Professional Documents
Culture Documents
2018 Qualification of Qadis in Sri Lanka - An Islamic and Empirical Analysis
2018 Qualification of Qadis in Sri Lanka - An Islamic and Empirical Analysis
ISSN: 2550:3014
Published by: Faculty of Islamic Studies and Arabic Language,
South Eastern University of Sri Lanka
1jazeelmi@seu.ac.lk / mjazeel@hotmail.com
2fowzulbuhary@gmail.com / fowzulb@esn.ac.lk
Ma;Tr; RUf;fk;:
mwpKfk;
‘fhop’ vd;w muGg; gjk; ePjpgjp vd;w nghUisj; jUfpwJ. rpwe;j ,];yhkpa r%f fl;likg;ig
cUthf;Ftjpy; ‘my; fohc’ vDk; ePjpj;Jiw ghupa gq;fhw;WfpwJ. ,e;j tifapy; fhopapd;
jifikfs; gw;wpa ,];yhj;jpd; fuprid tYthdjhFk;;. ,yq;ifapd; ePjp gupghyd
Kiwikapy; ,];yhkpa rl;l kuG kpf Muk;g fhyk; KjNy Vw;Wf; nfhs;sg;gl;l xd;whf ,Ue;J
te;Js;sJ. RNjr kd;du;fspd; Ml;rpapy; K];ypk;fs; jkf;nfd xU tYthd
rl;lg;ghuk;gupaj;ijf; nfhz;bUe;jdu;. muG nkhopapyhd rl;ltpay; Gj;jfq;fis mtu;fs;
crhtpdu;. tpthfk;> thupRupik Nghd;w tptfhuq;fspy; ,t;thtzq;fs; %ykhf rl;lj;jPu;T
ngwg;gl;L;s;sJ. xy;yhe;j Ml;rpapd; gpw;fhyg;gpuptpy; K];ypk;fsJ rl;l kuGfs;> tof;fq;fs;
K];ypk; rl;lf; Nfhitahfj; njhFf;fg;gl;ld
32
http://seu.ac.lk/sljais/ Sri Lankan Journal of Arabic and Islamic Studies Vol. 1, Issue. 1; 2018
jw;NghJ ,yq;ifapy; ‘fhop’ vd;gtu;> 1951k; tUl 13k; ,yf;f K];ypk; tpthf tpthfuj;Jr;
rl;lj;jpd; 12k; gpuptpd; gb> K];ypk; jdpahu; rl;lj;jpYs;s FLk;gtpay; njhlu;ghd tplaq;fis
newpg;gLj;Jtjw;fhf ,yq;if ePjpr; Nrit Mizf;FOtpdhy; epakpf;fg;gLk; ePjpj;Jiw
mjpfhupahthu;. ,t;thW kpfg; nghWg;Gkpf;f gjtpia Vw;Fk; ‘fhop’fs; nraw;jpwd;kpf;ftu;fshf>
rpwe;j r%f fl;likg;ig cUthf;Fgtu;fshf ,Uf;f Ntz;Lk; vd r%fk; vjpu;ghu;f;fpd;wJ.
vdNt> fhop ngw;wpUf;f Ntz;ba jifikfs; njhlu;gpy; ,];yhkpa rl;l kughd \uPMtpd;
gpukhzq;fisj; njhFj;jwptNjhL> ,yq;ifapy; epakdk; nra;ag;gl;Ls;s ‘fhop’fspd;
jifikfisAk; ,];yhkpa mwpitAk; kjpg;gpLjy; fhyj;jpd; NjitahFk;.
33
http://seu.ac.lk/sljais/ Sri Lankan Journal of Arabic and Islamic Studies Vol. 1, Issue. 1; 2018
,yq;ifapd; ‘fhop’ ePjpkd;w Kiwik ‘fhop’fs; gw;wpa ,yf;fpaq;fs; kpf mupjhfNt cs;sd.
tpNrlkhf> ,t;tplaq;fis ,];yhkpa \uPMTld; xg;gpl;L Nehf;FtJ GjpaNjhu;
fz;Nzhl;lkhFk;. vdpDk;> ,];yhkpa \uPMtpd; ePjpkd;w Kiwik ePjpgjpfs; gw;wpa
Nfhl;ghLfisg; gpuj;jpNafkhff; $Wk; ,yf;fpaq;fs;> ]Cjp mNugpah> vfpg;J> kNyrpah Nghd;w
ehLfspd; ePjpkd;w Kiwik gw;wpa ,];yhkpa \uPMTldhd xg;gPl;lha;Tfs;> ,yq;ifapd; ‘fhop’
ePjpkd;w Kiwik> ‘fhop’fs; njhlu;ghd gjpg;gpf;fg;gl;l> gjpg;gpf;fg;glhj Kjy;epiy> ,uz;lhk;
epiy ,yf;fpaq;fs;> mwpf;iffs;> rQ;rpiff; fl;Liufs; Nghd;wd ,t;tha;tpd; Fwpf;Nfhs;fis
miltjw;fhf gad;ghl;bw;Fk; kPsha;Tf;Fk; cl;gLj;jg;gLfpd;wd.
