Karolina Kurtz-Orecka

Therm - skrócona instrukcja obsługi

I N F O R M A C J E O G Ó L N E

THERM jest programem komputerowym, opracowanym w Lavrence Berkeley National Laboratory,

przeznaczonym do analizowania problemów wymiany ciepła. Program służy do modelowania
dwuwymiarowych przepływów ciepła w węzłach komponentów obudowy budynku.
Analizy wykonywane przy użyciu programu THERM odpowiadają wymaganiom określonym normą
PN-EN ISO 10211: 2008 i umożliwiają ustalenie:
• miejscowych pól temperatury,
• gęstości strumienia ciepła,
• współczynnika start ciepła,
• liniowego współczynnika przenikania ciepła charakteryzującego rozpatrywany detal.
Wielkości te umożliwiają oszacowanie stanu cieplno-wilgotnościowego w rozpatrywanych przegrodach
i ich detalach.

Program Therm bazuje na metodzie elementów skończonych (MES). Analizowane detale są

indywidualnie rysowane za pomocą prostych funkcji graficznych (rysowanie prostokątów/ poligonów),
przypisuje się im właściwości materiałowe oraz warunki brzegowe. W wyniku obliczeń program zwraca
informacje o współczynniku przenikania ciepła U, rozkładzie izoterm, rozkładzie wektorów strumienia
ciepła oraz polu temperatur (lokalnej, średniej, maksymalnej i minimalnej).

G Ł Ó W N Y E K R A N P R O G R A M U

Menu główne (rys. 1) zawiera narzędzia do rysowania detalu, mierzenia i przesuwania poligonów na
polu rysowania, wprowadzenia warunków brzegowych, wykonania obliczeń, wyświetlenia wyników
obliczeń.

Rys. 1. Fragment belki menu głównego programu Therm

narzędzia do rysowania: poligon, prostokąt, powtarzanie rysowania

prostokąta, wstawianie punktu w obrębie zaznaczonego poligonu

miarka, przesuń punkt, przesuń poligon

warunki brzegowe (BC), obliczenia, wczytanie wyników obliczeń,

wartość współczynnika przenikania ciepła U, przełączenie systemu
metrycznego (system anglosaski/ SI)

W dolnej części ekranu głównego (Status bar, rys. 2) wyświetlane są dane obejmujące:
• współrzędne wybranego punktu startowego,
 K. Kurtz-Orecka: Therm – skrócona instrukcja obsługi

• przyrost długości na kierunku osi x i y,

• długość odcinka,
• długość kroku rysowania – wybierany przez użytkownika,
• jednostkę długości.

Rys. 2. Widok dolnej części ekranu głównego (Status bar)

D E F I N I O W A N I E O B S Z A R U R Y S O W A N I A

Obszar rysowania definiuje się po wybraniu z menu głównego opcji Options zakładki Preferences.
Główne zakładki Drawing Options oraz Snap Settings pozwalają na zdefiniowanie wielkości obszaru
rysowania oraz opcji przyciągania rysowanych obiektów do węzłów siatki, istniejących poligonów.
Definiuje również wielkości siatki (rys. 3).

Rys. 3. Definiowanie obszaru rysowania w programie Therm

D E F I N I O W A N I E P R Z E K R O J U

Program Therm umożliwia rysowanie poligonów przy użyciu polilinii oraz prostokątów.
Draw -> Polygon rysowanie poligonu lub prostokąta
Draw -> Rectangle
ENTER definicja kolejnych punktów
C zamknięcie rysowanej polilinii (dorysowanie linii od ostatniego
zdefiniowanego punktu do pierwszego zdefiniowanego punktu
End przyciaganie do ostatniego zdefiniowanego punktu

2
 K. Kurtz-Orecka: Therm – skrócona instrukcja obsługi

Home przyciąganie do punktu (0,0)

Delete skasowanie linii
ESC podczas rysowania polilinii, usuwanie ostatniego punktu, po ponownym
wciśnięciu możliwość skasowania całej polilinii

