MỤC LỤC

1. Khái niệm mạng cảm biến không dây WSN: Định nghĩa, phương thức
truyền thông, thách thức khi triển khai WSN. .........................................3
2. Kiến trúc mạng và chồng giao thức của WSN ...................................10
3. Các kỹ thuật truyền thông vô tuyến sử dụng trong WSN: truyền thông
băng hẹp, trải phổ và băng siêu rộng (so sánh), sơ đồ khối truyền thông
vô tuyến..................................................................................................12
4. Ảnh hưởng của kênh vô tuyến lên việc truyền tin trong WSN (suy giảm,
hiện tượng đa đường, lỗi).......................................................................15
5. Chuẩn 802.15.4 cho WSN: Đặc điểm lớp vật lý và lớp MAC...........17
6. Lớp MAC: Các yêu cầu đối với lớp MAC trong mạng WSN, Giao thức
CSMA/CA (Hoạt động, ưu nhược điểm), giao thức MACA. ................18
7. Giao thức MAC tránh xung đột trong WSN: Đặc điểm của MAC tránh
xung đôt; giao thức TRAMA, LEACH (hoạt động của giao thức, ưu
nhược điểm) ...........................................................................................21
8. Giao thức MAC dựa trên xung đột trong WSN: đặc điểm của MAC
dựa trên xung đột; giao thức PAMAS, S-MAC (hoạt động của giao thức,
ưu nhược điểm) ......................................................................................24
9. Giao thức MAC lai ghép: Đặc điểm, giao thức Z-MAC (hoạt động, ưu
nhược điểm). ..........................................................................................29
Câu 10: Chức năng định tuyến trong mạng WSN: vai trò, đặc điểm; tham
số định tuyến và phân loại các giao thức định tuyến trong WSN. .........31
11.Định tuyến dựa trên dữ liệu: Đặc điểm của định tuyến dựa trên dữ liệu
trong mạng WSN; Giao thức SPIN (hoạt động, các biến thể của SPIN)
................................................................................................................33
Câu 12: Định tuyến chủ động: Đặc điểm, ưu nhược điểm của định tuyến
chủ động; giao thức định tuyến Vectơ khoảng cách theo trình tự đích đến
(DSDV) (hoạt động, ưu nhược điểm); giao thức định tuyến trạng thái liên
kết được tối ưu hóa (OLSR) (hoạt động, ưu nhược điểm). ....................36

1
OM33T
Câu 13 Định tuyến theo yêu cầu: đặc điểm, ưu nhược điểm. Giao thức
vecto khoảng cách theo yêu cầu tuỳ biến(AODV) ( hoạt động, ưu nhược
điểm). .....................................................................................................39
14. Định tuyến phân cấp; định tuyến theo vị trí; định tuyến dựa trên QoS(
đặc điểm, ưu nhược điểm của các giao thức này ) .................................42
Câu 15. Quản lý công suất động DPM trong WSN; tầm quan trọng của
DPM; những yếu tố ảnh hưởng đến chiến lược DPM; DPM theo chế độ
vận hành động; DPM chia tỉ lệ động; DPM theo lịch trình nhiệm vụ. ..46
Câu 16. Đồng bộ thời gian trong mạng WSN: Tầm quan trọng, những
thách thức khi thực hiện đồng bộ trong WSN; Các kỹ thuật đồng bộ thời
gian (Trao đổi bản tin đồng bộ, Đặc tính không xác định của độ trễ truyền
thông). ....................................................................................................51
Câu 17: Các giao thức đồng bộ thời gian trong WSN: Giao thức tham
khảo thời gian toàn cầu, giao thức đồng bộ thời gian cho mạng cảm biến
(TPSN) (đặc điểm, nguyên tắc hoạt động).............................................55
Câu 18: Định vị trong mạng WSN: Khái niệm, ý nghĩa, phân loại định vị
trong WSN (định vị dựa trên vị trí, định vị không dựa trên vị trí). .......56
19. Các kỹ thuật định vị: Thời gian tới, chênh lệch thời gian tới, cường
độ tín hiệu nhận được, góc tới. ..............................................................58
20. Bài Tập .............................................................................................60

2
OM33T
1. Khái niệm mạng cảm biến không dây WSN: Định nghĩa, phương
thức truyền thông, thách thức khi triển khai WSN.
Ø Khái niệm:
+ Mạng cảm biến không dây (WSN) là một mạng lưới các thiết bị cảm
biến tự động và không dây được triển khai trong một khu vực để thu
thập dữ liệu môi trường và truyền thông tin qua mạng. Mạng này
bao gồm các nút cảm biến nhỏ gọn, có khả năng thu thập dữ liệu từ
môi trường xung quanh như nhiệt độ, ánh sáng, độ ẩm, chuyển động,
âm thanh, áp suất, và các thông số khác.
+ Quá trình cảm biến là một kỹ thuật được sử dụng để thu thập thông
tin về một đối tượng hoặc quá trình vật lý, bao gồm cả sự xuất hiện
của các sự kiện. Cảm nhận sự biến thiên của các hiện tượng vật lý.
+ Từ góc độ kỹ thuật, bộ cảm biến còn được coi là một thiết bị biên
dịch hoặc chuyển đổi các thông số hoặc sự kiện trong thế giới vật
chất thành các tín hiệu có thể đo lường và phân tích được.
+ Bộ cảm biến là một loại thiết bị chuyển đổi năng lượng từ thế giới
vật chất thành năng lượng điện sau đó có thể được truyền vào các hệ
thống tính toán hoặc bộ điều khiển.

3
OM33T
 Ø Phân loại:
Phân loại Ứng dụng
Nhiệt độ Nhiệt điện trở, cặp nhiệt điện
Áp suất Đồng hồ đo áp suất, khí áp kế, đồng hồ đo ion
hóa
Quang học Điốt quang, bóng bán dẫn quang, cảm biến hồng
ngoại, cảm biến CCD
Âm thanh Bộ cộng hưởng áp điện, micrô
Cơ khí Đồng hồ đo sức căng, cảm biến xúc giác, màng
ngăn điện dung, tế bào phản ứng áp
Chuyển động, rung Gia tốc kế, con quay hồi chuyển, cảm biến ảnh
Lưu lượng Máy đo gió, cảm biến lưu lượng không khí
Vị trí GPS, cảm biến dựa trên siêu âm, cảm biến dựa
trên hồng ngoại, máy đo độ nghiêng
Điện từ Cảm biến hiệu ứng Hall, từ kế
Hoá chất Cảm biến pH, cảm biến điện hóa, cảm biến khí
hồng ngoại
Độ ẩm Cảm biến điện dung và điện trở, máy đo độ ẩm,
cảm biến độ ẩm dựa trên MEMS
Bức xạ Máy dò ion hóa, máy đếm Geiger – Mueller

Ø Phương thức truyền thông:

+ Công nghệ truyền thông với đặc điểm của WSN:
• Tốc độ dữ liệu thấp
• Cảm biến hạn chế năng lượng
+ IEEE 802.11

4
OM33T
 • Đây là các giao thức WLAN được sử dụng rộng rãi nhất cho
truyền thông không dây nói chung
• Có thể được tìm thấy trong các mạng cảm biến trước đây hoặc
mạng cảm biến không bị ràng buộc năng lượng nghiêm ngặt
+ IEEE 802.15.4 là giao thức được thiết kế dành riêng cho truyền
thông tầm ngắn trong WSN
• Tốc độ dữ liệu thấp
• Tiêu thụ ít điện năng
• Được sử dụng rộng rãi trong các giải pháp WSN học thuật và
thương mại
+ Truyền thông đơn chặng và đa chặng

Ø Thách thức khi triển khai WSN:

+ Năng lượng
• Cảm biến thường được cấp năng lượng qua pin
- Thay pin khi hết
- Sạc lại pin, ví dụ: sử dụng năng lượng mặt trời
- Loại bỏ nút cảm biến khi hết pin

5
OM33T
 • Đối với pin không thể sạc lại, nút cảm biến sẽ có khả năng hoạt
động trong toàn bộ thời gian hoạt động của nó hoặc cho đến khi
có thể thay pin
• Hiệu quả năng lượng bị ảnh hưởng bởi các khía cạnh khác nhau
của nút cảm biến/thiết kế mạng
• Lớp vật lý: Năng lượng chuyển đổi và năng lượng rò rỉ của bộ xử
lý dựa trên CMOS
• Lớp kiểm soát truy cập trung bình:
- Chiến lược dựa trên tranh chấp dẫn đến va chạm tốn kém năng
lượng
- Vấn đề lắng nghe khi rỗi
• Lớp mạng: Chịu trách nhiệm tìm kiếm các tuyến đường tiết kiệm
năng lượng
• Hệ điều hành: Dung lượng bộ nhớ nhỏ và chuyển đổi tác vụ hiệu
quả
• Bảo mật: Các thuật toán nhanh và đơn giản để mã hóa, xác thực,
v.v.
• Phần mềm trung gian: Quá trình xử lý dữ liệu cảm biến trong
mạng có thể loại bỏ dữ liệu thừa hoặc tổng hợp số lần đọc cảm
biến.
+ Tự quản lý:
• Triển khai không định hình (áp dụng-hoc)
- Nhiều mạng cảm biến được triển khai “không cần thiết kế”
o Cảm biến rơi từ máy bay (đánh giá chiến trường)
o Cảm biến được đặt bất cứ nơi nào hiện đang cần thiết (theo
dõi bệnh nhân trong vùng thảm họa)
o Cảm biến di chuyển (đội robot khám phá địa hình không xác
định)
- Nút cảm biến phải có một số hoặc tất cả các khả năng sau
o Xác định vị trí của nó
o Xác định danh tính của các nút lân cận
6
OM33T
 o Cấu hình tham số nút
o Khám phá (các) tuyến đường đến trạm cơ sở
o Khởi tạo nhiệm vụ cảm biến
• Hoạt động không giám sát
- Sau khi được triển khai, WSN phải hoạt động mà không cần sự
can thiệp của con người
- Thiết bị thích ứng với những thay đổi về cấu trúc liên kết, mật
độ và tải lưu lượng
- Thiết bị thích nghi để đáp ứng với sự cố
• Tự quản lý còn là:
- Tự tổ chức là khả năng điều chỉnh các tham số cấu hình dựa
trên hệ thống và trạng thái môi trường
- Tự tối ưu hóa là khả năng giám sát và tối ưu hóa việc sử dụng
các tài nguyên hệ thống hạn chế
- Tự bảo vệ là khả năng nhận biết và bảo vệ khỏi sự xâm nhập
và tấn công
- Tự phục hồi là khả năng khám phá, xác định và phản ứng với
sự gián đoạn mạng

+ Mạng không dây:

• Suy hao nên bị giới hạn phạm vi vô tuyến
• Giao tiếp đa chặng:
- Tăng độ trễ
- Tăng xác suất lỗi
- Phức tạp hơn bởi phải sử dụng các chu kỳ nhiệm vụ
+ Phân tán
• Quản lý tập trung (ví dụ: tại trạm cơ sở) của mạng thường không
khả thi do quy mô lớn của mạng và các hạn chế về năng lượng
• Do đó, các giải pháp phi tập trung (phân tán) thường được ưu tiên
hơn, mặc dù chúng có thể hoạt động kém hơn so với các giải pháp
tập trung (Ví dụ: định tuyến)
7
OM33T
 • Tập trung:
- BS thu thập thông tin từ tất cả các nút cảm biến
- BS thiết lập các tuyến đường “tối ưu” (ví dụ: về mặt năng
lượng)
- BS thông báo cho tất cả các nút cảm biến về các tuyến
- Có thể tốn kém, đặc biệt là khi cấu trúc liên kết thay đổi thường
xuyên
• Phân tán
- Mỗi cảm biến đưa ra quyết định định tuyến dựa trên thông tin
cục bộ hạn chế
- Các tuyến đường có thể không tối ưu, nhưng việc thiết lập/quản
lý tuyến đường có thể rẻ hơn nhiều
+ Ràng buộc thiết kế:
• Nhiều hạn chế về phần cứng và phần mềm ảnh hưởng đến thiết kế
hệ thống tổng thể
• Ví dụ:
- Tốc độ xử lý thấp (để tiết kiệm năng lượng)
- Dung lượng lưu trữ thấp (để cho phép yếu tố hình thức nhỏ và
tiết kiệm năng lượng)
- Thiếu các thành phần I/O như máy thu GPS (giảm chi phí, kích
thước, năng lượng)
- Thiếu các tính năng phần mềm như đa luồng (giảm độ phức tạp
của phần mềm)
+ Bảo mật
• Mạng cảm biến thường giám sát cơ sở hạ tầng quan trọng hoặc
mang thông tin nhạy cảm, khiến chúng trở thành mục tiêu mong
muốn cho các cuộc tấn công
• Các cuộc tấn công có thể được tạo điều kiện bởi:
- Hoạt động từ xa và không giám sát
- Giao tiếp không dây

8
OM33T
 - Thiếu các tính năng bảo mật nâng cao do chi phí, yếu tố hình
thức hoặc năng lượng
• Các kỹ thuật bảo mật thông thường thường không khả thi do các
yêu cầu về tính toán, giao tiếp và lưu trữ của chúng
• Do đó, các mạng cảm biến yêu cầu các giải pháp mới để phát hiện
xâm nhập, mã hóa, thiết lập và phân phối khóa, xác thực nút và
bảo mật
Ø So sánh mạng máy tính vs mạng cảm biến
Mạng truyền thống Mạng cảm biến không dây
Thiết kế mục đích chung; phục vụ Thiết kế đơn mục đích; phục vụ một
nhiều ứng dụng ứng dụng cụ thể
Mối q/tâm t/kế chính điển hình là Năng lượng là hạn chế chính trong
hiệu suất & độ trễ; năng lượng thiết kế của tất cả thành phần nút và
không phải là mối quan tâm chính mạng
Mạng được thiết kế và chế tạo Triển khai, cấu trúc mạng và tài
theo kế hoạch nguyên sử dụng thường là tự động và
đột suất (không có kế hoạch)
Các thiết bị và mạng hoạt động Mạng cảm biến thường hoạt động
trong sự kiểm soát và môi trường trong các môi trường với điều kiện
ổn định. khắc nghiệt
Bảo trì và sửa chữa khá thường Việc truy cập vật lý vào các nút cảm
xuyên và mạng thường dễ truy cập biến thường khó khăn hoặc thậm chí
không thể
Lỗi thành phần được giải quyết Lỗi thành phần được phát hiện và giải
thông qua bảo trì và sửa chữa quyết ngay trong thiết kế của mạng
Có thể thu thập dữ liệu/ kiến thức Hầu hết các quyết định được đưa ra tại
mạng toàn cầu và có thể quản lý chỗ mà không cần có sự hỗ trợ của
tập trung một nhà quản lý trung tâm

9
OM33T
2. Kiến trúc mạng và chồng giao thức của WSN
Ø Kiến trúc mạng
• Các nút cảm biến thường nằm rải rác trong một trường cảm biến.
Từng nút trong tập các nút cảm biến này có khả năng thu thập dữ
liệu và định tuyến dữ liệu về Bộ tập trung/Gateway và người sử dụng
kết cuối.
• Dữ liệu được định tuyến trở lại người sử dụng kết cuối bởi một kiến
trúc không có cơ sở hạ tầng đa chặng thông qua bộ tập trung.
• Bộ tập trung này có thể trao đổi với Nút quản lý nhiệm vụ/ người sử
dụng kế cuối thông qua mạng Internet/vệ tinh hoặc bất kì loại mạng
vô tuyến nào (Ví dụ như wifi, mạng mesh, mạng di động tế bào, ...)
hoặc thậm chí không cần bất cứ loại nào kể trên, khi bộ tập trung kết
nối trực tiếp với các người sử dụng kết cuối.
• Lưu ý rằng có thể có nhiều bộ tập trung/gateway và nhiều người sử
dụng kết cuối trong một kiến trúc.

