi chính doanh nghieäp

6.3.1 Thò tröôøng taøi chính (Financial Markets)

Thò tröôøng taøi chính laø thò tröôøng giao dòch caùc loaïi taøi saûn taøi chính nhö coå
phieáu, traùi phieáu, tín phieáu,… Thaønh phaàn tham gia giao dòch treân thò tröôøng taøi
chính bao goàm hoä gia ñình, doanh nghieäp, caùc toå chöùc taøi chính trung gian vaø
chính phuû laø nhöõng ngöôøi tham gia mua vaø baùn caùc loaïi taøi saûn taøi chính – haøng
hoaù cuûa thò tröôøng taøi chính. Khi baøn ñeán thò tröôøng taøi chính, chuùng ta caàn
phaân bieät: Thò tröôøng tieàn teä vaø thò tröôøng voán, thò tröôøng sô caáp vaø thò tröôøng
thöù caáp, thò tröôøng taäp trung vaø thò tröôøng khoâng taäp trung (thò tröôøng OTC).
Thò tröôøng tieàn teä (money market) laø thò tröôøng giao dòch caùc loaïi voán ngaén
haïn, khoâng quaù moät naêm, trong khi thò tröôøng voán (capital market) laø thò tröôøng
giao dòch caùc loaïi voán daøi haïn treân moät naêm. Caùc chöùng khoaùn coù thôøi haïn
khoâng quaù moät naêm goïi laø chöùng khoaùn cuûa thò tröôøng tieàn teä, trong khi caùc
chöùng khoaùn coù thôøi haïn treân moät naêm goïi laø chöùng khoaùn cuûa thò tröôøng voán.
Chöùng khoaùn thò tröôøng tieàn teä noùi chung coù tính thanh khoaûn cao hôn chöùng
khoaùn thò tröôøng voán, tuy nhieân, chöùng khoaùn thò tröôøng voán laïi taïo ra lôïi
nhuaän haøng naêm cho nhaø ñaàu tö cao hôn chöùng khoaùn thò tröôøng tieàn teä.
Baát luaän giao dòch treân thò tröôøng tieàn teä hay thò tröôøng voán, chuùng ta cuõng
caàn phaân bieät giöõa thò tröôøng sô caáp vaø thò tröôøng thöù caáp. Thò tröôøng sô caáp
(primary market) laø thò tröôøng phaùt haønh vaø giao dòch caùc loaïi chöùng khoaùn môùi
phaùt haønh, trong khi thò tröôøng thöù caáp (secondary market) giao dòch caùc loaïi
chöùng khoaùn ñaõ phaùt haønh. Giao dòch treân thò tröôøng sô caáp cung caáp nguoàn voán
cho caùc nhaø phaùt haønh chöùng khoaùn, trong khi giao dòch treân thò tröôøng thöù caáp
cung caáp thanh khoaûn cho caùc nhaø ñaàu tö.
Thò tröôøng coù toå chöùc (organized market) laø thò tröôøng giao dòch taäp trung ôû
sôû giao dòch trong khi thò tröôøng khoâng coù toå chöùc laø thò tröôøng giao dòch khoâng
taäp trung, giao dòch ôû ngoaøi sôû giao dòch (over-the-counter – OTC).

6.3.2 Caùc toå chöùc taøi chính (Financial institutions)

Bôûi vì thò tröôøng taøi chính khoâng hoaøn haûo neân nhöõng ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn
chöùng khoaùn khoâng coù ñaày ñuû thoâng tin caàn thieát cuõng nhö khoâng theå phaân chia
nhoû chöùng khoaùn theo qui moâ phuø hôïp vôùi nhu caàu cuûa hoï. Khi aáy hoï caàn caùc toå
chöùc taøi chính trung gian giuùp hoï giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà do söï khoâng hoaøn haûo
cuûa thò tröôøng gaây ra. Caùc toå chöùc taøi chính naøy thu thaäp thoâng tin töø ngöôøi mua
vaø ngöôøi baùn ñeå laøm cho nhu caàu mua vaø baùn gaëp nhau. Neáu khoâng coù caùc toå
chöùc taøi chính thì chi phí thoâng tin vaø giao dòch seõ raát lôùn khieán cho caùc giao
dòch raát khoù coù theå xaûy ra. Noùi chung toå chöùc taøi chính trung gian coù theå chia
thaønh hai loaïi: Toå chöùc nhaän tieàn göûi vaø toå chöùc khoâng nhaän tieàn göûi.
Toå chöùc nhaän tieàn göûi laø loaïi hình chuû yeáu cuûa caùc toå chöùc taøi chính, noù nhaän
tieàn göûi töø nhöõng ñôn vò thaëng dö voán vaø cung caáp tín duïng cho nhöõng ñôn vò
thieáu huït voán hoaëc ñaàu tö baèng caùch mua chöùng khoaùn. Toå chöùc nhaän tieàn göûi
bao goàm caùc loaïi hình sau ñaây:
15
 Chöông 1: Toång quan veà taøi chính doanh nghieäp

• Ngaân haøng thöông maïi – laø toå chöùc maø hoaït ñoäng chuû yeáu vaø thöôøng
xuyeân laø nhaän tieàn cuûa coâng chuùng döôùi hình thöùc tieàn göûi vaø söû duïng tieàn
göûi ñoù ñeå cho vay vaø thöïc hieän caùc dòch vuï taøi chính khaùc.
• Toå chöùc tieát kieäm – laø moät loaïi hình toå chöùc nhaän tieàn göûi thöôøng ñöôïc
toå chöùc döôùi hình thöùc hieäp hoäi tieát kieäm vaø cho vay hoaëc ngaân haøng tieát
kieäm, noù hoaït ñoäng töông töï nhö laø ngaân haøng thöông maïi , nhöng taäp
trung chuû yeáu vaøo khaùch haøng caù nhaân hôn laø khaùch haøng coâng ty.
• Hieäp hoäi tín duïng – Hieäp hoäi tín duïng khaùc vôùi ngaân haøng thöông maïi
vaø toå chöùc tieát kieäm ôû choå (1) chuùng laø toå chöùc phi lôïi nhuaän, (2) haïn cheá
hoaït ñoäng trong phaïm vi thaønh vieân cuûa hoäi, söû duïng haàu heát nguoàn voán
huy ñoäng töø hoäi vieân vaø cung caáp tín duïng laïi cho caùc hoäi vieân khaùc.