Rysowanie przy użyciu myszy

Program umożliwia załadowanie podkładu w postaci pliku graficznego DXF, a następnie ręczne
obrysowanie podkładu.
File -> Underlay... załadowanie podkładu

Options -> Preferences wybór opcji przyciągania do podkładu

->Snap Settings -> Snap to Underlay

Definicja na podstawie współrzędnych

W trybie rysowania poligonu (poliginii) po wpisaniu dowolnej liczby z klawiatury (rys. 4) pojawia się
okno dialogowe pozwalające na określenie przesunięcia ostatniego punktu (relative) lub początku
układu współrzędnych (absolute). Po określeniu długości kroku (Step Size) kursorami określa się
kierunek rysowania
→ ← w kierunku osi x
↑↓ w kierunku osi y

Rys. 4. Okno dialogowe określające wielkość przesunięcia

E D Y C J A P O L I G O N U

Zdefiniowany poligon może podlegać edycji poprzez przesunięcie, dodanie lub odjęcie punktów.

W celu przeniesienia poligonu należy wybrać z menu Draw funkcję Move , zaznaczyć poligon
przez pojedyncze kliknięcie myszy, a następnie przesunąć na żądane miejsce z wciśniętym lewym
klawiszem myszy. W przypadku, kiedy podczas przenoszenia zostanie przyciśnięty klawisz Shift,
program wymusi ruch w kierunku pionowym lub poziomym. Poligon można przesunąć o wymagany
krok po wywołaniu funkcji Move a następnie wpisaniu wymaganego kroku z klawiatury (rys. 4)
i przesunięcie poligonu kursorami.
Program Therm umozliwia powielanie i obracanie narysowanego elementu dzieki funkcjom: Flip
i Rotate. Z menu Draw należy wybrać funkcję Flip, a następnie wybrać opcję Horizontal/ Vertical.

3
 K. Kurtz-Orecka: Therm – skrócona instrukcja obsługi

Powstaje symetryczny obraz geometrycznego przekroju względem osi pionowej/ poziomej. Funkcja
Rotate (z menu Draw) umożliwia obrót przekroju o 90 lub 180 stopni w wybranym kierunku.

M A T E R I A Ł Y

Po zdefiniowaniu przekroju poszczególnym poligonom przyporządkowuje się cechy materiałowe

(współczynnik przewodzenia ciepła oraz emisyjność powierzchni).
Dane materiałowe dostępne są w menu głównym w zakładce Libraries, w funcji Material
Library. Predefiniowane materiały dedykowane są głównie przekrojom okiennym (rys. 5).
Program umożliwia wprowadzanie nowych materiałów (New), zmianę nazwy zdefiniowanych
materiałów (Rename), określenie koloru wyświetlania danego materiału (Color), ładowanie
predefiniowanych bibliotek (Load Lib). W przypadku wprowadzania nowych materiałów poza nazwą
należy zadeklarować jego wartość współczynnika przewodzenia ciepła oraz emisyjność.

Rys. 5. Okno dialogowe wyboru materiału lub definiowania nowego materiału

W A R U N K I B R Z E G O W E O R A Z
W S P Ó Ł C Z Y N N I K P R Z E N I K A N I A C I E P Ł A U

Na wyrysowany detal nakłada się warunki brzegowe przez wybór z menu Draw funkcji Boundry

Conditions lub naciśnięcie przycisku . Działanie wprowadza na wszystkich zewnętrznych

krawędziach poligonu warunki adiabatyczne. Definicja specyficznych warunków brzegowych
następuje przez zdefiniowanie krawędzi pojedynczym kliknięciem myszy, a następnie wybór z listy
rozwijalnej wymaganych warunków brzegowych (rys. 6).
Umownie warunki brzegowe opisane temperaturą ujemną oznacza się kolorem niebieskim,
a fragmenty pozostające w kontakcie z wnętrzem – kolorem czerwonym.
Podobnie jak w przypadku materiałów, istnieje możliwość definiowania indywidualnych warunków
brzegowych (rys. 6) poprzez wybranie z menu głównego zakładki Libraries, a nastepnie funkcji
Boundry Condition Library. Określa się nazwę, temperaturę środowiska oraz współczynnik
przejmowania ciepła powierzchni hs (Film Coefficient) stanowiący odwrotność oporu przejmowania
ciepła powierzchni (Rs). Po zadeklarowani opcji Model Comprehensive, dane można uzupełnić

4
 K. Kurtz-Orecka: Therm – skrócona instrukcja obsługi

o wartość stałego strumienia ciepła, promieniowanie lub stałą temperaturę. Po wprowadzeniu danych
należy nacisnąć przycisk Save Lib, w celu zapamiętania warunku przez program.

