Ideological Manipulation of Children’s

Literature Through Translation and

Rewriting: Travelling Across Times and
Places 1st ed. Edition Vanessa
Leonardi
Visit to download the full and correct content document:
https://ebookmass.com/product/ideological-manipulation-of-childrens-literature-throug
h-translation-and-rewriting-travelling-across-times-and-places-1st-ed-edition-vanessa-
leonardi/
More products digital (pdf, epub, mobi) instant
download maybe you interests ...

Autonomy, Rights and Children with Special Educational

Needs: Understanding Capacity across Contexts 1st ed.
Edition Sheila Riddell

https://ebookmass.com/product/autonomy-rights-and-children-with-
special-educational-needs-understanding-capacity-across-
contexts-1st-ed-edition-sheila-riddell/

Larkin’s Travelling Spirit: The Place, Space and

Journeys of Philip Larkin 1st ed. Edition Alex Howard

https://ebookmass.com/product/larkins-travelling-spirit-the-
place-space-and-journeys-of-philip-larkin-1st-ed-edition-alex-
howard/

Selling Through Tough Times: Grow Your Profits and

Mental Resilience Through any Downturn 1st Edition
Reilly Paul

https://ebookmass.com/product/selling-through-tough-times-grow-
your-profits-and-mental-resilience-through-any-downturn-1st-
edition-reilly-paul/

Travel Journalism and Travel Media: Identities, Places

and Imaginings 1st ed. Edition Ben Cocking

https://ebookmass.com/product/travel-journalism-and-travel-media-
identities-places-and-imaginings-1st-ed-edition-ben-cocking/
Education, Translation and Global Market Pressures 1st
ed. Edition Wan Hu

https://ebookmass.com/product/education-translation-and-global-
market-pressures-1st-ed-edition-wan-hu/

Infants and Children: Prenatal Through Middle Childhood

(Berk, Infants, Children, and Adolescents Series) 8th
Edition, (Ebook PDF)

https://ebookmass.com/product/infants-and-children-prenatal-
through-middle-childhood-berk-infants-children-and-adolescents-
series-8th-edition-ebook-pdf/

The Palgrave Handbook of Audiovisual Translation and

Media Accessibility 1st ed. Edition ■ukasz Bogucki

https://ebookmass.com/product/the-palgrave-handbook-of-
audiovisual-translation-and-media-accessibility-1st-ed-edition-
lukasz-bogucki/

The Palgrave Handbook of Animals and Literature 1st ed.

Edition Susan Mchugh

https://ebookmass.com/product/the-palgrave-handbook-of-animals-
and-literature-1st-ed-edition-susan-mchugh/

Research and Professional Practice in Specialised

Translation 1st ed. Edition Federica Scarpa

https://ebookmass.com/product/research-and-professional-practice-
in-specialised-translation-1st-ed-edition-federica-scarpa/
Ideological Manipulation
of Children’s Literature
Through Translation and
Rewriting
Travelling Across
Times and Places

Vanessa Leonardi
Ideological Manipulation of Children’s Literature
Through Translation and Rewriting
 Vanessa Leonardi

Ideological
Manipulation of
Children’s Literature
Through Translation
and Rewriting
Travelling Across Times and Places
Vanessa Leonardi
Department of Biomedical and Specialty Surgical Sciences
University of Ferrara
Ferrara, Italy

ISBN 978-3-030-47748-6    ISBN 978-3-030-47749-3 (eBook)

https://doi.org/10.1007/978-3-030-47749-3

© The Editor(s) (if applicable) and The Author(s) 2020

This work is subject to copyright. All rights are solely and exclusively licensed by the
Publisher, whether the whole or part of the material is concerned, specifically the rights of
translation, reprinting, reuse of illustrations, recitation, broadcasting, reproduction on
microfilms or in any other physical way, and transmission or information storage and retrieval,
electronic adaptation, computer software, or by similar or dissimilar methodology now
known or hereafter developed.
The use of general descriptive names, registered names, trademarks, service marks, etc. in this
publication does not imply, even in the absence of a specific statement, that such names are
exempt from the relevant protective laws and regulations and therefore free for general use.
The publisher, the authors and the editors are safe to assume that the advice and information
in this book are believed to be true and accurate at the date of publication. Neither the
publisher nor the authors or the editors give a warranty, expressed or implied, with respect to
the material contained herein or for any errors or omissions that may have been made. The
publisher remains neutral with regard to jurisdictional claims in published maps and
institutional affiliations.

Cover pattern © Melisa Hasan

This Palgrave Macmillan imprint is published by the registered company Springer Nature
Switzerland AG.
The registered company address is: Gewerbestrasse 11, 6330 Cham, Switzerland
 Children’s books keep alive a sense of nationality; but they also keep alive a
sense of humanity. They describe their native land lovingly, but they also
describe faraway lands where unknown brothers live. They understand the
essential quality of their own race; but each of them is a messenger that goes
beyond mountains and rivers, beyond the seas, to the very ends of the world
in search of new friendships. Every country gives and every country
receives – innumerable are the exchanges – and so it comes about that in our
first impressionable years the universal republic of childhood is born.
Hazard (1944: 146)
A mia mamma Luciana che mi ha insegnato ad amare e a mia figlia
Chanel che mi ha insegnato come amare …
 Acknowledgements

I would like to express my gratitude to the Palgrave Macmillan publishing

team, and in particular, I owe a special debt to Cathy Scott and Alice
Green, who subjected my manuscript to rigorous scrutiny and made this
publication possible.
I am also grateful to my family for their support and encouragement
with this project throughout the writing of this book.
I would also like to thank Mrs Sabrina Ferrero and the Nerosubianco
edizioni for granting me permission to reproduce the following copy-
righted material: Figs. 1 and 2 reproduced from L. Curreri (2008)
Pinocchio in camicia nera: Quattro ‘pinocchiate’ fasciste, Cuneo:
Nerosubianco.
Finally, Sect. 4.2 was previously published in V. Leonardi (2018)
‘Foreign Women Writers in Fascist Italy: The Case of Danish Bibi and Her
Double Censorship’, in Pilar Godayol and Annarita Taronna (eds) Foreign
Women Authors Under Fascism and Francoism, Newcastle upon Tyne:
Cambridge Scholars Publishing, pp. 61–79.

ix
 Contents

1 Introduction  1
Bibliography  7

2 Children’s Literature and Translation  9

2.1 Definitions, Features and Functions of Children’s Literature 10
2.2 Historical Development of Children’s Literature 14
2.3 Children’s Literature and Translation Studies 18
2.4 Who Are the Translators of Children’s Literature? 23
2.5 The Role of Editors, Publishers and Third Parties 24
2.6 Taboos, Censorship and Manipulation: Ideological and
Cultural Considerations 26
Bibliography 29

3 Ideological Manipulation in Intralingual Translation: Case

Studies 33
3.1 Political Ideology and Fascism: The Case of Pinocchio 34
3.2 Feminist Ideology and Fairy Tales: The Case of Snow White 41
3.3 Cultural Ideology and Nationalism: The Case of Harry
Potter 52
Bibliography 62

xi
xii Contents

4 Ideological Manipulation in Interlingual Translation: Case

Studies 65
4.1 The Ideology of Naming: Cultural Translation of Harry
Potter 66
4.2 Censorship and National Ideology: The Case of BIBI 86
4.3 Hegemony and National Ideology: British vs. American
Pinocchio101
Bibliography110

