1

คานา

เอกสารประกอบการจั ดกิ จ กรรมการเรีย นรู จัด ทาขึนมา เพือใชประกอบรู ปแบบกระบวนการจัด การ

เรียนรูวัฏจักร 5E ทีบูรณาการรวมกับการจัดการเรียนรูตามแนวทางสะเตมศึกษา หนวยการเรียนรู เรือง แรงและ
การเคลือนที รายวิชาฟสิ กสเบืองตน (ว 23202) ในหัวขอเรือง แรงพยุง (Buoyant Force) สาหรับนักเรียน
ระดับชันมัธยมศึกษาปที 3 หนวยการเรียนรูนีมีเอกสารประกอบการจัดกิจกรรมการเรียนรูทังหมด 3 เลม ดแก
เอกสารประกอบการจัดกิจกรรมการเรียนรู เลมที 1 กฎการเคลือนทีของนิวตันและโมเมนตของแรง
เอกสารประกอบการจัดกิจกรรมการเรียนรู เลมที 2 แรงพยุง (Buoyant Force)
เอกสารประกอบการจัดกิจกรรมการเรียนรู เลมที 3 แรงเสียดทาน (Friction Force)
การจัดกิจกรรมการเรียนรูตามขันตอนที ดนาเสนอ วในเอกสารประกอบการจัดกิจกรรมการเรียนรูเล มนี
เพือตองการสงเสริมใหนักเรียนเกิดการเรียนรู ตามแนวทางสะเตมศึกษา ซึงในแตละกิจกรรมเนนใหนักเรียนนา
ปญหาทีอยูใกลตัวมาใชเปนประเดนเริมตนในการทากิจกรรมการเรียนรู โดยนักเรียนรวมกันลงมือปฏิบัติกิจกรรม
จนเกิดความรูความเขาใจ พรอมทักษะกระบวนการทีสาคัญ จนสามารถนา ปใชในการออกแบบและสรางชินงาน
หรือวิธีการแกปญหา ดอยางมีประสิทธิภาพ
สาหรับรูปแบบการจัดการเรียนรูทีผูศึกษาออกแบบและพัฒนาขึนมานัน ดนาหลักการ แนวคิด และทฤษฎี
การจัดการเรียนรูวัฏจักร 5E กับกระบวนการออกแบบทางวิศวกรรม (Engineering Design Process) ของ
สสวท. มาวิเคราะหและสังเคราะหจนเกิดรูปแบบกระบวนการจัดการเรียนรูวัฏจักร 5E ทีบูรณาการรวมกับการ
จัดการเรียนรูตามแนวทางสะเตมศึกษา มีอยูดวยกัน 4 ขันตอน ดังนี
ขั้นที่ 1 เราความสนใจ (Engage) กระตุนใหนักเรียนเกิดความสนใจใครรูดวยสถานการณปญหาทีอยู
ใกลตั ว มาเปนประเดนเริ มตนในการเรี ย นรู นั ก เรี ย นรวมกั น วิ เ คราะหหาสาเหตุ เงื อน ข และขอจากั ด ของ
สถานการณปญหานัน รวมทังวิเคราะหองคความรูทางวิทยาศาสตร คณิตศาสตร เทคโนโลยี หรือสาขาวิชาอืนที
จาเปนตองนามาใชแกปญหาตามสถานการณทีกาหนด ใชคาถามทีเปนการตรวจสอบความรูความเขาใจเดิมของ
นักเรียน
ขั้นที่ 2 สารวจตรวจสอบ (Investigate) นักเรียนรวมกันสรางองคความรูดวยตนเองโดยการลงมือ
ปฏิบัติ เพือจะนาองคความรู ปใชในการแกปญหา ผานกระบวนการสืบเสาะหาความรูทางวิทยาศาสตรรวมกั บการ
คานวณทางคณิตศาสตรพืนฐาน และการใชเทคโนโลยี ในการสืบคนขอมูลสารสนเทศจากแหลงที มีความนาเชือถือ
แลวนักเรียนรวมกันวิเคราะหแลกเปลียนความคิดเหนจนสามารถสรุปเปนองคความรู สาหรับนา ปใชแกปญหา
ตามเงือน ขและขอจากัดทีกาหนด
ขั้นที่ 3 ขยายความรู (Elaborate) นักเรียนนาองคความรูดานวิทยาศาสตร คณิตศาสตร ที ดรับมา
บูรณาการรวมกับสาขาวิชาอืน ทีจาเปนตองนามาใชแกปญหาตามสถานการณทีกาหนด จากนักเรียนรวมกัน
ออกแบบและรางแบบชินงานหรือวิธีการแกปญหาทีมีความหลากหลายบนพืนฐานของหลักการ แนวคิด และ
ทฤษฎีที ดเรียนรูมาแลว จากนันมีการอภิปรายแลกเปลียนความคิดเหนถึงขอดีและขอจากัดของแบบราง แลวลง
 3

ความเหนรวมกันในตัดสินใจเลือกแบบรางทีมีความเหมาะสม และเปน ปตามเงือน ขขอจากัดของสถานการณ

ปญหาทีกาหนด
ขั้นที่ 4 ประเมิน (Evaluate) นักเรียนนาแบบราง ปสรางเปนชินงานหรือวิธีการแกปญหาตาม
สถานการณทีกาหนด มีการทดสอบประเมินความเหมาะสมของชินงานเปนตามเงือน ขและขอจากัดในเบืองตน
หรือ ม หากยัง มเปน ปตามเงือน ขใหนักเรียนรวมกันปรับปรุงแก ข แลวนาเสนอผลการออกแบบและสราง
ชินงานหรือวิธีการแกปญหา โดยนักเรียนและครูรวมกันอภิปรายใหขอคิดแลวลงขอสรุปรวมกัน
ผูศึกษาหวังเปนอยางยิงวา เอกสารประกอบกิจกรรมการเรียนรู เลม 2 แรงพยุง จะสามารถพัฒนานักเรียน
ใหมีความรูความเขาใจ เกิดทักษะกระบวนการทีสาคัญในศตวรรษที 21 เหนคุณคาและความสาคัญของการเรียนรู
วิทยาศาสตร คณิตศาสตร และเทคโนโลยี ดอยางมีความหมายมากยิงขึน

กมล แกวออน
ครู โรงเรียนสิงหบุรี
 4

คาแนะนาการใชสาหรับครู
เอกสารประกอบการจัดกิจกรรมการเรียนรู เรือง แรงและการเคลือนที เลมที 2 แรงพยุง (Buoyant
Force) รายวิชา ฟสิกสเบืองตน (ว 23202) ชันมัธยมศึกษาปที 3 เปนเอกสารทีนา ปใชควบคูกับแผนการจัดการ
เรียนรูที 2 เรือง สะพานปริมนา โดยใชรูปแบบกระบวนการจัดการเรียนรู วัฏจักร 5E ทีบูรณาการรวมกับการ
จัดการเรียนรูตามแนวทางสะเตมศึกษา ซึงมีขอควรปฏิบัติและทาความเขาใจเบืองตน ดังนี
1. เอกสารประกอบการจัดกิ จกรรมการเรียนรูนี ใชรวมกับการดาเนินกิจกรรมการเรียนรูตามแผนการ
จัดการเรียนรูที 2 สะพานปริมนา ซึงมีองคความรูทางดานวิทยาศาสตรอยูในรายวิชา ฟสิกสเบืองตน (ว 23202)
ของนักเรียนชันมัธยมศึกษาปที 3 จานวน 6 คาบ
2. เอกสารประกอบการจัดกิจกรรมการเรียนรูประกอบดวย ปกนอก ปกใน คานา สารบัญ คาแนะนาการใช
สาหรั บ ครู แผนผั ง แสดงขันตอนการจั ดกิ จกรรมการเรียนรูตามรูป แบบกระบวนการจัดการเรียนรูทีผู ศึกษา
พัฒนาขึน คาแนะนาการใชสาหรับนั กเรียน ผลการเรียนรู สาระการเรียนรู จุดประสงคการเรียนรู แบบทดสอบ
กอนเรี ย นและกระดาษคาตอบ กระบวนการจั ด การเรี ย นรู ที ผู ศึ ก ษาพั ฒ นาขึ น แบบทดสอบหลั ง เรี ย นและ
กระดาษคาตอบ แนวคาตอบ บรรณานุกรม และแผนการจัดกิจกรรมการเรียนรู
3. อธิบายเกียวกับการใชเอกสารประกอบการจัดกิจกรรมการเรียนรู นีรวมกับการจัดกิจกรรมการเรี ยนรู
รูปแบบกระบวนการจัดการเรียนรูวัฏจักร 5E ทีบูรณาการรวมกับการจัดการเรียนรูตามแนวทางสะเตมศึกษา โดย
นักเรียนเริมตนจากการอานแผนผังแสดงขันตอนการเรียนรู ทีใชเอกสารประกอบการจัดกิจกรรมการเรียนรูด วย
รูปแบบกระบวนการจัดการเรียนรู 5E ทีบูรณาการรวมกับการจัดการเรียนรูตามแนวทางสะเตมศึกษา คาแนะนา
การใชสาหรับนักเรียน ผลการเรียนรู สาระการเรียนรู และจุดประสงคการเรียนรู เพือใหนักเรียนทาความเขาใจ
เกียวกับการใชเอกสารประกอบการจัดกิจกรรมการเรียนรู และปฏิบัติตาม ดอยางถูกตอง
4. เตรียมความพรอมในการจัดกิจกรรมการเรียนรู โดยจัดเตรียมสือและแหลงเรียนรู วใหพรอม จัดทา
สารวจอุปกรณตาง วามีความถูกตองอยู ในสภาพทีสามารถนามาใช ดหรือ ม หากเกิดการชารุดควรปรับปรุง
แก ข ศึกษาลาดับขันตอนการใช และจัดการสือใหเปนระบบ
5. ทังกอนและหลังการใชเอกสารประกอบการจัดการเรียนรูนี ใหนักเรียนทาแบบทดสอบประจาชุด แลว
บันทึกผลคะแนนการทดสอบกอนและหลังการจัดกิจกรรมการเรียนรูลงในแบบบันทึกคะแนน
6. แบงกลุมนักเรียนเปนกลุมยอย กลุมละ 4 – 5 คน โดยคละความสามารถของนักเรียน คือ เกง 1 – 2 คน
ปานกลาง 2 คน และ ออน 1 คน แลวใหนักเรียนนังเรียนเปนกลุมยอย
7. ใหนักเรียนศึกษาเอกสารประกอบการจัดกิจกรรมการเรียนรู และลงมือปฏิบัติกิจกรรมการเรียนรูตาม
รูปแบบกระบวนการจัดการเรียนรู วัฏจักร 5E ทีบูรณาการรวมกับการจัดการเรียนรูตามแนวทางสะเตมศึกษาทีผู
ศึกษาออกแบบและพัฒนาขึน ประกอบดวย 1) ขันสรางความสนใจ 2) ขันสารวจตรวจสอบ 3) ขันขยายความรู
และ 4) ขันประเมิน โดยครูผูสอนจะทาหนาทีเปนผูดาเนินกิจกรรมการเรียนรู กระตุนกระบวนการทากิจกรรม
เปนทีปรึกษาคอยใหคาแนะนา ชวยเหลือ และอานวยความสะดวกในระหวางการทากิจกรรม
8. ควรดาเนินการจัดกิจกรรมการเรียนรูตามลาดับขันตอนกอน – หลังใหถูกตอง แตสามารถ
ปรับประยุกตใช ดตามบริบทและสิงแวดลอมของโรงเรียน
 5

แผนผังแสดงขั้นตอนการจัดกิจกรรมการเรียนรู ดวยรูปแบบกระบวนการจัดการเรียนรู 5E
ที่บูรณาการรวมกับการจัดการเรียนรูตามแนวทางสะเต็มศึกษา

อานคาแนะนาการใชเอกสารประกอบการการจัดกิจกรรมการ
เรียนรูรูปแบบกระบวนการจัดการเรียนรูวัฏจักร 5E
ทีบูรณาการรวมกับการจัดการเรียนรูตามแนวทางสะเตมศึกษา
5
สาหรับนักเรียนชันมัธยมศึกษาปที 3

ศึกษาและทาความเขาใจผลการเรียนรู สาระการเรียนรู และ

การประเมินผล
จุดประสงคการเรียนรู

ศึ ก ษาเอกสารประกอบการจั ด กิ จ กรรมการเรี ย นรู รู ป แบบ

กระบวนการจัดการเรียนรู วัฏจั กร 5E ทีบูรณาการรวมกับการ
จัดการเรี ยนรู ตามแนวทางสะเตมศึกษา โดยปฏิบัติกิจกรรมตาม
ขันตอน ดังนี
1. ทาแบบทดสอบกอนเรียน
2. ทาใบกิจกรรมการเรียนรูที 1 3
3. ศึกษาใบความรู
4. ทาใบงานที 1 2
5. ทาใบกิจกรรมการเรียนรูที 4
6. ทาแบบทดสอบหลังเรียน

ตรวจสอบคาตอบแบบทดสอบกอน หลังเรียน ใบกิจกรรมการ

เรียนรู และใบงาน จากแนวคาตอบสวนทายของเอกสาร การประเมินผล
ประกอบการจัดกิจกรรมการเรียนรู

