Professional Documents
Culture Documents
Nhóm 5 -Tiểu luận 1
Nhóm 5 -Tiểu luận 1
Lời mở đầu
Trong suốt quá trình phát triển của nền công nghiệp hiện đại, xe và máy
chuyên dùng đã và đang đóng một vai trò trung tâm trong các ngành xây dựng,
nông nghiệp, khai thác mỏ và nhiều lĩnh vực khác. Sự hiểu biết sâu sắc về cấu
tạo, nguyên lý hoạt động, và ứng dụng thực tiễn của các loại xe và máy chuyên
dùng sẽ trang bị cho các bạn những kiến thức và kỹ năng cần thiết để phát triển
sự nghiệp trong tương lai.
Môn học này sẽ cung cấp cho các bạn cái nhìn toàn diện về các loại xe
chuyên dùng như xe tải, xe bánh xích, máy xúc, máy ủi, và các loại máy móc
phục vụ cho mục đích công nghiệp khác. Chúng ta sẽ đi sâu vào từng bộ phận
cấu thành của xe và máy, phân tích kỹ lưỡng cấu tạo và nguyên lý hoạt động,
đồng thời hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu suất và độ bền của chúng.
Trong quá trình làm báo cáo, chúng em đã tham khảo nhiều tài liệu liên
quan đến môn học. Tuy nhiên, chắc vẫn khó tránh khỏi nhiều thiếu sót. Chúng
em xin chân thành cảm ơn sự góp ý của thầy TS Lê Minh Đức để ngày một hoàn
thiện hơn.
SVTH: Nhóm 5 2
GVHD: TS. Lê Minh Đức
Xe và máy chuyên dùng
Nguyễn Duy Phúc Nhiệm vụ, yêu cầu, đặc điểm chung
Nguyễn Công Tạo Nhiệm vụ, yêu cầu, đặc điểm chung
Nguyễn Viết Thông Cơ cấu xoay trong các ca bin xe cẩu, cần trục
Hoàng Anh Tuấn Nhiệm vụ, yêu cầu, đặc điểm chung
SVTH: Nhóm 5 3
GVHD: TS. Lê Minh Đức
Xe và máy chuyên dùng
Mục lục
1. GIỚI THIỆU ........................................................................................................................ 5
1.1. GIỚI THIỆU CHUNG: ................................................................................................ 5
1.2. CÁC CƠ CẤU: .............................................................................................................. 5
2. Các loại cơ cấu công tác điển hình của xe chuyên dụng:.................................................. 6
2.1. Cơ cấu nâng:.................................................................................................................. 6
2.1.1. Nhiệm vụ, phân loại: .............................................................................................. 6
a. Nhiệm vụ:.................................................................................................................. 6
b.Phân loại: ................................................................................................................... 6
2.1.2. Kết cấu, nguyên lý hoạt động, ứng dụng của cơ cấu trên các loại xe thông
dụng: ................................................................................................................................. 9
a. Cơ cấu nâng trên xe tự đổ: ...................................................................................... 9
b. Cơ cấu nâng trong xe cần trục: ............................................................................ 17
c. Cơ cấu nâng trên xe tải cẩu:.................................................................................. 20
2.2. Cơ cấu xoay: ................................................................................................................ 24
2.2.1. Nhiệm vụ, yêu cầu, đặc điểm chung: .................................................................. 24
a. Nhiệm vụ:................................................................................................................ 24
b. Yêu cầu: .................................................................................................................. 24
c. Đặc điểm chung: ..................................................................................................... 24
2.1.2. Kết cấu, nguyên lý hoạt động, ứng dụng của cơ cấu xoay một số loại xe thông
dụng: ............................................................................................................................... 25
a. Cơ cấu xoay trong các ca bin xe cẩu, cần trục: .................................................. 25
b. Cơ cấu xoay trong xe trộn bê tông: ...................................................................... 27
2.3 Cơ cấu di chuyển:......................................................................................................... 31
2.3.1. Nhiệm vụ ,yêu cầu ,đặc điểm chung: .................................................................. 31
a. Nhiệm vụ:................................................................................................................ 31
b. Yêu cầu: .................................................................................................................. 31
c. Đặc điểm chung: ..................................................................................................... 31
d. Phân loại: ................................................................................................................ 31
2.3.2. Kết cấu, nguyên lý hoạt động, ứng dụng của một số loại xe chuyên dụng: ... 32
a. Cơ cấu di chuyển sử dụng bánh lốp: .................................................................... 32
b. Cơ cấu di chuyển dùng bánh xích: ....................................................................... 36
3.KẾT LUẬN: ........................................................................................................................ 40
SVTH: Nhóm 5 4
GVHD: TS. Lê Minh Đức
Xe và máy chuyên dùng
1. GIỚI THIỆU
Hiện nay không có chuẩn mực chung về ô tô chuyên dụng mà tùy thuộc mỗi
nước. Tại Việt Nam ô tô chuyên dụng định nghĩa như sau: Có kết cấu và trang
bị để thực hiện một chức năng, công dụng đặc biệt. Ví dụ như xe chữa cháy, xe
hút hầm cầu, xe thang, xe trộn bê tông, xe quét đường.