5 Conclusions and Prospects for Future Research115

Bibliography120

Bibliography121

Index133
 List of Figures

Fig. 3.1 Fascist Pinocchio and its weapon. (Adapted from L. Curreri
(2008: 19)) 38
Fig. 3.2 Consequences of bad behaviour and disobedience. (Adapted
from L. Curreri (2008: 39)) 39
Fig. 4.1 Reasons for censorship 87

xiii
 List of Tables

Table 3.1 Features of the Harry Potter novels appealing to children

and adults 53
Table 3.2 Different spelling in the British and American versions of
Harry Potter56
Table 3.3 Different lexis in the British and American versions of
Harry Potter58
Table 3.4 Different culture-bound terms in the British and American
versions of Harry Potter59
Table 3.5 Different prepositions in the British and American versions
of Harry Potter61
Table 4.1 Translation comparison from English into French, Spanish
and Italian 70
Table 4.2 Comparing professors’ names in English, French, Spanish
and Italian 71
Table 4.3 Translation comparison from English into French, Spanish
and Italian 77
Table 4.4 Suggested translations in French, Spanish and Italian 77
Table 4.5 Translation comparison from English into French, Spanish
and Italian 78
Table 4.6 Suggested translations in French, Spanish and Italian 79
Table 4.7 Translation comparison from English into French, Spanish
and Italian 84
Table 4.8 Suggested translations in Spanish 85
Table 4.9 Official and suggested translations in Italian 85
Table 4.10 Toponyms in Kampmann’s, Villoresi’s and German
translated versions 93

xv
 CHAPTER 1

Introduction

Abstract This chapter introduces the topic and aims of this work, that is
exploring the cultural and ideological shifts that take place when translat-
ing children’s literature (ChL). When ChL is translated, the text is inevi-
tably rewritten and recreated by translators from a target-oriented
perspective and their mediation may reflect a certain degree of ideological
manipulation. Translation, therefore, becomes a form of rewriting and
adaptation and this is particularly true in the case of ChL whose stories
and fairy tales are known and enjoyed worldwide. This work attempts to
present different ways of looking at the translation of ChL from both an
intralingual and an interlingual perspective as both types of translation
may provide interesting insights into the ideological manipulation of
source texts. The term ‘intralingual translation’ is used in this work not
only in the strict sense of rewording as proposed by Jakobson in 1959 in
his tripartite typology of translation but also as a form of rewriting within
the same language in line with Lefevere’s claim that all translations are a
form of rewriting. The texts chosen for the case studies were selected on
the basis of their relevance to the issue of ideological manipulation and
were classified into different types of ideologies, such as political, feminist,
cultural and national ideologies as well as naming practices and censorship.
This work does not deal with illustrations as it focuses on translation
manipulation from a textual perspective rather than from a visual language
perspective. The languages used in the illustrative case studies are English,

© The Author(s) 2020 1

V. Leonardi, Ideological Manipulation of Children’s
Literature Through Translation and Rewriting,
https://doi.org/10.1007/978-3-030-47749-3_1
2 V. LEONARDI

Italian, French, Spanish and German. Yet the case studies are written in
such a way as to allow comprehension even to readers who are not familiar
with these particular languages through explanations.

Keywords Translation • Rewriting • Ideological manipulation

• Children’s literature

Although fairy tales are characterised by simplicity and pervasiveness, they

also carry with them significantly cultural and ideological elements.
Throughout the years, there have been myriads of variations upon varia-
tions justified by different historical periods and cultural settings, thus
making it rather complex to refer to original stories. Children’s stories and
fairy tales have been translated, rewritten and/or adapted to suit the socio-­
cultural, historical and ideological needs of each single target audience and
to fulfil several purposes.
This work explores the issues of ideology and manipulation, and more
precisely, the cultural and ideological shifts that take place when translat-
ing children’s literature (ChL). When ChL is translated, the text is inevi-
tably rewritten and recreated by translators from a target-oriented
perspective and their mediation may reflect a certain degree of ideological
manipulation. Translation, therefore, becomes a form of rewriting and
adaptation and this is particularly true in the case of ChL whose stories
and fairy tales are known and enjoyed worldwide. Due to socio-economic,
political, cultural, historical and ideological reasons, children’s stories have
gone through many transformations, which have largely contributed to
their acceptability and survival throughout the years. However, are the
stories and tales that people currently read the same as the original ones?
Among the classics, for instance, Snow White and Cinderella have endured
hundreds of revisions and retellings, which inevitably reflect specific cul-
tural, historical and ideological aspects of the time when they were trans-
lated, rewritten or adapted.
Children’s literature is an umbrella term, which includes nursery
rhymes, songs, storybooks, poems, riddles, fairy tales, folk tales and pic-
ture books. For the purpose of this work, ChL is used to refer to all those
books written specifically for children, bearing in mind both the ambiva-
lence and the dual readership of such texts. Children’s literature is regarded
as the Outsider (Hunt 1990: 1) or the Cinderella of literary studies (Shavit
 1 INTRODUCTION 3

1994: 5) and its translation can be complex and challenging for several
reasons. First of all, the translation of children’s literature requires a spe-
cific knowledge of all the features and functions of fairy tales as well as a
solid understanding of cultural values in both the source culture (SC) and
in the target culture (TC). Secondly, translation is a very complex activity
and, especially in the case of ChL, more and more attention should be
paid in terms of language usage and lexical choices, along with violent or
strong content features. Thirdly, ideological and cultural assumptions may
lead to translation manipulation of ChL as a result of censorship, taboos
and other moral and ethical issues to consider when the target audience is
young and innocent.
The translation of ChL is affected by many variables and agents involved
in its production. Translation is not a neutral activity and, throughout the
years, scholars have largely debated about its role and quality. Translation
is a complex activity which is undoubtedly influenced by many factors,
such as context, history, politics, target audience, target language conven-
tions and ideology, to mention a few. For years, translations were consid-
ered as derivatives and copies. With the emergence of poststructuralist and
functionalist approaches, the focus of attention was shifted towards the
issues of translators’ subjectivity and agency, thus questioning their (in)
visibility and role in the translated work. Bassnett (1996: 22), for instance,
called for a reassessment of the translators’ role through an analysis of their
intervention in the linguistic transfer process by claiming that ‘once con-
sidered a subservient, transparent filter through which a text could and
should pass without adulteration, the translation can now be seen as a
process in which intervention is crucial’. Álvarez and Vidal (1996: 5)
believed that behind any translator’s choice and strategy ‘there is a volun-
tary act that reveals his history and the socio-political milieu that sur-
rounds him; in other words, his own culture and ideology’. Scholars who
view translation as an ideological activity believe that translation is in itself
a political act. Tahir-Gürcağlar (2003: 113), for instance, asserted that
‘[t]ranslation is political because, both as activity and product, it displays
process of negotiation among different agents. On micro-level, these
agents are translators, authors, critics, publishers, editors, and readers’.
This work supports the theory that translation is an ideological activity
whose purposes and results may vary on the basis of several factors, such
as cultural and linguistic norms and acceptability, and it targets a domestic
rather than a foreign audience. In this respect, translation becomes a form
of rewriting and adaptation aimed at manipulating the original text for a
4 V. LEONARDI

