SBT TOAN 7 TAP 2

You might also like

Download as pdf
Download as pdf
You are on page 1of 106
4 iv CITCUOTISCn NGUYEN HUY DOAN (Chi bién) CUNG THE ANH - NGUYEN CAO CUONG - TRAN MANH CUONG DOAN MINH CUONG - TRAN PHUONG DUNG ~ SI DUC QUANG LUU BA THANG - BANG HUNG THANG Pd a U ate NHA XUAT BAN GIAO DUC VIET NAM NOI DUNG De) Seat] Loi giai -Huéng dan - Pee CHUONG VI. Ti LE THUC VA DAILUONG TILE 3 73 Bai 20. Tilé thire 3 73 Bai 21. Tinh chat ctia day ti sé bang nhau 6 74 Bai 22. Bai long tilé thuan 8 75 Bai 23. Bai lwong ti lé nghich 12 76 ‘On tap chuong VI 16 78 CHUONG VII. BIEU THUC DAI SO VA DA THUC MOT BIEN 19 80 Bai 24. Biéu thirc dai so 19 80 Bai 25. Da thre mot bien 22 80 Bai 26. Phép céng va phép trv da thire mat bin 26 81 Bai 27. Phép nhan da thie mat bién 29 82 Bai 28. Phép chia da thire mét bien 34 82 [On tap churong VIT 35 84 CHUONG VIII. LAM QUEN VOIBIEN COVA XACSUATCUA | 4, 85 BIEN CO Bai 29. Lam quen voi bien cd 37, 85, Bai 30. Lam quen véi xc suat clia bién c 40 86 [On tap churong VII 44, 87 CHUONG IX. QUANHEGIUACACYEUTOTRONGMOTTAMGIAC | 47 88 Bai 31. Quan hé gitra géc va canh dai dién trong mot 47 S tam giac Bai 32. Quan hé gitra duéng vuéng gocvaduéngxien | 49 89 Bai 33. Quan hé gitia ba canh cla mét tam giac 51 91 Bai 34. Sy dong quy cla ba duéng trung tuyén, - 2 ba diréng phan giac trong mét tam gide Bai 35. Su dong quy ctia ba duéng trung truc, 56 93 ba duéng cao trong mét tam gidc ‘Gn tp churong Ix 59 95 CHUONG X. MOT SO HINH KHOI TRONG THUC TIEN 61 96 Bai 36. Hinh hop chir nhat va hinh lap phuong 61 96 Bai 37. Hinh lang try dimg tam giac va hinh lang try 64 08 dirng tir giac On tap chong X 67 98 BAITAP ON TAP CUGI NAM 69 99 2 o KIEN THU'c CANNHO’ 4. Tilé thir la dang there ctia hai ti sé 2 Cha y. Tilé thre ; = 3 con duge viét duéi dang a: b= cd. 2. Tinh chat ctia ti |é thire ~Néu 2 = 5 thi ad=be. bd — Néu ad = be (voi a, b, c, d# 0) thi taco cac ti lé thtre sau: 2 _f ane ee P2 7 N L = a’ cd’ b a’ ca Nan xét. Tir tilé there $ 2 5 (a bo d#0)suyra az 2. b= a. o= a. a= Pe d ¢ b a O Kinane ci toAn — Nhan biét tilé thirc va cdc tinh chat cla ti 1é thine: + Kiém tra dug hai ti sé da cho cé lap duge thanh mét ti 1é thre hay khong; + Tim dugc ti s6 bang nhau trong cac ti sé cho trac; + Lap duge cac ti 1é thirc tir dang thie cho truéc. BR: — Van dung tinh chat ctla ti 1é thre trong giai toan: Tim mét thanh phan khi biét ba thanh phan cén lai cila fi Ié thtrc. (CEO nan vit rie tnite) Tim cac ti sé bang nhau trong cac ti sé sau rdi lap ti lé there: 15: 20; 4 3, 0,24 : 0,32. 55 Giai. Ta co: 29-183, 4:34.54 = 28 2 24 8 820-0 e 55 5 8g MOT tog a2 Do dé ta co tilé thie 15 : 20 = 0,24 : 0,32. Chai y. Ta viét cdc ti s6 gitra cac s6 htru ti dudi dang ti 6 gitra cac sé nguyén dé dé so sanh, tlr do tim ra cac ti sé bang nhau. CENIG) (van aung tinh chat cua thé thio) Lap tat c cac ti Ié thute co thé duge tr dling thie 0,35 -(-6,2) = (-14)- 13. Giai. Tur dang thtrc 0,35 -(—5,2) = (-1,4)- 1.3 ta lap duoc cac ti lé thre sau: 035 13. 035 -6,2° 13 14, 52 _ 13. 62-14 2° -44 035° 13° 035° Gearrae 6.1. Tim cacti sé bang nhau trong cac ti sé sau rdi lap ti lé thivc: 12:18, 0,24:032 4:8 77 6.2. Tim x trong cac ti lé thurc sau: 4.8 x_24 a a0" D4 3p 6.3. Lap tat ca cdc tilé thirc c6 thé duoc tir dang thurc (-16) - 35 = 28 - (-20) 6.4, Cd thé lap duoc nhting ti lé thtrc nao tr bén $6 sau day: 3; 18; 72; 12? fl 6.5. 66. 67. 6.8. Trong mét ngay du nang, la cay xanh khi quang hop sé hap thy lueng khi carbon dioxide va giai phong lung khi oxygen theo ti lé 11 : 8. Tinh luong khi oxygen ma la cay xanh giai phéng, biét rang lueng khi carbon dioxide duoc hap thu la 44 g Mét phan xudng co 20 may dong goi ty’ déng, trong mét ngay dong goi duoc 400 san pham. Dé dong géi duoc 600 san phdm mot ngay thi phan xuéng d6 can dau tu thém bao nhiéu may? Gia thiét rang nang suat cla cac may la nhu nhau. Nha ban An c6 mét khu vuon trang rau co dang hinh chér nhat. Biét ti 1é hai canh cla khu von la 2:5 va khu vuén cé dién tich la 160m”. Tinh chiéu dai va chiéu réng cla khu vuon. Tw ti 1é thc = (véi b # 0, d # 0, 2b —d), hay suy ra tilé there Qarc_¢ 2b+d a 3} KIEN THU'C CAN NHO’ 4. Tw tile thac 2-5 suyra 222-24 _ 27% Gia thiét cac fi 6 adu bd bod b+d b-ad cé nghia). ee oe Le ace ac @ a+c+e@ a-c+e 2.Torday:a 86 bang nha mime SUY TE im a ar Boda (Gia thiét cac ti sé déu cd nghia). Chay. Néu2-£-£ bod ft Khi do ta cling viéta:c:e=bid:f , ta con néi cac s6 a, c, et116 voi cac sé b, df. GO xinane ciaitosn — Nhan biét day ti sé bang nhau. — Van dung tinh chat ctia day ti s6 bang nhau trong giai toan: + Slr dung tinh chat cla day ti sé bang nhau vao bai todn tim hai hay nhiéu 6 chua biét (khi biét mdi-lién hé gitra cdc $6 dé); + Ap dung tinh chat day ti s6 bang nhau dé giai cdc bai toan thye én lién quan. mg (Van dung tinh chat cua day ti s6 bang nhau) Tim hai sé x va y, biét: 5x = 2y va x+y =-21 Giai. Tu 5x = 2y suy ra a X, 2 Theo tinh chat cla day ti sé bang nhau, ta co $ = zt = Suy ra x = (-3)-2 = -6 va y = (-3)-5 = -15. Vay x = -6 va y = -15 fl mo (Van dung tinh chat cua day ti sé Anh Khoa sir dung tién lvong hang thang clla minh vao cac khoan chi tiéu c&n thiét, tiét kiém va chi tiéu ca nhan theo fi 165. 2:3, Hay tinh s6 tién hang thang anh Khoa chi vao cac khoan trén, biét rang téng thu nhap méi thang cua anh Khoa 1a 20 triéu déng. Giai. Goi x,y,z (triéu déng) lan Iuot 1a $6 tién hang thang anh Khoa danh cho cac khoan chi tiéu can thiét, tiét kiém va chi tiéu ca nhan, Ta co x + y+z= 20. YZ 2.3) X+y+zZ_ 20 Cpe eee OO a) 3 62243 10 ang nhau trong bai toén thyc tién) Theo dé bai, ta cd x, y, z ti1é voi 5; 2; 3, nghia la ‘ Tu tinh chat cilia day ti s6é bang nhau, ta co MoS 5 2 Suyra x =2-5=10,y=2-2= 4:7=2-3-6. Vay méi thang anh Khoa chi 10 trigu déng cho cac khoan chi tiéu can thiét, 4 trigu dng dé tiét kiém va 6 triéu dong cho khoan chi tiéu ca nhan. @ partar y 69. Tim hai sé x vay, biét: z-% vax +y=16 6.10. Tim hai sé x vay, biét: 7x = 3y va y~ x =-16. 6.11. Tim ba sé x, yvaz, biét. x: y:2=3:5:7 va x-y+z= 36, 6.12. Tim dién tich cla mét manh vudn hinh ché nhat, biét rang fi sé gira hai canh cla né bang 2 va chu vi bang 48 m 6.13. S6 lurgt knach gudc té co quéc tich My dén Viet Nam trong nam 2014 va nam 2019 ti lé voi 317; 533. Tinh s6 luot khach quéc tich My dén Viet Nam trong hai n&m dé, biét rang sé lwot khach dén nam 2019 nhiéu hon sé luot khach dén nam 2014 la 302 400 Iuot ngudi. 6.14. Ba ban Dtrc, Loan va Ha gép tang céng duro 120 nghin déng ting hd cdc ban hoc sinh cd hoan canh khé khan mua sach vo nhan dip nam hoc moi Hi méi ban d4 gop bao nhiéu tién? Biét rang sé tién ba ban gop theo thu ty t 16 voi 2; 1; 3. 6.15. Tim hai sé x va y, biét: 3x = 5y va 2x + 3y = 38. 6.16. Tir #16 thirc 2 = © hay suy ra filé thc —9 = © — (Gia thiét cac ti bd 3a +d a) BR? s6 déu cé nghia). o KIEN THU'c CAN NHO 1. Néu dai lueng y lién hé véi dai luong x theo céng thire y = ax (alahang sé khac 0) thi ta ndi y tilé thuan vdi x theo hé sé tilé a. » Néu yi lé thuan voi x theo hé sé fi é a thi x ti 16 thuan voi y theo hé sd filé ; yd Y= ax > X= zy. Khi do ta ni x va y la hai dai lugng ti !