Departamenti i Teknologji Informacioni dhe Informatikë

Programi i Studimit: Bachelor INF, IND, INI

Laboratori i Fizikës II

Punë laboratori 1

Lidhja e rezistencave në seri dhe në paralel duke përdorur

Simulimin PhET

Data e eksperimentit:

Pedagogu:Prof.

Emri i studentit:

Viti akademik 2023-2024

1
Eksperimenti: Lidhja e rezistencave në seri dhe në paralel

Objektivat: Në këtë punë laboratori do të shqyrtohen: Ligji i Ohmit; Qarqe me rezistenca të lidhura në
paralel dhe seri; Qarqet e kombinuara; Rezistenca ekuivalente; Lidhja e shkurtër.

Mjetet e punës: simulimet PhET DC ‐ burime të energjisë elektrike, voltmetër, ampermetër, rezistenca, tela
përcjellës.

Teoria:

Kur dy ose më shumë rezistenca lidhen si në figurën 1a, themi se kemi lidhje në seri të rezistencave. Në njё
lidhje në seri, nёse njё sasi ngarkesash Q , kalon nëpërmjet rezistencës R1 , e njëjta sasi ngarkesash do të
kalojë dhe në rezistencën R2 . Meqë kalon e njëjta sasi ngarkesash në të dy rezistencat, do të kalojë e njëjta
rrymë në të njëjtin interval kohe.

Figura 1 (a) Dy llamba elektrike me rezistenca R1 dhe R2 të lidhura në seri. (b) Skema e qarkut për dy rezistencat e
lidhura në seri. (c) Dy rezistencat zëvendësohen me një rezistencë ekuivalente R=R1+R2.

Në figurën 1b diferenca e potencialit në pikën a dhe b ёshtё e barabartë me IR 1 dhe diferenca e potencialit
në pikën b dhe d do të jetë e barabartë me IR 2 . Diferenca e potencialit në piken a dhe c do të jetë:
ΔV =IR 1 + IR 2 =I ( R1 + R 2 )

2
Diferenca e potencialit në skajet e baterisë, zbatohet gjithashtu në rezistencën ekuivalente R të dy
rezistencave, dhe do të jetë:

ΔV =IR

Rezistenca ekuivalente ka të njëjtin efekt në qark me dy rezistencat sepse është e njëjta rrymë në bateri si dhe
për lidhjen e rezistencave.
Rezistenca ekuivalente e tre ose më shumë rezistencave të lidhura në seri është:

R=R 1 +R2 +R3 +. . ..

Si përfundim: Rezistenca ekuivalente e disa rezistencave të lidhura në seri ёshtё sa shuma algjebrike e të
gjitha rezistencave dhe kjo rezistencë ёshtё gjithmonë më e madhe se sa çdo rezistencë individuale.

Lidhja në paralel

Le të marim në shqyrtim dy rezistenca të lidhura në paralel si në figurën 2a. Në këtë rast diferenca e
potencialit në të dy rezistencat do të jetë e njëjtë, sepse secila nga rezistencat është e lidhur në menyrë të
drejtpërdrejtë me polet e burimit. Por, rryma e cila kalon në këto dy rezistenca është e ndryshme. Kur
ngarkesat arrijnë në pikën a në figurën 2b, rryma e dalë nga burimi ndahet në dy pjesë, I 1 në R1 dhe I 2 në
R2 .

Për shkak se ngarkesa ruhet atëherë shuma e rrymave që hyjnë në pikën a është e barabartë me shumën e
rrymave që dalin nga pika a:
I = I 1+ I 2

Meqenëse tensioni është i njëjtë në të dy rezistencat, marim:

I =I 1 + I 2=
ΔV ΔV
+
R1 R2
=ΔV
1 1
+
(
R 1 R2
=
ΔV
R )
3
ku R
ёshtё

Figura 2 (a) Dy llamba elektrike me rezistenca R 1 dhe R2 të lidhura në paralel. (b) Skema e qarkut për dy
rezistencat e lidhura në paralel. (c) Dy rezistencat zëvendësohen me një rezistencë ekuivalente R=R 1+R2.

