ALIŞTIRMALAR 11

1-) Verilen noktada fonksiyonun grafiğinin teğetinin denklemini yazınız.

1 2
a-) 𝑦 = (3−𝑥+𝑥 2 )3⁄2 , 𝑥 = −2 b-) 𝑦 = 3−4 , (1, −2) c-) 𝑦 = √1 + 2𝑥 2 , 𝑥 = 2
√𝑥

2𝑥 1
d-) 𝑦 = √5 − 𝑥 2 , 𝑥 = 1 e-) 𝑦 = 𝑥+2 , 𝑥 = 2 f-) 𝑦 = 𝑥 2 +1 , (0, 1)
5𝑥 8 4𝑥 1 𝑥 5
(Cevaplar: a-) 𝑦 = 162 + 81, b-) 𝑦 = 4𝑥 − 6, c-) 𝑦 = + 3, d-) 𝑦 = − 2 + 2,
3
𝑥 1
e-) 𝑦 = 4 + 2, f-) 𝑦 = 1 )

2-) 𝑦 = 𝑥 3 − 4𝑥 + 1 eğrisinin eğiminin 8 olduğu noktalarda bulunan teğetlerin denklemlerini

bulunuz. (Cevap: 𝑦 = 8𝑥 − 15, 𝑦 = 8𝑥 + 17 )
3-) 𝑦 = 𝑥 3 − 3𝑥 − 2 eğrisinin yatay teğetlerinin denklemini bulunuz.
(Cevap: 𝑦 = 0, 𝑦 = −4 )
4-) 𝑦 = 𝑎𝑥 2 + 𝑏𝑥 + 𝑐 eğrisi (1, 2) noktasından geçer ve 𝑦 = 𝑥 doğrusuna orijinde teğettir.
𝑎, 𝑏 ve 𝑐 yi bulunuz. (Cevap: 𝑎 = 1 = 𝑏, 𝑐 = 0 )
5-) 𝑦 = 𝑥 2 + 𝑎𝑥 + 𝑏 ile 𝑦 = 𝑐𝑥 − 𝑥 2 eğrilerinin (1, 0) noktasında ortak bir teğetleri vardır.
𝑎, 𝑏 ve 𝑐 yi bulunuz. (Cevap: 𝑎 = −5, 𝑏 = 4, 𝑐 = 1 )
6-) Aşağıdaki fonksiyonların türevlerini alınız ve verilen değerde teğetin eğimini bulunuz.
9 1
a-) 𝑓(𝑥) = 𝑥 + 𝑥 , 𝑥 = −3 b-) 𝑘(𝑥) = 2+𝑥 , 𝑥 = 2 c-) 𝑠 = 𝑡 3 − 𝑡 2 , 𝑡 = −1

d-) 𝑦 = (𝑥 + 1)3 , 𝑥 = −2
−1 −1
(Cevaplar: a-) 𝑓 ′ (𝑥) = 1 − 9𝑥 −2 , 𝑚 = 0, b-) 𝑘 ′ (𝑥) = (2+𝑥)2 , 𝑚 = ,
16

c-) 𝑠 ′ = 3𝑡 2 − 2𝑡, 𝑚 = 5, d-) 3(𝑥 + 1)2 , 𝑚 = 3 )

7-) 𝑦 = 2𝑥 doğrusunun 𝑥 2 + 𝑎𝑥 + 𝑏 = 𝑦 parabolüne 𝐴(2, 4) noktasında teğet olması için 𝑎
ve 𝑏 ne olmalıdır? (Cevap: 𝑎 = −2, 𝑏 = 4 )
8-) 𝑦 = 𝑥 2 + 1 ile 𝑦 = −𝑥 2 − 1 parabollerinin ortak teğetlerinin denklemini bulunuz.
(Cevaplar: 𝑦 = −1, 𝑦 = 1 )
9-) 𝑦 = −𝑥 doğrusunun 𝑥 3 − 6𝑥 2 + 8𝑥 = 𝑦 eğrisine teğet olduğunu gösteriniz. Bu teğetin
değme noktasını bulunuz. (Cevap: (3, −3) )
𝑐
10-) (0, 3) ve (5, −2) noktalarından geçen doğrunun 𝑦 = 𝑥+1 eğrisine teğet olması için 𝑐 ne
olmalıdır? (Cevap: 4 )
11-) Aşağıdaki eğrilerin teğetlerinin yatay olduğu noktaları bulunuz.
2 1 1
a-) 𝑦 = 𝑥 2 + 𝑥 b-) 𝑦 = 𝑥 2 (9 − 2 𝑥 2 ) c-) 𝑦 = 𝑥 2 −𝑥+2
81 81 1 4
(Cevaplar: a-) (1, 3), b-) (0, 0), (3, 2 ) , (−3, 2 ), c-) (2 , 7) )
12-) Aşağıdaki fonksiyonların tersinin türevini bulunuz.
1
a-) 𝑦 = 𝑥 3 + 5 b-) 𝑦 = 𝑥 3 c-) 𝑦 = 𝑥 5 − 3 d-) 𝑓(𝑥) = 1 + 2𝑥 3
1 −1 1 1 𝑥−1 −2⁄3
(Cevaplar: a-) 3 , b-) 𝑥 −4⁄3 , c-) 5 (𝑥 + 3)−4⁄5, d-) 6 ( ) )
3 √(𝑥−5)2 3 2

13-) Türev alma kurallarını kullanarak aşağıdaki fonksiyonların türevlerini bulunuz.

