Legjislacion-Leksioni1

Marredhenjet pacient-profesionist i shendetit

Rritja e dituris dhe eksperiences po ashtu edhe humbja e besimit te specialisteve kan ndikuar shum ne
marredhenjet pacientl-mjek.Kjo marredhenje me pare konsiderohej si takim mes pacientit “i padituri”
me mjekun “ekspertin” por tani eshte si takim ndermjet “ekspertesh”.Po ashtu edhe ndergjejgja e
pacientit se ai e kontrollon shendetin e tij ndikon shume ne marredhenje.Shumica e semundjeve tani
rrjedhojn prej faktoreve social dhe prej sjelljeve.Dhe Konsultimet kan filluar te behen si nje bisedim per
zgjedhjen e stilit te jeteses se pacientit dhe sjelljes.Burimi kryesor i konflikteve eshte neglizhenca e
Mjekut.Nje sistem i mir i shendetsis perveq se arrin ta kuroj semundjen apo ta permisoj te pacientit
duhet te arrij dhe satisfaksionit e pacientit.Komunikimi i mir mjeksor eshte detyr etike per mjekun dhe
po ashtu e zvoglon rastet per konflike per pacientin me mjekun.Nje nga ceshtjet me te perfolura eshte
tregimi i gabimit mjeksor e cila kjo ceshtje krijon konflikt ndermjet etikes,ligjit,menaxhimit te riskut.Mos
tregim i gabimit mjeksor,tregojn mjeket se behet per shkak te frikes nga padit gjyqsore.

Raporti ndermjet etikes,ligjit,menaxhimit te riskut tregohen nga modeli konceptual si:

Etika-identifikim i vlerave sic duhet te jene

Ligji-Shprehja e vlerave ne rregullat sociale

Menaxhimi i riskut-Zgjedhje per te ulur demet e mundshme

Thelbi i tyre:

Etik-sic duhet te jet

Ligji-detyrohet te jete

Menaxhimi i riskut-zgjedh te jete

Ligji eshte rregull i veprimeve dhe sjelljeve te cilat nese cenohet ajo kontrollohet nga organet kompetent
te cilat vet shteti e denon apo e gjobit,burgos dhe ne disa vende e ekzekuton.Ligji mjeksor percaktojn te
drejtat dhe detyrimet ndaj pacientit dhe mjekut.Dhe po ashtu ligji ne jet te perditshme eshte me
kompleks dhe vetem njerzi kompetent mund te vendosin.Ndersa Etika eshte sjellja dhe te kuptuarit te se
gabuares dhe te drejtes pertej ligjit.Baza e Etikes eshte morali.Ndersa Etika nuk eshte komplekse edhe
nuk eshte se denohet po nuk miratohet.

Mjekesia mbrojtese po ashtu eshte term shum i perdorur e cila eshte kur mjeku e detyron pacientin te
bejn shum analiza te panevojshme qe ne fund te ken mundsin te thojn bera gjithcka.E cila kjo vetem qe
kushton por edhe e mundon pacientin duke e vene ate ne siklet.Tjeter menyr eshte edhe mosberja e
analizav per arsye qe te ikin padis.

Problem tjeter profesional eshte vjedhja e meritav.

Po ashtu shum njerz besojn se cfare eshte e lejuar me ligj eshte etike me logjiken qe cka eshte e dret ne
ligj eshte etike, e cila eshte e kunderta qe ligji mund te jet shum reaktiv dhe ne aspekt te kundert me
etiken sikur diskriminimi racial qe ishte problem shum i madh racial por me ligj ishte shum e lejuar.

Ne legjislacion mjekesor ka shum aspekte te ligjit si ligji civil,penal atj.Dhe ka shum dallime sipas vendit
por ne pergjithsi per sjelljen joprofesionale ka perpuethshmeri sikur:

Praktika e palicenuar

Lejuarja e te praktikuarit profesioni nga nje person pa licens

Te abuzuarit fizik me pacientin

Pershkrimi i barnave ne sasi te rritur te panevojshme etj.