Ô tô chuyên dụng đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc dân. Với ô
tô chuyên dụng chúng ta có thể:
• Mở rộng công năng và tải: Có thể chỗ các loại hàng hóa đặc biệt như chất
lượng (xe bồn), chất ô nhiễm nhỏ nhưng thường kín (xe ép rác, xe hút
hầm cầu), có khả năng tự bốc dỡ hàng hóa, giảm được chi phí, thời gian
bốc xếp (xe tải cẩu)…
• Nâng cao lượng hàng hóa chuyên chở hữu ích: Tăng lượng hàng hóa/m2
sản xuất kết cấu chuyên dụng (xe chở gia súc nhiều tầng, xe chở ô tô),
như cấu đặc biệt (xe ép rác), .
• Đảm bảo an toàn cho hàng hóa chuyên chở, giảm tỷ lệ hỏng do vận chuyển
gây nên: Xe đóng lạnh, xe vận chuyển hoa quả.
• Giảm bao bì khi vận chuyển, do đó giảm chi phí vận chuyển và công lao
động: Xe ben, xe bồn.
• Thực hiện các chức năng đặc biệt không thể thiếu cho an ninh – quốc
phòng, giao thông công chính: Xe chữa cháy, xe thang, xe cứu thương, xe
hút cầu cống…
Xu hướng hiện nay trong nước là cải tạo xe vận tải thành xe chuyên dụng
nhằm tăng tính kinh tế – an toàn cho việc vận chuyển hàng hóa.
SVTH: Nhóm 5 5
GVHD: TS. Lê Minh Đức
Xe và máy chuyên dùng
Ô tô chuyên dụng là sự kết hợp giữa các thiết bị chuyên dụng, thùng
chuyên dụng với ô tô cơ sở. Tuỳ thuộc vào đặc điểm làm việc của xe mà chúng
ta có các cơ cấu nâng hạ, cơ cấu xoay hay cơ cấu di chuyển
- Với cơ cấu nâng hạ: Thường bắt gặp trên xe ben có thùng sau nâng, các
cánh tay cẩu của xe công trình, tay nâng xe ủi hay xe cần trục, xe thang.
Cơ cấu này đa số được thực hiện thông qua xilanh thủy lực, một số khác
có thể bằng khí nén nhưng ít.
- Với cơ cấu xoay: Thường thấy ở các xe công trình như xe cần cẩu với sự
xoay linh hoạt của ca bin và cánh tay cẩu để thực hiện nhiệm vụ. Hoặc có
thể là cơ cấu xoay ở xe trộn bê tông là một trường hợp khác. Chúng có
thể dẫn động bằng thủy lực hoặc bằng động cơ khí.
- Với cơ cấu di chuyển: Tất cả các xe phải có cơ cấu này nhưng tùy vào
điều kiện làm việc mà bánh xe được thiết kế khác nhau như loại dùng lốp,
loại dùng xích.
2. Các loại cơ cấu công tác điển hình của xe chuyên dụng:
SVTH: Nhóm 5 6
GVHD: TS. Lê Minh Đức
Xe và máy chuyên dùng
treo để liên kết vật nâng với cơ cấu nâng và phanh để đảm bảo an toàn trong quá
trình làm việc
+ Cơ cấu nâng với truyền động thanh răng, truyền động vít.
SVTH: Nhóm 5 7
GVHD: TS. Lê Minh Đức
Xe và máy chuyên dùng
Sơ đồ nguyên lí:
SVTH: Nhóm 5 8
GVHD: TS. Lê Minh Đức
Xe và máy chuyên dùng
Hình 2.5: Sơ đồ cấu tạo tời cáp dẫn động bằng động cơ điện
Nguyên lý làm việc:
Động cơ điện 3 chạy, thông qua khớp nối trục 4 công suất được truyền
qua hộp giảm tốc 2, qua khớp nối (2-1) làm quay tang số 1, quán cáp thông qua
hệ palăng làm dịch chuyển móc câu 6. Muốn đảo chiều chuyển động của móc
câu 6, người ta chỉ cần đảo chiều quay của động cơ điện 3 (thông qua việc đảo 2
pha của động cơ điện 3 pha thông qua hệ điều khiển).