‘fhop’apd; jifikfs;
ePjpg;gupghydj;ij flikahff; fhZk; ,];yhk; ePjp nrYj;Jfpd;w ‘fhop’apd; jifik gw;wpg;
gpu];jhgpf;fpd;wJ. ePjpia toq;fTk;> mjd; ntspg;gilj; jd;ikia cWjpg;gLj;jTk;
jifikAilNahNu ‘fhop’ahf epakdk; nra;ag;gLtij mJ cWjp nra;fpwJ. egp (]y;)
mtu;fsplk; mG+ju; (uop) mtu;fs; jd;idf; ‘fhop’ahf epakpf;FkhW Ntz;baNghJ> ‘ePu;
34
http://seu.ac.lk/sljais/ Sri Lankan Journal of Arabic and Islamic Studies Vol. 1, Issue. 1; 2018
fy;tpj; jifik
,];yhkpa rl;ltpay; xU ‘fhop’apd; jifikfis ePjpj;Jiwapy; mtu; <LgLtjw;fhd
epge;jidfshf tpgupf;fpd;wJ. mtw;wpy; kpfg;gpujhdkhdJk; mtrpakhdJk; ‘fhop’Aila rl;lk;>
mjd; tplag; gug;G gw;wpa mwpthFk;. ,e;epge;jidapy; ,];yhkpa rl;l epGzu;fs;
xd;WgLfpd;wdu;. ePjpj;Jiw Xu; mwpthu;e;j nraw;ghl;NlhL njhlu;Ggl;bUg;gjdhy;> mwpitj;
jifikahff; nfhs;tij my;Fu;Mdpa thrfq;fs; typAWj;Jfpd;wd. ‘fhop’ahfr; nraw;gl;l
jhT+j; (miy) mtu;fspd; jifikahf ‘mtUf;F Qhdj;ijAk; njspthd tpsf;fj;ijAk;
nfhLj;Njhk;’(my;-Fu;Md;> 38:20) vdf; Fwpg;gpLfpwJ. ,];yhkpa tuyhw;wpy; mwpTj;jifikNa
\{iu`; Nghd;Nwhu; ‘fhop’ahf epakpf;fg;gLtjw;F mbg;gilahf mike;jJ vdg;gLfpwJ
(,g;Dy fa;A+k;> 2002> g.111). ‘fhop’ ngw;wpUf;f Ntz;ba mwptpd; gug;G njhlu;gpy; ,];yhkpa
rl;l epGzu;fisNa NtWgl;l mgpg;gpuhaq;fs; epyTfpd;wd. ,];yhkpa mbg;gil %y
Mtzq;fshd my; Fu;Md;> ‘m];]{d;dh’ gw;wpa mwpT xU ‘fhop’ ngw;wpUf;f Ntz;Lk; vd;gjpy;
mtu;fspilNa fUj;njhUikg;ghL fhzg;gLfpwJ vdyhk;(my; `{ikop> g.120). ‘fhop’apd; jPu;g;G
,t;thtzq;fis mbg;gilahf nfhz;bUg;gJ mtrpakhFk; vd;gij my; Fu;Md; Fwpg;gpLfpwJ.
‘(K`k;kNj>) my;yh`; ckf;F fhl;bj;jUk; mbg;gilapy; kf;fs; kj;jpapy; ePu; jPu;g;G
toq;Ftjw;fhf cz;ikia cs;slf;fpa ,t;Ntjj;ij ckf;F ehk; mUspNdhk;’ (my;-Fu;Md;
04:105). akd; gpuNjrj;jpw;F ‘fhop’ahf epakdk; ngw;w KMj; ,g;D [gy; (uop) mtu;fSf;Fk;
egpatu;fSf;Fkpilapyhd fye;Jiuahly; my; Fu;Md; ‘m];]{d;dh’ vd;w %y Mtzq;fs;
gw;wpa mwpT ‘fhop’ ngw;wpUg;gjd; mtrpaj;ij vLj;Jf;fhl;LfpwJ 1. NkYk;> ]{d;dh egp (]y;)
1
‘ck;kplk; jPug;Gf;fhd xU tplak; Kd;itf;fg;gl;lhy;> vt;thW jPu;g;gspg;gPu;fs; vd;W K`k;kj; egp (]y;)
mtu;fs; tpdtpa NghJ>‘my;yh`;tpd; Ntjkhd my;Fu;Midf; nfhz;L jPu;g;gspg;Ngd;’ vd;W
gfu;e;jhu;fs;. my;yh`;tpd; Ntjj;jpy; mjw;fhd jPu;itg; ngwhtpl;lhy; (vd;d nra;tPu;) vd tpdtpa
NghJ>‘,iwj;J}jupd; ‘m];]{d;dh’itf; nfhz;L jPug ; ;gspg;Ngd;’ vd;W gjpyspj;jhu;fs;. ‘,iw
35
http://seu.ac.lk/sljais/ Sri Lankan Journal of Arabic and Islamic Studies Vol. 1, Issue. 1; 2018
2
f/g; ,g;D #u; (uop) mtu;fs; cku; (uop) mtu;fSf;F mUfpy; mku;e;jpUe;jhu;fs;. mt;Ntis> xU ngz;
te;J mkPuy; K/kpdPd; mtu;fNs> vdJ fztid tpl kpfr;rpwe;j xUtiu ehd; fhzNt ,y;iy.
