TRƯỜNG ĐẠI HỌC SÀI GÒN SAIGON UNIVERSITY

TẠP CHÍ KHOA HỌC SCIENTIFIC JOURNAL

ĐẠI HỌC SÀI GÒN OF SAIGON UNIVERSITY
Số 74 (02/2021) No. 74 (02/2021)
Email: tcdhsg@sgu.edu.vn ; Website: http://sj.sgu.edu.vn/

ĐÁNH GIÁ TIỀM NĂNG TÀI NGUYÊN DU LỊCH

TẠI XÃ THẠNH AN, HUYỆN CẦN GIỜ
Evaluating potential tourism resources at Thạnh An commune, Cần Giờ district

PGS.TS. Phạm Viết Hồng

Trường Đại học Sài Gòn

TÓM TẮT
Nội dung của bài viết đề cập việc vận dụng phương pháp lập mô hình giả thuyết và phương pháp điều
tra xã hội để đánh giá tiềm năng tài nguyên du lịch tại xã Thạnh An, huyện Cần Giờ, Thành phố Hồ
Chí Minh. Phương pháp đánh giá sử dụng thang đo Likert 5 bậc, độ tin cậy của thang đo được kiểm
định bằng tính toán Cronbach alpha có giá trị > 0.6 và phân tích nhân tố khám phá (EFA) có hệ số
KMO = 0.872, chỉ số sig =0.00. Kết quả nghiên cứu là xác định được các yếu tố sinh thái nhân văn
(tập quán dân cư, ẩm thực hải sản, nghề ngư) và hệ sinh thái cửa sông Lòng Tàu đạt mức độ > 4.0 (có
giá trị hấp dẫn cao đối với khách du lịch). Ngoài ra, bài viết đề xuất các hướng tiếp cận sử dụng hợp lí
và bảo vệ tài nguyên du lịch; phát triển sản phẩm du lịch, loại hình du lịch và sức chứa của lãnh thổ đối
với du lịch.
Từ khóa: cảm nhận của du khách, đánh giá tiềm năng, tài nguyên du lịch, xã Thạnh An
ABSTRACT
The article presents the application of hypothetical modeling and social survey methods to assess the
potential of tourism resources in Thạnh An commune, Cần Giờ district, Ho Chi Minh City. The
evaluation method uses a 5-step Likert scale, the reliability of the scale is verified by Cronbach alpha
calculation with the value > 0.6 and Exploratory Factor Analysis (EFA) with KMO coefficient = 0.872,
index sig = 0.00. The results of the study are to identify human ecological factors (residential customs,
seafood cuisine, fishery) and the eco-system of Lòng Tàu estuary at the level of > 4.0 (with high
attractive value for tourists). In addition, the article also proposes approaches to rational use and
protection of tourism resources, developing tourism products, tourism types and the territory's capacity
for tourism.
Keywords: visitors' comments, potential assessment, tourism resources, Thạnh An commune