2.1.2. Kết cấu, nguyên lý hoạt động, ứng dụng của cơ cấu trên các loại xe
thông dụng:
a. Cơ cấu nâng trên xe tự đổ:
❖ Kết cấu:
Cấu tạo:
SVTH: Nhóm 5 9
GVHD: TS. Lê Minh Đức
Xe và máy chuyên dùng
Cơ cấu
nâng hạ
Thùng
thùng
hàng tự
đổ
Xe cơ sở
Hình 2.6: Xe tự đổ Huyndai
Cơ cấu nâng hạ: Có thể sử dụng hệ thống cơ khí, khí nén hay thủy lực.
Ưu điểm:
• Giá thành thấp,
• Dễ chế tạo, đơn giãn,
• Dễ bảo trì, bảo dưỡng, thay thế
Khuyết điểm:
• Kết cấu cồng kềnh, phức tạp,
• Lực nâng thùng nhỏ, làm việc nguy hiểm không an toàn.
SVTH: Nhóm 5 10
GVHD: TS. Lê Minh Đức
Xe và máy chuyên dùng
Ưu điểm:
SVTH: Nhóm 5 11
GVHD: TS. Lê Minh Đức
Xe và máy chuyên dùng
1. Xy lanh thủy lực; 2. Piston thủy lực; 3. Van tiết lưu; 4. Van một chiều; 5. Van
phân phối 5/3; 6. Van điện tử; 7. Bơm dầu; 8. đường dầu; 9. Vam an toàn; 10.
Đường dầu về; 11. Thùng dầu
Phương án nâng hạ: Trên cơ sở phân tích ở trên, ta chỉ đi sâu vào phương án
nâng hạ sử dụng hệ thống thủy lực.
SVTH: Nhóm 5 12
GVHD: TS. Lê Minh Đức
Xe và máy chuyên dùng
Khi nâng thùng, dầu từ bơm qua cơ cấu điều khiển vào buồng A đẩy piston
2 lên, đồng thời dầu từ buồng B chảy về thùng. Khi piston 2 đi hết hành trình,
dầu tiếp tục vào cửa A nâng piston 1 đi lên, còn dầu từ cửa C về buồng chứa.
SVTH: Nhóm 5 13
GVHD: TS. Lê Minh Đức
Xe và máy chuyên dùng
Ưu điểm:
Khuyết điểm:
▪
Hình 2.11: Cơ cấu nâng hạ dung đòn bẩy di động
Khi nâng hay hạ thùng, piston 3 đẩy ra hay đi vào, khi đó điểm C quay quanh O1
còn A quay quanh O2
- Hành trình xy lanh nhỏ vẫn bảo đảm nâng thùng lên góc lớn.
- Phải chế tạo thêm cơ cấu đòn bẩy làm tăng giá thành.
SVTH: Nhóm 5 14
GVHD: TS. Lê Minh Đức
Xe và máy chuyên dùng
Cũng sử dụng xylanh một tầng kết hợp với đòn bẩy tương tự như trên, nhưng
đầu C bắt cố định vào khung xe.
- Hành trình nhỏ vẫn đảm bảo nâng thùng hàng góc lớn, tuy nhiên phải sử dụng
lực lớn.
SVTH: Nhóm 5 15
GVHD: TS. Lê Minh Đức
Xe và máy chuyên dùng
- Khi xe di chuyển trên đường, truyền động từ hộp số qua hộp trích công suất
được ngắt. Moment xoắn truyền qua hộp số đến cầu sau.
- Khi xe đổ vật liệu, truyền động từ hộp số đến cầu sau có thể ngắt hoặc không
tùy thời điểm, còn truyền động từ hộp số đến hộp trích công suất được kết nối
(nhờ cần điều khiển trong cabin) điều kiển bơm hoạt động. Bơm hút dầu từ thùng
chứa, nén đến hệ thống van điều khiển rồi đến xy lanh thủy lực. Áp suất dầu
trong xy lanh tạo áp lực bằng giá trị lực cản P đẩy piston di chuyển. Thùng hàng
liên kết với cơ cấu nâng hạ sẽ được nâng lên tự đổ vật liệu.