my;yh`;tpd; kPJ Mizahf mtu; ,uT KOtJk; epd;W tzq;Ffpd;whu;. kpf ntg;gkhd gfy; Ntisapy;
Nehd;ghspahf ,Uf;fpwhu; vd;W $wpdhs;. cku; (uop) mtu;fs; mtSf;fhf ghtkd;dpg;Gf; Nfhup mtis
tho;j;jpdhu;fs;. mg;ngz; ntl;fkile;J jpUk;gptpl;lhs;. clNd f/g; mtu;fs;> mkPUy; K/kpdPd;
mtu;fNs mg;ngz;iz mtsJ fztDld; Nru;j;J itj;jpUf;fyhNk. mts; cq;fsplk; KiwaplNt
te;jhs; vd;W $wpdhu;. ‘mts; vjid Kiwapl;lhs;’ vd cku; (uop) mtu;fs; tpdtpa NghJ>‘mts;
jdJ fztidg; gw;wp fLikahf Kiwapl;lhs;’ vd;W gjpyspj;jhu;. mjw;F cku; (uop) mtu;fs;
‘mjidah mts; Kiwapl tpUk;gpdhs;?’ vd;W Nfl;f> f/g; (uop) mtu;fs; ‘Mk;’ vd;whu;fs;. clNd
cku; (uop) mtu;fs; mg;ngz;iz mioj;J ‘ckJ gLf;ifapypUe;J ckJ fztu; tpyfp ,Uf;fpwhu;
vd;gij ePu; Kiwapl te;jjhfNt ,tu; fUJfpwhu;. mtu; fUjpaJ rupjhdh vd;W cz;ikiaf;
$Wq;fs;’ vdf; Nfhupa NghJ> ‘Mk;. ehd; ,sk; Atjp. ngz;fs; tpUk;Gtij ehDk; tpUk;GfpNwd;’ vd
gjpyspj;jhs;. clNd mtsJ fztid tutioj;j cku; (uop) mtu;fs;> f/g; mtu;fis Nehf;fp ‘ePNu
mt;tpUtu; kj;jpapy; jPu;g;gspg;gPuhf’ vd;W $wpdhu;fs;. ‘mkPUy; K/kpdPd; mtu;fNs jPu;g;gspf;f kpfTk;
jFjpahdtu;’ vd f/g; mtu;fs; kWj;jhu;fs;. ‘ePu;jhd; jPu;g;gspf;f Ntz;Lk;. vd;dhy; tpsq;f Kbahj
mtsJ Kiwg;ghl;il ePNu tpsq;fpdPu;’ vd;W cku; (uop) mtu;fs; typAWj;jpdhu;fs;. mjw;fpzq;f f/g;
; mtu;fs; ‘ehd; mg;ngz;iz mtdJ ehd;fhtJ kidtpnadf; fUjp> mtSf;fhf xU gfiyAk;
,uitAk; fopf;f Ntz;Lk;. %d;W gfy;> ,uTfs; mtd; ,ghjj;jpy; fopf;f Ntz;Lnkd ehd;
jPu;g;gspf;fpNwd;’ vd;W f/g; (uop) jPu;g;G toq;fpdhu;fs;. tpag;gile;j cku; (uop) mtu;fs; ‘ckJ Ke;jpa
fUj;J> gpe;jpa fUj;ij tpl Mr;rupakhdJ. ePu; g]uhTf;Fr; nrd;W me;fupd; ‘fhop’ahf nraw;gLtPu;’
vd;W fl;lisapl;lhu;fs;. ([khy; ]hjpf; my; kpu;]ghtp> 1991> epohKy; foh gpy; ,];yhk; ,jhuJ];
]fhgh te;e];u;> ]Cjp mNugpah: [hkpmJy; ‘,khk;’ K`k;kj; ,g;D ]{Cj; my; ,];yhkpa;ah> 1991>
g.44)
3
,uz;L ngz;fs; jkJ ,U Mz; Foe;ijfSld; ,Ue;jhu;fs;. mt;tpUtupy; xUj;jpAila Foe;ijia
Xeha; nfhz;L nrd;W tpl;lJ. mtu;fspy; xUj;jp jdJ ez;gpia Nehf;fp>‘cdJ Foe;ijiaj;jhd;
Xeha; nfhz;L nrd;wJ’ vd;whs;. Mdhy;> kw;wts; ‘,y;iy. cdJ Foe;ijiaj;jhd; Xeha; nfhz;L
nrd;wJ’ vd;W $wpdhs;. ,UtUk; jhT+j; (miy)mtu;fsplk; jPu;g;Gf; Nfl;Lr; nrd;w NghJ> mtu;
‘%j;jtSila Foe;ijjhd; vd;W jPu;g;gspj;jhu;. clNd mt;tpUtUk; ]{iykhd; (miy) mtu;fsplk;
nrd;W jkJ Kuz;ghl;il Kiwapl;l NghJ> mtu; ‘fj;jpnahd;iwf; nfhz;L thUq;fs;. mt;tpUtUf;Fk;