rezistenca ekuivalente qё ka të njëjtin efekt në qark. Nga ky rezultat nxjerim qё rezistenca ekuivalente e dy
rezistorëve të lidhur në paralel është:

1 1 1
= +
R R 1 R2

Rezistenca ekuivalente e dy ose më shumë rezistencave të lidhura në paralel gjendet me shprehjen e

mëposhtme:

1 1 1 1
= + + +. .. .
R R 1 R2 R3

4
Nga kjo shprehje nxjerim përfundimin: inversi i rezistencës ekuivalente të dy ose më shumë rezistencave të
lidhura në paralel ёshtё e barabarte me shumën algjebrike të inverseve të secilës rezistencë individuale, dhe
kjo rezistencë ekuivalente ёshtё më e vogël sesa rezistenca më e vogël individuale.

PROCEDURA EKSPERIMENTALE

Për të kryer eksperimentin duke përdorur simulimin interaktiv PHET ndiqni hapat e mëposhtëm:

I. Konfigurimi i qarqeve elektrike:

1. Kliko në linkun e mëposhtëm nga PHET Colorado Simulation

https://phet.colorado.edu/en/simulation/circuit-construction-kit-dc

2. Shkarko Circuit Construction Kit: DC

3. Kliko në Lab

4. Për elementët e treguar

më sipër:
4.1 Vizatoni konfigurimin e tyre në një qark që do të rezultonte në rrymën 1.0 Amper nga bateria 9V.
Sugjerim: Zbatoni ligjin e Ohmit dhe gjeni çfarë rezistence ekuivalente do të duhej. Testoni rrymën
duke përdorur ampermetrin.
V=I*R
Per V=9V dhe I=1.0A
R=V/I=9V/1A=9Ω

b) Gjeni rezistencën ekuivalente të të gjithë qarkut. ->Rek=9Ω

c) Gjeni rrymën në qark. -> 1.0A
5
4.2 Vizatoni konfigurimin e rezistencave që do të rezultonte në rrymën e plotë në qark prej 9.0 Amper.
Sugjerim: Zbatoni ligjin e Ohmit dhe gjeni çfarë rezistence ekuivalente do të duhej. Gjeni rrymën duke
përdorur ampermetrin.

a) Gjeni rezistencën ekuivalente të të gjithë qarkut.

V=9V R = V/I = 9V/9A = 1Ω
I=9.0A
b) Gjeni rrymën në qark.

II. Analiza e lidhjes në seri kundrejt lidhjes në paralel

Për përbërësit e treguar më sipër, plotësoni tabelat më poshtë dhe përgjigjuni pyetjeve.

1. Plotësoni tabelat për një konfigurim në seri dhe paralel të këtyre elementëve duke përdorur matësit e
rrymës dhe tensionit në qarqe.

Lidhja në seri
R1 R2 R3 ekuivalente
Rezistenca (Ω) 10.0 20.0 30.0 60.0
Rryma (A) 0.5A 0.5A 0.5A 0.5A
Diferenca e potencialit (V) 5V 10V 15V 30V

I=V/R V1=I*R1=0.5*10=5V V2=I*R2=0.5*20=10V

6
V3=I*R3=0.5*30=15V=30/60=0.5A

Lidhja në paralel
R1 R2 R3 ekuivalente
Rezistenca (Ω) 10.0 20.0 30.0 0.18
Rryma (A) 0.05A 0.025A 0.016A 0.091A
Diferenca e potencialit (V) 30V 30V 30V 30V

1/Rek=1/R1+1/R2+1/R3 = 1/10.0+1/20.0+1/30.0=11/60=0.18Ω
I1=0.5/10=0.05A
I2=0.5/20=0.025A
I3=0.5/30=0.016A
I total=0.05+0.025+0.016=0.091A
Skiconi konfigurimet e qarqeve tuaja.