Toå chöùc khoâng nhaän tieàn göûi (Nondeposistory institutions) cuõng ñoùng vai troø
quan troïng trong heä thoáng taøi chính. Chuùng khoâng huy ñoäng nguoàn voán baèng
hình thöùc tieàn göûi maø huy ñoäng voán baèng caùc hình thöùc khaùc nhö phaùt haønh tín
phieáu, traùi phieáu, hoaëc coå phieáu. Veà loaïi hình, caùc toå chöùc khoâng nhaän tieàn göûi
(ñoâi khi coøn goïi laø toå chöùc taøi chính phi ngaân haøng) bao goàm:

• Coâng ty taøi chính – huy ñoäng voán baèng caùch phaùt haønh chöùng khoaùn vaø
söû duïng voán huy ñoäng ñöôïc ñeå cho vay. Hoaït ñoäng cho vay cuûa coâng ty taøi
chính cuõng gioáng nhö ngaân haøng thöông maïi nhöng noù chuû yeáu taäp trung
vaøo moät phaân khuùc thò tröôøng cuï theå naøo ñoù.
• Quyõ ñaàu tö – huy ñoäng voán baèng caùch baùn chöùng chæ ñaàu tö cho caùc nhaø
ñaàu tö vaø söû duïng voán huy ñoäng ñöôïc ñeå ñaàu tö chöùng khoaùn treân thò
tröôøng taøi chính.
• Coâng ty chöùng khoaùn – cung caáp ña daïng caùc loaïi dòch vuï taøi chính nhö
moâi giôùi, kinh doanh, tö vaán vaø bao tieâu chöùng khoaùn.
• Coâng ty baûo hieåm – huy ñoäng voán baèng caùch baùn chöùng nhaän baûo hieåm
cho coâng chuùng vaø söû duïng nguoàn voán huy ñoäng ñöôïc ñeå ñaàu tö treân thò
tröôøng taøi chính.
• Quyõ löông höu – quyõ naøy hình thaønh töø tieàn ñoùng goùp cuûa caùc coâng ty
vaø ñaïi dieän chính phuû vaø ñöôïc söû duïng ñeå ñaàu tö treân thò tröôøng taøi chính.
Voán goác vaø laõi cuûa quyõ naøy duøng ñeå chi traû cho ngöôøi lao ñoäng döôùi hình
thöùc löông höu.

6.3.3 Caùc coâng cuï taøi chính (Financial instruments)

Coù raát nhieàu loaïi chöùng khoaùn hay coâng cuï taøi chính ñöôïc giao dòch treân thò
tröôøng taøi chính, bao goàm caùc coâng cuï treân thò tröôøng voán vaø caùc coâng cuï treân
thò tröôøng tieàn teä. Ba loaïi chöùng khoaùn giao dòch phoå bieán treân thò tröôøng voán
bao goàm traùi phieáu (bonds), chöùng khoaùn caàm coá baát ñoäng saûn (mortgage-back
securities) vaø coå phieáu (stocks).

16
 Chöông 1: Toång quan veà taøi chính doanh nghieäp

• Traùi phieáu laø chöùng nhaän nôï daøi haïn do coâng ty hoaëc chính phuû phaùt
haønh ñeå huy ñoäng voán taøi trôï cho hoaït ñoäng cuûa mình.
• Chöùng khoaùn caàm coá baát ñoäng saûn laø loaïi chöùng nhaän nôï daøi haïn ñöôïc taïo
ra nhaèm taøi trôï cho vieäc mua baát ñoäng saûn.
• Coå phieáu (coøn goïi laø chöùng khoaùn voán) laø chöùng nhaän ñaàu tö vaø sôû höõu
moät phaàn trong coâng ty coå phaàn.

Caùc coâng cuï taøi chính treân thò tröôøng tieàn teä laø nhöõng loaïi taøi saûn taøi chính coù
thôøi haïn khoâng quaù moät naêm, bao goàm tín phieáu kho baïc, chöùng chæ tieàn göûi,
thöông phieáu, thuaän nhaän cuûa ngaân haøng, quyõ lieân bang, thoaû thuaän mua laïi, vaø
tieàn göûi dollar ngoaïi bieân.

• Tín phieáu kho baïc (treasury bill) – chöùng khoaùn coù thôøi haïn khoâng quaù
moät naêm do Kho baïc phaùt haønh ñeå huy ñoäng voán buø ñaép thieáu huït cho
ngaân saùch.
• Chöùng chæ tieàn göûi (certificate of deposit) – chöùng chæ tieàn göûi do caùc toå
chöùc nhaän tieàn göûi phaùt haønh coù neâu roõ soá tieàn göûi, thôøi haïn vaø laõi suaát.
• Tín phieáu coâng ty (commercial paper) – chöùng khoaùn ngaén haïn do caùc
coâng ty raát uy tín phaùt haønh ñeå huy ñoäng voán ngaén haïn.
• Thuaän nhaän cuûa ngaân haøng (bank’s acceptance) – thoaû thuaän theo ñoù ngaân
haøng chaáp nhaän seõ thanh toaùn soá tieàn ghi treân hoái phieáu khi hoái phieáu
ñöôïc xuaát trình.
• Quyõ lieân bang (fderal fund) – Tieàn göûi cuûa caùc toå chöùc nhaän tieàn göûi göûi
taïi Ngaân Haøng Döï Tröõ Lieân Bang.
• Thoaû thuaän mua laïi (repurchase agreement – repo) – Thoaû thuaän theo ñoù
ngaân haøng (hoaëc coâng ty) baùn chöùng khoaùn chính phuû maø hoï sôû höõu keøm
theo cam keát sau naøy seõ mua laïi chöùng khoaùn ñoù.
• Tieàn göûi dollar ngoaïi bieân (eurodollar deposit) – Tieàn göûi dollar taïi caùc
ngaân haøng naèm ngoaøi laõnh thoå Hoa Kyø.