10
OM33T
 Ø Chồng giao thức
• Mặt phẳng quản lý công suất quản lý cách một nút cảm biến sử
dụng nguồn của nó.
• Mặt phẳng quản lý di động phát hiện và ghi lại chuyển động của
các nút cảm biến, do đó, một tuyến đường định truyến trở lại
người dùng luôn được duy trì và các nút cảm biến có thể theo dõi
các nút hàng xóm.
• Mặt phẳng quản lý nhiệm vụ cân bằng và lên lịch các tác vụ cảm
biến được cung cấp cho một khu vực cụ thể.
• Những phẳng quản lý này là cần thiết để các nút cảm biến có thể
hoạt động cùng nhau theo cách tiết kiệm năng lượng, định tuyến
dữ liệu trong mạng cảm biến di động và chia sẻ tài nguyên giữa
các nút cảm biến.

Hình: Chồng giao thức của mạng cảm biến

11
OM33T
3. Các kỹ thuật truyền thông vô tuyến sử dụng trong WSN: truyền
thông băng hẹp, trải phổ và băng siêu rộng (so sánh), sơ đồ khối
truyền thông vô tuyến.
Ø Truyền thông băng hẹp
• Công nghệ truyền dẫn băng thông hẹp chỉ sử dụng một dải tần số
nhỏ để truyền dữ liệu với hiệu quả cao.
• Nền tảng trước đây được phát triển cho WSN sử dụng các kỹ thuật
truyền thông băng hẹp. Ví dụ, nền tảng Mica2 sử dụng bộ thu phát
CC1000, hoạt động ở các băng tần 433, 868 và 915MHz với băng
thông lên đến 175 kHz và tốc độ dữ liệu là 76 kbps.
• Ngoài ra, thiết bị cảm biến công suất thấp sử dụng bộ thu phát RF
kênh đơn hoạt động ở tần số 916MHz với tốc độ dữ liệu 10 kbps.
Kiến trúc mạng cảm biến tích hợp không dây cũng sử dụng kỹ
thuật vô tuyến băng tần hẹp để giao tiếp.
Ø Trải phổ (FHSS, DSSS)
• Các kỹ thuật trải phổ gần đây đã được sử dụng cho truyền thông
vô tuyến để cải thiện tốc độ dữ liệu và khả năng chống nhiễu.
• FHSS (frequency hopping spread spectrum) dựa trên sơ đồ nhảy
tần, trong đó phổ dải rộng được chia thành các kênh tần số. Theo
đó, cặp máy phát và máy thu sẽ nhảy qua các kênh này dựa trên
một sơ đồ nhảy tần được xác định trước. FHSS chủ yếu được sử
dụng trong tiêu chuẩn Bluetooth.
• DSSS dựa trên các mã giả tạp âm (PN) được gọi là chip. Một
chuỗi chip được sử dụng để điều chỉnh các bit thông tin được gửi
đi. Các chip có chu kỳ nhỏ hơn nhiều so với một bit và do đó, mỗi
bit được điều chế với một số chip. Vì tốc độ chip cao hơn nhiều
so với tốc độ bit, thông tin băng hẹp lại được lan truyền trên băng
thông lớn hơn nhiều. Kỹ thuật DSSS đã trở thành tiêu chuẩn thực
tế cho WSN với sự ra đời của tiêu chuẩn IEEE 802.15.4.
Ø Băng siêu rộng (UWB)

12
OM33T
 • UWB cũng đã được sử dụng làm công nghệ truyền thông trong
các ứng dụng WSN, đặc biệt là trong các mạng không dây trong
nhà.
• UWB sử dụng truyền dẫn băng tần cơ sở và do đó, không yêu cầu
tần số sóng mang vô tuyến hoặc trung gian. Nói chung, điều chế
vị trí xung (PPM) được sử dụng.
• Ưu điểm chính của UWB là khả năng chống pha đinh đa đường.
Do đó, có thể tăng độ tin cậy bằng cách khai thác các kỹ thuật
UWB trong mạng cảm biến cùng với công suất truyền tải thấp và
đơn giản mạch thu phát. Vì UWB sử dụng điều chế băng thông,
chi phí thực hiện thấp hơn đáng kể so với hệ thống DSSS.
Ø So sánh
• So sánh ba kỹ thuật truyền thông RF, cho thấy rằng giao tiếp băng
tần hẹp hoạt động kém hơn trong WSN. Mặt khác, trải phổ và
UWB cho phép giao tiếp công suất thấp với khả năng chống lại
các hiệu ứng đa đường. Đặc biệt, các kỹ thuật trải phổ mang lại
lợi ích lớn so với cho các tín hiệu băng hẹp khác vì quá trình
truyền thông diễn ra trên một phổ lớn hơn bằng cách sử dụng công
suất rất thấp.
• UWB cải thiện các ưu điểm của kỹ thuật trải phổ vì các dải phổ
lớn hơn nhiều được sử dụng để truyền. Hơn nữa, UWB có thể
được truyền ở băng tần cơ sở mà không yêu cầu truyền tần số
trung gian (IF). Tuy nhiên, giao tiếp UWB bị giới hạn trong phạm
vi giao tiếp nhỏ (<10 m). Hơn nữa, vì không tồn tại sóng mang,
các kỹ thuật cảm biến sóng mang (CS) đã được thiết lập tốt không
thể được sử dụng cho MAC.
• So với UWB, DSSS có thể cung cấp tỷ lệ lỗi gói tốt hơn nếu việc
chiếm dụng băng thông bằng nhau được xem xét cho điều chế nhị
phân. Hiệu suất của UWB chỉ có thể so sánh với DSSS đối với
các sơ đồ điều chế cao hơn, mặt khác, điều này làm tăng độ phức
tạp cần thiết cho bộ thu phát UWB và chi phí của nó. Tuy nhiên,
13
OM33T
 khi xem xét các hiệu ứng đa đường, UWB cung cấp khả năng
phục hồi cao hơn khi so sánh với DSSS. Có thể thấy rằng các kỹ
thuật trải phổ cung cấp sự cân bằng tốt giữa độ phức tạp của hệ
thống và giảm thiểu nhiễu so với các kỹ thuật truyền thông RF
khác.
Ø Sơ đồ khối TTVT
• Mã hóa nguồn (nén dữ liệu): Ở đầu phát, nguồn thông tin đầu tiên
được mã hóa bằng bộ mã hóa nguồn, bộ mã hóa này khai thác thống
kê thông tin để đại diện cho nguồn với số lượng bit ít hơn, tức là từ
mã nguồn. Mã hóa nguồn còn được gọi là nén dữ liệu. Mã nguồn
(mã hóa/giải mã) được thực hiện ở lớp ứng dụng.
• Mã hóa kênh (mã hóa kiểm soát lỗi): Từ mã nguồn sau đó được mã
hóa bởi bộ mã hóa kênh để giải quyết các lỗi kênh không dây ảnh
hưởng đến thông tin được truyền. Mã hóa kênh còn được gọi là mã
hóa kiểm soát lỗi.
• Đan xen và điều chế: Các ký hiệu kênh được mã hóa sau đó sẽ được
đan xen để chống lại lỗi cụm là các lỗi phát sóng có thể ảnh hưởng
đến một số lượng lớn các bit liên tiếp. Mã hóa kênh và cơ chế xen
kẽ giúp máy thu xác định các lỗi bit để bắt đầu truyền lại hoặc sửa
một số lượng bit giới hạn trong trường hợp có lỗi. Sau đó, một tín
hiệu tương tự (hoặc một tập hợp của chúng) được điều chế bởi thông
tin kỹ thuật số để tạo ra dạng sóng sẽ được gửi qua kênh. Cuối cùng,
các dạng sóng được truyền qua ăng-ten đến máy thu.
• Kênh truyền không dây: Dạng sóng đã truyền, về cơ bản là sóng điện
từ trường, truyền qua kênh. Trong khi đó, dạng sóng bị suy hao và
bị biến dạng bởi một số hiệu ứng kênh không dây.
• Ở đầu cuối máy thu, việc phát hiện ký hiệu được thực hiện đầu tiên
để khóa vào dạng sóng đã gửi. Tín hiệu máy thu được giải điều chế
để trích xuất các ký hiệu kênh, sau đó được giải đan xen và được
giải mã kênh và mã nguồn để xác định thông tin được gửi bởi máy
phát.
14
OM33T
4. Ảnh hưởng của kênh vô tuyến lên việc truyền tin trong WSN (suy
giảm, hiện tượng đa đường, lỗi).
Ø Suy giảm:
• Sự suy giảm trong không gian dẫn đến suy hao của các sóng EM.
cường độ tín hiệu giảm như một hàm của khoảng cách.
• Sự sụt giảm này cũng xác định phạm vi truyền của một nút. Nếu
cường độ tín hiệu giảm xuống dưới một ngưỡng nhất định, máy

15
OM33T
 thu không thể phát hiện chính xác sóng EM và giải mã tín hiệu.
Ngưỡng này được gọi là độ nhạy của máy thu.
• Khoảng cách mà cường độ tín hiệu giảm xuống dưới độ nhạy của
máy thu có thể được coi là khoảng cách truyền hông tối đa hoặc
phạm vi truyền dẫn của một nút.
Ø Hiện tượng đa đường:
• Phản xạ và tán xạ là những yếu tố bổ sung có ảnh hưởng đến
truyền thông trong kênh vô tuyến.
• Trong truyền thông tầm ngắn và công suất thấp, nhiễu xạ không
phải là yếu tố quan trọng, nhưng phản xạ và tán xạ vẫn cần được
xem xét.
• Phản xạ và tán xạ từ các bề mặt dẫn đến nhiều bản sao của tín hiệu
được nhận ở máy thu, liên quan đến sự lan truyền đa hướng của
sóng tín hiệu từ máy phát.
• Sự phản xạ và tán xạ tạo ra nhiều con đường khác nhau mà các tia
có thể đến máy thu, bao gồm đường trực xạ (LoS) và các đường
không trực xạ (NLoS).
• Các đường không trực xạ gặp phải sự suy giảm và góp phần vào
quá trình truyền thông, và được gọi là hiệu ứng đa đường vì có
nhiều tia được nhận ở máy thu từ các đường khác nhau.
Ø Tỉ số lỗi của kênh:
• Tạp âm: Thiết bị điện tử trong máy thu và nguồn tạp âm bên
ngoài có thể ảnh hưởng đến độ chính xác của việc thu tín hiệu. Độ
nhạy của máy thu là cường độ tín hiệu tối thiểu cần thiết để giải
mã sóng. Tạp âm phụ thuộc vào kiến trúc bộ thu, môi trường và
nhiệt độ.
• Nhiễu: Kênh không dây là một môi trường nhiều người dùng, vì
vậy nhiều thiết bị có thể truyền cùng một lúc, gây ra nhiễu đồng
kênh. Các thiết bị khác gần tần số hoạt động của nút cảm biến
cũng có thể gây nhiễu cho giao tiếp và tạo ra nhiễu kênh lân cận.
Nhiễu kênh lân cận là nguồn biến dạng quan trọng trong mạng
16
OM33T
 WSN. Các nguồn nhiễu kênh lân cận phổ biến là mạng WLAN và
lò vi sóng.
5. Chuẩn 802.15.4 cho WSN: Đặc điểm lớp vật lý và lớp MAC
Ø Đặc điểm lớp vật lý:
• Chuẩn IEEE 802.15.4 sử dụng ba băng tần khác nhau cho việc
truyền thông, bao gồm 2,4 GHz (toàn cầu), 915MHz (Châu Mỹ)
và 868MHz (Châu Âu). Ngoài ra, còn có các băng tần lớn hơn
được dành riêng cho giao tiếp UWB (Ultra-Wideband). Tổng
cộng có 47 kênh được phân phối giữa các băng tần này.
• Một kênh được liên kết với dải tần 868MHz với tốc độ dữ liệu từ
20 đến 250 kbps. Đối với dải tần 915MHz, có 30 kênh được xác
định, và trong dải tần 2,4GHz, sử dụng 16 kênh. Phạm vi truyền
của các nút trong mạng được giả định từ 10 đến 100 m với tốc độ
dữ liệu từ 20 đến 250 kbps.
• Dựa trên phân bổ kênh trên, chuẩn IEEE 802.15.4 xác định sáu
lớp PHY khác nhau. Trong số này, ba lớp PHY dựa trên kỹ thuật
DSSS. Đối với các băng tần 868/915MHz, sử dụng BPSK và O-
QPSK. O-QPSK cũng được sử dụng ở dải tần 2,4GHz. Ngoài ba
lớp PHY này, sử dụng trải phổ chuỗi song song (PSSS) để xác
định một lớp PHY bổ sung trong các băng tần 868/915MHz. Gần
đây, trải phổ chirp (CSS) được sử dụng làm định nghĩa cho lớp
PHY bổ sung cho các thiết bị thông tin di động cao trong dải tần
2,4GHz. Cuối cùng, chuẩn IEEE 802.15.4a định nghĩa UWB trình
tự trực tiếp để hoạt động ở các băng tần 1, 3-5 và 6-10 GHz.
Ø Đặc điểm lớp MAC:
• Lớp MAC trong chuẩn IEEE 802.15.4 dựa trên cấu trúc siêu
khung và sử dụng kỹ thuật truy cập cảm nhận sóng mang với các
kỹ thuật tránh va chạm (CSMA/CA). Điều này giúp điều phối việc
truy cập kênh truyền giữa các thiết bị trong mạng.
• Lớp MAC cung cấp giao tiếp cho các cấu trúc liên kết khác nhau
như hình sao, lưới và cấu trúc liên kết dạng cây với bộ điều khiển.
17
OM33T
 Các thiết bị trong mạng có thể hoạt động trong các cấu trúc liên
kết này và có thể thực hiện vai trò bộ điều phối mạng hoặc định
tuyến.
• Chuẩn xác định các thiết bị đầy đủ chức năng (FFD) có thể thực
hiện tất cả các chức năng được xác định trong tiêu chuẩn IEEE
802.15.4. Chúng có khả năng giao tiếp với bất kỳ thiết bị nào trong
mạng và có thể hoạt động như bộ điều phối mạng hoặc bộ định
tuyến.
• Chuẩn định nghĩa các thiết bị chức năng giảm (RFD) để thực hiện
trong mạng một cách đơn giản. RFD chỉ có thể hoạt động trong
cấu trúc liên kết hình sao và có giới hạn chức năng so với FFD, ví
dụ như không thể làm bộ điều phối mạng hay định tuyến. RFD
chỉ có thể giao tiếp với một bộ điều phối mạng.
• Chuẩn IEEE 802.15.4 được sử dụng cho các ứng dụng như mạng
cảm biến, thiết bị điều khiển và cảm biến trong công nghiệp, sản
phẩm tự động hóa trong tòa nhà và gia đình, cũng như đồ chơi kết
nối mạng. Nhiều nền tảng nghiên cứu WSN gần đây tuân theo
tiêu.
6. Lớp MAC: Các yêu cầu đối với lớp MAC trong mạng WSN, Giao
thức CSMA/CA (Hoạt động, ưu nhược điểm), giao thức MACA.
Ø Yêu cầu:
• Tiết kiệm năng lượng: Mạng WSN thường hoạt động trên các thiết
bị có nguồn năng lượng hạn chế như cảm biến không dây. Do đó,
lớp MAC cần có cơ chế tiết kiệm năng lượng thông qua việc điều
chỉnh hoạt động truyền và nhận dữ liệu, tắt và bật các thành phần
không cần thiết, và quản lý việc kích hoạt nút trong mạng.
• Độ trễ thấp: Trong mạng WSN, việc thu thập và truyền dữ liệu
thời gian thực có thể là yêu cầu quan trọng. Lớp MAC cần cung
cấp các giao thức và cơ chế truyền dẫn dữ liệu với độ trễ thấp để
đảm bảo thông tin được gửi và nhận kịp thời.