7
2. Lidhjet në seri:
a) Cfarë vrojtuat për rrymat? Pse ndodh kjo?
Në një qark seri, rryma që rrjedh nëpër çdo rezistencë është e njëjtë. Kjo ndodh sepse ka vetëm një rrugë për
të kaluar rrymën elektrike. Prandaj, e gjithë ngarkesa që kalon nëpër një rezistencë duhet të kalojë edhe nëpër
të tjerat në seri.

b) Krahasoni tensionin në rezistenca me tensionin e baterisë.

Tensioni total në një qark të serisë është i barabartë me shumën e tensioneve në çdo rezistencë. Kjo
është për shkak se diferenca e potencialit elektrik (voltazhi) duhet të bjerë ndërsa rryma rrjedh nëpër
çdo rezistencë, duke përmbledhur në tensionin total të furnizuar nga bateria.
Vtotal=V1+V2+V3

c) A ndryshon renditja e rezistencave vlerat e rrymës dhe të tensionit? Provojeni.

Rendi i rezistorëve në një qark të serisë nuk ndikon në rrymën përmes qarkut. Rryma mbetet e njëjtë
pavarësisht renditjes sepse ka vetëm një rrugë për rrymën. Sidoqoftë, rënia e tensionit në çdo rezistencë do të
varet nga vlera e rezistencës, por jo nga pozicioni në seri.
3. Lidhjet në paralel:
a) Cfarë vrojtuat për tensionin? Pse ndodh kjo?
Në një qark paralel, voltazhi në çdo rezistencë është i njëjtë. Kjo ndodh sepse çdo rezistencë lidhet
drejtpërdrejt me burimin e tensionit, kështu që secili përjeton tensionin e plotë të burimit.

b) Krahasoni rrymat në rezistenca me rrymën e plotë të baterisë.

Rryma totale e furnizuar nga bateria në një qark paralel është shuma e rrymave nëpër çdo degë paralele. Kjo
është për shkak të ligjit aktual të Kirchhoff, i cili thotë se rryma totale që hyn në një kryqëzim është e
barabartë me rrymën totale që del nga kryqëzimi.

8
III. Analiza e qarqeve të kombinuara

1. Plotësoni tabelat më poshtë dhe përgjigjuni pyetjeve për qarqet e dhëna të kombinuara duke përdorur
matësit e tensionin dhe rrymave.

2. Qarku 1: Përdorni elementët në anën e majtë të simulimit për të ndërtuar qarkun e treguar më poshtë:

a) Me të dhënat e përftuara nga matja e rrymave dhe tensionit në qarkun që formuat, plotësoni
tabelën më poshtë.

Lidhja e kombinuar
R1 R2 R3 ekuivalente
Rezistenca (Ω) 10 20 30 605/60
Rryma (A) 1.36 0.55 0.82 1.36
Diferenca e potencialit (V) 13.64 16.36 16.36 30

9
 b) Krahasoni rrymat në secilën rezistencë dhe bëni shpjegimin e përfundimeve.
Ryma ne rezistencen e pare eshte e njejte me rrymen e baterise duke qene se eshte e lidhur ne seri me
baterine. Rymat ne rezistencat e dyte dhe te trete jane me te vogla dhe ndryshojne ne nga njera-tjetra duke
qene se jane te lidhura ne paralel dhe kane rezistenca te ndryshme

c) Krahasoni tensionin për rezistencat 20 Ω dhe 30 Ω.

Tensioni ne rezistencat 20 Ω dhe 30 Ω eshte i njejte duke qene se ata jane te lidhur ne nje qark paralel me
njeri tjetrin dhe tensioni i rezistencave qe ndodhen ne nje qark paralel eshte i njejte

3. Qarku 2: Përdorni elementët në anën e majtë të simulimit për të ndërtuar qarkun e treguar më poshtë:

a) Me të dhënat e përftuara nga matja e rrymave dhe tensionit në qarkun që formuat, plotësoni
tabelën më poshtë.