é thuan. Néu dai luong ytilé thuan voi dai long x thi: ~Tisé hai gia tri tuong ung ctla chung ludn khong déi (va bang hé sé ti é): Yi Vo x al ~ Ti sé hai gid tri bat ki ctia dai Iuong nay bang ti sé hai gid tri tong ung ctia dai lugng kia: Mes Me Va, HONS SR Ortnane car toAn — Nhan biét hai dai long tilé thuan + Tim hé sé tilé; + Viét c6ng thire vé méi lién hé gitta hai dai long: + Tim mét dai luong khi biét dai Iuong con lai va hé sé ti 16; — Giai mét sé bai toan don gian vé dai luong fi 1é thuan: + Tim gid tr tuong (rng clia hai dai long ti lé thuan khi biét tang hoc hiéu cua hai gia tri do; + Chia mot dai lugng thanh cac phan ti lé thuan voi cdc sé cho true. ao (Tim gié tri cha biét cua hai dai luong ti Ié thuan) Biét rang x va y la hai dai long ti lé thuan va khi x = 4 thi y = 6. a) Viét cong thure tinh y theo x. b) Tinh gia tri cla y khi x = 12. a aed ; 3 c) Tinh gia tri cua x khi y ==. ) gla tn ¥ 20 isi ay taco 8-3 peas y-3 oie) Taco. os > Do do y 3 b) Khi xa tth y= 3.12018 9231 ~3 20° 10 Cha y. Diém mau chét khi giai cac bai toan thuc té lién quan dén dai Iluong ti |é thuan la nhan biét dugc hai dai lung ti 1é thuan trong bai toan (thueng théng qua dau hiéu ti sé cla hai dai lugng do ludn khéng déi) va sl’ dung tinh chat clla dai long ti lé thuan dé thiét lap duc day ti s6 bang nhau. Sau do sir dung tinh chat cla day ti sé bang nhau dé tim cac yéu t6 chua biét trong bai toan. ao (Tim gia tri teong eng cla hai dai long ti 1é thuan) Hai thanh déng cé thé tich 13 cm® va 17 cm®. Héi méi thanh déng nang bao nhiéu gam? Biét hai thanh co khéi lung hon kem nhau 6 g. c) Tur ya 3x suy ra x=2y Do 66, kit y = 32 thi ® Giai. Goi x, y (g) [an Ivot la khdi Iveng ctia hai thanh déng. Ta c6 y — x = 56. Khéi long cila hai thanh déng ti Ié thuan voi thé tich cia no nén = -. Tu tinh chat ctia day ti sé bang nhau, ta cd Ree Ve 13°17 Suyra x = 14-13 = 182, y = 14-17 = 238. Vay hai thanh déng cé khdi lung tong Wng la 182 g va 238 g. Cha y. Khéi luong cla mét vat déng chat ti |é thuan voi thé tich cla no. CEG (chia met aai iwong thanh c&c phén tt ié thuan vbi céc s6 cho trvéc) Mét nha hao tam tang may tinh dé ban cho ba trudng hoc & mét ving khd khan, nham giup cac em hoc sinh & vung do co thém co hdi tiép xUc voi cong nghé théng tin. Biét rang téng sé may tinh tang la 27 may va sé may tinh dugc tang cla cdc trudng ti lé thuan voi 2; 3; 4. Tinh sé may tinh ma nha hao tam dé tang cho méi truong. Giai. Goi x, y, 2 (may tinh) lan Iuot la sé may tinh tang cho trong ther nhat, trong thu hai va trong th ba. Theo a8 bai, taco = =2Z vaxsys2=27 23 4 Tur tinh chat clia day fi s6 bang nhau, taco X-L_2_X%+¥+? _ 27 _ 2.3 4 2+3+4 9 Suyra X= 3-2=6,y =3:3=9;)2=3.-4 =412. Vay sé may tinh tang cho ba trong lan lot la 6 may, 9 may va 12 may. @ eartae 6.17. Biét rang x va y la hai dai long ti lé thuan va khi x = 5 thi y = 3. a) Viét céng thurc tinh y theo x. b) Tinh gid tri cla y khi x = 10. 5 ‘ > 3 Tinh gia t khi y = =. c) Tinh gia tri cua x khi y 35 6.18. Cho biét x va y la hai dai long fi Ié thuan. Thay dau "2" trong bang sau bang sé thich hop. x 2 5 2 ? | -15 ? y|6)2]12]-9] 27 | -15 \Viét céng thee m6 ta mdi quan hé phu thudc gitra hai dai Iuong x va y. 6.19. Trong méi bang gia tri dui day, hai dai long x va y cé phai la hai dai Iuong tilé thuan khéng? a) b) x 4 |-10} 22 | 36 x 5 -8 | 14 | -26 y 24 | -60 | 132 | 216 y 20 | -32|] 46 | -104 10) 6.20. 6.22. 6.23, Dudi day la bang tiéu thu xang cla mét loai 6 t6 c& nho. Qué&ng dung di duoc (km) 10 | 20 | 30 | 40 | 50 | 80 | 100 Lugng xang tiéu thy (lit) 0,8 | 1,6 | 24 | 3,2 | 4,0 | 64 | 80 Quang duréng di duro cé ti 1é thuan voi luong xang tiéu thu hay khong? Néu cé thi hay tim hé sé tilé va tinh Iuong xang tiéu thu khi 6 t6 chay duoc 150 km. . Mét céng ty cé chinh séch khen thuéng cudi ndm la thuéng theo nang suat lao dong cla céng nhan. Hai cong nhan cé nang suat lao dong tuong tng t 16 voi 3; 4. Tinh sé tién thuéng nhan duge cudi nam cla mdi cong nhan do, Biét rang sé tién thudéng cla nguoi thu hai nhiéu hon sé tién thudng cla ngtroi thir nat la 2 triéu dong. Ba don vj kinh doanh gop vén theo tilé 3 : 5: 7, Hdi méi don vi duge chia bao nhiéu tién [ai t6ng sé tién lai la 600 triéu déng va tién lai dugc chia ti 16 thuan voi sé vén da gop? Cho biét x ti lé thuan véi y theo hé sé ti1é 0,4 va y tilé thuan voi z theo hé sé tile 6 a) Héi x filé thuan voi z theo hé sé fi |é bang bao nhiéu? b) Tim gia th cla x khi z 3 c) Tim gia tri cla z khi x = 12. . Cho biét x va y la hai dai lung ti1é thuan, x1, x2 [a hai gia tri khac nhau cla x va y;, y3 la hai gia tri trong ung cla y. a) Tinh gia tri clia x,, biét xo = 3 yy = -8, yo = 9. = -68, x, = 5, y, = -12 b) Tinh x, va y», biét y» — 3} KIEN THU'C CAN NHO’ 41. Néu dai lwong y lién hé voi dai Iuong x theo céng thire y -= (ala hang sé khac 0) thi ta ndi y ti lé nghich voi x theo hé sé tilé a. 2. Néu y tilé nghich voi x theo hé sé tilé a thi x cling ti lé nghich voi y theo hé 86 ti1é a va ta néi x va y ti Ié nghich voi nhau. 3, Néu hai dai lung y va x ti |é nghich voi nhau thi: — Tich hai gia tri tong trng ctia chuing luén khéng adi (va bang hé sé tilé): XV = Xoo = a = = 8 — Ti sé hai gia tri bat ki cla dai lueng nay bang nghich dao cla ti sé hai gia tri tuong trng ctia dai long kia: A. SE Yo %& % V3 Xo Orxinans GIAITOAN — Nhan biét hai dai luong ti lé nghich: + Tim hé s6 ti 16; + Viét cong thurc vé mdi lién hé gidra hai dai lugng; + Tim mét dai lvong khi biét dai Ivong con lai va hé sé tilé — Giai mot $6 bai todn don gian vé dai lweng ti 1é nghich: + Ti s6 hai gid tri bat ki cla dai long ti 1 nghich; + Chia mét dai lugng thanh cac phan ti 1é nghich voi cac sé cho tréc. ime (Tim gid ti chua biét cla hai dai long #716 nghich) Biét rang x va y ti lé nghich voi nhau va x = 2khi y= 3. a) Viat céng thie tinh y theo x. ng b) Tim gia tri cla y khi x = 3. c) Tim gia tri cla x khi y= 0,4. Gidi. a) Tacé xy = 2-3 =6. boas y= 5 b) Khix = 3tacod y===2. wlan a 6 6 a 7 6 c)Tw yay suy ra x a Do do, voi y= 0,4 taco x *ga" 16. Cha y. Biém mau chét khi giai cac bai toan thy t€ lién quan dén dai lwong fi |é Nghich la nhan biét duge hai dai lueng ti 1é nghich trong bai toan (thuong thong qua dau hiéu tich clia hai dai long dé luén khéng ddi) va str dung tinh chat cla dai lugng ti lé nghich dé thiét lap dugec day ti sé bang nhau. Sau dé str dung tinh chat clia day ti s6 bang nhau dé tim cdc yéu té chua biét trong bai toan. (EEN 7s6 nai gia tr bat ki ca dal luong tle nghioh) é lam xong mét céng viéc thi 30 céng nhan can lam trong 8 gid. Néu sé céng nhan tang thém 10 ngui thi théi gian hoan thanh céng viée giam dugc may gid (Gia thiét nang suét lao déng cilia méi nguéi la nhu nhau)? Giai. Goi x (gid) la thoi gian hoan thanh céng viéc khi tang thém 10 céng nhan S6 céng nhan sau khi tang thém la: 30 + 10 = 40 (ngudi), Do khéi lugng céng viéc khéng déi nén sé cong nhan va thoi gian hoan thanh céng viéc la hai dai lung ti 1é nghich. Do dé ta co 3 x 8:30 “40 Vay thoi gian hoan thanh céng viéc giam dug la: 8 — 6 = 2 (gid). = 6 (gid). (EEM©) (Chia mot aai wong thanh cde phan t 8 nghich voi eéc s6 cho trudc) Mét 6 t6 di tir tinh A dén tinh B gdm ba chang durong dai bang nhau voi van tc cho phép trén mdi chang lan luot lA 60 kmh, 80 km/h va 120 km/h. Biét tong thoi gian di ca ba chang la 3 gid. Tinh d6 dai quang duong di tu tinh A dén tinh B. Giai. Goi x, y, 2 (gid) lan Iuot la thdi gian 6 t6 di trén ba chang durong. Ta co X+yV+Z=3, Bis Do d6 dai méi chang dudng la bang nhau nén van téc va théi gian di trén méi chang dung la hai dai Iugng fi |é nghich. Do d6 ta cé 60x = 80y = 120z. Suy ra YZ — 4°32 Tur tinh chat cla day ti s6 bang nhau, tacé ~=¥=-2-X*Y*? _ Sh 4 3 2 44+3+2 9 3 Do do, khoang cach gitra hai tinh A va B la 60 $3 = 240 (km). o BAI TAP 6.25. Biét rang x va y tilé nghich voi nhau va x= 4 khi y= 15. a) Viét cong thirc tinh y theo x. b) Tim gia tri ctta y khi x = 6. c) Tim gia tri cla x khi y = 0,5. 6.26. Cho biét x va y la hai dai Ing ti lé nghich. Thay dau “?” trong bang sau bang sé thich hop x 1 | 25] ? ? 8 2 yl?) 4 )25) 2-[2 p10 \Viét cong thirc mo ta mdi quan hé phy thuéc gitra hai dai long x va y. 6.27. Theo bang gia tri dui day, hai dai long x va y co phai la hai dai Ivong ti | nghich khéng? a) b) xfe|3][-4]s x]2[-1] 2] 5 y | 10 | 20 |-15 | 12 y |-15]-30] 16 | 6 6.28. Bure cling me va chi Linh di siéu thi va du dinh mua 5 vi gdm 20 hép stra chua. Siéu thi dang trong dot khuyén mai, stra chua duoc giam gid 20% méi hép. Chi Linh néi rang voi sé tién ban dau du dinh mua stra chua thi bay gid co thé mua duoc 6 vi gdm 24 hdp (tang thém 20% sd hdép so vei ban dau). Dire thi cho rang véi sé tién d6 bay gid sé mua duoc 25 hép stra chua (tang thém 25% sé hép so voi ban dau). Hoi ai dung, ai sai? uf 6.29. 