rkkhf gpse;J nfhLf;fpd;Nwd;’ vd;W $wpdhu;. mjw;F rpwpats; ‘mt;thW nra;ahjPu;fs;. my;yh`;
cq;fSf;F mUs; ghypg;ghd;. ,J mtsJ Foe;ijjhd; vd;W $wpdhs;’ ]{iykhd; (miy) mf;Foe;ij
,istSf;Nf cupaJ’ vd;W jPu;g;gspj;jhu;fs;. (Gfhup> 1987> `jP]; 3244> gh.3> g. 1260)
4
‘,uz;L ez;gu;fs; gfYzTf;fhf mku;e;jhu;fs;. xUtuplk; Ie;J cnuhl;bfSk;> kw;wtuplk; %d;W
cnuhl;bfSk; ,Ue;jd. mt;tpUtUk; cz;z Muk;gpj;j NghJ> mt;tplj;jpw;F xU gpuahzp te;jhd;.
mt;tpUtUk; mtid jk;Kld; gfYzitg;gupkhw mioj;jdu;. cztUe;jpa gpd;du; mtd; vl;L
jpu;`k;fisf; nfhLj;jhd;. Ie;J cnuhl;bfis itj;jpUe;j ez;gu; jdf;F Ie;J jpu;`k;fis
vLj;Jtpl;L> %d;W cnuhl;bfis itj;jpUe;j ez;gUf;F %d;W jpu;`k;fis nfhLj;jhu;. ez;gu;
‘mjidg; nghUe;jpf; nfhs;s khl;Nld;’ vd;W rz;ilapl;lhu;.
,g;gpur;rpid myp (uop) mtu;fsplk; Kd;itf;fg;gl;l NghJ>‘,JnthU rpwpa tplak;. ,ij
ePjpkd;wj;jpw;Ff; nfhz;L nry;tij tpl ,UtUk; Xu; ,zf;fg;ghl;Lf;F tUtNj rpwe;jJ vd;W $wptpl;L>
,uz;lhktuplk; ‘ePu; %d;W jpu;`k;fis itj;Jf;nfhs;. rz;ilapLtij tpl;LtpL’ vd;W mwpTiu
gfu;e;jhu;fs;. mjw;F mk;kdpjd; ‘,y;iy> ePq;fs; ,t;tplaj;ij tprhupj;J epahag;gb jPu;g;G toq;f
Ntz;Lk;’ vd;W myp (uop) mtu;fis typAWj;jpdhd;. mjw;fpzq;f> myp (uop) mtu;fs; mt;tpUtiuAk;
tprhupj;Jtpl;L ‘ePjp epahag;gb Ie;J cnuhl;bfis itj;jpUe;jtUf;F VO jpu;`k;fSk;> %d;W
cnuhl;bfis itj;jpUe;j ez;gUf;F xU jpu;`k; khj;jpuKk; cupj;jhdJ’ vd;W jPu;g;G toq;fpdhu;fs;.
(Fyhk; Ku;joh M]hj;> 1987)
37
http://seu.ac.lk/sljais/ Sri Lankan Journal of Arabic and Islamic Studies Vol. 1, Issue. 1; 2018
Mdhy;> ,yq;ifapy; 1951k; Mz;bd; tpthf> tpfhuj;Jr; rl;lj;jpd; 13k; ,yf;fk; ‘fhop’apd;
epakdk; njhlu;ghf gpu];jhgpf;Fk; NghJ mtu;fs; epakdk; ngWtjw;fhd jifikfis tpupthf
gpu];jhgpf;ftpy;iy. ,r;rl;lj;jpd; 12k; ,yf;fk; 1k; cl;gpupT ‘mg;gjtpf;F jpwik tha;e;jtu;’
vd tiuaiw nra;fpwJ. jpwik tha;ej
; tiu tiuaiw nra;tjw;fhd topKiwfs;
ntspg;gilahff; Fwpg;gplg;gltpy;iy. MapDk;> ePjpr;Nrit Mizf;FO ‘fhop’fspd;
ntw;wplj;Jf;fhd mwpTWj;jy;fisg; gpuRupf;Fk; tu;j;jkhdp mjidg; gpd;tUkhW
tpsf;fg;gLj;JtJ Nghy; cs;sJ. 2014 ngg;utup 15 ,d; tu;j;jkhdpapd; mwpTWj;jy; nghJf;
fy;tpj; jifik> \uPM fy;tpj; jifik vd;gdtw;iwg; ngw;wpUj;jiy epge;jidahff;
Fwpg;gpLtJ ,q;F Nehf;fj;jf;fJ. ,r;rl;lj;jpd; cl;gpupT 1 ‘xU K];ypk; Mltiu’ vdf;
Fwpg;gpLtjd; %yk; rkakhf ,];yhj;ijf; nfhz;ltUk; ghy;epiyapy; MltUNk ‘fhop’ahf
epakpf;fg;gLtjw;Fj; jifikAilNahu; vd tpjpf;fpwJ.