Treân ñaây laø caùc coâng cuï hay haøng hoùa thöôøng ñöôïc giao dòch treân thò tröôøng tieàn
teä ôû Myõ. ÔÛ Vieät Nam do thò tröôøng tieàn teä chöa phaùt trieån neân haøng hoùa giao
dòch treân thò tröôøng naøy chöa nhieàu. Hieän taïi chæ môùi coù tín phieáu kho baïc,
chöùng chæ tieàn göûi ngaân haøng vaø caùc loaïi thöông phieáu. Tuy nhieân, trong töông
lai Vieät Nam seõ phaùt trieån ñaày ñuû vaø ña daïng hôn caùc loaïi coâng cuï giao dòch treân
thò tröôøng tieàn teä nhaèm ñaùp öùng nhu caàu ña daïng cuûa caùc nhaø ñaàu tö.
Ngoaøi caùc coâng taøi chính cuûa thò tröôøng tieàn teä vaø thò tröôøng voán, thò
tröôøng taøi chính coøn giao dòch caùc coâng cuï taøi chính hay chöùng khoaùn phaùi sinh
(derivatives). Chöùng khoaùn phaùi sinh (derivative securities) laø loaïi chöùng khoaùn
maø giaù trò cuûa noù ñöôïc phaùi sinh töø giaù trò cuûa taøi saûn cô sôû (underlying assets).
Chöùng khoaùn phaùi sinh phoå bieán bao goàm caùc loaïi hôïp ñoàng kyø haïn (forwards
contracts), hôïp ñoàng giao sau (futures contracts), hôïp ñoàng hoaùn ñoåi (swaps
contracts), vaø hôïp ñoäng quyeàn choïn (options contracts). Caùc loaïi chöùng khoaùn
phaùi sinh naøy seõ ñöôïc xem xeùt ôû caùc chöông sau cuûa quyeån saùch naøy.
17
 Chöông 1: Toång quan veà taøi chính doanh nghieäp

6.4 Hieäu quaû cuûa thò tröôøng taøi chính

Khaùi nieäm hieäu quaû thò tröôøng taøi chính raát quan troïng vì noù laøm neàn taûng cho
nhieàu lyù thuyeát vaø moâ hình taøi chính maø chuùng ta seõ xem xeùt trong caùc chöông
sau. Trong phaïm vi chöông naøy chæ giôùi thieäu ñeå caùc baïn laøm quen vôùi khaùi nieäm
vaø moät soá hình thöùc hieäu quaû cuûa thò tröôøng taøi chính.
Thò tröôøng taøi chính hieäu quaû (efficient fiancial market) laø thò tröôøng taøi
chính ôû ñoù giaù hieän taïi cuûa taøi saûn taøi chính phaûn aùnh ñaày ñuû moïi thoâng tin coù
lieân quan, nghóa laø giaù thò tröôøng cuûa nhöõng chöùng khoaùn rieâng bieät thay ñoåi raát
nhanh theo thoâng tin môùi xuaát hieän. Eugene Fama laø ngöôøi ñi daàu trong vieäc
nghieân cöùu thò tröôøng hieäu quaû. OÂng moâ taû ba möùc ñoä hieäu quaû cuûa thò tröôøng
nhö sau:

• Hình thöùc hieäu quaû yeáu – Giaù caû hieän taïi phaûn aùnh ñaàu ñuû keát quaû giaù
caû trong quaù khöù, hay noùi khaùc ñi, hieåu bieát veà ñoäng thaùi giaù caû quaù khöù
seõ giuùp baïn caûi thieän ñöôïc khaû naêng döï baùo giaù caû trong töông lai.
• Hình thöùc hieäu quaû trung bình – Giaù caû hieän taïi phaûn aùnh ñaày ñuû taát caû
nhöõng thoâng tin ñöôïc coâng boá chaúng haïn nhö baùo caùo thöôøng nieân hoaëc
nhöõng tin töùc coù lieân quan
• Hình thöùc hieäu quaû maïnh – Giaù caû hieän taïi phaûn aùnh ñaày ñuû taát caû thoâng
tin keå caû thoâng tin quaù khöù, thoâng tin ñöôïc coâng boá laãn thoâng tin noäi giaùn
(thoâng tin maø chæ coù nhöõng ngöôøi beân trong coâng ty môùi bieát).