6.30. Mot 6 to va mét xe may cling di tur A dén B. Biét rang van téc clia 6 t6 gap rudi van téc cila xe may va xe may di hét 6 gid. Héi 6 t6 di hét bao nhiéu gio? Ba may cay cling loai, méi may lam viéc 8 gi& mét ngay thi trong 7 ngay cay xong mét canh déng. Do thoi tiét nang nong va sdp co mua nén yéu cau trong 4 ngay phai hoan thanh va mdi ngay chi lam duoc trong 6 gid. Héi can bao nhiéu may cay dé c6 thé hoan thanh céng viée do? . Ba té céng nhan lam duéng co tong céng 52 céng nhan. Dé hoan thanh cling mét céng viée, td | can 2 ngay, td Il can 3 ngay va td Ill can 4 ngay. Hi méi t6 cd bao nhiéu céng nhan, biét rang nang suat lam viéc cla mai nguoi la nhu nhau? . Cho biét x va y 1a hai dai long tilé nghich, x,, x. la hai gia tri khdc nhau cla x va y;, Y> la hai gia tri trong tng cia y. a) Tinh gia tri clia y, va yo, biét x, = 3, x) = 2 va 2y, + 3y> = -26. b) Tinh x, va yo, biét 3x, - 2y> = 32; Xo = -4; y, = -10. ON TAP CHUONG WI @ cAuneitrAc ncHiem 1, Phat biéu nao sau day la sai? Néu ad = be (véi a, b, c, d #0) thi 8 p22 co 422 pa. bd cod ba ac 2. Cho day ti sé bang nhau . == $ Phat biéu nao sau day la dling? _a+c-e - b-d+f _a-e > 1 = 3. Cho dai lugng y lién hé voi dai lueng x theo cong thire y = =x. Goi x1, X2, x3 3 lan luot la cac gia tri khac nhau clla x: y1. y2, Ys lan lvot la cac gia tri trong ung cla y. Phat biéu nao sau day la sai? A. ytilé thuan voi x theo hé sé ti1é 2 n B. x filé thuan voi y theo hé sé #116 5 p.4t.2.3. Yy Yo Va 4. Cho dai lugng y lién hé voi dai Iuong x theo céng thire y = 2. Goi X14, X2, X3 lan luot la cac gia tri khac nhau ctia x: y1, y2, Ys lan luot la cac gia tri tong ung cla y. Phat biéu nao sau day la dung? A. Ta CO XY; = XoYo = XaY3 = 12 B. Hai dai lugng x va y ti lé thuan voi nhau 16) a m |. Quan hé ctla cac dai Iuong nao sau day la quan hé ti 1é thuan? A. Van téc trung binh clla 6 t6 va théi gian chuyén dong cia 6 t6 trén mét quang duong 6 dinh. B. S6 nguoi va s6 ngay khi thyc hién mot lugng céng viéc khéng déi va nang suat lao déng cla mdi ngudi lA nh nhau C. Quang dudng di duge va thi gian chuyén dong ctia vat chuyén déng déu D. Chigu réng va chiéu dai cla hinh chi? nhat c6 dién tich khéng déi Cho x ti lé thuan véi y theo hé sé fi lé 2 va y ti 16 nghich voi z theo hé sé fi lé 8. Phat biéu nao sau day la ding? A. xi l€ nghich voi z theo hé sé tilé 16 B. x ti lé nghich v6i z theo hé sé tilé 4 C. x tilé thuan voi z theo hé sé ti lé 16 D. x tilé thuan voi z theo hé sé tilé 4 0 BAITAP 33. Co thé lap dugc fi lé thie tly cac sé sau day khéng? Néu duoc, hay viét tat ca cac ti lé thire co thé lap duoc. a) -49, -28; 4, 7, b) 4; 18; 64; 256. 6.34, Tur ti lé thac 7 3 (voi x, y # 0) co thé suy ra nhGing fi 1é there nao? 6.35. Tim x trong méi ti lé thlrc sau: x 20. a) ~_-=; b) 3,8: x = 0,75: 15, “25 25 6.36, Tim hai sé x va y, biét. x oy x 2 a) > =< va 2x - 3y = 22 b) — == vax + 2y= 40. EAT y = 22, y 3 y 6.37. Tim ba s0 x, y, z, bi&tx: y:2=3:5:8va5x+y—22= 112. 6.38. 6.41. 6.42. Cho biét hai dai lueng y va x ti 1é nghich voi nhau va cdc gia tri duge cho trong bang sau: 5 AS ? 2.4 4 ? y ? 6 1,25 2 05 Hay xac dinh hé sé ti Ié. Tir dé, thay dau “?” trong bang bang sé thich hop. ). Cho biét y ti 1é nghich voi x theo hé sé ti |é 1a 4 va z ti 1é nghich vdi y theo hé sé ti |é a 6. Héi dai long z ti lé thuan hay ti |é nghich vi dai Ivong x va hé sé ti lé la bao nhiéu? ). Binh xang xe may clia bac Minh cé dung tich 3,7 lit. Khi dé day binh, bac Minh thay déng hd bao tién & cay xang hién 68 450 déng a) Biét binh xang xe may cila cé Hoa cé dung tich 4,5 lit, khi dé day xang loai dé thi c6 Hoa phai tra bao nhiéu tian? b) Mét xe 6 t6 sé duoc dé bao nhiéu lit xéng loai 6 néu phai tra 388 500 dang? Mét ddi céng nhan gém 15 nguéi hoan thanh mét céng viéc trong 6 ngay. Biét rang nang suat lao déng cua cc céng nhan la nh nhau. Hay cho biét: a) Thoi gian hoan thanh céng viéc do khi s6 cong nhan dugc tang lén gap doi. b) Thoi gian hoan thanh céng viéc dé khi sé cong nhan chi con 10 ngudi. Ba td cong nhan dong gdi san pham due giao ba khdi Iueng cong viéc nhu nhau. Té thir nhat hoan thanh céng viée trong 5 ngay, td tht? hai trong 6 ngay va 6 thir ba trong 4 ngay. Tinh sé céng nhan cia méi td, biét t6 ther nhat nhiéu hon td thir hai la 2 nguei va nang suat lao déng clia céc cong nhan la nhu nhau trong suét qua trinh lam viéc. o KIEN THU'C CAN NHO 4. Nhting sé va chi? duoc ndi véi nhau bdi ddu cla cac phép tinh lam thanh mét biéu thitc (co thé cd thém dau ngoac dé chi tht? ty tinh). Biéu thirc khéng chtra cht? goi la biéu thie sd, Biéu thtre chi chtra's6 hoac chi chia chi? hoac chtra ca sé va chr goi chung la biéu thc dai sd. Nn Trong mét biéu thurc dai sé, cac chir du'gc dung dé thay thé cho nhiing sé nao d6 va durac goi | cdc bién sé (goi tat la cac bién). Vi cdc bién, ta cling cé thé van dung cdc quy tc tinh va tinh chat clia cac phép tinh nhu déi véi cc s6 nhu: X+Ytytx, (KtYFZ=x4(ytZ); 4x + y—zZ)=—-x-yrzZ; x= 1X, X+X= 2x, X+X 4.x = 3x; xX-x=0; XY = YX; (xy)z = x(yz)i X(y + 2) = xy + xz; x=x!: Xxx= x xxx, 3. Mun tinh gid tri cua mot biéu thic dai sé tai nhting gia tri cho truec cua cac bién, ta thay gia tri da cho cla mdi bién vao biéu thc réi thyc hién cac phép tinh. 3 KI NANG GIAI TOAN — Nhan biét biéu thirc sé, biéu thtrc dai sé va cac bién clia nd. — Tinh gia tri clla biéu thtre dai sé tai nhirng gid tri cho trudc clia cac bién Ri ca@ ao 7 gid sang, mét tau ché khach khdi hanh tir Ha N6i di Hai Phong vei van toc x km/h. Sau do 20 phut, mét tau cho hang khdi hanh tly Hai Phong di Ha NGi voi van téc y km/h (gia thiét rang x < 60 va y < 45). Bén 8 gid sang cling ngay, tau ché hang phai dig lai & mét ga gitra Gong dé cho tranh nhau voi tau cho khach. Biét ring Ha Noi cach Hai Phong khoang 105 km va tau ché khach khong ding lai trong sudt hanh trinh a) Viét bigu thurc dai sé vdi hai bién x va y, biéu thi khoang cach (don vi: km) gitra hai tau vao luc 8 gid sang. b) Gia str x = 60 va y= 46. Tinh gia tri clia biéu thirc dai sé tim due 6 cau a tai cc gid tri da cho cla x, y. Tir d6 hay tinh xem hai tau gap nhau Itic may gid sang cung ngay. Giai a) Bén 8 gid sang, tau cho khach da di trong 1 gié va di duoc quaéng duéng x (km); tau ché hang di sau tau cho khach 20 phut nén thoi gian di la 40 phut (bang 2 gia, va quang duéng di duoc la ey (km). Do d6 dén 8 gid, tang quang dudng hai tau ai duoc la x + 2y (km). Do hai tau di ngurec chigu nhau nén hai tau con cach nhau 105 — [x +5 Vay biéu thtrc can tim la D = 105 b) Tai x = 60, y = 45, gia tri cla bidu thtrc Dla 105 — (60 + 30) = 15. Bidu nay c6 nghfa a hai tau con cach nhau 15 km. Vay tau cho khach con tiép tue di 15 km nda dé gap tau chd hang tai noi tau cho hang dang dé ché. Tur dé suy ra tau cho khach con phai di thém khoang thoi gian la 15 : 60 = 7 gid, ttre la 15 phit. Vay hai tau gap nhau Ic 8 gid 15 phut. oe BAI TAP 7.1. Viétbiéu thire dai sé bidu thi: a) Hiéu cdc binh phuong cla hai sé a va b; b) Téng cac lap phuong cla hai sé x va y. 20f)) 7.2. 7.3. 7.4. 7.5. 