4𝑥−3 1
a-) 𝑦 = 6𝑥 5 − 𝑥 3 − 5 b-) 𝑦 = −7𝑥+5 c-) 𝑦 = 𝑥 3 + 𝑥 3
5𝑥 1 1 1 1
d-) 𝑦 = 𝑥 3 −7 e-) 𝑦 = 1 + 𝑥 + 𝑥 2 + 𝑥 3 f-) 𝑦 = (𝑥 − 2)5 + (𝑥−2)5
𝑥 1 −1 1
g-) 𝑦 = h-) 𝑦 = [(1 + 𝑥) + 1]−1 i-) 𝑦 = √1−𝑥 2
√𝑥−1

(2𝑥−6)7
j-) 𝑦 = (𝑥 3 − 𝑥 + 5)−3 k-) 𝑦 = (𝑥 2 +3)5 l-) 𝑦 = √1 − √1 + 𝑥

3
m-) 𝑦 = 2 𝑥 2⁄3 + 2𝑥 3⁄2 − 𝑥 −1 n-) 𝑦 = (2𝑥 + 1)6 (𝑥 3 − 1)4⁄3

√𝑠−1 1
o-) 𝑣 = (1 − 𝑡)(1 + 𝑡 2 )−1 p-) 𝑓(𝑠) = r-) 𝑟 = 2( + √𝜃)
√𝑠+1 √𝜃
3
s-) 𝑓(𝑥) = √1 + 𝑥 2 t-) 𝑦 = (3 − 𝑥 2 )(𝑥 3 − 𝑥 + 1)
1 1 1 1+𝑥−4√𝑥
u-) 𝑦 = (𝑥 + 𝑥) (𝑥 − 𝑥 + 1) v-) 𝑦 = (𝑥 2 −1)(𝑥 2 +𝑥+1) y-) 𝑦 = 𝑥
𝜋
z-) 𝑓(𝑡) = 2−𝜋𝑡

1 3 −10𝑥 3 −35 −1 2 3
(Cevaplar: a-) 30𝑥 4 − 3𝑥 2 , b-) − (5−7𝑥)2 , c-) 3𝑥 2 − 𝑥 4 , d-) , e-) − 𝑥3 − 𝑥4,
(𝑥 3 −7)2 𝑥2

5 𝑥−2 𝑥 3−9𝑥 2
f-) 5(𝑥 − 2)4 − (𝑥−2)6 , g-) 2(𝑥−1)√𝑥−1, h-) – (2𝑥 + 1)−2, i-) (1−𝑥 2 )3⁄2 , j-) (𝑥 3 −𝑥+5)4,

(2𝑥−6)6 (14𝑥 2 −10𝑥+72) −1

k-) , l-) , m-) 𝑦 = 𝑥 −1⁄3 + 3√𝑥 + 𝑥 −2,
(𝑥 2 +3)6
4√1+𝑥−(1+𝑥)3⁄2

−1−2𝑡+𝑡 2 1
n-) (2𝑥 + 1)5 (𝑥 3 − 1)1⁄3 (20𝑥 3 + 4𝑥 2 − 12), o-) , p-) ,
(1+𝑡 2 )2 √𝑠(√𝑠+1)2

1 1 2𝑥 3 2 1
r-)( + 𝜃3⁄2 ), s-) √(1 + 𝑥 2 )−2 , t-) −5𝑥 4 + 12𝑥 2 − 2𝑥 − 3, u-) 2𝑥 + 1 + 𝑥 3 − 𝑥 2,
√𝜃 3

−4𝑥 3 −3𝑥 2 +1 −1+2√𝑥 𝜋

v-) (𝑥 2 −1)2 (𝑥 2 +𝑥+1)2 , y-) , z-) (2−𝜋𝑡)2 )
𝑥2

14-) Türev alma kurallarını kullanarak aşağıdaki fonksiyonların türevlerini bulunuz.