TOÙM TAÉT NOÄI DUNG

Quaûn trò taøi chính coâng ty lieân quan ñeán vieäc phaân tích vaø ra caùc quyeát ñònh chuû
yeáu bao goàm: Quyeát ñònh ñaàu tö, quyeát ñònh nguoàn voán vaø quyeát ñònh phaân chia
coå töùc. Khi ra caùc quyeát ñònh naøy giaùm ñoác taøi chính phaûi ñaûm baûo muïc tieâu vöø a
taïo ra lôïi nhuaän vöøa ñaûm baûo khaû naêng thanh khoaûn cuûa coâng ty. Ngoaøi ra,
giaùm ñoác taøi chính coøn phaûi am hieåu moâi tröôøng hoaït ñoäng cuûa coâng ty. Trong
ñoù, moâi tröôøng thueá vaø moâi tröôøng taøi chính coù taùc ñoäng ñeán caùc quyeát ñònh chuû
yeáu cuûa coâng ty. Vì theá, giaùm ñoác taøi chính caàn hieåu roõ quan heä giöõa taøi chính
coâng ty vaø heä thoáng taøi chính. Caùc boä phaän caáu thaønh hay caùc thaønh toá cuûa heä
thoáng taøi chính bao goàm: Thò tröôøng taøi chính, caùc toå chöùc taøi chính vaø caùc coâng
cuï taøi chính. Cuoâí cuøng, giaùm ñoác taøi chính cuõng caàn am hieåu veà hieäu quaû cuûa
thò tröôøng taøi chính. Thò tröôøng taøi chính ñöôïc xem laø hieäu quaû neáu giaù caû phaûn
aùnh toaøn boä thoâng tin coù lieân quan ñeán taøi saûn taøi chính. Thò tröôøng taøi chính
hieäu quaû yeáu hay maïnh tuøy thuoäc vaøo söï phaûn aùnh nhanh hay chaäm ñoái vôùi
thoâng tin coù lieân quan.

18
 Chöông 1: Toång quan veà taøi chính doanh nghieäp

NGHIEÂN CÖÙU TÌNH HUOÁNG: IMEX CO. LTD

Ñaây laø nghieân cöùu tình huoáng duøng ñeå minh hoïa cho baøi giaûng veà vai troø, chöùc
naêng vaø söï khaùc bieät giöõa taøi chính vaø keá toaùn. Nghieân cöùu tình huoáng naøy do
Nguyeãn Minh Kieàu vaø Huyønh Theá Du bieân soaïn vaø ñaõ ñöôïc söû duïng giaûng daïy ôû
Chöông Trình Giaûng Daïy Kinh Teá Fulbright.

1. BOÁI CAÛNH
Imex laø moät doanh nghieäp vöøa ñöôïc coå phaàn hoaù töø doanh nghieäp nhaø nöôùc.
Tieàn thaân cuûa Imex laø Coâng ty ngoaïi thöông thaønh laäp töø naêm 1975. Nhieäm vuï
chính cuûa Coâng ty laø thöïc hieän keá hoaïch trao ñoåi haøng hoaù vôùi caùc nöôùc thuoäc
Hoäi ñoàng töông trôï kinh teá. Ñeán cuoái thaäp nieân 80, khi hoaït ñoäng ngoaïi thöông
ñaõ thay ñoåi, ñeå phuø hôïp vôùi tình hình môùi, Coâng ty ngoaïi thöông thay ñoåi chöùc
naêng nhieäm vuï vaø ñoåi teân thaønh Imex, hoaït ñoäng chuû yeáu trong lónh vöïc xuaát
nhaäp khaåu. Chæ sau gaàn hai naêm, Imex trôû thaønh moät doanh nghieäp maïnh, quy
moâ lôùn, hoaït ñoäng treân haàu heát caùc lónh vöïc kinh doanh, nhöng chuû yeáu vaãn laø
kinh doanh xuaát nhaäp khaåu vôùi hai maët haøng chuû löïc laø xuaát khaåu gaïo, nhaäp
khaåu phaân boùn. Töø ñoù, thöông hieäu Imex ñaõ trôû neân raát noåi tieáng trong giôùi kinh
doanh xuaát nhaäp khaåu.
Tröôùc thôøi ñieåm 1997, hoaït ñoäng cuûa Imex raát hieäu quaû. Nhöng khi xaûy ra
khuûng hoaûng taøi chính tieàn teä ôû khu vöïc Ñoâng AÙ vaø treân theá giôùi, nhieàu quan
ñieåm cho raèng hoaït ñoäng xuaát nhaäp khaåu seõ gaëp nhieàu khoù khaên ruûi ro. Döïa vaøo
nhöõng nhaän ñònh naøy, Imex quyeát ñònh ña daïng hoaù hoaït ñoäng, nhaûy vaøo saûn
xuaát caùc maët haøng thay theá nhaäp khaåu vaø ñaàu tö vaøo cô sôû haï taàng. Toaøn boä
nguoàn löïc coù ñöôïc töø hoaït ñoäng xuaát nhaäp khaåu ñoå doàn cho hai hoaït ñoäng naøy.
Keå töø ñoù, haøng hoaù saûn xuaát vôùi giaù thaønh cao khoâng caïnh tranh ñöôïc, caùc döï aùn
ñaàu tö cô sôû haï taàng laøm theo ngaãu höùng ñaõ gaëp nhieàu trôû ngaïi trong vieäc trieån
khai caùc thuû tuïc ñaàu tö, giaûi phoùng maët baèng ... doanh nghieäp thua loã lieân tuïc.
Do vieäc theo doõi caùc hoaït ñoäng, laäp keá hoaïch taøi chính khoâng coù heä thoáng,
khoâng roõ raøng (ñaàu tö ngaãu höùng, haøng nhaäp khaåu kinh doanh laãn loän vôùi haøng
nhaäp khaåu cho saûn xuaát, nhaäp khaåu cho ñaàu tö xaây döïng caùc nhaø maùy, coâng
trình haï taàng, chi phí saûn xuaát laãn vôùi chi phí ñaàu tö ...) daãn ñeán tình traïng
khoâng theå ñaùnh giaù ñöôïc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh khoâng coù hieäu quaû ôû
khaâu naøo. Nhìn vaøo coù veû nhö laø hoaït ñoäng cuûa coâng ty khoâng coù hieäu quaû treân
taát caû caùc lónh vöïc. Lyù do ñöa ra ñeå bieän minh cho söï xuoáng doác cuûa Imex laø do
aûnh höôûng cuûa khuûng hoaûng kinh teá taøi chính.
Sau hôn 5 naêm hoaït ñoäng thua loã lieân tuïc, nhaèm taïo ñoäng löïc môùi khaéc
phuïc nhöõng khoù khaên, vöïc daäy doanh nghieäp, ñaàu naêm 2003, Imex ñöôïc coå phaàn
hoaù. Nhaø nöôùc giöõa 30% coå phaàn. Tuy kinh doanh thua loã trong thôøi gian daøi,
nhöng hoaït ñoäng kinh doanh xuaát nhaäp khaåu cuûa Imex raát phaùt trieån, thöông
hieäu Imex ngaøy caøng ñöôïc cuûng coá vaø naâng cao. Ngoaøi maët haøng gaïo vaø phaân
boùn truyeàn thoáng, Imex coøn ñaåy maïnh xuaát khaåu thuyû saûn, nhaäp khaåu caùc maët
haøng gia duïng. Tyû troïng caùc maët haøng xuaát nhaäp khaåu khaùc ngoaøi phaân boùn vaø