7.6. Viét biéu thre dai sé biéu thi a) Thé tich cla hinh hép cha nhat cé chiéu dai a, chiéu rong b va chiéu cao laat+b; b) Dién tich cla hinh tle giac cé hai dudng chéo vuéng géc véi nhau va 46 dai cia hai dung chéo dé la pva gq. Hay chi ra cdc bién trong méi biéu thirc dai sé thu duoc & cdc Bai 7.1 va 7.2. Tinh gia tr cla biéu thc: a) 2a*b + ab’ - 3ab tai a b) xyx+y)— 02 +) tal x = 0,5 va y=-15. Trong hai két lun sau, két luan nao dung? -2va b= 4, a) Hai biéu thire A(x) = (x +4)? va B(x) = x4 +1 bang nhau voi moi gid tri cdia x. (Chang han, khi x = 0 thi ta c6 A(0) = B(O) = 1). b) Hai bidu thie C = a(b +c) va D = ab + ac bang nhau voi moi gid tri cla cac bién a, b vac. (Chang han, khi a = b= c= O thi C= D= 0) Mét luéng rau co x hang, mdi hang co y cay rau (x, y < N). Trong tinh huéng nay, biéu thire P = xy biéu thi s6 cay rau duro trdng trén luéng rau do, Hay néu mét tinh hudng khac, trong do mét dai Iuong duoc biéu thi bdi biéu thtrc x - y. o KIEN THU'c CAN NHO 1. Don thie mot bién (gai tat la don thie) la biéu thuc dai sé co dang tich cla mot sé thyc voi mét luy thtra cla bién, trong dé sé thy goi la hé sd, s6 ma ctia luy thiva ctla bién goi la bac ctia don thurc. — Mun céng (hay trir) hai don thuc cung bac, ta c6ng (hay tnir) cac hé 86 Voi nhau va git’ nguyén luy thira cla bién. ~Muén nhan hai don thire tuy y, ta nhan hai hé sé véi nhau va nhan hai luy thira cla bién véi nhau. 2. Da thie mét bién (goi tat la da thik) la tng etia nhting don thtrc clia cling mét bién; méi don thive trong téng goi la mét hang ti cla da thire a6. — $6 0 cling duge coi la mét da thc, goi la da thife khéng. — Ba thtrc thu gon Ia da thie khéng chtra hai don thir nao cling bac. ~ Ta throng viét da thire dudi dang thu gon va sp xép cac hang tlr cia nd theo uy thiva gidm cia bién. Cho mét da thtrc khac da thtrc khéng. Trong dang thu gon ctia né: — Bac clia hang tty c6 bac cao nhat goi la bac cla da thc; —Hé sé clia hang tir cé bac cao nhét gai la hé sd cao nhat, —Hé sé clia hang tl bac 0 (hang tty khong chtra bién) goi la hé sé tur do. a thc Ahéng la da thurc khéng cé bac. Néu tai x = a (ala mét s6), gia tri cla mot da thUrc bang 0 thi ta goi a (hay x= a) la mét nghiém cla da thire do. al oP Okinane carto4n — Nhan biét don thirc, hé sé va bac ctia don thir. — C6ng, trir hai don thtre cuing bac; nhan hai don thtrc tuy y. —Nhan biét mét da thirc; thu gon va sp xép céc hang ti? cla mét da thirc theo luy thiva giam ctla bién. 2 ~ Xac dinh bac, hé s6 cao nhat va hé s6 ty do cia mét da thurc. ~ Nhan biét cdc hé sé va bac clia cdc hang tlr trong mét da there. - Tinh gia tri cla mét da thc tai mét gia tri cho trvdc cua bién; kiém tra xem mOt sé co phai la nghiém cla mot da thurc hay khong. (TEN] trong cae bidu thite ai sé sau, bidu thirc nao la don tire mot bién? V6i méi don thurc, hay cho biét hé sé va bac cla nd. 4 2x41 (1-v2)°; BE i 3. qt? wlx Giai Ta co: Bon thirc (1- ¥2)x°, hé s6 1a 1- v2, bac 3 Bon thie 1. hé sé bac 0 v2 v2 Bon thie %, héséla +, bac 1. 3 3 Don there 10*x?, hé s6 1a 10°, bac 2. oo va 2 khéng phai la don thire, Cac biéu thtre cén lai, io a) Thu gon da thre P(x) = 2— 3,5x* = 5x? + 3x? +x + og — 2x3 — 1 va sp xép cac hang tir cla né theo luy thira giam ctla bién. Xac dinh bac, hé s6 cao nhat va hé sé tu do cila da thtrc do. b) Tinh gid tri clla da thc tai mai gid tri clla x thudc tap hop {- hay tim mét nghiém ctia da thirc P(x). Giai a) Ta tién hanh déng thd? vira thu gon, vira sép xép cac hang tir clla da thire bang cach céng cac hang tir cling bac (néu cd) tlr bac cao dén bac thdp nhu sau: 0; 1}. Tu a6 Ptx)= 2-3.6x4- 5x2 +3 +x Deh 20-1 Re = (35 +f!) = 2x9 + (3x? — 5x?) +x + (1 +2) " = (-38+3)t-28 + (3-52 +x 4(-1 +2) xt 2x8 Ox? bx +. Két qua ta duge da thire P(x) = 2x8 2x7 4x41 Hang tir c6 bac cao nhat la -2x°, bac 3, nén P(x) la da thirc bac 3, hé sé cao nhat la -2 va hé so ty dola 1. b) Taco: Pl-2)= -2- (-2)8-2- (-2)? + (-2)+1= 16-8-1=7. Plt) = =2+ (-A)>=2+ (1)? + (1) +12 2-2-14120) Tung ti, P(O) = 1 va P(1) = -2. Vay x = -1 la mét nghiém cla P(x). (EMG Tim cac he 56 pva q trong da thite Fix) = x° + px + g, biét rang voi sé a tuy y, gia tri clia F(x) tai x = a, ture la F(a) lun bang (a — 41%. Giai Theo dé bai, ta cd Fla) = a? + pa +g = (a— 1)" xay ra vai moi gia tri cla a. Noi riéng, dang thie cling duing voi nhteng gia tri clia a ma ta chon, chang han: *Khi a= 0, tacé F(0)=07+p-0+q=(0-1)°=1, suyraq=1 *Khia=1,tacdA1)= 127 +p-1+q=(1-1)*=0, suyra1+p+q= 0. Nhung ta d4c6.q= 1nén2+p=0, suyrap=-2. Vay p= 2 va q= 1 la cdc hé sé cén tim va F(x) = x? —2x +1 o BAI TAP 7.7. Trong cac biéu thirc sau day, biéu thtre nao la da thire mét bin? a) x” V3: b) ¥2x; —c) (1-2 )x°+ 2; geet, 7.8. 7.9. nN 7.13. Thu gon va sap xép méi da thirc sau day theo luy tha giam cia bién rdi tim bac, hé s6 cao nhat va hé s6 ty do cla méi da thirc do. a) F(x) = -2 + 4x°— 2x9 — ax? + 3x +3; b) G(x) = 5x9 + 43x + 4x9 + x? + 6x3. Bang cach tinh gid tri clia da thure F(x) = x? + 2x? + x tai cac gia tri clla x thuéc tap hop {-2: -1; 0; 1; 2}, hay tim hai nghiém ctia da thire F(x). . Tim da thre P(x) bac 3 thoa man cac diéu kién sau: * P(x) khuyét hang td bac hai; * Hé sé cao nhat la 4; « H6 sé ty do la 0; xe aa mét nghiém ctla P(x). . Cho hai da thre A(x) = —x* + 2,5x° + 3x? — 4x va B(x) = x4 + V2. a) Chtrng t6 rang x = 0 la nghiém ctia da thie A(x) nhung khéng la nghiém cua da thir B(x). b) Chtrng t6 rang da thtre B(x) khéng cé nghiém. . Biét rang hai da thirc G(x) = x* — 3x +2. va H(x) = x? + x — 6 c6é mat nghiem chung. Hay tim nghiém chung do. Ngwrdi ta dinh ding nhtrng vién gach voi kich thud nhu nhau dé xay mét burc tuong (cd dang hinh hép cha nhat) day 20 cm, dai 6 m va cao x (m). 86 gach a co la 450 vien. a) Tim da thtre (bién x) biéu thi s6 gach can mua thém dé xay tung, biét rang clr xay méi mét khéi turdng thi can 542 vién gach. Xac dinh bac va hé s6 ty do cula da thie do. b) Néu chi dung sé gach s&n co thi xay dug btrc tuéng cao khoang bao nhiéu mét? (tinh chinh xac dén 0,1 m). 7.14, Tim caché sé p va q ctia da thure F(x) = x? + px + g, biét rang voi 96 a tuy y, gid tri cla F(x) tai x = a, tlrc 1A Fa) luén bang (a + 2)° {es o KIEN THU'c CAN NHO 4. Hai cach trinh bay phép céng (hay trir) hai da thure’ — C&ch 1. Viét hai da thire trong déu ngoac va néi chting bo! ddu ‘+! (hay ). Sau do bd dau ngoae rdi nhom cac hang tl cling bac va thu gon. — Cach 2. Dat tinh céng (hay tir) sao cho cac hang tr cling bac cla hai da thc thi thang cét voi nhau rdi céng (hay trir) theo tling cot. 2. Phép céng da thie cling c6 cdc tinh chat giao hoan va két hop. 3. Voi cac da thirc A, B, C taco: +NéuA+B= Cthi A= C-B. Nguoclai, néuA=C-BthiA+B=C. +A+B4+C=(A+B)+C=A+(B +O). Oo KINANG GIAITOAN ~ Céng hay triv hai da thtre va trinh bay bang hai cach. — Ap dung cac tinh chat cla phép céng hai da thivc trong tinh toan. — Giai toan lién quan dén cong, trv da thie, CEI cho hai da thurc P(x) = x*— 5x? + dx —5 va Q(x) = x4 + 3x7 + 2x +41. a) Hay tim tang P(x) + Q(x). b) Tim da thtre R(x) sao cho P(x) = R(x) + Q(x). Giai a) Cach 1 (Nhom cac hang tir cng bac): P(x) + Q(x) = (x4 = 5x3 + 4x — 5) + (-x4 + 3x? + 2x +1) BARB? ax Bax + 3x7 + KH = (x4 = x4) — Bx? + 3x? + (4x + 2x) + (1-5) = 5x9 + 3x? + 6x — 4. Cach 2 (Bat tinh céng): +4x-5 = + 3x7 42044 P(x) + Q(x) = — 5x? + 3x7 + 6x — 4. b) Muén tim R(x) dé P(x) = R(x) + Q(x), ta cn tinh R(x) = P(x) — Q(x). Cach 1: R(x) = P(x) = Q(x) = (x4 — 5x? + 4x — 8) — (=x! + 3x7 + 2x + 1) = x4 5x8 + 4x 5 + x4 3x? 2x 1 = (x4 4x4) 5x3 — 3x? + (4x — 2x) + (-1-5) = 2x4 — 5x*- 3x? + 2x-6 Céch 2 axe +4x-5 43° 42x44 R(x) = P(x) — Q(x) = 2x4 — 5x? — 3x? + 2x -6. Chu y. Trong vi du trén, ta thay da thire P khuyét hang tir bac hai va da thirc Q khuyét hang tir bac ba. Do 6 khi viét hai da thie P va Q trong cach dat tinh cOng (trir), ta da dé khoang tréng tng voi cdc hang tt? bi khuyét ay. (TENE cho ba a thire sau A(x) = 8x4 + 2x3 + 5x — 4; B(x) = 10x4 + 2x? 7x va C(x) = x9 + 2x? + 3x6. XAc dinh bac, hé sé cao nhat va hé sé tu do clla mai da thtrc sau: a) U(x) = A(x) + B(x) + C(x): b) Vix) = A(x) = B(x) — C(x). Giai a) Ta cé thé dat tinh cong nhu sau: A(x) = 8x4 + 2x3 +5x—1 + BUx)= 10x* + 2x? 7x C(x) = x94 2x7 + 3x6 A(x) + B(x) + C(x) = 2x4 +38 + 4x2 + x -7. Vay U(x) = 2x4 + 3x9 + 4x? +x =7. b) Ta c6: V(x) = A(x) — B(x) — C(x) = [A(x) - B(x] — C(x). Truéc hét ta tim hiéu A(x) — B(x) bang cach dat tinh nhu sau: A(x) = 8x4 + 2x? +5x -1 ~ B(x) = 10x4 + 2x2 7x A(x) = B(x) = 18x! + 2x? — 2x? + 12x 1 Khi d6: [A(x) — B(x)] — C(x) = (-18x4 + 2x? — 2x? + 12x — 1) — 008 + 2x? + 3x - 6) = 18x4 + 2x9 — 2x? + 12x — 1 = 9 - 2x7 3x + 6 18x* + (2x? — x3) — (2x? + 2x”) + (12x — 3x) + (-1 +6) 48x! + x9 — 4x? + Ox +5, Vay Ux) =-18x* + x3 — 4x? + 9x + 5. © earrae 715, Cho hai a thc A(x) = x4 50 437 45x ~ 2 va Bl) = x20 +? 