1 fy;tpj;Jiw 69.4%
38
http://seu.ac.lk/sljais/ Sri Lankan Journal of Arabic and Islamic Studies Vol. 1, Issue. 1; 2018
39
http://seu.ac.lk/sljais/ Sri Lankan Journal of Arabic and Islamic Studies Vol. 1, Issue. 1; 2018
,yq;if rdehaf Nrhryprf; FbauR tu;j;jkhdg; gj;jpupif - 2013 “K];ypk; rkaj;ijr; rhu;e;j
Mz; tpz;zg;gjhuu; xUtu; gy;fiyf;fofg; gl;lk; ngw;Ws;s xUtuhf my;yJ K];ypk; rka
kw;Wk; fyhrhu mYty;fs; mikr;rpdhy; mq;fPfupf;fg;gl;l epWtdk; xd;wpdhy; toq;fg;gLk;
rhd;wpjo; ngw;Ws;s xUtuhf my;yJ rl;lj;juzp xUtuhf my;yJ mjw;Fr; rkkhd njhopy;rhu;
jifik cilatuhf my;yJ Xa;T ngw;w gjtp epiyj; juj;jpyhd cj;jpNahfj;ju; xUtuhf
,Uj;jy; Ntz;Lk;. tpz;zg;gjhuu; ,];yhk; khu;f;fj;ijg; gw;wp xOFgtuhfTk;> K];ypk; tpthf>
tpthfuj;Jr; rl;lk; kw;Wk; tpNrlkhd K];ypk; rl;lk; gw;wpa ey;y mwpT cilatuhfTk;
r%fj;jpy; ey;y tuNtw;Gk; kjpg;Gk; cilatuhfTk; tpthfkhd xUtUkhf ,Uj;jy; Ntz;Lk;.”
40
http://seu.ac.lk/sljais/ Sri Lankan Journal of Arabic and Islamic Studies Vol. 1, Issue. 1; 2018
mwpTk; gupr;raKk; ghlrhiyf; fy;tpapd; ,];yhk; ghl tpjhdj;jpD}lhf ngw;w mwpT vdf;
nfhs;s KbfpwJ. Rkhu; Ie;jpy; xU (22.22%) gpuptpdu; cau; juf; fw;ifapd; NghJ> ,];yhk;
my;yJ ,];yhkpa ehfupfk; Nghd;w ghlq;fspD}lhf ,];yhj;ij mwpe;jpUg;gtu;fs;. MapDk;>
fzprkhd ‘fhop’fs; (38.89%) VjhtnjhU muGf; fyhgPlj;jpy; gapw;wg;gl;l nksytpfshFk;.
,f;fyhgPlq;fs; ,];yhkpa fy;tpj;Jiwapy; Nghjpa mwpit toq;Ftij Nehf;fkhff;
nfhz;bUf;fpd;wd vd;gJ Fwpg;gplj;jf;fJ. MT.mf;gu; jiyikapyhd rl;lg; Nguitapd;
rpghupRfs; tpje;Jiuf;fpd;w jifikahf ,jidf; nfhs;s KbAk;. NkYk;> rpyu; (13.89%)
,];yhkpaj; Jiwapy; gy;fiyf;fofg; gl;lj;ijg; ngw;wpUg;gJk; ,q;F Fwpg;gplj;jf;fJ.
,j;juTfspd; gb ,g;gy;fiyf;fofg; gl;ljhupfspy; 5.6 tPjkhdtu;fs; muGf; fyhgPlq;fspYk;
gapw;wg;gl;ltu;fs; vd;gJ rpwg;Gf;Fupa tplakhFk; vdyhk;. miuthrpf;Fk; rw;Wf; Fiwthd
(44.44%) vz;zpf;ifia cila ‘fhop’fs; ,];yhkpa rl;lj;Jiwapy; Nghjpa mwpitAk;
gapw;rpiaAk; ngw;wpuhjtu;fs; vd;gJ ,q;F Fwpg;gplj;jf;fJ. ,j;juTfs; ‘fhop’ epakdj;jpd;
NghJ \uPM fy;tpj;jifik ngUksT fUj;jpw; nfhs;sg;gltpy;iy vd;gijf; fhz;gpf;fpd;wJ.