19
 Chöông 1: Toång quan veà taøi chính doanh nghieäp

gaïo ñaõ chieám gaàn 50% toång kim ngaïch xuaát nhaäp khaåu. Chính vì lyù di naøy maø
khi coå phaàn hoaù, teân goïi Imex vaãn ñöôïc giöõ nguyeân.
Laø moät chuyeân gia taøi chính, moät nhaø quaûn trò coù nhieàu kinh nghieäm, OÂng
An- Toång giaùm ñoác vöøa môùi ñöôïc tuyeån duïng, nhaän ra moät trong nhöõng nguyeân
nhaân cô baûn daãn ñeán tình traïng hoãn loaïn neâu treân laø ôû boä phaän taøi chính keá
toaùn. Chính vì vaäy, oâng ta ñang caàn moät soá chuyeân gia taøi chính gioûi cuøng vôùi
oâng ta xaây döïng ñeà aùn saép xeáp laïi boä phaän taøi chính keá toaùn theo moâ hình coâng
ty coå phaàn, trong ñoù phaân ñònh raïch roøi giöõa keá toaùn vaø taøi chính, ñöa coâng taùc
taøi chính vaø keá toaùn veà ñuùng vò trí vaø taàm quan troïng cuûa chuùng.
Ñeà aùn naøy seõ ñöôïc ñöa vaøo nghò trình laøm vieäc cuûa Hoäi ñoàng quaûn trò
trong phieân hoïp saép tôùi. Theo döï baùo, vieäc thoâng qua ñeà aùn seõ heát söùc khoù khaên,
vì trong Hoäi ñoàng quaûn trò 12 ngöôøi, 5 ngöôøi (nhöõng ngöôøi naøy nguyeân laø laõnh
ñaïo ñieàu haønh cuûa Imex tröôùc ñaây, trong ñoù coù Chuû tòch Hoäi ñoàng quaûn trò) ñaõ
quen vôùi moâ hình, cô cheá quaûn lyù taøi chính hieän taïi cuûa Imex, hoï nhaát quyeát
choáng laïi vieäc thay ñoåi, 3 ngöôøi (nhöõng ngöôøi vöøa môùi mua phaàn coå phaàn baùn ra
coâng chuùng) uûng hoä phöông aùn ñoåi môùi, 4 ngöôøi coøn laïi chöa theå hieän chính kieán
vaø hoï seõ ngaû veà beân naøo coù lyù leõ thuyeát phuïc hôn. Tuy nhieân nhöõng ngöôøi naøy
cuõng chòu aûnh höôûng raát nhieàu bôûi cô cheá cuõ. Theo ñieàu leä cuûa Imex Co.Ltd thì
quyeát ñònh ñöôïc thoâng qua khi coù treân 50% soá thaønh vieân Hoäi ñoàng quaûn trò taùn
ñoàng. Neáu tröôøng hôïp moãi beân coù 50% yù kieán taùn ñoàng thì beân naøo coù Chuû tòch
Hoäi ñoàng quaûn trò taùn ñoàng thì yù kieán ñoù ñöôïc chaáp nhaän.
2. QUAN NIEÄM VEÀ VAI TROØ CUÛA TAØI CHÍNH KEÁ TOAÙN
Trong neàn kinh teá keá hoaïch taäp trung, saûn xuaát laø khaâu quan troïng nhaát, noù
ñöôïc xem laø khaâu trung taâm cuûa hoaït ñoäng kinh teá. Caùc hoaït ñoäng khaùc nhö taøi
chính, phaân phoái löu thoâng, tieâu thuï chæ ñöôïc xem laø nhöõng chöùc naêng phuï caàn
phaûi coù ñeå phuïc vuï cho quaù trình saûn xuaát vaø khoâng ñöôïc coi troïng. Keá toaùn ñöôïc
xem laø coâng vieäc ghi cheùp (haïch toaùn) nhöõng gì thöïc teá ñaõ xaûy ra ñöôïc tính baèng
tieàn cuûa doanh nghieäp. Quaûn trò taøi chính laø caùi gì ñoù raát mô hoà vaø khoâng caàn
thieát, vì keá hoaïch boá trí caùc nguoàn voán phuïc vuï cho saûn xuaát ñaõ ñöôïc aán ñònh töø
treân xuoáng keøm theo keá hoaïch saûn xuaát kinh doanh. Vai troø cuûa taøi chính bò lu
môø, daãn ñeán söï hieåu laàm raát phoå bieán ñoù laø keá toaùn vaø taøi chính ñöôïc xem laø
moät, ñôn thuaàn chæ laø vieäc haïch toaùn keá toaùn. Vaán ñeà ghi cheùp caùc hoaït ñoäng
thöïc teá xaûy ra maø caùc nhaø quaûn lyù doanh nghieäp (ngöôøi quyeát ñònh trieån khai
caùc hoaït ñoäng ñoù) ñaõ bieát neân khoâng caàn quan taâm, ñoù laø coâng vieäc haøng ngaøy
cuûa phoøng taøi chính keá toaùn. Ngoaøi ra keá toaùn tröôûng ñöôïc xem laø ngöôøi coù
nhieäm vuï cuøng vôùi giaùm ñoác xaùch caëp ñi "xin" kinh phí.
Chuyeån sang neàn kinh teá thò tröôøng, doanh nghieäp hoaøn toaøn töï chuû veà
taøi chính, töï chuû thöïc hieän keá hoaïch saûn xuaát kinh doanh, nhöng aûnh höôûng cuûa
caùch quaûn lyù cuõ coøn raát naëng neà, vai troø cuûa taøi chính keá toaùn, nhaát laø coâng taùc
quaûn trò taøi chính chöa ñöôïc coi troïng daãn ñeán keát quaû sau 15 naêm chuyeån sang
cô cheá thò tröôøng vaãn coøn moät tyû leä raát lôùn giaùm ñoác caùc doanh nghieäp khoâng
bieát ñoïc baùo caùo taøi chính. Ña soá caùc thaønh vieân Hoäi ñoàng quaûn trò thuoäc soá naøy,
trong ñoù coù ngöôøi nguyeân laø giaùm ñoác cuûa Imex tröôùc khi coå phaàn hoaù.

