Professional Documents
Culture Documents
Karoora hordoffii fi deegarsaa 2010
Karoora hordoffii fi deegarsaa 2010
Karoora hordoffii fi deegarsaa 2010
7/18/2018
Seensa
Fayyaan guddina biyya keenyaa fi fayyummaa hawaasaa mirkaneessuuf damee
misooma hawaassummaa keessaa isa tokko fi murteessa dha. Biyyi keenya
imaammata fayyaa dhibee ittisuu irratti xiyyeeffate hojiirra oolchuudhaaf
tarsiimoon paakeejii ekisteenshinii fayyaa fi rifoormiiwwan adda addaa seektara
fayyaa sadarkaa hundatti hojiirra oolchaa jirti. Paakeejiin ekisteenshinii fayyaa
haadhoolee fi daa’imman hawaasa jiran keessaa %70 ta’anii fi irra caalaa
dhibeewwan daddarboo adda addaatiif saaxilamoo ta’an irratti xiyyeefachuudhaan
galma misooma keessattuu “primary Health Care Unit” fiixaan baasuuf
tarsiimoo xiyyeefannoon ol’anaan kennameef dha. Bu`uruma kanaan damee
raayyaa misooma dubartootaa ijaaruudhaan dubartootni daangaa hanga daangaatti
bifa ijaarameen socho’anii hirmaannaa isaaniitiin paakeejiicha hojiirra
oolchuudhaan fayyadamoo akka ta’aniif haala barbaadameen hojiitti galchuun
murteessa dha.
Haaluma kanaan Karoora Guddina fi Tiraansiformeeshinii seektara fayyaa
keessatti xiyyeeffannaan addaa itti kennamee hojjeetama jiran keessa du`aatii
haadholee fi daa`immanii hirr`isuu, ittisaa fi to`anno dhibee HIV/AIDSii, busaa fi
daranyoo sombaa(TB) yommu ta`uu karoora kana galmaan gahuuf karoora
misooma fayyaa HSTP 2ffaa wixineessuudhaan bu`aa amansiisaa fi itti fufiinsa
qabu galmeessuudhaaf hojetamaa jira.
Karoora Guddinaa fi Tansformeshinii waggaa shanii 2ffaa
bu`uureffachuun,Waajjirri Eegumsa fayyaa Godina Shawaa Kaabaa qooda
fudhattoota hirmaachisuun bara darbe karoora baafatee raawwii isaa waliin
madaalaa deema turee jira. Qophiin karoora kun ragaa irratti kan hundaa`e
gochuufi hudhaalee sadarkaa sadarkaan jiran adda baasuudhaan galma gahinsa
karoorichaaf yaada furmaataa kaa`aa deemuun murteessaa ta`a. Karoora bara
bajataa 2011 keessatti hojilee gurguddoo raawwatamu qaban ijaarssa raayyaa
misooma sadarkaa godina irraa kaasee hanga gandaatti ijaaramee jiru cimsuudhaan
hudhaalee humnna raawwachisummaa sektara fayyaa laaffisan kan akka rakkoo
ilaalchaa,dandeetti, dhiheessii fi hordoffii deeggarssaa duraan dursanii
addaan baasuun bu`uura irraa hiikuuf adeemsaanis galmoota karoora bara 2011
keessatti kaa`aman milkeessudhaaf qamoleen hundi shoora isaanii akka taphatan
taasisuun barbaachisaadha.
Kanaafuu, karoora bara 2011 keessatti hojii ijoon seektara fayyaa raayyaa
misooma fayyaa cimsuudhaan tarsiimoo paakeejii ekisteenshinii fayyaa maatiin
hundi akka hojiirra oolchan gochuu,dhibee daddaarboo adda addaa to’achuu fi
dhaabbilee fayyaa dhiyeessii barbaachisuun (meeshaalee, qoricha, humna namaa,
bishaan fi ibsaa) guutuu fi rifoormiwwan seektara fayyaa akka hojiirra olan
gochuudhaan tajaajila fayyaa sadarkaa isaa eege hawaasni akka argatu fi
dhaabbilee fayyaa ijaarsa irra jiran qulqullina fi yeroon akka ijaarraman
gochuudha.
Akka waligalaatitti karoorri Bara 2011 kun kan qopha’e Sirna Madaallii Bu’aa
Karoora Tarsiimoo’aa irratti hunda’ee yoo ta’u qabiyyeen isaatis ergama irraa
kaasee hanga hordoffii fi gamaaggamaatti kan of keessatti hammateedha.
Ergama:
Seektarri fayyaa sirna fayyaa dimokraatawaa fi alwaalteffame diriirsuudhaan
tajaajila fayyaa qulqullinaa fi gahuumsa qabu hawaasni akka argatu taasisuu, ittisa
dhukkubaa, dagaagina fayyaa, tajaajila yaalaa fi bayyanachiisuu dhimmamtoota
waliin qindoominaan ummataaf kennuun dhibamaa fi du’aatii hir’isuu.