Ưu điểm:
Nhược điểm:
• Khó tăng góc nghiêng thùng nên khó đổ hết vật liệu
• Không thích hợp ở những nơi chật hẹp
SVTH: Nhóm 5 16
GVHD: TS. Lê Minh Đức
Xe và máy chuyên dùng
• Khó tăng góc nghiêng thùng nên khó đổ hết vật liệu
Bố trí đổ dọc:
Ưu điểm:
Nhược điểm:
SVTH: Nhóm 5 17
GVHD: TS. Lê Minh Đức
Xe và máy chuyên dùng
1. Cần; 2. Xi lanh thủy lực để tăng giảm chiều dài cần; 3.Xi lanh nâng hạ cần; 4.
Hộp giảm tốc cơ cấu quay; 5. Phanh; 6. Động cơ thủy lực; 7. Cơ cấu quay; 8. Hộp
giảm tốc cơ cấu nâng hạ; 9. Tời nâng hàng; 10. Động cơ thủy lực; 11. Bơm thủy
lực; 12. Hộp chia công suất; 13. Hộp số; 14. Cabin
Có thể xem xe cần trục gồm 2 phần: Phần quay và phần không quay.
Phần không quay: khung xe tải hoặc chassis chuyên dụng, được chế tạo đảm bảo
theo các yêu cầu ngành giao thông quy định.
• Phần quay: Bố trí các tay cần, các cơ cấu công tác như cơ cấu nâng vật,
nâng cần, quay cần, đối trọng và các thiết bị điều khiển.
▪ Nguyên lý hoạt động:
Để tăng khoảng không phục vụ cần trục, trên đầu của đoạn cần di động
có cần mỏ vịt với các chiều dài khác nhau và góc nghiêng khác nhau. Thay đổi
tầm với của cần trục bằng nâng hạ cần nhờ 2 xi lanh lắp song song 3 có khóa
thủy lực để định vị trí của cần có tầm với cho trước. Động cơ của máy cơ sở 14
SVTH: Nhóm 5 18
GVHD: TS. Lê Minh Đức
Xe và máy chuyên dùng
truyền mô men xoắn để quay bơm 11 qua hộp số 13 và hộp chia công suất 12.
Chất lỏng có áp suất qua hệ thống đường ống và các van điều khiển được đưa
đến các cơ cấu (động cơ hoặc xi lanh thủy lực). Hệ thống điều khiển và điều
khiển cho phép đồng thời các chuyển động nâng hạ vật và nâng hạ cần, nâng hạ
vật
Ưu điểm:
Nhược điểm:
SVTH: Nhóm 5 19
GVHD: TS. Lê Minh Đức
Xe và máy chuyên dùng
Ưu điểm:
Khuyết điểm:
SVTH: Nhóm 5 20
GVHD: TS. Lê Minh Đức
Xe và máy chuyên dùng
Ưu điểm:
Khuyết điểm:
• Quá trình chất đỡ tải rất hạn chế, vị trí chất đỡ theo quỹ đạo quay của
càng.
▪ Dùng cần trượt:
Ưu điểm:
Khuyết điểm:
• Cần làm cố định nên quá trình bốc hàng không linh động, chỉ bốc được ở
phía sau xe.
• Vận chuyển kém ổn định do chiều dài cần không thu lại được với cần hạn
hẹp.
▪ Dùng cần cẩu:
SVTH: Nhóm 5 21
GVHD: TS. Lê Minh Đức
Xe và máy chuyên dùng
1. Xe cơ sở; 2. Thùng tải; 3. Thân cẩu; 4. Cần cẩu; 5. Cơ cấu nâng; 6. Cáp nâng 7.
Hệ thống điều khiển ; 8. Hàng
Ưu điểm:
• Cơ cấu linh động, có thể bốc đỡ hàng ở nhiều vị trí khác nhau.
• Khi di chuyển cẩu được xếp lại nên nâng cao tính ổn định xe.
Khuyết điểm:
SVTH: Nhóm 5 22
GVHD: TS. Lê Minh Đức
Xe và máy chuyên dùng
Hình 2.19: Các chi tiết làm việc của cơ cấu nâng hạ
− Cẩu và cơ cấu làm việc của cẩu: Dàn cẩu có thể thay đổi tầm phóng nhờ có các
đoạn lồng vào nhau. Số đoạn thường từ 2-5. Đoạn ngoài cố định, đoạn trong có
thể chuyển động tương đối với đoạn ngoài nhờ hệ thống xy lanh thuỷ lực. Trên
đầu đoạn cần trong có gắn hệ thống tời - móc để nâng hạ hàng.
− Cơ cấu nâng hạ: Đoạn cần ngoài được nối với cột đứng của cẩu qua khớp bản lề
và được nâng lên hạ xuống nhờ một xi lanh thuỷ lực.