20
 Chöông 1: Toång quan veà taøi chính doanh nghieäp

3. MOÂ HÌNH VAØ CÔ CHEÁ QUAÛN LYÙ TAØI CHÍNH HIEÄN TAÏI CUÛA IMEX
3.1. Caùc hoaït ñoäng chính cuûa Imex
Hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa Imex goàm caùc lónh vöïc: kinh doanh xuaát
nhaäp khaåu, saûn xuaát, ñaàu tö cô sôû haï taàng
Kinh doanh xuaát nhaäp khaåu: Ñaây laø hoaït ñoäng chính cuûa Imex, trong ñoù
chuû yeáu laø xuaát khaåu gaïo, thuyû saûn, nhaäp khaåu phaân boùn, haøng gia duïng. Veà
danh nghóa, vieäc mua gaïo xuaát khaåu cuûa Imex ñöôïc thoâng qua hôïp ñoàng bao tieâu
saûn phaåm vôùi noâng daân. Nhöng vieäc thöïc hieän phöông thöùc naøy coù nhieàu baát
caäp, caùc beân thöôøng xuyeân vi phaïm hôïp ñoàng. Khi giaù leân thì noâng daân phaù hôïp
ñoàng, ngöôïc laïi khi giaù xuoáng thì doanh nghieäp tìm caùch khoâng mua theo giaù ñaõ
thoaû thuaän. Vì lyù do naøy maø vieäc mua luùa vaãn phaûi qua trung gian laø caùc thöông
laùi. Vieäc thu mua tuyû saûn cuõng gaëp tình traïng töông töï vieäc mua luùa. Phaân boùn,
haøng gia duïng ñöôïc baùn thoâng qua caùc ñaïi lyù. Xuaát nhaäp khaåu laø phaàn hoaït ñoäng
coù hieäu quaû (nhieàu lôïi nhuaän) nhaát, chieám hôn 40% doanh thu haøng naêm.
Hoaït ñoäng saûn xuaát: Imex sôû höõu 1 nhaø maùy saûn suaát xi maêng loø ñöùng
coâng suaát 150.000 taán/naêm, hieäu suaát saûn xuaát vaø tieâu thuï chæ ñaït khoaûng
100.000 taán naêm, haøng toàn kho raát lôùn, vieäc thu tieàn raát chaäm, caùc khoaûn phaûi
thu laø raát lôùn. Thôøi gian thu hoài caùc khoaûn phaûi thu leân ñeán 150 ngaøy. Ngoaøi ra,
trong naêm vöøa roài Imex khaùnh thaønh ñöa vaøo vaän haønh nhaø maùy saûn suaát gaïch
Ceramic coâng suaát 2 trieäu m2/naêm, toång möùc ñaàu tö laø 98 tyû ñoàng. Hieän vaãn
ñang ôû giai ñoaïn thaêm doø thò tröôøng. Hoaït ñoäng saûn suaát chieám gaàn 40% doanh
thu cuûa Coâng ty, nhöng chi phí chieám hôn 50% (chöa keå phaàn chi phí quaûn lyù ôû
truï sôû Coâng ty). Hoaït ñoäng saûn xuaát cuûa Imex chæ coù laõi ôû nhaø maùy cheá xay saùt
gaïo vaø cheá bieán thuyû saûn.
Ñaàu tö cô sôû haï taàng: Imex ñang thöïc hieän moät döï aùn giao thoâng ñöôøng boä
theo phöông thöùc BOT. Döï aùn ñöôïc trieån khai raát chaäm vì coâng taùc ñeàn buø giaûi
toaû chöa thöïc hieän xong. Ñaõ quaù thôøi gian hoaøn thaønh hôn 3 naêm, nhöng khoái
löôïng thöïc hieän chæ ñaït hôn 30%. Beân caïnh ñoù, Imex ñang thöïc hieän döï aùn xaây
döïng khu chung cö 400 phoøng ñeå baùn. Toång möùc ñaàu tö chung cö naøy öôùc tính
khoaûng 100 tyû ñoàng. Tuy vieäc xaây döïng môùi ñaït hôn 80% khoái löôïng, nhöng toaøn
boä caùc caên hoä ñaõ ñöôïc baùn heát vaø Imex ñaõ thu ñöôïc 90% soá tieàn baùn nhaø, coøn laïi
10% seõ ñöôïc traû khi giao nhaø. Vieäc xaây döïng chung cö mang laïi lôïi nhuaän raát
cao, chính vì vaäy maø Imex ñang coù keá hoaïch thöïc hieän moät chung cö coù quy moâ
gaáp 10 laàn chung cö hieän taïi.
Goùp voán lieân doanh: Imex coù hai lieân doanh, moät lieân doanh saûn xuaát thöùc
aên gia xuùc vôùi coâng suaát 20.000 taán naêm. Lieân doanh naøy hoaït ñoäng kinh doanh
raát hieäu quaû, Imex sôû höõu 30% lieân doanh naøy. Lieân doanh coøn laïi laø lieân doanh
saûn xuaát phaân hoaù hoïc, Imex sôû höõu 70%. Nhaø maùy saûn xuaát phaân hoaù hoïc ñaõ
khaùnh thaønh 3 naêm nhöng saûn phaåm raát keùm chaát löôïng, giaù thaønh cao, khoâng
tieâu thuï ñöôïc. Phaàn goùp vaøo caùc lieân doanh naøy cuûa Imex chuû yeáu laø quyeàn söû
duïng ñaát vaø mua thieát bò traû chaäm qua ñoái taùc trong lieân doanh vôùi söï baûo laõnh
cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi.