Mdhy;> ,];yhkpa \uPM ‘fhop’ahff; flikahw;Wgtu; Mo;e;j mwpTs;stuhfTk; \uPM mwptpy;
epGzj;Jtk; ngw;wtuhfTk; Neu;ikahdtuhfTk; r%f me;j];Js;stuhfTk; ,];yhkpa
flikfisg; gw;wpnahOFk; ,iwar;rKs;stuhfTk; ,Uf;f Ntz;Lnkdf; $Wfpd;wJ(Doi, 1984,
p.11). egp (]y;) mtu;fs; akd; gpuNjrj;jpw;F KMj; (uop) mtu;fisf; ‘fhop’ahf epakpf;Fk;
NghJ njhLj;j tpdhf;fs; ‘fhop’ fz;bg;ghfg; ngw;wpUf;f Ntz;ba \uPM mwpT gw;wp
typAWj;JtjhfNt mike;Js;sJ.
KMj; (uop) mtu;fspd; `jP]{f;F Vw;g \uPM gw;wpa mwpitf; ‘fhop’ ngw;wpUf;f Ntz;Lk;
vd;gjpy; ,];yhkpa mwpQu;fs; cld;gl;Ls;s NghjpYk;> \uPM mwpT vd;gjpy; ,[;jp`hj;
cs;slq;FtJ gw;wp rl;ltpay; mwpQu;fspilNa Kuz;gl;l fUj;Jf;fs; fhzg;gLfpd;wd. ‘fhop’
,[;jp`hj; nra;Ak; Mw;wiyg; ngw;wpUg;gJ mtrpak; ,y;iynad ,khk; mG+`dPgh mtu;fs;
$Wfpwhu;fs;. Mdhy;> ‘fhop’ ,[;jp`hj; nra;Ak; jifikAiltuhfNt ,Uf;f Ntz;Lk; vd
,khk;fshd khypf;> \hgp<> m`;kj; Nghd;Nwhu; typAWj;Jfpd;wdu;.
42
http://seu.ac.lk/sljais/ Sri Lankan Journal of Arabic and Islamic Studies Vol. 1, Issue. 1; 2018
50
40
30
20
10
0
fUj;juq;Ffs; gapw;rpg; gl;liw FWq;fhyg; gapw;rp rhd;wpjo; fw;if
newp
43
http://seu.ac.lk/sljais/ Sri Lankan Journal of Arabic and Islamic Studies Vol. 1, Issue. 1; 2018
44
http://seu.ac.lk/sljais/ Sri Lankan Journal of Arabic and Islamic Studies Vol. 1, Issue. 1; 2018
47
http://seu.ac.lk/sljais/ Sri Lankan Journal of Arabic and Islamic Studies Vol. 1, Issue. 1; 2018
“,khk; mG+ `dPgh mtu;fspd; fUj;ij rpyu; jg;ghf Gupe;J nfhz;L `dgp kj;`gpd; gpufhuk;
ngz;fs; ‘fhop’ahf epakdk; ngw mDkjpAz;L vd thjhLfpd;wdu;. `dgp kj;`gpd; mbg;gil
fpjhg;fspy; xd;whd ‘gj;`{y; fjPu’; vDk; fpjhgpy; gpd;tUkhW te;Js;sJ. ‘xU ngz; ‘fhop’ahf
epakdk; ngWtJ jLf;fg;gl Ntz;ba `yhy; Mfhj tplakhFk;. xU ngz; ‘fhop’ahf
epakpf;fg;gl;lhy; mtsJ jPu;g;ig Vw;gtu;fs; ghtk; nra;jtu;fshf khwptpLthu;fsh? mts; jPd;
$Wk; gpufhuk; ,UtUf;F kj;jpapy; jPu;g;gspj;jhy; mtsJ jPu;g;G nry;YgbahFkh> ,y;iyah?
vd;gJ gw;wpNa Ngrg;gLfpwJ’
‘fhop’apd; rkak;
,];yhkpa rl;lg; ghuk;gupaj;jpd; gb K];ypky;yhjhu; tptfhuq;fspy; K];ypky;yhj xUtiu
‘fhop’ahf epakdk; nra;a KbAk; (A+]{g;> 1986> g.186). K];ypk; tptfhuk; njhlu;gpy;
K];ypky;yhj xUtu; jPu;g;gspg;gjw;F rl;lj;Jiw mwpQu;fs; mq;fPfhuk; mspf;ftpy;iy. my;
khtu;jp (1954> g.53) K];ypky;yhjhu; tptfhuq;fspYk; mtu;fspypUe;J xUtu; ‘fhop’ahf
epakpf;fg;gl KbahJ vd thjpLfpwhu;. MapDk;> jw;fhy ePjpkd;w Kiwikfspy; K];ypk;
tptfhuq;fspy; K];ypky;yhjhu; jPu;g;gspf;f mDkjpf;fg;gl;Ls;sdu;. fdprkhd K];ypk;
rdj;njhifiaf; nfhz;l ,e;jpah> ie[Pupah Nghd;w gd;ikj;Jt ehLfspd; eilKiw ,jidf;
fhz;gpf;fpd;wJ (Martin, 2004, pp. 457,458). K];ypk; ngUk;ghd;ik kw;Wk; rpWghd;ikr; #oypy;
K];ypky;yhj ePjpgjpfs; epakpf;fg;gLtJ jw;fhy ,];yhkpa mwpQu;fspilNa Fwpg;gplj;jf;f
vjpu;g;ig Vw;gLj;jtpy;iy vdyhk; (kf;J}H> 1964> g. 39-41).