Tất cả các nguồn động lực của cơ cấu đều do hệ thống thuỷ lực cung cấp.
Bơm dầu được dẫn động từ hộp thu công suất của xe. Thông qua hệ thống van
điều khiển, hệ thống được làm việc như sau:
− Nâng hạ tải: Móc tải được nâng - hạ nhờ tời. Tời được dẫn động bằng 1 động cơ
thuỷ lực.
− Nâng hạ cần: Thông qua xy lanh thuỷ lực. Xy lanh này có thể bố trí bên dưới cần
(kiểu đẩy) hoặc bên trên cần (kiểu kéo).
SVTH: Nhóm 5 23
GVHD: TS. Lê Minh Đức
Xe và máy chuyên dùng
SVTH: Nhóm 5 24
GVHD: TS. Lê Minh Đức
Xe và máy chuyên dùng
2.1.2. Kết cấu, nguyên lý hoạt động, ứng dụng của cơ cấu xoay một số loại
xe thông dụng:
a. Cơ cấu xoay trong các ca bin xe cẩu, cần trục:
Kết cấu xe cần cẩu:
Hình 2.21: Các cụm chính ô tô cần trục K-51 (Liên Xô)
1- Khung ô tô; 2- Hộp thu công suất; 3- Khung không quay; 4- Chân chống; 5- Hộp
giảm tốc trung gian; 6- Bộ làm ổn định; 7- Đế quay; 8- Bàn quay; 9- Buồng lái cần
trục; 10- Giá chữ II; 11- Cáp nâng cần; 12- Cần; 13- Ổ và móc tải
SVTH: Nhóm 5 25
GVHD: TS. Lê Minh Đức
Xe và máy chuyên dùng
Hình 2.22: Sơ đồ dẫn động các cụm cẩu UNIC 2,9 tấn
Việc quay cần được dẫn động bởi cơ cấu trục vít bánh vít. Toàn bộ cụm
cẩu được quay xung quanh trụ đứng cố định nhờ cặp bánh răng ăn khớp kép.
Người vận hành sử dụng các thiết bị điều khiển như tay cầm, bàn đạp để
truyền tín hiệu đến hệ thống điều khiển, hệ thống nhận tín hiệu từ người vận hành
và truyền đến động cơ quay. Động cơ quay được kích hoạt, tạo ra mômen xoắn
để quay trục truyền động. Hộp số dung để thay đổi tốc độ quay của trục truyền
động theo yêu cầu của người vận hành. Vòng bi quay truyền lực từ trục truyền
động đến bệ quay, giúp cabin và cần cẩu, cần trục xoay 360 độ. Phanh quay được
sử dụng để hãm và dừng chuyển động quay của cabin và cần cẩu, cần trục khi
cần thiết.
SVTH: Nhóm 5 26
GVHD: TS. Lê Minh Đức
Xe và máy chuyên dùng
Ứng dụng:
• Chúng là thiết bị không thể thiếu trong các công trình xây dựng, từ nhà ở cho
đến các tòa nhà chọc trời. Cần cẩu giúp nâng, hạ và di chuyển vật liệu nặng như
thép, bê tông, các thiết bị khác.
• Tại các cảng biển và cảng sông, xe cần trục đóng vai trò quan trọng trong việc
xếp dỡ container và hàng hóa từ tàu lên bờ và ngược lại.
• Trong các nhà máy sản xuất, khu công nghiệp, cần cẩu được dùng để di chuyển
các bộ phận máy móc lớn.
Xe trộn bê tông = Xe nền + Thùng trộn bê tông + Truyền động quay thùng
SVTH: Nhóm 5 27
GVHD: TS. Lê Minh Đức
Xe và máy chuyên dùng
Cơ cấu quay trong xe trộn bê tông phải được quay liên tục để đảm bảo
chất lượng bê tông. Số vòng quay thùng phải được thay đổi tuỳ theo điều kiện
làm việc:
Đa số các xe trộn bê tông hiện đại đều sử dụng truyền động thuỷ lực do
các ưu điểm như kết cấu gọn nhẹ, tính thẫm mỹ cao, làm việc êm dịu, độ tin cậy
cao, khả năng vượt tải lớn.