1. Đặt vấn đề có tính chất đảo rõ rệt. Đặc điểm tự nhiên

Xã Thạnh An, huyện Cần Giờ, nằm về
phía đông nam của Thành phố Hồ Chí
Minh và cách trung tâm khoảng 75km. Đây
là khu vực được hình thành do quá trình
bồi đắp phù sa của hệ thống sông Đồng Nai
về phía biển. Xã Thạnh An bị ngăn cách
với đất liền bởi các chi lưu và cửa sông nên
Email: phamvhongsp@gmail.com
3
vùng cửa sông - biển và kết hợp với tập
quán văn hóa dân cư mang đậm tính chất
đảo, nghề ngư đã hình thành nên nhiều giá
trị vật thể và phi vật thể có ý nghĩa đối với
phát triển du lịch. Vấn đề đặt ra là cần phải
thiết kế mô hình phát triển du lịch như thế
nào để khai thác hợp lí tài nguyên đáp ứng
SCIENTIFIC JOURNAL OF SAIGON UNIVERSITY
yêu cầu phát triển du lịch bền vững. Kết
quả của việc đánh giá chính xác giá trị tiềm
năng của tài nguyên du lịch là căn cứ quan
trọng để lựa chọn sản phẩm, loại hình và
xác định quy mô đầu tư, sức chứa của lãnh
thổ đối với phát triển du lịch ở xã Thạnh
An. Cách tiếp cận nghiên cứu về đánh giá
tài nguyên du lịch dựa vào phân tích định
tính của chuyên gia về đặc điểm riêng mỗi
loại tài nguyên dễ bị sai lệch theo chiều
hướng tăng giá trị. Ngược lại, cách tiếp cận
đánh giá dựa vào cảm nhận của đối tượng
có nhu cầu dễ bị bỏ sót và nhận biết sai giá
trị của tài nguyên. Do vậy, vấn đề đặt ra
đối với nghiên cứu này là kết hợp 2 cách
tiếp cận để đảm bảo tính chọn lọc và tính
thẩm định trong đánh giá tiềm năng tài
nguyên du lịch xã Thạnh An.
2. Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu tiềm năng là khâu quan
trọng đối với công tác quy hoạch và thực
hiện các dự án phát triển du lịch. Việc xác
định được quy mô và giá trị của các nhân
tố ảnh hưởng đến hoạt động du lịch là căn
cứ để đầu tư phát triển điểm đến (các sản
phẩm du lịch, dịch vụ khách du lịch) và tổ
chức thực hiện các chương trình du lịch
(Mayuree Nasa & Fatimah Binti Hassan,
2016). Để xác định được tiềm năng phát
triển du lịch tại xã Thạnh An, chúng tôi
thực hiện hai phương pháp nghiên cứu
chủ yếu:
Thứ nhất, phương pháp lập mô hình
giả thuyết về phát triển du lịch tại xã Thạnh
An. Để lập mô hình giả thuyết, chúng tôi
tiến hành tiến hành điều tra thực địa, thu
thập số liệu thống kê, tham khảo ý kiến của
chính quyền địa phương, cộng đồng dân
cư. Dựa vào kết quả phân tích các nhân tố
4
No. 74 (02/2021)
có liên quan đến phát triển du lịch, giả
thuyết được đặt ra là: Thạnh An có tiềm
năng phát triển du lịch sinh thái (Sở Du
lịch TP.HCM, 2019). Các nhân tố cốt lõi
để hình thành các sản phẩm du lịch sinh
thái gồm: i) tài nguyên du lịch sinh thái tự
nhiên (cảnh quan cửa sông Lòng Tàu, đảo,
vịnh Gành Rái; hệ sinh thái rừng ngập
mặn); ii) hệ sinh thái nhân văn dân cư biển,
đảo (cư trú, quan hệ cộng đồng, an ninh
trật tự, thái độ dân cư, tín ngưỡng, ẩm thực,
nghề ngư). Phân tích đặc điểm tự nhiên,
dân cư và các hoạt động nghề ngư đã chọn
được 7 yếu tố có giá trị đối với phát triển
du lịch: cảnh quan cửa sông Lòng Tàu; đê,
kè và bờ biển Thạnh An; hệ sinh thái rừng
ngập mặn; tập quán văn hóa dân cư; hải
sản; tín ngưỡng tâm linh; nghề ngư. Tiềm
năng giá trị của mỗi yếu tố được cụ thể hóa
và minh họa bằng 4 đến 5 tiêu chí.
Thứ hai, phương pháp điều tra cảm
nhận của du khách đối với tiềm năng tài
nguyên du lịch để thẩm định giả thuyết
Để thẩm định giả thuyết nghiên cứu
“Thạnh An có tiềm năng phát triển du lịch
sinh thái”, chúng tôi thực hiện điều tra 180
khách du lịch để thẩm định cảm nhận của
họ đối với 7 yếu tố có giá trị tiềm năng đối
với phát triển du lịch. Việc thiết kế bộ câu
hỏi điều tra được tuân thủ theo các bước
xây dựng thang đo Likert. Các biến cần đo
là 7 yếu tố đã được lựa chọn theo giá trị
tiềm năng du lịch. Mức độ cảm nhận về
mỗi yếu tố được tổng hợp từ 4 đến 5 mục
hỏi (biến quan sát) có nội dung phản ánh
thuộc tính của các nhân tố tiềm năng theo
thang đo 5 bậc. Các mục hỏi trong mỗi yếu
tố được đặt ra với mục đích nhận được
đánh giá cùng chiều (Hình 1).
PHẠM VIẾT HỒNG
Cảnh quan cửa sông Lòng Tàu
Đê, kè, bờ biển Thạnh An
Hệ sinh thái rừng ngập mặn
Tập quán văn hóa dân cư
Nguồn hải sản
Tín ngưỡng tâm linh
Trải nghiệm nghề ngư
Hình 1. Mô hình đánh giá cảm nhận của du khách đối với tiềm năng tài nguyên du lịch
3. Nội dung và kết quả nghiên cứu
3.1. Khái quát về xã Thạnh An
Thạnh An là xã đảo duy nhất của
Thành phố Hồ Chí Minh. Lãnh thổ của xã
là bộ phận phía đông của huyện Cần Giờ
có diện tích 122,31km² gồm các đảo và
bán đảo được bao bọc bởi các cửa sông và
biển. Phía bắc giáp với sông Đồng Tranh,
phía tây giáp cửa sông Lòng Tàu, phía
đông giáp cửa sông Thị Vải, phía nam
giáp biển. Khoảng cách đường thủy từ
trung tâm xã Thạnh An đến thị trấn Cần
Thạnh là 5,7km và đến Thành phố Vũng
Tàu là 17km.
Tự nhiên Thạnh An có nhiều đặc trưng
của vùng cửa sông được thành tạo chủ yếu
bởi sự kết hợp giữa bồi đắp phù sa sông và
thủy triều. Lãnh thổ của xã Thạnh An được
hình thành do quá trình mở rộng của đồng
bằng sông Đồng Nai về phía biển, riêng hai
ấp Thạnh Hòa và Thạnh Bình được tách rời
thành đảo (Thạnh An). Địa hình phía bắc
có độ cao trung bình 2-3m, độ cao lớn nhất
là 13m ở Giồng Chùa. Địa hình của xã bị
chia cắt bởi mạng lưới các cửa sông dày
đặc nên giao thông chủ yếu bằng đường
thủy. Hệ sinh thái rừng ngập mặn chiếm
khoảng 84% diện tích của xã. Khí hậu có
5
TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC SÀI GÒN
Cảm nhận của
khách du lịch đối
với tài nguyên
du lịch
nhiệt độ trung bình năm 27-28oC và lượng
mưa khoảng 1300-1700mm. Khí hậu phân
hóa thành hai mùa mưa và khô rõ rệt, mùa
mưa từ tháng 5 đến tháng 11 và mùa khô từ
tháng 12 đến tháng 4 năm sau (Dữ liệu
trung tâm khí hậu, 2015 - 2019). Vào mùa
mưa thường có gió thổi mạnh, sóng lớn
nên việc đi lại giữa Thạnh An và đất liền
gặp khó khăn.
Dân số Thạnh An năm 2019 là 4512
người trong đó khoảng 92% phân bố ở 2 ấp
Thạnh Hòa và Thạnh Bình thuộc đảo
Thạnh An. Dân cư Thạnh An có văn hóa
đặc trưng của cư dân biển đảo. Mối quan
hệ cộng đồng chặt chẽ, thân thiện và tín
ngưỡng gắn liền với nghề biển. Phần lớn
dân cư theo tín ngưỡng dân gian, có 26,9%
dân số (1215 người) theo theo tín ngưỡng
Cao Đài. Hoạt động kinh tế chủ yếu của
dân cư là nuôi trồng, đánh bắt, chế biến hải
sản và làm muối. Ngoài ra có một bộ phận
nhỏ làm nghề buôn bán lẻ, dịch vụ ẩm
thực, dịch vụ lưu trú và công chức nhà
nước (UBND Thạnh An, 2019).
3.2. Đặc điểm tài nguyên du lịch ở xã
Thạnh An
3.2.1. Phân loại tài nguyên du lịch và
sản phẩm du lịch tiềm năng
SCIENTIFIC JOURNAL OF SAIGON UNIVERSITY No. 74 (02/2021)