18
OM33T
 • Độ tin cậy cao: Mạng WSN thường hoạt động trong môi trường
không đáng tin cậy và có khả năng xảy ra nhiễu và mất kết nối.
Lớp MAC cần cung cấp các cơ chế kiểm soát lỗi, khôi phục và
đảm bảo độ tin cậy cao trong việc truyền dữ liệu.
• Kiểm soát va chạm: Vì mạng WSN thường có nhiều nút hoạt động
trong cùng một khu vực và chia sẻ kênh truyền chung, lớp MAC
cần có các giao thức kiểm soát va chạm để quản lý truy cập vào
kênh truyền và giảm thiểu xung đột giữa các nút.
• Quản lý mạng: Lớp MAC cần có các cơ chế quản lý mạng để xác
định và theo dõi các nút trong mạng, gán địa chỉ và quản lý việc
kết nối và ngắt kết nối giữa các nút.
• Điều chỉnh băng thông: Lớp MAC cần cung cấp cơ chế điều chỉnh
băng thông để phân chia tài nguyên truyền thông giữa các nút
trong mạng và ổn định hiệu suất truyền thông.
Ø Giao thức CSMA/CA:
• Hoạt động:
+ CSMA không chắc chắn (non-persistent), một nút không dây được
phép truyền dữ liệu ngaylập tức khi nó tìm thấy môi trường rỗi.
+ CSMA chắc chắn loại 1 (1-persisten), một nút muốn truyền dữ liệu
liên tục sẽ cảm nhận đượcmôi trường hoạt động.
+ Trong CSMA chắc chắn với xác suất p (p-persistent), nút cũng liên
tục cảm nhận môi trường, nhưng truyền dữ liệu với xác suất p khi
môi trường nhàn rỗi và hoãn truyền với xác suất 1 - p.
• Ưu điểm:
+ Giảm số lần va chạm: CSMA/CA cho phép các nút cảm nhận môi
trường trước khi truyền dữ liệu, giúp giảm số lần xảy ra va chạm so
với giao thức ALOHA.
+ Tránh va chạm: Thay vì truy cập kênh ngay khi thấy môi trường rỗi,
các nút trong CSMA/CA chờ một khoảng thời gian DIFS và giá trị
đợi ngẫu nhiên trước khi truy cập kênh. Điều này giúp tránh xung
đột giữa các nút khi cùng cố gắng truy cập vào môi trường.
19
OM33T
 + Cải thiện hiệu suất: CSMA/CA tối ưu hiệu suất bằng cách ưu tiên
nút có thời gian chờ ngắn hơn trong trường hợp có nhiều nút cùng
truy cập vào môi trường. Điều này giúp tăng khả năng truyền dữ liệu
hiệu quả.
• Nhược điểm:
+ Vì các nút phải chờ một khoảng thời gian DIFS và giá trị đợi ngẫu
nhiên trước khi truy cập kênh, độ trễ trong mạng tăng lên so với giao
thức CSMA. Điều này có thể ảnh hưởng đến thời gian phản hồi và
hiệu suất truyền dữ liệu.
+ Trong mạng có nhiều nút cố gắng truy cập vào môi trường,
CSMA/CA có thể gặp phải hiện tượng "bộ hẹn giờ dự phòng" khiến
cho các nút phải chờ đợi lâu hơn. Điều này có thể giảm hiệu suất
truyền dữ liệu trong mạng tải cao.
+ Mặc dù CSMA/CA ưu tiên nút có thời gian chờ ngắn hơn, nhưng
không đảm bảo công bằng tuyệt đối giữa các nút. Các nút có thời
gian chờ lâu hơn vẫn có thể gặp khó khăn trong việc truyền dữ liệu.
Ø Giao thức MACA
• Điều kiện chính để MACA hoạt động là các trạm đồng bộ về kích
thước khung và tốc độ dữ liệu. Nó baogồm việc truyền hai khung
gọi là RTS và CTS trước khi truyền thông tin. RTS có nghĩa là Yêu
cầu gửi và CTS có nghĩa là Rõ ràng để gửi. Các trạm gần trạm phát
có thể nghe thấy RTS và giữ im để ngheCTS.
• Giả sử A có khung dữ liệu để gửi đến B. Toàn bộ quá trình sẽ hoạt
động như sau: A sẽ gửi khung RTS đến B; Sau đó b sẽ gửi khung
CTS cho A; Khi A nhận được khung CTS thì nó sẽbắt đầu gửi
khung dữ liệu tới B; Khi nhận dữ liệu thành công nó sẽ gửi khung
xác nhận (ACK).

20
OM33T
7. Giao thức MAC tránh xung đột trong WSN: Đặc điểm của MAC
tránh xung đôt; giao thức TRAMA, LEACH (hoạt động của giao
thức, ưu nhược điểm)
Ø MAC tránh xung đột
• Đặc điểm
+ Đồng bộ hóa thời gian: Giao thức MAC trong WSN đòi hỏi các nút
cảm biến phải đồng bộ hóa thời gian để biết thời điểm nào được phép
truy cập kênh truyền. Thông qua quá trình đồng bộ hóa, các nút cảm
biến có thể phối hợp truy cập kênh một cách hiệu quả và tránh xung
đột.
+ Kiểm soát truy cập đa truy nhập: Giao thức MAC trong WSN thường
sử dụng các kỹ thuật truy cập đa truy nhập như TDMA (Time
Division Multiple Access), FDMA (Frequency Division Multiple
Access) hoặc CDMA (Code Division Multiple Access) để phân chia
kênh truyền thành các khung thời gian, tần số hoặc mã để các nút
cảm biến truy cập theo lịch trình.
+ Truyền thông không đồng bộ: Một số giao thức MAC trong WSN
hỗ trợ truyền thông không đồng bộ, trong đó các nút cảm biến không
cần phải đợi sự phê duyệt từ nút điều khiển trước khi truy cập kênh.
Thay vào đó, chúng sử dụng các kỹ thuật ngẫu nhiên để truy cập
kênh truyền thông một cách không đồng bộ.
+ Cơ chế kiểm soát xung đột: Giao thức MAC trong WSN áp dụng các
cơ chế kiểm soát xung đột để phát hiện và xử lý xung đột dữ liệu.
Điều này bao gồm việc sử dụng các thuật toán tránh xung đột, như
kiểm tra sự sẵn có của kênh trước khi truyền hoặc tái truyền dữ liệu
trong trường hợp xung đột xảy ra.
• Ưu điểm của MAC tránh xung đột:
+ Tránh xung đột: Giao thức MAC tránh xung đột giúp đảm bảo tính
toàn vẹn và độ tin cậy của truyền thông dữ liệu trong mạng cảm biến
không dây.

21
OM33T
 + Tối ưu hóa hiệu suất: Giao thức MAC có thể tối ưu hóa hiệu suất
của mạng bằng cách quản lý và điều chỉnh thời gian truy cập kênh
truyền của các nút cảm biến, đảm bảo sự cân đối giữa băng thông và
độ trễ.
• Nhược điểm của MAC tránh xung đột:
+ Độ trễ: Việc thực hiện giao thức MAC có thể gây ra độ trễ trong việc
truyền thông dữ liệu, đặc biệt khi mạng cảm biến có quy mô lớn
hoặc có sự cạnh tranh cao về truy cập kênh truyền.
+ Độ phức tạp: Triển khai giao thức MAC trong mạng cảm biến không
dây có thể đòi hỏi cấu hình và quản lý phức tạp, đặc biệt khi mạng
có nhiều nút cảm biến và yêu cầu một quy trình đồng bộ hóa phức
tạp để tránh xung đột dữ liệu.
+ Tiêu thụ năng lượng: Giao thức MAC cần phải quản lý việc tiêu thụ
năng lượng của các nút cảm biến, đảm bảo sự cân đối giữa việc
truyền thông dữ liệu và tiết kiệm năng lượng.
Ø Giao thức TRAMA
• Hoạt động của giao thức TRAMA:
+ Gán thẻ thời gian: Mỗi nút cảm biến trong mạng được gán một thẻ
thời gian (time slot) để xác định thời gian truy cập kênh truyền.
+ Kiểm soát xung đột: TRAMA sử dụng cơ chế kiểm soát xung đột
dựa trên việc chia thời gian thành các khe thời gian (time slot) và sử
dụng thuật toán định tuyến cụ thể để quyết định việc truy cập kênh
truyền.
+ Cơ chế đa cấp: Giao thức TRAMA áp dụng cơ chế đa cấp, trong đó
các nút cảm biến được chia thành các tầng theo khoảng cách tới trạm
cơ sở (base station). Việc truy cập kênh truyền và định tuyến được
thực hiện dựa trên các tầng này.
• Ưu điểm của giao thức TRAMA:
+ Tránh xung đột dữ liệu: Giao thức TRAMA sử dụng cơ chế kiểm
soát xung đột để tránh xung đột dữ liệu giữa các nút cảm biến, đảm
bảo tính toàn vẹn và độ tin cậy của truyền thông dữ liệu.
22
OM33T
 + Tiết kiệm năng lượng: TRAMA giúp giảm tiêu thụ năng lượng bằng
cách điều chỉnh thời gian hoạt động của các nút cảm biến, cho phép
các nút không hoạt động trong các khe thời gian không cần thiết.
+ Đa cấp và định tuyến linh hoạt: Giao thức TRAMA sử dụng cơ chế
đa cấp và định tuyến linh hoạt, cho phép các nút cảm biến tương tác
và truyền thông với nhau thông qua các tầng, tối ưu hóa việc truyền
thông và tiết kiệm năng lượng.
• Nhược điểm của giao thức TRAMA:
+ Độ trễ: Giao thức TRAMA có thể gây ra độ trễ trong việc truyền
thông dữ liệu do việc chia thời gian và kiểm soát xung đột.
+ Phức tạp trong triển khai: Triển khai giao thức TRAMA có thể đòi
hỏi cấu hình và quản lý phức tạp, đặc biệt khi mạng cảm biến có quy
mô lớn.
Ø Giao thức LEACH
• Hoạt động của giao thức LEACH:
+ Phân cụm: Giao thức LEACH chia mạng cảm biến thành các cụm
nhỏ gọi là "clusters". Mỗi cụm có một nút cụm (cluster head) chịu
trách nhiệm thu thập dữ liệu từ các nút cảm biến trong cụm và gửi
đến cơ sở dữ liệu.
+ Luân chuyển nhiệm vụ: LEACH sử dụng kỹ thuật "chọn ngẫu nhiên
với xác suất" để chọn các cluster head trong mỗi chu kỳ hoạt động.
Nút cụm sẽ chuyển tiếp nhiệm vụ trở thành nút cảm biến thông
thường sau khi hoàn thành nhiệm vụ của mình.
+ Tiết kiệm năng lượng: Giao thức LEACH tập trung vào việc tiết
kiệm năng lượng trong mạng cảm biến. Bằng cách sử dụng phân
cụm và luân chuyển nhiệm vụ, các nút cảm biến chỉ hoạt động trong
một khoảng thời gian ngắn, giảm thiểu việc truyền dữ liệu không
cần thiết và tiêu thụ năng lượng.
• Ưu điểm của giao thức LEACH:
+ Tiết kiệm năng lượng: Giao thức LEACH giúp tiết kiệm năng lượng
trong mạng cảm biến, đặc biệt là khi áp dụng phân cụm và luân
23
OM33T
 chuyển nhiệm vụ để giảm hoạt động của nút cảm biến không cần
thiết.
+ Dễ triển khai: Giao thức LEACH có cấu trúc đơn giản và dễ triển
khai trong mạng cảm biến không dây, không yêu cầu đồng bộ hóa
thời gian và thông tin toàn bộ về mạng.
• Nhược điểm của giao thức LEACH:
+ Độ trễ dữ liệu: Việc sử dụng phân cụm và luân chuyển nhiệm vụ có
thể làm tăng độ trễ của dữ liệu trong mạng cảm biến.
+ Không đảm bảo cân bằng năng lượng: LEACH không đảm bảo cân
bằng năng lượng giữa các nút cảm biến trong mạng, dẫn đến sự mất
cân đối trong việc tiêu thụ năng lượng của các nút.
+ Phụ thuộc vào các cluster head: Hiệu suất của LEACH phụ thuộc
vào khả năng chọn và duy trì các cluster head. Nếu cluster head bị
hỏng hoặc không hoạt động tốt, hiệu suất của mạng có thể giảm đi.
8. Giao thức MAC dựa trên xung đột trong WSN: đặc điểm của
MAC dựa trên xung đột; giao thức PAMAS, S-MAC (hoạt động của
giao thức, ưu nhược điểm)
Ø Giao thức MAC dựa trên xung đột
• Đặc điểm:
+ Truy cập ngẫu nhiên: Giao thức MAC dựa trên xung đột cho phép
các nút cảm biến truy cập vào kênh truyền thông một cách ngẫu
nhiên. Các nút cảm biến gửi dữ liệu của mình mà không cần sự
đồng bộ hóa thời gian.
+ Kiểm soát xung đột: Khi xảy ra xung đột trên kênh truyền thông,
giao thức MAC sử dụng các thuật toán kiểm soát xung đột như
CSMA/CA (Carrier Sense Multiple Access with Collision
Avoidance) để giảm thiểu xung đột và đảm bảo tính đồng thời của
truyền thông.
+ Độ trễ biến đổi: Do sự xung đột có thể xảy ra trên kênh truyền,
giao thức MAC dựa trên xung đột có thể gây ra độ trễ biến đổi
24
OM33T
 trong việc truyền dữ liệu. Thời gian truyền thông của mỗi gói tin
có thể bị ảnh hưởng bởi các xung đột và đợi truy cập vào kênh
truyền thông.
+ Đơn giản và dễ triển khai: Giao thức MAC dựa trên xung đột có
cấu trúc đơn giản và dễ triển khai trong mạng cảm biến không dây.
Không yêu cầu phức tạp về đồng bộ hóa và quản lý mạng.
+ Hiệu suất chia sẻ kênh: Với giao thức MAC dựa trên xung đột,
hiệu suất chia sẻ kênh truyền thông có thể bị giảm khi số lượng nút
truy cập tăng lên. Xung đột có thể xảy ra và làm giảm thời gian sử
dụng kênh truyền.
• Ưu điểm:
+ Đơn giản và dễ triển khai: Giao thức MAC dựa trên xung đột có
cấu trúc đơn giản và dễ triển khai trong mạng cảm biến không dây.
Không yêu cầu phức tạp về đồng bộ hóa và quản lý mạng.
+ Tính đồng thời: Các nút cảm biến có thể truyền dữ liệu một cách
đồng thời trên cùng một kênh truyền thông, giúp tăng hiệu suất
truyền thông và sử dụng tài nguyên kênh hiệu quả.
+ Thích ứng với môi trường động: Giao thức MAC dựa trên xung đột
có khả năng thích ứng với môi trường động, khi số lượng nút cảm
biến và lưu lượng truyền thông thay đổi.
• Nhược điểm:
+ Hiệu suất chia sẻ kênh thấp: Khi số lượng nút truy cập tăng lên,
xung đột có thể xảy ra và làm giảm thời gian sử dụng kênh truyền
thông. Điều này làm giảm hiệu suất chia sẻ kênh và gây ảnh hưởng
đến hiệu suất toàn bộ mạng.
+ Độ trễ biến đổi: Sự xung đột có thể gây ra độ trễ biến đổi trong
việc truyền dữ liệu. Thời gian truyền thông của mỗi gói tin có thể
bị ảnh hưởng bởi các xung đột và đợi truy cập vào kênh truyền
thông.