5x2 Hay tinh A(x) + B(x) va A(x) — B(x). 7.16. Cho da thire H(x) = x* — 3x° — x +1. Tim da thie P(x) va Q(x) sao cho a) H(x) + P(x) = x8 = 2x? + 2: b) H(x) — Q(x) = -2x°. 7.17. Em hay viét hai da thire tuy y A(x) va B(x), Sau dé tinh C(x) = A(x) - B(x) va C(x) = B(x) — A(x), rdi so sanh va néu nhan xét vé bac, cdc hé sé ctla (x) va C(x), 7.18, Cho cae da thire A(x) = 2x° — 2x7 + x 4; Bx) = 3x° — 2x + 3 va Ox) =x? +1. Hay tinh: a) A(x) + B(x) + C(x); b) A(x) — B(x) - C(x). 7.19. Goi S(x) la tong ctia hai da thre A(x) va B(x). Biét rang x = a la mot nghiém clia da there A(x). Cheng minh rang: a) Néu x = ala mét nghiém cua B(x) thi a cling la mot nghiém cua S(x). b) Néu a khéng la nghiém cla B(x) thi a cling khéng la nghiém cla S(x). 23 } KIEN THU'c CANNHO 1. Cach nhan hai da thire mét bién: — Nh&n hai don there: (ax” (bx ) = (ab)x”*”, trong d6 a, be Rin, me WN. — Muén nhan mét da thtrc voi mét da thtre, ta nhan mai hang tir cla da thtrc nay voi tung hang tU: cla da thurc kia réi cong cac tich voi nhau. 2. Phép nhan da thre cling c6 cdc tinh chat giao hoan, két hop va phan phdi aéi v6i phép céng da thite. Okinane cit toAn — Nhan hai da thirc tuy y bang cach dat tinh nhan. — Ap dung cac tinh chat clia phép nhan hai da thtic trong tinh toan. — Giai ton lién quan dén nhan da thre. CN ret gon biéu thre (12x — 5)(4x— 1) — (3x - 7)(16x - 1). Giai (12x — 5)(4x — 1) — (3x - 7)(46x - 1) = [(12x — 5)4x — (12x —5)] - [(3x - 7)16x - (3x -7)] = (48x? — 20x — 12x + 5) — (48x? — 112x - 3x +7) = 48x — 20x — 12x + 5 — 48x" + 112x + 3x7 = (48x? — 48x?) — (20x + 12x — 112x — 3x) + (5-7) = 83x-2 me Tinh (x° + 2x? - x = 1)(5— x) bang cach dat tinh nhan. Gia Ta viét 5 — x thanh da thire—x + 5 va dat tinh nhan nhu sau: XO + 27 - x1 * = xt+5 5x? + 10x" — 5x5 ab+ x4 x ax' 43x84 11x? -4x-5 Vay (x8 + 2x? — x — 1)(5 — x) = x4 + 3x3 + 147 dx 5. OG sarap 7.20. Tinh: a) (x° + 3x? — 5x — 1)(4x — 3); b) (2x2 + +6) Sav): c) (x* + 2x8 — 1)(x? = 3x +2). 7.21, Bang cach rut gon biéu thuc, chung minh rang mdi biéu thc sau co gia tri khéng phy thude vao gid tri cula bién. a) (xX — 5)(2x + 3) — 2x(x — 3) +(x + 7); bb) (x2 = 5x + 7)(X — 2) — (x2 = 3x)(x —4) = 5(x = 2) 7.22. Voi gia tri nao cla x thi 02 —2x+5\Xx-2)= 0? + x)(x - 5)? 7.23. Rut gon cdc biéu thie sau rdi tinh gid tri cia da there thu durgc. a) (4x4 — 6x? + 9)(2x? + 3) tai x = 0,5; b) (8 + 5x? + 2x + 12)(x? + 2x +4) — x(7x° + 16x? + 36x + 32) tal x = -2. 7.24, Chung minh rang tich cla hai s6 ty nhién 1é lién tiép céng thém 1 thi ludn chia hét cho 4. Goi y. MGi sé ty nhién Ié lu6n viét duge dudi dang 2n — 1 voi n € N*, hoac dudi dang 2n+ 1 véine N. 30/)) o KIEN THU‘ CANNHO 1. Cho hai da thie A va B (B # 0). Néu cé da thtrc Q sao cho A = BQ thi taco phép chia hét A : B = Q (con viétla 4: Q), trong do A la da thie bj chia, Bla da thiéc chia, Q la da thitc throng. . Cach chia hai da thirc mét bién: — Cho hai don thir ax” va bx” (m,n « N; a,b ¢ Rvab #0). Khi do néu m=n thi phép chia ax” cho bx” la phép chia hét va N (ax): (bx")= (a: bx” "= exnon (quy woe x°= 1). — Muén chia mét da thtrc cho mét da thlrc, ta dat tinh va chia (tong ty phép chia hai sé ty nhién) cho dén khi durgc da thc durla da thuc kh6ng, hoac co bac nho hon bac cla da thtre chia. . Néu chia da thie A cho da thirc B ta dug da thc thuong la Q, da thire du la R thi: ~ Ba thir R = 0 (khi chia hét) hoae R la da thie co bac nhé hon bac cla da thc B (khi khéng chia hét). - Ta cé dang thirc A= BQ +R. 2 Qxinane cia toAN — Chia hai da thc tuy y bang cach dat tinh chia. — Nhfn biét phép chia hét. — Nhén biét thuong va du trong phép chia hai da thurc. — Giai toan lién quan dén nhan va chia da thirc. CET khong can tinh, hay cho biét da thie A cé chia hét cho da thire B khéng. Sau d6 kiém nghiém lai cau tra loi bang cach tim thuong va du trong phép chia A cho B. a) A= 5x4 =x + 3x2, B= 2x7; b) A= 2x°— 4x? + 6x—1; B= 2x Giai a) Ta thay mai hang tir clia da thirc 5x* — x° + 3x" dau chia hét cho 2x”. Do a6 phép chia dA cho la phép chia hét. Cu thé, ta co: (8x4 — x3 + 3x2): 2x7 = 25x? 05x 41,5. Ta duoc thuong la 2,5x"- 05x +15 b) Ba trong bén hang tir clia da thie 2x° — 4x? + 6x — 1 chia hét cho 2x (chi c6 -1 khéng chia hét cho 2x). Vay A khng chia hét cho B. Cu thé, ta co: 2x9 — Ax? + 6x — 1 = (x7 — 2x + 3)(2x) —1 Vay trong phép chia nay ta tim dugc thuong la x? 2x +3 va dur la -1 Bang cach dat tinh chia, tim thuong va du trong cac phép chia da thirc A cho da thtre B: a) A= 2x4 ~ 3x3 3x7 +6x-2; B= x72; b) A= 3x4 +x°+6x-5; B= x? #4 Giai a) ax! 3x3 ax? + 6x2 [x°-2 Sat nae? 2x? = 3x41 ~3x° +x? + 6x-2 7 3 3x +6x xe -2 “28 7 két qua ta cé phép chia hét va throng la Q = 2x? 3x +4. 26 b) ate? +6x=—5 ax* +1 + 3x? 3x? 4x-3 x 3x? + 6x5 ~ xe Se = 3x7 + 5x5 “3x2 3 Sx-2 Két qua ta duroc throng la 3x? + x3 va dur la 5x —2. (EEN® tim s6 ty nhien n sao cho s6 2n?— +2 chia hét cho s6 2n +1. Giai Xét hai da thie f(x) = 2x? - x + 2va g(x) = 2x +4, Khi dO, gid tri cla Ax) va g(x) tai x = nlaf(n) = 2n?—n+2vag(n)= 2n +4 Chia f(x) cho g(x) ta duoc: aP—x +2 | 2x+1 2 +x 2x42, 72 2x=1 3 Bidu nay cho ta f(x) = g(x)(x— 1) +3. Thay x = n vao ta duoc: An) = g(n\(n-1) +3. Néu fn) chia hét cho g(n) thi ttr dang thirc trén suy ra g(n\(n— 1) +3 chia hét cho g(n). Vi g(n\in — 1) : g(m) nén 3 : gin). Vay g(n) chi cd thé 1a mét trong cdc wee ty nhién chia 3, tre lan € (1; 3}. Ta xét tng truong hop: © 9(n)=2n+1= 1, suyra2n=Ovan=0. ©9(n)=2n+1=3,suyra2n=2van=1. The lai: * Khi n= 0, dé thay (0) = 2 chia hét cho g(0) = 1. *Khi n= 1, tacd (1) = 3 chia hét cho g(1) = 3. Vay cac gia tri can tim cla nla n € {0; 1}. 36 BAI TAP 7.25. 7.26. 7.28. 7.29. 7.30. 7.31. 7.32. 7.33. . Tim sé ty nhién n sao cho da thire 1,2x° — 3x* + 3,7x chia hét cho x”. . Thyc hién cac phép chia sau: a) (—4x° + 3x? — 2x2) : (-2x*); b) (0,5x° — 1,5x? + x) : 0,5x; c) (x? + 2x 3x +1): 3H ’. Dat tinh va lam phép chia sau a) (x9 — 4x? — x + 12): (x -3); b) (2x4 — 3x2 + 3x? + 6x— 14) : (x? 2) Khi lam phép chia (6x° — 7x? — x +2) : (2x + 1), ban Quynh cho két qua da thurc du la 4x + 2. a) Khéng lam phép chia, hay cho biét ban Quynh dling hay sai, tai sao? b) Tim thuong va du trong phép chia dé. Cho hai da thirc A= 3x* +x° + 6x -5 va B= x? +1. Tim thuong Q va du R trong phép chia A cho 6 réi kiém nghiém lai rang A= BQ +R. Thuc hién cac phép chia sau: a) (2x4 + x3 — 3x? + 5x — 2): (x7 x +1); b) (xt = x8 = x? +. 3x) 2 (x? 2x + 3). Cho da thtre A(x) = 3x* + 11x? — 5x? — 19x + 10. Tim da thire H(x) sao cho Alx) = (3x? + 2x — 5)-H(x), Tim sé msao cho da thire (x) = 2x° — 3x? +x + mchia hét cho da thire x + 2. . Cho da thtre P(x). Chtrng minh rang a) Néu P(x) chia hét cho x — a thi a la mét nghiém ctia da thtre P(x); b) Néu x = ala mét nghiém ctla da thle P(x) thi P(x) chia hét cho x- a. 3af) ON TAP CHUONG VII @ cv Hor (Ted nghigm) 4: Biéu thtrc nao sau day khéng Ia da thtre mét bién? ANB B.-x cxsot D4 Cho da thire G(x) = 4x? + 2x? 5x. Hé sé cao nhat va hé sé tu do ctia G(x) lan Ivot la: A.4va0 B. Ova 4 Cc.4va-5 D.