Bơm (6) được dẫn động từ trục các đăng, bơm hút dầu từ thùng dầu tạo
ra dầu áp suất cần thiết để cung cấp cho động cơ thuỷ lực (9). Động cơ thuỷ lực
nhận dầu áp suất cao từ bơm chuyển đổi năng lượng thuỷ lực thành năng lượng
cơ học thông quay cơ cấu truyền động xích (11) để quay trộn bê tông. Hộp giảm
tốc (10) được đặt trước thùng trộn để đảm bảo mô men xoắn đầu ra, đảm bảo
rang thùng trộn có đủ lực để quay ngay cả tải trọng nặng
SVTH: Nhóm 5 28
GVHD: TS. Lê Minh Đức
Xe và máy chuyên dùng
SVTH: Nhóm 5 29
GVHD: TS. Lê Minh Đức
Xe và máy chuyên dùng
Ứng dụng: Xe trộn bê tông được thiết kế để chuyên chở và trộn bê tông trên
công trình xây dựng. Khả năng vận hành của xe bồn trộn bê tông là yếu tố quan
trọng cần được đảm bảo để đảm bảo hiệu quả và tiết kiệm chi phí trong quá trình
xây dựng
SVTH: Nhóm 5 30
GVHD: TS. Lê Minh Đức
Xe và máy chuyên dùng
b. Yêu cầu:
• Phải đảm bảo được khả năng di chuyển trong mọi địa hình
• Cần có khả năng chống mài mòn tốt để đảm bảo tuổi thọ lâu dài, ngay cả khi làm
việc trên các bề mặt khắc nghiệt như đường đá, đường đất hoặc đường có nhiều
dị vật.
• Dễ bảo dưỡng, phải có cấu tạo đơn giản, dễ dàng bảo dưỡng và sửa chữa.
• Phải có độ bền cao, chịu được tải trọng lớn và hoạt động trong môi trường khắc
nghiệt.
d. Phân loại:
Cơ cấu di chuyển được chia thành 2 loại:
SVTH: Nhóm 5 31
GVHD: TS. Lê Minh Đức
Xe và máy chuyên dùng
2.3.2. Kết cấu, nguyên lý hoạt động, ứng dụng của một số loại xe chuyên
dụng:
a. Cơ cấu di chuyển sử dụng bánh lốp:
❖ Kết cấu:
Cơ cấu di chuyển của xe chuyên dụng sử dụng bánh lốp giống với hệ thống
truyền lực của ô tô thông thường, bao gồm các bộ phận chính như động cơ, ly
hợp, hộp số, các đăng, truyền lực chính, vi sai, bán trục.
SVTH: Nhóm 5 32
GVHD: TS. Lê Minh Đức
Xe và máy chuyên dùng
Hình 2.28: Kết cấu hệ thống truyền lực trên xe chuyên dụng ( máy xúc lật)
1- Hộp số; 2- Ly hợp; 3 - Động cơ; 4 - Cầu sau; 5 -Trục các đăng cầu sau;
6 - Trục các đăng trung gian; 7- Trục các đăng cầu trước; 8- Cầu trước
• Ly hợp: Truyền mômen quay từ trục khuỷu động cơ đến trục sơ cấp hộp số, cho
phép cắt nhanh động cơ ra khỏi hệ thống truyền lực và nối động cơ vào hệ thống
truyền lực một cách êm dịu. Nó còn có tác dụng như một bộ phận an toàn ngăn
ngừa cho động cơ không bị quá tải.
• Hộp số: Dùng để thay đổi mômen, số vòng quay của động cơ cũng như chiều
quay từ động cơ đến bánh chủ động của ôtô máy kéo. Trên một số xe chuyên
dụng, hộp số còn cho phép trích một phần công suất của động cơ để dẫn động
các bộ phận làm việc của máy công tác và tách động cơ ra khỏi hệ thống truyền
lực trong một thời gian dài.
• Các đăng: Dùng để truyền mômen xoắn giữa các cụm truyền lực không cố định,
trục của các bộ phận này không nằm trên cùng một đường thẳng mà thường cắt
nhau dưới một góc α thay đổi và luôn bị chuyển dịch vị trí tương đối với nhau.
• Truyền lực chính: Cơ cấu biến đổi mômen trong hệ thống truyền lực nằm giữa
các bánh xe chủ động của nó. Tăng mômen xoắn và truyền momen xoắn qua bộ
SVTH: Nhóm 5 33
GVHD: TS. Lê Minh Đức
Xe và máy chuyên dùng
vi sai đến các bán trục đặt dưới một góc nào đó (thường là 90 độ) đối với trục
dọc của xe.