Khảo sát thực tiễn và tham khảo “Kế nguồn tài nguyên du lịch vừa đa dạng về
hoạch xây dựng và phát triển mô hình du chủng loại, vừa có tính độc đáo về giá trị
lịch cộng đồng Xã Thạnh An, huyện Cần nên thuận lợi đối với việc hình thành điểm
Giờ năm 2019”, cho thấy xã Thạnh An có đến du lịch hấp dẫn (Bảng 1).

Bảng 1. Tài nguyên du lịch và sản phẩm du lịch tiềm năng tại xã Thạnh An
TT Tên tài nguyên Sản phẩm du lịch tiềm năng
1 Cảnh quan cửa sông Khám phá nơi nước sông hòa vào biển cả; quan sát hiện
Lòng Tàu tượng phân chia 2 làn nước của sông Lòng Tàu và sông Thị
Vải; khám phá hiện tượng thủy triều; đi tàu vượt cửa sông.
2 Đê, kè, bờ biển Thạnh Quan sát mặt trời mọc, mặt trời lặn; chuyển động của sóng,
An khám phá đê, kè chắn sóng, quan sát phong cảnh mặt biển,
tắm biển, câu cá.
3 Hệ sinh thái rừng ngập Khám phá hệ sinh thái rừng ngập mặn, chèo thuyền, nghỉ
mặn ngơi, vui chơi giải trí.
4 Tập quán cư dân Khám phá nhà ở, nghề nghiệp, đời sống, quan hệ cộng
đồng, thái độ của dân cư, homestay.
5 Tín ngưỡng tâm linh Tham quan, tìm hiểu và trải nghiệm tâm linh Lăng Ông
Thủy tướng, Miếu Thủy Long Công chúa, Thánh thất
Thạnh An.
6 Nghề làm muối, nuôi Tham quan, trải nghiệm nghề làm muối, nuôi hàu, câu cá,
hàu, chế biến hải sản chế biến hải sản.
7 Hải sản Ẩm thực, mua quà lưu niệm.