Leksioni 2-KUSHTETUTA
Kushtetuta ka 2 kuptime ate formal,material

Kuptimi formal qe kushtetuta eshte akt juridik i shkruar dhe i kodifikuar ne fuqin me te lart juridike dhe e
pranuar nga organi me i lart shtreteror,sipas procedures se vecant

Material eshte teresi normash dhe rregullash me te cilat rregullohen bazat e rendit shoqeror,Shteteror
dhe juridik.Aspekti material kryesorja eshte permbajtja e te shkruares e jo forma e saj.

Kriteret e Kushtetutes per formimin e sistemit te burimeve

Me te rendesihmet jan aktet e normave

Kriteri i Hierarkis na tregon qe ligjet jan koordinuar dhe renditjen sipas efikasitetit te dhene juridik.
Parimi i shkallezimit.

Kriteri Kronologjik na tregon qe ligji i mevonshem e shfuqizon ligjin paraardhes ,parimi i se ciles lighi nuk
ka fuqi prapavepruese.

Kriteri i Kompetences kjo e ndan pushtetin ssipas kompetences.ne vije horizontale

legjislativ,ekzekutiv,gjyqsor dhe vertikalisht qendror ,vendor.

Burimet Formale

1.KUSHTETUTA (LIGJI ME I LART I VENDIT)

2.LIGJI KUSHTETUES (AKT QE ZEVENDESON KUSHTETUTEN)

3.LIGJI PER RISHIKIMIN E KUSHTETUTES (SJELL NDRYSHIME PLOTESIME THELBESORE PER KUSHTETUTEN)
4.AMENDAMENTI KUSHTETUES (SJELL NDRYSHIME TE ZAKONSHME PER KUSHTETUTEN)

5.LIGJI (AKT I ZAKONSHEM I SHPREHJES SE VULLNETIT TE LIGJVENESIT)

6.RREGULLORJA E ORGANIT PERFAQESUES ( RREGULLORJA E PARLAMENTIT SI SHPREHJE E

SOVRANITETIT)

7.VENDIMET E GJYKATES KUSHTETUESE (SHFUQIZOJNE AKTET E LIGJVENESIT,EKZEKUTIVIT,GJYQESORIT)

Burimet Materiale

1.E DREJTA ZAKONORE (SJELLJE E VAZHDUESHME E NJERZVE)

2.KONVENTAT KUSHTETUESE (MARREVESHJE E PERKOHSHME NE RAST KRIZE POLITIKE MIDIS PARTIVE)

3.NORMAT E KORREKTESES (SJELLJA MIDIS INSTITUCIONEVE)

4.PRAKTIKA (VEPRIMTARIA E VAZHDUESHME E ORGANEVE LIGJORE)

5.PRECEDENTI (NGJARJE E NDODHUR,E SHKEPUTUR)

6.JURISPRUDENCA (PRAKTIKA E GJYKATAVE)

7.DOKTRINA (QENDRIM TEORIK I PRANUAR)

8.NORMAT E PERGJITHSHME TE SE DREJTES NDERKOMBTARE(PARIME TE GJITHPRANUAR NGA SHTETI)

Burimet Normative ne Shqipëri

1.Kushtetuta-me pas vendoset konventa europiane

2.Marreveshjet nderkombtare te ratifikuar nga parlamenti

3.Niveli i ligjeve-te perforcuar,zakonshme

4.Aktet normative te keshillit te ministrav

5.Aktet normative qe nxirren nga pushteti vendor.

Parimet kushtetuese

Parimi i ndarjes se pushtetit

Ky parim eshte organizues dhe ka per qellim qe shum pushtete te jen te kufizuar dhe te nenshtrohet nje
kontrolli.Per her te pare e ka permendur Aristoteli dhe e ka ndar ne 3 e cila e para ai qe miret me
ceshtjet e shtetit legjislativ dhe e 2 ai pushtet qe ka nevoj te veproj shteti dhe 3 gjyqsor

Parim i siguris juridike

Kuptimi formal eshte qatsia,saktsia dhe qendrueshmeria e te gjith rendit juridik te nje shteti.
Kuptimi material mos cenimi i te drejtave te fituara dhe pritshmerive te ligjshme qe garantojn aktet ne
fuqi.

Te gjith rendi juridik duhet te jet i qart i kuptueshem dhe i parashikueshem.

