2.

5: Chẩn đoán hệ thống lái

2.5.1. Các dấu hiệu hư hỏng và nguyên nhân

Hệ thống lái của xe bánh xích là một bộ phận phức tạp, bao gồm nhiều thành phần
làm việc cùng nhau. Việc nhận biết các dấu hiệu hư hỏng và xác định nguyên nhân
của chúng là rất quan trọng để đảm bảo hoạt động hiệu quả và an toàn của xe.
Dưới đây là phân tích chi tiết các dấu hiệu hư hỏng phổ biến và nguyên nhân của
từng dấu hiệu đó:

a.Xe khó điều khiển

 Dấu hiệu: Người lái gặp khó khăn trong việc điều khiển hướng của xe, đặc
biệt là khi quay vòng hoặc di chuyển trên địa hình không bằng phẳng.
 Nguyên nhân:
Mòn hoặc hư hỏng xích: Khi các mắt xích bị mòn hoặc gãy, lực kéo không
được phân phối đều, làm xe khó điều khiển.
Phanh hoặc ly hợp bị hư hỏng: Hệ thống phanh hoặc ly hợp không hoạt
động đúng cách có thể làm xe khó quay hoặc thay đổi hướng.
Bánh dẫn hướng hoặc bánh chịu lực bị kẹt: Nếu một trong các bánh này bị
kẹt hoặc không quay trơn tru, xe sẽ gặp khó khăn trong việc thay đổi
hướng.

b.Âm thanh bất thường

 Dấu hiệu: Xuất hiện các âm thanh lạ như tiếng rít, tiếng va đập hoặc tiếng
kim loại cọ xát khi xe di chuyển.
 Nguyên nhân:
Thiếu dầu bôi trơn: Khi các bộ phận chuyển động như xích hoặc bánh xe
thiếu dầu bôi trơn, ma sát tăng lên gây ra tiếng rít hoặc tiếng kim loại cọ
xát.
Mòn hoặc gãy các mắt xích: Các mắt xích bị mòn hoặc gãy có thểva đập
vào nhau, gây ra tiếng động lạ.
 Lỏng hoặc hỏng các bộ phận: Các bộ phận như ốc vít, bu lông hoặc bánh xe
bị lỏng hoặc hỏng có thể tạo ra tiếng va đập.

c.Rò rỉ dầu

 Dấu hiệu: Phát hiện dầu rò rỉ từ hệ thống lái hoặc từ các bộ phận liên quan
như phanh, ly hợp, hoặc hệ thống bôi trơn.
 Nguyên nhân:
Hỏng hoặc lão hóa các gioăng, phớt: Các gioăng hoặc phớt bị hỏng hoặc
lão hóa theo thời gian có thể gây rò rỉ dầu.
Vết nứt hoặc lỗ hổng trên vỏ hệ thống: Vỏ của hệ thống phanh, ly hợp hoặc
hệ thống bôi trơn bị nứt hoặc có lỗ hổng cũng có thể gây ra rò rỉ dầu.
Lắp đặt không đúng cách: Các bộ phận lắp đặt không đúng cách hoặc
không khớp hoàn toàn có thể gây ra rò rỉ dầu.

d.Xích mòn không đều

 Dấu hiệu: Phát hiện xích bị mòn không đều, một số mắt xích bị mòn nhiều
hơn so với các mắt xích khác.
 Nguyên nhân:
Lực kéo phân phối không đều: Khi lực kéo không được phân phối đều giữa
các mắt xích, một số mắt xích sẽ chịu tải nhiều hơn và bị mòn nhanh hơn.
Thiếu bôi trơn cục bộ: Nếu một số mắt xích không được bôi trơn đúng
cách, chúng sẽ bị mòn nhanh hơn so với các mắt xích được bôi trơn đầy đủ.
Sai lệch trong căn chỉnh xích: Khi xích không được căn chỉnh đúng cách,
nó sẽ bị mòn không đều do ma sát và tải trọng không phân bố đều.

2.5.2. Quy trình chẩn đoán

Quy trình chẩn đoán hư hỏng hệ thống lái bao gồm các bước sau:

 Kiểm tra bằng mắt thường: Quan sát toàn bộ hệ thống lái để phát hiện các
dấu hiệu hư hỏng rõ ràng như nứt, mòn, hoặc rò rỉ dầu.
 Hướng dẫn chi tiết: Sử dụng đèn pin để kiểm tra các chi tiết nhỏ và khó
thấy. Kiểm tra các bộ phận như xích, bánh dẫn hướng, bánh chịu lực, hệ
thống phanh và ly hợp. Chú ý đến các vết nứt, mòn hoặc bất kỳ dấu hiệu
bất thường nào.
 Kiểm tra hoạt động: Quan sát và lắng nghe âm thanh khi xe di chuyển để
phát hiện các dấu hiệu bất thường.
Hướng dẫn chi tiết: Khởi động xe và lái thử trên một đoạn đường ngắn.
Lắng nghe cẩn thận các âm thanh từ hệ thống lái, xích, bánh xe và hệ thống
phanh. Nếu nghe thấy tiếng rít, tiếng va đập hoặc bất kỳ âm thanh lạ nào,
cần xác định vị trí và nguyên nhân của âm thanh đó.
 Sử dụng thiết bị đo đạc: Dùng các thiết bị chuyên dụng để đo lực căng xích,
kiểm tra hệ thống phanh và ly hợp.
Hướng dẫn chi tiết: Sử dụng đồng hồ đo lực để kiểm tra lực căng xích. Nếu
lực căng không đều hoặc vượt quá giới hạn cho phép, cần điều chỉnh hoặc
thay thế xích. Sử dụng thiết bị kiểm tra phanh để đảm bảo hệ thống phanh
hoạt động đúng cách và không có lỗi.
 Kiểm tra dầu bôi trơn: Đảm bảo dầu bôi trơn đủ và không bị nhiễm bẩn, vì
dầu bôi trơn kém chất lượng có thể gây ra hư hỏng cho hệ thống lái.
Hướng dẫn chi tiết: Kiểm tra mức dầu trong hệ thống bôi trơn và đảm bảo
nó ở mức đủ. Kiểm tra màu sắc và độ nhớt của dầu. Nếu dầu có màu đục
hoặc có cặn, cần thay dầu mới. Kiểm tra các bộ lọc dầu và thay thế nếu cần
thiết.