3.2.2. Phân bố tài nguyên du lịch
Tài nguyên du lịch của xã Thạnh An
phân bố tập trung chủ yếu ở hai khu vực:
khu vực đảo Thạnh An (ấp Thạnh Hòa và ấp
Thạnh Bình) và khu vực ấp Thiềng Liềng.
Đảo Thạnh An nằm cách phía bắc thị
trấn Cần Thạnh khoảng 5,7km theo đường
biển, gồm ấp Thạnh Hòa và ấp Thạnh
Bình với diện tích khoảng 0,45km2, dân số
khoảng 4130 người và mật độ 9000
người/km2. Đây là khu dân cư hình thành
đầu tiên của xã, từ những năm đầu của thế
kỷ 20 trên đảo đã có các ngư dân sinh
sống. Hiện nay, đảo Thạnh An là địa điểm
6
phân bố cơ quan hành chính, văn hóa, y
tế, an ninh và là nơi hoạt động kinh tế chủ
yếu của xã Thạnh An. Thạnh An là khu
vực tập trung tiềm năng du lịch chủ yếu.
Tài nguyên du lịch tự nhiên gồm hệ thống
đê, kè chắn sóng và bờ biển phía đông; Hệ
sinh thái rừng ngập mặn phía tây. Tài
nguyên du lịch nhân văn gồm nguồn hải
sản, các di sản tín ngưỡng tâm linh (Lăng
Ông Thủy tướng, miếu Bà Thủy Long
Công chúa, Thánh thất Thạnh An); nghề
nuôi hàu và chế biến hải sản; tập quán văn
hóa dân cư có nhiều đặc trưng rất thích
hợp đối với phát triển du lịch.
PHẠM VIẾT HỒNG
Ấp Thiềng Liềng là một khu dân cư
khoảng gần 200 hộ ở cù lao nằm cách về
phía bắc đảo Thạnh An khoảng 6,7km theo
đường sông, được hình thành từ sau năm
1975 do quá trình định cư của diêm dân.
Phần lớn diện tích ấp Thiềng Liềng là hệ
sinh thái rừng ngập mặn và cánh đồng
muối. Tài nguyên du lịch nổi bật là hệ sinh
thái nhân văn (nghề làm muối, tập quán
diêm dân) và hệ sinh thái rừng ngập mặn.
Ngoài ra, khu vực này còn có các cồn đất
cao (núi Rồng) và hệ thống sông dày đặc
chảy len lỏi giữa các khu rừng ngập mặn
rất thích hợp cho các hoạt động khám phá,
trải nghiệm.
3.3. Đánh giá tài nguyên du lịch theo
cảm nhận của du khách
3.3.1. Yếu tố, tiêu chí đánh giá và mẫu
điều tra đánh giá
Đánh giá giá trị tài nguyên du lịch là
Tài Thuộc tính giá trị
nguyên của tài nguyên
Cảnh Phong cảnh bến tàu tạo cảm Tập quán
quan cửa giác vượt biển văn hóa
sông
Cảm giác mới về ranh giới
Lòng Tàu
nước sông và nước biển
Cảm giác thú vị khi khám phá
thủy triều
Đi tàu vượt cửa sông có cảm
giác lênh đênh giữa biển
Đê, kè, Dạo chơi dọc đê, kè trong lành
bờ biển và hứng thú
Thạnh An
Bờ biển tạo được nhiều trạng
thái tình cảm
Ngắm phong cảnh biển rất đẹp
lúc bình minh
Nghỉ ngơi, thư giãn tốt cho tinh
thần và sức khỏe
7
TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC SÀI GÒN
khâu quan trọng đối với nghiên cứu phát
triển du lịch. Việc đánh giá tài nguyên du
lịch được tiếp cận theo hai cách chủ yếu:
phân tích, đánh giá các thuộc tính cấu tạo
của tài nguyên du lịch và đánh giá tài
nguyên du lịch thông qua mức độ thỏa mãn
nhu cầu của khách du lịch. Trong nghiên
cứu này, chúng tôi chọn cách tiếp cận đánh
giá dựa vào mức độ đáp ứng của tài nguyên
du lịch đối với kỳ vọng của khách du lịch
thông qua thái độ cảm nhận của họ.
Lựa chọn yếu tố và tiêu chí đánh giá
tài nguyên du lịch
Để đo lường cảm nhận của du khách
đối với tài nguyên du lịch ở xã Thạnh An,
nghiên cứu này đã phân tích các yếu tố
thiên nhiên và nhân văn thành nhiều thuộc
tính riêng rẽ. Mỗi thuộc tính là một tiêu chí
đánh giá được trình bày dưới dạng mục hỏi
(Bảng 1).
Tài Thuộc tính giá trị
nguyên của tài nguyên
Dân cư địa phương sẵn sàng
giúp đỡ
Cảnh quan cư trú có nhiều đặc
trưng riêng
Ẩm thực Hải sản phong phú, đặc trưng
Hải sản tươi sống
Giá hải sản rẻ
Hương vị thơm ngon
Đảm bảo vệ sinh, an toàn thực
phẩm
Tín Truyền thuyết cá voi cứu người
ngưỡng có thật
SCIENTIFIC JOURNAL OF SAIGON UNIVERSITY
Tài Thuộc tính giá trị
nguyên của tài nguyên
Câu cá ở bờ biển là hình thức
giải trí rất thú vị
Hệ sinh Có nhiều đặc điểm khác với
thái rừng rừng ở miền núi
ngập mặn Trải nghiệm bắt cá thòi lòi, cá
bống rất khó quên
Du ngoạn bằng thuyền rất ấn
tượng
Có thể tham gia nhiều hoạt
động giải trí
Khả năng thích nghi với thiên nghề ngư Đời sống ngư dân vất vả nhưng
nhiên của sinh vật
Tập quán Thái độ của dân cư rất thân
văn hóa thiện với du khách
Quan hệ cộng đồng dân cư địa
phương gắn bó
Tình trạng an ninh an toàn và
tin cậy
Mẫu điều tra
Thông tin về đánh giá tài nguyên du
lịch được điều tra từ 180 người đã đi du
lịch tại xã Thạnh An. Các quan sát trong
mẫu điều tra được được lựa chọn ngẫu
nhiên vào các thời điểm giữa tuần, cuối
tuần và vào các ngày lễ. Các ngày lễ lớn
được chọn là ngày Quốc tế Lao động, ngày
Bảng 2. Số lượng và cơ cấu mẫu điều tra phân theo độ tuổi của du khách tại Thạnh An*
Nhóm tuổi
Frequency
18-30 72
31-45 52
Valid
46-63 26
Total 150
* Số liệu thống kê mô tả từ 150 mẫu điều tra
No. 74 (02/2021)
Tài Thuộc tính giá trị
nguyên của tài nguyên
tâm linh Miếu Bà là địa chỉ linh thiêng
Lăng Ông Thủy tướng là điểm
tựa tinh thần cho ngư dân
Thánh thất Cao Đài có cảm
giác tôn nghiêm và độc đáo
Trải nghiệm tâm linh sẽ tạo
được sự đồng cảm với dân cư
Trải Thiên nhiên tạo được cảm giác
nghiệm mới lạ
rất thoải mái
Khám phá nghề nuôi hàu phát
hiện nhiều điều thú vị
Tham gia làm muối cảm nhận
được vất vả và hấp dẫn
Ngư dân kể chuyện biết thêm
nhiều điều mới mẻ
Quốc khánh và ngày lễ Nghinh Ông (15/10
Âm lịch). Mặc dù số lượt khách đến xã
Thạnh An vào các thời điểm có khác nhau,
nhưng số mẫu vẫn được chọn đồng nhất 9
mẫu/ngày. Tuy nhiên, do du khách không
có mặt đầy đủ ở các địa điểm theo lựa chọn
của nghiên cứu nên chỉ chọn được 150 mẫu
trong số 180 phiếu điều tra (Bảng 2).
Percent Valid Percent Cumulative Percent
48.0 48.0 48.0
34.7 34.7 82.7
17.3 17.3 100.0
100.0 100.0
8
PHẠM VIẾT HỒNG TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC SÀI GÒN