Shteti i se drejtesn dhe sovraniteti ne kuadrin e integrimit te Shqiperis je bashkimin

evropian
Ky proces i integrimit euro-atlantik i Shqipris ka nje sere aspektesh dhe tendencash te cilat lidhen ngusht
me termin bashkohor si Shteti te se Drejtes dhe Sovraniteti Shtreteror.Po ashtu edhe ne Kushtetut u
pasqyrua duke bere pparimet baze per legjitimin e integrimit ne Shqiperi me aleancat
nderkombtare.Kjo parashikon si nje shtet i se drejtes i ciil eshte sovran por respekton te drejtat
nderkombtare dhe u kan dhene fuqi mbiligjore akteve nderkombtare te ratifikuara te cilen u lejon
organizatave kompetenca per ceshtje te vecanta.

Duhet permendur se Kushtetuta e 1998 ishte kushtetuta e par qe sanksionoi dispozita per procesin e
integrimit.

Veprimtaria e administrates shtreterore

Parimi i shtetit te se drejtes i detyron qe organet e pushtetit publik qe ti ushtrojn kompetencat vetem
ne kuader te normave Kushtetuese. Te gjitha instituconet duhet te jene te parashikuara nga
Kushtetuta.E cila e ben ate parimm te kushtetutes funksionale.

Individi dhe Gjykata Kushtetuese

Levizja e Gjykates Kushtetuese eshte ajo e kerkeses individuale.E cila subjekti pretendon se individi nuk
eshte zhvilluar nje proces i rregullt ligjor.Pasi eshte shteruar te gjitha mjetet juridike kjo eshte si nje
shkalle e fundit gjykuese.

Aksesi ne Gjykim
Eshte element themelor i s drejtes dhe per procesin ligjor.Dhe shteti i se drejtes nuk mund te njihet pa
ditur individi te drejten e tij dhe aksesi apo mundsia per tju drejtuar gjykates.

Prezumimi i Pafajsis
Eshte proces tjeter i procesit ligjor dhe shprehet si kushdo quhet i pafajshem nese nuk eshte i provuar
pafajsia ne vednim te prere gjyqsor.

Leksioni i 3-
Epoka e revolucionit industrial (1800-
1943)
Per here te par artikulua e drejta per shendet ne teori.Asambleja Kombetare Franceze ne deklaraten e
te drejtave te njeriut dhe qytetarit kjo kodifikon per her te pare rendesin e shendetit te individit por
edhe kujdesin ndajj shendetit publik.Po ashtu edhe ne Kushtetuten Amerikane kemi elemente te
shendetit publik.Duhet te permendet Kodi Francez KODI I NAPOLEONIT I CILI SHERBEN SI BURIM I KODIT
SANITAR.Te cilet keto kode jan si pik burime per zhvillimin e kodeve te shteteve europian dhe jo
europian.Te cilat keto detajizohen dhe formojn nme vone kodet e ardhshme te sistemeve shendetsore.

Po ashtu vlen te theksohet edhe Revolucionin industrial Anglez e ndare ne 3 epoka e cila krijon ligjin e
pare te Shendetit Publik te cilat dedikuan dhe mjek eksluzivisht per shendetin publik.Dhe po ashtu gjejm
edhe shkollat e para te infiermeris.

Edhe levizjet sindikale ne Gjermani ku puntoret kerkonin te drejtat shendetsore ,KANCELARI OTTO VON
BISMARKU krijoi si nje sistem te par te siguracionit si SIGURIMI I DETYRUESHEM I
SEMUNDJES,SIGURIMET E DETYRUESHME TE PUNONJESVE PER AKSIDENTET NE PUNE DHE SIGURIMIN E
PAAFTSIS APO PLEQERIS NE PUNE.

Duke u inspiruar akti i shendetsis publike ne Itali krijuan sistemin higjeno-sanitar.

Po ashtu kemi edhe formimin e Social Security Act nga USA per shkak te Depresioni te madh.E cila filloi
si filles e formimit te dy prgrameve Medicare dhe Medicaid.