25
OM33T
 + Không đảm bảo chất lượng dịch vụ (QoS): Giao thức MAC dựa
trên xung đột không cung cấp khả năng đảm bảo chất lượng dịch
vụ cho các ứng dụng yêu cầu độ trễ thấp hoặc băng thông cao.
+ Tiêu thụ năng lượng cao: Khi sử dụng giao thức MAC dựa trên
xung đột, các nút cảm biến phải thường xuyên kiểm tra trạng thái
kênh và đợi truy cập, dẫn đến tiêu thụ năng lượng cao.
Ø Giao thức PAMAS
• Hoạt động:
+ Đánh giá năng lượng: Giao thức PAMAS sử dụng thuật toán đánh
giá năng lượng để xác định mức tiêu thụ năng lượng của từng nút
cảm biến.
+ Xếp hạng năng lượng: Các nút cảm biến được xếp hạng theo mức
tiêu thụ năng lượng, từ đó giao thức chọn ra một nhóm nút có năng
lượng tương đương để tham gia truyền thông.
+ Kênh truyền thông có điều khiển năng lượng: Giao thức PAMAS
sử dụng kênh truyền thông với các tần số và công suất điều chỉnh
để tiết kiệm năng lượng.
+ Phân chia thời gian: Giao thức sử dụng phân chia thời gian để chia
các khe thời gian cho các nút truyền dữ liệu, đảm bảo không xảy ra
xung đột trong quá trình truyền thông.
• Ưu điểm:
+ Tiết kiệm năng lượng: Giao thức PAMAS tập trung vào việc tiết
kiệm năng lượng của các nút cảm biến. Nó giúp điều chỉnh công
suất truyền thông và chọn nhóm nút có năng lượng tương đương để
tham gia truyền thông, từ đó kéo dài tuổi thọ của mạng.
+ Đồng bộ hóa năng lượng: Giao thức PAMAS đảm bảo rằng các nút
cảm biến sử dụng năng lượng một cách cân đối và không bị hụt
năng lượng so với nhau.
+ Tăng khả năng sống còn của mạng: Bằng cách quản lý năng lượng
hiệu quả, giao thức PAMAS giúp tăng khả năng sống còn của
26
OM33T
 mạng cảm biến, đặc biệt trong các mạng có tài nguyên năng lượng
hạn chế.
• Nhược điểm:
+ Phức tạp: Giao thức PAMAS có độ phức tạp cao trong việc tính
toán và quản lý năng lượng của các nút cảm biến. Điều này đòi hỏi
sự tính toán và xử lý phức tạp từ phần cứng và phần mềm của nút
cảm biến.
+ Overhead giao tiếp: Giao thức PAMAS yêu cầu các nút cảm biến
gửi và nhận các tín hiệu đánh giá năng lượng và thông tin khác, tạo
ra một lượng lớn overhead giao tiếp. Điều này có thể làm tăng độ
trễ và giảm hiệu suất truyền thông.
+ Không đảm bảo chất lượng dịch vụ (QoS): Giao thức PAMAS
không cung cấp khả năng đảm bảo chất lượng dịch vụ cho các ứng
dụng yêu cầu độ trễ thấp hoặc băng thông cao.
+ Phụ thuộc vào kiến thức năng lượng: Giao thức PAMAS yêu cầu
các nút cảm biến có kiến thức về năng lượng của chính mình và
của các nút khác để đưa ra quyết định. Điều này có thể đòi hỏi cảm
biến năng lượng hoặc cơ chế đo lường năng lượng phức tạp.
Ø Giao thức S-MAC
• Hoạt động của giao thức S-MAC:
+ Synchronization Phase (Giai đoạn đồng bộ hóa): Trong giai đoạn
này, các nút trong mạng sẽ thực hiện đồng bộ thời gian để phát
hiện và giảm thiểu xung đột truyền thông. Các nút sẽ thực hiện quá
trình đồng bộ bằng cách lắng nghe tín hiệu đồng bộ từ các nút hàng
xóm hoặc sử dụng phương pháp đồng hồ ảo (virtual clock) để đồng
bộ thời gian.
+ Sleep/Wakeup Scheduling (Lập lịch ngủ/dậy): Các nút trong mạng
sẽ được chia thành các vùng thời gian (time slots) và lập lịch
ngủ/dậy theo các vùng này. Các nút sẽ tự động vào chế độ ngủ
trong các khoảng thời gian không cần hoạt động để tiết kiệm năng
27
OM33T
 lượng. Khi đến lượt dậy, các nút sẽ kiểm tra xem có dữ liệu để
truyền hoặc nhận không.
+ Low-Power Listening (Lắng nghe tiết kiệm năng lượng): Giao thức
S-MAC sử dụng cơ chế lắng nghe tiết kiệm năng lượng để giảm
thiểu việc lắng nghe liên tục trên kênh truyền. Các nút sẽ chỉ lắng
nghe kênh truyền trong một khoảng thời gian ngắn trước khi vào
chế độ ngủ. Khi có tín hiệu truyền đến, nút sẽ dậy và tiếp tục quá
trình truyền nhận dữ liệu.
• Ưu điểm của giao thức S-MAC:
+ Tiết kiệm năng lượng: Giao thức S-MAC sử dụng chế độ ngủ và
lắng nghe tiết kiệm năng lượng, giúp tăng tuổi thọ pin của các nút
và kéo dài thời gian hoạt động của mạng cảm biến.
+ Truyền thông hiệu quả: Giao thức S-MAC sử dụng cơ chế đồng bộ
thời gian và lập lịch ngủ/dậy, giúp giảm thiểu xung đột truyền
thông và cải thiện hiệu suất truyền dữ liệu trong mạng.
+ Độ tin cậy cao: Giao thức S-MAC đảm bảo tính tin cậy trong
truyền thông bằng cách sử dụng các cơ chế kiểm soát, đồng bộ và
lập lịch.
• Nhược điểm của giao thức S-MAC:
+ Độ trễ truyền thông: Do quá trình đồng bộ thời gian và lập lịch
ngủ/dậy, giao thức S-MAC có thể gây ra độ trễ trong truyền thông
dữ liệu, đặc biệt khi có nhiều nút cần truyền dữ liệu cùng một lúc.
+ Độ phức tạp: Giao thức S-MAC có độ phức tạp cao, đòi hỏi các
thiết bị có khả năng xử lý và lưu trữ cao hơn so với một số giao
thức MAC khác.
+ Khả năng mở rộng: Giao thức S-MAC không linh hoạt trong việc
mở rộng mạng, đặc biệt khi số lượng nút trong mạng tăng lên. Điều
này có thể làm giảm hiệu suất của mạng khi quy mô mạng cảm
biến ngày càng lớn.

28
OM33T
9. Giao thức MAC lai ghép: Đặc điểm, giao thức Z-MAC (hoạt
động, ưu nhược điểm).
Ø Giao thức MAC lai ghép
• Đặc điểm của giao thức MAC lai ghép:
+ Kết hợp các phương pháp truy cập đa dạng: Giao thức MAC lai ghép
kết hợp sử dụng các phương pháp truy cập đa dạng như CSMA/CA
(Carrier Sense Multiple Access with Collision Avoidance), TDMA
(Time Division Multiple Access) và/hoặc FDMA (Frequency
Division Multiple Access). Điều này giúp tối ưu hóa việc truy cập
kênh truyền và phân chia tài nguyên mạng.
+ Đa dạng hóa giao thức truyền thông: Giao thức MAC lai ghép cho
phép sử dụng các giao thức truyền thông khác nhau trong mạng cảm
biến không dây, tùy thuộc vào yêu cầu và tính chất của ứng dụng.
Điều này cho phép tăng hiệu suất truyền thông và tiết kiệm năng
lượng.
+ Điều chỉnh được năng lượng truyền: Giao thức MAC lai ghép cho
phép điều chỉnh năng lượng truyền thông của các nút cảm biến. Việc
điều chỉnh năng lượng này có thể giúp tăng tuổi thọ của mạng và tiết
kiệm năng lượng, đặc biệt là trong các ứng dụng mạng cảm biến có
nguồn năng lượng hạn chế.
• Ưu điểm:
+ Tính linh hoạt: Giao thức MAC lai ghép cho phép tuỳ chỉnh và tùy
biến theo yêu cầu của mạng cảm biến, giúp đáp ứng tốt với các yêu
cầu ứng dụng đa dạng.
+ Tối ưu hóa hiệu suất truyền thông: Bằng cách kết hợp các phương
pháp truy cập khác nhau, giao thức MAC lai ghép giúp tối ưu hóa
hiệu suất truyền thông trong mạng cảm biến.
+ Tiết kiệm năng lượng: Giao thức MAC lai ghép cho phép điều chỉnh
năng lượng truyền thông của các nút, giúp tiết kiệm năng lượng và
kéo dài tuổi thọ của mạng.
• Nhược điểm:
29
OM33T
 + Phức tạp về cài đặt: Giao thức MAC lai ghép yêu cầu quá trình cài
đặt và quản lý phức tạp hơn so với một số giao thức đơn giản hơn.
Điều này có thể đòi hỏi khối lượng công việc và kiến thức kỹ thuật
cao hơn từ phía người triển khai và quản lý mạng.
+ Đòi hỏi đồng bộ hoạt động: Sử dụng nhiều phương pháp truy cập và
giao thức truyền thông khác nhau có thể đòi hỏi sự đồng bộ hoạt
động giữa các nút trong mạng. Việc đảm bảo sự đồng bộ này có thể
tăng độ phức tạp và đòi hỏi khối lượng thông tin phụ trợ lớn hơn.
+ Khả năng mở rộng hạn chế: Một số giao thức MAC lai ghép có khả
năng mở rộng hạn chế, đặc biệt là trong các mạng cảm biến có số
lượng nút lớn. Việc quản lý và điều phối các tài nguyên trong mạng
có thể trở nên khó khăn khi mạng có quy mô lớn.
Ø Giao thức Z-MAC
• Hoạt động của giao thức Z-MAC:
+ Giao thức Z-MAC sử dụng phương pháp truy cập CSMA/CA
(Carrier Sense Multiple Access with Collision Avoidance) để quản
lý truy cập vào kênh truyền thông. Khi một nút muốn truyền dữ liệu,
nó sẽ lắng nghe kênh truyền xem có nút khác đang truyền hay không.
Nếu kênh trống, nút sẽ truyền dữ liệu. Nếu kênh bận, nút sẽ chờ một
khoảng thời gian ngẫu nhiên trước khi thử truyền lại.
+ Giao thức Z-MAC sử dụng cơ chế kiểm soát công suất truyền
(Power Control) để tăng hiệu suất truyền thông và tiết kiệm năng
lượng. Các nút có thể điều chỉnh công suất truyền để đảm bảo tín
hiệu đạt đến các nút hàng xóm mà không gây nhiễu hoặc lãng phí
năng lượng.
+ Giao thức Z-MAC hỗ trợ việc xác định và gửi các gói tin kiểm soát
mạng (Network Beacons) để đồng bộ hóa thời gian và tạo ra một
mạng cảm biến ổn định. Các nút trong mạng sẽ đồng bộ hóa thời
gian dựa trên các gói tin kiểm soát này.
• Ưu điểm của giao thức Z-MAC:

30
OM33T
 + Tiết kiệm năng lượng: Giao thức Z-MAC sử dụng cơ chế kiểm soát
công suất truyền, giúp tiết kiệm năng lượng bằng cách điều chỉnh
công suất truyền sao cho đạt được khoảng cách truyền tối ưu với các
nút hàng xóm.
+ Hiệu suất truyền thông cao: Giao thức Z-MAC sử dụng phương pháp
truy cập CSMA/CA và cơ chế xử lý xung đột, giúp tăng hiệu suất
truyền thông trong mạng cảm biến.
+ Đồng bộ thời gian: Giao thức Z-MAC sử dụng các gói tin kiểm soát
mạng để đồng bộ thời gian trong mạng, giúp tạo ra một mạng cảm
biến ổn định và đáng tin cậy.
• Nhược điểm của giao thức Z-MAC:
+ Độ trễ truyền thông: Do sử dụng cơ chế CSMA/CA, giao thức Z-
MAC có thể gây ra độ trễ truyền thông trong mạng khi có nhiều nút
cùng thử truy cập vào kênh truyền.
+ Khả năng xung đột: Mặc dù giao thức Z-MAC sử dụng cơ chế xử lý
xung đột, nhưng vẫn có khả năng xảy ra xung đột khi nhiều nút cùng
truyền dữ liệu trên cùng một kênh.
+ Độ phức tạp: Giao thức Z-MAC có mức độ phức tạp cao hơn so với
một số giao thức MAC khác, đòi hỏi các thiết bị có khả năng xử lý
và lưu trữ cao hơn.
Câu 10: Chức năng định tuyến trong mạng WSN: vai trò, đặc điểm;
tham số định tuyến và phân loại các giao thức định tuyến trong WSN.
Ø Vai trò:
• Truyền thông dữ liệu: Chức năng định tuyến cho phép các nút cảm
biến truyền dữ liệu từ nút gốc hoặc nút nguồn đến nút đích hoặc trạm
cơ sở thông qua các đường dẫn tối ưu.
• Mở rộng mạng: Định tuyến cho phép mở rộng mạng WSN bằng cách
tạo ra các đường dẫn liên kết giữa các nút cảm biến, cho phép phủ
sóng mạng rộng hơn và đáp ứng được các yêu cầu truyền thông khác
nhau.