3.3.2. Kiểm định thang đo
Để kiểm định thang đo, chúng tôi xác
lập 7 biến biểu thị cho 7 loại tài nguyên du
lịch của xã Thạnh An. Mỗi biến được minh
họa bởi 4-5 mục hỏi về các khía cạnh thuộc
tính nhằm lượng hóa giá trị định tính của
các biến. Sử dụng thông tin thu được từ các
mục hỏi theo mỗi biến để tính toán
Cronbach Alpha với SPSS, đã thu được kết
quả ở Bảng 2.

Bảng 2. Kết quả đánh giá Cronbach Alpha

Mã hóa Biến Cronbach's Alpha N of Items

Cs Cảnh quan cửa sông Lòng Tàu .780 4
Dk Bờ biển Thạnh An .817 5
Rg Rừng ngập mặn .749 5
Tq Tập quán dân cư .841 5
Tl Tin ngưỡng tâm linh .801 5
Tng Nghề làm muối, nuôi trồng và chế biến hải sản .874 5
At Hải sản (cá, tôm, ghẹ, hàu, v.v.) .830 5

Kiểm định độ tin cậy 7 biến với thông thấy việc lựa chọn các mục hỏi của mỗi
tin thu được từ 34 mục hỏi bằng Cronbach biến và kết quả điều tra thu được đảm bảo
alpha cho kết quả thấp nhất là 0.749 đối độ tin cậy cho nghiên cứu đánh giá cảm
với biến rừng ngập mặn và cao nhất là nhận của du khách đối với tài nguyên du
0.874 đối với biến nghề làm muối và nuôi lịch xã Thạnh An.
trồng thủy sản. Theo các nhà nghiên cứu Phân tích nhân tố khám phá (EFA)
đều cho rằng nếu giá trị của Cronbach Sử dụng thông tin thu được từ 34 biến
alpha >0.6 thì việc xác định các mục hỏi và quan sát thuộc 7 biến độc lập là những
thang đo đảm bảo độ tin cậy để thực hiện nhân tố tiềm năng tài nguyên du lịch tại xã
các phân tích tiếp theo (Hoàng Trọng & Thạnh An để đưa vào phân tích nhân tố
Chu Nguyễn Mộng Ngọc, 2008). Kết quả khám phá trong SPSS 20, đã cho các kết
tính toán Cronbachs alpha ở Bảng 2, cho quả sau:
Hệ số KMO
KMO and Bartlett's Test
Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy. .872
Approx. Chi-Square 3673.739
Bartlett's Test of Sphericity df 561
Sig. .000

9
SCIENTIFIC JOURNAL OF SAIGON UNIVERSITY No. 74 (02/2021)

Kết quả phân tích hệ số KMO = 0.872 ý; 5, Rất đồng ý.

và chỉ số sig = 0.00 cho thấy điều kiện
phân tích nhân tố là phù hợp.
3.3.3. Kết quả đánh giá cảm nhận của du
khách đối với tài nguyên du lịch xã Thạnh An
Nghiên cứu này sử dụng thang đo
Likert với 5 mức độ: 1, Rất không đồng ý;
2, Không đồng ý; 3, Bình thường; 4, Đồng
Đánh giá chung đối với các tài nguyên
du lịch
Sử dụng phương pháp phân tích trung
bình đối với các biến đại diện (Biến có giá
trị trung bình của các biến quan sát) sẽ cho
kết quả cảm nhận của du khách đối với các
loại tài nguyên du lịch (Bảng 3).