2.5.3.Các phương pháp bảo dưỡng và sửa chữa

Bảo dưỡng và sửa chữa hệ thống lái của xe bánh xích là các công việc quan trọng
để đảm bảo xe hoạt động ổn định và an toàn. Dưới đây là phân tích chi tiết về các
phương pháp bảo dưỡng định kỳ, sửa chữa khi hư hỏng, và các biện pháp nâng cao
tuổi thọ hệ thống lái.
a.Bảo dưỡng định kỳ

Bảo dưỡng định kỳ là quá trình thực hiện các kiểm tra và bảo trì theo lịch trình để
ngăn ngừa hư hỏng và duy trì hiệu suất của hệ thống lái. Các công việc bảo dưỡng
định kỳ bao gồm:

 Kiểm tra và bôi trơn xích:

Mục đích: Giảm ma sát, ngăn ngừa mòn và hư hỏng xích.
Quy trình:
Kiểm tra xích: Quan sát xích để phát hiện các dấu hiệu mòn, nứt, hoặc gãy.
Kiểm tra độ căng xích để đảm bảo nó không quá căng hoặc quá lỏng.
Bôi trơn xích: Sử dụng loại dầu bôi trơn phù hợp và bôi đều lên các mắt
xích. Đảm bảo dầu thấm sâu vào các khe của mắt xích để bôi trơn hiệu quả.
Tần suất: Bôi trơn xích nên được thực hiện thường xuyên, đặc biệt sau khi
xe hoạt động trong môi trường bụi bẩn hoặc ẩm ướt.
 Kiểm tra và thay dầu:
Mục đích: Đảm bảo hệ thống lái được bôi trơn tốt và ngăn ngừa hư hỏng do
dầu kém chất lượng.
Quy trình:
Kiểm tra mức dầu: Kiểm tra mức dầu trong các hệ thống bôi trơn, hệ thống
phanh, và ly hợp để đảm bảo dầu ở mức đủ.
Kiểm tra chất lượng dầu: Quan sát màu sắc và độ nhớt của dầu. Nếu dầu có
màu đục hoặc có cặn, cần thay dầu mới.
Thay dầu: Xả dầu cũ ra khỏi hệ thống và thay dầu mới đúng loại và chất
lượng.
 Tần suất: Kiểm tra và thay thế dầu nên được thực hiện theo khuyến nghị
của nhà sản xuất hoặc khi dầu có dấu hiệu nhiễm bẩn.

 Kiểm tra bộ phận khác:

Mục đích: Đảm bảo các bộ phận của hệ thống lái hoạt động tốt và không bị
hư hỏng.
Quy trình:
Kiểm tra bánh dẫn hướng: Kiểm tra bánh dẫn hướng để đảm bảo chúng
quay trơn tru và không bị kẹt. Kiểm tra các gioăng và phớt để đảm bảo
không có dấu hiệu rò rỉ dầu.
Kiểm tra bánh chịu lực: Kiểm tra bánh chịu lực để đảm bảo chúng không bị
mòn hoặc hư hỏng. Đảm bảo các bánh chịu lực được bôi trơn đầy đủ.
Kiểm tra các bu lông và ốc vít: Kiểm tra và siết chặt các bu lông và ốc vít
để đảm bảo các bộ phận không bị lỏng.

b.Sữa chữa khi hư hỏng

 Thay thế xích bánh xe:

Mục đích: Đảm bảo xích và bánh xe hoạt động hiệu quả và an toàn.
Quy trình:
Thay thế xích: Loại bỏ xích cũ và lắp đặt xích mới. Đảm bảo xích mới được
căn chỉnh đúng cách và bôi trơn đầy đủ.
Thay thế bánh xe: Tháo bánh xe cũ và lắp đặt bánh xe mới. Kiểm tra và bôi
trơn các ổ bi và các bộ phận liên quan.

Tần suất: Thay thế xích và bánh xe khi phát hiện các dấu hiệu mòn hoặc hư
hỏng nghiêm trọng.

 Kiểm tra và sửa chữa vi sai

Mục đích: Đảm bảo hệ thống vi sai hoạt động đúng cách và không gây ra
hư hỏng cho các bộ phận khác.
Quy trình:
Kiểm tra vi sai: Kiểm tra các bộ phận của hệ thống vi sai để phát hiện các
dấu hiệu mòn hoặc hư hỏng. Kiểm tra dầu vi sai để đảm bảo nó ở mức đủ
và không bị nhiễm bẩn.
Sửa chữa vi sai: Thay thế các bộ phận bị mòn hoặc hư hỏng trong hệ thống
vi sai. Kiểm tra và thay dầu vi sai nếu cần thiết.
Tần suất: Kiểm tra và sửa chữa hệ thống vi sai khi phát hiện các dấu hiệu
hư hỏng hoặc khi hiệu suất hoạt động giảm sút.