• Vi sai: Bảo đảm cho các bánh xe đó quay với vận tốc khác nhau khi xe vòng,
hoặc chuyển động trên đường không bằng phẳng, hoặc có sự khác nhau giữa bán
kính lăn của hai bánh xe, đồng thời phân phối lại momen xoắn cho hai nửa trục
trong các trường hợp nêu trên
• Bán trục: Dùng để truyền mômen quay từ truyền lực chính tập trung đến bánh
xe chủ động
❖ Nguyên lý hoạt động:
Động cơ tạo ra công suất và momen xoắn. Khi đóng ly hợp, momen xoắn
được truyền từ động cơ qua ly hợp đến hộp số, truyền qua các đăng đến truyền
lực chính và bộ vi sai tới bánh xe chủ động. Bánh xe quay, đẩy bánh xe di chuyển
về phía trước hoặc lùi lại tùy thuộc vào tỉ số truyền của hộp số.
❖ Ứng dụng:
Cơ cấu di chuyên bánh lốp được ứng dụng rộng rãi, phổ biến bởi tính cơ động
và khả năng di chuyển êm dịu trên ô tô thường và xe chuyên dùng như xe cứu
hỏa, xe chở bê tông, xe cần trục…
SVTH: Nhóm 5 34
GVHD: TS. Lê Minh Đức
Xe và máy chuyên dùng
Hình 2.29: Xe chuyên dụng dùng để vận chuyển sử dụng bánh lốp
Hình 2.30: Xe chuyên dụng dùng để làm đất sử dụng bánh lốp
SVTH: Nhóm 5 35
GVHD: TS. Lê Minh Đức
Xe và máy chuyên dùng
- Lĩnh vực quân sự: Xe tăng và các phương tiện bọc thép sử dụng bánh xích để có
thể di chuyển trên địa hình phức tạp như cát, bùn, tuyết và đồi núi. Bánh xích
cung cấp lực kéo tốt hơn so với bánh lốp, giúp xe quân sự duy trì sự ổn định và
di chuyển hiệu quả trong các điều kiện khắc nghiệt.
- Lĩnh vực xây dựng: Loại máy móc xây dựng như máy xúc, máy ủi, và cần cẩu
bánh xích sử dụng bánh xích để có thể di chuyển trên các công trường xây dựng,
đặc biệt là những nơi có địa hình gồ ghề, không bằng phẳng.
- Lĩnh vực nông nghiệp: Một số máy móc nông nghiệp, chẳng hạn như máy cày
và máy gặt đập liên hợp, được trang bị bánh xích để có thể làm việc trên các cánh
đồng mềm, bùn lầy mà không bị mắc kẹt.
- Lĩnh dầu mỏ và địa chất: Các phương tiện khảo sát địa chất và thăm dò dầu khí
sử dụng bánh xích để có thể di chuyển qua các địa hình khó khăn, như sa mạc
hoặc rừng rậm, để đến được các vị trí khảo sát.
SVTH: Nhóm 5 36
GVHD: TS. Lê Minh Đức
Xe và máy chuyên dùng
Tìm hiểu, phân tích kết cấu cơ cấu di chuyển của máy cẩu trục bánh xích
HITACHI KH180-3
Hình 2.32: kết cấu cơ cấu di chuyển của máy cẩu trục bánh xích HITACHI KH180-3
• Động cơ dẫn động bơm (1): Đây là nguồn năng lượng chính để dẫn động bơm
thuỷ lực, nó cung cấp động năng cần thiết để bơm làm việc
SVTH: Nhóm 5 37
GVHD: TS. Lê Minh Đức
Xe và máy chuyên dùng
• Bơm thuỷ lực (2): Biến đổi động năng của động cơ dẫn động thành năng lượng
thuỷ lực để cung cấp cho các cơ cấu chấp hành làm việc
• Van tiết lưu (3): Van tiết lưu còn được gọi là van kiểm soát dòng chảy, là một
loại van được thiết kế để kiểm soát lưu lượng dòng chảy của chất lỏng. Các van
này cho phép người điều khiển điều chỉnh hoặc ngắt dòng chảy theo nhu cầu,
đảm bảo hiệu suất hoạt động và an toàn của hệ thống
• Van phân phối (4): Van này điều khiển hướng dầu áp suất cao đến các thiết bị
khác nhau trong hệ thống. Nó quyết định hướng dẫn dầu để thiết bị di chuyển
theo hướng mong muốn.
• Động cơ thủy lực di chuyển trái – phải (5),(7): Đây là các động cơ thủy lực được
kích hoạt bởi dầu áp suất cao từ van phân phối để tạo ra chuyển động theo hướng
trái hoặc phải theo yêu cầu.
• Van an toàn (6): Van này giữ áp suất trong hệ thống dưới giới hạn an toàn để
ngăn chặn các thiết bị khỏi tình trạng quá tải và đảm bảo an toàn cho hệ thống.