domestic culture. This could be done both within the same language
(intralingual translation) and between different languages (interlingual
translation). In other words, when reading children’s books, people should
wonder whether the translation is a faithful reproduction of the source
text (ST) or it is rather a rewriting or adaptation of it.
This work was conceived on the basis of many questions surrounding
the translation of children’s literature, such as how do target language
norms and conventions affect the quality of a translation? How are transla-
tions selected on the basis of what is culturally accepted? How many par-
ties are involved in the selection of what should be translated for children
in the target culture? This work attempts to present different ways of look-
ing at the translation of ChL from both an intralingual and an interlingual
perspective as both types of translation may provide interesting insights
into the ideological manipulation of source texts.
ChL has long been considered as a minor and peripheral literary form
in many cultures worldwide, although nowadays things are beginning to
change. In Shavit’s (1995) opinion, one of the main reasons to explain the
marginal role played by ChL across the world was the fact that its emer-
gence and development had followed common patterns across different
countries. This peripheral position of ChL in the literary polysystem
resulted in the translators and editors’ freedom to manipulate, adapt and
rewrite stories to suit the target audience’s culture and context.
Interestingly, these interventions in the translation of ChL have been
mainly justified on the basis of pedagogical and educational needs by con-
sidering the young readership as unable to understand specific cultural and
linguistic elements. These elements would create a sense of estrangement,
which, in turn, would prevent children from fully enjoying the stories
(Klingberg 1986). In Klingberg’s opinion, translators’ interventions such
as cultural context adaptation, purification, modernisation, abridgements
and serious mistranslations, to name a few, would hinder the enrichment
of foreign culture and knowledge. Therefore, he suggested that transla-
tion strategies should be aimed at preserving the foreign flavour of the
originals, so as to allow the young readers to get acquainted with the for-
eign culture and context of the books they read.
As in any translation, the dilemma faced by translators is to decide for
either a target-oriented or a source-oriented strategy whose choice is dic-
tated by the position of the texts in their respective literary polysystem. It
is worth noting, however, that adaptation and rewriting can also occur
 1 INTRODUCTION 5

within the same polysystem in order to meet specific needs, such as a dif-
ferent medium of transmission or a different audience.
As far as the structure of the book is concerned, this work explores
ideological manipulation occurring in both intralingual translation (within
the same language) and interlingual translation (between different lan-
guages) leading to cases of rewriting and adaptation. The term ‘intralin-
gual translation’ is used in this work not only in the strict sense of rewording
as proposed by Jakobson in 1959 in his tripartite typology of translation
but also as a form of rewriting within the same language in line with
Lefevere’s claim that all translations are a form of rewriting. In other
words, the present study extends the definition of intralingual translation
to include rewriting based on the assumption that all translations are a
form of rewriting and, conversely, rewriting can be considered as a form of
translation. Two of the case studies included in this work, namely the fas-
cist rewriting of Pinocchio and the feminist rewriting of classic fairy tales,
both depart from a ST, which is then ideologically manipulated to suit
different purposes and target different audiences. The study of translation
was confined for a long time to the linguistic approach where a great deal
of importance was given to the ST as primary and authoritative text par
excellence. Translation, in that context, was compared to the ST and con-
sidered as a subordinate, derivative and servile copy of the original.
However, thanks to the emergence of the so-called Cultural Turn in
Translation Studies, things began to change. Equivalence and fidelity were
no longer regarded as the only important features in translation, as other
aspects began to be taken into account, such as culture, history, ideology
and poetics. Attention was laid upon differences between the ST and the
TT by moving beyond the linguistic level to consider a wider socio-­cultural
context which, to a greater or lesser degree, influences the translation of
texts for various reasons to suit different needs and purposes. This cultural
turn provided the field of Translation Studies with two significant con-
cepts, namely rewriting and manipulation. The approach to translation as
manipulation is most often associated with the Manipulation School, which
represents an approach to translation as manipulation or more precisely as
rewriting of texts for a specific target audience in conformity with target
language norms and under various constraints. Translation was viewed as
a form of rewriting and ‘[r]ewriting is manipulation, undertaken in the
service of power’, thus implying a certain degree of ideological influence
inherent in this activity (Lefevere 2017: vii). The concept of translation as
rewriting was put forward by Lefevere as he held the view that all
6 V. LEONARDI

translators cannot avoid being traitors, although ‘most of the time they do
not know it and nearly all of the time they have no other choice, not as
long as they remain within the boundaries of the culture that is theirs by
birth or adoption’ (ibid.:10). Lefevere introduced the notion of ‘refracted
text’ to refer to any text produced for a specific audience or adapted on the
basis of a specific ideology (Gentzler 2004). The notion of ‘refraction’
eventually led to the emergence of the concept of rewriting viewed as the
process of adaptation of translated works to certain ideologies or poetics,
or both (Hermans 2004). In other words, according to Lefevere, transla-
tion is not done in a vacuum and, as such, it should not be treated as an
isolated or neutral activity because it is undertaken in the service of power.
It should be contextualised within the target culture bearing in mind dif-
ferences in context, history, linguistic conventions, cultural and ideologi-
cal norms. All translations are, therefore, a form of rewriting and, as also
acknowledged by Lefevere (2017: vii):

All rewritings, whatever their intention, reflect a certain ideology and a

poetics and as such manipulate literature to function in a given society in a
given way. Rewriting is manipulation, undertaken in the service of power,
and in its positive aspect can help in the evolution of a literature and a soci-
ety. Rewriting can introduce new concepts, new genres, new devices and the
history of translation is the history also of literary innovation, of the shaping
power of one culture upon another. But rewriting can also repress innova-
tion, distort and contain, and in an age of ever increasing manipulation of all
kinds, the study of the manipulation processes of literature as exemplified by
translation can help us towards a greater awareness of the world in
which we live.

This means that when a text begins to be interpreted and translated, its
original ideology, values and norms will be inevitably shifted, diminished
or lost and new ideas and concepts may be added to suit the target culture.
In line with Lefevere (2017), Stolze (2003: 208) claims that ‘[t]he
starting point of an approach to translating for children is often a view of
translation as rewriting for different audiences in different times, places,
and cultures’. Translation as a form of rewriting, therefore, reflects a cer-
tain degree of ideological manipulation of the ST in order to either con-
form to the norms and conventions of the target context or serve
ideological purposes. This work includes six case studies aimed at showing
how ideological manipulation through intralingual and interlingual
 1 INTRODUCTION 7

translation can transform the original story, thus providing readers with a
different perspective, which reflects different interpretations, opinions and
even ideologies aimed at suiting the socio-political, cultural and historical
context in which they were produced.
As far as the choice of languages used in the illustrative case studies is
concerned, the chosen languages are English, Italian, French, Spanish and
German. Yet the case studies are written in such a way as to allow compre-
hension even to readers who are not familiar with these particular lan-
guages through explanations. The texts chosen for the case studies were
selected on the basis of their relevance to the issue of ideological manipu-
lation and were classified into different types of ideologies, such as politi-
cal, feminist, cultural and national ideologies as well as naming practices
and censorship. Finally, this work does not deal with illustrations due to
space restrictions. Any discussion of the role of illustrations in ChL would
require more specific analyses and discussions, which go beyond the pur-
pose of this work. This work, indeed, focuses on translation manipulation
from a textual perspective rather than from a visual language perspective.

