1. (15p) Deadlock'un oluşmasına neden olan dört şartı açıklayın.

 Karşılıklı Dışlama (Mutual Exclusion): Kaynaklar aynı anda sadece bir proses tarafından kullanılabilir.

 Tutan ve Bekleyen (Hold and Wait): Bir proses, sahip olduğu kaynakları tutarken diğer kaynakları
bekler durumdadır.

 Geri Alamama (No Preemption): Kaynaklar, prosesler tarafından serbest bırakılana kadar geri
alınamaz.

 Dairesel Bekleme (Circular Wait): Bir grup proses, her biri bir sonrakinin serbest bırakmasını
bekleyecek şekilde dairesel bir bekleme durumu oluşturur.

2. (15p) Bellek yönetimi modellerinden Paging modelinde proseslerin mantıksal adresleri ile fiziksel adresleri
nasıl eşleştirilir açıklayınız? (Paging modelinin hangi bellek yönetim modellerinden biri olduğunu belirtiniz.)

Paging modelinde, mantıksal adresler sayfa tablosu (page table) kullanılarak fiziksel adreslere çevrilir.
Mantıksal adresin sayfa numarası (page number) ve sayfa içi ofseti (page offset) vardır. Sayfa numarası, sayfa
tablosunda fiziksel çerçeve numarasını (frame number) bulmak için kullanılır. Bu çerçeve numarası ve sayfa
içi ofseti birleştirilerek fiziksel adres oluşturulur. Paging, sanal bellek yönetimi modellerinden biridir.

3. (20p) Tabloda prosesler, varış zamanları ve CPU burst süreleri verilmiştir. Bu tablodaki verilere göre kısa
kalan işlem süresi algoritması kullanarak gantt çizimini yapınız ve ortalama bekleme süresini hesaplayınız?
(algoritmayı preemptive scheduling olarak çalıştırınız)

Prosesler:

 P1: Varış Zamanı = 0 ms, CPU Burst Süresi = 5 ms

 P2: Varış Zamanı = 2 ms, CPU Burst Süresi = 9 ms

 P3: Varış Zamanı = 5 ms, CPU Burst Süresi = 5 ms

 Gantt Çizimi:

P1: 0-2

P2: 2-5

P3: 5-10

P1: 10-13

P2: 13-20

Bekleme Süreleri:

 P1: 10 - 0 = 10 ms

 P2: 2 - 2 = 0 ms

 P3: 5 - 5 = 0 ms

Ortalama Bekleme Süresi: (10 + 0 + 0) / 3 = 3.33 ms

4. Aşağıdaki boşlukları doldurunuz.

a) (7p) Sanal bellek yönetiminde bir process'in tüm page'lerinin ana belleğe yüklenmesi yerine process'in
yürütülmesi sırasında page'lerin taleb edildikçe yüklenmesi tekniğine talep üzerine yükleme (demand
paging) denir.

b) (7p) Sanal bellek yönetiminde bir process paging için, komutlarını yürütmekten daha fazla zaman
harcıyorsa page thrashing olmuştur.

c) (8p) Birden fazla process aynı anda çalışmaya hazırsa, işletim sistemi hangi process'in çalışacağına CPU
scheduling ile karar verir.

d) (7p) Deadlock'tan kaçınma yönteminde eğer bir sistem, kaynakları process'lere belirli bir sırada maksimum
ihtiyaçları kadar atayabiliyorsa ve deadlock oluşmuyorsa bu durum güvenli durum (safe state) olarak
adlandırılır.

e) (7p) CPU, bir sonraki yürüteceği komutu program counter yazmacındaki (register) değere göre bellekten
alır.

f) (7p) Prosesler belleğe yüklendikçe ve bellekten kaldırıldıkça boş bellek alanının küçük parçalar halinde
dağıldığı ve proseslere tahsis edilemediği soruna dış parçalanma (external fragmentation) denir.

g) (7p) Yürütülmeye hazır bir prosesin ihtiyaç duyduğu kaynakların diğer prosesler tarafından sürekli olarak
kullanılmasından dolayı belirsiz olarak bekleme durumuna açlık (starvation) denir.