ศึกษาเอกสารประกอบการจัดกิจกรรมการเรียนรูเลมที 4 ตอ ป ผานเกณฑ
 6

คาแนะนาการใชสาหรับนักเรียน
เอกสารประกอบการจัดกิจกรรมการเรียนรู รูปแบบกระบวนการจัดการเรียนรู ดวยวัฏจักร 5E ทีบูรณาการ
รวมกับการจัดการเรียนรูตามแนวทางสะเตมศึกษา เลมที 2 เรือง แรงพยุง ชันมัธยมศึกษาปที 3 ดออกแบบและ
พัฒนาขึนมาเพือสงเสริมใหนักเรียนมีผลสัมฤทธิทางการเรียนสูงขึน และบรรลุตามผลการเรียนรู ทีกาหนด ว ซึง
กอนใชเอกสารประกอบการจัดกิจกรรมการเรียนรู นักเรียนควรปฏิบัติและทาความเขาใจตามลาดับขันตอน ดังนี
1. เอกสารประกอบการจัดการเรียนรูรูปแบบกระบวนการจัดการเรียนรูดวยวัฏจักร 5E ทีบูรณาการรวมกับ
การจัดการเรียนรูตามแนวทางสะเตมศึกษา เลมที 2 เรือง แรงพยุง ใชเวลาในการจัดกิจกรรมการเรียนรู จานวน 6
คาบ
2. อานและทาความเขาใจคาแนะนาการใชเอกสารประกอบการจัดกิจกรรมการเรียนรูใหชัดเจน
3. อานผลการเรียนรู สาระการเรียนรู และจุดประสงคการเรียนรู
4. ทาแบบทดสอบกอนเรียน เรือง แรงพยุง จานวน 15 ขอ ลงในกระดาษคาตอบ
5. นักเรียนแตละกลุมลงมือปฏิบัติตามกิจกรรมการเรียนรูทีครูกาหนดแตละขัน เปนดังนี
ขันที 1 เราความสนใจ (Engage)
ขันที 2 สารวจตรวจสอบ (Investigate)
ขันที 3 ขยายความรู (Elaborate)
ขันที 4 ประเมิน (Evaluate)
6. นักเรียนแตละกลุมศึกษา ทาความเขาใจ แลวลงมือทากิจกรรมการเรียนรูตามเอกสารประกอบการจัด
กิจกรรมการเรียนรูนี
7. นักเรียนทุกคนตองมีความซือสัตยตอตนเอง โดย มเปดดูแนวคาตอบทีตอนทายของเอกสารประกอบการ
จัดกิจกรรมการเรียนรูนี
8. ตรวจสอบใบกิจ กรรมการเรีย นรู ใบงาน และแบบฝก จากแนวคาตอบทีอยูตอนทายของเอกสาร
ประกอบการจัดกิจกรรมการเรียนรูนี
9. ทาแบบทดสอบหลั งเรีย น เรื อง แรงพยุง จานวน 15 ขอ ลงในกระดาษคาตอบเพือตรวจสอบ
ความกาวหนาทางการเรียน โดยนักเรียนตรวจคาตอบแบบทดสอบกอนเรียนและหลังเรียนดวยตนเอง แลวบันทึก
ผลคะแนนที ดลงในแบบบันทึกคะแนน ซึงนักเรียนตองทากิจกรรมให ดรอยละ 80 จึงจะผานเกณฑ ถานักเรียน ม
ผานเกณฑตามทีกาหนด ว ใหทบทวนเนือหาแลวทาแบบทดสอบหลังเรียนอีกครัง หากผานเกณฑใหศึกษาเอกสาร
ประกอบการจัดกิจกรรมการเรียนรู เลมที 3 ตอ ป
10. กระบวนการเรียนรูของนักเรียนภายในกลุม ตองการใหนักเรียนระดมความคิด แสดงความคิดเหน รับ
ฟงและยอมรับความคิดเหนของเพือนในกลุม สามารถลงความเหนรวมกันเพือตัดสินใจในการเลือกแนวทางการ
แกปญหาทีเหมาะสม มีการชวยเหลือและแบงหนาทีการทางานภายในกลุม มควรหยอกลอหรือเลนกัน ตังใจฟง
คิด ถาม เขียน และปฏิบัติอยางรอบคอบทุกกิจกรรม เพือประโยชนสูงสุดทางการเรียนรูของตนเอง และใช
เวลาในการเรียนรูอยางมีคุณคา มีความสุข รวมทังทาใหตนเองมีความรูเพิมพูนมากยิงขึน สงผลใหมี
ผลสัมฤทธิทางการเรียนสูงขึนดวย
 7

ผลการเรียนรู / สาระการเรียนรู /
จุดประสงคการเรียนรู

ผลการเรียนรู
นั ก เรี ย นสามารถนาความรู เกียวกั บ แรงพยุ ง มาบูร ณาการรวมกั บความรู ดานเทคโนโลยี คณิ ตศาสตร
ผสมผสานกับกระบวนการออกแบบทางวิศวกรรม สาหรับนา ปใชแกปญหาทีเกิดขึนในชีวิตประจาวัน ด

สาระการเรียนรู
เมือวัตถุจมอยูในของ หลอัน ดแก ของเหลวและแกส จะมีแรงดันเนืองจากของเหลวหรือแกสกระทาตอ
วัตถุในทุกทิศทาง แตทิศทางของแรงลัพธจะมีทิศขึนเพือตานทานการจมของวัตถุ เราเรียกแรงนีวา แรงพยุง
(Buoyancy Force) โดยขนาดของแรงพยุงหา ดจากการอาศัยหลักการของอารคิมีดิส ซึงเขากลาววา “แรงพยุงจะ
มีขนาดเทากับนาหนักของของ หลทีมีปริมาตรเทากับวัตถุสวนทีจม” ซึงสามารถคานวณหาคาขนาดของแรงพยุง ด

จุดประสงคการเรียนรู
ดานความรู (Knowledge: K)
1. อธิบายความหนาแนนของวัตถุ ด
2. อธิบายสมบัติเกียวกับความหนาแนนของวัตถุ ด
3. บอกความหมายของแรงพยุงทีกระทาตอวัตถุ ด
4. อธิบายลักษณะแรงพยุงของของเหลวทีกระทาตอวัตถุ ด
ดานทักษะกระบวนการ (Process: P)
5. ทาการทดลอง สังเกตผล วิเคราะหผล สรุปผล และนาเสนอเพือศึกษาคาความหนาแนนของวัตถุและ
แรงพยุงของของเหลวทีกระทาตอวัตถุ ด
6. คานวณหาคาของแรงพยุงทีกระทาตอวัตถุเมือวัตถุจมอยูในของเหลว ด
7. นาความรูเกียวกับแรงพยุงของของเหลว ปใชประโยชนในชีวิตประจาวัน ด
ดานคุณลักษณะอันพึงประสงค (Attitude: A)
1. ใฝเรียนรู
2. ตรงตอเวลา
3. ซือสัตยสุจริต
4. มีความรับผิดชอบ
5. มีความมุงมันในการทางาน (สามารถทางานรวมกับผูอืน ดอยางสรางสรรค)
6. รวมแสดงความคิดเหนและยอมรับฟงความคิดเหนของผูอืน
 8

แบบทดสอบกอนเรียน เรื่อง แรงพยุง

คาชีแจง
1. แบบทดสอบนีเปนชนิดเลือกตอบ 4 ตัวเลือก จานวน 10 ขอ นักเรียนตองเลือกคาตอบทีถูกตองทีสุด
เพียงขอเดียว โดยทาเครืองหมาย X ลงในชอง ทีตรงกับอักษร ก. ข. ค. หรือ ง. ในกระดาษคาตอบ
2. กาหนดเวลาใหนักเรียนลงมือทาแบบทดสอบ 10 นาที และมีคะแนนเตม 10 คะแนน
3. หามขีดเขียนหรือทาเครืองหมายใด ลงในแบบทดสอบ
-----------------------------------------------------------------------------
1. ความหนาแนน (Density) ของวัตถุ มีความหมายตรงกับขอใด
ก. อัตราสวนระหวางมวลตอปริมาตรของวัตถุ
ข. อัตราสวนระหวางปริมาตรตอมวลของวัตถุ
ค. เปนผลคูณระหวางปริมาตรกับมวลของวัตถุ
ง. เปนผลคูณระหวางนาหนักกับปริมาตรของวัตถุ
2. ทองคา มีคาความหนาแนนสัมพัทธ 19.3 จะมีคาความหนาแนนเปนเทาใด
(กาหนดให นาบริสุทธิมีความหนาแนน 1.0 ĭ 103 กิโลกรัม/ลูกบาศกเมตร)
ก. 10.5 ĭ 103 กิโลกรัม/ลูกบาศกเมตร
ข. 11.3 ĭ 103 กิโลกรัม/ลูกบาศกเมตร
ค. 18.7 ĭ 103 กิโลกรัม/ลูกบาศกเมตร
ง. 19.3 ĭ 103 กิโลกรัม/ลูกบาศกเมตร
3. ของเหลวชนิดหนึงมีความหนาแนน 0.8 กิโลกรัม/ลูกบาศกเมตร ถาของเหลวนีวัดปริมาตร ด 3.6 ลูกบาศก
เมตร เมือนา ปชังควรอานคามวล ดเทาใด
ก. 2.80 กิโลกรัม
ข. 2.88 กิโลกรัม
ค. 4.40 กิโลกรัม
ง. 4.50 กิโลกรัม
พิจารณาตารางแสดงคามวลและปริมาตรของวัตถุ A, B, C และ D กาหนดใหนามีความหนาแนน 1 กรัม/ลูกบาศก
เซนติเมตร เมือนาวัตถุทัง 4 นีใสลง ปในนา ใชตอบคาถาม 4 – 5
วัตถุ มวล (กรัม) ปริมาตร (ลูกบาศกเซนติเมตร)
A 30 40
B 65 50
C 27 30
D 50 20
 9

4. วัตถุใด มีความหนาแนนมากทีสุด
ก. A ข. B
ค. C ง. D

5. วัตถุใด สามารถลอยนา ด
ก. A และ B ข. B และ C
ค. A และ C ง. B และ D

6. สิงใดของวัตถุที ไม เกียวของกับการจมหรือลอยของวัตถุ
ก. มวล ข. สถานะ
ค. นาหนัก ง. ปริมาตร

7. แรงพยุงในของเหลว มีความหมายตรงกับขอใด
ก. วัตถุทีจมในของเหลวออกแรงกระทาตอของเหลวนัน
ข. แรงทีของเหลวพยุงนาหนักของของเหลวทีกระทาตอวัตถุ
ค. แรงทีวัตถุกระทากับของเหลวเมือวัตถุหรือบางสวนของวัตถุจมอยูในของเหลว
ง. แรงเนืองจากของเหลวกระทาตอวัตถุเมือวัตถุหรือบางสวนของวัตถุจมอยูในของเหลว

8. พิจารณาการจมของวัตถุ B ในนาดังรูป ถาตองการใหวัตถุ B จมลงสูกอนภาชนะ นักเรียนจะทาอยาง ร

ก. เติมนากลันลง ป ข. ใสนามันพืชจนเตม
ค. เติมนาเกลือเขมขน ง. ตักนาในภาชนะออก

9. ถานักเรียนมีวัตถุ A ซึงมีคาความหนาแนนเทากับความหนาแนนของนา เมือนา ปปลอยลงในนามันผลควรจะ

เปน ปตามภาพมากทีสุด

10. เมือนักเรียนมองเหนวัตถุลอยอยูบนผิวนา ขอความใดกลาวถูกตอง

ก. วัตถุมีคาความหนาแนนมากกวาความหนาแนนของนา
ข. นาหนักของวัตถุมีคาเทากับแรงพยุงของนาทีกระทาตอวัตถุ
ค. ความหนาแนนของวัตถุมีคาเทากับ 1 กรัม/ลูกบาศกเซนติเมตร
ง. แรงพยุงของนาทีกระทาตอวัตถุจะตองมีคามากกวานาหนักของวัตถุ
 10

11. กอนดินนามันจมนาแตเมือนาดินนามันกอนนีปนเปนรูปถวยพบวาลอยนา ด ทีเปนเชนนีเพราะเหตุใด

ก. ความหนาแนนของดินนามันลดลงจนนอยกวาความหนาแนนของนา
ข. ดินนามันทีปนเปนรูปถวยมีความหนาแนนมากกวาความหนาแนนของนา
ค. อัตราสวนมวลตอปริมาตรของดินนามันรูปถวยมีคานอยกวาความหนาแนนของนา
ง. การปนดินนามันเปนรูปถวยทาใหมวลและปริมาตรเพิมขึนจึงทาใหลอยบนผิวนา ด

มีวัตถุกอนหนึงเมือแขวนบนเครืองชังสปริงอานคา ด 8.54 นิวตัน แตเมือนา ปชังขณะทีวัตถุอยูในนา พบวา

อานคานาหนักของวัตถุบนเครืองชังสปริง ด 6.78 นิวตัน ใชตอบคาถาม 12 – 13
กาหนดให ความหนาแนนของนา = 1,000 กิโลกรัม/ลูกบาศกเมตร และ คาความเรงโนมถวงของโลก = 10
เมตร/วินาที2

12. แรงพยุงทีกระทากับวัตถุมีคาเทาใด
ก. 1.76 นิวตัน ข. 6.78 นิวตัน
ค. 8.54 นิวตัน ง. 15.32 นิวตัน

13. วัตถุนีมีปริมาตรกีลูกบาศกเซนติเมตร
ก. 176 ลูกบาศกเซนติเมตร ข. 678 ลูกบาศกเซนติเมตร
ค. 854 ลูกบาศกเซนติเมตร ง. 1,532 ลูกบาศกเซนติเมตร

14. เมือวัตถุจมลงในของเหลวจะเกิดแรงพยุงทีของเหลวกระทาตอวัตถุ ซึงแรงพยุงจะคามากหรือนอยขึนอยูกับ

ปริมาณตาง เหลานี ยกเวน ขอใด
ก. ปริมาตรของวัตถุสวนทีจมในของเหลว
ข. ปริมาตรของของเหลวทีถูกแทนที
ค. ความหนาแนนของวัตถุ
ง. ชนิดของของเหลว

15. ปรากฏการณใดตอ ปนี ไม สามารถอธิบายดวยหลักการของอารคิมีดิส ด

ก. ปลอยโคมลอยหรือบอลลูน
ข. ภูเขานาแขงทีสามารถลอยนา ด
ค. เรือกาลังแลนดวยความเรวทีมากขึน
ง. นาหนักของวัตถุทีเปลียน ปเมือชังในของเหลว
 11

กระดาษคาตอบแบบทดสอบกอนเรียน
เอกสารประกอบการจัดกิจกรรมการเรียนรูสาหรับใชในรูปแบบกระบวนการจัดการเรียนรู 5E
ทีบูรณาการรวมกับการจัดการเรียนรูตามแนวทางสะเตมศึกษา
เรือง แรงและการเคลือนที รายวิชา ฟสิกสเบืองตน (ว 23202)
กลุมสาระการเรียนรูวิทยาศาสตร ชันมัธยมศึกษาปที 3
เลมที 3 เรือง แรงพยุง
ชือ – นามสกุล .................................................................................... ชัน ม. 3/......... เลขที.........