-5 va 4 Cho hai da thie fx) va g(x) knac da thine khéAg $a0 cho tdng fx) + g(x) khdc da thtrc khéng. Khi nao thi bac cla f(x) + g(x) ch&c chan bang bac cla f(x)? A. f(x) va g(x) co cling bac B. ix) CO bac lon hon bac cla g(x) C. g(x) c6 bac Ién hon bac clia Ax) —-D. Kh6ng bao gid’ Cho da thitc P(x) = x? + 5x—6. Khi do: A. P(x) chi cé mét nghiém 1a x = 1 B. P(x) khéng co nghiém C. P(x) chi cé mét nghiém Ia x = -6 D. x= 1va x = 61a hai nghiém cila P(x) Phép chia da thurc 2x°— 3x4 + x° — 6x? cho da thure 5x” ~?” (ne Nva0 sn s3) la phép chia hét néu An=0 Bn=1 C.n=2 D.n=3 0 BAI TAP 7.34, Thu gon va sap xép cac da thtrc sau theo luy thira giam ctia bién. Tim bac, hé $6 cao nhat va hé sé tu do ctia méi da thurc dé. a) x° + 7x? — x — 2x9 +3 — 5x”: b) 4x? — 5x? +x — 4x9 + 3x - 2x +6, [yas 7.35. Cho hai da thire fix) = 4x* — 5x* + 3x + 2 va g(x) = —4x* + 5x + 7. Trong cac sé -4; -3; 0 va 1, s6 nao la nghiém cilia da thre fx) + g(x)? 7.36. Cho hai da thuc ix) = -x° + 3x? + 4x + 8 va g(x) = —x - 3x? + ax +2. Ching minh rang da thtrc f(x) — g(x) knéng co nghiém 7.37. Cho hai da thire sau: P(x) = 3x — 2x4 + 7x? + 3x — 10 va Q(x) = 3x = x9 7x? + 2x +10. a) Xac dinh bac, hé sé cao nhat va hé sé tu do clia cdc da thire S(X) = P(x) + Q(x) va D(x) = P(x) = Q(x). b) Trong tap hop {—1; 0; 1}, tim nhtrng sé la nghiém cia mét trong hai da thire S(x) va D(x). 7.38. Biét rng da thite f(x) = x* + px® - 2x? + 1 c6 hai nghiém (khdc 0) Ia hai s6 d6i nhau. Chtrng minh rang p = 0. 7.39. Thue hién cac phép tinh sau: a) (5x° — 2x? + 4x — 4)(3x? +x - 1); b) (9x® — 6x? + 18x" — 35x — 42) : (3x° + 5x +6); c) [(6x° — 5x? — 8x + 5) — (4x? — 6x + 2)] : (2x —3). 7.40. Rut gon cac biéu thtre sau: a) A= (x= 1)(x + 2X3) — (K+ 1K — 2x +3); b) B= (K=A)(x + 1)08 + Tat + 1)? 3} KIEN THU'c CANNHO — Cac hién tuong, sy kién xay ra trong ty nhién, cuge séng dug goi chung la cac bién cé. — Bién cé chac chan la bién cé biét trrdc duoc ludn xay ra — Bién cé khéng thé Ia bién C6 biét truoc khdng bao gid xay ra. — Bién cé ngau nhién la bién cé khong biét true cé xay ra hay khéng xay ra. o KINANG GIAI TOAN Nhan biét mét bién cé thudc loai nao trong ba loai: Bién c6 cha chan, bién cd khéng thé, bién c6 ng&u nhién. oO Trong cac bién 6 sau, bién cé nao 1a bién cé cha chan, bién cd khéng thé hay bién cé ngau nhién? a) Bién cé A: “Nhiét dé cao nhat trong thang Mudi hai nam sau & Ha Ndi la b) Bién cé B: “Mua hé nam sau cé triéu cuwéng lon & Thanh phé Hé Chi Minh”. c) Bién cé C: “Khi gieo ba con xtic xc thi tong s6 cham xuat hién trén ba con xuic xc lon hon 2”. Giai a) Bién c6 A 1a bién c6 khong thé vi nhiét 46 vao thang Mui hai & Ha Néi khéng bao gid trén 40 dé C. {\e7 b) Bién cd B la bién cé ngau nhién vi mula hé nam sau cé thé cd triéu curéng lon 6 Thanh phd Ho Chi Minh va cing co thé khéng cé, Hién tugng thién nhién nay khoa hoc khéng thé dur doan chinh xac 100%, c) Bién c6 Cla bién ¢6 chdc chan vi téng sé cham xuat hién trén ba con xtc x4c luén ln hon 2 (téng nhé nhat la 3 néu sé cham xuat hién trén ba con xuic xac déu la 1). (CEE chon ngau nhien met sé trong tap hop S = (2; 6; 8; 10; 12; 14; 18; 20) Trong cac bién cé sau, bién c6 nao Ia bién cé chac chan, bién cd khdng thé hay bién cé ngau nhién? a) Bién cé A: “Sé dug chon Ia sé chan”. b) Bién c6 B: “Sé due chon chia hét cho 5” c) Bién cé C: “Sé duge chon Ia sé le”. Giai a) Bién c6 A Ia bién cé chac chan vi tap hop S gdm toan sé chan. b) Bién cé B la bién cé ngau nhién vi ta khong biét tude nd cé xay ra hay khéng. Chang han, bién cé B xay ra néu sé duoc chon la 10 va khéng xay ra néu s6 duoc chon la 6. c) Bién c6 Cla bién cé khong thé vi tap hop S khéng cé sé lé. 3S BAI TAP Mét tui dung cac qua cau duoc danh sé 5; 10; 15; 20; 30; 35; 40. Lay ngaéu nhién mét qua cau trong tui. Trong cdc bién cd sau, bién cé nao Ia bién cé chae chan, bién cé khéng thé hay bién cé ngau nhién? a) Bién cé A: “Qua cau dugc lay cé ghi sé chinh phurong” b) Bién cé B: “Qua cau dug lay cé ghi sé chia hét cho 3”. c) Bién cé C: “Qua cau dugc lay cé ghi sé chia hét cho 5”. 8.2. Bién cum tu thich hop (ngdu nhién, chc chan, khéng thé) vao ché cham trong cac cau sau: a) Bién cé A: “An la mét van déng vién dién kinh. Trong giai chay s&p toi, An sé chay 100 m khéng qua 30 giay’ Ia bién cé .. b) Bién cé B: "Ngay mai, chat lugng khéng khi tai Ha Noi 6 muc tét” la bién cé c) Bién cé C: "Ong An nam nay 80 tudi. Ong sé séng the dén 300 tudi" la bién cé ... fl 8.3. An, Binh va Cuéng méi ngudi gieo mét con xuc xac. Bién cum tir thich hop (ngau nhién, chac chan, khéng thé) vao 6 tréng. ‘$6 cham xuat hién trén ca ba con xc xac déu la 6. $6 cham xuat hién trén ca ba con xuic xac déu nho hon 7. Tich cac sé cham xuat hién trén ba con xuic xc lon hon 216. 8.4. Mét tam bia cling hinh tron dugc chia lam sau phan cé dién tich bang nhau va ghi cac sé La MA |, Il, Ill, IV, V, VI, dug gan vao truc quay co mai tén & tam nhu Hinh 8.1. Ban Hién quay tam bia. Trong cdc bién 6 sau, bién cd nao [a bién cd chde ch&n, bién cé khong thé hay bién cd ngau nhién? Hinh 8.1 a) Bién c6 A: “Mai tén dng & hinh quat cé ghi sé VII" b) Bién cd B: “MGi tén dleng & hinh quat co ghi mét trong cac sé |, II, Ill, IV, V, VI’ c) Bién cé C: “Mai tén ding & hinh quat cé ghi sé 1” o KIEN THU'c CAN NHO 1. Xac suét ctia bién cd — Kha nang xay ra cla mét bién cé duge do ludng bdi mét sé nhan gid tri tr 0 dén 1, goi la xac suat ctia bién c6 6. ~ Xac suat cla mét bién cé duge viét doi dang phan sé, sé thap phan hoac phan tram 2. XAc sudt ctia mét s6 bién cé don gin — Bién cé chac chn cé xac suat bang 1 — Bién cd khéng thé co xac suat bang 0. — Bién cé ng&u nhién cé xac suat la mét s6 1dn hon 0 va bé hon 1. — Cac bién cd goi la déng kha nang néu kha nang xay ra cla méi bién cé nhu nhau. — Néu cé k bién cé ddng kha nang va luén xay ra duy nhat mét bién cd trong k bién cé nay thi xac suét cla k bién cd a6 déu bang t 3 KI NANG GIAI TOAN —Tinh xae suat cla mét sé bién cé don gian. Dau tién can xac dinh bién cé dang xét thudc loai nao: Bién cé che chan, bién cé khong thé hay bién cé ngau nhién. —Néu A la bién cé chac chan thi xac suat cla A bang 1. — Néu A Ia bién 6 khéng thé thi xac suat cla A bang 0. —Néu A la bién cd ngau nhién thi can chi ra A nam trong nhom k bién cd déng kha nang va luén xay ra duy nhat mét bién cd trong k bién cé nay. Khi do xac suat clia bién c6 A bang : ao) mg Mot tam bia clrng hinh tron duge chia lam sau phan cé dién tich bang nhau va ghi cac cht? cai A, B, C, D, E, F; duoc gan vao truc quay cé moi tén & tam va t6 mau nhy Hinh 8.2. Ban Mai quay tam bia. Tinh xac suat dé: a) MGi tén ding & hinh quat ghi chi? G; b) MGi tén divng & hinh quat ghi mét trong cac cht A, B,C, D,E,F, c) Mai tén ding 6 hinh quat ghi char A hoae chtr B hoac cht C; d) MGi tén ding & hinh quat ghi cht E; e) MGi tén dimng & hinh quat mau xam. Giai a) Bién c6 “MGi tén dirng 6 hinh quat ghi chr G" la bién ¢6 khéng thé vi khong cd hinh quat nao ghi chir G. Vay xac suat cla bién cé nay bang 0. b) Bién cé “Mai tén ding 6 hinh quat ghi mét trong cac chit A, B, C, D, E, F'la bién c6 chac chan vi cac hinh quat déu due ghi mét trong cac chit A, B, C, D, E, F. Vay xac suat ctia bién cé nay bang 1. c) Téng dién tich clia ba hinh quat ghi chtr A, chi? B va cht? C bang téng dién tich cla ba hinh quat ghi chi? D, cht E va cht F. Vay bién cé "Mai ten dung & hinh quat ghi ch A hoae chir B hoac cht C’ va bi 0 “Mai tén ding o hinh quat ghi chtr D hoc cht? E hoac cht? F’ la déng kha nang Vi luén xay ra duy nhat mot trong hai bién cé nay nén xac suat cla bién cé dang Hinh 8.2 4 étla = xél a5 d) Dién tich ctia sau hinh quat ghi cdc cht A, B, C, D, E, F bang nhau nén sau biér sau day la déng kha nang: “MGi tén dlrng & hinh quat ghi chtr A”; “Mai tén dtrng 6 hinh quat ghi cht? B", “Mi tén dimg @ hinh quat ghi chr C’; “MAi tén dimg & hinh quat ghi ché D’; “Mi tén ding & hinh quat ghi cher E"; “MAi ten dimg & hinh quat ghi chtr F’. Vi luén xay ra duy nhat mot trong sau bién cé trén nén xac suat cla bién cd “MGi tén dieng & hinh quat ghi chtr E" la 3 e) Dién tich cla hai hinh quat mau xam, dién tich cla hai hinh quat mau xanh va dién tich cia hai hinh quat mau trang bang nhau. Do d6, ba bién cé: A a “Mai tén ding & hinh quat mau xam”"; “Mai tén ding ¢ hinh quat mau xanh”, “Mai tén ding & hinh quat mau trang" la déng kha nang. Vi lu6n xay ra duy nh&t mét trong ba bién cé trén nén xac suét cla bién cd “MGi tén ding o hinh quat mau xam" 1a 3 mo Mét chiéc hop dyng tam tam thé ghi cdc s6 5; 6; 7; 8; 9; 11; 12; 13. Rut ngéu nhién mét tam thé trong h6p. Tinh xac suat dé: a) Rut dugc tam thé ghi sé nhé hon 14; b) Rut duoc tam thé ghi sé 10; c) Rut duge tam thé ghi sé nguyén té; d) Rut durgc tam thé ghi sé 9; e) Rut duroc tam thé ghi s6 5 hoac 6. Giai a) Bién cé "Rut duge tam thé ghi sé nhé hon 14" la bién c6 chac chan vi trong h6p ca tam tam thé déu ghi sé nhé hon 14. Vay xac suat cla bién cé nay bang 1 b) Bién cé "Rut dug tam thé ghi s6 10"1a héng thé vi trong hop khong cé tam thé ghi s6 10. Vay xac suat cilia bién c6 nay bang 0. c) Do nut ngau nhién nén méi tam thé cd kha nang rut dugc nh nhau. Trong hop cé bdn tam thé ghi sé nguyén té la 5; 7; 11; 13 va co bé the ghi hop s6 la 6; 8; 9; 12. Vay bién cé “Rut duge tam thé ghi sé nguyén t6” va bién c6 “Rut duge tam thé ghi hop sé” la déng kha nang. Vi luén xay ra duy nhat mét trong hai bién c6 nay nén xac suat dé rut duoc tam thé ghi sé nguyén té la + d) Do nut ngau nhién nén mdi tam thé cd kha nang rut duge nhu nhau. Trong hop cé tam thé nén cé tam bién cé déng kha nang. Vi luén xay ra duy nhat mét trong tam bién cd do nén xac suat dé rut duoc tam 2 ee ig 1 thé ghi so 91a —. € ghi so. 91a = e) Xét bén bién cé sau: E: "Rut duoc tam thé ghi s6 5 hoac 6"; F: “Rut duoc tm thé ghi s6 7 hoac 8”; G: “RUt duoc tm thé ghi s6 9 hoac 11”; Hi “Rut dugc tm thé ghi s6 12 hoc 13” apg Bién cé E xay ra khi rut dugc tam thé ghi sé 5 hoac sé 6. Bién cé F xay ra khi rut duge tam thé ghi sé 7 hoaic sé 8. Bién c6 G xay ra khi rut duroc tam thé ghi s6 9 hodc sé 11. Bién cé Hxay ra khi rut dugc tam thé ghi s6 12 hoac sé 13. Do rut ngau nhién nén mdi thé cé kha nang rut dugc nhu nhau. Vay bén bién cd E, F, G, Hla déng kha nang. Vi luén xay ra duy nhat mét trong bén bién cé nay nén xéc suat ctla bién c6 Ela ; GO parte 8.5. 8.6, 87. 88. 8.9. Lop 7A cé 40 hoc sinh trong dé cé 10 hoc sinh nam. Gido vién goi ngaéu nhién mét ban lén bang dé kiém tra bai tap. Hdi ban nam hay ban nit cé kha nang duge goi lén bang nhiéu hon? Tai sao? Nam, Viét va Mai mdi nguoi gieo mét con xUc xac. Tinh xac suat cla bién cé: a) “Téng sé cham xuat hién trén ba con xtic xc ln hon 2”; b) “Tich s6 cham xuat hién trén ba con xtic xc lon hon 216". Mot tui dung sau tém thé duge ghi cdc s6 6; 9; 10; 11; 12; 13. Rut ngdu nhién mét t4m thé trong tui. Tinh xac suat dé: a) Rut dure thé ghi sé chia hét cho 7; b) Rut durgc thé ghi sé lon hon 5. Tai mot héi thao co 50 dai biéu trong do c6 25 dai biéu nam. Phong vién chon ngau nhién mot dai biéu 4é phdng van. Tinh xac suat dé dai biéu duoc chon phéng van la nt. Mot tdi dung tam qua cau duge ghi cac sé 12; 18; 20; 22; 24; 26; 30; 34. Lay ngau nhién mét qua cau trong tui, Tinh xac suat a) Lay duoc qua cau ghi sé chia hét cho 3; b) Lay durore qua cau ghi sé chia hét cho 11; c) Lay durgc qua cau ghi sé 12 hoa 18. ON TAP CHUONG VIII } CAU HOI (Tréenghigm) 1. Bién cé “Nhiét 46 cao nhét trong thang Sau nam sau tai Thanh phd Hé Chi Minh la 10°C" la A. Bién cé chac chan B. Bién cé ngau nhién C. Bién cé khéng thé D. Bién cd déng kha nang Bién cé “Ngay mai cé mua rao va giéng & Ha Noi" la A. Bién cé ngau nhién B. Bién cé chac chan C. Bién c6 déng kha nang —_D. Bién cd khéng thé Hai tui | va II chtra céc tm thé dugc ghi s6 3; 4; 5; 6 7. Tur mai tui nut ngéu nhién mét tam thé. a) Xac suét cia bién cé “Tich hai sé ghi trén hai tam thé lon hon 8” bang AO B. 3 c.1 D. 0,25 b) Xac suat ctla bién c6 “Téng hai sé ghi trén hai tam thé nhé hon 5” bang Ad B.O C.0,45 D.0.5 c) Bién cé "Hiéu hai sé ghi trén hai tam thé la sé chan” la A. Bién cé ngau nhién B. Bién cé chac chan C. Bién cé khéng thé D.Bién cd déng kha nang Mét thing kin cd 20 qua béng mau dé va 20 qua béng mau xanh. Son lay ngau nhién mét qua béng trong thing. a) Xac suat cilia bién cé “Lay dure qua bong mau xanh” bang Al B. 3 c.0 D.08 b) Xac suat clia bién cé “Lay duoc qua bong mau dé” bang AO B.1 C.0,5 D.0.2 c) Xac suét clia bién cd “Lay dure qua bong mau 46 hoac mau xanh” bang Al B.O C.0,5 D.0,4 afl GO aartar 8.10. Mét bai thi trac nghiém co 18 cau hdi duoc danh sé ty 1 dén 18. Chon ngau nhién mét cau hdi trong bai thi. a) Xét hai bién cé sau’ A: “S6 thir ty ctla cau héi dure chon la sé c6 mét chtr sé"; B: “S6 thtr tu cia cau hdi duoc chon la s6 cé hai chi? sé” Hai bién cd A va B cé déng kha nang khéng? Tai sao? b) Tinh xac suat clia hai bién 6 A va B. 8.11. Mét tam bia ctrng hinh tran duoc chia lam tam 8.12. 8.13. phan cé dién tich bang nhau va ghi cdc sé 1; 2; 3; 4; 5; 6; 7; 8; dugc gan vao truc quay cé mai tén 6 tam nhu Hinh 8.3. Ban Hung quay tam bia. Tinh xac suat dé: a) MGi tén ding & hinh quat ghi sé nhé hon 9; Ws Ley b) MGi tén ding & hinh quat ghi s6 0; c) Mai tén dirng & hinh quat ghi sé chan; d) MGi tén ding o hinh quat ghi sé 7 hoac 8. Mét hép dung 14 qua cau duoc danh cdc sé 10; 11; ..; 23. Lay ngdu nhién mét qua cau trong hép. Tinh xac suat dé: a) Qua cau lay duge ghi s6 24; b) Qua cau lay dugc ghi sé le; c) Qua cau lay duge ghi sé 11; d) Qua cau lay dug mang s6 12 hoac 13. Mét hdp dung 20 qua béng cé cling kich thuéc, khac nhau vé mau sac trong do cé 4 qua bong mau xanh, 4 qua bong mau do, 4 qua bong mau tim, 4 qua bong mau vang va 4 qua bong mau trang. Ban Minh lay ngau nhién mét qua bong ttr trong hdp. Xét 5 bién cé sau A: “Minh lay duoc qua bong mau xanh”; B: “Minh lay duro qua bong mau dé”; Hinh 8.3 Res 8.14. 8.16. C:"Minh lay due qua bong mau tim”, D: “Minh ly duro qua bong mau vang”: E: “Minh lay due qua bong mau trang”. a) Hay giai thich vi sao cac bién cé A, B, C, D, Ela déng kha nang. b) Tinh xac suat cla cac bién c6 A, B, C, D, E. Mét thuing kin cé 40 qua bong cling kich thuréc, mot sé qua c6 mau trang va mét sé qua cd mau den. Son lay ngau nhién mét qua béng trong thing. Biét rang bién c6 “Son chon duc qua bong mau trang” va bién cé “Son chon duge qua béng mau den" la déng kha nang. Hoi trong thing chtra bao nhiéu qua bong mau trang? . MGt chuyén xe khach co 28 hanh khach nam va 31 hanh khach n@. Dén mét bén xe co mét s6 hanh khach nd xuéng xe. Chon ngau nhién mot hanh khach con lai trén xe. Biét rang xac suat dé chon dro hanh khach nc la + Hoi cd bao nhiéu hanh khach nd da xudng xe? Mét chiéc hép chia 50 vién bi cling kich thuee gém mét sé vién bi mau xanh; mét sé vién bi mau a6; mét s6 vién bi mau trang: mét sé vién bi mau tim va mét sé vién bi mau vang. Ban Binh lay ngau nhién mot vién bi trong hép. Biét rang 5 bién cd sau day la ddng kha nang A: “Binh lay duge vién bi mau xanh”: B: “Binh lay duge vién bi mau do"; C: “Binh lay duoc vién bi mau trang”; D: “Binh lay dug vién bi mau tim", E: “Binh lay dure vién bi mau vang”. Hdi trong hdp chtra bao nhiéu vién bi mdi loai? ear 3) — } KIEN THU'C CANNHO ~ Trong mét tam gidc, géc a6i dién véi canh lon hon la géc lon hon — Trong mét tam gidc, canh déi dién voi géc Ian hon la canh lon hon. 3 Ki NANG GIAI TOAN ~ So sanh hai géc cla mot tam gidc dia vao canh déi dién. — So sanh hai canh ctia mét tam giac dwa vao hai géc adi dién —Chuy + Khi can so sAnh hai géc trong mat tam gidc, nén dé y dén céc canh déi dién cla chung trong tam gidc dé (chu y rang tong sé do cdc géc trong mét tam gidc luén bang 180°) + Khi c&n so sanh hai canh trong mét tam gidc, nén dé y dén cac géc déi dién cia chung trong tam giac do. CIGD cro tam giac ABC co A= 45°, B = 75°. Hay sp xép a6 dai cac canh cla tam gidc dé tu bé dén lon. Giai. Trong tam giac ABC co A+ B + C = 180° nén © = 180°- A — B = 180°- 45° 75° = 60°. vay A AC. a) Hay so sanh hai goc HAB va HAC. b) Néu tia phan gidc cla goc BAC cat BC tai D thi H thudc doan thang DC hay doan thang DB? Vi sao? A Giai (H.9.1) a) Trong tam