𝑥−2 4 3 2
a-) 𝑓(𝑥) = (1 + √ ) b-) 𝑓(𝑥) = 𝑥+1 − 𝑥−1 c-) 𝑦 = 𝑥 3⁄2 √𝑥 5 + 6
3

1 1 𝑥 1
d-) 𝑦 = 21 (3𝑥 − 2)7 + (4 − 2𝑥 2 )−1 e-) 𝑦 = (5 + 5𝑥)5
𝑥−1
f-) 𝑦 = 𝑥 2⁄3 g-) 𝑦 = 𝑥(1 + 𝑥 2 )−1⁄2 h-) 𝐹(𝑥) = (1 + 𝑥 2⁄3 )3⁄2
 1 1
i-) 𝑦 = |1 − 𝑥 2 | j-) 𝑧 = (𝑢 + )−5⁄3 k-) 𝑦 = 3
𝑢−1 √𝑡−2𝑡 3
4
l-) 𝑟 = √𝜃 −3 m-) 𝑦 = (2 + |𝑥|3 )1⁄3
2 (√3+√𝑥−2)3 3 2 3 5𝑥 11⁄2
(Cevaplar: a-) 9 , b-) − (𝑥+1)2 + (𝑥−1)2 , c-) 2 √𝑥 6 + 6 + ,
√𝑥−2 2√𝑥 5 +6

1 𝑥 1 4 1 𝑥+2
d-) (3𝑥 − 2)6 − 𝑥 −3 (4 − 2𝑥 2 )−2, e-) (5 + 5𝑥) (1 − 𝑥 2 ), f-) 3𝑥 5⁄3 , g-) (1 + 𝑥 2 )−3⁄2,

√1+ 3√𝑥2 5(𝑢2 −𝑢+1)

−8⁄3
−2𝑥+2𝑥 3 6𝑡 2 −1
h-) 3 , i-) , j-) − (𝑢2 − 2𝑢), k-) (𝑡 − 2𝑡 3 )−4⁄3 ,
√𝑥 |1−𝑥 2 | 3(𝑢−1)−2⁄3 3

−3 4
l-) 4
√𝜃 −7, m-) 𝑦 = |𝑥|𝑥(2 + |𝑥|3 )−2⁄3 )

15-) ℎ(𝑥) = |𝑥 2 + 3𝑥 + 2| fonksiyonunun türevlenemediği noktaları bulunuz.

(Cevap: −2, −1 )
16-) Aşağıdaki istenilen türevlerini bulunuz.
1 𝑑𝑧 1 𝑑𝑣 𝑡 𝑑𝑠
a-) 𝑧 = ise b-) 𝑣 = 𝑡 − 𝑡 ise c-) 𝑠 = 2𝑡+1 ise
√3𝑤−2 𝑑𝑤 𝑑𝑡 𝑑𝑡

−3 1
(Cevaplar: a-) 2(3𝑤−2)3⁄2 , b-) 1 + 𝑡 2 , c-) (2𝑡 + 1)−2 )

17-) 𝑦 = (𝑥 3 + 9)17⁄2 ise 𝑦′│𝑥=−2 yi bulunuz. (Cevap: 102 )

𝑑 √x2 −1 2√3
18-) 𝑑𝑥 ( x2 +1 )│𝑥=−2 yi bulunuz. (Cevap: )
25
𝑑 3
19-) 𝑑𝑡 (√3𝑡 − 7)│𝑡=3 ü bulunuz. (Cevap: 2√2 )
1 1
20-) 𝑓(𝑥) = ise 𝑓′(4) yi bulunuz. (Cevap: − 27 )
√2𝑥+1

𝑑 𝑡(1+√𝑡)
21-) 𝑑𝑡 ( )│𝑡=4 ü bulunuz. (Cevap: 16 )
5−𝑡

√𝑥 3−4√2
22-) 𝑓(𝑥) = 𝑥+1 ise 𝑓′(2) yi bulunuz. (Cevap: )
36

23-) Aşağıdaki türevlerin değerlerini bulunuz.

𝑑𝑠 1 𝑑𝑦
a-) 𝑠 = 1 − 3𝑡 2 ise 𝑑𝑡 │𝑡=−1 b-) 𝑦 = 1 − 𝑥 ise 𝑑𝑥 │𝑥=√3
2 𝑑𝑟 𝑑𝑤
c-) 𝑟 = ise 𝑑𝜃 │𝜃=0 d-) 𝑤 = 𝑧 + √𝑧 ise │𝑧=4
√4−𝜃 𝑑𝑧
1 1 5
(Cevaplar: a-) 6, b-) 3, c-) 8, d-) 4 )

24-) 𝑢 ve 𝑣, 𝑥 in türevlenebilir fonksiyonları olduğunu ve 𝑢(1) = 2, 𝑢′ (1) = 0, 𝑣(1) = 5,