,yq;ifapd; 1951k; Mz;bd; 13k; ,yf;f K];ypk; tpthf> tptfhuj;Jr; rl;lk; K];ypk;fSf;F
khj;jpuk; gpuj;jpNafkhdjhFk;. ,r;rl;lj;jpd; gpupT 2 ‘,yq;ifapy; thOk; K];ypk; kf;fspd;
tpthfk;> tpthfuj;J Mfpatw;wpf;Fk; mtw;NwhL rk;ge;jg;gl;l gpw tplaq;fSf;F khj;jpuk;
,r;rl;lk; Vw;GilajhFk;’ vd;W Fwpg;gpLfpwJ. ,t;tpjp Kjd; Kjyhf 1806k; Mz;by;
mwpKfg;gLj;jg;gl;l K`k;kjpar; rl;lj;jpYk; ‘K];ypk;fSf;F khj;jpuk; cupj;jhdJ’ vd;w
thrfk; gad;gLj;jg;gl;bUg;gJ (Goonesekere, 2002, p.3) Fwpg;gplj;jf;fjhFk;.
49
http://seu.ac.lk/sljais/ Sri Lankan Journal of Arabic and Islamic Studies Vol. 1, Issue. 1; 2018
KbTiu
,];yhj;jpy; ePjpg;gupghydk; tzf;f topghLfSs; xd;whff; fUjg;gLfpwJ. vdNt> ,];yhkpa
%y Mtzq;fs; ,j;Jiw njhlu;gpy; Nghjpa tpguq;fis Kd;itf;fpd;wd. ‘fhop’
ePjpg;gupghydj;jpy; gpujhd nraw;ghl;lhsuhf fUjg;gLfpwhu;. ‘fhop’apd; jifik gw;wp ,];yhkpa
rl;lj;Jiw mjpf fupriz nfhz;Ls;sJ ‘fhop’ Nghjpa fy;tpawpit> Mw;wy;fis ngw;wpUg;gJ
,j;Jiw rupahfTk; jpwd;glTk; ,aq;Ftjw;F Jiz nra;Ak;. MapDk;> ,yq;ifapy; ‘fhop’fs;
ngw;Ws;s nghJf; fy;tpj; jifik mtu;fspd; njhopy; rhu; njhlu;gpid NghjpasT
nfhz;bUf;ftpy;iy. rl;lj;Jiwapy; ‘fhop’fspd; gupr;rak; cWjpg;gLj;jg;gltpy;iy. ,];yhkpa
Jiwfspy; Fwpg;ghf> ‘gpf;`;’ vDk; rl;ltpaypy; ngUk;ghyhd ‘fhop’fs; Nghjpa jifikiag;
ngw;wpUf;ftpy;iy. MapDk;> muGf; fyhrhiyapy; ,];yhkpaj; Jiwfspy; gapw;wg;gl;ltu;fs;
fzprkhd msT epakdk; ngw;Ws;sdu;. ,];yhkpa \uPM rl;lk;> K];ypk; tpthf> tpfhuj;Jr;
rl;lk;> ,yq;ifapd; rl;l Kiwik> Mw;Wg;gLj;jy;> Kuz;ghl;Lj; jPuT> kj;jpa];jk; Mfpa
Jiwfspy; Nghjpa mwpTk; gupr;raKk; jkf;F cz;L vd;gJNt ‘fhop’fspd; fUj;jhFk;.
,yq;ifapy; ‘fhop’ahf nraw;gLtjw;F ngz;Zf;Fupa jifik Fwpj;J ru;r;ir njhlu;fpwJ.
rl;lk;> mjd; tplag;gug;G> %y Mtzq;fs; gw;wpa mwpit> rpe;jdhj; jpwid cs;spl;l fy;tpj;
jifikfis ePjpgjp nfhz;bUj;jy; Ntz;Lk; vd;gJ ,t;tha;tpd; gpujhd fz;lwpjy;fshFk;.
,t;tha;itj; jw;fhy fhop ePjpkd;w Kiwikapd; rpwe;j fl;likg;gpw;fhd my;yJ kPs;
Gdu;epu;khdj;jpw;fhd topfhl;bahff; nfhs;s KbAk;.
crhj;Jizfs;
1. mg;j; my;-m]P]; My my;-i\`; (1990) yk;`hj; `t;y my;-foh gp my;-kk;yfjpy;
mugpa;ajp]; ]{Cjpa;ah. wpaho;: MyKy; gthapj;.