31
OM33T
 • Cân bằng tải: Chức năng định tuyến có thể được sử dụng để phân
phối công việc và tải trọng trên các nút cảm biến trong mạng, giúp
tránh tình trạng quá tải hoặc tải không cân đối.
• Tiết kiệm năng lượng: Định tuyến có thể được thiết kế để tiết kiệm
năng lượng trong mạng WSN bằng cách lựa chọn các đường dẫn
ngắn nhất hoặc sử dụng các phương pháp định tuyến thông minh để
giảm năng lượng tiêu thụ.
Ø Đặc điểm:
• Độ trễ: Chức năng định tuyến trong WSN cần đảm bảo rằng dữ liệu
được truyền đi một cách nhanh chóng và đảm bảo độ trễ nhỏ nhất có
thể để đáp ứng các yêu cầu thời gian thực của ứng dụng.
• Độ tin cậy: Định tuyến cần đảm bảo rằng dữ liệu được truyền tới
đúng đích một cách đáng tin cậy, đồng thời phải xử lý các vấn đề
như mất mát gói tin, nhiễu sóng và sự cố mạng.
• Hiệu suất: Chức năng định tuyến cần tối ưu hóa hiệu suất của mạng
WSN, bao gồm băng thông sử dụng, tốc độ truyền dẫn và khả năng
xử lý dữ liệu.
• Khả năng mở rộng: Định tuyến trong mạng WSN cần hỗ trợ khả
năng mở rộng mạng để có thể thêm các nút cảm biến mới hoặc mở
rộng phạm vi mạng mà không ảnh hưởng đến hiệu suất tổng thể của
mạng.
• Tiết kiệm năng lượng: Chức năng định tuyến cần được thiết kế để
tiết kiệm năng lượng, vì các nút cảm biến thường có nguồn cung cấp
hạn chế và việc thay thế hoặc sạc lại pin không thể dễ dàng.
Ø Tham số định tuyến:
• Độ trễ: Thời gian cần thiết để gói tin đi từ nguồn đến đích.
• Độ tin cậy: Khả năng định tuyến thành công và đảm bảo gói tin đến
đích một cách chính xác.
• Tiêu thụ năng lượng: Lượng năng lượng tiêu thụ trong quá trình
truyền thông và hoạt động định tuyến.
32
OM33T
 • Băng thông: Số lượng tài nguyên băng thông sử dụng cho việc
truyền thông.
Ø Phân loại: Có nhiều cách khác nhau để phân loại các giao thức định
tuyến nhưng được trình bày theo ba cách phân loại khác nhau dựa
trên (1) cấu trúc hoặc tổ chức mạng, (2) quá trình khám phá tuyến
và (3) hoạt động của giao thức.

11.Định tuyến dựa trên dữ liệu: Đặc điểm của định tuyến dựa trên
dữ liệu trong mạng WSN; Giao thức SPIN (hoạt động, các biến thể
của SPIN)
Ø Đặc điểm của định tuyến dựa trên dữ liệu trong mạng WSN:
33
OM33T
 • Trong các kỹ thuật định tuyến lấy dữ liệu làm trung tâm, trọng tâm
là truy xuất và phổ biến thông tin của một loại cụ thể hoặc được mô
tả bởi các thuộc tính nhất định, trái ngược với việc thu thập dữ liệu
từ các cảm biến cụ thể.
Ø Hoạt động giao thức SPIN:
• Giao thức cảm biến cho thông tin qua thương lượng (SPIN) là một
nhóm các giao thức dựa trên ngập lụt (flooding) thương lượng, tập
trung vào dữ liệu và theo thời gian. Tuy nhiên, so với ngập lụt cổ
điển, các nút SPIN dựa vào hai kỹ thuật chính để khắc phục những
khiếm khuyết của ngập lụt.
• Để giải quyết các vấn đề xung đột và chồng chéo, các nút SPIN
thương lượng với các nút láng giềng trước khi truyền dữ liệu, cho
phép họ tránh các giao tiếp không cần thiết. Để giải quyết vấn đề mù
tài nguyên, mỗi nút SPIN sử dụng trình quản lý tài nguyên để theo
dõi mức tiêu thụ tài nguyên thực tế, cho phép chúng điều chỉnh hành
vi định tuyến và giao tiếp dựa trên tính sẵn có của tài nguyên. SPIN
sử dụng siêu dữ liệu để mô tả ngắn gọn và đầy đủ dữ liệu được thu
thập bởi các nút cảm biến.
Ø Các biến thể của SPIN :
• SPIN-PP: SPIN-PP được tối ưu hóa cho các mạng sử dụng phương
tiện truyền dẫn điểm-điểm, nơi hai nút có thể giao tiếp độc quyền
với nhau mà không bị các nút khác can thiệp. Trong SPIN-PP, dữ
liệu được chia thành ba bước thông qua giao thức bắt tay 3 bước.
Đầu tiên, khi dữ liệu mới đến, một nút quảng cáo sự kiện này sử
dụng thông điệp quảng cáo (ADV) cho các nút láng giềng thông qua
siêu dữ liệu của dữ liệu. Khi nhận được quảng cáo, một nút sẽ kiểm
tra xem nó đã nhận được dữ liệu cảm biến được mô tả chưa. Nếu
không, nút sẽ phản hồi bằng thông báo yêu cầu dữ liệu (REQ), cho
biết mong muốn nhận được dữ liệu được quảng cáo. Cuối cùng, nút
người gửi trả lời bản tin REQ bằng bản tin DATA, chứa dữ liệu được
quảng cáo.
34
OM33T
 • SPIN-EC: Một biến thể của giao thức này, được gọi là SPIN-EC, bổ
sung một phương pháp đơn giản để bổ sung khả năng bảo toàn năng
lượng cho giao thức SPIN-PP. Miễn là tất cả các nút có đủ năng
lượng, chúng sẽ tham gia vào quá trình bắt tay ba chiều của giao
thức SPIN-PP. Tuy nhiên, khi năng lượng của một nút đạt đến
ngưỡng năng lượng thấp cụ thể, nó sẽ trở nên chọn lọc hơn trong
việc tham gia vào giao thức. Có nghĩa là, một nút chỉ nên tham gia
vào quá trình bắt tay ba bước nếu nó tin rằng nó có thể hoàn thành
tất cả các giai đoạn của giao thức mà không giảm xuống dưới
ngưỡng năng lượng.
• SPIN-BC: Trong khi các giao thức SPIN-PP và SPIN-EC giả định
các mạng truyền thông điểmđiểm, giao thức SPIN-BC cải thiện các
giao thức này bằng cách khai thác đặc điểm của truyền dẫn quảng
bá. Trong truyền quảng bá, mọi tin nhắn do người gửi gửi sẽ được
nhận 82 bởi tất cả các nút trong phạm vi vô tuyến của người gửi.
SPIN-BC sử dụng giao tiếp kinh tế hơn, theo kiểu một nút-nhiều nút
và các nút có thể điều phối bảo tồn tài nguyên của chúng hiệu quả
hơn vì chúng có thể nghe lén tất cả các giao dịch trong phạm vi vô
tuyến của chúng.
• SPIN-RL: Biến thể cuối cùng của giao thức SPIN là SPIN-RL, một
phiên bản đáng tin cậy của SPIN-BC, giải quyết tình trạng mất gói
và truyền thông không đối xứng. Đầu tiên, mỗi nút theo dõi các bản
tin REQ nghe lén và nếu nó không nhận được bản tin DATA tương
ứng trong một khoảng thời gian chờ nhất định, nó sẽ giả định rằng
bản tin REQ hoặc bản tin DATA không đến. Trong trường hợp này,
nút yêu cầu lại dữ liệu bằng cách phát thông báo REQ, chỉ định danh
tính của nút được chọn ngẫu nhiên trong số các nút trước đó đã
quảng cáo dữ liệu này trong tiêu đề thông báo. Ngoài ra, SPIN-RL
giới hạn tần suất gửi các bản tin DATA. Có nghĩa là, khi một nút gửi
một bản tin DATA, nó sẽ đợi một khoảng thời gian định trước trước
khi trả lời bất kỳ yêu cầu nào khác cho cùng một dữ liệu.
35
OM33T
Câu 12: Định tuyến chủ động: Đặc điểm, ưu nhược điểm của định
tuyến chủ động; giao thức định tuyến Vectơ khoảng cách theo trình
tự đích đến (DSDV) (hoạt động, ưu nhược điểm); giao thức định
tuyến trạng thái liên kết được tối ưu hóa (OLSR) (hoạt động, ưu
nhược điểm).
Ø Định tuyến chủ động:
• Đặc điểm: Các giao thức định tuyến chủ động (hoặc dựa theo bảng)
thiết lập các đường dẫn trước khi chúng thực sự cần. Ưu điểm chính
của cách tiếp cận này là các tuyến đường luôn có sẵn bất cứ khi nào
chúng cần và không có sự chậm trễ để tìm kiếm các tuyến đường
như trong các giao thức định tuyến theo yêu cầu. Những bất lợi chính
là chi phí đầu tư liên quan đến việc xây dựng và duy trì các bảng
định tuyến có khả năng rất lớn và thông tin cũ trong các bảng này có
thể dẫn đến lỗi định tuyến.
• Ưu điểm:
+ Linh hoạt và thích ứng: Định tuyến chủ động cho phép các nút cảm
biến tự quyết định đường đi tối ưu dựa trên thông tin về môi trường
và yêu cầu mạng hiện tại. Điều này giúp mạng WSN có khả năng
thích ứng với sự thay đổi trong môi trường hoạt động và tối ưu hóa
hiệu suất mạng.
+ Phân tải cân đối: Các nút cảm biến có khả năng phân tải công việc
và thông tin đến các nút hàng xóm. Điều này giúp giảm tải cho các
nút trung tâm và tăng khả năng phân tán trong mạng.
+ Khả năng chống chịu lỗi: Khi một nút trong mạng WSN gặp sự cố
hoặc bị tấn công, các nút hàng xóm có thể chủ động tìm đường khác
để truyền thông tin. Điều này giúp gia tăng khả năng chống chịu lỗi
của mạng.
• Nhược điểm:
+ Tốn năng lượng: Định tuyến chủ động đòi hỏi các nút cảm biến phải
tham gia vào quá trình tính toán và truyền thông tin đến các nút hàng
xóm. Điều này tạo ra một mức tiêu thụ năng lượng cao hơn so với
36
OM33T
 các phương pháp định tuyến khác trong WSN, đặc biệt khi mạng có
số lượng lớn các nút cảm biến.
+ Độ trễ: Quá trình định tuyến chủ động có thể tạo ra độ trễ lớn hơn
trong việc truyền thông tin do các nút cảm biến phải tính toán và
quyết định đường đi tối ưu.
+ Phức tạp: Định tuyến chủ động yêu cầu các thuật toán phức tạp để
tính toán và quản lý quá trình định tuyến. Điều này tạo ra một đòi
hỏi cao về tài nguyên tính toán và bộ nhớ cho các nút cảm biến, đặc
biệt là trong các mạng có số lượng lớn nút.
Ø Giao thức định tuyến Vectơ khoảng cách theo trình tự đích đến
(DSDV)
• Hoạt động:
+ Bảng định tuyến: Mỗi nút trong mạng duy trì một bảng định tuyến,
trong đó lưu trữ thông tin về các nút hàng xóm và các đường đi tới
các nút đích.
+ Số thứ tự đích đến (Destination Sequence Number): Mỗi nút có một
số thứ tự đích đến duy nhất. Khi nút cập nhật thông tin định tuyến,
nó tăng số thứ tự đích đến của nút đó.
+ Vector khoảng cách: Bảng định tuyến chứa các vector khoảng cách
từ nút hiện tại đến các nút hàng xóm. Vector này có thể được sử
dụng để xác định đường đi tối ưu đến các nút đích.
+ Cập nhật bảng định tuyến: Khi có sự thay đổi trong mạng, như thêm
hoặc xóa nút, các nút sẽ trao đổi thông tin định tuyến và cập nhật
bảng định tuyến của mình.
• Ưu điểm:
+ Loại trừ hố định tuyến: Giao thức DSDV giải quyết vấn đề hố định
tuyến (routing loop) bằng cách sử dụng số thứ tự đích đến. Các nút
chỉ chấp nhận các bản tin có số thứ tự đích đến lớn hơn số đã nhận
trước đó, từ đó tránh được các vòng lặp.