Lidhja e kombinuar
R1 R2 R3 ekuivalente
Rezistenca (Ω) 10 20 30 1/15
Rryma (A) 1 110 1 2
Diferenca e potencialeve 10 20 30 30
(V)
 b) Krahasoni rrymat në secilën rezistencë dhe bëni shpjegimin e përfundimeve.
c) Rrymat e seciles rezistence jane te barabarta. Rryma totale (2A) ndahet ne vlera te barabarta kur
kalon ne dy anet e qarkut paralel. Rezistenca e pare dhe e dyte kane te njejten vlere te rrymes
sepse jane te lidhura ne seri prandaj kane te dyja vleren 1A. Rezistenca e trete ka vleren e
barabarte te tyre nga fakti qe rryma u nda ne menyre te barabarte.

d) Krahasoni tensionin për rezistencat 10 Ω dhe 20 Ω. Pse janë të tillë?

- Duke qene se rezistencat 10 Ω dhe 20 Ω jane te lidhura ne seri, shuma e tensioneve te tyre
duhet te jete e barabarte me tensionin total te qarkut. Per kete arsye ato kane tensione te
ndryshme nga njera-tjetra.

IV. Lidhja e shkurtër

Për qarkun në të djathtë... Pa e ndërtuar akoma qarkun!!

1. Identifikoni dy lidhje të shkurtra (seksione të qarkut që japin një
kalim alternativ me rezistencë zero). Qarkojini ato.

2. Për çdo lidhje të shkurtër, parashikoni efektin e tyre.

11
 Kur nje lidhje e shkurter ndodh, ajo anashkalon rezistoret e tjere dhe rrjedhja e rrymes ndryshon.
Për shembull, nëse krijohet një lidhje e shkurtër që anashkalon një rezistor me vlerë të lartë, do te
verehet nje rritje e rrjedhjes se rrymes neper qark per shkak te uljes se rezistences totale.
- Lidhjet e shkurtra bejne qe rezistenca totale ne qark te ulet. Kjo sjell nje rritje te rrjedhes se
rrymes ne qark. Ulja e rezisistences totale ne qark mund te sjell ne nxehje te tepert te qarkut
ose komponenteve te ndryshem.

3. Ndërtoni qarkun dhe provoni për secilën lidhje të shkurtër të vrojtoni efektin e tyre. A janë efektet të
ndryshme nga sa i parashikuat? Nëse po, atëherë shpejgojeni.

- Pas ndertimit te qarkut u vu re se bateria u nxeh duke marr flake per shkak te mungeses se
rezistences ne qark.

Përfundimet:

- Eksperimentet në laborator treguan qartë se lidhjet në seri dhe lidhjet në paralel të rezistencave në një
qark kanë karakteristika të veçanta.

Kur rezistencat lidhen në seri, efekti është që rezistenca totale e qarkut është sa shuma e rezistencave
individuale. Kjo është për shkak të natyrës së lidhjes: elektriciteti duhet të kalojë nëpër të gjitha
rezistencat në radhë, duke u përballur me rezistencën e secilës, kështu që në total përballon një
rezistencë të përbashkët të tyre. Kjo rezistencë e përbashkët është gjithmonë më e madhe sesa çdo
rezistencë individuale, pasi që shtonë efektin e njëra-tjetrës.

12
Në lidhjet në paralel, efekti është që rezistenca ekuivalente është më e vogël se rezistenca më e vogël
individuale. Kjo ndodh sepse elektriciteti ka disa rrugë alternative për të kaluar. Për shkak të kësaj,
rezistenca totale e qarkut reduktohet duke u ndarë ndërmjet rezistencave, duke lejuar që energjia të
kalojë me më pak rezistencë se sa në rastin e një rezistence individuale. Kjo gjithashtu është e qartë
në bazë të formulës së rezistencës së përbashkët në paralel, ku shprehja matematikore e inversit të
shumës së inverseve të rezistencave individuale tregon që vlera është më e vogël sesa çdo rezistencë
individuale.

Këto konkluzione i konfirmojnë teoritë e njohura mbi lidhjet në seri dhe në paralel të rezistencave në
një qark, dhe ato shërbejnë si udhërrëfyes për dizajnimin dhe kuptimin e qarqeve elektrike.

13