Motor (1) khi hoạt động, thúc đẩy bơm piston (2) tạo ra áp suất cao trong dầu
và đẩy nó lên đường ống dẫn. Dầu áp suất cao chia thành hai nhánh: một nhánh
dẫn đến các van an toàn (6) để bảo vệ hệ thống khi áp suất vượt quá giới hạn an
toàn; nhánh còn lại đi qua van tiết lưu (3) để kiểm soát lưu lượng dầu trong đường
ống.
Dầu tiếp tục chảy vào van phân phối (4), nơi áp suất cao được chia tới các
nhánh đường ống khác nhau theo yêu cầu của người điều khiển. Các động cơ di
chuyển trái và phải (5, 7) được kích hoạt thông qua van phân phối để chọn đường
dầu áp suất cao, điều khiển chuyển động của chúng theo hướng mong muốn.
SVTH: Nhóm 5 38
GVHD: TS. Lê Minh Đức
Xe và máy chuyên dùng
➢ Cơ cấu di chuyển
1.Bánh chủ động hình sao 6. Giá tựa bộ phận căng xích
Hình 2.34: Kết cấu bộ phận di chuyển bằng xích
2.Dải xích 7. Lò xo
3.Bánh đè xích 8. Lò xo dảm chấn của cụm bánh đè xích
4.Cụm bánh đè xích 9. Khung máy kéo
5.Bánh dẫn hướng 10. Bánh đỡ xích
Bánh sao chủ động 1 nhận mô men quay từ truyền lực cuối cùng, kéo dải
xích chuyển động và làm cho máy ủi di chuyển.
Dải xích 2 gồm có nhiều mắt xích riêng biệt nối với nhau bằng khớp bản lề
thành dải kín. Nó bao quanh bánh chủ động, bánh dẫn hướng, các bánh đè xích
và các bánh đỡ xích, tạo diện tích tiếp xúc giữa hai dải xích khá lớn, do đó trọng
lượng của máy ủi qua các bánh đè xích được phân bố trên mặt tựa rộng, áp suất
riêng trên mặt đất nhỏ, nhờ đó bám đất tốt, độ bám và độ trượt nhỏ. Ngoài ra các
mắt xích còn có các mấu bám đất (ở phía ngoài) và gờ tạo rãnh lăn cho các bánh
đè xích ở phía trong.
Các bánh đè xích có tác dụng nâng đỡ bánh bị động trên của dải xích và dữ
cho nó khỏi lắc ngang trong khi chuyển động. Bánh dẫn hướng 5 và cơ cấu căng
xích dùng để định hướng chuyển động đúng của dải xích, để căng xích và giảm
chấn cho bộ phận di động xích.
Mô men chủ động truyền đến bánh sao chủ động 1 lắp trên trục bị động của
truyền lực cuối cùng, làm cho nó quay kéo theo dải xích lăn dưới các bánh đè
xích. Khi đó xuất hiện phản lực tiếp tuyến của đất tại vùng tiếp xúc, lực này
SVTH: Nhóm 5 39
GVHD: TS. Lê Minh Đức
Xe và máy chuyên dùng
truyền lên khung và đẩy máy kéo chuyển động khi mà các bánh đè lăn theo các
đường gờ bên trong dải xích như lăn trên một đường ray vô hạn.
3.KẾT LUẬN:
Với sự phát triển của khoa học công nghệ, của tin học và kỹ thuật điện tử
mà kết cấu của các hệ thống và bộ phân trong ô tô chuyên dụng ngày càng được
cải tiếng và hoàn thiện. Thế hệ xe sau luôn tốt hơn thế hệ trước. Các xe đáp ứng
được các yêu cầu thực tiễn từ đời sống xã hội. Qua bài tiểu luận này với các nội
dung tìm hiểu về các cơ cấu nâng hạ, cơ cấu xoay và cơ cấu di chuyển, nhóm
mong muốn có cái nhìn tổng quát hơn về các chức năng và cơ cấu xe thông qua
những ví dụ cụ thể.
SVTH: Nhóm 5 40
GVHD: TS. Lê Minh Đức
Xe và máy chuyên dùng
http://www.hsccranes.com/e/_common/pdf/kh180-3_sp.pdf
[2] Giáo trình ô tô máy kéo và máy chuyên dụng, PGS.TS. Nguyễn Ngọc Quế
[4] Bài giảng Kỹ thuật Ô tô chuyên dùng – Đại học Bách khoa TPHCM
[5] Bài giảng xe chuyên dùng – Khoa cơ khí giao thông trường đại học sư phạm
kĩ thuật hưng yên
SVTH: Nhóm 5 41
GVHD: TS. Lê Minh Đức