21
 Chöông 1: Toång quan veà taøi chính doanh nghieäp

Ñaàu tö voán treân thò tröôøng chöùng khoaùn: Phaàn ñaàu tö treân thò tröôøng
chöùng khoaùn laø phaàn chöùng khoaùn Imex mua vaøo sau khi thò tröôøng chöùng
khoaùn ñi vaøo hoaït ñoäng ñöôïc gaàn 1 naêm (thôøi ñieåm mua vaøo chæ soá VN-INDEX
ñaït 540 ñieåm).

3.2. Cô cheá quaûn lyù taøi chính

Maëc duø nhaø nöôùc naém 30% coå phaàn, nhöng cô cheá quaûn lyù taøi chính cuûa Imex laø
ñôn vò haïch toaùn ñoäc laäp, töï chuû veà taøi chính. Hoaït ñoäng cuûa Imex ñöôc chi phoái
bôûi luaät doanh nghieäp.
3.3. Moâ hình toå chöùc boä phaän keá toaùn taøi chính
Caáu truùc hoaït ñoäng cuûa boä phaän keá toaùn taøi chính cuûa Imex Co. Ltd ñöôïc chia
laøm 3 caáp, bao goàm: laõnh ñaïo phoøng taøi keá toaùn taøi chính, boä phaän keá toaùn toång
hôïp vaø caùc keá toaùn chi tieát. Hoaït ñoäng cuûa boä phaän keá toaùn ñöôïc chia thaønh
nhoùm taøi khoaûn. Moãi caùn boä keá toaùn chi tieát phuï traùch moät soá taøi khoaûn nhaát
ñònh.
Laõnh ñaïo phoøng keá toaùn taøi chính: Keá toaùn tröôûng phuï traùch chung vaø
phuï traùch keá toaùn chi tieâu vaø keá toaùn toång hôïp. Nhöng nhieäm vuï quan troïng
nhaát cuûa Keá toaùn tröôûng tröôùc khi coå phaàn hoaù laø cuøng vôùi Toång giaùm ñoác ñi
"xin" kinh phí vaø chaïy caùc döï aùn ñaàu tö. Ñoái vôùi 3 phoù phoøng keá toaùn, moãi ngöôøi
ñöôïc phaân coâng phuï traùch moät maûng goàm maûng taøi saûn löu ñoäng, taøi saûn coá ñònh
vaø caùc khoaûn nôï.
Boä phaän keá toaùn toång hôïp: Boä phaän naøy laøm coâng taùc toång hôïp, laäp caùc
baùo caùo taøi chính vaø kieâm luoân nhieäm vuï laäp keá hoaïch keá toaùn taøi chính haøng
naêm.
Ñoái vôùi caùc keá toaùn vieân (keá toaùn chi tieát): Vieäc phaân coâng nhieäm vuï caùc
keá toaùn vieân gaén lieàn vôùi teân goïi caùc taøi khoaûn vaø caùc coâng vieäc cuï theå nhö sau:
• Keá toaùn tieàn maët vaø tieàn göûi ngaân haøng
• Keá toaùn haøng toàn kho
• Keá toaùn khoaûn phaûi thu
• Keá toaùn theo doõi caùc khoaûn ñaàu tö (chöùng khoaùn, goùp voán lieân doanh)
• Keá toaùn taøi saûn coá ñònh
• Keá toaùn chi tieâu
• Keá toaùn khoaûn phaûi traû
• Keá toaùn theo doõi thueá vaø caùc khoaûn phaûi noäp ngaân saùch
• Keá toaùn vay nôï ngaân haøng
• Keá toaùn coâng trình (theo doõi caùc döï aùn ñaàu tö, moãi döï aùn ñöôïc boá trí moät
keá toaùn)
• Thuû quyõ.
3.4. Nhieäm vuï cuûa Phoøng keá toaùn taøi chính
• Toå chöùc haïch toaùn keá toaùn vaø thöïc hieän caùc nghieäp vuï keá toaùn ñuùng theo
quy ñònh.
• Xaây döïng keá hoaïch keá toaùn taøi chính ñaûm baûo cho caùc hoaït ñoäng cuûa coâng
ty.