Rys. 6. Wybór warunków brzegowych oraz definiowanie nowych warunków brzegowych

Jeżeli przekrój nie jest prawidłowo zdefiniowany (poligony się nakładają lub pojawiają się przestrzenie
puste – kawerny), przed określeniem warunków brzegowych pojawi się komunikat o błędach.
Program Therm nie wykona obliczeń bez deklaracji co najmniej dwóch nieadiabatycznych warunków
brzegowych i wysyła ostrzeżenie, jeżeli ten warunek nie jest spełniony.

Wyboru warunków brzegowych można dokonać również przez dwukrotne kliknięcie w krawędź. Okno
dialogowe (rys. 7) pozwala, oprócz wyboru warunków brzegowych (również z dostępnych tu bibliotek
Boundry Condition Library), nadać krawędzi nazwę (U-Factor Surface). Nadanie nazwy pozwala
na określenie współczynnika przenikania ciepła U. Nadanie nowej nazwy krawędzi lub wybór nazw
predefiniowanych następuje po kliknięciu przycisku U-Factor Surface Library (rys. 7).

Rys. 7. Wybór warunków brzegowych oraz definiowanie nazwy krawędzi

Wybór kilku krawędzi jednocześnie możliwy jest z użyciem klawisza Shift. W celu sprawdzenia
dokładności określenia warunków brzegowych można wyłączyć wyświetlanie kolorów materiałów
(w menu View jest zaznaczona opcja Material Colors).

5
 K. Kurtz-Orecka: Therm – skrócona instrukcja obsługi

O B L I C Z E N I A / P R E Z E N T A C J A W Y N I K Ó W

Po zdefiniowaniu geometrii, nadaniu cech materiałowych oraz warunków brzegowych uruchomienie

obliczeń następuje poprzez wybór z menu głównego zakładki Calculation funkcji Calculation lub

wciśnięcie klawisza .
Po wybraniu funkcji Display Options z zakładki menu Calculation dokonuje się wyboru prezentacji
wyników (rys. 8):
• siatki elementów skończonych,
• przebiegi izoterm,
• wektory strumienia ciepła,
• pola temperatur w skali barwnej,
• rozkład strumienia ciepła w skali barwnej.

Rys. 8. Wybór opcji prezentacji wyników, obraz przebiegu izoterm w przykładowym detalu

Po odznaczeniu opcji Show Min/Max temperatures zwracane są wartości minimalne i maksymalne

temperatury. W oknie dialogowym Results Display Options należy zaznaczyć opcję Draw Results
chcąc uzyskać wyniki w formie graficznej. Można wybrać tylko jedną opcję w danym czasie.
W celu pozyskania wyników dotyczących współczynnika przenikania ciepła U należy wybrać z menu

Calculation funkcję Show U-factors lub wcisnąć przycisk . Okno U-factors daje możliwość
odczytania różnic temperatury i długości obszaru, które zostały uwzględniony w obliczeniach. W celu
wyeksportowania wyników do pliku tekstowego należy wcisnąć klawisz EXPORT i otworzyć Save, co
umożliwi zachowanie pliku. Plik automatycznie otrzymuje rozszerzenie „txt”.

Po zakończeniu obliczeń można odczytać wartość temperatury w dowolnym punkcie przekroju

wybierając z menu View funkcję Temperature at Cursor (rys. 9).

6
 K. Kurtz-Orecka: Therm – skrócona instrukcja obsługi

Rys. 9. Odczytywanie temperatury w dowolnym miejscu przekroju