คาชี้แจง ใหนักเรียนเลือกคาตอบทีถูกตองทีสุดเพียงขอเดียว โดยเขียนเครืองหมาย X ลงในชอง

กระดาษคาตอบแบบทดสอบกอนเรียน เรื่อง ความหนาแนนและแรงพยุง

วันที่......... เดือน.............................. พ.ศ. ...............
ขอ ก ข ค ง ถูก/ผิด ขอ ก ข ค ง ถูก/ผิด
1 9
2 10
3 11
4 12
5 13
6 14
7 15
8
สอบได
รวม
คะแนนเต็ม

ลงชือ
(.........................................................)
ผูประเมิน
 12

รหัสวิชา ว 23202
ชื่อรายวิชา ฟสิกสเบื้องตน
กลุมสาระการเรียนรูวิทยาศาสตร
จานวน 1.0 หนวยกิต จานวน 6 คาบ
ครูผูสอน: นายกมล แกวออน
วันที่......... เดือน............................. พ.ศ. ...............
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
หนวยการเรียนรูที่ 1 เรื่อง แรงและการเคลื่อนที่: สะพานปริ่มน้า

1. เปาหมายการเรียนรู
1.1 ความเขาใจที่คงทน
นักเรียนสามารถนาความรูเกียวกับแรงพยุงมาบูรณาการรวมกับความรูดานเทคโนโลยี คณิตศาสตร
ผสมผสานกับกระบวนการออกแบบทางวิศวกรรม สาหรับนา ปใชแกปญหาทีเกิดขึนในชีวิตประจาวัน ด
1.2 สาระ / มาตรฐานการเรียนรู / ตัวชี้วัด
สาระที 4: แรงและการเคลือนที
มาตรฐาน ว 4.1 เขาใจธรรมชาติข องแรงแมเหลก ฟฟา แรงโนมถวง และแรงนิว เคลี ย ร มี
กระบวนการสืบเสาะหาความรู สือสารสิงทีเรียนรูและนาความรู ปใชประโยชนอยางถูกตองและมีคุณธรรม
ตัวชีวัดที ว 4.1 ม.3/3 ทดลองและอธิบายแรงพยุงของของเหลวทีกระทาตอวัตถุ
สาระที 8: ธรรมชาติของวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
มาตรฐาน ว 8.1 ใชกระบวนการทางวิทยาศาสตรและจิตวิทยาศาสตรในการสืบเสาะหาความรู การ
แกปญหา รูวาปรากฏการณทางธรรมชาติทีเกิดขึนสวนใหญมีรูปแบบทีแนนอน สามารถอธิบายและตรวจสอบ ด
ภายใตขอมูลและเครืองมือทีมีอยูในชวงเวลานัน เขาใจวาวิทยาศาสตร เทคโนโลยี สังคม และสิงแวดลอมมีความ
เกียวของสัมพันธกัน
ว 8.1 ม.3/1 ตังคาถามทีกาหนดประเดน หรือตัวแปรทีสาคัญในการสารวจตรวจสอบ หรือศึกษา
คนควาเรืองทีสนใจ ดอยางครอบคลุมและเชือถือ ด
ว 8.1 ม.3/2 สรางสมมติฐานทีสามารถตรวจสอบ ดและวางแผนการสารวจตรวจสอบหลาย วิธี
ว 8.1 ม.3/4 รวบรวมขอมูล จัดกระทาขอมูลเชิงปริมาณและคุณภาพ
ว 8.1 ม.3/8 บันทึกและอธิบายผลการสังเกต การสารวจตรวจสอบ คนควาเพิมเติมจากแหลงความรู
ตาง ให ดขอมูลทีเชือถือ ด และยอมรับการเปลียนแปลงความรูทีคนพบ เมือมีขอมูลและประจักษพยานใหม
เพิมขึนหรือโตแยงจากเดิม
 13

1.3 จุดประสงคการเรียนรู
1. อธิบายความหนาแนนของวัตถุ ด
2. อธิบายสมบัติเกียวกับความหนาแนนของวัตถุ ด
3. บอกความหมายของแรงพยุงทีกระทาตอวัตถุ ด
4. อธิบายลักษณะแรงพยุงของของเหลวทีกระทาตอวัตถุ ด
5. ทาการทดลอง สังเกตผล วิเคราะหผล สรุปผล และนาเสนอเพือศึกษาแรงพยุงของของเหลวทีกระทา
ตอวัตถุ ด
6. คานวณหาคาของแรงพยุงทีกระทาตอวัตถุเมือวัตถุจมอยูในของเหลว ด
7. นาความรูเกียวกับแรงพยุงของของเหลว ปใชประโยชนในชีวิตประจาวัน ด
1.4 สาระสาคัญ / ความคิดรวบยอด
เมือวัตถุจมอยูในของ หลอัน ดแก ของเหลวและแกส จะมีแรงดันเนืองจากของเหลวหรือแกสกระทาตอ
วัตถุในทุกทิศทาง แตทิศทางของแรงลัพธจะมีทิศขึนเพือตานทานการจมของวัตถุ เราเรียกแรงนีวา แรงพยุง
(Buoyancy Force) โดยขนาดของแรงพยุงหา ดจากการอาศัยหลักการของอารคิมีดิส ซึงเขากลาววา “แรงพยุงจะ
มีขนาดเทากับนาหนักของของ หลทีมีปริมาตรเทากับวัตถุสวนทีจม” ซึงสามารถคานวณหาคาขนาดของแรงพยุง ด
จาก
FB Vg

เมือ FB คือ แรงพยุง มีหนวยเปน นิวตัน (N)

คือ ความหนาแนนของของเหลว มีหนวยเปน กิโลกรัม/ลูกบาศกเมตร
(kg/m3)
V คือ ปริมาตรของเหลวทีมีคาเทากับปริมาตรของวัตถุสวนทีจม มีหนวย
เปน ลูกบาศกเมตร (m3)
g คือ คาความเรงโนมถวงของโลก มีคา 9.8 เมตร/วินาที2
1.5 การบูรณาการตามแนวทางสะเต็มศึกษา
จุดมุงหมายของการจัดการเรียนรูในแผนนี ตองการใหนักเรียนสามารถออกแบบและสรางสะพานเพือ
นามาใชในการขามแมนา โดยองคความรู ทักษะ และกระบวนการทีนามาใช จาเปนตองมีการบู รการทางดานวิชา
วิทยาศาสตร คณิตศาสตร เทคโนโลยี และวิศวกรรมศาสตร ในลักษณะทีเปนสหวิทยาการโดยแตละวิชามีการ
นา ปใชรวมกันดังนี
1. ดานวิทยาศาสตร คือ หลักการ แนวคิด และทฤษฎีทีเกียวกับแรงและผลของแรงทีเกิดขึนกับวัตถุ ดแก
แรงพยุงทีเกิดขึนเมือวัตถุจมอยูในของเหลว
2. ดานคณิตศาสตร คือ การคิดคานวณคาความหนาแนน มวล ปริมาตร หรือขนาดของแรงพยุงทีกระทา
ตอวัตถุเมือวัตถุจมอยูในของเหลว
 14

3. ดานเทคโนโลยี คือ การนาความรูเรืองแรงพยุงมาประยุกตใชรวมกับความรูอืน เพือแกปญหา โดย

เลือกใชวัสดุทีเหมาะสมกับการนามาใชสรางสะพานปริมนา การใชเทคโนโลยี เชน คอมพิวเตอรในการสืบคนขอมูล
การใชเครืองคิดเลข หรือเครืองมืออืน ชวยในการเกบขอมูลการทดลอง
4. ดานวิศวกรรมศาสตร คือ การนากระบวนการออกแบบทางวิศวกรรมมาใชเปนแนวทางในออกแบบ
สรางและพัฒนารูปแบบของสะพานปริมนาทีสามารถลอยหรือจม ดตามระดับของนาทีเปลียน ปโดยนา มลนมา
บนสะพานนัน
1.6 สมรรถนะสาคัญของผูเรียน
. 1. ความสามารถในการคิด
2. ความสามารถในการสือสาร
3. ความสามารถในการแกปญหา
4. ความสามารถในการใชเทคโนโลยี
5. ความสามารถในการใชทักษะชีวิต
1.7 คุณลักษณะอันพึงประสงค
1. ใฝเรียนรู
2. ตรงตอเวลา
3. ซือสัตยสุจริต
4. มีความรับผิดชอบ
5. มีความมุงมันในการทางาน (สามารถทางานรวมกับผูอืน ดอยางสรางสรรค)
6. รวมแสดงความคิดเหนและยอมรับฟงความคิดเหนของผูอืน
1.8 ทักษะการอาน คิด วิเคราะหและเขียน
1. การอาน
2. การคิด
3. การวิเคราะห

2. หลักฐานการเรียนรู
2.1 ชินงาน / ภาระงาน
1. ใบกิจกรรมการเรียนรูที 1 ระบุปญหาสะพานปริมนา
2. ใบกิจกรรมการเรียนรูที 2 การจมหรือลอยของวัตถุ
3. กระดาษพรูฟสาหรับเขียนเพือนาเสนอผลการสารวจตรวจสอบตามใบกิจกรรมการเรียนรูที 3 แรงพยุง
เปนอยาง ร
4. ใบงานที 1 เรือง ความหนาแนน (Density)
5. ใบงานที 2 เรือง แรงพยุง (Buoyant Force)
6. แบบรางสะพานจาลองทีมีลักษณะเปน ปตามเงือน ขและขอจากัดเบืองตน
 15

7. สะพานจาลองทีมีลักษณะเปน ปเงือน ขและขอจากัดเบืองตน

2.2 การวัดและประเมินผล
1. การวัดและประเมินผลระหวางการจัดการเรียนรู
เครืองมือทีใชวัดและ เกณฑการวัดและ
จุดประสงคการเรียนรู วิธีวัดและประเมินผล
ประเมินผล ประเมินผล
1. บอกความหมายของแรงพยุงทีกระทาตอ สังเกตและประเมิน ตอบคาถาม ดถูกตอง
-
วัตถุ ด จากการตอบคาถาม รอยละ 70
2. อธิบายลักษณะแรงพยุงของของเหลวที สังเกตและตรวจ ปฏิบัติตามกิจกรรมที
ใบงาน
กระทาตอวัตถุ ด ใบงาน กาหนด
3. ทาการทดลอง สังเกตผล วิเคราะหผล
สังเกตและตรวจ คิดคานวณ ดถูกตอง
สรุปผล และนาเสนอเพือศึกษาแรงพยุงของ ใบบันทึกกิจกรรม
ใบบันทึกกิจกรรม รอยละ 80
ของเหลวทีกระทาตอวัตถุ ด
4. คานวณหาคาของแรงพยุงทีกระทาตอวัตถุ สังเกตและประเมิน ตอบคาถาม ดถูกตอง
-
เมือวัตถุจมอยูในของเหลว ด จากการตอบคาถาม รอยละ 70
5. นาความรูเกียวกับแรงพยุงของของเหลว ป แบบประเมินการให
สังเกตและประเมิน เขียนอธิบายถูกตอง
ใชประโยชนในชีวิตประจาวัน ด คะแนนแบบสะพาน
จากแบบหรือสะพานที ตามหลักการ
หรือแบบจาลอง
สรางขึน รอยละ 70
สะพาน

เกณฑการประเมิน รอยละ 70 ผาน

เกณฑการตัดสิน รอยละ 50 ผานการตัดสินผลการเรียนรายหนวย
2. การประเมินผลเมือสินสุดกิจกรรมการเรียนรู
ชินงาน/ภาระงาน วิธีการประเมิน เครืองมือ เกณฑการประเมิน
การสรางสะพานจาลองที ตรวจสอบความถูก แบบบันทึกผลการผล ความถูกตองของวิธีการและ
สอดคลองกับเงือน ข ขอจากัด ตองการสรางสะพาน การสรางสะพาน กระบวนการรอยละ 70
ตามทีกาหนด จาลอง จาลอง
เกณฑการประเมิน รอยละ 70 ผานการประเมิน
เกณฑการตัดสิน รอยละ 50 ผานการตัดสินผลการเรียนรายหนวย
 16

3. การจัดการเรียนรู
3.1 ขั้นเราความสนใจ (Engage) ใชเวลาในการทากิจกรรมการเรียนรู จานวน 30 นาที
1. ครูกาหนดสถานการณปญหา โดยใหนักเรียนแตละกลุมทีมีสมาชิกกลุมละ 4 – 5 คน รวมกัน
วิเคราะหเงือน ข ขอจากัด หลักการ แนวคิด และทฤษฎีทางวิทยาศาสตร คณิตศาสตร หรืออืน ทีจาเปนตองใช
ในการแกปญหาจากสถานการณทีกาหนด ดวยการศึกษาจากใบกิจกรรมการเรียนรูที 1 ระบุปญหาสะพานปริมนา
2. จากนันครูพยายามตังคาถามเพือใหนักเรียนแตละกลุมเกิดการระดมความคิดในการระบุประเดน
ปญหา เปนแนวทางในเบืองตนสาหรับการตอบคาถามในใบกิจกรรมการเรียนรูที 1 ระบุปญหาสะพานปริมนา
- พิจารณาจากภาพเปนลักษณะของนักทองเทียวทีกาลังเดินขามคลอง ปตามสะพานทีมีลักษณะดัง
รูป นักเรียนคิดวา สะพานนีมีความพิเศษกวาสะพานขามคลองอืน อยาง ร
(ตอบ เปนสะพานทีอยูใกลกับผิวนา นักทองเทียวสามารถสัมผัสและมองเหนปลาในนา ดอยาง
ใกลชิด)
3. นักเรียนและครูรวมกันอภิปรายกอนวา สะพานนีสรางขึนมา ดอยาง ร เมือสังเกตจากภาพจะเหนวา
สะพานมีการฝงอยูในดิน จึงขยับ ม ด ดานลางนาจะมีการทาใหเปนชองทีนาสามารถ หลผาน ด นักเรียนแตละ
กลุมรวมกันระดมความคิด เพือตอบคาถามในใบกิจกรรมการเรียนรูที 1 ระบุปญหาสะพานปริมนา
4. เมือนักเรียนแตละกลุมรวมกันตอบคาถามในใบกิจกรรมการเรียนรูที 1 เสรจเรียบรอยแลว ครูสุม
เรียกนักเรียน 2 – 3 กลุม ออกมานาเสนอผลของการระดมความคิดรวมกันเกียวกับปญหาในสถานการณทีกาหนด
5. นักเรียนและครูรวมกันสรุปเพือระบุปญหา เงือน ข และขอจากัด ทีแทจริง สาหรับการนา ปใช
ออกแบบและสรางสะพานจาลอง ดวยการเขียนเปนผังมโนทัศนสรุปของแตละกลุมลงในกระดาษพรุฟแผนใหญ
6. ครูกาหนดภาระงานใหนักเรียนแตละกลุมออกแบบและสรางเปนสะพานจาลองตามเงือน ข ขอจากัด
ของสถานการณทีกาหนด โดยเงือน ข คือ สะพานตองอยูในสภาพทีลอยปริมนาตลอดเวลา ในขณะคนทีเดินขาม
สามารถสัมผัสกับนา ด
3.2 ขั้นสารวจตรวจสอบ (Explore and Explain = Investigation) ใชเวลาในการทากิจกรรมการ
เรียนรู จานวน 120 นาที
1. นักทาแบบทดสอบกอนเรียน เรือง แรงพยุง เปนเวลา 10 นาที จากนันนักเรียนและครูรวมกัน
อภิปรายเพือลงขอสรุปวา การจมการลอยของวัตถุนัน เกียวของกับคาความหนาแนนของวัตถุและแรงพยุง โดยครู
ตังคาถามเพือตรวจสอบความเขาใจเดิมของนักเรียน และอธิบายแนวคิดพืนฐานทีเกียวของ ซึงนักเรียนอาจจะยัง
มเขาใจหรือมีความเขาใจทีคลาดเคลือน
2. นักเรียนแตละกลุมทาการทดลองดวยการสารวจตรวจสอบ เพือใหเกิดความรูความเขาใจในหลักการ
ทางวิทยาศาสตรทีสาคัญกับการนามาใชออกแบบและสรางแบบจาลองในครังนี ตามใบกิจกรรมการเรียนรูที 2
ความหนาแนน และใบกิจกรรมการเรียนรูที 3 แรงพยุงเปนอยาง ร (มอบหมายใหนักเรียนแตละกลุ มมาทา
กิจกรรมการเรียนรูทัง 2 กิจกรรมนอกเวลา)
3. นักเรียนและครูรวมกันสรุปองคความรูที ดรับเมือนักเรียนทากิจกรรมการสารวจตรวจสอบตามใบ
กิจกรรมการเรียนรูที 2 และ 3 พรอมกับมอบหมายใหนักเรียนทาการศึกษาคนควา และสืบคนขอมูลเกียวกับองค
ความรูอืนทีจาเปนสาหรับ นามาใชในการสรางสะพานปริมนานี ดแก การศึกษาวัสดุทีเหมาะสมสาหรับการ
 17