giac ABC, do AB > AC nén C > B(1). ViHnam gitra B va C nén cac géc B va C la géc nhon. Mat khac, HAB +B =90°= HAC+C néentir(1) 8 oF c suy ra HAB > HAC. Hinh 9.1 b) Theo cau a, HAB > HAC, DAC = DAB (do AD la phan gidc cla goc BAC) nén HAC + HAB = BAC = DAB + DAC = 2DAC, do.d6 HAC < DAC. Vay H thuéc doan thang CD. Gasatsp 9.1. Tam giac ABC cé canh BC dai nhat. Chitng minh s6 do géc A lén hon hoac bang 60° 9.2. Cho tam giac ABC can tai A, hai diém D, E nam trén duéng thang BC, Dnam gitra B va C, Cnam gitta D va E. Hay chtrng minh AD< AC < AE. 9.3. Hay giai thich tai sao trong tam giae vudng, canh huyén dai nhat va trong tam gidc tu, canh déi dién vei géc td 1a canh lén nhat. 9.4. Cho tam gidc ABC voi AB > AC. Goi M Ia trung diém cla canh BC. a) Hay so sanh hai g6c MAB va MAC. (HD. Lay iém P sao cho Mla trung diém ctla AP réi chting minh hai tam giac AMC va PMB bang nhau). b) Tia phan giac cla goc BAC cat BC tai D. Hdi D thudc doan thang MB hay doan thang MC? Vi sao? asf) 3} KIEN THU'C CANNHO - Cho diém A khéng thudc duong thang a. A M |a mét diém tuy y thude d thi durdng Budng vubng ge thang (hay doan thang) AM goi la mét ‘wong xien durong xién ké tir A dén d. Biém H thuéc d sao cho AH vuéng goc véi d thi AH goi la duéng vudng goc ké tir A dén d(H goi Ht it g la chan duong vudng géc do, hay hinh Hinh 9.2 chiéu cia A ién d) (H.9.2). - Trong moi doan thang ké ttr A dén d, doan vudng goc AH ke tu A dén dla doan ngan nhat. Bé dai doan thang AH goi la khoang cach tu A dén d. © ianans cdi toAn — Thé hién khoang cach tir diém dén dung thang la can dung doan thang qua diém dé vuéng goc voi duong thang va nho dén tinh chat ngan nhat cla doan thang d6 dé so sanh duréng vuéng géc voi dung xién (dua vao tam gidc vuéng). — Sosanh caéc dudng xién dua vao tam giac tu. mg Hay giai thich tai sao trong méi tam gidc, chiéu cao Ung voi mét dinh la khoang cach tir dinh do dén duong thang cht canh déi dién tWc la dO dai ng&n nhat trong d6 dai cdc doan thang ndi tir dinh dé dén diém tuy y thudc duong thang chtra canh déi dién. Giai. Chiéu cao ung vdi dinh A cia tam giac ABC la d6 dai doan thang vuéng goc AH ké tir A én duong thang chwa canh déi dién BC. D6 dai do chinh la khoang cach tl A dén dudng thang BC. Cho diém A khéng thudc duéng thang BC. Xét bén doan thang AB, AH, AE, AC ké tiv A dén dung thang BC thoa man cac tinh chat: AH vuéng goc voi duéng thang BC, H la trung diém ctia BE, E la trung diém cla BC. Chung minh rang néu AE = EC thi AE Ia tia phan gidc clia goc HAC. Re Giai (H.9.3) Hai tam giac vuéng AHB va AHE co canh AH chung, HB = HE (gt) nén AAHB = AAHE (c.g.c). Suy ra AB = AE. (1) Do BE = EC (gt) va AE = EC (gt) nén BE = EC = AE. (2) Tur (1) va (2) ta c6 AB = BE = AE, tirc ld ABE déu, do d6 HAE = 3BAE = : 0° = 30°, (3) Tir (2) ta cling c6 AAEC cn tai E, ma goc ngoai AEB = 60°, suyra 60° = 30°. (4) B H E c Hinh 9.3 Tu (3) va (4) taco HAE = EAC = 30°, do dé AE Ia tia phan giac cla goc HAC. Gsarrae 9.5, Cho hai duréng thang song song ¢ va d. Chteng minh rang khoang cach tl moi diém thudc c dén duéng thang d bang nhau va bang khoang cach tir moi diém thudc duong thang d dén duong thang ¢ (khoang cach do dugc goi la khoang cach gitta hai duéng thang song song c va d). 9.6, Cho hai diém phan biét M, M' & cing phia ddi voi dong thang d (M, M’ khéng thudc d), Chtrng minh rang néu M, M' co cling khoang cach dén urong thang thi MM’ song song véi d. 9.7. Dung thudc hai |é taco thé ding cap duéng thang song song véi khoang cach h khéng adi. Cho géc xOy. Ding thuée hai 16 dung cap durdng thang song song gdm duong thang chtra tia Ox va duéng thang x’ (sao cho x' cat Oy) réi ding thuéc hai lé dé, dyng cap duéng thang song song gém duéng thang chura tia Oy va duéng thang y’ (sao cho y’ cat Ox). Hai duong thang x' va y’ cat nhau tai P. Chung minh rang tia OP Ia tia phan gidc cla goc xOy. 9.8, Cho tam giac ABC can tai A. Chung minh rang khoang cach tu B dén duong thang AC bang khoang cach tir C dén dung thang AB. 9.9. Cho tam gidc ABC can tai A va mét didém M tuy y thuéc doan thang BC. Chting minh rang tong khoang cach tir diém M dén cac dirong thang AB, AC la mot s6 khéng dai. sof) } KIEN THU'C CANNHO — Goi a, b, cla dé dai ba canh tuy y cla mét tam gidc thi a< b +c (bat dang ‘thtrc tam giac). — Goia, b,c la d6 dai ba canh tuy y cla mét tam gidc thi a> b—c (véi b= c). \Viét gp lai, ta cd khi a, b, cla d6 dai ba canh tuy y clia mét tam giac (voi b > c) thib-c 3 +4 nén bd ba 3 cm; 8 cm; 4 cm khéng thé la d6 dai ba canh cla mét tam giac. b) Do 7 < 5 + 3nén b6 ba 5 cm; 3 cm; 7 cm co thé la d6 dai ba canh cla mat tam giac. Dung tam gidc cé a6 dai ba canh la 7 cm, 5 cm, 3 cm: Dung doan thang BC co dG dai 7 cm; vach cung tron tam B ban kinh 5 cm va cung tron tam C ban kinh 3 cm sao cho chting cat nhau tai mét diém A. Ké cac doan thang AB, AC ta ding dugc tam giac ABC co a6 dai ba canh la 7 cm, 5 cm va 3.cm a 51 (TEE cho tam gidc can c6 46 dai hai trong ba canh la 2 cm, 5 em. Tinh chu vi cia tam giac dé. Giai. Vi tam giac can nén c6 a6 dai ba canh la 2 cm, 2 cm, 5 cm hoac 2 cm, 5 cm, 5 cm. Nhung 2 + 2 < 5 nén khong thé cé trudng hop ba canh 1a 2 cm, 2.cm, 5 om. Vay tam giac can dé phai c6 d6 dai ba canh la 2 cm; 5 cm; 5 cm, do do chu vi cla no la 12 cm. G@ aap 9.10. Cho tam gidc c6 d6 dai canh Idn nhat bang 4 cm. Hay giai thich tai sao chu vi tam giac d6 bé hon 12 cm va lon hon 8 cm. 9.11. Tam giac ABC cé AB = 2 cm, BC = 5 cm, AC = b (cm) voi b la mét sé nguyén. Héi b cé thé bang bao nhiéu? 9.12, Tam giac ABC co AB = 2 cm, BC = 3 cm. Dat CA = b(cm), a) ChUng minh rang 1< b< 5. b) Gia sir rang véi 1 < b< 5, 06 tam gic ABC thoa man AB = 2. cm, BC = 3 cm, CA = b(cm). Voi mdi tam giac do, hay sap xép ba géc A, B, C theo thir ty tu bé dén lon 9.13. a) Cho Pla mét diém bén trong tam gic ABC. Ching minh rang AB + AC > PB + PC. b) Cho Mla mat diém bén trong tam giac ABC. Ching minh rang H1AB +BC+ CA) < MA + MB + MC < AB +BC + CA. } KIEN THU'c CANNHO - Doan thang néi dinh A ctia tam giac ABC voi trung diém M cua canh déi dién BC (hay dudng thang AM) goi la dung trung tuyén xuat phat tly A (hay Ung voi canh BC) cia tam giac ABC (H.9.4a). — M,N, Plan lvot la trung diém ba canh BC, CA, AB (H.9.4b) cilia tam giac ABC thi ba duréng trung tuyén AM, BN, CP ciia tam gidc 46 cling di qua mét diém G (déng quy tai diém G) goi la trong tam cla tam giac (H.9.4b) va co: GA GB GC 2 WA UNE PG TS: GA = 2GM, GB = 2GN, GC = 2GP. A a) b) Hinh 9.4 - Trong tam giac ABC, tia phan giac cla géc A cat canh BC tai D thi doan thang AD (hay duéng thang AD) goi la dung phan gidc xuat phat tr A clia tam giac do (H.9.5a). — Ba duréng phan gidc ctia mot tam giac déng quy tai mét diém; diém nay cach déu ba canh cila tam gidc (cac duéng phan giac AD, BE, CF déng quy tai / va IH = IK = IL) (H.9.5b). A Hinh 9.5, 3 KI NANG GIAI TOAN — Biét dling dung cu hoc tap dung dure duéng trung tuyén, dudéng phan giac cla tam giac. — Biét sty dung cac tinh chat cua trong tam trong tam giac, cla diém déng quy cla ba duréng phan gidc trong tam gidc dé giai toan. (CE@® ea trong tam cia tam gidc ABC, Mla trung diém cla BC; Nia diém sao cho M la trung diém cia GN; D la diém sao cho M Ia trung diém ctla AD. Chtrng minh duéng thang CN di qua trung diém cla BD. Giai. (H.9.6) Ba diém M,N, D thang hang. Do M Ia trung diém clia GN, M la trung diém clia AD nén MN = GM= 3AM = 30M nén Na trong tam cla tam giac BCD. Vay CN Ia trung tuyén 8 ic xuat phat tir C cla tam giac BCD, tlre |a CN di qua trung diém clla BD D Hinh 9.6 CIEMG® Tam giae ABC 05 4B < BC < CA. Goi | 1a alam ding quy ca ba duong phan giac clia tam gidc. Hay so sanh JA, /B, IC. Giai. (H9.7) Trong tam giac ABC, vi AB < BC < CA nén co B C < A < B. Tir dé, trong tam giac IAB co < nén /B < IA va trong tam giac IAC co < = nénlA< IC. Vay IB< IA

You might also like