𝑣 ′ (1) = −1 olduğunu varsayalım. Aşağıdaki türevlerin 𝑥 = 1 deki değerlerini bulunuz.
𝑑 𝑑 𝑢 𝑑 𝑣 𝑑
a-) 𝑑𝑥 (𝑢𝑣) b-) 𝑑𝑥 (𝑣 ) c-) 𝑑𝑥 (𝑢) d-) 𝑑𝑥 (7𝑣 − 2𝑢)
 2 −1
(Cevaplar: a-) −2, b-) , c-) , d-) −7 )
25 2

25-) 𝑢 ve 𝑣, 𝑥 in 𝑥 = 0 da türevlenebilir fonksiyonları olduğunu ve 𝑢(0) = 5, 𝑢′ (0) = 3,

𝑣(0) = −1, 𝑣′(0) = 2 olduğunu varsayalım. Aşağıdaki türevlerin 𝑥 = 0 daki değerlerini
bulunuz.
𝑑 𝑑 𝑢 𝑑 𝑣 𝑑
a-) 𝑑𝑥 (𝑢𝑣) b-) 𝑑𝑥 (𝑣 ) c-) 𝑑𝑥 (𝑢) d-) 𝑑𝑥 (7𝑣 − 2𝑢)
13
(Cevaplar: a-) 7, b-) −13, c-) 25, d-) 8 )
𝑓(𝑥)−5
26-) 𝑓(0) = 5, 𝑙𝑖𝑚 = 4 ve 𝑔(𝑥) = (𝑥 2 + 2𝑥 + 3). 𝑓(𝑥) olduğuna göre 𝑔′ (0) türevini
𝑥→0 𝑥
hesaplayınız. (Cevap: 22 )
27-) 𝑓 türevlenebilir bir fonksiyonunun türevi 𝑓′ ne göre verilen fonksiyonların türevlerini
bulunuz.
2
a-) 𝑓(2𝑡 + 3) b-) 𝑓(5𝑥 − 𝑥 2 ) c-) [𝑓(𝑥)]3 d-) √2 + 𝑓(𝑥)

e-) 𝑓(√3 + 2𝑡) f-) 𝑓(3 + 2√𝑥) g-) 𝑓(2𝑓(3𝑓(𝑥))) h-) 𝑓(2 − 3𝑓(4 − 5𝑡))
−6 2 2
(Cevaplar: a-) 2𝑓′(2𝑡 + 3), b-) (5 − 2𝑥)𝑓′(5𝑥 − 𝑥 2 ), c-) 𝑓 ′ (𝑥) [𝑓(𝑥)]2,
𝑥2

𝑓′(𝑥) 𝑓′(√3+2𝑡) 𝑓′(3+2√𝑥)

d-) , e-) , f-) , g-) 6𝑓 ′ (𝑥). 𝑓 ′ (3𝑓(𝑥)). 𝑓′(2𝑓(3𝑓(𝑥))),
2√2+𝑓(𝑥) √3+2𝑡 √𝑥

h-) 15𝑓 ′ (4 − 5𝑡). 𝑓′(2 − 3𝑓(4 − 5𝑡)) )

28-) 𝑓(2) = 2 ve 𝑓′(2) = 3 ise aşağıdaki türevleri bulunuz.
𝑑 𝑥2 𝑑 𝑓(𝑥) 𝑑 𝑑 𝑓(𝑥)
a-) 𝑑𝑥 (𝑓(𝑥))│𝑥=2 b-) 𝑑𝑥 ( )│𝑥=2 c-) 𝑑𝑥 (𝑥 2 𝑓(𝑥))│𝑥=2 d-) 𝑑𝑥 (𝑓(𝑥)+𝑥 2 )│𝑥=2
𝑥2

1 1
(Cevaplar: a-) 0, b-) 4, c-) 20, d-) 9 )

29-) 𝑦 = 𝑓(𝑔(𝑥)) ve 𝑔(1) = 3, 𝑓 ′ (3) = 2, 𝑔′ (1) = 5 olduğuna göre, 𝑦 ′ (1) i bulunuz.

(Cevap: 10 )
30-) 𝑦 = [3𝑔2 (𝑥) − 11]3 ve 𝑔(−1) = −2, 𝑔′ (−1) = 3 olduğuna göre, 𝑦 ′ (−1) i bulunuz.
(Cevap: −108 )
31-) 𝑦 = 𝑥 3 − 4𝑥 + 1 eğrisi verilsin.
−𝑥 5
a-) (2, 1) noktasındaki normal doğrusunu bulunuz. (Cevap: 𝑦 = +4)
8
16 16
b-) Yatay teğetlerinin denklemini bulunuz. (Cevaplar: 𝑦 = 1 + 3√3, 𝑦 = 1 − 3√3 )

32-) 𝑦 = 𝑥 3 − 𝑥 + 1 eğrisinin teğetinin 𝑦 = 2𝑥 + 5 doğrusuna paralel olduğu noktalarını

bulunuz. (Cevap: (1, 1), (−1, 1) )