2. mg;j; my;-fuPk; i]jhd; (1989) epohK my;-foh gpy;-\uPmj; my;-,];yhkpa;ah. N[hu;jhd;:
kf;jgJy; g\hapu;.
3. mg;j; my;-`]Pg; mg;j; my;-]yhk; A+]{g; (1986) my;-fhop t my;-ga;apdh. Fitj;: kf;jgJy;
k/yh.
4. my;-ckup> mf;uk; ypah (2003) m];Uy; fpyhgj; my;-uh\pjh. 4k; gjpg;G. upaho;: kf;jgJy;
cigfhd;.
50
http://seu.ac.lk/sljais/ Sri Lankan Journal of Arabic and Islamic Studies Vol. 1, Issue. 1; 2018
5. my; Fu;Jgp (2003) my;-[hkp/ yp m`;fhk; my;-Fu;Md; (jg;]Pu; my; Fu;Jgp)> Nga;&j;:
MyKy; FJg;.
6. my;-khtu;jp (1972) mjg; my;-fhop> gf;jhj;: kj;gmJy; Mgp.
7. my;-khtu;jp (1994) my;-m`;fhk; my;-]{y;jhdpa;ah t my;-tpyhahj; my;-jPdpa;ah> nygdhd;:
jhUy; fpjhg; my; mugp.
8. my;-kpu;]ghtp> [khy; ]hjpf; (1991) epohK my;-foh gp my;-,];yhk; ,jhuJ my;-]fhgh
t my;-e];u;. ]cjp mNugpah: [hkpmJy; ,khk; K`k;kj; ,g;D ]{Cj; my; ,];yhkpa;ah.
9. my; `{ikop> mg;Ju; u`;khd; (1989) my;-fohc tepohK`{ gp my;-fpjhgp t my;-]{d;dh.
kf;fh: [hkpM ck;kpy; Fuh.
10. my;-\u;<dp> K`k;kj; ,g;D m`;kj; (1958) Kf;dp my;-K`;jh[;. gh. 04. vfpg;J:
Ky;j]Kj; jg/ te;e\;u;.
11. \ygp> m`;kj; (1975) jhuPFj; j\;uPa; my;-,];yhkp t jhuPF my;-EOk; my;-foh,a;ah gp
my;-,];yhk;. nfa;Nuh: kf;jgJe;e`;yh my; kp];upa;ah.
12. m];-]{i`yp> t`gj; (2002) my;-gpf;`; my;-,];yhkp tmjpy;yJ`{. 2k; gjpg;G. nygdhd;:
jhUy; gpf;u;.
13. my;-]u;`]p> \k;]{j;jPd; (1912) my;-kg;R+j;. Nga;&j;: jhUy; k/upgh.
14. ,g;D mgpj; jk;> my;-fhop ,g;wh`Pk; (1987) fpjhG mjg; my;-foh> Nga;&j;: jhUy; FJg;
my; ,y;kpa;ah.
15. ,g;D Fjhkh (1984) my;-Kf;dP gp my;-gpf;`; my;-`d;gyp. Nga;&j;: jhUy; gpf;u;.
16. ,g;D gu;`{d; (2003) jg;]puj; my;-`{f;fhk; gP c]_y;my;-mf;opajp t kdh`p[; my;-
m`;fhk;. upaho;: jhU Mykpy; FJg;.
17. ,g;D my;-fa;A+k; (2002) ,/yhk; my;-Ktf;fp<d;. upaho;: jhU ,g;dpy; [t;]p.
18. jg;ahdp> ge;ju; (2000) jhuPF my;-foh. ]cjp mNugpah: t]huJj; j/yPk; my; Myp.
19. jgup (1997) [hkpc my;-gahd; (jg;]Pu; mj;jgup). lk];f];: jhUy; fyk;>
20. GMj; mg;Jy; Kd;,k; m`;kj; (1996) ,g;D fy;J}d; twp]hyJ`_ yp my;-Fohj;. wpaho;:
jhUy; tjd;.
21. Gfhup (1987) my; [hkp/ my;-]`P`; my;-Kf;j]u;. Nga;&j;: jhU ,g;dpy; fjPu; my;akhkh.
22. ig`fP (1925) m];]{dd;my;-Fg;uh. i`juhghj;: k[;yp]; jh,ujpy; kMupg;.
23. kj;$u;> K`kj; ]yhk; (1964) my;-foh gp my;-,];yhk;. vfpg;J: jhUe; e`;yh my; mugpa;ah.
24. K];ypk; my;-ie]hGup. ]`P`;K];ypk;. jhU ,`;ah ypj;Juh]py; mugp> Nga;&j;
25. tfPc (918) m`;ghH my;-Fohj;. nygdhd;: MyKy; FJg;.
26. C.E. Besworthet al, Encyclopedia of Islam, London: B J Brill, 1991, V.6
27. MK Masud et al (2006) Dispensing Justice in Islam: Qadis and their judgement, Netherland: Br
51