22
 Chöông 1: Toång quan veà taøi chính doanh nghieäp

3.5. Caùc hoaït ñoäng thöïc teá cuûa Phoøng keá toaùn taøi chính
Caùc hoaït ñoäng thöïc teá chæ taäp trung vaøo coâng taùc haïch toaùn keá toaùn, coøn
coâng taùc quaûn trò taøi chính gaàn nhö teâ lieät khoâng hoaït ñoäng.

4. YEÂU CAÀU CUÛA CAÙC BEÂN

4.1. Yeâu caàu cuûa Toång giaùm ñoác
Tröôùc yeâu caàu caáp thieát cuûa vieäc xaép xeáp laïi boä phaän taøi chính keá toaùn, nhöng
bieát tröôùc vieäc thoâng qua keá hoaïch seõ gaëp raát nhieàu khoù khaên, chính vì vaäy Toång
giaùm ñoác cuûa Imex yeâu caàu phaûi coù moät ñeà aùn thöïc söï thuyeát phuïc ñeå laáy ñöôïc söï
uûng hoä cuûa 4 thaønh vieân coøn ñang do döï vaø coù theå thay ñoåi yù kieán cuûa caùc thaønh
vieân baûo thuû. Tröôùc yeâu caàu nhö treân, neân trong ñeà aùn naøy caàn laøm roõ hai vaán
ñeà quan troïng, ñoù laø: Thöù nhaát laø laøm theá naøo ñeå cho caùc thaønh vieân Hoäi ñoàng
quaûn trò phaân bieät ñöôïc keá toaùn, keá toaùn taøi chính vaø quaûn trò taøi chính, töø ñoù
laøm roõ vai troø cuûa töøng coâng taùc, nhaát laø coâng taùc quaûn trò taøi chính vaø thöù hai
laø neân toå chöùc boä phaän taøi chính keá toaùn cuûa Imex nhö theá naøo.

4.2. Hoäi ñoàng quaûn trò

Ña soá thaønh vieân Hoäi ñoàng quaûn trò ñaõ quen vôùi cô cheá quaûn lyù hieän taïi, khoâng
muoán coù söï thay ñoåi. Tröôùc nguy cô ñoåi môùi boä phaän taøi chính cuûa Coâng ty, caùc
thaønh vieân baûo thuû trong Hoäi ñoàng quaûn trò cuûa Imex muoán coù cô sôû ñeå chöùng
minh raèng moâ hình vaø cô cheá quaûn lyù taøi chính hieän taïi laø phuø hôïp, khoâng caàn
thay ñoåi. Chính vì vaäy, hoï cuõng muoán thueâ moät soá chuyeân gia taøi chính giuùp hoï
xaây döïng nhöõng laäp luaän ñeå baûo veä cô cheá hieän coù.

Caâu hoûi thaûo luaän tình huoáng

1. Neáu anh (chò) ñöôïc OÂng An - Toång giaùm ñoác cuûa Imex tuyeån duïng ñeå xaây
döïng ñeà aùn caûi caùch laïi boä phaän taøi chính keá toaùn thì anh (chò) seõ laøm gì,
ngöôïc laïi, neáu anh (chò) ñöôïc Hoäi ñoàng quaûn trò cuûa Imex thueâ ñöa ra
nhöõng laäp luaän ñeå giöõ nguyeân moâ hình quaûn lyù taøi chính hieän taïi thì
nhöõng laäp luaän cuûa anh (chò) laø gì?
2. Coù nhieàu yù kieán cho raèng, hoaït ñoäng cuûa Imex khoâng coù hieäu quaû laø vieäc
ñaàu tö khoâng hôïp lyù, theo anh (chò) ñieàu naøy coù ñuùng khoâng vaø ñeå hoaït
ñoäng cuûa Imex coù hieäu quaû caàn phaûi laøm gì?

23
 Chöông 1: Toång quan veà taøi chính doanh nghieäp

CAÂU HOÛI OÂN TAÄP CHÖÔNG 1

1. Trình baøy söï khaùc bieät vaø öu nhöôïc ñieåm cuûa caùc loaïi hình doanh nghieäp, bao
goàm: doanh nghieäp tö nhaân, coâng ty hôïp danh vaø coâng ty coå phaàn.
2. Trình baøy söï khaùc bieät veà chöùc naêng vaø nhieäm vuï giöõa taøi chính coâng ty vaø
keá toaùn taøi chính trong moät coâng ty.
3. Trình baøy vaø cho ví duï minh hoïa caùc quyeát ñònh chuû yeáu cuûa taøi chính coâng
ty.
4. Moâi tröôøng thueá coù aûnh höôûng nhö theá naøo ñeán taøi chính coâng ty?
5. Trình baøy quan heä giöõa taøi chính coâng ty vaø heä thoáng taøi chính.
6. Trình baøy moät caùch coù heä thoáng caùc loaïi thò tröôøng taøi chính trong heä thoáng
taøi chính cuûa moät quoác gia.
7. Trình baøy moät caùch coù heä thoáng caùc loaïi toå chöùc taøi chính trong heä thoáng taøi
chính cuûa moät quoác gia.
8. Trình baøy moät caùch coù heä thoáng caùc loaïi coâng cuï taøi chính trong heä thoáng taøi
chính cuûa moät quoác gia.
9. Theá naøo laø thò tröôøng taøi chính hieäu quaû? Phaân bieät caùc hình thöùc hieäu quaû
cuûa thò tröôøng taøi chính.
10. Taïi sao Vieät Nam caàn xaây döïng vaø phaùt trieån moät thò tröôøng taøi chính hieäu
quaû? Laøm theá naøo ñeå töøng böôùc gia taêng hieäu quaû cuûa thò tröôøng taøi chính.

24