37
OM33T
 + Tính đồng bộ: Giao thức DSDV đảm bảo tính đồng bộ trong quá
trình cập nhật bảng định tuyến giữa các nút. Các bản tin định tuyến
được chuyển đổi giữa các nút hàng xóm để cập nhật thông tin.
+ Tính tin cậy: Với việc cập nhật định kỳ và đồng bộ bảng định tuyến,
giao thức DSDV giúp duy trì tính tin cậy trong mạng WSN.
• Nhược điểm:
+ Độ trễ: Giao thức DSDV có thể gây ra độ trễ trong quá trình cập nhật
và truyền thông tin định tuyến.
+ Tiêu thụ năng lượng: Giao thức DSDV yêu cầu việc trao đổi thông
tin định tuyến định kỳ, điều này tốn năng lượng của các nút. Đặc
biệt, việc gửi bản tin định tuyến có thể tạo ra lưu lượng mạng không
cần thiết.
+ Overhead: Giao thức DSDV có thể tạo ra overhead trong việc duy
trì bảng định tuyến và truyền thông tin định tuyến, đặc biệt khi có sự
thay đổi liên tục trong mạng.
+ Khả năng mở rộng: Giao thức DSDV không hiệu quả cho các mạng
WSN có quy mô lớn hoặc có sự thay đổi liên tục trong cấu trúc
mạng.
Ø Giao thức định tuyến trạng thái liên kết được tối ưu hóa (OLRS)
• Hoạt động:
+ Thu thập thông tin trạng thái liên kết: Mỗi nút trong mạng thu thập
thông tin về trạng thái liên kết với các nút hàng xóm. Thông tin này
bao gồm độ trễ, chất lượng kết nối, năng lượng tiêu thụ và các thông
số khác.
+ Xây dựng bản đồ mạng: Dựa trên thông tin trạng thái liên kết, các
nút xây dựng bản đồ mạng, biểu thị các kết nối giữa các nút và
khoảng cách giữa chúng.
+ Tối ưu hóa đường đi: Các nút sử dụng thông tin bản đồ mạng để tìm
đường đi tối ưu từ nút nguồn đến nút đích. Đường đi tối ưu có thể
dựa trên các tiêu chí như độ trễ, năng lượng tiêu thụ hoặc sự ổn định
của kết nối.
38
OM33T
 + Cập nhật thông tin định tuyến: Khi có sự thay đổi trong mạng, như
thêm hoặc xóa nút, các nút cập nhật thông tin định tuyến và gửi
thông tin cập nhật cho các nút hàng xóm.
• Ưu điểm:
+ Tối ưu hóa đường đi: Giao thức OLRS sử dụng thông tin trạng thái
liên kết để tìm đường đi tối ưu, giúp cải thiện hiệu suất và tiết kiệm
năng lượng trong mạng.
+ Đáng tin cậy: Giao thức OLRS có khả năng phục hồi khi có sự thay
đổi trong mạng hoặc khi xảy ra mất kết nối, đảm bảo tính ổn định và
tin cậy trong truyền dẫn dữ liệu.
+ Khả năng mở rộng: Giao thức OLRS có khả năng mở rộng cho các
mạng WSN có quy mô lớn và số lượng nút đa dạng.
• Nhược điểm:
+ Overhead: Giao thức OLRS có thể tạo ra overhead trong việc thu
thập thông tin trạng thái liên kết và cập nhật thông tin định tuyến.
Điều này có thể tiêu tốn năng lượng và tăng độ trễ trong mạng.
+ Chi phí tính toán: Quá trình xây dựng bản đồ mạng và tìm đường đi
tối ưu trong giao thức OLRS yêu cầu tính toán phức tạp, đòi hỏi sự
xử lý và lưu trữ dữ liệu phức tạp tại các nút.
+ Độ trễ: Quá trình thu thập thông tin và tính toán đường đi có thể tạo
ra độ trễ trong việc truyền dữ liệu, ảnh hưởng đến thời gian phản hồi
của mạng.
Câu 13 Định tuyến theo yêu cầu: đặc điểm, ưu nhược điểm. Giao
thức vecto khoảng cách theo yêu cầu tuỳ biến(AODV) ( hoạt động,
ưu nhược điểm).
Ø Định tuyến theo yêu cầu:
• Đặc điểm:
+ Đánh giá yêu cầu: Một đặc điểm quan trọng của định tuyến theo yêu
cầu là khả năng đánh giá yêu cầu của gói tin để xác định đường đi
tốt nhất. Các yêu cầu này có thể bao gồm băng thông yêu cầu, độ trễ
yêu cầu, độ ưu tiên và các thông số khác.
39
OM33T
 + Cơ chế định tuyến: Định tuyến theo yêu cầu sử dụng các cơ chế định
tuyến đa dạng để quyết định đường đi tốt nhất cho gói tin. Các cơ
chế này có thể bao gồm định tuyến tĩnh, định tuyến động, định tuyến
dựa trên tuyến đường ngắn nhất, định tuyến dựa trên băng thông,
định tuyến dựa trên chất lượng dịch vụ (QoS)
+ Cập nhật định tuyến: Trong định tuyến theo yêu cầu, việc cập nhật
thông tin định tuyến được thực hiện theo cách linh hoạt và nhanh
chóng để đáp ứng các yêu cầu mới. Các thông tin định tuyến như
bảng định tuyến có thể được cập nhật thông qua các giao thức định
tuyến như OSPF (Open Shortest Path First), RIP (Routing
Information Protocol), BGP (Border Gateway Protocol) hoặc các
phương pháp cập nhật khác.
+ Đánh giá lại đường đi: Định tuyến theo yêu cầu có thể liên tục đánh
giá lại đường đi và điều chỉnh khi có yêu cầu mới hoặc khi điều kiện
mạng thay đổi. Việc này giúp đảm bảo rằng đường đi được chọn vẫn
tối ưu và đáp ứng được yêu cầu của gói tin.
+ Tính linh hoạt: Một ưu điểm quan trọng của định tuyến theo yêu cầu
là tính linh hoạt. Nó cho phép mạng tự động thích ứng với các yêu
cầu định tuyến khác nhau
• Ưu điểm của định tuyến theo yêu cầu:
+ Tối ưu hóa tài nguyên mạng.
+ Đảm bảo chất lượng dịch vụ.
+ Linh hoạt và tự động hóa.
+ Tích hợp các dịch vụ mạng.
• Nhược điểm:
+ Phức tạp về cấu hình và quản lý.
+ Tính phụ thuộc vào thông tin yêu cầu chính xác.
+ Chi phí triển khai và vận hành.
+ Tăng cường khả năng tấn công.
+ Sự phức tạp của quá trình định tuyến.
+ Đòi hỏi tính toán và xử lý phức tạp.
40
OM33T
 Ø Giao thức vecto khoảng cách theo yêu cầu tuỳ biến(AODV)
• Hoạt động của giao thức AODV được mô tả như sau:
+ Khởi tạo:
- Mỗi nút trong mạng Ad hoc ban đầu có một bảng định tuyến rỗng.
- Khi nút muốn gửi một gói tin đến một nút đích, nó tìm kiếm trong
bảng định tuyến để xác định đường đi.
+ Khám phá đường đi:
- Nếu trong bảng định tuyến không có thông tin về đích, nút gửi tạo
ra một tin nhắn Yêu cầu Định tuyến (RREQ - Route Request).
- Tin nhắn RREQ được gửi tới các nút lân cận.
- Các nút lân cận nhận được tin nhắn RREQ tiếp tục chuyển tiếp nó
cho đến khi nó đạt được nút đích hoặc một nút có thông tin định
tuyến về nút đích.
+ Thiết lập đường đi:
- Khi một nút nhận được tin nhắn RREQ và có thông tin định tuyến,
nó tạo ra một tin nhắn Trả lời Định tuyến (RREP - Route Reply) và
gửi nó trở lại nút gửi.
- Tin nhắn RREP được chuyển tiếp lại theo đường đi ngược lại cho
đến khi nó đến nút gửi.
+ Cập nhật bảng định tuyến:
- Mỗi nút trên đường đi từ nút gửi đến nút đích ghi lại thông tin về
định tuyến trong bảng định tuyến của mình.
- Bảng định tuyến được cập nhật khi có sự thay đổi trong mạng hoặc
khi hết hạn của một đường đi.
+ Theo dõi và duy trì đường đi:
- Mỗi nút trên đường đi giữ một bản sao của tin nhắn RREP gốc để sử
dụng trong việc duy trì và cập nhật đường đi.
• Ưu điểm của AODV:
+ Tiết kiệm tài nguyên mạng bằng cách chỉ thiết lập đường đi khi có
yêu cầu gửi dữ liệu.

41
OM33T
 + Linh hoạt và độ trễ thấp, giúp mạng tự hồi phục nhanh chóng khi có
thay đổi trong topology.
+ Tự động hóa và đơn giản hóa quá trình định tuyến, không yêu cầu
cấu hình thủ công.
+ Phù hợp cho mạng Ad-hoc động, có khả năng thích nghi và cập nhật
đường đi khi có sự thay đổi trong mạng.
+ Hỗ trợ định tuyến đa nhảy, cho phép truyền dữ liệu qua nhiều nút
trung gian để đạt được đích cuối cùng.
+ Khả năng xử lý lỗi, có khả năng phát hiện và xử lý các lỗi trong quá
trình định tuyến.
• Nhược điểm của giao thức AODV
+ Phức tạp về cấu hình và quản lý, yêu cầu kiến thức kỹ thuật và quản
trị mạng để triển khai và duy trì giao thức AODV.
+ Yêu cầu thông tin yêu cầu chính xác, giao thức AODV đòi hỏi các
nút phải biết đúng địa chỉ đích và gửi các tin nhắn yêu cầu đúng cách
để tìm kiếm và thiết lập đường đi.
+ Chi phí triển khai và vận hành, một hệ thống giao thức AODV đòi
hỏi sự đầu tư về cơ sở hạ tầng mạng và tài nguyên mạng để triển
khai và duy trì.
+ Tăng cường khả năng tấn công, giao thức AODV có một số lỗ hổng
bảo mật, có thể bị tấn công như hiện tượng quảng cáo giả mạo hoặc
tin nhắn định tuyến giả mạo.
+ Sự phức tạp của quá trình định tuyến, trong mạng lớn hoặc mạng có
tính chất động, việc tìm kiếm và thiết lập đường đi có thể tốn nhiều
thời gian và tài nguyên mạng.
+ Ổn định và sự tin cậy, giao thức AODV có thể gặp vấn đề về ổn định
và tin cậy đối với mạng có tính chất động hoặc trong các tình huống
mất kết nối.
14. Định tuyến phân cấp; định tuyến theo vị trí; định tuyến dựa
trên QoS( đặc điểm, ưu nhược điểm của các giao thức này )
Ø Định tuyến phân cấp
42
OM33T
 • Đặc điểm:
+ Đơn giản: Định tuyến phân cấp dễ triển khai và dễ hiểu. Không yêu
cầu các thuật toán phức tạp và tính toán nhiều.
+ Mở rộng linh hoạt: Định tuyến phân cấp có thể mở rộng dễ dàng khi
có thêm các nút mới trong mạng. Các bảng định tuyến chỉ cần được
cập nhật tại các nút mới mà không ảnh hưởng đến các nút khác trong
mạng.
+ Tính độc lập: Mỗi nút trong mạng có thể tự quyết định đường đi tốt
nhất mà không cần phụ thuộc vào thông tin từ các nút khác. Điều
này giúp giảm sự phụ thuộc và tăng tính ổn định của mạng.
• Ưu điểm của định tuyến phân cấp:
+ Chi phí thấp: Định tuyến phân cấp không đòi hỏi lưu trữ nhiều thông
tin định tuyến như các phương pháp định tuyến khác. Việc truyền
tải các bảng định tuyến giữa các nút cũng không tốn nhiều băng
thông.
+ Tính linh hoạt: Với định tuyến phân cấp, mạng có thể thích ứng và
tự động cập nhật khi có thay đổi trong mạng. Nếu một đường đi bị
hỏng hoặc nút bị lỗi, các nút khác trong mạng có thể tự động tìm
đường đi thay thế.
• Nhược điểm của định tuyến phân cấp:
+ Tốc độ chậm: So với một số phương pháp định tuyến khác như định
tuyến liên kết hoặc định tuyến trạng thái liên kết, định tuyến phân
cấp có thể chậm hơn do quá trình xử lý thông tin định tuyến trên
từng nút.
+ Hiệu suất giảm khi mạng lớn: Trong các mạng lớn với số lượng nút
lớn, định tuyến phân cấp có thể gặp khó khăn trong việc duy trì và
quản lý các bảng định tuyến trên mỗi nút. Việc tính toán và cập nhật
các đường đi có thể trở nên khó khăn và tốn thời gian.
Ø Định tuyến theo vị trí
• Đặc điểm

43
OM33T
 + Cải thiện hiệu suất: Định tuyến theo vị trí có thể cải thiện hiệu suất
định tuyến bằng cách lựa chọn đường đi gần nhất dựa trên thông tin
về khoảng cách địa lý. Điều này giúp giảm độ trễ và tăng băng thông
trong mạng.
+ Khả năng đảm bảo độ tin cậy: Định tuyến theo vị trí có thể xác định
các đường đi dự phòng dựa trên thông tin vị trí. Khi một đường đi
gặp sự cố, các đường đi dự phòng có thể được kích hoạt để duy trì
kết nối mạng.
+ Tích hợp các dịch vụ vị trí: Định tuyến theo vị trí cho phép tích hợp
các dịch vụ vị trí như định vị GPS, dịch vụ bản đồ và định vị nút
mạng. Điều này mở ra các ứng dụng mới như theo dõi và quản lý
hàng hóa, xe cộ và thiết bị di động.
• Ưu điểm của định tuyến theo vị trí:
+ Hiệu suất cao: Với thông tin về vị trí, định tuyến theo vị trí có thể
tìm đường đi ngắn nhất và giảm độ trễ trong mạng.
+ Khả năng chịu lỗi: Định tuyến theo vị trí có thể chuyển đổi đường
đi khi có lỗi xảy ra, giúp duy trì kết nối mạng và đảm bảo tính sẵn
sàng của mạng.
• Nhược điểm của định tuyến theo vị trí:
+ Chi phí cài đặt: Định tuyến theo vị trí đòi hỏi việc triển khai các cơ
sở hạ tầng vị trí như cảm biến GPS hoặc thiết bị định vị. Điều này
có thể tăng chi phí triển khai và bảo trì mạng.
+ Độ tin cậy dựa vào thông tin vị trí: Định tuyến theo vị trí đòi hỏi
thông tin vị trí chính xác và tin cậy. Nếu thông tin vị trí không chính
xác hoặc bị sai sót, định tuyến có thể không hiệu quả hoặc gây ra sự
cố.
Ø Định tuyến dựa trên chất lượng dịch vụ (QoS - Quality of
Service)
• Đặc điểm của định tuyến dựa trên QoS:
+ Ưu tiên dịch vụ: Định tuyến dựa trên QoS cho phép ưu tiên các dịch
vụ quan trọng hơn trong mạng. Các yếu tố QoS như băng thông, độ
44
OM33T
 trễ và độ mất gói tin được xem xét để đảm bảo chất lượng dịch vụ
tốt nhất cho các ứng dụng yêu cầu cao.
+ Đảm bảo chất lượng: Phương pháp này giúp đảm bảo chất lượng
dịch vụ bằng cách xác định các thông số QoS phù hợp và định tuyến
dựa trên chúng. Điều này đảm bảo rằng các yêu cầu về băng thông,
độ trễ và độ mất gói tin của các ứng dụng được đáp ứng đúng mức.
+ Quản lý tài nguyên hiệu quả: Định tuyến dựa trên QoS có thể giúp
tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên mạng bằng cách phân phối và ưu
tiên tài nguyên theo yêu cầu của các dịch vụ khác nhau. Điều này
giúp tăng hiệu suất và sử dụng tài nguyên mạng một cách hiệu quả
hơn.
• Ưu điểm của định tuyến dựa trên QoS:
+ Cải thiện chất lượng dịch vụ: Định tuyến dựa trên QoS giúp cung
cấp chất lượng dịch vụ tốt hơn bằng cách đảm bảo ưu tiên và quản
lý tài nguyên mạng.
+ Đáp ứng yêu cầu ứng dụng đặc biệt: Phương pháp này cho phép định
tuyến dựa trên yêu cầu cụ thể của các ứng dụng đặc biệt. Các ứng
dụng như truyền hình trực tuyến, video gọi hội nghị và truyền tải dữ
liệu lớn có thể được ưu tiên và đảm bảo chất lượng dịch vụ cao.
• Nhược điểm của định tuyến dựa trên QoS:
+ Khó khăn trong triển khai và quản lý: Định tuyến dựa trên QoS đòi
hỏi việc cấu hình và quản lý phức tạp hơn để đảm bảo các thông số
QoS phù hợp và đáp ứng yêu cầu từng ứng dụng cụ thể.
+ Tăng cường sự phụ thuộc vào mạng: Định tuyến dựa trên QoS đòi
hỏi các thiết bị mạng hỗ trợ và cung cấp các thông số QoS tương
ứng. Điều này tạo ra sự phụ thuộc vào khả năng hỗ trợ QoS của hạ
tầng mạng.