Bảng 3. Mức độ cảm nhận của du khách đối với các tài nguyên du lịch ở Thạnh An
(Giá trị thống kê mô tả)

Std.
Các yếu tố N Minimum Maximum Mean
Deviation

Cảnh quan thiên nhiên cửa

150 1.50 4.25 3.3483 .63252
sông Lòng Tàu

Bờ biển Thạnh An 150 1.40 4.70 4.0053 .62518

Hệ sinh thái rừng ngập mặn 150 1.80 4.40 3.2333 .56730

Tập quán dân cư 150 2.40 5.00 4.3907 .56738

Ẩm thực hải sản 150 2.40 5.00 4.6493 .56435

Tín ngưỡng tâm linh 150 1.80 4.60 3.4120 .58513

Trải nghiệm nghề ngư 150 1.40 4.80 3.8200 .74609

Kết quả thống kê trung bình mức độ
cảm nhận của du khách về các tài nguyên
du lịch cho thấy có 3 yếu tố đo được mức
độ đánh giá trên mức “đồng ý” là yếu tố bờ
biển Thạnh An (4,1) yếu tố tập quán văn
hóa dân cư (4,3) và yếu tố ẩm thực (4,6).
Kết quả đánh giá này cũng được sự đồng
thuận của cộng đồng dân cư và các nhà
quản lí địa phương.
Phân tích sâu các khía cạnh của tài
nguyên du lịch Thạnh An cho thấy các loại
tài nguyên du lịch không được đánh giá
cao (<3.0) nhưng vẫn có một số khía cạnh
của các loại tài nguyên này được xác nhận
là có giá trị đối với du lịch. Ngược lại đối
với các loại tài nguyên được đánh giá cao
nhưng vẫn có một số khía cạnh có mức độ
cảm nhận thấp (<3.0) (Bảng 4).

10
PHẠM VIẾT HỒNG TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC SÀI GÒN

Bảng 4. Mức độ cảm nhận của du khách đối với các thuộc tính của tài nguyên du lịch
ở Thạnh An (Giá trị thống kê mô tả)

Loại tài Std.

Giá trị của tài nguyên Mean
nguyên Deviation
Cảnh quan Phong cảnh bến tàu tạo cảm giác vượt biển 3.87 .855
thiên nhiên
cửa sông Hiện tượng ranh giới nước sông và nước biển 3.35 .803
Lòng Tàu Cảm giác thú vị khi khám phá thủy triều 3.23 .699
Đi tàu vượt cửa sông có cảm giác lênh đênh giữa biển 4.16 .891
Bờ biển Dạo chơi dọc đê, kè trong lành và hứng thú 3.92 .893
Thạnh An
Bờ biển tạo được nhiều trạng thái tình cảm 4.38 .924
Ngắm phong cảnh biển rất đẹp lúc bình minh 3.99 .833
Nghỉ ngơi, thư giãn tốt cho tinh thần và sức khỏe 4.06 .629
Câu cá ở bờ biển là hình thức giải trí rất thú vị 3.73 .802
Hệ sinh Có nhiều đặc điểm khác với rừng ở miền núi 3.00 .867
thái rừng
ngập mặm Trải nghiệm bắt cá thòi lòi, cá bống rất khó quên 3.47 1.008
Du ngoạn bằng thuyền rất ấn tượng 3.06 .626
Có thể tham gia nhiều hoạt động giải trí 3.17 .642
Khả năng thích nghi với thiên nhiên của sinh vật 3.47 .808
Tập quán Thái độ của dân cư rất thân thiện với du khách 3.30 .801
văn hóa
dân cư Quan hệ cộng đồng dân cư địa phương gắn bó 4.25 .657
Tình trạng an ninh an toàn và tin cậy 4.15 .839
Dân cư địa phương sẵn sàng giúp đỡ 4.33 .672
Cảnh quan cư trú có nhiều đặc trưng riêng 4.42 .637
Ẩm thực Hải sản phong phú, đặc trưng 4.09 .885
Hải sản tươi sống 4.53 .711
Giá hải sản rẻ 4.17 .599
Hương vị thơm ngon 4.72 .834
Đảm bảo vệ sinh, an toàn thực phẩm 3.41 .578
Tín ngưỡng Truyền thuyết cá voi cứu người là có thật 3.75 .685
tâm linh
Miếu Bà là địa chỉ linh thiêng 3.94 .534

11
SCIENTIFIC JOURNAL OF SAIGON UNIVERSITY No. 74 (02/2021)

Loại tài Std.

Giá trị của tài nguyên Mean
nguyên Deviation
Lăng Ông Thủy tướng là điểm tựa tinh thần cho ngư
4.67 .880
dân
Thánh thất có cảm giác tôn nghiêm và độc đáo 2.70 .918
Trải nghiệm tâm linh sẽ có đồng cảm với dân cư 2.75 .872
Trải Khám phá thiên nhiên có cảm giác mới lạ 3.77 1.069
nghiệm
Đời sống ngư dân vất vả nhưng rất thoải mái 3.84 .898
nghề ngư
Khám phá nghề nuôi hàu phát hiện nhiều điều thú vị 3.83 .886
Tham gia làm muối cảm nhận được vất vả và hấp dẫn 3.68 .830
Ngư dân kể chuyện biết thêm nhiều thông tin mới 3.97 .874

Các yếu tố cảnh quan cửa Lòng Tàu,
Hệ sinh thái rừng ngập mặn, tín ngưỡng
tâm linh và trải nghiệm nghề ngư tuy
không được đánh giá cao nhưng có một số
khía cạnh trong đó được xác nhận là có giá
trị. Các khía cạnh: đi tàu vượt cửa sông,
trải nghiệm nghề làm muối, nuôi hàu và
tìm hiểu Lăng Ông Thủy tướng có khả
năng đóng góp làm tăng giá trị của tài
nguyên du lịch ở xã Thạnh An.
Kết quả đánh giá cảm nhận giá trị tài
nguyên du lịch được phân theo nhóm tuổi.
Đối với mức độ cảm nhận về các nhân
tố cảnh quan cửa sông Lòng Tàu, cảnh
quan bờ biển, hệ sinh thái rừng ngập mặn
và trải nghiệm nghề ngư, có phân hóa khá
rõ theo nhóm tuổi. Nhóm du khách trẻ
đánh giá cao các giá trị của tài nguyên tự
nhiên, trong khi đó nhóm du khách nhiều
tuổi cho rằng chỉ ở mức độ trên trung bình.
Ngược lại, yếu tố tín ngưỡng tâm linh thì
những du khách trên 35 tuổi đều “đồng ý”
có giá trị đối với phát triển du lịch. Hầu hết
du khách trẻ đều đánh giá “bình thường”
hoặc “không đồng ý”.
Mức độ đánh giá cảm nhận đối với các
yếu tố ẩm thực và tập quán văn hóa dân cư
có tính tương đối đồng nhất giữa các nhóm
tuổi. Hầu hết du khách đều có đánh giá từ
mức “đồng ý” đến “rất đồng ý” với các
nhận định cho rằng ẩm thực và tập quán
văn hóa ở Thạnh An có sức hấp dẫn cao
đối với nhu cầu du lịch.
3.4. Giá trị và thách thức đối với tài
nguyên du lịch ở xã Thạnh An
3.4.1. Các giá trị chủ yếu của tiềm
năng tài nguyên du lịch
Phân tích đặc điểm thiên nhiên, kinh tế
- xã hội và thông tin đánh giá của du khách
cho thấy các giá trị nổi bật của tiềm năng
tài nguyên du lịch gồm:
- Tiềm năng tài nguyên du lịch đa
dạng và phân bố tập trung thành 2 khu vực
chính là đảo Thạnh An và cù lao Thiềng
Liềng. Mỗi khu vực đều có 4 đến 5 loại
tiềm năng nên tạo được khả năng tiết kiệm
thời gian, chi phí di chuyển; tăng khả năng
đáp ứng nhu cầu du lịch; thuận lợi cho đầu
tư cơ sở vật chất kĩ thuật du lịch.
- Tiềm năng tài nguyên du lịch có
một số giá trị nổi trội, đặc trưng không bị
trùng lặp với tiềm năng ở các địa phương

12
PHẠM VIẾT HỒNG
khác của Thành phố Hồ Chí Minh. Tính
chất cửa sông, tính chất đảo, tập quán văn
hóa dân cư, ẩm thực và nghề làm muối,
nuôi hàu có sức hấp dẫn cao đối với nhu
cầu du lịch.
- Giá trị của tài nguyên du lịch được tạo
thành từ các đặc điểm của hệ sinh thái rừng
ngập mặn, hệ sinh thái cửa sông - đảo và
hệ sinh thái dân cư biển - đảo. Do vậy rất
thích hợp đối với phát triển loại hình du
lịch sinh thái. Ưu thế này sẽ có cơ hội phát
huy trong bối cảnh Thạnh An nằm gần
trung tâm Thành phố Hồ Chí Minh, nơi có
nhu cầu du lịch sinh thái lớn do mức độ tập
trung dân số đông và môi trường sống
nhiều áp lực.
- Sức chứa của tài nguyên du lịch đều
có quy mô nhỏ. Theo kết quả điều tra khảo
sát thực địa cho thấy chỉ có bờ biển đảo
Thạnh An và làng nghề làm muối ở ấp
Thiềng Liềng có quy mô không gian tương
đối rộng. Tại các địa điểm này có khả năng
tạo sức chứa tối đa cho khoảng 800 đến
1000 du khách. Còn lại hầu hết các tài
nguyên du lịch khác đều có quy mô nhỏ chỉ
đảm bảo cho khoảng 15-20 du khách.
3.4.2. Các thách thức đối với bảo vệ
tiềm năng tài nguyên du lịch
Tài nguyên du lịch sinh thái có đặc
điểm khác biệt với các loại tài nguyên du
lịch khác là tính nhạy cảm cao với thay đổi
môi trường. Giá trị của tài nguyên được
hình thành là do các đặc điểm nguyên sinh
của các yếu tố thiên nhiên và xã hội. Xu
hướng “nhân tạo hóa” tự nhiên hoặc “hiện
đại hóa” xã hội đều có nguy cơ làm suy
giảm giá trị đối với phát triển du lịch.
Nguồn tài nguyên du lịch ở xã Thạnh An
đang chịu tác động mạnh bởi tình hình phát
triển kinh tế - xã hội và xu hướng nước
biển dâng.
- Tình trạng cư trú: khu vực đảo Thạnh
13
TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC SÀI GÒN
An có mật độ dân số cao khoảng 9000
người/km2 nên không gian trống trên đảo
đang bị thu hẹp. Nhà ở của dân cư làng ngư
vốn đã phân bố liền kề nhau, nay do dân số
tăng nên càng chật hẹp. Bộ phận nhà ở ven
trục chính của đảo đã bị “đô thị hóa” làm
phai mờ dấu vết của làng ngư. Không gian
dành cho du lịch (nghỉ ngơi, trải nghiệm,
giải trí…) đang thu hẹp.
- Xu hướng thay đổi văn hóa: cộng
đồng dân cư là nôi sinh của các loại tài
nguyên du lịch sinh thái nhân văn của xã
Thạnh An. Xu thế hội nhập ngày càng tăng
và sự tác động của lối sống vật chất đang
làm suy giảm các quan hệ cộng đồng mang
đặc trưng của văn hóa dân cư biển - đảo.
Vấn đề gìn giữ được mối quan hệ cộng
đồng gắn bó, tính chân thật và nhiệt tình
thân thiện vốn là tinh hoa của văn hóa dân
cư biển - đảo đồng thời là giá trị cao đối
với phát triển du lịch.
- Vấn đề bảo vệ môi trường: mật độ
dân số cao, cơ sở hạ tầng dịch vụ hạn chế
và áp lực phát triển kinh tế là những nguy
cơ chính đối với bảo vệ giá trị tài nguyên
du lịch ở Thạnh An. Hiện nay, chính quyền
địa phương đã có nhưng quy định về hạn
chế sử dụng nilon và thu gom chất thải
nhưng tình trạng không đảm bảo vệ sinh
vẫn khá phổ biến. Nguyên nhân chủ yếu là
do dân cư còn chịu ảnh hưởng của tập quán
cũ, thiếu mô hình quản lí thu gom và xử lí
chất thải phù hợp. Ngoài ra, môi trường
còn do sự suy giảm hệ sinh thái rừng ngập
mặn và ô nhiễm nguồn nước sông, biển do
chất thải từ thượng nguồn hệ thống sông
Đồng Nai.
- Vấn đề nước biển dâng do biến đổi
khí hậu và sạt lở bờ biển: độ cao trung bình
của địa hình xã Thạnh An chỉ từ 1-2m, do
vậy khu vực này có nguy cơ cao bị tác
động mạnh của hiện tượng nước biển dâng.
SCIENTIFIC JOURNAL OF SAIGON UNIVERSITY No. 74 (02/2021)

Ngoài ra, vật liệu bồi đắp hình thành nên
đảo Thạnh An là phù sa nên tính bền vững
không lớn. Nguy cơ sạt lở còn tiềm ẩn rất
cao vì nguồn phù sa thượng nguồn bị suy
giảm và thềm biển bị lún.
- Vấn đề giao thông và quá tải khách
du lịch: hiện trạng giao thông đến xã
Thạnh An vẫn còn 2 trở ngại lớn là qua phà
Bình Khánh mất nhiều thời gian và đi tàu
ra đảo chưa phù hợp nhu cầu du lịch. Khả
năng đến năm 2021, việc đi phà Bình
Khánh sẽ được thay thế bằng cầu, nhờ vậy
sẽ rút ngắn thời gian từ trung tâm Thành
phố Hồ Chí Minh đến Thạnh An gần 2 giờ.
Thực trạng đi tàu từ thị trấn Cần Thạnh và
từ Tam Thôn Hiệp đến Thạnh An đang là
thách thức lớn đối với phát triển du lịch.
Chất lượng đi tàu và tính an toàn chưa thật
sự tạo được cảm nhận tốt cho khách du
lịch. Hiện tại chưa có tàu chuyên phục vụ
du lịch, chức năng chủ yếu là vận chuyển.
Do vậy, chưa đáp ứng được nhu cầu khám
phá cửa sông và quan sát biển.
4. Kết luận
Xã Thạnh An có nhiều loại tài nguyên
du lịch phù hợp đối với phát triển du lịch
sinh thái. Sự lan tỏa tự phát của giá trị tài
nguyên vượt ra ngoài phạm vi xã đã thu hút
được lượng nhỏ du khách. Kết quả nghiên
cứu tiềm năng du lịch của xã Thạnh An đã
xác định được 7 loại tài nguyên có giá trị đối
với phát triển du lịch sinh thái. Các tài
nguyên có tính chất đặc thù và nổi trội tạo
được sức hấp dẫn cao đối với khách du lịch
gồm phong tục, tập quán dân cư biển đảo,
ẩm thực hải sản, nghề làm muối. Tiềm năng
tài nguyên du lịch thuận lợi đối với phát triển
loại hình du lịch sinh thái tại xã Thạnh An.
Tuy nhiên, tài nguyên du lịch ở Thạnh An có
nguy cơ bị suy thoái do sức ép mật độ dân số
đông, ô nhiễm môi trường và sự quá tải của
khách du lịch.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Mayuree Nasa & Fatimah Binti Hassan (2016). Assessment of Tourism Resource Potential
at Buriram Province, Thailand. Asian Social Science; Vol. 12, No. 10; 2016.
Hoàng Trọng, Chu Nguyễn Mộng Ngọc (2008). Phân tích dữ liệu nghiên cứu với SPSS tập
1&2. NXB Hồng Đức.
Sở Du lịch TP. Hồ Chí Minh (2019). Kế hoạch xây dựng và phát triển mô hình du lịch
cộng đồng tại xã Thạnh An, huyện Cần Giờ. (2019). Sở Du lịch TP. Hồ Chí Minh.
Trung tâm dữ liệu khí tượng thủy văn (2015, 2019). Thông báo khí hậu. Cục Công nghệ
thông tin.
UBND xã Thạnh An (2018, 2019, 2020). Báo cáo tình hình kinh tế - xã hội xã Thạnh An.

Ngày nhận bài: 13/4/2020 Biên tập xong: 15/02/2021 Duyệt đăng: 20/02/2021

14