Bibliography
Secondary Sources
Álvarez, R., & Vidal, M. C. (1996). Translating: A Political Act. Philadelphia:
Multilingual Matters.
Bassnett, S. (1996). The Meek or the Mighty: Reappraising the Role of the Translator.
Philadelphia: Multilingual Matters.
Gentzler, E. (2004). Contemporary Translation Theories. Shanghai: Shanghai
Foreign Language Education Press.
Hermans, T. (2004). Translation in Systems: Descriptive and System-oriented
Approaches Explained. Shanghai: Shanghai Foreign Language Education Press.
Hunt, P. (1990). Children’s Literature: The Development of Criticism. London:
Routledge.
Klingberg, G. (1986). Children’s Fiction in the Hands of the Translators. Malmo:
CWK Gleerup.
Lefevere, A. (2017). Translation, Rewriting, and the Manipulation of Literary
Fame. London/New York: Routledge.
Shavit, Z. (1994). Beyond the Restrictive Frameworks of the Past: Semiotics of
Children’s Literature – A New Perspective for the Study of the Field. In
H. Ewers, G. Lehnert, & E. O’Sullivan (Eds.), Kinderliteratur im
Interkulturellen Prozess (pp. 3–15). Stuttgart/Weimar: Verlag J. B. Metzler.
8 V. LEONARDI

Shavit, Z. (1995). The Historical Model of the Development of Children’s

Literature. In M. Nikolajeva (Ed.), Aspects and Issues in the History of Children’s
Literature (pp. 27–38). London: Greenwood Press.
Stolze, R. (2003). Translating for Children: World View or Pedagogics? Meta,
48(1–2), 208–221.
Tahir-Gürçağlar, S. (2003). The Translation Bureau Revisited: Translation as
Symbol. In M. Calzada-Pérez (Ed.), Apropos of Ideology (pp. 113–129).
London/New York: Routledge.
 CHAPTER 2

Children’s Literature and Translation

Abstract This chapter provides a general introduction to the main themes

covered in this work. Firstly, it deals with some of the most influential defi-
nitions, features and functions of children’s literature in order to better
determine and define the field of research. Secondly, this chapter provides
a brief historical account of the development of children’s literature aimed
at establishing the role played by this field in the past and present times.
This role will be then further analysed in relation to the field of Translation
Studies (TS) in order to explore the ways in which intralingual and inter-
lingual translations, through rewriting and adaptation, have produced
ideologically loaded texts in different languages and/or in different times.
Two sections are devoted to the role played by translators as well as edi-
tors, publishers and third parties as the final translated product is a nego-
tiation involving several different agents in the process. This chapter also
includes a section dealing with the issues of taboo, censorship and manip-
ulation, which can be detected in the translated works of children’s litera-
ture as a result of ideological and cultural considerations. Children’s texts,
indeed, may play different roles and function differently from one culture
to another for different reasons.

Keywords Features and functions of children’s literature • Historical

development of children’s literature • Relation of children’s literature
with translation studies • Role of translators • Role of editors •
Publishers and third parties • Taboo • Censorship • Manipulation

© The Author(s) 2020 9

V. Leonardi, Ideological Manipulation of Children’s
Literature Through Translation and Rewriting,
https://doi.org/10.1007/978-3-030-47749-3_2
Another random document with
no related content on Scribd:
werd, en grooter en grooter werd het om hem, wijder en wijder, vèr
en vèr, en alles wemelde weg in zaligheden en helle horizonnen van
licht.…

Tot het ophield door een geluid, en hij op eens [37]weer terug was.
Even bewoog de Prinses en zeide iets, zwak, in haar slaap. Hij
schrikte op, angstig, als een die wakker schrikt.

Ai! Ging het nu breken?… Stil dan, stil … Dat niets die genadevolle
stilte nu verbrak.… Want hij voelde het, helder in zijn ziel, zonder het
bewust te weten: dit was het allerbeste … het stille aanzien, roerloos,
van der Liefste ziel, als de reine slaap het leven in haar zacht
gedoofd heeft, en haar heilig licht beeft in de sfeer van rust, die
droomende is om haar heen.…

Weêr was zij stil, en rustig deinde het ademhalen van haar borst.
Hare blanke, kleine handen, gevouwen in haar schoot, bewogen
niet, en roerloos lagen hare lange, gouden lokken in het donkerder
goud van de blâren, licht als stralen van de zon.

De avond was winde-loos over het woud. Stil stonden de statige

stammen omhoog, en hieven hun breede bladerkruinen
onbewegelijk op ten maanlicht-reinen hemel. Hier en daar flikkerde
een ster door de bladeren heen, hoog en ernstig. En in het
ademlooze zwijgen van alle wereld-dingen om hem heen voelde
Paulus in wondere zaligheid zijne ziel één zijn met die eindelooze
rust àlom, met het sluimerende Meisje, met het stille woud, met de
heldere sterren daar Boven, en den eindeloozen Hemel van blauw,
want als kinderen van éénen goeden Vader lagen zij allen samen
gelijkelijk gekoesterd in dien éénen vrede van genade, die het
[38]Wezen is, dat al het zijnde liefderijk houdt omvat.…
Daar bewoog de Prinses weêr, en een huivering ging over haar
gelaat, alsof zij het koud had. Eerbiedig kwam hij nader. Zou hij haar
wekken?.…

Zou hij durven?.… Zou het misschien niet beter zijn, dat zij rustte en
sliep?.… Hoe was zij hier gekomen?.… Ze zag moe en bleek, al
scheen die wondere glans zoo prachtig onder haar transparante
huid.… Zou ze hier, moe van ’t zwerven en dwalen, zijn
neêrgevallen, omdat ze niet meer verder kon?.… Dan zou rust juist
noodig zijn. Maar ze had het koud, ze had gehuiverd zooeven. Dát
mocht niet, dat was gevaarlijk.

Hij deed den mantel af dien hij ’s avonds altijd droeg, en legde dien
voorzichtig over haar heen, hem plooiend met eerbiedige vingeren,
dat hij goed haar fijne schoudertjes bedekte. De gouden
beukeblâren waren droog en zacht, en geen vocht was in de late
zomer-lucht. Met den warmen mantel goed over haar gevouwen was
het gezond slapen in het bosch met zulk stil, winde-loos weer.

Zij sliep nu rustig door, en geen zucht kwam meer over hare lippen,
noch beroerde eene huivering de stille vrede van haar rustig-rein
gelaat.

En Paulus stond roerloos bij haar, en waakte over de slapende

Prinses, uren aan uren lang, en er was [39]geen tijd meer voor hem,
waar hij in stille contemplatie staarde in de teêre sfeer van
goddelijken vrede, die beefde om haar heen. Hij voelde niet de
moêheid in zijn beenen, en de koude van den nacht, hij wist haar
niet, waar hij in zijn luchte zomerkleeren wakende stond. Het leek
hem, of deze zaligheid altijd zoo geweest was, en ook altijd zoo
moest duren, altijd die plechtige stilte van het woud, en de zegen
van het blanke maanlicht over de wereld en de rustige schoonheid
van de slapende maagd, vredig en vol genade in zijn ziel.
Zóó droomde Paulus, in groote zaligheid verzonken, waar hij
roerloos waakte, uren en uren, die hij in vrome aandacht niet wist,
totdat de roze Dageraad de bleeke nachtlucht kleurde, en de stilte
van het woud uitbrak in luid vogelen-gerucht.

Toen het eerste vogeltje tjilpte, in een boom vlak boven zijn hoofd,
dacht Paulus: „nu zal zij ontwaken,” en hij schrikte, bang dat het
gebeuren zou. Een vaag voorgevoel waarschuwde hem: „nu zal het
breken, nu zal het breken, nooit komt dit zalige zóó weerom.” Hij
voelde niet de koû die hem omhuiverde, noch de stijfheid in zijn
beenen, want in de hoogste spanning, die zijn ziel ooit had bereikt,
rustte hij méde in de rust, waarin de Prinses lag verzonken. En hij
dacht: „kon ik nu maar die vogeltjes stil laten zijn, [40]kon ik nu maar
de winden tegenhouden, die door de takken komen ruischen.”

In angstige spanning zag hij naar het liefelijke, slapende wezen. De

oogleden waren nog altijd geloken, waarboven de fijne, teêre
wenkbrauwen zachtkens omhoog golfden met het vage, gevoelige
gebaar, dat hij wel eens gezien had van de verre bergen, als hij
stond aan den zoom van het woud.