นามาใชทาสะพาน การกาหนดมาตรสวนเพือนามาใชในการออกแบบสะพานจาลอง จากนันนักเรียนแตละกลุม

สรุปองคความรูในแตละประเดนเปนความคิดรวบยอด (Concept Map) แสดงรายละเอียดในแตละประเดนอยาง
ถูกตองชัดเจน ลงในกระดาษพรุฟแผนใหญเดิม โดยเพิมในสวนของแนวคิดหลัก องคความรู และเงือน ขทีจาเปน
สาหรับออกแบบและสรางสะพานจาลอง แลวนาเสนอดวยการแสดงเหตุและผลเชือมโยงหลักการ แนวคิด และ
ทฤษฎีทางวิทยาศาสตรทีเกียวของ รวมทังเงือน ขขอจากัดและองคความรูอืนทีจาเปนสาหรับนามาใชสรางสะพาน
ในครังนี
4. นักเรียนและครูรวมกันสรุปหลักการ แนวคิด ทฤษฎี เงือน ข และขอจากัดทีจาเปนตองนามาใชใน
การออกแบบและสรางสะพานในครังนี
5. นักเรียนแตละกลุมรวมกันระดมความคิด อภิปรายแสดงความคิดเหนและลงขอสรุป แลวรวมกัน
เขียนแบบรางสะพานปริมนาจาลองตามเงือน ขและขอจากัด
6. นักเรียนแตละกลุมนาเสนอแบบรางสะพานจาลองทีลงความเหน ว แลวรวมกันแลกเปลียนความ
คิดเหนกับเพือนกลุมอืนโดยใชกิจกรรมแกลเลอรี วอลค (Gallery Walk) ใหนักเรียนแตละกลุมเดินชมและให
ขอเสนอแนะกับเพือนกลุมอืนเวียนกันจนครบทุกกลุม (โดยใชนอกเวลาเรียน)
3.4 ขั้นขยายมโมทัศน (Elaboration) ใชเวลาในการทากิจกรรมการเรียนรู จานวน 50 นาที
1. นักเรียนแตละกลุมนาขอเสนอแนะของเพือน ปปรับปรุงแก ข เพือใหแบบรางสะพานจาลองมีความ
เหมาะสมและเปน ปตามเงือน ขของปญหามากยิงขึน แลวมอบหมายใหนักเรียนแตละกลุม ปสรางแบบจาลอง
สะพานปริมนาตามเงือน ขและขอจากัดทีกาหนด
2. มอบหมายใหนักเรียนแตละกลุมกลับ ปสรางสะพานจาลองใหมีลักษณะสอดคลองกับแบบทีนักเรียน
แตละกลุมราง ว โดยใหเวลาสราง 1 สัปดาห
3.5 ขั้นประเมินผล (Evaluation) ใชเวลาในการทากิจกรรมการเรียนรู จานวน 100 นาที
1. เมือนักเรียนแตละกลุมสรางสะพานจาลองเสรจแลว ใหทาการวางแผนเพือทดสอบวาสะพานจาลองที
สรางขึนมานัน สามารถแกปญหาหรือเงือน ขตามทีระบุ วในเบืองตน ดหรือ ม
2. หลังจากทีทาการทดสอบแลว ใหนักเรียนแตละกลุมทาการปรับปรุงแก ขรูปแบบของสะพานจาลอง
ใหสอดคลองกับปญหาและเปน ปตามเงือน ขทีกาหนด
3. นักเรียนแตละกลุมรวมกันออกแบบวิธีการนาเสนอรูปแบบสะพานทีนักเรียนเริมจากระบุปญหา
ออกแบบ เลือก สราง และทดสอบใหมีความนาสนใจ แปลกใหม โดยนาเสนอใหกับเพือนรวมชันเรียน
4. นักเรียนและครูรวมกันสรุปหลักการ แนวคิด และสิงทีนักเรียน ดรับจากการทากิจกรรมการสราง
สะพานปริมนา โดยสรุ ปเปนผังมโนทัศนตังเริมตนจากการกาหนดปญหา ปสู กระบวนการตาง จนสุดทาย
นักเรียน ดรูปแบบสะพานทีเปน ปตามเงือนทีครูกาหนด
5. ครูใหนักเรียนทาแบบทดสอบหลังเรียน จานวน 10 ขอ (10 นาที) โดยประเมินนักเรียนจากประจักษ
พยานและวิธี/เกณฑการประเมินตามสภาพจริง ดังนี
 18

- การอธิบายคาตอบในใบกิจกรรมการเรียนรูและใบงาน และการแสดงความคิดเหนระหวางทา
กิจกรรม
- การทางานเปนกลุม
- การตอบคาถามสะทอนความคิด
- ชินงาน/แบบจาลอง
- อาน คิด วิเคราะห และเขียนสือความ
- คุณลักษณะอันพึงประสงคของนักเรียน

4. การจัดการประสบการณการเรียนรู
4.1 แหลงเรียนรู
เอกสารประกอบการจัดกิจกรรมการเรียนรู เรือง แรงพยุง
4.2 สื่อ/เทคโนโลยีที่ใช
มือถือสมารทโฟน

4.3 การบูรณาการเชื่อมโยงกับจุดเนน
เรือง การพัฒนาทักษะการอาน คิดวิเคราะห

4.4 แหลงคนควาเพิ่มเติม
- อินเตอรเนต
- หองสมุดของโรงเรียน

5. บันทึกผลหลังสอน
5.1 ผลการสอน
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................... ...............................................
....................................................................................................................................................................................
 19

....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
5.2 ปญหาอุปสรรค
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................ ....................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................... .....................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
5.3 แนวทางการแก ข
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................. ......................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................

ลงชือ............................................. ครูผูสอน
( นายกมล แกวออน )
......... / .............................. / ..........
 20

แบบประเมินผังมโนทัศน

คาชีแจง 1. ใหพิจารณาความสอดคลองระหวางลักษณะทีสังเกต ดกับรายการประเมินผังความคิด โดยใชเกณฑ

ตอ ปนี

1 = ปรับปรุง 2 = พอใจ 3 = ปานกลาง 4 = ดี 5 = ดีมาก

2. ใหเขียนเครืองหมาย ในชองผลการประเมิน
ผลการประเมิน
ขอ รายการ
5 4 3 2 1
1 มีชือผังความคิดพรอมรายละเอียดทีเหมาะสม
2 มีความประณีตในการทา
3 สาระ เนือหา และขอมูลถูกตอง
4 การสะกดคา เครืองหมาย และการใชภาษามีความถูกตอง
5 นาเสนอสาระและขอมูลทีอานและดู ดงาย ชวนใหติดตาม
6 ขอมูลทีนาเสนอมีความสัมพันธและเชือมโยง ดชัดเจนถูกตอง
7 เลือกรูปแบบการนาเสนอทีเหมาะสมกับขอมูลและจุดมุงหมายในการนาเสนอ
8 นาเสนอขอมูลและสาระตรงตามหัวขอ
9 เปนผังความคิดทีมีองคประกอบอยางครบถวนตามทีกาหนด
10 ผลงานผังความคิดแสดงใหเหนถึงศักยภาพของนักเรียน
รวม
 21

แบบประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงค

แผนที................. ชัน................... วิชา.................................................... ครูผูสอน...................................................

เลขที่ ชื่อ-นามสกุล รักชาติ ซื่อสัตย มีวินัย ใฝเรียนรู อยูอยาง มุงมั่นใน รักความ มีจิต สรุปผล
ศาสน สุจริต พอเพียง การ เปนไทย สาธารณะ การ
กษัตริย ทางาน ประเมิน
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20

สรุปนักเรียนทีมีผลการประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงคระดับดีขึน ปมีจานวน ........... คน คิดเปนรอยละ

............
เกณฑการประเมิน
3 = ดีเยียม
2 = ดี
1 = พอใช
หมายเหตุ คุณลักษณะอันพึงประสงคในการแตละแผนการจัดการเรียนรู จะประเมินในหัวขอ มเหมือนกัน
ดังนันการประเมินใหประเมินเฉพาะคุณลักษณะอันพึงประสงคทีระบุอยูในแผนการจัดการเรียนรูนัน
 22

แบบประเมินการออกแบบและสรางชิ้นงาน
คาชี้แจง: ใชประเมินการออกแบบหรือชินงานของนักเรียนแตละกลุม ภายหลังเมือนาหลักการ แนวคิด และ
ทฤษฎีทางวิทยาศาสตร ปบูรณาการรวมกับคณิตศาสตร เทคโนโลยี และวิศวกรรมศาสตร เพือสรางแบบหรือ
ชินงานตามเงือน ขขอจากัดของปญหาทีกาหนด

การบูรณาการสะเตมศึกษา

ประสิทธิภาพของชินงาน
ความสาเรจของงาน

ความคิดสรางสรรค
การทางานรวมกัน
สรุปผลการประเมิน
กลุมที

รวม
4 4 4 4 4 20 ผาน มผาน

รวม
รอยละ

ลงชือ …………………………... ผูประเมิน

( นายกมล แกวออน )
วัน………เดือน….................…..พ.ศ.…...
 23

เกณฑการตัดสิน

คะแนนที่ได (20 คะแนน) ระดับคุณภาพ

17 - 20 ดีมาก
14 - 16 ดี
11 - 13 พอใช
ตากวา 10 ปรับปรุง
 24

แบบประเมินการทาเสนอผลงานกลุม

รายการประเมิน คะแนน กลุมที่ หมายเหตุ

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
1. เทคนิคการนาเสนอ 5
2. ความรวมมือภายในกลุม 5
3. สือ/อุปกรณทีใชในการรายงาน 5
4. สาระที ดจากการรายงาน 5
รวม 20

กลุมทีประเมิน...........................................................................

สมาชิก
1. ……………..................................................…………………… ชัน ม. 3/......... เลขที.........
2. ……………..................................................…………………… ชัน ม. 3/......... เลขที.........
3. ……………..................................................…………………… ชัน ม. 3/......... เลขที.........
4. ……………..................................................…………………… ชัน ม. 3/......... เลขที.........
5. ……………..................................................…………………… ชัน ม. 3/......... เลขที.........

เกณฑการประเมิน
- ผานเกณฑการประเมินตังแต 11 คะแนนขึน ป
- ระดับพอใช 12 – 15 คะแนน
- ระดับดีตังแต 16 คะแนนขึน ป
 25

แบบประเมินผลการเรียนรูดวยตนเอง

ใหนักเรียนประเมินตนเองจากผลที ดจากการเรียนรูในวิชาฟสิกสเบืองตน โดยทาเครืองหมาย ลงในชองที

ตรงกับระดับความพึงพอใจของนักเรียนทีมีในแตละหัวขอ
ระดับความพึงพอใจ
คาบที่ เรื่อง/หัวขอยอย บันทึกเพิ่มเติม
มาก ปานกลาง นอย
1–2

3–4

5–6

7–8

9 – 10

11 - 12

13 – 14

15 – 16

17 – 18

19 – 20
 26

การประเมินและสะทอนตนเองหลังเสร็จสิ้นการเรียนรูในแตละแผนการจัดการเรียนรู
(Self – Reflection)

1. การประเมินตนเองของผูเรียน ใหดาเนินการดังนี
1.1 ครูทบทวนผลการเรียนรูประจาหนวยทุกขอ ใหนักเรียน ดทราบ โดยอาจเขียน วบนกระดานพรอมทัง
ทบทวนถึงหัวขอกิจกรรมการเรียนรูวา ดเรียนอะ รบาง
1.2 ใหนักเรียนเขียนบันทึกการประเมินตนเอง วในสมุดงานดานหลังตามหัวขอดังนี

บันทึกการประเมินและสะทอนตนเองประจาหนวยที...................................................

วัน/เดือน/ป ทีบันทึก ............/ .................................../ .......................

รายการบันทึก
1. จากการเรียนทีผานมา ดรับความรูอะ รบาง
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
2. ปจจุบันสามารถปฏิบัติสิงใด ดแลวบาง
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
3. สิงทียัง มรูและ มเขาใจอยางชัดเจน มีอะ รบาง
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
4. ผลงานหรือชินงานทีเนนความภาคภูมิใจจากการเรียนในหนวยนีคืออะ ร ทา มจึงภาคภูมิใจ
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
 27

ใบกิจกรรมการเรียนรูที่ 1
เรื่อง การระบุปญหาสะพานปริ่มน้า

รายชือสมาชิกในกลุม วัน……เดือน….…....................………..พ.ศ. ……….

6. ……………..................................................…………………… ชัน ม. 3/......... เลขที.........
7. ……………..................................................…………………… ชัน ม. 3/......... เลขที.........
8. ……………..................................................…………………… ชัน ม. 3/......... เลขที.........
9. ……………..................................................…………………… ชัน ม. 3/......... เลขที.........
10. ……………..................................................…………………… ชัน ม. 3/......... เลขที.........
คาชี้แจง ใหนักเรียนแตละกลุมรวมกันระดมความคิดเพือตอบคาถามเกียวกับสถานการณปญหาตอ ปนี
สถานการณปญหา : สะพานปริ่มน้า
นักจัดสวนของสวนสัตวแหงหนึงตองการปรับภูมิทัศนบริเวณทีเปนสวนตน มและมีลาธารนาซึงเลียง
ปลาสวยงามหลากหลายสายพันธุ ว ทางผูจัดการสวนสัตวตองการใหนักทองเทียวทีเขาชมสวนสัตวพบความ
แปลกใหม โดยขณะทีพวกเขากาลังเดินขามลาธารนานั นสามารถใชมือสัมผัสกับนาหรือมองเหนความสวยของ
ปลาเหลานันอยางใกลชิด เพือดึงดูดความสนใจและสรางจุดขายเนืองจากปจจุบันสวนสัตวแหงนีมีผูมาเขาชมใน
แตละวันคอนขางนอยมาก นักจัดสวนจึง ดทาการสืบคนเกียวกับการสรางสะพานขามคลองจนพบลักษณะของ
สะพานแบบหนึงเปนดังนี

1. จากสถานการณปญหาขางตน จงรวมกันคิดวิเคราะหและตอบคาถามตอ ปนี

ทีมา : http://carrieintoronto.blogspot.co.uk/2012/02/moses-bridge-sunken-pedestrian-bridge.html
1.1 สิงทีเปนปญหาหรือความจาเปนคืออะ ร
..............................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................... .....................................
1.2 ปญหาหรือความจาเปนทีเกิดขึนเปนของใคร
..............................................................................................................................................................................
 28

1.3 เพราะเหตุใดจึงจาเปนตองแก ขปญหานี และถา มแก ขจะเกิดผลกระทบอยาง ร

..............................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................... ...........
1.4 เงือน ขหรือขอจากัดของปญหานีคืออะ ร
..............................................................................................................................................................................
1.5 เกณฑในการทดสอบตามสถานการณนีคืออะ ร
..............................................................................................................................................................................
2. จากภาพเปนลักษณะของนักทองเทียวทีกาลังเดินขามคลอง ปตามสะพานในลักษณะดังรูป นักเรียนคิดวา
สะพานนีมีความพิเศษกวาสะพานขามคลองอืน อยาง ร
........................................................................................................................................................................... ........
...................................................................................................................................................................................
3. นักเรียนคิดวา ลักษณะของสะพานทีนักจัดสวนของสวนสัตวแหงนีสืบคนมาดังรูปมีขอจากัดหรือ ม อยาง ร
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
4. นักเรียนจะมีวิธีการอยาง ร ในการแก ขขอจากัดของสะพานนีโดยเมือใดกตามทีมีนักทองเทียวเดินขามแลวตอง
สามารถมองเหนปลาวายอยูในลาธารนาอยางใกลชิดและใชมือสัมผัสกับผิวนา ดตลอดเวลา
....................................................................................................................... ............................................................
...................................................................................................................................................................................
5. นักเรียนคิดวา สะพานทีจะมีการออกแบบใหสามารถลอยอยูบนผิวนา ดตลอดเวลานัน ควรเปนอยาง ร
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
6. การทาใหสะพานนีสามารถลอยปริมอยูบนผิวนา ด นักเรียนคิดวา มีสาเหตุจากปจจัยใดอีกบางทีเกียวของ
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
7. นักเรียนคิดวา หลักการ แนวคิด หรือทฤษฎีทางวิทยาศาสตรและคณิตศาสตรทีเกียวของกับการนามาใชในการ
สรางสะพานตามเงือน ขขางตนมีอะ รบาง
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
8. นักเรียนมีแนวทางทีจะออกแบบและพัฒนาสะพานใหมีลักษณะทีเปน ปตามเงือน ขขางตนอยาง ร
...............................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
 29

ใบกิจกรรมการเรียนรูที่ 2
การจมหรือลอยของวัตถุ

จุดประสงคการเรียนรู
ทาการทดลอง สังเกต วิเคราะห สรุปผล และนาเสนอผลการศึกษาคาความหนาแนนของวัตถุ ด
อุปกรณการทดลอง
รายการ จานวนตอกลุม
1. อางนา/กลองพลาสติก 1 ใบ
2. นาอัดลมแบบกระปองทีมีนาตาล 1 กระปอง
3. นาอัดลมแบบกระปองที มมีนาตาล 1 กระปอง
4. กระปุกทรงกระบอก แตละอันบรรจุ 3 อัน
ของเหลว 1 ชนิด จานวน 3 ชนิด ทีมี
ลักษณะเหมือนกัน

ตอนที่ 1 วัตถุจมหรือลอย
นักเรียนมีนาอัดลมกระปอง 2 ชนิด โดยกระปองหนึงบรรจุนาอัดลมทีมีนาดาล สวนอีกกระปองหนึง
บรรจุนาอัดลมที มมีนาตาล
จากสถานการณขางตนใชตอบคาถามตอ ปนี
1. กอนทีนักเรียนจะนานาอัดลมทัง 2 กระปองใสลงใน ปอางนา นักเรียนคิดวาผลจะเปนอยาง ร เพราะเหตุใด
จึงเปนเชนนัน
....................................................................................................................................................................................
2. เมือนักเรียนนานาอัดลมทัง 2 กระปองใสลงใน ปอางนา แลวสังเกตผลทีเกิดขึน สามารถสรุป ดวา
....................................................................................................................................................................................
3. นักเรียนจะอธิบายผลทีเกิดจากการสังเกตวาอยาง ร
...................................................................................................................................... ..............................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
ตอนที่ 2 วัตถุลอย ดอยาง ร
ใหนักเรียนศึกษาปริมาตรและมวลของกระปุกทรงกระบอก 3 อัน โดยกอนทีนักเรียนจะนากระปุกทัง 3 อัน ป
ใสลงในอางนา ใหนักเรียนคานวณหาปริมาตร ชังมวล พรอมนาคาทังสอง ปคานวณหาคาความหนาแนนของ
กระปุกทรงกระบอกใสลงในตารางบันทึกผล
สมมติฐาน คือ................................................................................................................. .......................................
 30

ตารางบันทึกผล
กระปุก ปริมาตร มวล คาความหนาแนน ผลการสังเกต
ทรงกระบอก (ลบ.ซม.) (กรัม) (กรัม/ลบ.ซม) จม/ลอย
1
2
3

จากผลการสังเกต นักเรียนจะอธิบาย ดอยาง ร

....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
ตอนที่ 3 แรงทีกระทาตอวัตถุในนา
1. ขณะทีนักเรียนนากระปุกทรงกระบอกใสลง ปในนา มีแรงชนิดใดกระทากับกระปุกบาง และแรงเหลานัน
ควรมีทิศทางเปนอยาง ร จงเขียนชือแรงและวาดลูกศรแสดงทิศทางของแรง

2. กระปุกรูปทรงกระบอกบรรจุของเหลว มีปริมาตรเทากับ 62 ลูกบาศกเซนติเมตร และมีมวลเทากับ 50 กรัม

ถานา ปใสลงในอางนา จะจมหรือลอย จงอธิบายเหตุผลโดยละเอียด
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
3. ใสกระปุกรูปทรงกระบอกตามขอ 2 ลงในเอทิลแอลกอฮอล 95% พบวา กระปุกนีจม นักเรียนคิดวาเปน
เพราะเหตุใด จงอธิบายอยางละเอียด
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
4. นักเรียนคิดวา ปจจัยทีทาใหวัตถุจมหรือลอยมีอะ รบาง จงระบุมาโดยละเอียด
...............................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
 31

ใบกิจกรรมการเรียนรูที่ 3
แรงพยุงเปนอยางไร
จุดประสงคการเรียนรู
ทาการทดลอง สังเกต วิเคราะห สรุปผล และนาเสนอ เพือศึกษาแรงพยุงของของเหลวทีกระทาตอวัตถุ ด
อุปกรณการทดลอง
รายการ จานวนตอกลุม
1. วัตถุรูปทรงกระบอก 1 อัน
2. เครืองชังสปริง 1 เครือง
3. กระบอกยูเรกา 1 ใบ
4. กระบอกตวง 1 อัน
5. ถุงพลาสติก 1 ใบ

วิธีดาเนินการศึกษา
1. คานวณหาปริมาตรของวัตถุรูปทรงกระบอก
2. นาวัตถุรูปทรงกระบอกแขวนบนเครืองชังสปริง สังเกต อานคานาหนักแลวบันทึกผลลงในตาราง
3. นานาใสลง ปในกระบอกยูเรกาจนนาลนออกมาจนหยุด หล นากระบอกตวงมารอง วทีบริเวณทอทีนาออกของ
กระบอกยูเรกา จากนันใหนักเรียนนาวัตถุรูปทรงกระบอกนันแขวนบนเครืองชังสปริง แลวจุมลงในกระบอกยูเรกา
จนจมทังกอน สังเกต อานคานาหนัก และปริมาตรของนาในกระบอกตวงแลวบันทึกผลลงในตาราง
4. นานาทีลนออกมาจากกระบอกยูเรกา (อยูในกระบอกตวง) เทใสถุงพลาสติกแลวนา ปแขวนกับเครืองชังสปริง
สังเกต อานคาแลวบันทึกผลลงในตาราง
5. เปรียบเทียบปริมาตรของนาทีลนออกมากับปริมาตรของวัตถุรูปทรงกระบอก นาหนักของนาทีลนออกมากับ
ผลตางนาหนักของวัตถุรูปทรงกระบอกทีชังในอากาศและในนา บันทึกผล
8. วิเคราะห วิจารณ สรุป และนาเสนอผลการศึกษา โดยใหนักเรียนแตละกลุมรวมกันเขียนวัตถุประสงค ตัวแปรที
ศึกษา ออกแบบตารางบันทึกผล การตอบคาถามหลังการทดลอง และสรุปผลการทดลองลงในกระดาษพรุฟแผน
ใหญ
 32

แบบบันทึกกิจกรรมการเรียนรูที่ 3
แรงพยุงเปนอยางไร

ผูทาการศึกษา ชือ นามสกุล.................................................…………………… ชัน ม. 3/......... เลขที.........

คาชี้แจง ใหนักเรียนแตละกลุมรวมกันระดมความคิด ลงมือทากิจกรรม และตอบคาถามตอ ปนี
1. คาถามของการศึกษาในครังนี คือ.....................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
2. สมมติฐานของการศึกษา คือ.............................................................................................................................
..................................................................................................................................................... ...............................
3. ตัวแปรทีศึกษา จาแนกเปน
3.1 ตัวแปรตน คือ............................................................................................................................................
3.2 ตัวแปรตาม คือ..........................................................................................................................................
3.3 ตัวแปรควบคุม คือ.....................................................................................................................................

ผลการศึกษา

จงตอบคาถามตอไปนี้
1. จงแสดงวิธีการคานวณหาปริมาตรของวัตถุทรงกระบอก
....................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................. ..................
..............................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................... .........................................
 33

...............................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................... .................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
2. วัตถุแตละอันทีชังในอากาศและชังในนามีนาหนักเทากันหรือ ม เปนอยาง ร และนักเรียนคิดวาเปนเพราะ
สาเหตุใด
.......................................................................................................................................................................... ..........
......................................................................................................................... ...........................................................
....................................................................................................................................................................................
3. เมือนาปริมาตรของวัตถุกับปริมาตรของนาทีลนออกของวัตถุแตละอันมาเปรียบเทียบกัน ผลเปนอยาง ร
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
4. นาหนักของนาทีลนออกมากับผลตางนาหนักของวัตถุแตละอันทีชังในอากาศและในนามาเปรียบเทียบกัน ผล
เปนอยาง ร
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
5. นักเรียนสามารถสรุปผลการทดลองนีวาอยาง ร
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................ ....................
....................................................................................................................................................................................
 34

ใบความรูที่ 1
เรื่อง ความหนาแนน (Density)
ความหนาแนนของวัตถุ (Density) คือ อัตราสวนระหวางมวลของวัตถุตอปริมาตรของวัตถุ เขียนแทน
ดวยสัญลักษณ เรียกวา Rho โดยความหนาแนนจะมีหนวยเปน กรัมตอลูกบาศกเซนติเมตร (g/cm3) หรือ
กิโลกรัมตอลูกบาศกเมตร (kg/m3) สาหรับหนวยในระบบ S.I. เราจึงสามารถเขียนเปนสมการ ดดังนี
มวลของวัตถุ
ความหนาแนนของวัตถุ =
ปริมาตรของวัตถุ

หรือ =

เมือ = ความหนาแนนของวัตถุ มีหนวยเปน g/cm3 หรือ kg/m3

m = มวลของวัตถุ มีหนวยเปน g หรือ kg
V = ปริมาตรของวัตถุ มีหนวยเปน cm3 หรือ m3
*** ขอควรจา คาความหนาแนนของนามีคาเทากับ 1 g/cm3 หรือ 1,000 kg/m3 ***
ตารางที่ 1 ความหนาแนนของสารบางชนิดทีอุณหภูมิ 0 0C คาความดัน 1 บรรยากาศ
สาร ความหนาแนน (kg/m3)
ของแข็ง
ตะกัว 11.3 ĭ 103
อะลูมิเนียม 2.7 ĭ 103
ทองคา 19.3 ĭ 103
เหลก 7.86 ĭ 103
ม 0.3 – 0.9 ĭ 103
ของเหลว
ปรอท 13.6 ĭ 103
นา (4 0C) 1.00 ĭ 103
นามัน 0.879 ĭ 103
นาทะเล 1.03 ĭ 103
แอลกอฮอล 0.806 ĭ 103
แกส
อากาศ 1.29
นโตรเจน 1.292
ออกซิเจน 1.429
คารบอน ดออก ซด 1.98
 35

ความถวงจาเพาะ (Specific gravity) หรือความหนาแนนสัมพัทธ (Relative Density) ของสารใด

หมายถึง อัตราสวนระหวางความหนาแนนของสารนันกับความหนาแนนของสารอางอิง ซึงโดยทัว ปนิยมใชความ
หนาแนนของสารอางอิงเปนนาบริสุทธิทีอุณหภูมิ 4 องศาเซลเซียส ทีมีคาความหนาแนนเทากับ 1.00 ĭ 103
กิโลกรัม/ลูกบาศกเมตร เชน การหาความถวงจาเพาะหรือความหนาแนนสัมพัทธของตะกัวจากตารางที 1 จึง ด

ความถวงจาเพาะหรือความหนาแนนสัมพัทธของตะกัว = ความหนาแนนของตะกัว
ความหนาแนนของนาบริสุทธิ
3 3
= 11.3 ĭ 10 3 kg/m 3 = 11.3
1.00 ĭ 10 kg/m

เพือใหเกิดความเขาใจมากขึน ลองมาศึกษาจากตัวอยางตอ ปนี

ตัวอยางที่ 1 บอลลูนสาหรับนานักทองเทียวขึนชมทิวทัศนโดยรอบวนอุทยานแหงหนึง ซึงภายในบอลลูน
บรรจุแกสฮีเลียมทีมีปริมาตร 600 ลูกบาศกเมตร และมีมวล 108 กิโลกรัม คาความหนาแนนของแกสฮีเลียมที
บรรจุอยูในบอลลูนมีคาเทาใด
วิธีทา โจทยกาหนด ปริมาตรของแกสฮีเลียม (V) = 600 m2 ; มวลของแกสฮีเลียม (m) = 108 kg
m
จากสมการ
V
108 kg
แทนคา 0.18 kg m 2
600 m 3
ตอบ ความหนาแนนของแกสฮีเลียมมีคาเทากับ 0.18 กิโลกรัม/ลูกบาศกเมตร

เมือพิจารณาการจมและการลอยของวัตถุใด ทีอยูในของเหลว ขึนอยูกับคาความหนาแนนของวัตถุกับ

คาความหนาแนนของของเหลวนัน ถาวัตถุใดจมนา แสดงวา วัตถุนั นมีความหนาแนนมากกวาความหนาแนนของ
นา แตถาวัตถุนันลอยนา ด แสดงวา วัตถุนันมีความหนาแนนนอยกวาความหนาแนนของนา หากตองการใหวัตถุที
มีคาความหนาแนนมากกวาคาความหนาแนนของนาสามารถลอยอยูบนผิวนา ด เราตองเปลียนแปลงรูปรางของ
วัตถุเพือใหวัตถุมีปริมาตรเพิมมากขึน จนมีคาความหนาแนนนอยกวาคาความหนาแนนของนา เชน เหลกทีมีความ
หนาแนน 7.8 กรัมตอลูกบาศกเซนติเมตร ซึงมากกวาความหนาแนนของนาเหลกจึงจมนา แตเมือนาเหลกมาทา
เปนเรือเหลกจะสามารถลอยนา ด ทีเปนเชนนีเนืองจากเราทาใหเรือเหลกมีปริมาตรเพิมขึ นขณะทีมวลของเหลก
ยังคงเทาเดิม จึงสงผลใหความหนาแนนของเรือเหลกนอยกวาความหนาแนนของนา
 36

ใบความรูที่ 2
เรื่อง แรงพยุง (Buoyant Force)
แรงพยุง
แรงพยุงหรือแรงลอยตัว (Buoyant Force; FB ) หมายถึง แรงลัพธทีเกิดจากผลรวมของแรงทีของเหลว
กระทาตอวัตถุสวนทีจมอยูในของเหลวนัน ซึงจะมีขนาดของแรงลัพธเทากับนาหนักของของเหลวทีมีปริมาตร
เทากับวัตถุสวนทีจม ถาพบวาวัตถุนันอยูนิงในนา แรงลัพธทีกระทาตอวัตถุจะมีคาเทากับศูนย ตามกฎการเคลือนที
ขอ 1 ของนิวตัน จะ ดวา

แรงพยุง = น้าหนักของวัตถุที่ชั่งในอากาศ – น้าหนักวัตถุที่ชั่งในของเหลว

ดังนัน เมือเราชังนาหนักของวัตถุในของเหลวจะนอยกวาเมือชังในอากาศ ดังภาพที 1 เนืองจาก

ของแขงเมืออยูในของเหลวจะเกิดแรงดันจากของเหลวกระทากับวัตถุสวนทีจม ซึงกคือแรงพยุงนันเอง

ภาพแสดงการเปรียบเทียบนาหนักของวัตถุ เมือชังในนากับชังในอากาศ
( ทีมา : หนังสือเรียนรายวิชาพืนฐานวิทยาศาสตร วิทยาศาสตร 5, หนา 16 )

หลักของอารคิมีดีส
อารคิมีดีส (Archimedes) นักปราชญชาวกรีก ดศึกษาเกียวกับขนาดของแรงทีเกิดขึนในของเหลวที
กระทาตอวัตถุทีจมอยูในของเหลว และสรุปเปนหลักการเกียวกับแรงพยุง ววา น้าหนักของวัตถุที่หายไปเมื่อชั่ง
ในของเหลว จะมีคาเทากับน้าหนักของของเหลวที่มีปริมาตรเทากับปริมาตรของวัตถุสวนที่จม

ขนาดของแรงพยุง = ขนาดน้าหนักของของเหลวที่ถูกวัตถุแทนที่
 37

สมการทีใชในการคานวณหาขนาดของแรงพยุงเปนดังนี
FB Vg

เมือ คือ ความหนาแนนของของเหลว มีหนวยเปน กิโลกรัม/ลูกบาศกเมตร (kg/m3)

V คือ ปริมาตรของของเหลวทีถูกแทนที มีหนวยเปน ลูกบาศกเมตร (m3)
g คือ ขนาดความเรงเนืองจากแรงโนมถวงของโลก มีหนวยเปน เมตร/วินาที2
(m/s2)
FB คือ ขนาดของแรงพยุง มีหนวยเปน นิวตัน (N)

เพือใหนักเรียนเกิดความเขาใจมากยิงขึน ลองมาศึกษาตัวอยางการหาคาของแรงพยุง เปนดังนี

ตัวอยางที่ 1 วัตถุหนึงเมือแขวนบนเครืองชังสปริงในอากาศอานคานาหนัก ด 28.6 นิวตัน แตเมือนาวัตถุ
นีทีแขวนบนเครืองชังสปริง ปจุมลงในนาจนจมทังกอนอานคานาหนัก ด 25.8 นิวตัน วัตถุนีมีปริมาตรเทาใด
(กาหนดให ความหนาแนนของนา = 1.0 ĭ 103 kg/m3 และ คาความเรงโนมถวงของโลก(g) = 10 m/s2)
วิธีทา โจทยกาหนดให นาหนักของวัตถุเมือชังในอากาศ = 28.6 N
นาหนักของวัตถุเมือชังในนา = 26.7 N
จาก แรงพยุง (FB) = นาหนักของวัตถุทีชังในอากาศ – นาหนักของวัตถุเมือชังในนา
แทนคา แรงพยุง (FB) = 28.6 – 25.8 = 2.8 N
จาก FB Vg
แทนคา 2.8 (1 10 3 )V (10)
2.8
V 2.8 10 4
m3
(1 10 3 )(10)
ตอบ วัตถุนีมีปริมาตรเทากับ 2.8 ĭ 10-4 ลูกบาศกเมตร

ดังนัน แรงพยุงหรือแรงลอยตัวทีของเหลวกระทาตอวัตถุมีขนาดเทากับนาหนักของของเหลวทีมีปริมาตร
เทากับปริมาตรของวัตถุสวนทีจมอยูในของเหลว จึงสามารถสรุป ดวา
1. วัตถุทีมีความหนาแนนมากกวาความหนาแนนของเหลว วัตถุจะจมในของเหลวนัน
2. วัตถุทีมีความหนาแนนเทากับความหนาแนนของเหลว วัตถุจะลอยในของเหลวปริมเสมอกับ
ผิวของเหลวนัน
3. วัตถุทีมีความหนาแนนนอยกวาความหนาแนนของเหลว วัตถุจะลอยในของเหลวโดยมี
บางสวนจมอยูในของเหลวและมีบางสวนลอยอยูเหนือของเหลวนัน

สาหรับหลักการของอารคิมีดีสทีนักเรียนสามารถพบเหน ดในชีวิตประจาวัน เชน บอลลูน โคมลอย เรือ

ดานา ทุนลอยนา เปนตน
 38

ชือ.................................................................................................................... ชัน ม. 3/…….. เลขที ...........

ใบงานที่ 1 เรื่อง ความหนาแนน (Density)

คาชี้แจง ใหนักเรียนทาการศึกษา คนควา เพือตอบคาถามตอ ปนี
1. ความหนาแนนของสาร กับ ความหนาแนนสัมพัทธของสาร แตกตางกันอยาง ร
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
2. วัตถุรูปทรงลูกบาศกยาวดานละ 0.02 เมตร มีความหนาแนน 0.75 ĭ 103 กิโลกรัม/ลูกบาศกเมตร เมือนา ปชัง
ควรมีมวลกีกิโลกรัม
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
3. วัตถุ A มีมวล 2.4 กิโลกรัม และมีปริมาตร 0.0032 ลูกบาศกเมตร เมือนาวัตถุนี ปวางลงในนาจะเปนอยาง ร
เพราะเหตุใดจึงเปนเชนนัน
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
4. วัตถุ X มีคาความหนาแนนสัมพัทธเปน 2.7 อยากทราบวา วัตถุ x ควรเปนสารใด เพราะเหตุใดจึงเปนเชนนัน
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
5. นักเรียนคิดวา เพราะเหตุใดนาแขงจึงสามารถลอยนา ด
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
 39

ชือ.................................................................................................................... ชัน ม. 3/…….. เลขที ...........

ใบงานที่ 2 เรื่อง แรงพยุง (Buoyant Force)

คาชี้แจง ใหนักเรียนทาการศึกษา คนควา เพือตอบคาถามตอ ปนี

ทีมา: http://www.trueplookpanya.com/examination/answer/12467
1. จากรูป นาวัตถุมวล m ปริมาตร V นา ปใสลงในของเหลว A, B, C และ D พบวา วัตถุมีลักษณะการลอยและ
จมดังรูป จงตอบคาถามนี
1.1 ของเหลวชนิดใดมีความหนาแนนมากทีสุด และนอยทีสุด เพราะเหตุใด
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
1.2 เมือเปรียบเทียบความหนาแนนของวัตถุกับความหนาแนนของของเหลวชนิดตาง ของเหลวชนิดใดมี
ความหนาแนนนอยกวาวัตถุ เพราะเหตุใดนักเรียนจึงคิดเชนนัน
__________________________________________________________________________________
1.3 จงเรียงลาดับความหนาแนนของของเหลวจากนอย ปมากเปนอยาง ร
__________________________________________________________________________________
2. จากรูป เมือนักเรียนนาวัตถุผูกเชือก ปแขวนเครืองชังสปริงในอากาศและในนาปรากฏผลดังรูป ใชตอบคาถาม

นาหนักของวัตถุ นาหนักของวัตถุ
ในอากาศ ในของเหลว

ทีมา : http://www.thaigoodview.com/node/45979
2.1 ใหนักเรียนเขียนลูกศรแสดงทิศทางของแรงทีกระทาตอวัตถุเมือชังวัตถุในอากาศและในของเหลว
พรอมระบุชือของแรงกากับใหชัดเจนลงในรูปขางตน
 40

2.2 พิจารณาจากรูป คานาหนักของวัตถุทีอาน ดเมือชังวัตถุในอากาศ กับคานาหนักของวัตถุทีอาน ดเมือชัง

วัตถุในของเหลวแตกตางกันหรือ ม อยาง ร
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
2.3 แรงพยุงเนืองจากของเหลวทีกระทาตอวัตถุนีเมือจมอยูในของเหลวมีคาประมาณเทาใด
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
3. เมือนักเรียนนาวัตถุหนึงแขวนกับเครืองชังสปริงพบวา อานคานาหนัก ด 6.42 นิวตัน แตเมือนา ปชังในนา
พบวา อานคานาหนักบนเครืองชังสปริง ด 4.78 นิวตัน แรงพยุงทีนากระทาตอวัตถุนีมีคาเทาใด
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
4. โลหะแทงหนึงเมือชังในอากาศมีนาหนัก 10.50 นิวตัน แตถานาโลหะแทงนี ปชังในขณะทีจมอยูในนาพบวา
อานคานาหนัก ด 8.54 นิวตัน โลหะแทงนีมีปริมาตรเทาใด
(กาหนดให นามีความหนาแนนเทากับ 1,000 กิโลกรัม/ลูกบาศกเมตร; ความเรงเนืองจากแรงโนมถวงของโลก
เทากับ 9.8 เมตร/วินาที2)
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
5. หินกอนหนึงมีปริมาตร 0.0025 ลูกบาศกเมตร นา ปผูกเชือกแขวนกับเครืองชังสปริงแลวหยอนลงในนาพบวา
อานคานาหนัก ด 48.6 นิวตัน หากนากอนหินทีแขวนบนเครืองชังสปริง วในอากาศจะอานคา ดเทาใด
(กาหนดให นามีความหนาแนนเทากับ 1,000 กิโลกรัม/ลูกบาศกเมตร; ความเรงเนืองจากแรงโนมถวงของโลก
เทากับ 9.8 เมตร/วินาที2)
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
 41

ชือ.................................................................................................................... ชัน ม. 3/…….. เลขที ...........

สรุปผังมโนทัศนองคความรูที่สาคัญสาหรับนามาใชในการสรางสะพานปริ่มน้า
 42

ใบกิจกรรมการเรียนรูที่ 4
การออกแบบและพัฒนาสะพานปริ่มน้า

รายชือสมาชิกในกลุม
1. ……………..................................................…………………… ชัน ม. 3/......... เลขที.........
2. ……………..................................................…………………… ชัน ม. 3/......... เลขที.........
3. ……………..................................................…………………… ชัน ม. 3/......... เลขที.........
4. ……………..................................................…………………… ชัน ม. 3/......... เลขที.........
5. ……………..................................................…………………… ชัน ม. 3/......... เลขที.........
คาชี้แจง ใหนักเรียนแตละกลุมทากิจกรรมการเรียนรูตอ ปนี
1. รวมกันระดมความคิด อภิปรายแลกเปลียนความคิดเหน แลวทาการเขียนแบบสะพานปริมนาตาม
รู ป แบบที นั ก เรี ย น ดพู ด คุ ย กั น ภายในกลุ ม โดยกาหนดใหแตละกลุ มออกแบบดวยการเขี ย นสั ด สวน ระบุ
องคประกอบตาง สะพานปริมนาออกมาใหชัดเจนอยางนอย 2 – 3 แบบ ตามหลักการ แนวคิด และทฤษฎีทาง
วิทยาศาสตร เทคโนโลยี วิศวกรรมศาสตร และคณิตศาสตร
2. ทาการวิเคราะหขอดีและขอจากัดของสะพานปริมนาในแตละแบบทีนักเรีย น ดออกแบบเพือ
นามาใชเปนขอมูลสาหรับเปรียบเทียบในการเลือกหารูปแบบสะพานปริมนาทีดีและเหมาะสมทีสุด
3. รวมกันลงความเหนเพือเลือกรูปแบบสะพานปริมนาทีดีและเหมาะสมทีสุด แลวจากนันจึงวางแผน
ทาการทดลองเพือทดสอบความสามารถของสะพานปริมนา
4. ปรับปรุงแก ขและพัฒนาสะพานปริมนาจนมีความสามารถเปน ปตามเงือน ขทีกาหนด
 43

แบบทดสอบหลังเรียน เรื่อง แรงพยุง

คาชีแจง
1. แบบทดสอบนีเปนชนิดเลือกตอบ 4 ตัวเลือก จานวน 15 ขอ นักเรียนตองเลือกคาตอบทีถูกตองทีสุด
เพียงขอเดียว โดยทาเครืองหมาย X ลงในชอง ทีตรงกับอักษร ก. ข. ค. หรือ ง. ในกระดาษคาตอบ
2. กาหนดเวลาใหนักเรียนลงมือทาแบบทดสอบ 20 นาที และมีคะแนนเตม 15 คะแนน
3. หามขีดเขียนหรือทาเครืองหมายใด ลงในแบบทดสอบ
-----------------------------------------------------------------------------
1. ความหนาแนน (Density) ของวัตถุ มีความหมายตรงกับขอใด
ก. อัตราสวนระหวางมวลตอปริมาตรของวัตถุ
ข. อัตราสวนระหวางปริมาตรตอมวลของวัตถุ
ค. เปนผลคูณระหวางปริมาตรกับมวลของวัตถุ
ง. เปนผลคูณระหวางนาหนักกับปริมาตรของวัตถุ
2. ทองคา มีคาความหนาแนนสัมพัทธ 19.3 จะมีคาความหนาแนนเปนเทาใด
(กาหนดให นาบริสุทธิมีความหนาแนน 1.0 ĭ 103 กิโลกรัม/ลูกบาศกเมตร)
ก. 10.5 ĭ 103 กิโลกรัม/ลูกบาศกเมตร
ข. 11.3 ĭ 103 กิโลกรัม/ลูกบาศกเมตร
ค. 18.7 ĭ 103 กิโลกรัม/ลูกบาศกเมตร
ง. 19.3 ĭ 103 กิโลกรัม/ลูกบาศกเมตร
3. ของเหลวชนิดหนึงมีความหนาแนน 0.8 กิโลกรัม/ลูกบาศกเมตร ถาของเหลวนีวัดปริมาตร ด 3.6 ลูกบาศก
เมตร เมือนา ปชังควรอานคามวล ดเทาใด
ก. 2.80 กิโลกรัม
ข. 2.88 กิโลกรัม
ค. 4.40 กิโลกรัม
ง. 4.50 กิโลกรัม
พิจารณาตารางแสดงคามวลและปริมาตรของวัตถุ A, B, C และ D กาหนดใหนามีความหนาแนน 1 กรัม/ลูกบาศก
เซนติเมตร เมือนาวัตถุทัง 4 นีใสลง ปในนา ใชตอบคาถาม 4 – 5
วัตถุ มวล (กรัม) ปริมาตร (ลูกบาศกเซนติเมตร)
A 30 40
B 65 50
C 27 30
D 50 20
 44

4. วัตถุใด มีความหนาแนนมากทีสุด
ก. A ข. B
ค. C ง. D

5. วัตถุใด สามารถลอยนา ด
ก. A และ B ข. B และ C
ค. A และ C ง. B และ D

6. สิงใดของวัตถุที ไม เกียวของกับการจมหรือลอยของวัตถุ
ก. มวล ข. สถานะ
ค. นาหนัก ง. ปริมาตร

7. แรงพยุงในของเหลว มีความหมายตรงกับขอใด
ก. วัตถุทีจมในของเหลวออกแรงกระทาตอของเหลวนัน
ข. แรงทีของเหลวพยุงนาหนักของของเหลวทีกระทาตอวัตถุ
ค. แรงทีวัตถุกระทากับของเหลวเมือวัตถุหรือบางสวนของวัตถุจมอยูในของเหลว
ง. แรงเนืองจากของเหลวกระทาตอวัตถุเมือวัตถุหรือบางสวนของวัตถุจมอยูในของเหลว

8. พิจารณาการจมของวัตถุ B ในนาดังรูป ถาตองการใหวัตถุ B จมลงสูกอนภาชนะ นักเรียนจะทาอยาง ร

ก. เติมนากลันลง ป ข. ใสนามันพืชจนเตม
ค. เติมนาเกลือเขมขน ง. ตักนาในภาชนะออก

9. ถานักเรียนมีวัตถุ A ซึงมีคาความหนาแนนเทากับความหนาแนนของนา เมือนา ปปลอยลงในนามันผลควรจะ

เปน ปตามภาพมากทีสุด

10. เมือนักเรียนมองเหนวัตถุลอยอยูบนผิวนา ขอความใดกลาวถูกตอง

ก. วัตถุมีคาความหนาแนนมากกวาความหนาแนนของนา
ข. นาหนักของวัตถุมีคาเทากับแรงพยุงของนาทีกระทาตอวัตถุ
ค. ความหนาแนนของวัตถุมีคาเทากับ 1 กรัม/ลูกบาศกเซนติเมตร
ง. แรงพยุงของนาทีกระทาตอวัตถุจะตองมีคามากกวานาหนักของวัตถุ
 45

11. กอนดินนามันจมนาแตเมือนาดินนามันกอนนีปนเปนรูปถวยพบวาลอยนา ด ทีเปนเชนนีเพราะเหตุใด

ก. ความหนาแนนของดินนามันลดลงจนนอยกวาความหนาแนนของนา
ข. ดินนามันทีปนเปนรูปถวยมีความหนาแนนมากกวาความหนาแนนของนา
ค. อัตราสวนมวลตอปริมาตรของดินนามันรูปถวยมีคานอยกวาความหนาแนนของนา
ง. การปนดินนามันเปนรูปถวยทาใหมวลและปริมาตรเพิมขึนจึงทาใหลอยบนผิวนา ด

มีวัตถุกอนหนึงเมือแขวนบนเครืองชังสปริงอานคา ด 8.54 นิวตัน แตเมือนา ปชังขณะทีวัตถุอยูในนา พบวา

อานคานาหนักของวัตถุบนเครืองชังสปริง ด 6.78 นิวตัน ใชตอบคาถาม 12 – 13
กาหนดให ความหนาแนนของนา = 1,000 กิโลกรัม/ลูกบาศกเมตร และ คาความเรงโนมถวงของโลก = 10
เมตร/วินาที2

12. แรงพยุงทีกระทากับวัตถุมีคาเทาใด
ก. 1.76 นิวตัน ข. 6.78 นิวตัน
ค. 8.54 นิวตัน ง. 15.32 นิวตัน

13. วัตถุนีมีปริมาตรกีลูกบาศกเซนติเมตร
ก. 176 ลูกบาศกเซนติเมตร ข. 678 ลูกบาศกเซนติเมตร
ค. 854 ลูกบาศกเซนติเมตร ง. 1,532 ลูกบาศกเซนติเมตร

14. เมือวัตถุจมลงในของเหลวจะเกิดแรงพยุงทีของเหลวกระทาตอวัตถุ ซึงแรงพยุงจะคามากหรือนอยขึนอยูกับ

ปริมาณตาง เหลานี ยกเวน ขอใด
ก. ปริมาตรของวัตถุสวนทีจมในของเหลว
ข. ปริมาตรของของเหลวทีถูกแทนที
ค. ความหนาแนนของวัตถุ
ง. ชนิดของของเหลว
15. ปรากฏการณใดตอ ปนี ไม สามารถอธิบายดวยหลักการของอารคิมีดิส ด
ก. ปลอยโคมลอยหรือบอลลูน
ข. ภูเขานาแขงทีสามารถลอยนา ด
ค. เรือกาลังแลนดวยความเรวทีมากขึน
ง. นาหนักของวัตถุทีเปลียน ปเมือชังในของเหลว
 46

กระดาษคาตอบแบบทดสอบหลังเรียน
เอกสารประกอบการจัดกิจกรรมการเรียนรูจัดทาขึน เพือใชประกอบรูปแบบกระบวนการจัดการเรียนรูวัฏจักร 5E
ทีบูรณาการรวมกับการจัดการเรียนรูตามแนวทางสะเตมศึกษา
เรือง แรงและการเคลือนที รายวิชา ฟสิกสเบืองตน (ว 23202)
กลุมสาระการเรียนรูวิทยาศาสตร ชันมัธยมศึกษาปที 3
เลมที 3 เรือง แรงพยุง
ชือ – นามสกุล .................................................................................... ชัน ม. 3/......... เลขที.........

คาชี้แจง ใหนักเรียนเลือกคาตอบทีถูกตองทีสุดเพียงขอเดียว โดยเขียนเครืองหมาย X ลงในชอง

กระดาษคาตอบแบบทดสอบหลังเรียน เรื่อง ความหนาแนนและแรงพยุง

วันที่......... เดือน.............................. พ.ศ. ...............
ขอ ก ข ค ง ถูก/ผิด ขอ ก ข ค ง ถูก/ผิด
1 9
2 10
3 11
4 12
5 13
6 14
7 15
8
สอบได
รวม
คะแนนเต็ม

ลงชือ
(.........................................................)
ผูประเมิน
 47

เฉลยแบบทดสอบกอนเรียน-หลังเรียน เรื่อง แรงพยุง

เรือง แรงและการเคลือนที รายวิชา ฟสิกสเบืองตน (ว 23202)
กลุมสาระการเรียนรูวิทยาศาสตร ชันมัธยมศึกษาปที 3
เลมที 3 เรือง แรงพยุง

เฉลยคาตอบแบบทดสอบหลังเรียน
เรื่อง ความหนาแนนและแรงพยุง
ขอ ก ข ค ง ขอ ก ข ค ง
1 9
2 10
3 11
4 12
5 13
6 14
7 15
8
 48

ภาคผนวก
 49

เฉลยใบกิจกรรมการเรียนรูที่ 1
เรื่อง การระบุปญหาสะพานปริ่มน้า
รายชือสมาชิกในกลุม
1. ……………..................................................…………………… ชัน ม. 3/......... เลขที.........
2. ……………..................................................…………………… ชัน ม. 3/......... เลขที.........
3. ……………..................................................…………………… ชัน ม. 3/......... เลขที.........
4. ……………..................................................…………………… ชัน ม. 3/......... เลขที.........
5. ……………..................................................…………………… ชัน ม. 3/......... เลขที.........
คาชี้แจง ใหนักเรียนแตละกลุมรวมกันระดมความคิดเพือตอบคาถามเกียวกับสถานการณปญหาตอ ปนี
สถานการณปญหา : สะพานปริ่มน้า
นักจัดสวนของสวนสัตวแหงหนึงตองการปรับภูมิทัศนบริเวณทีเปนสวนตน มและมีลาธารนาซึงเลียง
ปลาสวยงามหลากหลายสายพันธุ ว ทางผูจัดการสวนสัตวตองการใหนักทองเทียวทีเขาชมสวนสัตวพบความ
แปลกใหม โดยขณะทีพวกเขากาลังเดินขามลาธารนานันสามารถใชมือสัมผัสกับนาหรือมองเหนความสวยของ
ปลาเหลานันอยางใกลชิด เพือดึงดูดความสนใจและสรางจุดขายเนืองจากปจจุบันสวนสัตวแหงนีมีผูมาเขาชมใน
แตละวันคอนขางนอยมาก นักจัดสวนจึง ดทาการสืบคนเกียวกับการสรางสะพานขามคลองจนพบลักษณะของ
สะพานแบบหนึงเปนดังนี

1. จากสถานการณปญหาขางตน จงรวมกันคิดวิเคราะหและตอบคาถามตอ ปนี

ทีมา : http://carrieintoronto.blogspot.co.uk/2012/02/moses-bridge-sunken-pedestrian-bridge.html
1.1 สิงทีเปนปญหาหรือความจาเปนคืออะ ร
ตอบ ตองการปรับภูมิทัศนบริเวณสวนสัตว เพือดึงดูดความสนใจใหนักทองเทียวเดินทางมาเทียวสวนสัตวมาก
ขึน
1.2 ปญหาหรือความจาเปนทีเกิดขึนเปนของใคร
ตอบ นักจัดสวนทีทางานอยูในสวนสัตวแหงนี
 50

1.3 เพราะเหตุใดจึงจาเปนตองแก ขปญหานี และถา มแก ขจะเกิดผลกระทบอยาง ร

ตอบ เพราะนักทองเทียวเดินทาง มคอยเขามาชมสวนสัตวแหงนี ซึง มแก ขจะทาใหสวนสัตวแหงนี มมี
ราย ดจนอาจจะตองปดสวนสัตว ด

1.4 เงือน ขหรือขอจากัดของปญหานีคืออะ ร

ตอบ สะพานทีสรางนีตองเปนสะพานทีมีลักษณะลอยปริมนาตลอดเวลา ขณะทีนักทองเทียวเดินทางขาม
สะพานกสามารถมองเหนปลาอยูใกล ด

1.5 เกณฑในการทดสอบตามสถานการณนีคืออะ ร
ตอบ สะพานตองอยูในสภาพทีลอยปริมนา

2. จากภาพเปนลักษณะของนักทองเทียวทีกาลังเดินขามคลอง ปตามสะพานในลักษณะดังรูป นักเรียนคิดวา

สะพานนีมีความพิเศษกวาสะพานขามคลองอืน อยาง ร
ตอบ ตองมีการปรับมวลหรือปริมาตร ดขณะทีมีนักทองเทียวมากหรือนอย
3. นักเรียนคิดวา ลักษณะของสะพานทีนักจัดสวนของสวนสัตวแหงนีสืบคนมาดังรูปมีขอจากัดหรือ ม อยาง ร
ตอบ มีขอจากัด กลาวคือ ความกวาง ความยาว ของสะพานตองมีความเหมาะสมกับคลองทีจะให
นักทองเทียวขาม วัสดุอุปกรณทีนามาใชในการสรางสะพาน เปนตน (พิจารณาคาตอบของนักเรียนประกอบ)
4. นักเรียนจะมีวิธีการอยาง ร ในการแก ขขอจากัดของสะพานนีโดยเมือใดกตามทีมีนักทองเทียวเดินขามแลวตอง
สามารถมองเหนปลาวายอยูในลาธารนาอยางใกลชิดและใชมือสัมผัสกับผิวนา ดตลอดเวลา
ตอบ ออกแบบใหสะพานนีสามารถปรับคามวล ด เมือมีนักทองเทียวจานวนนอยเดินขามจะตองทาใหสะพาน
มีมวลมาก แตถามีนักทองเทียวจานวนมากเดินขามสะพานกจะตองมีการปรับใหมวลของสะพานนอยลง
5. นักเรียนคิดวา สะพานทีจะมีการออกแบบใหสามารถลอยอยูบนผิวนา ดตลอดเวลานัน ควรเปนอยาง ร
ตอบ คาความหนาแนนของสะพานตองมีคาใกลเคียงกับความหนาแนนของนา
6. การทาใหสะพานนีสามารถลอยปริมอยูบนผิวนา ด นักเรียนคิดวา มีสาเหตุจากปจจัยใดอีกบางทีเกียวของ
ตอบ ปริมาตรและมวลของสะพาน วัสดุทีนามาใชในการสรางสะพาน ปริมาณนาคลอง เปนตน
7. นักเรียนคิดวา หลักการ แนวคิด หรือทฤษฎีทางวิทยาศาสตรและคณิตศาสตรทีเกียวของกับการนามาใชในการ
สรางสะพานตามเงือน ขขางตนมีอะ รบาง
ตอบ ความหนาแนนของสาร แรงลอยตัว มาตรสวน ความสมดุล เปนตน
8. นักเรียนมีแนวทางทีจะออกแบบและพัฒนาสะพานใหมีลักษณะทีเปน ปตามเงือน ขขางตนอยาง ร
ตอบ สะพานอยูในสภาพปริมนาอยูตลอดเวลาตามเงือน ข สามารถปรับลดหรือเพิมมวลขึนอยูกับ
จานวนนักทองเทียวทีเดินขางสะพานโดยปริมาตรของสะพานคงที เปนตน
 51

เฉลยใบกิจกรรมการเรียนรูที่ 2
การจมหรือลอยของวัตถุ

จุดประสงคการเรียนรู
ทาการทดลอง สังเกต วิเคราะห สรุปผล และนาเสนอผลการศึกษาคาความหนาแนนของวัตถุ ด
อุปกรณการทดลอง
รายการ จานวนตอกลุม
1. อางนา/กลองพลาสติก 1 ใบ
2. นาอัดลมแบบกระปองทีมีนาตาล 1 กระปอง
3. นาอัดลมแบบกระปองที มมีนาตาล 1 กระปอง
4. กระปุกทรงกระบอก แตละอันบรรจุ 3 อัน
ของเหลว 1 ชนิด จานวน 3 ชนิด ทีมี
ลักษณะเหมือนกัน

