Lat. Gr. 4, haz. Doç. Dr. E.

Öyken

Gerundium ve Gerundīvum

125
 Lat. Gr. 4, haz. Doç. Dr. E. Öyken

A) Gerundium
Latincedeki fiilimsilerden biridir ve isim-fiil değerindedir. Sadece tekilleri ve nom. ve voc.
dışındaki hâlleri kullanılan (nom. hâlinin işlevini mastar üstlenir), 2. gruptan cinssiz bir isim gibi
düşünülebilir. Fiilin ind./act./imperf./prim./s. biçiminin sonundaki -BAM biçiminin atılması (uzun
gövde ünlüleri de kısalır), yerine -ND- ve ardından çekim eklerinin getirilmesi suretiyle oluşturulur
(bkz. s. 110-11). Anlamı çatı bakımından etkendir.
Ör: AMĀBAM → AMA → AMAND/Ī (gen.), -Ō (dat.), -UM (acc.), -Ō (abl.)

B) Gerundīvum1
Başka bir fiilimsi olan gerundīvum ise sıfat-fiil değerindedir. Acc. nesnesi belirtilen geçişli bir fiil
söz konusuysa, genellikle gerundium değil gerundīvum kullanılır. Tüm sayı, cins ve hâlleri vardır
ve bu özellikleri, nesnesi olan isimle ortaktır. İlk gruptan 3 bitimli sıfatlar gibi (bon/us, -a, -um gibi
örneğin) çekilir. Fiilin ind./act./imperf./prim./s. biçiminin sonundaki -BAM biçiminin atılması (uzun
gövde ünlüleri de kısalır), yerine -ND- ve ardından çekim eklerinin getirilmesi suretiyle oluşturulur
(bkz. s. 112-16). Anlamı çatı bakımından edilgendir ve bu durum dēpōnens fiiller için de
geçerlidir.
Ör: CAPIĒBAM → CAPIĒ → CAPIĒND/US, -A, -UM
1 Bu terim adının yukarıdaki benzer terimden sadece <v> harfiyle ayrıldığına dikkat ediniz. 126
 Lat. Gr. 4, haz. Doç. Dr. E. Öyken

GERUNDIUM ÇEKİMİ (1. ve 2. Grup)

(1) am/ō, -āre, -āvī, -ātum (2) vid/eō, -ēre, vīdī, vīsum
“sevmek” “görmek; bakmak”

nom. —1 —
gen. amandī videndī
dat. amandō videndō
acc. (ad) amandum2 (ad) videndum
abl. amandō videndō
voc. — —
1 Fiil hangi gruptan olursa olsun, kullanılmayan nom. hâlinin işlevini inf./act./praes. (amāre, vidēre vs.) biçimi
üstlenir.
2Sadece AD edatıyla birlikte kullanılır; kullanılmayan salt acc. hâlinin işlevini inf./act./praes. (amāre, vidēre vs.)
biçimi üstlenir.
127
 Lat. Gr. 4, haz. Doç. Dr. E. Öyken

GERUNDIUM ÇEKİMİ (3., 4. ve Karma Grup)

(3) dīc/ō, -ere, dīxī, dictum: (4) aud/iō, -īre, audīvī, (5) cap/iō, -ere, cēpī, captum:
“söylemek” audītum: “işitmek, dinlemek” “yakalamak, kapmak”

nom. — — —
gen. dīcendī audiendī capiendī
dat. dīcendō audiendō capiendō
acc. dīcendum audiendum capiendum
abl. dīcendō audiendō capiendō
voc. — — —

128
 Lat. Gr. 4, haz. Doç. Dr. E. Öyken

GERUNDĪVUM ÇEKİMİ (1. Grup)

am/ō, -āre, -āvī, -ātum: “sevmek”

m. f. n.
s. pl. s. pl. s. pl.
nom. amandus amandī amanda amandae amandum amanda
gen. amandī amandōrum amandae amandārum amandī amandōrum
dat. amandō amandīs amandae amandīs amandō amandīs
acc. amandum amandōs amandam amandās amandum amanda
abl. amandō amandīs amandā amandīs amandō amandīs
voc. amande amandī amanda amandae amandum amanda

129
 Lat. Gr. 4, haz. Doç. Dr. E. Öyken

GERUNDĪVUM ÇEKİMİ (2. Grup)

vid/eō, -ēre, vīdī, vīsum: “görmek; bakmak”

m. f. n.
s. pl. s. pl. s. pl.
nom. videndus videndī videnda videndae videndum videnda
gen. videndī videndōrum videndae videndārum videndī videndōrum
dat. videndō videndīs videndae videndīs videndō videndīs
acc. videndum videndōs videndam videndās videndum videnda
abl. videndō videndīs videndā videndīs videndō videndīs
voc. vidende videndī videnda videndae videndum videnda

130
 Lat. Gr. 4, haz. Doç. Dr. E. Öyken

GERUNDĪVUM ÇEKİMİ (3. Grup)

dīc/ō, -ere, dīxī, dictum: “söylemek”

m. f. n.
s. pl. s. pl. s. pl.
nom. dīcendus dīcendī dīcenda dīcendae dīcendum dīcenda
gen. dīcendī dīcendōrum dīcendae dīcendārum dīcendī dīcendōrum
dat. dīcendō dīcendīs dīcendae dīcendīs dīcendō dīcendīs
acc. dīcendum dīcendōs dīcendam dīcendās dīcendum dīcenda
abl. dīcendō dīcendīs dīcendā dīcendīs dīcendō dīcendīs
voc. dīcende dīcendī dīcenda dīcendae dīcendum dīcenda

131
 Lat. Gr. 4, haz. Doç. Dr. E. Öyken

GERUNDĪVUM ÇEKİMİ (4. Grup)

aud/iō, -īre, audīvī, audītum: “işitmek, dinlemek”

m. f. n.
s. pl. s. pl. s. pl.
nom. audiendus audiendī audienda audiendae audiendum audienda
gen. audiendī audiendōrum audiendae audiendārum audiendī audiendōrum
dat. audiendō audiendīs audiendae audiendīs audiendō audiendīs
acc. audiendum audiendōs audiendam audiendās audiendum audienda
abl. audiendō audiendīs audiendā audiendīs audiendō audiendīs
voc. audiende audiendī audienda audiendae audiendum audienda

132
 Lat. Gr. 4, haz. Doç. Dr. E. Öyken

GERUNDĪVUM ÇEKİMİ (5. Grup)

cap/iō, -ere, cēpī, captum: “yakalamak, kapmak”

m. f. n.
s. pl. s. pl. s. pl.
nom. capiendus capiendī capienda capiendae capiendum capienda
gen. capiendī capiendōrum capiendae capiendārum capiendī capiendōrum
dat. capiendō capiendīs capiendae capiendīs capiendō capiendīs
acc. capiendum capiendōs capiendam capiendās capiendum capienda
abl. capiendō capiendīs capiendā capiendīs capiendō capiendīs
voc. capiende capiendī capienda capiendae capiendum capienda

133