Toen, eindelijk, ging het gebeuren. Een zucht, een éven bewegen
van een arm, een schuiven van den kleinen voet, ritselend door de
blaren. Opeens gingen de oogleden zachtjes omhoog.

En het was Paulus, of gingen de poorten open van het Rijk des
Lichts, en zijn ziel staarde in zaligheid eindeloos.

Eene wemeling van lichter dan hemelsblauw, met eene verrukking

zóó innig, dat hij er van rilde tot in de diepste geheimenissen van zijn
binnenste, die nú eerst sidderend van genot in hem bewust werden.
Dát was de kleur, de éénige, volheerlijkste kleur, die hij gisteren
avond had vóórgevoeld in de weifelende tinten van de schemering,
dat was het ééne, ontbrekende, waar hij onbewust zoo droef naar
had verlangd. En de vreemde zaligheid, grooter dan alle
ontroeringen, die hij ooit had gevoeld, trilde zóó innig in hem door
dat het genot bijna pijn werd, en een kreet van smart-geluk
schreeuwde uit zijn borst. [41]

In een waas van tranen, als door een fijn diamanten nevel, zag hij
het wondere, witte wezen zich oprichten, tot zij vóór hem stond, fier
en trotsch, en toch teêrder dan een bloem, in zachte, edele lijnen die
als een gebed van muziek zongen in zijn ziel. Deemoedig stond hij
voor haar, wachtend tot het wonder van haar spreken begon. En zij
sprak, melodieuzer dan de stem van zangerigsten vogel:

„Wie ben je?”

„Ik ben maar Paulus,” antwoordde hij, wetend dat ze hem niet kende,
dat hij maar een heel nietig schepsel voor haar was.

„Ik ken je niet,” zeide ze, streng en misschien hard, maar voor hém
nog altijd zoeter dan het kweelen van liefsten vogel. „Ik ben
verdwaald.… gevallen ben ik van mijn paard, op de jacht.… Wáár is
mijn witte ree?.… Wat doe je hier bij me?”.…

Het eerste dacht ze om het wild, waar ze dagen en dagen woest

naar had gejaagd, tot ze alleen, ver van haar gevolg, verdwaald was
in het bosch.

Toén pas zag Paulus weer het doode dier, klagelijk en erbarmelijk,
de bloedende hals pijnlijk uitgerekt, de pooten stijf gestrekt, met de
oogen droeviglijk gebroken.

En met een schok barstte de opgekropte ontroering in hem los.

Snikkend viel hij bij de doode ree op de knieën, en schreide luid uit:
[42]

„Hier is de ree, het lieve, mooie, zachte dier … zie je niet het bloed,
dat druipt op haar witte vacht.… zie je niet hoe wit ze is, en hoe
mooi.… Mijn arm, arm hertje.… wie heeft haar doodgemaakt.… en
hoe kon dit wreede, roode bloed bestaan naast je reine, blanke
wezen?”

Het Meisje zag hem aan in verbazen, niet begrijpend de smart om

een dood stuk wild, wat verschrikt door de heftigheid van dien
vreemden, hartstochtelijken jongen.

„Weet je wel wie ik ben?” vroeg ze, en trachtte onbevreesd en fier

voor hem te staan.

Hij zag haar aan.

En hij wist het. Hij had het dádelijk geweten toen hij haar gezien had,
al was het toen nog niet bewust. Maar ééne kon zóó lelie-blank zijn,
met het haar zoo gouden.

„Je bent prinses Leliane,” zeide hij zacht.

„Ik ben Hare Koninklijke Hoogheid de Kroonprinses Leliane,”

verbeterde zij. „En je moogt geen „je” tegen mij zeggen, of ik je
gelijke was, maar U. Men spreekt mij slechts aan met „Koninklijke
Hoogheid” en wéldra zal het „Uwe Majesteit” zijn, als ik Koningin
ben.”

En door de muziek van hare stem was hij de doode ree en het roode
bloed vergeten. Hij zag nog slechts de verblindende pracht van hare
lokken, het eindeloos teedere blauw van hare oogen, dat [43]over zijn
ziel wemelde, die van verrukking beefde.
„Uw Koninklijke Hoogheid,” prevelde hij eerbiedig, en zonk op eene
knie voor haar. „Uwe Majesteit, ik wil Uw dienaar zijn, tot in den
dood.”

Verrast keek zij neer op den knielenden jongeling aan hare voeten.
Welk een ridderlijkheid in dien eenvoudigen jongen uit het volk, hier
in dit bosch! Met welk edel gebaar was hij voor haar neêrgezonken,
en hoe vol gratie neeg hij het hoofd voor haar, of hij een edelman
was van het Hof! En nú pas zag ze dat hij een mooie jongen was,
sterk en krachtig, en toch vol teedere bevalligheid. Nu was zij ook
niet bang meer, dat hij haar kwaad zou kunnen doen.

„Ja, ik ben uw gebiedster,” zeide zij trotsch. „En nu moet je mij den
weg wijzen uit dit bosch, dan zal ik je rijkelijk beloonen.”

Zij wilde verder spreken, maar gaf opeens een gil. Toen zij een stap
vooruit had willen doen, voelde zij, hoe haar voet was gezwollen, die
gewond was bij den val van haar paard. En zij viel van pijn weer
neder op de purpergouden blâren.

Paulus knielde verschrikt bij haar neer.

„Mijn Prinses,” vroeg hij angstig, „mijn Koningin, ben je gewond?”

Hij kon het „U” niet zeggen in zijne emotie, nooit gewoon geweest
dat woord te spreken.

Aan den angst en den eerbied in zijn stem hoorde [44]zij wel, dat het
geen opzet was, als hij de vormen tegenover haar vergat.

„O! Mijn voet doet pijn,” klaagde zij, „nu kan ik niet weg.… wat zal
men aan het Hof wel denken.… waar ben ik hier?.… is hier nergens
hulp?.… kan je me niet ergens brengen, waar ik rusten kan?.… hoe
lang heb ik hier al gelegen?.… ik weet het niet meer, mijn hoofd is
zoo duizelig, en ik herinner mij niet.…”
Zooals zij daar neerlag, hulpbehoevend en zwak, durfde hij meer te
zeggen dan toen zij zooeven voor hem stond, fier opgericht.

En hij vertelde haar, hoe hij haar gevonden had, den vorigen avond,
slapend onder de purperen beuken, op het zachte bed van de
blaren. Hoe hij haar niet had durven wekken, en hoe hij het gewaagd
had zijn mantel over haar te plooien, omdat hij haar had zien
huiveren van koû. En hij zeide haar, dat Willebrordus, zijn
grootvader, woonde in het bosch, en dat zijn huis niet zoo heel ver
was, een uur loopen maar, den kortsten weg.

„Mag ik je daar brengen?” vroeg hij nederig. „Ik ben sterk en ik kan je
steunen. Ik kan je ook misschien wel dragen, als je niet meer kunt.
Of wil ik Willebrordus halen, en met hem terugkomen, met een
draagbaar?”

Zij trachtte op te staan, en steunde op zijn arm. Een trek van pijn
kwam op haar gezichtje, maar zij bedwong zich en klemde de fijne
lipjes vastberaden op elkaar. [45]

Toen probeerde zij te loopen, maar het ging heel moeilijk.

„Zóó zal het niet gaan,” zeide zij.… „ik zal mijn arm om je hals
slaan … dan heb ik méér steun …”

En zij sloeg haar zachten arm om zijn hals, vertrouwelijk, en steun

zoekend bij zijn jonge, sterke lichaam.