45
OM33T
Câu 15. Quản lý công suất động DPM trong WSN; tầm quan trọng
của DPM; những yếu tố ảnh hưởng đến chiến lược DPM; DPM theo
chế độ vận hành động; DPM chia tỉ lệ động; DPM theo lịch trình
nhiệm vụ.
Ø Quản lý công suất động (Dynamic Power Management - DPM)
• Đặc điểm của quản lý công suất động:
+ Tiết kiệm năng lượng: DPM cho phép nút cảm biến hoạt động ở các
chế độ tiêu thụ năng lượng thấp khi không cần thiết. Điều này giúp
tiết kiệm năng lượng và kéo dài tuổi thọ của pin, làm cho mạng cảm
biến không dây hoạt động lâu hơn.
+ Đáp ứng linh hoạt: DPM cho phép điều chỉnh công suất và chế độ
hoạt động của các nút cảm biến theo yêu cầu của ứng dụng hoặc môi
trường. Nó cho phép mạng thích ứng với các biến đổi trong nhu cầu
hoặc điều kiện hoạt động.
+ Quản lý tài nguyên hiệu quả: DPM giúp phân bổ và quản lý tài
nguyên mạng một cách hiệu quả. Việc tắt hoặc giảm công suất của
các nút không hoạt động hiện tại giúp giải phóng tài nguyên mạng
và cải thiện khả năng đáp ứng và hiệu suất của mạng.
• Ưu điểm của quản lý công suất động trong WSN:
+ Tiết kiệm năng lượng: DPM giúp giảm tiêu thụ năng lượng tổng thể
của mạng cảm biến không dây, làm tăng tuổi thọ của mạng và kéo
dài thời gian hoạt động.
+ Tăng khả năng phản hồi: Quản lý công suất động cho phép mạng
cảm biến đáp ứng nhanh chóng đối với các sự kiện hoặc yêu cầu mới
bằng cách tùy chỉnh công suất hoạt động của các nút cảm biến.
• Nhược điểm của quản lý công suất động trong WSN:
+ Độ trễ: Quá trình chuyển đổi giữa các chế độ công suất có thể tạo ra
độ trễ trong việc thu thập và truyền dữ liệu. Điều này có thể ảnh
hưởng đến tính chính xác và thời gian đáp ứng của mạng cảm biến.
+ Phức tạp trong triển khai: Quản lý công suất động yêu cầu phức tạp
hóa thiết kế và triển khai của mạng cảm biến. Điều này bao gồm cài
46
OM33T
 đặt phần mềm và phần cứng phức tạp, cũng như cân nhắc các yếu tố
như hạn chế tài nguyên và quản lý mạng.
Ø Tầm quan trọng của quản lý công suất động (Dynamic Power
Management - DPM)
• Quản lý công suất động (DPM) trong mạng cảm biến không dây
(WSN) có tầm quan trọng lớn để tiết kiệm năng lượng, tăng tuổi thọ
mạng, cải thiện hiệu suất và đáp ứng linh hoạt. Điều này giúp tối ưu
hóa hoạt động và sử dụng hiệu quả các nguồn năng lượng có hạn
trong mạng WSN:
+ Tiết kiệm năng lượng: Một trong những mục tiêu chính của DPM là
giảm tiêu thụ năng lượng của các nút cảm biến trong mạng. Việc
quản lý công suất động cho phép nút cảm biến điều chỉnh hoặc tắt
các thành phần không cần thiết hoặc không hoạt động trong thời gian
dài để tiết kiệm năng lượng.
+ Mở rộng tuổi thọ mạng: Bằng cách giảm tiêu thụ năng lượng và sử
dụng thông minh các chiến lược quản lý công suất, DPM giúp gia
tăng tuổi thọ mạng WSN. Điều này làm tăng khả năng hoạt động
liên tục của mạng mà không cần thay thế hoặc sạc pin thường xuyên
cho các nút cảm biến.
+ Cải thiện hiệu suất mạng: DPM có thể tối ưu hóa việc phân phối
năng lượng và quản lý công suất của các nút trong mạng, từ đó cải
thiện hiệu suất toàn bộ mạng WSN. Việc điều chỉnh công suất theo
yêu cầu và điều kiện môi trường giúp tăng khả năng truyền thông,
giảm độ trễ và nâng cao khả năng đáp ứng của mạng.
+ Phân phối công suất thông minh: DPM cho phép phân phối công
suất theo nhu cầu của mạng. Các nút cảm biến có thể điều chỉnh
công suất truyền tải và thu sóng theo cấu hình và yêu cầu từng vùng
trong mạng, tùy thuộc vào mức độ quan tâm và ưu tiên của các khu
vực đó.
+ Đáp ứng linh hoạt: DPM cung cấp khả năng đáp ứng linh hoạt trong
mạng WSN. Các nút cảm biến có thể thích ứng với các thay đổi môi
47
OM33T
 trường, yêu cầu hoặc tình huống cụ thể bằng cách tăng hoặc giảm
công suất hoạt động, giúp tối ưu hóa hiệu suất và tiêu thụ năng
lượng.
Ø Những yếu tố ảnh hưởng đến chiến lược Quản lý Công suất
Động (Dynamic Power Management - DPM)
• Tải công việc: Tải công việc đề cập đến số lượng công việc hoặc dữ
liệu mà các nút cảm biến phải xử lý. Khi tải công việc tăng lên, nhu
cầu năng lượng cũng tăng. DPM cần đưa ra quyết định thông minh
để phân bổ năng lượng sao cho phù hợp với tải công việc hiện tại.
• Độ trễ: Độ trễ là thời gian mà một gói tin hoặc dữ liệu mất để đi từ
nguồn đến đích trong mạng. DPM cần xem xét độ trễ và ưu tiên giữa
việc tiết kiệm năng lượng và giảm độ trễ. Một chiến lược DPM tốt
sẽ cân nhắc cả hai yếu tố này để đảm bảo đáp ứng đúng thời gian và
tiết kiệm năng lượng.
• Môi trường: Môi trường xung quanh có thể ảnh hưởng đến việc quản
lý công suất động. Ví dụ, trong môi trường có nhiều nhiễu hoặc tắt
mở thay đổi, các chiến lược DPM cần thích ứng để đảm bảo hiệu
suất và tiêu thụ năng lượng tối ưu.
• Mục tiêu hoạt động: Mục tiêu của mạng cảm biến cũng ảnh hưởng
đến chiến lược DPM. Ví dụ, nếu mạng cảm biến được triển khai để
giám sát môi trường trong thời gian dài, mục tiêu có thể là tối ưu hóa
tuổi thọ mạng và tiêu thụ năng lượng. Trong khi đó, nếu mạng được
sử dụng cho các ứng dụng thời gian thực, mục tiêu có thể là đảm bảo
đáp ứng thời gian và đồng thời tiết kiệm năng lượng.
• Các ràng buộc hệ thống: Có thể có các ràng buộc hệ thống cụ thể mà
chiến lược DPM cần tuân thủ. Ví dụ, một số nút cảm biến có thể có
yêu cầu về thời gian hoạt động liên tục hoặc yêu cầu cung cấp dữ
liệu trong khoảng thời gian cụ thể. DPM cần được thiết kế để đáp
ứng các yêu cầu này mà vẫn tiết kiệm năng lượng.
Ø Quản lý Công suất Động (DPM) theo chế độ vận hành động
• Đặc điểm
48
OM33T
 + Điều chỉnh linh hoạt: DPM theo chế độ vận hành động cho phép điều
chỉnh công suất của các thành phần trong hệ thống máy tính dựa trên
tình trạng hoạt động thực tế. Nó cho phép tăng hoặc giảm công suất
tương ứng để đáp ứng yêu cầu hiện tại của hệ thống.
+ Tối ưu hóa năng lượng: DPM theo chế độ vận hành động tìm kiếm
các cơ hội để tiết kiệm năng lượng bằng cách điều chỉnh công suất
của các thành phần không hoạt động hoặc hoạt động ở mức công
suất thấp. Điều này giúp giảm tiêu thụ năng lượng không cần thiết
và tăng khả năng tiết kiệm năng lượng của hệ thống.
• Ưu điểm của DPM theo chế độ vận hành động:
+ Tiết kiệm năng lượng: DPM theo chế độ vận hành động giúp giảm
tiêu thụ năng lượng bằng cách điều chỉnh công suất theo nhu cầu
thực tế của hệ thống. Điều này giúp tiết kiệm năng lượng và giảm
chi phí điện.
+ Tăng tuổi thọ phần cứng: Bằng cách giảm công suất khi không cần
thiết, DPM theo chế độ vận hành động có thể giảm căng thẳng và
nhiệt độ làm việc của các thành phần phần cứng. Điều này có thể
làm tăng tuổi thọ và độ tin cậy của hệ thống.
+ Tối ưu hóa hiệu suất: DPM theo chế độ vận hành động cho phép
điều chỉnh công suất để tối ưu hiệu suất của hệ thống. Các thành
phần có thể hoạt động ở mức công suất cao khi cần thiết để đáp ứng
yêu cầu xử lý và giảm độ trễ.
• Nhược điểm của DPM theo chế độ vận hành động:
+ Độ trễ: Việc điều chỉnh công suất và chuyển đổi giữa các chế độ vận
hành có thể tạo ra độ trễ và ảnh hưởng đến thời gian đáp ứng của hệ
thống.
+ Phức tạp: Triển khai DPM theo chế độ vận hành động có thể phức
tạp và đòi hỏi quản lý công suất và kiến thức về hệ thống máy tính.
Ø Quản lý công suất động (DPM) chia tỉ lệ động:
• Đặc điểm:

49
OM33T
 + Tính linh hoạt: DPM chia tỉ lệ động cho phép điều chỉnh công suất
theo tỉ lệ động, tùy thuộc vào tải công việc hiện tại và yêu cầu của
hệ thống. Công suất được phân bổ linh hoạt cho các thành phần để
đảm bảo cân bằng giữa hiệu suất và tiết kiệm năng lượng.
+ Tối ưu hóa năng lượng: DPM chia tỉ lệ động giúp tối ưu hóa năng
lượng bằng cách điều chỉnh công suất các thành phần phần cứng và
phần mềm theo tỉ lệ tải công việc. Điều này giúp tiết kiệm năng
lượng và giảm tiêu thụ điện không cần thiết.
• Ưu điểm của DPM chia tỉ lệ động:
+ Tiết kiệm năng lượng: DPM chia tỉ lệ động giúp tối ưu hóa việc sử
dụng năng lượng bằng cách cung cấp chỉ công suất cần thiết để thực
hiện công việc. Điều này giúp giảm tiêu thụ năng lượng và tiết kiệm
chi phí điện.
+ Tăng tuổi thọ phần cứng: Bằng cách điều chỉnh công suất theo tỉ lệ
động, DPM có thể giảm căng thẳng và nhiệt độ làm việc của các
thành phần phần cứng. Điều này có thể làm tăng tuổi thọ và độ tin
cậy của hệ thống.
+ Tối ưu hóa hiệu suất: DPM chia tỉ lệ động cho phép tăng hoặc giảm
công suất theo tỉ lệ với tải công việc. Điều này giúp tối ưu hóa hiệu
suất và đáp ứng yêu cầu xử lý của hệ thống.
• Nhược điểm của DPM chia tỉ lệ động:
+ Độ phức tạp: Triển khai DPM chia tỉ lệ động có thể phức tạp và đòi
hỏi quản lý công suất và kiến thức về hệ thống máy tính.
+ Độ trễ: Việc điều chỉnh công suất và chuyển đổi giữa các tỉ lệ động
có thể tạo ra độ trễ và ảnh hưởng đến thời gian đáp ứng của hệ thống.
Ø Quản lý công suất động (DPM) theo lịch trình nhiệm vụ:
• Đặc điểm:
+ Lập kế hoạch công suất: DPM theo lịch trình nhiệm vụ cho phép lập
kế hoạch và quản lý công suất dựa trên lịch trình thực hiện nhiệm vụ
của hệ thống. Công suất được điều chỉnh và cấp phát một cách đáng
tin cậy theo các yêu cầu và thời gian thực hiện của các nhiệm vụ.
50
OM33T
 + Tối ưu hóa năng lượng: DPM theo lịch trình nhiệm vụ tìm kiếm các
cơ hội để tiết kiệm năng lượng bằng cách xác định thời gian hoạt
động và thời gian chờ của các thành phần. - Công suất được điều
chỉnh một cách thông minh để đảm bảo hiệu suất cao nhất và tiêu
thụ năng lượng thấp nhất.
• Ưu điểm của DPM theo lịch trình nhiệm vụ:
+ Tiết kiệm năng lượng: DPM theo lịch trình nhiệm vụ giúp tối ưu hóa
việc sử dụng năng lượng bằng cách chỉ cấp phát công suất cần thiết
cho từng nhiệm vụ trong lịch trình. Điều này giúp giảm tiêu thụ năng
lượng không cần thiết và tăng khả năng tiết kiệm năng lượng của hệ
thống.
+ Tối ưu hóa hiệu suất: DPM theo lịch trình nhiệm vụ giúp tối ưu hiệu
suất của hệ thống bằng cách cấp phát công suất phù hợp cho từng
nhiệm vụ. Các thành phần được hoạt động ở mức công suất tối ưu
để đáp ứng yêu cầu và giảm độ trễ.
+ Quản lý dễ dàng: DPM theo lịch trình nhiệm vụ cho phép lập kế
hoạch và quản lý công suất một cách dễ dàng theo lịch trình nhiệm
vụ của hệ thống. Điều này giúp đơn giản hóa việc quản lý và giám
sát việc sử dụng năng lượng.
• Nhược điểm của DPM theo lịch trình nhiệm vụ:
+ Phức tạp: Triển khai DPM theo lịch trình nhiệm vụ có thể phức tạp
và đòi hỏi kiến thức về quản lý công suất và lập kế hoạch nhiệm vụ.
+ Độ trễ: Việc điều chỉnh công suất và chuyển đổi giữa các nhiệm vụ
trong lịch trình có thể tạo ra độ trễ và ảnh hưởng đến thời gian đáp
ứng của hệ thống.
Câu 16. Đồng bộ thời gian trong mạng WSN: Tầm quan trọng,
những thách thức khi thực hiện đồng bộ trong WSN; Các kỹ thuật
đồng bộ thời gian (Trao đổi bản tin đồng bộ, Đặc tính không xác
định của độ trễ truyền thông).
Ø Tầm quan trọng: Trong các ứng dụng WSN nhạy cảm với thời
gian, đồng bộ thời gian giúp đảm bảo sự hợp tác của các nút, hỗ trợ
51
OM33T
 loại bỏ dữ liệu dư thừa và xác định thời gian sự kiện để giao hàng
dữ liệu theo thời gian thực. Một WSN cũng có thể sử dụng đồng bộ
hóa để tiết kiệm năng lượng chế độ điện, giảm va chạm và lập lịch
cho thu phát ăng-ten hướng.
Ø Thách thức
- Tác động môi trường: nhiệt độ, áp suất và độ ẩm của môi
trường….
- Hạn chế về năng lượng: các nút cảm biến năng lượng thấp…
- Môi trường không dây và tính di động
- Các ràng buộc bổ xung
Ø Các kỹ thuật đồng bộ thời gian
• Trao đổi bản tin đồng bộ: Đồng bộ hóa theo cặp, trong đó hai
nút đồng bộ hóa đồng hồ của chúng bằng cách sử dụng ít nhất một
bản tin đồng bộ hóa. Đồng bộ hóa toàn mạng có thể đạt được bằng
cách lặp lại quá trình này giữa nhiều cặp nút cho đến khi mọi nút
trong mạng có thể điều chỉnh đồng hồ của nó.
+ Trao đổi bản tin 1 chiều: xảy ra khi chỉ một thông báo duy nhất
được sử dụng để đồng bộ hóa hai nút, tức là một nút gửi một dấu
thời gian đến một nút khác.