Mul’ata:
Iftoomina
Ittigaafatamummaa
Qindoominaan hojjechuu
Al-loogummaa
Jijjiramaaf qophaa’uu
Hirmaachisummaa
Fakkeenyummaa gaarii
Olaantummaa seeraa
1. Kaayyoo Waliigalaa
Sadarkaa Godinaatti
Haala sagantaa taa’een yoo xiqqaate kurmaanatti si’a tokko aanaalee hunda bira
gahuun akksuumas buufata fayyaa fi keellaa fayyaa samuuda fudhachuun akka iit
fufinsaa deegarsa gochuu dadhabuu
Hordoffii fi deegarsa yeroo yeroon qaama gara garaan kennamu irratti hundaa’uun
aanaaleen , buufatni fayyaa fi keellaan fayyaa duub-deebii kennameef fudhachuun
hanqina jiru sirreessuu isaanii duuba bu’uun hordofuu dadhabuu
Ademsaleen hundii waliqixaa xiinxala gabaasaa fi duub-deebii sadarkaa godinaatti
qopheessu waajiraalee aanaalee biraan gahuu irratti harcaatiin jiraachuu
Sagantaa deegarsaa fi hordoffii Ademsaleen hundaa RDQS halaaa sagantaaa ta’en
gaggeessuu dahbuu
Rakkoon loojistikii keessaayyuu geejjibaan wal qabatee irra deddeebiin uumamuu
Hordoffii fi deegarsa yeroo yeroon godhamu irratti rakkoowwan adda bahan qaama
dhimmi ilaaluuf dhiyeessuun abbaa furmaataa ta’uun aanaaleef deegarsa barbaachisuu
fi rakkoo furuu keessatti hirmachuun laafaa ta’uu
Hanqinoota yeroo hordoffi fi deegarsaa adda bahan irratt karoora hojii (Action Plan )
qopheessuun furuu irratti hojjechuun laafaa kan ture ta’uu.
Hojiirra olmaan siirna hojimaata odeeffannoo fayyaa (DHIS 2/HMIS) diriirsuun rakkoo kanaan
dura qabiinsaa fi itti fayyadama ragaa fayyaa irratti muli’achaa turee hiikuuf tattaaffiin
godhamaa turee jira. Bareen darban keessa sirna hojimaata odeeffannoo kana dhaabbilee fayyaa
fi waajjiralee fayyaa keessatti hojiirra oolchuuf leenjii fi dhiheesiin adda addaa godina hunda
akka qaqqabu taasifamudhaan hojiin calqabame cimee akka itti fufuuf hordoffiin walirraa hin
cinne ni taasifama.
Kanaafuu bara karooraa 2011 kana keessatti dhaabbilee fayyaa, Waajjira E/Fayyaa Aanaa fi
waajjira E/ Fayyaa Godinaleetiif bakka meeshaaleen DHIS 2/HMIS hojii kanaaf barbaachisa
ta’an kan akka sheelfi, ‘MPI Box’, kompuutara, kardiiwwaani fi galmeewwan adda addaa
hanqina qaban akka guutatan taasisuudhan hojichi ciminaan ni hojjatama.
Haaluma walfakkaatuun, rakkinoota fayyaa hawaasa keessa jiran sadarka ummataatti yeroo
yeroodhan Odeefannoo fayyaa funaanuu, hordofuu fi adda bafachudhan furmaata kennuf sirna
odeefannoo fayyaa hawaasa (CHIS) diriiruun eeggalame cimsuun murteesadha. Dhiimma kana
ciminaan hojiirra oolchuuf baroota darban keessa leenjiin sirna Odeefanno fayyaa ummata
qindeesitoota fi hojjetoota eksiteenshini fayyaatiif aanoota hunda keessatti baldhinaan bara kanas
sirna hordoffi deeggarsa itti fufiinsa qabu diriirsudhan hojiin akka cimu nita’a.
I. Madaallii
Hojiin sadarka hundatti hojjatamu bu’a qabeessummaan isaa kan mirkanaayu sirni madaalli
diriiree jiru sadarka sadarkaadhan bifa itti fufiinsa qabuun hojiirra yo oole qofaa dha. Kanaaf
wajjira Eegumsa fayya godina irraa eeggale hanga sadarka gandaa fi gandaa gadiitti haala miirri
dorgommi uumamuu danda’uun madaalliin bara karooraa kana ciminaan akka gaggeeffamu
nita’a. Madaalliin seektaraa akkuma jirutti ta’ee hojjataanisi waggaatti yeroo lama akka
madaallamu gochuudhan rakko yeroo amma kana muulacha jiruu hiikuf akka Qajeelfamairratti
ta’enji’a tokko kessatti akka godiana ga’u tasisuu hojetoota bu’a gaarii warra muldhisan iddo
namni hundi arguu danda’utti maqaa isaani maxxansuudhan jajjabeessuu fi warri kuunisi irraa
barachuu akka danda’ani gochuun xiyyeeffannaa addaatiin kan hojjatamu ta’a.
II. Gabaasa
Hojiileen hojjataman mirkanaayuu kan danda’u sirni gabaasaa diriiree jiru qajeelloodhaan
hojiirra yoo oole qofaa dha. Haaluma kanaan gabaasni qulqulluu fi dhugaa irratti hundaaye
sadarka sadarkaadhan kan ji’aa fi kurmaanaa yeroo isaa eeggatee akka dabaruu danda’u ni
hojjatama.
Gabaasni DHIS2/HMISn waliqabate jiru kan bara 2008 hanqinaalee sirrachuu qaban waan
qabuuf bara 2009 keessatti sirreeffamni akka taasifamu hubannaa gaggeessaa fi hojjattaa jiru
jidduutti uumudhan foyya’iinsi guddaan akka muldhatu nitaasifama.
III. Hordoffii fi deeggarsa
Hordoffii deeggarsa irratti hundaa’e gaggeessuun galma gahiinsa karoora irratti shoora ol’aanaa
kan qabuu dha. Kanaaf wajjira irraa kaasee hanga gandaa fi gandaa gadiitti bifa itti fufiinsa
qabuun ni gaggeeffama. Hojiin waligalaa hundi haala qindoomina qabuun kurmaanaan
cheekilistii fayyadamuudhan akka hordoffamu xiyyeeffannaan itti kenname ni hojjatama.
IV. Duub-deebii