Een vreemd, ongekend gevoel doortrilde hem, en het bloed steeg

naar zijn hoofd, dat gloeide, als duizelig. Het was hem, of hij dit niet
lang zou kunnen dragen, en hij sterven zou van zaligheid.

Maar hij moest sterk zijn … sterk, omdat zij op hem steunde, omdat
zij genezen moest worden van haar pijn, in zijn veilig huis. Hij
vermande zich, en vocht tegen het wild geduizel van geluk, dat door
zijn innigste wezen ging.

En zóó liepen zij voort, langzaam, langzaam, een kwartier. Met

moeite herkende hij den weg, zóó schemerde alles voor zijn oogen.
Het was hem of hij droomde een zaligen droom, of hij met de
Prinses Leliane door heilige paradijzen dwaalde, en of deze wonne
altijd zóó zou duren, tot hij er van zaligheid door sterven zou. Haar
zachte lijf ademde dicht tegen hem aan, haar gouden lokken,
schitterend van licht, beroerden zijn wang.

Totdat zij opeens weer een gil gaf van pijn, en zij zich zacht liet
neerglijden op den grond.

„Ik kán niet meer … ik kán niet meer …” zuchtte [46]zij … „laat me hier
liggen, en ga hulp zoeken … ai! mijn voet!…”

Wanhopig keek Paulus in het rond. En hij zag, dat ze bij den lelie-
vijver waren gekomen.

„Blijf hier rustig liggen, Uwe Koninklijke Hoogheid,” zeide hij, moeite
doende om den vreemden titel te zeggen. „Hier bij dezen vijver is
schaduw, en het is er koel, als straks de zon gaat stijgen. Ik zal hard
loopen, en terugkomen met mijn’ grootvader Willebrordus.—”

Dankbaar zag ze hem aan. Toen keek ze in ’t rond, om goed te

weten waar ze was.—

Het zonlicht begon al helderder en helderder te zeven door het fijne

gebladerte. En vóór haar, aan hare voeten, lag roerloos kalm de
klare vijver, waar op het reine water de witte waterlelies dreven.—
Rustig, in groote eerwaardigheid, hieven zij de blanke hoofden
omhoog tot het licht.
„O! De mooie lelies!” zeide zij, verrukt. „Zóó mooi heb ik ze nog nooit
gezien!”

„Die lelies, zijn het niet je zusteren!” riep hij ineens in geestdrift, door
de extaze de vormen weer vergetend. „Heb je niet in je de ziel van
het lelie-wit, dat opdronk het goud van de zon! Hoe dikwijls heb ik
hier gelegen, en naar die blanke lelies gezien … Toen dacht ik: dit is
nu het allermooiste, dat op de wereld kan bestaan … zóó rein, zóó
rustig, en zóó wit … dikwijls heb ik er van geschreid, om [47]ze zoo
heel stil te zien liggen, die bladen zoo zacht uit-geplooid om toch het
gouden licht kuisch te ontvangen.… Maar nu ik jou gezien heb, weet
ik dat je mooier bent dan deze mooiste lelies … en de glans van de
blankste bloemen is nu verbleekt, nu ik in je wondere gezicht heb
gezien … want het is mooier dan de lelies, dan de sterren, dan álles
wat ik weet.…”

Verwonderd keek ze hem aan. Zóó, met dàt accent had nog nooit
een hoveling tot haar gesproken. Dit was als uit de oude sproken en
de romans, die zij had gelezen. En dit was zuivere ernst, dát zag zij
aan zijn schitterende oogen, aan den deemoed, waarin hij vóór haar
stond, het hoofd gebogen voor zich uit sprekend, met nederig
gebaar, alsof hij zijn ziel aan haar voeten wilde leggen.

Dat stille bosch … die kalme, rustige vijver … die witte bloemen,
roerloos drijvend op het water … die sterke, eenvoudige jongen met
de heldere bruine oogen, en het glanzende zwarte haar in lokken vrij
langs zijn hals … die woorden van aanbidding, met een nooit
gehoorden klank van waarheid.… Het was haar of zij droomde, en zij
wist niet wat te zeggen. Sprakeloos zag zij hem aan, niet begrijpend
en toch vaag voorgevoelend, dat hier iets bizonders voor haar
gebeurde.

Toen boog hij diep, met eene nobele neiging van zijn slank lichaam
zooals zij aan het Hof nooit had gezien. [48]
En hij snelde voort, op vlugge voeten, om hulp te halen voor zijne
gewonde Prinses.

Willebrordus zat kalm te lezen in een leunstoel voor de deur, toen

Paulus ademloos aan kwam snellen.

„Grootvader!… zij is er!…” riep hij, in extaze … „zij is gekomen, de

prinses Leliane!… en zij is mooier dan de bloemen, dan de
sterren.… dan álles.… maar och! zij is gewond aan haar voet.… zij
kan niet loopen.… gauw, grootvader.… wij moeten haar helpen.…”

Met moeite kreeg Willebrordus hem zóó tot bedaren dat hij een
geregeld verhaal kon doen van wat gebeurd was.

Toen lachte hij, droevigjes, en zeide verwijtend:

„Mooier dan de bloemen?.… Dan de sterren, Paulus?.… Foei!.…

maar ik kén het, ik kén het, wat je beroert.… en ik weet dat er niets
aan te doen is.… nu zal je me ook verlaten, Paulus, dat kàn niet
anders.…”

Verschrikt keek Paulus hem aan.

En nu eerst kwam er een vaag begrip in hem tot bewustzijn van wat
eigenlijk gebeuren ging in hun beider leven. Maar hij wilde, hij kón
het niet gelooven.

„Jou verlaten grootvader!… jou verlaten!… en mijn bosch, mijn lief,

goed bosch verlaten!… nooit!… nooit!…” [49]

Maar beslist en zonder beven zeide het grootvaders stem, die altijd
waarheid had gesproken:
„Nu zal je gaan, waar zij gaat, mijn jongen.… arm kereltje, je moét
wel, zooals het vlindertje móet naar de vlam … zóó zal je ziel beven
om den schoonen schijn van dat Meisje.… Maar nu is het geen tijd
om te praten.… nu gauw een baar gereed gemaakt om haar te
zoeken.…”

En een kwartier later waren Willebrordus en Paulus op weg, zoo snel

zij loopen konden, naar den vijver van de witte water-lelies.

Nooit zou Paulus kunnen vergeten, hoe Willebrordus de prinses

aanzag, toen zij bij haar waren gekomen. Hoe die wijze, rustige
oogen van den grijzen oude naar de frêle schoonheid van het Meisje
zagen, kalm en onbewogen! Zij werd een beetje angstig onder dien
diepen, in haar dóór-zienden blik, en probeerde weer in trots
daaraan te ontkomen.

„Ik ben de prinses Leliane,” zeide zij fier. „Ik zal eenmaal de koningin
zijn van Leliënland. Met Koninklijke Hoogheid word ik
aangesproken.”

Maar Willebrordus antwoordde kalm. „Er is niemand koninklijk en

hoog dan God, mijn kind, en Hij is de éénige Majesteit.… je bent een
kind, en meer niet, en een kind dat gewond is, en hulp van
medemenschen behoeft.… en ik zal je helpen, als medemensch,
maar niet als onderdaan.…”

Toen, zacht, zooals men een kind doet, tilde de [50]grijsaard haar op,
en legde haar op de baar, met eene teedere zachtheid, die van heel
uit de hoogte kwam zijner groote liefde voor alles wat leefde.