52
OM33T
 + Trao đổi bản tin 2 chiều:

+ Đồng bộ hóa bộ thu - bộ thu: việc đồng bộ hóa dựa trên thời điểm
mà cùng một bản tin đến mỗi máy thu

53
OM33T
 • Đặc tính không xác định của độ trễ truyền thông
+ Độ trễ gửi: thời gian người gửi dành để tạo thông báo đồng bộ hóa
và chuyển thông báo đến giao diện mạng. Điều này bao gồm sự
chậm trễ do hoạt động của hệ điều hành, ngăn xếp giao thức mạng
và thiết bị điều khiển thiết bị mạng.
+ Độ trễ truy cập: thời gian người gửi dành để truy cập kênh vật lý
và hầu hết được xác định bởi giao thức kiểm soát truy cập môi
trường (MAC) đang được sử dụng.
+ Độ trễ lan truyền: thời gian thực tế cần thiết để bản tin truyền từ
người gửi đến người nhận.
+ Độ trễ nhận tin: thời gian thiết bị nhận dành để nhận bản tin từ
môi trường truyền thông, để xử lý bản tin và thông báo cho máy
chủ lưu trữ bản tin đến.

54
OM33T
Câu 17: Các giao thức đồng bộ thời gian trong WSN: Giao thức
tham khảo thời gian toàn cầu, giao thức đồng bộ thời gian cho
mạng cảm biến (TPSN) (đặc điểm, nguyên tắc hoạt động)
Ø Các ứng dụng tham chiếu sử dụng các nguồn thời gian toàn cầu
• Hệ thống Định vị Toàn cầu (GPS) liên tục phát sóng thời gian
được đo từ một kỷ nguyên bắt đầu lúc 0h ngày 6 tháng 1 năm
1980 UTC. Tuy nhiên, không giống như UTC, GPS không bị
nhiễu bởi giây nhuận và do đó đi trước UTC một số nguyên giây
(15 giây tính đến năm 2009). Ngay cả những máy thu GPS rẻ tiền
cũng có thể nhận được thời gian GPS với độ chính xác 200 ns.
Các tín hiệu thời gian cũng đang được truyền đi bởi các trạm vô
tuyến mặt đất, ví dụ, Viện Tiêu chuẩn và Công nghệ Quốc gia sử
dụng trạm vô tuyến WWV / WWVH và WWVB để phát liên tục
thời gian dựa trên đồng hồ nguyên tử
Ø Giao thức đồng bộ thời gian cho mạng cảm biến:
• Đặc điểm của giao thức TPSN:
+ Đồng bộ thời gian tuyến tính: TPSN đảm bảo rằng các nút trong
mạng cảm biến có thể đồng bộ thời gian tuyến tính theo một giá
trị thời gian chung. Mỗi nút cảm biến được đồng bộ thời gian dựa
trên sự đo lường của nút gốc (root node) hoặc các nút cảm biến
chính xác khác.
+ Chính xác và độ tin cậy: Giao thức TPSN cung cấp khả năng đồng
bộ thời gian chính xác và đáng tin cậy. Nó đảm bảo rằng các nút
cảm biến sẽ có cùng một giá trị thời gian chính xác và không bị
sai lệch quá nhiều.
• Nguyên tắc hoạt động của giao thức TPSN bao gồm:
+ Xác định nút gốc: Một nút trong mạng cảm biến được chọn làm
nút gốc, có vai trò là nút trung tâm để đồng bộ thời gian cho các
nút khác trong mạng.

55
OM33T
 + Đo đạc thời gian: Nút gốc gửi tin báo tín hiệu đến các nút con và
đo đạc thời gian truyền và nhận tin hiệu. Các nút con trả về thời
gian mà chúng nhận được tin hiệu.
+ Tính toán thời gian đồng bộ: Dựa trên thông tin thời gian được đo
đạc, các nút tính toán và điều chỉnh thời gian của chúng để đồng
bộ với nút gốc. Các nút con sẽ cập nhật thời gian của mình để có
cùng giá trị thời gian với nút gốc.
+ Cập nhật địa chỉ thời gian: Sau khi các nút con đã đồng bộ thời
gian với nút gốc, mỗi nút con sẽ được gán một địa chỉ thời gian
(time-stamp). Địa chỉ thời gian này sẽ đại diện cho một giá trị thời
gian cụ thể trong mạng cảm biến.
+ Phát tán thời gian: Các nút cảm biến sẽ phát tán thông tin thời gian
tới các nút hàng xóm của chúng. Quá trình này sẽ tiếp tục lan
truyền trong toàn bộ mạng, giúp các nút cảm biến khác trong
mạng cũng đồng bộ thời gian của mình.
+ Đồng bộ chu kỳ: Giao thức TPSN thường được cấu hình để thực
hiện việc đồng bộ thời gian theo các chu kỳ nhất định. Trong mỗi
chu kỳ, các nút cảm biến sẽ kiểm tra và điều chỉnh thời gian của
mình để duy trì đồng bộ với nút gốc và các nút khác trong mạng.
Câu 18: Định vị trong mạng WSN: Khái niệm, ý nghĩa, phân loại
định vị trong WSN (định vị dựa trên vị trí, định vị không dựa trên
vị trí).
Ø Khái niệm:
• WSN có liên quan chặt chẽ với các hiện tượng vật lý trong môi
trường xung quanh chúng. Thông tin thu thập được cần được liên
kết với vị trí của các nút cảm biến để cung cấp cái nhìn chính xác
về trường cảm biến quan sát được. Hơn nữa, như đã nói trong
phần giao thức định tuyến địa lý yêu cầu biết vị trí của các nút.
Các yêu cầu này thúc đẩy sự phát triển của các giao thức định vị
hiệu quả cho WSN
Ø Ý nghĩa
56
OM33T
 • Theo dõi vị trí: Định vị cho phép theo dõi vị trí của các nút cảm
biến, giúp quản lý và điều phối tài nguyên mạng hiệu quả.
• Định vị không gian: Bằng cách biết vị trí của các nút cảm biến, ta
có thể xác định các thuộc tính không gian như khoảng cách,
hướng, phân bố, tạo điều kiện cho việc xử lý và phân tích dữ liệu.
• Định vị hướng: Định vị có thể giúp xác định hướng và góc quan
sát của các cảm biến, cung cấp thông tin quan trọng cho các ứng
dụng như theo dõi di chuyển, phân loại hoặc phát hiện.
Ø Phân loại

• Định vị dựa trên vị trí:

+ Hệ thống định vị ad hoc (AHLoS): định vị bằng cách sử dụng các
phép đo RSS hoặc ToA. Gồm hai thủ tục: các phép đo khác nhau
được thực hiện bởi mỗi nút và sau đó ước tính vị trí được thực hiện
theo các phép đo khác nhau cho các nút có vị trí đã biết. Kỹ thuật
ML được sử dụng để ước tính vị trí của các nút chưa biết trong mạng.
+ Định vị với các phép đo dải tạp âm: Tính không rõ ràng và chính xác
trong định vị
57
OM33T
 + Sơ đồ định vị dựa trên thời gian (TPS): khai thác kỹ thuật thay đổi
phạm vi TDoA và định vị dựa trên cấu trúc mạng. Ba nút báo hiệu
được triển khai xung quanh mạng cảm biến. Các nút báo hiệu được
trang bị bộ thu phát mạnh và có thể tiếp cận tất cả các nút trong mạng
+ Định vị được hỗ trợ trên thiết bị di động (MAL) sử dụng các tác
nhân di động để cải thiện độ chính xác của định vị trong WSN
• Định vị không dưa trên vị trí:
+ Thuật toán ước lượng vị trí lồi (CPE) cung cấp một khung tối ưu
hóa, trong đó vị trí của các nút trong WSN được tìm thấy do kết quả
của một bài toán tối ưu hóa chung. Mục tiêu của thuật toán là ước
tính vị trí của các nút chưa biết trong WSN, nơi một tập hợp con của
các nút báo hiệu có thông tin vị trí chính xác
+ Giao thức điểm trong tam giác xấp xỉ (APIT): dựa trên một mạng
bao gồm các nút cảm biến không dây cũng như các nút báo hiệu với
các vị trí đã biết. Việc định vị các nút cảm biến được thực hiện mà
không có các kỹ thuật dựa trên vị trí. Thay vào đó, thông tin RSS từ
nhiều nút được sử dụng để ước tính vị trí tương đối của các nút này
19. Các kỹ thuật định vị: Thời gian tới, chênh lệch thời gian tới,
cường độ tín hiệu nhận được, góc tới.
Ø Thời gian tới:
• Kỹ thuật thời gian đến ( Time-of-Arrival ToA) dựa trên các phép đo
chính xác về thời gian truyền và nhận của tín hiệu giữa hai nút. Các
phép đo này được sử dụng để ước tính khoảng cách dựa trên thời
gian lan truyền và tốc độ của tín hiệu. Vì thông tin thời gian được sử
dụng cho các phép đo khoảng cách, đồng bộ hóa là điều cần thiết
cho các kỹ thuật này.
• Dựa trên loại phép đo, có thể thực hiện hai loại phép đo ToA:
+ Chủ động: Máy thu truyền một gói tin để ngay lập tức phàn hồi
lại cho một gói tin từ máy phát. Thời gian khứ hồi được sử dụng
để ước tính khoảng cách giữa các nút.

58
OM33T
 + Bị động: Trong trường hợp này, các phép đo của máy phát và máy
thu được thực hiện riêng biệt. Theo đó, một máy phát sẽ gửi một
tín hiệu báo hiệu, tín hiệu này được máy thu sử dụng để ước tính
độ trễ giữa hai nút. Tuy nhiên, đối với kỹ thuật này, thời gian
truyền tín hiệu cần phải được biết trước.
Ø Chênh lệnh thời gian tới
• TDoA đa nút: Các kỹ thuật này sử dụng phép đo ToA của tín hiệu
được truyền từ nhiều nút báo hiệuđể đo khoảng cách.
• TDoA đa tín hiệu: Các kỹ thuật này yêu cầu nhiều nút báo hiệu để
thực hiện định vị một nút. Một nút có thể sử dụng hai loại tín hiệu
khác nhau để ước tính khoảng cách của nó đến một nút khác.
Bằngcách sử dụng hai tín hiệu có tốc độ lan truyền khác nhau, sự
khác biệt về thời gian đến của các tínhiệu này có thể được sử dụng
để ước tính khoảng cách.
Ø Cường độ tín hiệu nhận được:
• Kỹ thuật phổ biến nhất dựa trên các phép đo cường độ tín hiệu nhận
được. Vì mỗi nút cảm biến được trang bị một bộ phát thu và trong
hầu hết các trường hợp có thể báo cáo cường độ tín hiệu nhận được
của một gói tin đến, kỹ thuật này có yêu cầu phần cứng tối thiểu.
Ước tính khoảng cách của máy phát đến máy thu bằng cách sử dụng
thông tin sau:
+ công suất của tín hiệu nhận được
+ kiến thức về công suất truyền
+ mô hình suy hao
Ø Góc tới.
• Ngoài cường độ tín hiệu và thời gian, hướng của tín hiệu nhận được
cũng có thể được khai thác để định vị. Kỹ thuật góc tới (AoA) dựa
vào ăng-ten định hướng hoặc cấu hình nhiều ăng-ten đặc biệt đểước
tính AoA của tín hiệu nhận được từ các nút báo hiệu.

59
OM33T
20. Bài Tập
1. Cho một mạng có topo như hình dưới, hãy xác định các tuyến đường
để truyền gói tin từ A đến M theo những tiêu chí sau biết rằng con số X/Y
trên mỗi liên kết chỉ độ trễ X và chi phí năng lượng Y để truyền một gói
qua liên kết đó.
a. Số chặng ít nhất
b. Năng lượng tiêu thụ ít nhất
c. Trễ ít nhất

Bài làm:
a. Đường đi qua ít nút mạng nhất (Số bước nhảy nhỏ nhất) AEGJM (4
bước nhảy, 3 nút mạng)
b. Năng lượng tiêu thụ trên mỗi gói tin là nhỏ nhất AEFGHKM
Năng lượng tiêu thụ từ A tới M là: 2+1+1+2+1+2= 9.
c. Tuyến đường có trễ nhỏ nhất AEGJLM và tổng trễ trên tuyến đường
là 1+3+1+2+2= 9.

60
OM33T
3. Giả sử để định vị chúng ta sử dụng ToA, trả lời những câu hỏi sau:
a. Trình bày ưu điểm của ToA hai chiều so với 1 chiều.
b. Trong quá trình đồng bộ mạng, một nút báo hiệu gửi định kỳ bản tin
để đồng bộ với các nút trong khoảng truyền thông của nó. Nút báo hiệu
truyền một bản tin với tem thời gian 1000ms (thời gian của đồng hồ của
nút báo hiệu). Bản tin đó được nhận tại nút A tại thời điểm 2000ms (thời
gian trên đồng hồ của nút A). Biết tốc độ truyền lan lan của sóng là
300m/s. Vậy xác định khoảng cách giữa nút báo hiệu và nút A.
c. Thay bằng tính toán luôn khoảng cách, nút A truyền trả lời một bản tin
cho nút báo hiệu với tem thời gian truyền tại nút A là 2500ms và nhận tại
nút báo hiệu là 3300ms. Vậy tính toán khoảng cách giữa 2 nút và độ lệch
thời gian.
Bài giải
a) Ưu điểm của ToA hai chiều so với ToA một chiều:
• ToA một chiều yêu cầu người gửi và người nhận được đồng bộ hoá
chính xác. Trong ToA hai chiều, thời gian roundtrip được đo bằng
đồng hồ chỉ bật trên thiết bị, do đó loại bỏ nhu cầu đồng bộ hoá đồng
hồ.
b) Tại thời điểm 1000 ms trên đồng hồ của nút neo, nút neo phát ra tín
hiệu, và nút A nhận được tại thời điểm 2000 ms (trên đồng hồ của nút A).
Độ trễ lan truyền của tín hiệu âm thanh là 1000 ms và tín hiệu đi với tốc
độ 300 m/s, tức khoảng cách là 300 m.
c) Thời gian roundtrip là (2000 – 1000) + (3300 – 2500) = 1800 ms
Khoảng cách sau đó là thời gian roundtrip chia cho 2 và nhân với vận tốc,
tức là (1800/2x300) 270m
Vì thời gian truyền của tín hiệu từ neo đến cảm biến là 1000ms và thời
gian truyền từ cảm biến đến neo là 800 ms, độ lệch giữa đồng hồ của nút
cảm biến và đồng hồ của nút neo là (1000 – 800)/2 = 100 ms

61
OM33T
2. Trong Định tuyến dựa trên vị trí đơn hướng có 4 chiến lược giao
nhận khác nhau. Dựa vào hình vẽ dưới chỉ ra 4 chiến lược khác nhau đó
sẽ lựa chọn tương ứng các nút chuyển tiếp là gì? Và vì sao

62
OM33T