Epoka e te drejtave 1945-1978

Ne kete epok Mbreteria e bashkuar filloi nje teresi te paketes ligjore e cila synon krijimin e nje sistemi
socio-politiko-ekonomik i quajtur edhe si shtet social apo mirqenies.Kjo paket shquhet per mbizotrimin e
pranise publike neper sektor te rendesishem si ato shendetsor dhe social.Pergaditja e kesaj pakete u be
nga nje ekonomist i cili formon nje struktur komplekse te nderhyrjes shteterore ne punesim,arsim etj.
dhe me e rendesishmja sygjerohet krijimi i shendetsis kombtare apo NHS ( NATIONAL HEALTH SERVICE)
e cila bazohet 3 parime:

1.Akses univerzal i gjdo qytetari ne sherbime shendetsore

2.Financimi i sistemit shendetsor sipas taksimit

3.Ofrimi i sherbimeve pa pages.

Po ashtu ja vlen te theksohet edhe DEKLARATA UNIVERSALE E TE DREJTAVE TE NERIUT nga Kombet e
Bashkuara dhe ky kod ka vler te madhe historike e cila saksionon ne nivel global te drejtat themelore te
njeriut.

Ne Angli,Franc,Gjermani ecte mir NHS.Ndersa Italia tenton te permisoj sistemin duke u bazuar ne
NHA.Te cilen formojn SSN.

Pas 30 vjet te DEKLARATES TE SE DREJTAV TE NJERIUT , OBSH ben nje akt ALMA ATA i cili ne vitin 2000 te
arrihej shendeti per te gjith.
EPOKA E TREGUT 1979 E ME PAS
Gjat epokes te se drejtave sistemi shendetsor ne ato vende ku ekzistonte ju nenshtrua modifikimevbe
dhe perfeksionimeve te shumta ligjore.Krizat ekonomike ne vitet 70 dhe 80,transformimet demografike
dhe epidomologjike benin qe sistemi shendetsis qe te rishikojn menyren e funksionimin.

Gjat recesionit ne vitet 80 sjell nje dokument tek Banka boterore e investimeve per lidhjen e
financimeve ne sherbimet shendetsore ne vendet ne zhvillim.

Po ashtu OBSH publikon PARIMET E SHENDETIT PER RAJONIN EUROPIAN TE OBSH-21.Kjo objektiv
perben politiken shendetsore ne Europ.Ne kete dokument po ashtu behet edhe perkufizimi i sis. te
shendetsis si bashkesi e organizatav,institucioneve dhe burimeve qe kushtohen realizimit te
veprimeve shendetsore dhe qe impenjohen ne asistencen shendetsore brenda nje zone gjeografike.

Misioni i sis. te shendetsis ka te beje me permisimin e gjendjes shendetsore te popullates e cila per fat
te keq nvaret nga ekonomia dhe politika.Sepse shpenzimet baohen tek shteti dhe ne menyr
neoliberaliste tek tregu apo ne disa raste ne besueshmeri me te madhe ne sektorin privat.

MODELET E ORGANIZIMIT TE SHERBIMEVE SHENDETSORE

1Modeli Publik

2.Modeli Privat (USA)

1.Ne kete model te gjith qytetaret mund te shfrytzojn sherbimet shendetsore pa asnje lloj dallimi e cila
ne menyr indirekte paguhet nga taksat apo nga kontributet sociale.

2.Ne kete model Individi e perballon kete problem sipas zgjedhjes te lir neper sigurime sipas skemave
tipologjike te ndryshme.

Po ashtu vendet Europiane kane formuar edhe nje model mikse te cilen nga 10 vjeqari i fundit jane
rritur kostot.Eshte menduar ne kete model jane aktoret krysor si 1.Shteti qe siguron strukturat

2.Mjeku i familjes i ciili eshte mjet kyc.

Si ndahen sistemet shendetsore ?

1.Sistem Shendetsor Kombetar-u njeh te gjith qytetareve te drejten pa dallim per te mbrojtur shendetin
dhe financohet nga taksat me parimin qe paguan kush mundet ne favor te atij qe ska asgje.UK,Itali etj.

2.Sistemi me sigurime shendetsore-shfrytzohen fondet e semundjes te financuar permes kontributeve

semundjes te cilet dallohen nga kontributet sigurimet.Gjermani,Franc
Sigurimet private (USA)-financimi vjen nga cmimet qe paguajn individet.Keto cmime vendosen bazuar
mbi semundjet,rreziqet,mosha apo gjendja shendetsore e individit.

LEKSIONI 4-

1.INSTITUTI I SIGURIMEVE TE KUJDESIT SHENDETSOR (ISKSH)-eshte i vetmi institucion publik dhe

autonom e cila menaxhon dhe zhvillon skemen e sigurimit te detyrueshem te kujdesit shendetsor ne
Shqiperi.

2.INSTITUTI I SHENDETIT PUBLIK-konsiderohet si intitucioni me i lart teknik ne fushen e shendetit

publik.Detyra e tij eshte studimi dhe monitorimi i riskut,survejancen e semundjeve ngjitese,referencen
laboratorike dhe menaxhimi i programeve te vaksinimit.

Ndersa detyrimet kryesore ne fushen e shendetit publik.

1.Monitorimi i gjendjes shendetsore

2.Indetifikimi dhe analizimi i shkaqeve te semundjes

3.Informimi dhe edukimi i popuates per problemet shendetsore

4.Sigurimi i edukimit te vazhdueshem per specialista.

5.Kerkime shkencore per te zgjidhur probleme inovative te semundjes.

3. QENDRA KOMBETARE E KONTROLLIT TE BARNAVE (APO SOT AGJENSIA KOMBETARE E BARNAVE DHE
PAISJEVE MJEKESORE)

Eshte institucion i specializuar per regjistrimin,analizen e barnave si dhe inspektimin dhe kontrollimin
cdo lloj veprimi ne fushen farmaceutike.

Kjo ushtron kontroll mbi:1.Veprimtarin e fabrikimit

2.tregrtimin dhe ruajtjen e barnave

3.lendet e para dhe lenet ndihmse

4.Barnat e importuara

4.QENDRA KOMBETARE E TRANSFUZIONIT TE GJAKUT-Ka si qellim sigurimin e gjakut dhe produkteve te

tij per te plotesuar ne menyr optimale kerkesat per transfuzion per:trajtimin e personave te
aksidentuar,pacientet qe vuajne nga anemia e rende,me kancer,nderhyrjes kirurgjikale,grave qe kane
hemoragji gjate lindjes etj.Kjo fokusohet me se shumti ne mbledhjen,seleksionimin,perpunimin,testimin
dhe shperndarjen e gjakut.

QENDRA KOMBETARE E MIRERRITJES,ZHVILLIMIT DHE REHABILITIMIT TE FEMIJEVE TIRANE

Misioni i saj eshte permisimi i cilsis se jetes se femijeve me necvoja te vecanta po ashtu edhe ndihmeses
se familjeve.

5.QENDRA KOMBETARE E INXHINIERISE BIOMJEKESORE (QENDRA BIOMJEKESORE)

Qellimi i saj eshte mirmbajtja e paisjeve mjeksore me qellim qe paisjet mjeksore te kombinuara me
personelin e institucioneve shendetsore rrisin cilsin e sherbimit te pacientit.Po ashtu ne fokus te saj
eshte edhe MENAXHIMI I SISTEMIT TE INFORMACIONIT TE PAISJEVE MJEKESORE (SIPM) te cilen si
qeelim ka per kontroll per individet qe hedhin paisje ne treg dhe po ashtu edhe mer informacionet per
vet paisjen.

6.QENDRA KOMBETARE E EDUKIMIT NE VAZHDIM

Misioni i kesaj eshte nxitja,realizimi dhe permisimi i zhvillimit personal te se gjith kategorit e personelit
me synim qe te rrit njohurin dhe zhvillimin e aftsive.

Ajo sherben si:

1.Planifikim dhe bashkpunim me pesronel

2. bashkerendimin e punes de realizimin e procesit te akreditimi

3. procesin e certifikimit tê personelit te shendetésise

4. realizimin e studimeve te vlerèsimit te nevojave

5. venien ne zbatim te programeve te trajnimit

Urdhri i Mjekut-Misioni i kertij eshte promovimi i etikes profesionale dhe sigurimin e edukimit
profesional dhe arritjet praktike.