„Mijn ree!” riep zij nog, „mijn witte ree! Ik heb haar eerlijk zelf
gejaagd, en niemand kon haar vangen dan ik. Zij moet mede.… Ik
wil haar huid mede-hebben, om den opperjagermeester te
toonen!.…”
Maar Willebrordus antwoordde, gestreng:

„Dit arme beestje, dat je zoo wreed vermoord hebt zal ik hier komen
begraven. Wat had dit zachtaardige dier misdaan, dat het geslacht
moest worden? Je moest je schamen, zulk een gruwelijken moord te
doen!”

En hij streelde liefderijk het kille, stijve lijk van de ree, alsof hij met
nog wat liefde de verschrikking van het onrecht wilde verzachten.

Zij wilde nog wat tegenspreken van trots, maar er was iets in zijn
edel, wijs gezicht, dat haar van onwederstaanbaren eerbied
vervulde. En zij voelde heel goed, dat zij zijn hulp absoluut
behoefde, en klagelijk zou blijven liggen, als zij hem weerstond.

Maar Paulus, voor de eerste maal in zijn leven niet oprecht meer
tegen zijn ouden Meester en grootvader, door zijn op het uiterste
gespannen aanbidding tot haar gedreven, boog zich voorzichtig tot
haar neder, waar hij het hoofdeinde droeg van de baar, en fluisterde
haar eerbiedig toe:

„Uwe Koninklijke Hoogheid.… Uwe Majesteit.… Mijn hooge

gebiedster.” [51]

Zij dankte hem met een goedkeurenden, vriendelijke blik.

En zoo droegen Willebrordus en Paulus de prinses Leliane door het

woud, waar hun rustig, rein leven in had gewoond. In hun simpele
huis onder de oude, wijze boomen, in Paulus’ eigen kamer, op zijn
hard, eenvoudig bed legden zij het liefelijk meisjeslichaam te rusten,
dat broos en teêr was als de reine lelie, en schooner van aanschijn
dan de pure sterren aan den trans. [52]
[Inhoud]
 HOOFDSTUK V.

Willebrordus had prinses Leliane’s verstuikten voet onderzocht, en

met gedroogde, geneeskrachtige kruiden uit het bosch had hij de
gewonde plekken zacht gewreven. De opzwelling was niet zoo
gevaarlijk geweest als hij op ’t eerste gezicht gevreesd had, maar
tóch moest de prinses twee geheele dagen rust houden, en te bed
blijven, vóór zij weer zou kunnen loopen.

Twee heerlijke dagen van ongekende zaligheid voor Paulus. Hij

mocht in zijn eigen, vertrouwd kamertje bij haar bed—zijn eigen bed
—zitten, en haar zijn platen en gravures laten zien, om haar afleiding
te geven, en haar voorlezen uit zijn boeken. Hij vertelde haar van het
bosch, en van de boomen, en de bloemen, en de vogels, met welke
hij dagelijks omging. Ook zong hij wel eens een liedje voor haar met
zijn jonge stem.

Zij moest aldoor maar heel stil, bewegingloos neder liggen, om den
voet volkomen rust te geven, en in die onbewegelijkheid lag ze, rein
en blank, als [53]een subtiele openbaring van droom, in een
allerhoogst moment van extaze zóó opgeschenen.

En terwijl Paulus woorden na woorden sprak om haar te vermeien,

en nu en dan zijn handen bewogen met reverent gebaar, was het in
zijn ziel roerloos van aanbidding, als in de heilige stilte van een
woud, dat met van aandacht biddende kruinen onbewegelijk ten
hemel staat.

Den tweeden avond, in late schemering, toen hij weer een oud, oud
liedje voor haar zong, dat grootvader hem geleerd had, was ze
ongemerkt, moê van het stil-liggen, in slaap gevallen, de handen op
het witte laken gevouwen.
En daar lag zij weder voor hem, de prinses Leliane, zooals zij hem
voor ’t eerst was verschenen, sluimerende onder de stille boomen.

Hij durfde van eerbied nauwelijks te ademen.

En vervuld van een wonder-vroom schromen zag zijn ziel het zalig
aan.

En wéér voelde hij het als een goddelijke openbaring, in een helder,
klaar licht van binnen: dít is het hoogste, het állerhoogste, en hooger
dan dit wonnevol genot kan géén ontroering stijgen.

Rustig, rein en rustig, werd het in zijn ziel, als in een woud, waar alle
vogelen zwijgen, en geen ritselend takje stoort. Zóó als heel dat
wijde woud den hemel roerloos áánziet, zag zijn ziel naar die
eindelooze rust van maagd. [54]

Blank, van goddelijke genade overtogen, lag haar hoofdje in de

peluw, met de oogen zacht geloken onder dien vromen vrede. Goud
golfden haar lokken het witte kussen langs. Als roze bloemen lagen
haar handjes op het witte laken gevouwen.

En éven, éven bewoog haar borst, ademde zachtjes, op en neer, op

een rustig rythme, dat zijn ziel met een wondere muziek vervulde.

Buiten, door het geopende venster, zag Paulus de groote, zware

boomen in het schemerende licht te droomen staan, en een
onbestemde, vreemde teederheid verzachtte hun donkere vormen,
als een vage liefde, die over het woud was nedergedaald.

Opeens schrikte hij pijnlijk op van het tikken van zijn klokje.

„Tik tik!” zei het, „tik tik, tik tik tik.…”

En inééns dacht hij angstig:

„Dit gaat voorbij, dit gaat voorbij.…”

O! Het vast te houden, dit heerlijk oogenblik, het innig-onverbrekelijk

vast te houden in zijn leven, dat het nooit, nooit meer weg kon, en
altijd zóó bleef, zóó zalig en zóó stil!…

Het was géén droom. Het was hooge werkelijkheid, heerlijker dan
heerlijkste droom ooit zijn kon. Dáár lag ze, vóór zijn aandachtige
oogen, de prinses Leliane, van wie zijn ziel gedroomd had, jaren
lang, en hij had het niet geweten. Die veilige, rustige vrede, die
wijding van genade, die reine, roerlooze [55]rust, schooner en van
goddelijker wezen dan ál wat ooit zijn oogen en zijn ziel hadden
aanschouwd! Kón dit ooit vlieden in den tijd, kon dit ooit wijken in ’t
niet voor het eentonig klok-getik, dat in zijn ooren pijnde?

Toen legde zich opeens een groote zekerheid in zijn ziel, zooals het
licht dat neerdaalt over nacht:

„Dit wondere schoon kan nooit verloren gaan, en áltijd zal het
onvernietigbaar in mijn wezen blijven, al wisselen van buiten ook
vele verschijningen, die niet van goddelijken oorsprong zijn als
deze.”

Hij knielde neder, in diepen ootmoed, en bleef zóó liggen, hij wist
niet hoe lang. Want het was hem in die stille contemplatie, of de tijd
niet meer bestond, of zijn kamertje, en het bosch, en alles weg was,
en hij was heengedroomd in de eeuwigheid, waar dit blanke visioen
van reine schoonheid voor zijn ziel zou blijven stralen, in ondoofbare
pracht …

Zóó leefde Paulus de twee dagen door, met zijn ziel tot op het
uiterste gespannen in aanbidding en stille zaligheid. Hij was zóó
ganschelijk in zijn geluk verzonken, dat hij er in ’t geheel niet aan
dacht, hoe deze wonne nog maar kort kon duren, en de prinses weer
heen zou gaan, voor goed.

Ze had hem er ook niet over gesproken. Ze had maar weinig tegen
hem gezegd, en zich maar laten afleiden door zijn stem, moê en
vervelend als ze [56]moest liggen in haar onbewegelijke houding.
Ook wist ze eigenlijk niet wat ze hem wel zou zeggen. Het was alles
zoo wonderlijk voor haar, dat stille, sobere kamertje, en die vreemde
menschen, zonder hofhouding om haar heen.