ตอนที่ 1 วัตถุจมหรือลอย
นักเรียนมีนาอัดลมกระปอง 2 ชนิด โดยกระปองหนึงบรรจุนาอัดลมทีมีนาดาล สวนอีกกระปองหนึง
บรรจุนาอัดลมที มมีนาตาล
จากสถานการณขางตนใชตอบคาถามตอ ปนี
1. กอนทีนักเรียนจะนานาอัดลมทัง 2 กระปองใสลงใน ปอางนา นักเรียนคิดวาผลจะเปนอยาง ร เพราะเหตุใด
จึงเปนเชนนัน
ตอบ กระปองนาอัดลมทีมีนาตาลจมสวนกระปองที มมีนาตาลลอย เพราะความหนาแนนของกระปอง
นาอัดลมทีมีนาตาลจะมีความหนาแนนมากกวากระปองนาอัดลมที มมีนาตาลและมากกวาความหนาแนนของนา
2. เมือนักเรียนนานาอัดลมทัง 2 กระปองใสลงใน ปอางนา แลวสังเกตผลทีเกิดขึน สามารถสรุป ดวา
ตอบ กระปองนาอัดลมทีมีนาตาลจะมีความหนาแนนมากกวาความหนาแนนของนาจึงจม สวนกระปอง
นาอัดลมที มมีนาตาลจะมีความหนาแนนนอยกวาความหนาแนนของนาจึงลอย
3. นักเรียนจะอธิบายผลทีเกิดจากการสังเกตวาอยาง ร
ตอบ วัตถุทีมีความหนาแนนมากกวาความหนาแนนของนาจะจม แตวัตถุทีมีความหนาแนนนอยกวาความ
หนาแนนของนาจะลอย
ตอนที่ 2 วัตถุลอย ดอยาง ร
ใหนักเรียนศึกษาปริมาตรและมวลของกระปุกทรงกระบอก 3 อัน โดยกอนทีนักเรียนจะนากระปุกทัง 3 อัน
ปใสลงในอางนา ใหนักเรียนคานวณหาปริมาตร ชังมวล พรอมนาคาทังสอง ปคานวณหาคาความหนาแนน
ของกระปุกทรงกระบอกใสลงในตารางบันทึกผล
 52

สมมติฐาน คือ กระปุกทีบรรจุของเหลวแลวมีคาความหนาแนนมากกวาความหนาแนนของนา (1 กรัม/ลบ.ซม)

จะจม แตกระปุกทีบรรจุของเหลวแลวมีคาความหนาแนนนอยกวาความหนาแนนของนาจะลอย
ตารางบันทึกผล
กระปุก ปริมาตร มวล คาความหนาแนน ผลการสังเกต
ทรงกระบอก (ลบ.ซม.) (กรัม) (กรัม/ลบ.ซม) จม/ลอย
1
2
3

จากผลการสังเกต นักเรียนจะอธิบาย ดอยาง ร

(พิจารณาความถูกตองของคาตอบเมือนักเรียนเขียนตอบพรอมใหเหตุผลประกอบ)
ตอนที่ 3 แรงทีกระทาตอวัตถุในนา
1. ขณะทีนักเรียนนากระปุกทรงกระบอกใสลง ปในนา มีแรงชนิดใดกระทากับกระปุกบาง และแรงเหลานัน
ควรมีทิศทางเปนอยาง ร จงเขียนชือแรงและวาดลูกศรแสดงทิศทางของแรง

นาหนักของวัตถุ
แรงพยุง

2. กระปุกรูปทรงกระบอกบรรจุของเหลว มีปริมาตรเทากับ 72 ลูกบาศกเซนติเมตร และมีมวลเทากับ 60 กรัม

ถานา ปใสลงในอางนา จะจมหรือลอย จงอธิบายเหตุผลโดยละเอียด
m 60
จาก จะ ด 0.83 กรัม/ลบ.ซม.
V 72
ตอบ เมือนากระปุกนี ปใสลงในอางนาจะลอย เพราะคาความหนาแนนของกระปุกมีคานอยกวาความ
หนาแนนของนา
3. ใสกระปุกรูปทรงกระบอกตามขอ 2 ลงในเอทิลแอลกอฮอล 95% พบวา กระปุกนีจม นักเรียนคิดวาเปน
เพราะเหตุใด จงอธิบายอยางละเอียด
ตอบ เพราะความหนาแนนของกระปุกนีมีคามากกวาคาความหนาแนนของเอทิลแอลกอฮอล
4. นักเรียนคิดวา ปจจัยทีทาใหวัตถุจมหรือลอยมีอะ รบาง จงระบุมาโดยละเอียด
ตอบ คาความหนาแนนของวัตถุและของเหลว สาหรับความหนาแนนของวัตถุเราจะพิจารณาจากสัดสวน
ระหวางมวลตอปริมาตรของวัตถุนัน
 53

เฉลยใบงานที่ 1
เรื่อง ความหนาแนน (Density)

คาชี้แจง ใหนักเรียนทาการศึกษา คนควา เพือตอบคาถามตอ ปนี

1. ความหนาแนนของสาร กับ ความหนาแนนสัมพัทธของสาร แตกตางกันอยาง ร
ตอบ ความหนาแนนของสารเปนคาเฉพาะของสารแตละชนิด แตความหนาแนนสัมพัทธของสารเปนการนา
คาความหนาแนนของสาร ปเทียบกับคาความหนาแนนของนา

2. วัตถุรูปทรงลูกบาศกยาวดานละ 0.02 เมตร มีความหนาแนน 0.75 ĭ 103 กิโลกรัม/ลูกบาศกเมตร เมือนา ปชัง

ควรมีมวลกีกิโลกรัม
วิธีทา โจทยบอก วัตถุทรงลูกบาศกยาวดานละ 0.02 เมตร สามารถหาคา V = (0.02)3 = 8ĭ10-6 m3
ความหนาแนนของวัตถุ = 0.75ĭ103 kg/m3
m m
จาก จะ ด 0.75 10 3 6
V 8 10
m = (0.75ĭ103) (8ĭ10-6)
= 6ĭ10-3 kg
3. วัตถุ A มีมวล 2.4 กิโลกรัม และมีปริมาตร 0.0032 ลูกบาศกเมตร เมือนาวัตถุนี ปวางลงในนาจะเปนอยาง ร
เพราะเหตุใดจึงเปนเชนนัน
2.4 3
วิธีทา หาความหนาแนน จาก 750 kg/m
0.0032
เมือนาวัตถุนี ปวางลงในนาจะพบวา วัตถุลอยนาเนืองจากความหนาแนนของวัตถุนีมีคานอยกวา
ความหนาแนนของนา (103 kg/m3)
4. วัตถุ X มีคาความหนาแนนสัมพัทธเปน 2.7 อยากทราบวา วัตถุ x ควรเปนสารใด เพราะเหตุใดจึงเปนเชนนัน
ความหนาแนนของวัตถุ
วิธีทา จาก ความหนาแนนสัมพัทธ =
ความหนาแนนของนา
แทนคา 2.7 x
3
10
3
x 2.7 10 3 kg/m

คาความหนาแนนของวัตถุ x = 2.7ĭ103 kg/m3 ซึงเทากับความหนาแนนของอะลูมิเนียม

แสดงวา วัตถุ x คือ อะลูมิเนียม
5. นักเรียนคิดวา เพราะเหตุใดนาแขงจึงสามารถลอยนา ด
ตอบ นาเมือแขงตัวกลายเปนนาแขงปริมาตรจะมีคาเพิมขึนโดยมวลยังคงเทาเดิม เมือเรา ปหาคาความ
หนาแนนของนาแขงจะพบวา ความหนาแนนของนาแขงมีคานอยกวาความหนาแนนของนา นาแขงจึงลอยนา ด
 54

เฉลยใบงานที่ 2
เรื่อง แรงพยุง (Buoyant Force)

คาชี้แจง ใหนักเรียนทาการศึกษา คนควา เพือตอบคาถามตอ ปนี

ทีมา: http://www.trueplookpanya.com/examination/answer/12467
1. จากรูป นาวัตถุมวล m ปริมาตร V นา ปใสลงในของเหลว A, B, C และ D พบวา วัตถุมีลักษณะการลอยและ
จมดังรูป จงตอบคาถามนี
1.1 ของเหลวชนิดใดมีความหนาแนนมากทีสุด และนอยทีสุด เพราะเหตุใด
ตอบ ของเหลว D มีความหนาแนนมากทีสุด เพราะวัตถุสามารถลอยอยูบนของเหลว D ทังกอน แสดงวา
ของเหลว D มีความหนาแนนมากกวาความหนาแนนของวัตถุ
ของเหลว C มีความหนาแนนนอยทีสุด เพราะวัตถุจมอยูในของเหลว C แสดงวา ของเหลว C มี
ความหนาแนนนอยกวาความหนาแนนของวัตถุ
1.2 เมือเปรียบเทียบความหนาแนนของวัตถุ กับความหนาแนนของของเหลวชนิดตาง ของเหลวชนิดใดมี
ความหนาแนนนอยกวาวัตถุ เพราะเหตุใดนักเรียนจึงคิดเชนนัน
ตอบ ของเหลว A และ C เพราะวัตถุสามารถลอยอยูบนของเหลวทังสองชนิดนี ด แสดงวา ความ
หนาแนนของวัตถุตองนอยกวาความหนาแนนของของเหลว A และ C
1.3 จงเรียงลาดับความหนาแนนของของเหลวจากนอย ปมากเปนอยาง ร
ตอบ c < B < A < D

2. จากรูป เมือนักเรียนนาวัตถุผูกเชือก ปแขวนเครืองชังสปริงในอากาศและในนาปรากฏผลดังรูป ใชตอบคาถาม

นาหนักของวัตถุ นาหนักของวัตถุ
ในอากาศ แรงดึงเชือก ในของเหลว
แรงดึงเชือก
แรงพยุง
น้าหนักของวัตถุ
น้าหนักของวัตถุ
ทีมา : http://www.thaigoodview.com/node/45979
 55

2.1 ใหนักเรียนเขียนลูกศรแสดงทิศทางของแรงทีกระทาตอวัตถุเมือชังวัตถุในอากาศและในของเหลว
พรอมระบุชือของแรงกากับใหชัดเจนลงในรูปขางตน
2.2 พิจารณาจากรูป คานาหนักของวัตถุทีอาน ดเมือชังวัตถุในอากาศ กับคานาหนักของวัตถุทีอาน ดเมือชัง
วัตถุในของเหลวแตกตางกันหรือ ม อยาง ร
ตอบ ตางกัน คือ นาหนักของวัตถุทีชังในอากาศจะมีคามากกวานาหนักของวัตถุทีชังในนา
2.3 แรงพยุงเนืองจากของเหลวทีกระทาตอวัตถุนีเมือจมอยูในของเหลวมีคาประมาณเทาใด
ตอบ 4 นิวตัน
3. เมือนักเรียนนาวัตถุหนึงแขวนกับเครืองชังสปริงพบวา อานคานาหนัก ด 6.42 นิวตัน แตเมือนา ปชังในนา
พบวา อานคานาหนักบนเครืองชังสปริง ด 4.78 นิวตัน แรงพยุงทีนากระทาตอวัตถุนีมีคาเทาใด
วิธีทา แรงพยุง = นาหนักของวัตถุทีชังในอากาศ – นาหนักของวัตถุทีชังในนา
= 6.42 – 4.78 = 1.64 นิวตัน
ตอบ 1.64 นิวตัน
4. โลหะแทงหนึงเมือชังในอากาศมีนาหนัก 10.50 นิวตัน แตถานาโลหะแทงนี ปชังในขณะทีจมอยูในนาพบวา
อานคานาหนัก ด 8.54 นิวตัน โลหะแทงนีมีปริมาตรเทาใด
(กาหนดให นามีความหนาแนนเทากับ 1,000 กิโลกรัม/ลูกบาศกเมตร; ความเรงเนืองจากแรงโนมถวงของโลก
เทากับ 9.8 เมตร/วินาที2)
วิธีทา แรงพยุง (FB) = นาหนักของวัตถุทีชังในอากาศ (Wในอากาศ) – นาหนักของวัตถุทีชังในนา (Wในนา)
= 10.50 – 8.54 = 1.96 นิวตัน
สูตร FB Vg จะ ด 1.96 (1000 )V (9.8)
1.96
V = 0.2ĭ10-3 ลูกบาศกเมตร
1000 9.8
5. หินกอนหนึงมีปริมาตร 0.0025 ลูกบาศกเมตร นา ปผูกเชือกแขวนกับเครืองชังสปริงแลวหยอนลงในนาพบวา
อานคานาหนัก ด 48.6 นิวตัน หากนากอนหินทีแขวนบนเครืองชังสปริง วในอากาศจะอานคา ดเทาใด
(กาหนดให นามีความหนาแนนเทากับ 1,000 กิโลกรัม/ลูกบาศกเมตร; ความเรงเนืองจากแรงโนมถวงของโลก
เทากับ 9.8 เมตร/วินาที2)
วิธีทา สูตร FB Vg จะ ด FB (1000)(0.0025)(9.8)
FB 24.5 N
แรงพยุง (FB) = นาหนักของวัตถุทีชังในอากาศ (Wในอากาศ) – นาหนักของวัตถุทีชังในนา (Wในนา)
24.5 = Wในอากาศ – 48.6
Wในอากาศ = 48.6 – 24.5 = 24.1 นิวตัน
 56

บรรณานุกรม

ชลินันท เพงสุข และ เธียร ธีระวรวงศ. (ม.ป.ป). แบบฝกเสริมสรางศักยภาพและทักษะวิทยาศาสตร

ม.3 เลม 1. พิมพครังที 1. กรุงเทพฯ: อักษรเจริญทัศน อจท.
พัชรินทร แสนพลเมือง. (ม.ป.ป). แบบวัดและบันทึกผลการเรียนรู วิทยาศาสตร ม.3. พิมพครังที 5.
กรุงเทพฯ: อักษรเจริญทัศน อจท.
ศูนยวิทยาศาสตรศึกษา มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ. (2558). อบรมเชิงปฏิบัติการการสอนวิทยาศาสตร
ตามแนวทางสะเต็มศึกษา สาหรับครูมัธยมศึกษาตอนตน. เอกสารประกอบการอบรมครู สานักงาน
เขตพืนทีประถมศึกษา สระแกว เขต 1.
สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี. (2559). วิทยาศาสตร 5. พิมพครังที 8.
กรุงเทพฯ: โรงพิมพ สกสค. ลาดพราว.
-----------. (2555). การวัดผลประเมินผลวิทยาศาสตร. กรุงเทพฯ: ซีเอดยูเคชัน.
สิทธิชัย วิชัยดิษฐ. (2561). สะเต็มศึกษาในชั้นเรียนมัธยมศึกษาตอนตน. ปทุมธานี: คณะวิทยาการเรียนรู
และศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร.
Look Amazing. (2018). Moses Bridge - A Sunken Pedestrian Bridge In Netherlands.
Retrieved November 1, 2018, from http://carrieintoronto.blogspot.co.uk/2012/02/moses-
bridge-sunken-pedestrian-bridge.html.
57