Toch was er voor haar een stille charme in zijn stem, en zij raadde
uit intuïtie zijne jonge, sterke, eerbiedige aanbidding, als iets heel
bizonders en aparts, kostbaarder dan alle hulde, die haar ooit
gebracht was.

Ze vond hem mooi en dacht dat hij een goed figuur zou maken aan
het hof. Ééns zelfs dacht ze „hoe jammer dat hij geen koninklijke
prins is.”

Maar Paulus dacht in ’t geheel niet, verloren in zijn extaze, tot

Willebrordus het hem den derden avond zeide:

„Morgen ochtend vroeg zal ik de prinses brengen tot aan den zoom
van het woud, waar je in de verte de blauwe bergen ziet. Daar vind
ik wel houthakkers of bergbewoners, die haar verder den weg
kunnen wijzen. En nú moet je beslissen, mijn jongen, of je met haar
mede wilt gaan, of hier blijven bij mij.”

Paulus schrikte op.

Het leek te onmogelijk dat zij nu weg zou gaan, nu ze eindelijk was
gekomen. En hij keek zijn grootvader aan, als niet begrijpend.
Willebrordus voelde wel, wat er in zijn jonge ziel gebeurde. Het lag
vèr achter hem, deze emotie, maar hij wist nog zéér goed de
hevigheid en het wreede er van. [57]

„Hoor mij goed, mijn jongen, en kijk nu niet of alles onreëel is om je

heen. Want je droom zou breken tegen de werkelijkheid. Morgen
ochtend gaat ze heen, de prinses Leliane, terug naar haar land, naar
haar hof. Dit is de laatste avond, dat je zoo dicht bij haar moogt zijn,
en zoo vertrouwelijk leven in haar omgeving. Aan het hof leeft ze in
een verre, vreemde sfeer voor je. En alleen van heel uit de verte zal
je haar mogen zien. Zij is wat de menschen een prinses noemen,
eene koningin weldra. Het is iets buitengewoons, dat je zóó dicht bij
haar hebt mogen leven, en haar toe hebt mogen spreken. Denk er
om, alleen uit de verte zal je haar voortaan mogen zien. Morgen is
ze weg van hier …”

Toen wendde Paulus zich droevig af, en ging naar zijn kamertje,
waar de prinses te rusten lag. Hij klopte eerbiedig en mocht binnen
komen.

En een groot licht glansde over zijn ziel, toen hij haar schoonheid
weder zag. Een sfeer van heiligheid trilde in de kamer, die zij
vervulde van de wondere essence van haar wezen.

Hier was het nog, het geluk … hier was het dan nog, innig, reëel voor
zijn ziel … nóg was het niet vervloden … en o! het kón ook niet, het
kón ook niet weggaan … deze wonne moést eeuwig, altijddurend
zijn.

En in zijn opgewondenheid van geluk en angst barstte hij uit: [58]

„O! Prinses, het is niet waar, het kán niet waar zijn.… je zult niet
weggaan van mij.… als je weggaat is al het licht voor mij hene, en
duister zal over alles gaan in mijn ziel.… ik heb zoo op je gewacht,
zooveel jaren en jaren.… ik geloof dat ik áltijd op je gewacht heb,
een eeuwigheid al, door alle tijden heen.… ik wéét het niet meer. En
het bosch heeft op je gewacht, en de water-lelies, en de sterren.… o!
er is altijd iets van je in mijn ziel geweest, en ik heb het niet
geweten.… die avonden, die op je wachtten, als de boomen zoo
heel stil stonden, met hun kruinen eerbiedig tot den hemel vol
sterren.… dat diepe, plechtige zwijgen álom, op de aarde en in de
luchten, dat niets dan wachten was.… dat rustige droomen van de
witte water-lelies in den stillen vijver, en ik daarbij zacht verlangende,
verlangende, omdat mijn ziel wel wist dat je komen zoudt.… dat
vreemde geluk, als ik hoog in de boomen te staren zat naar de
sterren, en over heel het woud zag ik heen, en alles werd zoo wijd
en zoo ruim en ik weende om al dat groote, tóen wist ik het niet,
maar het was alléén omdat je kómen zoudt, en ik dat eindeloos
geluk niet kon dragen.… al die lieve, mooie dingen van vroeger zijn
nu ineens zoo heerlijk verlicht en nu weet ik, dat het alles maar
voorzichtig voorbereiden was dat je komen zoudt, en ik anders zou
gestorven zijn als het inééns was gekomen.… want het is te groot, te
groot.… [59]het is grooter dan dageraad en weêrlicht en aller sterren
glans.… zóó moet misschien de zee zijn, waarvan ik ééns droomde,
en die mijn ziel alleen gezien heeft.… en nu kán je niet weggaan, nu
kán ik niet meer leven zonder je te zien.… nu zouden het bosch, en
de sterren, en de lelies, en alle dingen eenzaam zijn, omdat ik niet
meer op je wachten kon, als ik wist dat je hene was voor goed.… o!
ga niet heen!.… blijf bij me en bij het bosch.… Ik zal je vertellen van
de sterren, die ik allemaal heel goed ken.… ik geloof dat ze mij ook
kennen, zoo zien ze me somtijds aan.… en de bloemen zullen
allemaal voor je bloeien, en je zult de koningin zijn van het bosch.…
dan wil ik mijn geheele leven lang je slaaf zijn en je dienen en
aanbidden tot aan mijn dood.… Maar ga niet heen, ga niet terug
naar de steden en de menschen.… ze zijn slecht, zegt
Willebrordus.…”
In sprakelooze verbazing zag de prinses hem aan. Hij was wel een
héél vreemde jongen. Hij praatte altijd maar door als uit oude
boeken en sproken. Dat kwam zeker omdat hij nooit onder
menschen was geweest. Zóó mocht hij ook een zoo hooge prinses
als zij niet toespreken, maar dat scheen hij niet te weten. En tóch
was er een groote eerbied in zijn stem, oprechter dan de trouwste
hoveling haar ooit gewijd had. Bij intuïtie voelde zij, dat hier iets
groots aan haar werd gegeven, iets aparts [60]en bizonders, dat wèl
waard was te worden aangenomen. Er was misschien een loyaal
onderdaan uit hem te maken, die trouw zou zijn tot in den dood, en
die groote dingen voor haar zou kunnen doen. Als hij maar eerst
eens wat beschaafd werd en onder de menschen kwam. En hij was
een mooie jongen, met prachtige oogen. Ook voelde zij, maar heel
vaag en onbewust, in het innigste van haar meisje zijn, door het
waas van koninklijke hooghartigheid heen, eene zachte streeling van
trots, dat hij haar zoo hartstochtelijk aanbad.

Hij was nu van aandoening voor haar nedergeknield, het hoofd

ootmoedig gebogen, in algeheele overgave, en herhaalde nog eens,
snikkend:

„Ga niet heen!… ga niet heen!… ik kan nu niet meer alleen leven in
het bosch!.…”

Vriendelijk, maar tóch van uit hare vorstelijke hoogte zag zij op hem
neer. Hoe fraai was zijn glanzende, kastanjebruine haar! Zij
verwaardigde zich, hare zachte hand beschermend op zijn hoofd te
leggen, en het was hem, of eene zegening van den goeden Vader
aller dingen zelven over hem nederdaalde.

En de muziek van hare stem zong weder diep door in zijn ziel, haar
vervullend met eene wondere harmonie: