DAMASKIN - Apologetska Slova - Dvojezicno

You might also like

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 51

Orationes de imaginibus tres, Die Schriften des Johannes von Damaskos, vol. 3, Berlin 1975, p.

65-200, serie
Patristische Texte und Studien, edr Kotter.

Tou= e)n a(gioij patro\j h(mwn Iwa/nnou tou=


Damaskhnou=
lo/goj a)pologhtiko\j pro\j tou\j
diaba/llontaj ta\j a(giaj eiko/naj
Orationes de imaginibus tres, Die Schriften des
Johannes von Damaskos, vol. 3, Berlin 1975, p.
65-200, serie Patristische Texte und Studien, edr
Kotter.
All' o( th=j a)lhqeiaj e)xqro\j kai th=j swthriaj
twn a)nqrwpwn pole/mioj o pote daimo/nwn kai
a)sebwn a)nqrwpwn kai peteinwn kai knwda/lwn
kai e(rpetwn eiko/naj poiein kai tau/taij wj qeoij
proskunein ou) mo/non ta\ eqnh, a)lla\ kai au)tou\j
tou\j uiou\j
Israh\l polla/kij planh/saj nu=n
eirh/nhn exousan th\n tou=
Xristou= e)kklhsian
suntara/cai spouda/zei dia\ xeile/wn a)dikwn kai
glwsshj doliaj lo/goij qeioij th\n kakian
parartu/wn kai tau/thj to\ asxhmon kai skoteino\n
eidoj e)pikalu/ptein peirwmenoj kai ta\j kardiaj
twn a)sthriktwn saleu/ein e)k th=j a)lhqou=j kai
patroparado/tou sunhqeiaj (, 2). a)ne/sthsan ga/r
tinej le/gontej, wj ou) dei eikonizein kai



,
- 1988, 12-29.
.

(II, 4)



,
,
,



(, 2).


protiqe/nai eij qewrian kai do/can kai qau=ma kai


zh=lon ta\ tou= Xristou= swth/ria qau/mata/ te kai
pa/qh kai ta\j twn a(giwn a)ndragaqiaj kata\ tou=
diabo/lou. Kai tij exwn gnwsin qeian kai su/nesin
pneumatikh\n ou)k e)piginwskei, oti u(pobolh\ tou=
diabo/lou e)stin; Ou) qe/lei ga\r th\n httan kai th\n
aisxu/nhn au)tou= dhmosieu/esqai ou)de\ th\n tou= qeou=
kai twn a(giwn au)tou= do/can a)na/grapton ginesqai.

,
.

?

.

Ei me\n ga\r tou= qeou= tou= a)ora/tou eiko/na


e)poiou=men, ontwj h(marta/nomen: a)du/naton ga\r to\
a)swmaton kai a)sxhma/tiston kai a)o/raton kai
a)perigrapton eikonisqh=nai.
Kai pa/lin: ei
e)poiou=men eiko/naj a)nqrwpwn kai tau/taj qeou\j
h(gou/meqa kai wj qeoij e)latreu/omen, ontwj
h)sebou=men. All' ou)de\n tou/twn poiou=men. Qeou=
ga\r sarkwqe/ntoj kai o)fqe/ntoj e)pi th=j gh=j sarki
kai a)nqrwpoij sunanastrafe/ntoj di' afaton
a)gaqo/thta kai fu/sin kai pa/xoj kai sxh=ma kai
xrwma sarko\j a)nalabo/ntoj th\n eiko/na poiou=ntej
ou) sfallo/meqa: poqou=men ga\r au)tou= idein to\n
xarakth=ra: wj ga/r fhsin o( qeioj a)po/stoloj: " En
e)so/ptr% kai e)n ainigmati nu=n ble/pomen". Kai h(
eikwn de\ esoptro/n e)sti kai ainigma a(rmo/zon tv=
tou= swmatoj h(mwn paxu/thti: polla\ ga\r ka/mnwn o(
nou=j ou) du/natai e)kbh=nai ta\ swmatika/, fhsin o(
qeioj Grhgo/rioj.

(II, 5) ,
() , ,

, .
()
,
. ,
.


,
.
.
: "
(1. . 13,12).
.
,
.

W a)po\ sou=, fqonere\ dia/bole, fqoneij h(min idein to\


tou= despo/tou h(mwn o(moiwma kai di' au)tou=
a(giasqh=nai kai idein au)tou= ta\ swth/ria pa/qh kai

(II, 6; III, 3) , ,
,
()

qauma/zein au)tou= th\n sugkata/basin kai qewrein


au)tou= ta\ qau/mata kai e)piginwskein kai doca/zein
au)tou= th\n th=j qeo/thtoj du/namin. Fqoneij toij
a(gioij th=j para\ qeou= dedome/nhj au)toij timh=j. Ou)
qe/leij o(ra=n h(ma=j th\n au)twn do/can a)na/grapton
kai zhlwta\j gene/sqai th=j au)twn a)ndreiaj kai
pistewj.
Ou) fe/reij th\n e)k th=j eij au)tou\j
pistewj prosgenome/nhn h(min swmatikh/n te kai
yuxikh\n wfe/leian.
Ou) peiqo/meqa/ soi, daimon
fqonere\ kai misa/nqrwpe. Akou/sate, laoi, fulai,
glwssai, andrej, gunaikej, paidej, presbu/tai,
neaniskoi kai nh/pia, to\ eqnoj twn xristianwn to\
agion:
Ei tij eu)aggelizetai u(ma=j, par' o
pare/laben h( kaqolikh\ e)kklhsia para\ twn
a(giwn a)posto/lwn pate/rwn te kai suno/dwn kai
me/xri tou= nu=n diefu/lace, mh\ a)kou/shte au)tou= mhde\
de/chsqe th\n sumboulh\n tou= ofewj, wj e)de/cato
Eua kai e)tru/ghse qa/naton.
Kan aggeloj, kan
basileu\j eu)aggelizhtai u(ma=j, par' o parela/bete,
kleisate ta\j a)koa/j: o)knw ga\r te/wj eipein, wj
efh o( qeioj a)po/stoloj: " Ana/qema estw",
e)kdexo/menoj th\n dio/rqwsin.


,

.
.

.
.
, , ,
! , , ,
, , , , , ,
:

,
,
,
.

, .

: () !"
(. 1,8).

2,7=3,4
Alla\ le/gousin oi mh\ e)reunwntej to\n
nou=n th=j grafh=j, oti eipen o( qeo\j dia\ Mwse/wj
tou= nomoqe/tou: "Ou) poih/seij pa=n o(moiwma, osa e)n
t% ou)ran% kai osa e)n tv= gv=." kai dia\ Dauid tou=
profh/tou:
"Aisxunqh/twsan
pa/ntej
oi
proskunou=ntej toij gluptoij oi e)gkauxwmenoi e)n
toij eidwloij au)twn", kai toiau=ta polla\ etera.
Osa ga\r an e)k th=j qeiaj grafh=j kai e)k twn

(II, 7; III, 4)

:
" (. 20,4; . .
5,8): :
) ()
" (. 96,7)
.

a(giwn pate/rwn proene/gkwsi, th=j au)th=j e)nnoiaj


eisi.
Ti oun h(meij famen pro\j tau=ta; Ti allo ei mh\
to\ u(po\ tou= kuriou toij
Ioudaioij eirhme/non
"e)reuna=te ta\j grafa/j"; Kalh\ ga\r h( twn grafwn
ereuna.
All' e)ntau=qa nounexwj prose/xete.
Adu/naton, w a)gaphtoi, qeo\n yeu/sasqai: eij ga/r
e)sti qeo/j, eij nomodo/thj palaia=j kai kainh=j
diaqh/khj o( pa/lai lalh/saj polumerwj kai
polutro/pwj toij patra/sin e)n toij profh/taij kai
e)p' e)sxa/twn twn xro/nwn e)n t% monogenei au)tou=
ui%. Prose/xete toinun meta\ a)kribeiaj. Ou)k e)mo\j
o( lo/goj e)sti. To\ pneu=ma to\ agion dia\ Pau/lou
tou= a(giou a)posto/lou a)pefh/nato: "Polumerwj kai
polutro/pwj pa/lai o( qeo\j lalh/saj toij patra/sin
e)n toij profh/taij."
Ora, oti polumerwj kai
polutro/pwj e)la/lhsen o( qeo/j.
Wsper ga\r
e)pisth/mwn iatro\j ou) to\ au)to\ eidoj pa=si didwsin
pa/ntote, a)ll' e(ka/st% to\ e)pith/deion pare/xei kai
pro/sforon fa/rmakon diakrinwn kai xwran kai
no/son kai wran toute/sti kairo\n kai ecin kai
h(likian: kai t% me\n nhpi% eteron, t% de\ telei%
kata\ th\n h(likian eteron: allo t% a)sqenei kai
allo t% u(giainonti, kai e(ka/st% twn a)sqenou/ntwn
ou) to\ au)to/, a)lla\ pro\j th\n ecin kai th\n no/son:
kai allo t% qe/rei kai t% xeimwni eteron,
metopwr% te kai eari, kai e)n e(ka/st% to/p% kata\
th\n tou= to/pou e)pithdeio/thta.
Outw kai o( aristoj twn yuxwn iatro\j toij eti

,
.
, ?
:
" (. 5, 39);
. , !
, , .
, ,



. , .


" (. 1.1)
.
,
,
, .
;
; , ,
,
. ,

.

nhpioij kai a)rrwstou=si th\n pro\j eidwlolatreian


no/son kai ta\ eidwla qeou\j h(goume/noij kai wj
qeoij au)toij proskunou=si kai a)qetou=sin th\n tou=
qeou= prosku/nhsin kai th\n au)tou= do/can tv= ktisei
prosa/gousin a)phgo/reuse tou= poiein eiko/naj.
Qeou= me\n ga\r tou= a)swma/tou kai a)ora/tou kai
a)u/lou kai mh/te sxh=ma mh/te perigrafh\n mh/te
kata/lhyin exontoj a)du/naton poiein eiko/na: pwj
ga\r to\ mh\ o(raqe\n eikonisqh/setai; "Qeo\n de\ ou)deij
e(wrake pwpote: o( monogenh\j uio\j o( wn e)n toij
ko/lpoij tou= patro/j, au)to\j e)chgh/sato."
kai
"ou)deij oyetai to\ pro/swpo/n mou kai zh/setai", efh
o( qeo/j.
ti de\ toij eidwloij wj qeoij proseku/noun,
O
akoue, ti fhsin h( grafh\ e)n tv= e)co/d% twn uiwn
Israh/l, ote a)nh=lqe Mwsh=j eij to\ oroj Sina= kai
e)xro/nise prosedreu/wn t% qe% labein to\n no/mon,
ote e)pane/sth o( a)gnwmwn lao\j
Aarwn t% tou=
qeou= qera/ponti le/gontej: "Poihson h(min qeou/j, oi
proporeu/sontai h(mwn: o( ga\r anqrwpoj outoj o(
Mwsh=j, ou)k oidamen, ti ge/gonen au)t%." Eita, ote
perieilonto to\n ko/smon twn gunaikwn au)twn kai
e)xwneusan, efagon kai epion kai e)mequ/sqhsan u(po/
te tou= oinou kai th=j pla/nhj kai hrcanto paizein
e)n a)frosu/nv le/gontej: "Outoi oi qeoi sou,
Israh/l." Or#=j, oti qeou\j eixon ta\ eidwla: ou) ga\r
e)poihsan Dio\j eidwlon h tou=de h tou=de, a)ll', wj
etuxen, edwkan to\n xruso\n e)pi to\ poih=sai
eidwlon, oper an tu/xv, kai a)nh=lqen e)ktu/pwma
boukra/nou.
Wste au)ta\ ta\ xwneuta\ qeou\j eixon

()
,

.
()
,
.
?
:
, " (. 1,18);
" (. 33,20) .

(II, 8; III, 5)
, .

,
,
:
;
, " (. 32,14,6).

,
, :
, " (. 32,4).
,

(),
, .

kai tou/toij wj qeoij proseku/noun, atina daimo/nwn


hsan katoikhth/ria. Kai oti tv= ktisei e)la/treuon
para\ to\n ktisanta, fhsi kai o( qeioj a)po/stoloj:
"Oitinej hllacan th\n do/can tou= a)fqa/rtou qeou= e)n
o(moiwmati fqartou= a)nqrwpou kai peteinwn kai
tetrapo/dwn kai e(rpetwn kai e)la/treusan tv= ktisei
para\ to\n ktisanta." Tou/tou xa/rin a)phgo/reusen o(
qeo\j poiein pa=n o(moiwma, kaqwj Mwsh=j e)n t%
Deuteronomi% fhsi:

Oida to\n a)yeudwj eipo/nta: "Ku/rioj o( qeo/j sou


ku/rioj eij e)sti", kai "ku/rion to\n qeo/n sou
proskunh/seij kai au)t% mo/n% latreu/seij", kai
"ou)k esontai soi qeoi eteroi", kai "ou) poih/seij
glupto\n pa=n o(moiwma, osa e)n t% ou)ran% anw kai
osa e)n tv= gv= ka/tw", kai "aisxunqh/twsan pa/ntej
oi proskunou=ntej toij gluptoij", kai "qeoi, oi to\n
ou)rano\n kai th\n gh=n ou)k e)poihsan, a)pole/sqwsan",
kai osa toioutotro/pwj "pa/lai o( qeo\j lalh/saj

,
.
:


" (. 1,25).

()
:
: ,
", :
, ,
,

, ,
,
, ", .;
:

,
" ( 4,1517; 4,19).
(1,4) ( ) :
",

", "
(. 6,4.14; . 4,10; . 5,7);
(),
" (
5,8),
" (. 96,7),

toij patra/sin e)n toij profh/taij e)p' e)sxa/twn twn


h(merwn e)la/lhsen h(min e)n t% monogenei au)tou=
ui%, di' ou kai tou\j aiwnaj e)poihsen." Oida to\n
eipo/nta: "Auth de/ e)stin h( aiwnioj zwh/, ina
ginwskwsi se, to\n mo/non a)lhqino\n qeo\n kai on
a)pe/steilaj Ihsou=n Xristo/n."

Pisteu/w eij ena qeo/n, mian twn pa/ntwn a)rxh/n,


anarxon, aktiston, a)nwleqron kai a)qa/naton,
aiwnion kai a)idion, a)kata/lhpton, a)swmaton,
a)o/raton,
a)perigrapton,
a)sxhma/tiston,
mian
u(perou/sion ou)sian, u(pe/rqeon qeo/thta, e)n trisin
u(posta/sesi, patri kai ui% kai a(gi% pneu/mati, kai
tou/t% mo/n% latreu/w kai tou/t% mo/n% prosa/gw
th\n th=j latreiaj prosku/nhsin.
Eni qe%
proskunw, mi#= qeo/thti, a)lla\ kai tria/di latreu/w
u(posta/sewn,
qe%
patri
kai
qe%
ui%
sesarkwme/n% kai qe% a(gi% pneu/mati, e(ni qe%. Ou)
proskunw tv= ktisei para\ to\n ktisanta, a)lla\
proskunw to\n ktisthn ktisqe/nta to\ kat' e)me\ kai
eij
ktisin
a)tapeinwtwj
kai
a)kaqaire/twj
katelhluqo/ta, ina th\n e)mh\n doca/sv fu/sin kai
qeiaj
koinwno\n
e)perga/shtai
fu/sewj.
Sumproskunw t% basilei kai qe% th\n a(lourgida
tou= swmatoj ou)x wj ima/tion ou)d' wj te/tarton
pro/swpon apage a)ll' wj o(mo/qeon xrhmatisasan
kai genome/nhn, oper to\ xrisan, a)metablh/twj: ou)
ga\r qeo/thj h( fu/sij ge/gone th=j sarko/j, a)ll'
wsper o( lo/goj sa\rc a)tre/ptwj ge/gone meinaj, oper

" (. 10,11);

,
,
" (. 1,12).
:

" (. 17,3).
, ,
, ,
, , ,
, , , ,
,
, (),
,
.
, ,
,
,
...

,

.
" (),
( !)
,
,

(),

() ,

hn, outw kai h( sa\rc lo/goj ge/gonen ou)k


a)pole/sasa touq', oper e)sti, tautizome/nh de\
ma=llon pro\j to\n lo/gon kaq' u(po/stasin.
Dio\
qarrwn eikonizw qeo\n to\n a)o/raton ou)x wj
a)o/raton, a)ll' wj o(rato\n di' h(ma=j geno/menon
meqe/cei sarko/j te kai aimatoj. Ou) th\n a)o/raton
eikonizw
qeo/thta,
a)ll' eikonizw
qeou=
th\n
o(raqeisan sa/rka.
Ei ga\r yuxh\n eikonisai
a)mh/xanon, po/s% ma=llon qeo\n to\n kai tv= yuxv=
do/nta to\ aulon;


,
,
.
,

, . ,
,
.
,
.

Or#=j, wj eij e)stin o( skopo/j, wste mh\ latreu=sai


tv= ktisei para\ to\n ktisanta mhde\ prosa/gein th\n
th=j latreiaj prosku/nhsin, a)ll' h mo/n% t%
dhmiourg%.
Dio\
pantaxh=
suna/ptei
tv=
proskunh/sei th\n latreian: pa/lin ga/r fhsin: "Ou)k
esontai soi qeoi eteroi plh\n e)mou=.

(1,6) (
):

.
, :
". (. .
5,79).

1,7
Or#=j, wj th=j eidwlolatreiaj eneka
a)pagoreu/ei th\n eikonografian kai oti a)du/naton
eikonizesqai qeo\n to\n aposon kai a)perigrapton
kai a)o/raton. "Ou) ga\r eidoj au)tou=", fhsin,
"e(wra/kate", kaqa\ kai Pau=loj e(stwj e)n me/s% tou=
Areiou pa/gou fhsin: "Ge/noj oun u(pa/rxontej tou=
qeou= ou)k o)feilomen nomizein xrusi% h a)rguri% h
liq%, xara/gmati te/xnhj kai e)nqumh/sewj a)nqrwpou,
to\ qeion einai omoion."

(I, 7) ,
,

... ,
, " (. 5,37).
:
, ,
,
" (
17,29).

Ioudaioij me\n oun dia\ to\ pro\j eidwlolatreian


eu)o/lisqon
tau=ta
nenomoqe/thto:
h(meij
de/,
qeologikwj
eipein,
oij
e)do/qh fugou=si
th\n
deisidaimona pla/nhn kaqarwj meta\ tou= qeou=
gene/sqai, e)pegnwko/si th\n a)lh/qeian kai qe% mo/n%
latreu/ein kai th=j qeognwsiaj kataplouth=sai th\n
teleio/thta kai eij andra katanth=sai te/leion
parelqou=si th\n nhpio/thta, ou)ke/ti u(po\ paidagwgo/n
e)smen, labo/ntej th\n diakritikh\n ecin para\ qeou=
kai eido/tej, ti to\ eikonizo/menon kai ti to\ mh\
eiko/ni perigrafo/menon.
"Ou) ga\r eidoj au)tou=",
fhsin, "e(wra/kate."
Babai th=j sofiaj tou=
nomoqe/tou. Pwj eikonisqh/setai to\ a)o/raton; Pwj
eikasqh/setai to\ a)neikaston; Pwj grafh/setai to\
aposon kai a)me/geqej kai a)o/riston;
Pwj
poiwqh/setai
to\
a)neideon;
Pwj
xrwmatourghqh/setai to\ a)swmaton;
Ti oun to\
ainigmatikwj mhnuo/menon; Dh=lon wj, otan idvj
dia\ se\ geno/menon anqrwpon to\n a)swmaton, to/te
dra/seij th=j a)nqrwpinhj morfh=j to\ e)ktu/pwma:
otan o(rato\j sarki o( a)o/ratoj ge/nhtai, to/te
eikoniseij to\ tou= o(raqe/ntoj o(moiwma: ote o(
a)swmatoj kai a)sxhma/tistoj aposo/j te kai
a)ph/likoj kai a)mege/qhj u(peroxv= th=j e(autou=
fu/sewj o( e)n morfv= qeou= u(pa/rxwn morfh\n dou/lou
labwn tau/tv sustalv= pro\j poso/thta/ te kai
phliko/thta kai xarakth=ra periqhtai swmatoj,
to/te e)n pinaci xa/ratte kai a)natiqei pro\j qewrian
to\n o(raqh=nai katadeca/menon.
Xa/ratte tou/tou
th\n afaton sugkata/basin, th\n e)k parqe/nou
ge/nnhsin, th\n e)n
Iorda/nv ba/ptisin, th\n e)n
Qabwr metamo/rfwsin, ta\ pa/qh ta\ th=j a)paqeiaj
pro/cena, ta\ qau/mata, ta\ th=j qeiaj au)tou= su/mbola
fu/sewj di' e)nergeiaj sarko\j e)nergei# qei#

(1,8)
. ,
,
,
,

,
,
,

.
: " (.
5,37). !
?
!
!
!
! ?!

?
. ,
,
.
, :
,

,
, ()
,

pratto/mena, to\n stauro\n to\n swth/rion, th\n


tafh/n, th\n a)na/stasin, th\n eij ou)ranou\j anodon.
Pa/nta gra/fe kai lo/g% kai xrwmasi.
Mh\ fobou=,
mh\
de/diqi:
oida
diafora\n
proskunh/sewn.
Proseku/nhse/ pote Abraa\m toij uioij Emmwr,
ote to\ sph/laion to\ diplou=n eij ta/fou klh=ron
wnh/sato, a)ndra/sin a)sebe/si kai a)gnwsian nosou=si
qeou=. Proseku/nhsen Iakwb Hsau= t% a)delf%
kai Faraw a)ndri Aigupti%, a)lla\ mh\n kai e)pi
to\ akron th=j r(a/bdou proseku/nhse: proseku/nhsan
me/n, a)ll' ou)k e)la/treusan. Proseku/nhsan Ihsou=j
o( tou= Nauh= kai Danih\l a)gge/l% qeou=, a)ll' ou)k
e)la/treusan.
Eteron ga/r e)stin h( th=j latreiaj
prosku/nhsij kai eteron h( e)k timh=j prosagome/nh
toij kata/ ti a)ciwma u(pere/xousin.

All'
e)peidh\
peri
eiko/noj
o(
lo/goj
kai
proskunh/sewj, fe/re to\n peri tou/twn lo/gon
dieukrinh/swmen.
Eikwn me\n oun e)stin o(moiwma
xarakthrizon to\ prwto/tupon meta\ tou= kai tina
diafora\n exein pro\j au)to/: ou) ga\r kata\ pa/nta h(
eikwn o(moiou=tai pro\j
to\ a)rxe/tupon. Eikwn
toinun zwsa, fusikh\ kai a)para/llaktoj tou=
a)ora/tou qeou= o( uio\j olon e)n e(aut% fe/rwn to\n
pate/ra, kata\ pa/nta exwn th\n pro\j au)to\n

, .
, , ,
, ,
,
,
,
, ,
, , .
... :
.
,
,
,
() .
,
.
.

.

.
(1,9) , ,
.
()
.

(). ,
, ,
,
, .

tauto/thta, mo/n% de\ diafe/rwn t% aitiat%. Aition


me\n ga\r fusiko\n o( path/r, aitiato\n de\ o( uio/j: ou)
ga\r path\r e)c uiou=, a)lla\ uio\j e)k patro/j.
Ec
au)tou= ga/r, ei kai mh\ met' au)to\n exei to\ einai,
oper e)stin o( gennh/saj path/r.

.
. ,
, .
.

Eisi de\ kai e)n t% qe% eiko/nej kai paradeigmata


twn u(p' au)tou= e)some/nwn, toute/stin h( boulh\ au)tou=
h( proaiwnioj kai a)ei wsau/twj exousa. Atrepton
ga\r to\ qeion kata\ pa/nta, kai ou)k estin e)n au)t%
metabolh\ h troph=j a)poskiasma.
Tau/taj ta\j
eiko/naj kai ta\ paradeigmata proorismou/j fhsin o(
agioj Dionu/sioj o( polu\j ta\ qeia kai meta\ qeou=
ta\ peri qeou= diaskeya/menoj. En ga\r tv= boulv=
au)tou= e)xarakthrizeto kai eikonizeto pa/nta ta\ u(p'
au)tou= prowrisme/na kai a)paraba/twj e)so/mena prin
gene/sewj
au)twn,
wsper,
ei
tij
bou/loito
oikodomh=sai oikon, a)natupoi kai eikonizei prwton
to\ sxh=ma kata\ dia/noian.

(1,10)
() , .
, .

.
, ,
,
() .


,

.

Eita pa/lin eiko/nej eisi twn a)ora/twn kai


a)tupwtwn, swmatikwj tupoume/nwn pro\j a)mudra\n
katano/hsin. Kai ga\r h( qeia grafh\ tu/pouj qe%
kai a)gge/loij peritiqhsi kai th\n aitian dida/skwn
o( au)to\j qeioj a)nh/r fhsin, oti me\n ga\r eiko/twj
probe/blhntai twn a)tupwtwn oi tu/poi kai ta\
sxh/mata twn a)sxhmatistwn, ou) mo/nhn aitian faih
tij einai th\n kaq' h(ma=j a)nalogian a)dunatou=san
a)me/swj e)pi ta\j nohta\j a)nateinesqai qewriaj kai
deome/nhn oikeiwn kai sumfuwn a)nagwgwn. Ei
toinun th=j h(mwn pronown a)nalogiaj o( qeioj

(1.11) ()

.

.



,

,

lo/goj pa/ntoqen to\ a)natatiko\n h(min porizo/menoj


kai toij a(ploij kai a)tupwtoij tu/pouj tina\j
peritiqhsi,
pwj
mh\
eikonisei
ta\
sxh/masi
memorfwme/na kata\ th\n oikeian fu/sin kai
poqou/mena me/n, dia\ de\ to\ mh\ pareinai o(ra=sqai mh\
duna/mena; Dia\ ga\r th=j aisqh/sewj fantasia tij
sunistatai e)n tv= e)mprosqi% koili# tou= e)gkefa/lou
kai outw t% kritik% parape/mpetai kai tv= mnh/mv
e)nqhsaurizetai.
Fhsi gou=n kai o( qeorrh/mwn
Grhgo/rioj, oti polla\ ka/mnwn o( nou=j e)kbh=nai ta\
swmatika\ pa/nth a)dunatei: a)lla\ kai "ta\ a)o/rata
tou= qeou= a)po\ ktisewj ko/smou toij poih/masi
noou/mena kaqora=tai."
Orwmen ga\r eiko/naj e)n
toij ktismasi mhnuou/saj h(min a)mudrwj ta\j qeiaj
e)mfa/seij: wj ote le/gomen th\n a(gian tria/da, th\n
u(pera/rxion, eikonizesqai di' h(liou kai fwto\j kai
a)ktinoj: h phgh=j a)nabluzou/shj kai phgazome/nou
na/matoj kai proxoh=j: h nou= kai lo/gou kai
pneu/matoj tou= kaq' h(ma=j: h r(o/dou futou= kai
anqouj kai eu)wdiaj.

Pa/lin eikwn le/getai twn e)some/nwn ainigmatwdwj


skiagrafou=sa ta\ me/llonta, wj h( kibwto\j th\n
a(gian parqe/non kai qeoto/kon kai h( r(a/bdoj kai h(
sta/mnoj, kai wj o( ofij to\n to\ dh=gma dia\ staurou=
katargh/santa tou= a)rxeka/kou ofewj, h te
qa/lassa, to\ udwr kai h( nefe/lh to\ tou=

().
,

,

,
?


.
():
,
", "
,
" (. 1,20;
, 28,44).
()
. , ,
"
, ,
, ;
: , , :
, .
(1.12)
,
: ,
;
,
, .

baptismatoj pneu=ma.
Pa/lin eikwn le/getai twn gegono/twn h kata/ tinoj
qau/matoj mnh/mhn h timh=j h aisxu/nhj h a)reth=j h
kakiaj pro\j th\n eij usteron twn qewme/nwn
wfe/leian, wj an ta\ me\n kaka\ feu/gwmen, ta\j de\
a)reta\j zhlwswmen. Diplh= de\ auth dia/ te lo/gou
taij bibloij e)ggrafome/nou, wj o( qeo\j to\n no/mon
taij placin e)neko/laye kai tou\j twn qeofilwn
a)ndrwn biouj a)nagra/ptouj gene/sqai prose/tace,
kai dia\ qewriaj aisqhth=j, wj th\n sta/mnon kai
th\n r(a/bdon e)n tv= kibwt% teqh=nai prose/tacen eij
mnhmo/sunon.
Outw kai nu=n ta\j eiko/naj twn
gegono/twn kai ta\j a)reta\j diagra/fomen. H toinun
pa=san eiko/na anele kai a)ntinomoqe/tei t% tau/taj
prosta/canti gene/sqai h e(ka/sthn de/xou kata\ to\n
e(ka/stv pre/ponta lo/gon kai tro/pon. Eipo/ntej
toinun tou\j th=j eiko/noj tro/pouj eipwmen kai peri
proskunh/sewj.

(1.13)
, ,
,
,
. () :
,

,
(, ) ,
()
() .
() .

,

.
() ,
().

1,14
H prosku/nhsij u(poptwsewj kai timh=j e)sti
su/mbolon.
Kai tau/thj de\ diafo/rouj egnwmen
tro/pouj:
Prwthn th\n kata\ latreian, hn
prosa/gomen mo/n% t% fu/sei proskunht% qe%.
Epeita th\n dia\ to\n fu/sei proskunhto\n qeo\n
prosagome/nhn
toij
au)tou=
filoij
te
kai
qera/pousin, wj t% a)gge/l% Ihsou=j o( tou= Nauh=
kai
Danih\l proseku/nhsan, h toij qeou= to/poij,
wj fhsin o(
Dauid: "Proskunh/swmen eij to\n
to/pon, ou esthsan oi po/dej au)tou=", h toij au)tou=

(1.14)
.
. () :
,


,

, ,
:

a)naqh/masin,
wj
apaj
Israh\l tv=
skhnv=
proseku/nei kai t% e)n
Ierousalh\m na% ku/kl%
e(stwtej
kai
pro\j
au)to\n
a(pantaxo/qen
proskunou=ntej eise/ti kai nu=n, h toij u(p' au)tou=
xeirotonhqeisin arxousin, wj Iakwb t% te Hsau=
wj progeneste/r% a)delf% u(po\ qeou= genome/n% kai
Faraw u(po\ qeou= xeirotonhqe/nti arxonti kai t%
Iwsh\f oi au)tou= a)delfoi.
Oida kai kata\ timh\n
th\n pro\j a)llh/louj prosagome/nhn prosku/nhsin
wj Abraa\m toij uioij Emmwr. H toinun pa=san
prosku/nhsin anele h pa/saj de/xou meta\ tou=
o)feilontoj lo/gou kai tro/pou.
1,15
Le/ge moi e)rwtwnti: Eij qeo\j o( qeo/j; Nai,
fh/seij, wj emoige dokei, eij nomoqe/thj. Ti oun
nomoqetei ta\ e)nantia; Ou) ga\r ecw th=j ktisewj
ta\ xeroubim. Ti oun prosta/ttei xeroubim glupta\
a)nqrwpwn xersin tektaino/mena skia/zein to\
ilasth/rion;
H dh=lon, wj qeou= me\n wj
a)perigra/ptou kai a)neika/stou poiein eiko/na
a)mh/xanon h tinoj wj qeou=, ina mh\ wj qeo\j
latreuome/nh proskunh=tai h( ktisij.
Twn de\
xeroubim wj perigraptwn kai t% qei% qro/n%
douloprepwj parestwtwn th\n eiko/na prosta/ttei
poiein douloprepwj skia/zousan to\ ilasth/rion:
eprepe ga\r tv= eiko/ni twn ou)raniwn leitourgwn
th\n eiko/na twn qeiwn musthriwn skia/zesqai. Ti
de\ fh\j th\n kibwto/n, th\n sta/mnon, to\ ilasth/rion;
Ou) xeiro/teukta;
Ou)k erga xeirwn a)nqrwpwn;
Ou)k e)c a)timou, wj su\ fh/j, ulhj kateskeuasme/na;
Ti de\ h( skhnh\ apasa; Ou)xi eikwn hn; Ou) skia\

"; :

,
;
: ,

, .
,
. , ,

.
(1.15) :
? , , ,
. ?
.

(. 25,1820).
,
,
,
.


()
.
()
()
.
, (),

kai u(po/deigma;
Fhsi toigarou=n o( qeioj
a)po/stoloj peri twn kata\ to\n no/mon iere/wn
dieciwn: "Oitinej u(podeigmati kai ski#= latreu/ousi
twn e)pouraniwn, kaqwj kexrhma/tistai
Mwsh=j
me/llwn e)pitelein th\n skhnh/n.
Ora ga/r fhsi,
poih/seij pa/nta kata\ to\n tu/pon to\n deixqe/nta soi
e)n t% orei." All' ou)de\ eikwn hn o( no/moj, a)ll'
eiko/noj
proskiasma:
fhsi
gou=n
o(
au)to\j
a)po/stoloj: "Skia\n ga\r exwn o( no/moj twn
mello/ntwn a)gaqwn, ou)k au)th\n th\n eiko/na twn
pragma/twn." Ei oun o( no/moj eiko/naj a)pagoreu/ei,
au)to\j de\ eiko/noj e)sti proxa/ragma, ti fh/somen;
Ei h( skhnh\ skia\ kai tu/pou tu/poj, pwj mh\
eikonografein o( no/moj diakeleu/etai;
All' ou)k
estin outw tau=ta, ou)k esti: "kairo\j" de\ ma=llon
"t% panti pra/gmati."

1,16
Pa/lai me\n o( qeo\j o( a)swmato/j te kai
a)sxhma/tistoj ou)damwj eikonizeto, nu=n de\ sarki
o)fqe/ntoj
qeou=
kai
toij
a)nqrwpoij
sunanastrafe/ntoj eikonizw qeou= to\ o(rwmenon.
Ou) proskunw tv= ulv, proskunw de\ to\n th=j ulhj
dhmiourgo/n, to\n ulhn di' e)me\ geno/menon kai e)n
ulv katoikh=sai katadeca/menon kai di' ulhj th\n
swthrian mou e)rgasa/menon, kai se/bwn
ou)
pau/somai th\n ulhn, di' hj h( swthria mou
eirgastai. Se/bw de\ ou)x wj qeo/napage: pwj ga\r

? ?
? ,
, " ?
? ()?
? ,
, :

, ,
. , ,
" (. 8,5).
,
(proskiasma) .
:
, " (.
10,1). , , ()
() ,
?
(),
? , , .
".
(1,16)
. ,
,
, .

,
, ,
. ,
, !
?

to\ e)c ou)k ontwn th\n ge/nesin e)sxhko\j qeo/j; ei


kai to\ tou= qeou= swma qeo\j dia\ th\n kaq' u(po/stasin
enwsin gegono\j a)metablh/twj, oper to\ xrisan, kai
meinan, oper hn tv= fu/sei, sa\rc e)yuxwme/nh yuxv=
logikv= te kai noer#=, h)rgme/nh, ou)k aktistoj. Th\n
de/ ge loiph\n ulhn se/bw kai di' aidou=j agw, di' hj
h( swthria mou ge/gonen, wj qeiaj e)nergeiaj kai
xa/ritoj emplewn.
H ou)x ulh to\ tou= staurou=
cu/lon to\ triso/lbion kai trismaka/riston; H ou)x
ulh to\ oroj to\ septo\n kai agion, o( tou= kraniou
to/poj;
H ou)x ulh h( fere/sbioj pe/tra kai
zwhfo/roj, o( ta/foj o( agioj, h( phgh\ th=j h(mwn
a)nasta/sewj;
H ou)x ulh to\ me/lan kai h( twn
eu)aggeliwn panagia bibloj;
H ou)x ulh h(
zwhfo/roj tra/peza h( to\n arton h(min th=j zwh=j
xorhgou=sa;
H ou)x ulh o( xruso/j te kai o(
arguroj, e)c wn stauroi kai pinakej kai krath=rej
kataskeua/zontai;
H ou)x ulh pro\ tou/twn
a(pa/ntwn to\ tou= kuriou mou swma kai aima; H
pa/ntwn
tou/twn
anele
to\
se/baj
kai
th\n
prosku/nhsin h paraxwrei tv= e)kklhsiastikv=
parado/sei kai th\n twn eiko/nwn prosku/nhsin qeou=
kai filwn qeou= o)no/mati a(giazome/nwn kai dia\
tou=to qeiou pneu/matoj e)piskiazome/nwn xa/riti.
Mh\ ka/kize th\n ulhn: ou) ga\r atimoj. Ou)de\n ga\r
atimon, o para\ qeou= gege/nhtai: twn Manixaiwn
tou=to to\ fro/nhma. Mo/non de\ atimon, o mh\ th\n
aitian esxen e)k qeou=, a)ll' h(me/tero/n e)stin eurema
tv= e)k tou= kata\ fu/sin eij to\ para\ fu/sin
au)tecousi% e)kklisei te kai r(opv= tou= qelh/matoj,


,
:
, ,
. ,
, ,
.

?
()?
, ,
?
?

?
, . ,
,
?


,
.
:
.
.
,

,
.

toute/stin h( a(martia.
Ei dia\ to\n no/mon ta\j
eiko/naj a)tima/zeij kai a)pagoreu/eij wj e)c ulhj
kateskeuasme/naj, ora, ti fhsin h( grafh/: "Kai
e)la/lhse ku/rioj pro\j
Mwsh=n le/gwn: Idou\
a)nake/klhka to\ onoma Beseleh\l to\n tou= Orei
to\n tou=
Wr e)k fulh=j
Iou/da.
Kai e)ne/plhsa
au)to\n pneu=ma qeion sofiaj kai sune/sewj kai
e)pisth/mhj
e)n
panti
erg%
dianoeisqai
kai
a)rxitektonein
kai
e)rga/zesqai
xrusion
kai
a)rgu/rion kai to\n xalko\n kai th\n u(a/kinqon kai
th\n porfu/ran kai to\ ko/kkinon nhsto\n kai th\n
bu/sson th\n keklwsme/nhn kai ta\ liqourgika\ eij
ta\ erga kai tektonikh=j eij ta\ cu/la, e)rga/zesqai
kata\ pa/nta ta\ erga: kai e)gw de/dwka au)to\n kai
to\n Elia\b to\n tou= Axisama\x e)k fulh=j Da/n:
kai panti sunet% kardi# e)gw de/dwka su/nesin, kai
poih/sousi pa/nta, osa soi sune/taca." kai pa/lin
"eipe
Mwsh=j pro\j pa=san sunagwgh\n uiwn
Israh/l:
Hkou/sate tou=to to\ r(h=ma, o sune/tace
ku/rioj le/gwn: La/bete par' u(mwn au)twn a)fairema
t% kuri%. Pa=j katadexo/menoj th\n kardian, kai
oisousi ta\j a)parxa\j t% kuri%, xrusion, a)rgu/rion,
xalko/n, u(a/kinqon, porfu/ran, ko/kkinon diplou=n
dianenhsme/non kai bu/sson keklwsme/nhn kai
trixaj
aigeiaj
kai
de/rmata
kriwn
h)ruqrodanwme/na kai de/rmata u(akinqina kai cu/la
ashpta kai elaion th=j xrisewj kai to\ qumiama
th=j sunqe/sewj kai liqouj sardiouj kai liqouj eij
th\n glufh\n kai eij th\n e)pwmida kai to\n podh/rh.
Kai pa=j sofo\j kardi# e)n u(min e)lqwn e)rgaze/sqw

,
: : ,

. ,
,


,
.
;
,
" (. 31,16). :
:
, :
.
, ...

:
" (. 35,45,1011)... ,
,
.
? ?
, .

? ,

, .
, ,
.
, " (. 5,

pa/nta, osa sune/tace ku/rioj, th\n skhnh/n", kai ta\


e(ch=j, kai meq' etera "kai e)poihsen a)mfote/rouj
tou\j liqouj th=j smara/gdou sumpeporphme/nouj kai
perisesialwme/nouj
xrusi%
kai
geglumme/nouj
e)kko/lamma sfragidoj", kai pa/lin "oi liqoi hsan
e)c o)noma/twn twn uiwn
Israh\l dwdeka e)k twn
o)noma/twn
au)twn
e)ggeglumme/nai
sfragidej,
ekastoj e)k tou= au)tou= o)no/matoj eij ta\j dwdeka
fula/j", kai auqij "kai e)poihsan to\ katape/tasma
th=j skhnh=j tou= marturiou e)c u(akinqou kai
porfu/raj kai kokkinou nenhsme/nou kai bu/ssou
keklwsme/nhj, ergon u(fanto\n xeroubim", kai pa/lin
"kai e)poihsan to\ ilasth/rion anwqen th=j kibwtou=
e)k xrusiou kaqarou= kai tou\j du/o xeroubim." Idou\
dh\ ulh timia kai kaq' u(ma=j atimoj.
Ti ga\r
trixwn aigeiwn eu)tele/steron kai xrwma/twn; Kai
ou) xrwmata to\ ko/kkinon kai h( porfu/ra kai h(
u(a/kinqoj; Idou\ dh\ kai o(moiwma xeroubim. Pwj
oun dia\ to\n no/mon a)pagoreu/ein fh/j, o poiein o(
no/moj prose/tacen; Ei dia\ to\n no/mon ta\j eiko/naj
a)pagoreu/eij,
wra soi kai sabbatizein kai
perite/mnesqai: tau=ta ga\r a)paraxwrh/twj o( no/moj
keleu/ei. All' iste, "wj, e)a\n to\n no/mon thrh=te,
Xristo\j u(ma=j ou)de\n wfelh/sei. Oitinej e)n no/m%
dikaiou=sqe, th=j xa/ritoj e)cepe/sete."
Ou)x e(wra
qeo\n
o(
Israh\l
o(
pa/lai,
"h(meij
de\
a)nakekalumme/n% proswp% th\n do/can kuriou
katoptrizo/meqa."
Kai
aisqhtwj
to\n
au)tou=
xarakth=ra
tou=
sarkwqe/ntoj
fhmi
qeou=
lo/gou
protiqemen

2.4). ,
" (2
3,18).

(I, 17)
, .

a(pantaxh= kai th\n prwthn a(giazo/meqa twn


aisqh/sewn prwth ga\r aisqh/sewn orasij wsper
kai toij lo/goij th\n a)koh/n: u(po/mnhma ga/r e)stin h(
eikwn.
Kai oper toij gra/mmata memuhme/noij h(
bibloj, tou=to toij a)gramma/toij h( eikwn: kai oper
tv= a)kov= o( lo/goj, tou=to tv= o(ra/sei h( eikwn:
nohtwj de\ au)t% e(nou/meqa. Dia\ tou=to prose/tacen
o( qeo\j gene/sqai kibwto\n e)k cu/lwn a)sh/ptwn kai
kataxruswsai tau/thn eswqe/n te kai ecwqen kai
e)nqeinai ta\j pla/kaj, th\n r(a/bdon, th\n sta/mnon th\n
xrush=n exousan to\ ma/nna pro\j u(po/mnhsin twn
gegono/twn kai protu/pwsin twn mello/ntwn. Kai
tij ou)k e)rei tau/taj eiko/naj diaprusiouj te
kh/rukaj; Kai tau=ta ou)k e)k plagiwn ekeito th=j
skhnh=j, a)lla\ katenwpion panto\j tou= laou=, pro\j
a ble/pontej t% di' au)twn e)nergh/santi qe%
prose/feron th\n prosku/nhsin kai th\n latreian.
Dh=lon ou)x wj au)toij latreu/ontej, a)lla\ di' au)twn
eij u(po/mnhsin twn qauma/twn a)go/menoi kai t%
teratourg% qe% th\n prosku/nhsin ne/montej.
Eiko/nej ga\r hsan pro\j u(po/mnhsin keimenai,
timwmenai ou)x wj qeoi, a)ll' wj qeiaj e)nergeiaj
u(po/mnhsin agousai.

Kai dwdeka liqouj prose/tacen o( qeo\j lhfqh=nai


e)k tou= Iorda/nou kai th\n aitian prostiqhsi: fhsi
ga/r: " Ina, otan e)rwt#= se o( uio/j sou, ti eisin oi
liqoi outoi, dihgv=, pwj e)ce/lipe to\ udwr tou=
Iorda/nou qei# prosta/cei kai die/bh h( kibwto\j
kuriou kai pa=j o( lao/j."
Pwj oun h(meij ou)k
eikonografh/somen ta\ swth/ria Xristou= tou= qeou=

( ),
() .
: ,
; ,
.
().

,
, (),
,
,

()

?
:

.
,

.
,
,
.
(1.18)
,
: ,
,
,
" (. 13,14).

h(mwn pa/qh kai qau/mata, in', otan e)rwt#= me o( uio/j


mou, ti tou=to/ e)stin, e)rw, oti o( qeo\j lo/goj
anqrwpoj ge/gone kai di' au)tou= ou)x o(
Israh\l
mo/noj to\n Iorda/nhn dih=lqen, a)ll' h( fu/sij apasa
pro\j th\n a)rxaian e)panh=lqe makario/thta, di' ou h(
fu/sij e)k twn katwta/twn th=j gh=j a)nh=lqen
u(pera/nw pa/shj a)rxh=j kai e)n au)t% t% patrik%
keka/qike qro/n%.
1,19
Alla\ nai fhsi:
Poiei
Xristou= to\
eiko/nisma kai a)rke/sqhti h kai th=j tou/tou mhtro\j
th=j qeoto/kou.
W th=j a)topiaj.
Exqro\n e(auto\n
diarrh/dhn twn a(giwn kaqwmolo/ghsaj: ei ga\r
Xristou= me\n eiko/na poieij, twn a(giwn de\ ou)damwj,
dh=lon wj ou)xi th\n eiko/na a)pagoreu/eij, a)lla\ th\n
twn a(giwn timh/n, oper ou)deij twn a)p' aiwnoj
e)to/lmhse
poih=sai
h
e)gxeirh=sai
toiou/t%
tolmh/mati. Tou= ga\r Xristou= wj dedocasme/nou
poiwn eiko/na twn a(giwn wj a)doca/stwn dhladh\
a)poptu/eij to\ e)ceiko/nisma kai yeudh= th\n a)lh/qeian
deiknu/ein e)pixeireij. "Zw ga\r e)gw," le/gei ku/rioj,
"kai tou\j doca/zonta/j me doca/sw", kai o( qeioj
a)po/stoloj: " Wste ou)ke/ti ei dou=loj, a)ll' uio/j: ei
de\ uio/j, kai klhrono/moj qeou= dia\ Xristou=." kai
"eiper sumpa/sxomen, ina kai sundocasqwmen." Ou)
kata\ twn eiko/nwn hrw to\n po/lemon, a)ll' h kata\
twn a(giwn. Fhsi gou=n Iwa/nnhj o( qeo/logoj kai
e)pisth/qioj, "oti omoioi au)t% e)so/meqa." Wsper ga\r
t% puri e(nou/menoj o( sidhroj ou) tv= fu/sei, a)lla\
tv= e(nwsei kai purwsei kai meqe/cei pu=r ginetai,
outw kai to\ qeou/menon ou) tv= fu/sei a)lla\ tv=

, ,
? :
,
,


.
(1.19) , :
()
. ,
!
!
,
,
,
.
,

. ", ,
";
: ;
" ( 4,7),
: ,
" ( 8,17). ,
.
, , :
" (1 3,2).
, ,

meqe/cei qeo\j ginetai.


Ou) th\n sa/rka fhmi tou=
sarkwqe/ntoj uiou= tou= qeou=: e)keinh ga\r tv= kaq'
u(po/stasin e(nwsei kai meqe/cei th=j qeiaj fu/sewj
a)tre/ptwj
qeo\j
e)xrhma/tisen,
ou)k
e)nergei#
xrisqeisa qeou= wsper twn profhtwn ekastoj,
parousi# de\ olou tou= xriontoj. Oti de\ tv= qewsei
qeoi kai oi agioi, "o( qeo/j", fhsin, "esth e)n
sunagwgv= qewn, e)n me/s% de\ qeou\j diakrinei", otan
istatai qeo\j e)n me/s% qewn ta\j a)ciaj diairwn, wj
e(rmhneu/wn fhsin o( qeolo/goj Grhgo/rioj.

1,20
T% Dauid e)phggeilato o( qeo\j oikodomh=sai
au)t% nao\n dia\ tou= idiou uiou= Solomwntoj kai
kataskeua/sai
oikon
a)napau/sewj.
Tou=ton
Solomwn %kodo/mhse kai e)poihse xeroubim, wj
fhsin h( bibloj twn Basileiwn, kai perie/sxe ta\
xeroubim xrusi% kai pa/ntaj tou\j toixouj ku/kl%
kolaptou\j e)ne/gluyen e)n grafidi xeroubim kai
foinikaj t% e)swte/r% kai t% e)cwte/r%ou)k eipen
e)k plagiwn, a)lla\
"ku/kl%"a)lla\ kai bo/aj kai
le/ontaj kai r(oi+skouj.
Ou) poll% timiwteron
pa/ntaj tou\j toixouj tou= oikou kuriou kosmh=sai
a(giwn morfaij kai e)ceikonismasin hper a)lo/gwn
kai de/ndrwn;
Pou= o( diagoreu/wn no/moj: "Ou)
poih/seij pa=n o(moiwma;"
All' o( sofiaj xu/sin
deca/menoj
Solomwn ou) qeo\n eikonizwn e)poiei
xeroubim kai leo/ntwn kai bown o(moiwmata tou=to
ga\r
a)pagoreu/ei
o(
no/mojou)d'
h(meij
qeo\n
eikonizontej poiou=men to\ twn a(giwn eiko/nisma.
Wsper ga\r to/te me\n a)lo/gwn aimati h(gnizeto o te

, ,
.

,
,
.
:
, "
( 81,1);
,
.
(1,20)

,
, ,

,
" ",
.

,
?
: "?
, ,

,
,
.

nao\j kai o( lao\j kai spod% dama/lewj, nu=n de\


Xristou= aimati "tou= marturh/santoj e)pi Pontiou
Pila/tou" kai e(auto\n a)parxh\n twn martu/rwn
deicantoj, eti de\ kai t% twn a(giwn aimati ier% h(
e)kklhsia %kodo/mhtai, outw to/te me\n morfaij te
kai e)ktupwmasin a)lo/gwn o( tou= qeou= oikoj
katekosmeito, nu=n de\ a(giwn twn naou\j e)myu/xouj
kai logikou\j e(autou\j eij katoikhth/rion qeou=
zwntoj e)n pneu/mati kateskeuako/twn.

Outwj kai e)n t% pra/gmati twn eiko/nwn xrh\


e)reuna=n th/n te a)lh/qeian kai to\n skopo\n twn
poiou/ntwn kai, ei me\n a)lhqh\j kai o)rqo\j kai pro\j
do/can qeou= kai twn a(giwn au)tou= kai pro\j zh=lon
a)reth=j kai a)pofugh\n kakiaj kai swthrian yuxwn
ginontai, a)pode/xesqai kai tima=n wj eiko/naj kai
mimh/mata
kai
o(moiwmata kai
biblouj
twn
a)gramma/twn kai proskunein kai katafilein kai
o)fqalmoij kai xeilesi kai kardi# a)spa/zesqai wj
sesarkwme/nou qeou= o(moiwma h th=j tou/tou mhtro\j
h twn a(giwn twn koinwnwn twn paqhma/twn kai
th=j do/chj tou=
Xristou= kai nikhtwn kai
kaqairetwn tou= diabo/lou kai twn daimo/nwn kai
th=j pla/nhj au)twn, ei de\ qeo/thtoj th=j a)u/lou kai
a)swma/tou kai a)ora/tou kai a)sxhmatistou kai
a)xrwmatistou eiko/na tij tolmh/sei poih=sai, wj
yeudh= a)poballo/meqa: kai e)a/n tij e)pi do/cv kai
proskunh/sei kai timv= tou= diabo/lou h twn
daimo/nwn, kataptu/omen kai puri a)naliskomen.
Kai e)a/n tij a)nqrwpwn h peteinwn h e(rpetwn h
allhj ktisewj qeopoih/sv eiko/na, a)naqematizomen
tou=ton.
Wsper ga\r ta\ iera\ kai tou\j naou\j twn


,

",
,
.



.
(II, 10, . III, 9)
,

,
,

; ,


,

.

(
)
, . ,
,
, .
, ,
,
. ,

daimo/nwn kaqeilon oi agioi pate/rej kai e)n toij


au)twn to/poij naou\j e)p' o)no/mati a(giwn hgeiran,
kai tou/touj se/bomen, outwj kai ta\j eiko/naj twn
daimo/nwn kaqeilon kai a)nt' e)keinwn hgeiran
eiko/naj
Xristou= kai th=j qeoto/kou kai twn
a(giwn. Kai e)pi me\n th=j palaia=j oute naou\j e)p'
o)no/mati a)nqrwpwn hgeiren o(
Israh\l oute
mnhmo/sunon a)nqrwpou e(wrta/zetoeti ga\r u(po\
kata/ran hn h( twn a)nqrwpwn fu/sij kai o( qa/natoj
kata/krisij hn, dio\ kai e)penqeito, kai to\ swma tou=
teqnhko/toj a)ka/qarton e)logizeto kai o( a(pto/menoj
au)tou= , nu=n de/, a)f' ou h( qeo/thj tv= h(mete/r# fu/sei
sunekra/qh oio/n ti zwopoio\n kai swth/rion
fa/rmakon, e)doca/sqh h( fu/sij h(mwn kai pro\j
a)fqarsian metestoixeiwqh. Dio\ kai o( twn a(giwn
qa/natoj e(orta/zetai kai naoi au)toij e)geirontai kai
eiko/nej a)nagra/fontai.

2,11
Ginwske/tw oun pa=j anqrwpoj, wj o( th\n
eiko/na th\n pro\j do/can kai u(po/mnhsin tou=
Xristou= h th=j tou/tou mhtro\j th=j a(giaj qeoto/kou
h tinoj twn a(giwn kai pro\j aisxu/nhn tou=
diabo/lou kai th=j htthj au)tou= kai twn daimo/nwn
au)tou= e)k qeiou po/qou kai zh/lou genome/nhn
katalu/ein e)pixeirwn kai mh\ proskunwn kai timwn
kai a)spazo/menoj wj eiko/na timian kai ou)x wj
qeo\n e)xqro/j e)sti tou=
Xristou= kai th=j a(giaj
qeoto/kou kai twn a(giwn kai e)kdikhth\j tou=
diabo/lou
kai
twn
daimo/nwn
au)tou=,
erg%
e)pideiknu/menoj th\n lu/phn, oti o( qeo\j kai oi agioi
au)tou= timwntai kai doca/zontai, o( de\ dia/boloj



, ,
()
,
.
,
,
, ,

, ,


.

.
(II, 11)



,
;



.

.

kataisxu/netai: h( ga\r eikwn qriambo/j e)sti kai


fane/rwsij kai sthlografia eij mnh/mhn th=j nikhj
twn a)risteusa/ntwn kai diapreya/ntwn kai th=j
aisxu/nhj twn h(tthqe/ntwn kai katablhqe/ntwn.

2,12
Ou) basile/wn e)sti nomoqetein tv= e)kklhsi#.
Ora ga/r, ti fhsin o( qeioj a)po/stoloj: "Kai ouj
me\n eqeto o( qeo\j e)n tv= e)kklhsi# prwton
a)posto/louj, deu/teron profh/taj, triton poime/naj
kai didaska/louj, pro\j to\n katartismo\n th=j
e)kklhsiaj", ou)k eipe basileijkai pa/lin "peiqesqe
toij h(goume/noij u(mwn kai u(peikete: au)toi ga\r
a)grupnou=sin u(pe\r twn yuxwn u(mwn wj lo/gon
a)podwsantej." kai auqij "mnhmoneu/ete twn
h(goume/nwn u(mwn, oitinej e)la/lhsan u(min to\n
lo/gon, wn a)naqewrou=ntej th\n a)nastrofh\n zhlou=te
th\n pistin."
Ou)k e)la/lhsan h(min to\n lo/gon
basileij, a)lla\ a)po/stoloi kai profh=tai poime/nej
te kai dida/skaloi.
T%
Dauid e)nteila/menoj o(
qeo\j oikodomh=sai au(t% oikon efh pro\j au)to/n, oti
"ou)k oikodomh/seij moi su\ oikon, e)peidh\ a)nh\r
aima/twn ei su/". " Apo/dote pa=si ta\j o)feila/j", o(
a)po/stoloj a)nake/krage
Pau=loj, "t% th\n timh\n
th\n timh/n, t% to\n fo/bon to\n fo/bon, t% to\n fo/ron
to\n fo/ron, t% to\ te/loj to\ te/loj." Basile/wn e)stin
h(
politikh\
eu)tacia,
h(
de\
e)kklhsiastikh\
kata/stasij poime/nwn kai didaska/lwn. Lvstrikh\
efodo/j e)stin auth, a)delfoi. O Saou\l to\ ima/tion
tou= Samouh\l esxise, kai ti pe/ponqen; Esxise

,
.

, ,
. ".
, "
(. 13,7), ,
-
(1 2,13).

(, 12) .
:
: , ,
, " (1
12,28; 4,11). ! :

,
" (. 13,17). :

;
, " ( 13,7)

, .
, :

" (1 28,3).
", , ,
, ,
" ( 13,7) , ,
,
. ,

th\n basileian au)tou= o( qeo\j kai de/dwken au)th\n


Dauid t% pr#ota/t%. To\n Hlian Ieza/bel e)diwce,
kai oi ku/nej e)lou/santo e)n t% au)th=j aimati.
Hr%dhj a)neile to\n Iwa/nnhn kai skwlhko/brotoj
geno/menoj e)ce/yuce.
Kai nu=n o( maka/rioj
Germano\j o( bi% kai lo/g% e)castra/ptwn e)rrapisqh
kai e)co/ristoj ge/gone, kai eteroi pleistoi
e)piskopoi kai pate/rej, wn ou)k oidamen ta\
o)no/mata.
Ou) lvstriko\n tou=to;
O ku/rioj, ote
peirastikwj
au)t%
oi
grammateij
kai
oi
Farisaioi prosv/esan, ina pagideu/swsin au)to\n
lo/g%, kai e)phrwthsan au)to/n, ei "ecesti dou=nai
kh=nson kaisari", pro\j ouj a)pekrinato: " Aga/gete/
moi no/misma." Twn de\ a)gago/ntwn efh: "Tinoj exei
th\n eiko/na;" Twn de\ fhsa/ntwn "kaisaroj" le/gei:
" Apo/dote ta\ tou= kaisaroj kaisari kai ta\
tou=
qeou= t% qe%." Upeikome/n soi, w basileu=, e)n toij
kata\
to\n
bion
pra/gmasi,
fo/roij,
te/lesi,
dosolhyiaij,
e)n
oij
soi
ta\
kaq'
h(ma=j
e)gkexeiristai: e)n de\ tv= e)kklhsiastikv= katasta/sei
exomen tou\j poime/naj tou\j lalh/santaj h(min to\n
lo/gon kai tupwsantaj th\n e)kklhsiastikh\n
qesmoqesian.
Ou) metairomen oria aiwnia, a
eqento oi pate/rej h(mwn, a)lla\ kate/xomen ta\j
parado/seij, kaqwj parela/bomen: ei ga\r a)rco/meqa
th\n oikodomh\n th=j e)kklhsiaj kai e)n mikr%
kaqairein, kata\ mikro\n to\ pa=n kataluqh/setai.

1,21=2,15
Istorou=men Xristo\n to\n basile/a kai
ku/rion ou) gumnou=ntej au)to\n tou= strateu/matoj:
strato\j ga\r tou= kuriou oi agioi.
Gumnwsa/tw
e(auto\n tou= oikeiou strateu/matoj o( e)pigeioj

!
?
.
.
, .
( ),
, ,
, .
!? ,

, ,
, :
". , :
?" : , :
'' (
22,17). , ,
, , ,
,
.

.
, ,
.

.
(1,21; II, 15)
.
.
,

basileu\j kai to/te to\n e(autou= basile/a kai ku/rion.


Apoqe/sqw th\n a(lourgida kai to\ dia/dhma kai to/te
twn kata\ tou= tura/nnou a)risteusa/ntwn kai
basileusa/ntwn twn paqwn to\ se/baj periaireitw.
Ei ga\r klhrono/moi qeou= kai sugklhrono/moi
Xristou= kai th=j qeiaj do/chj kai basileiaj
koinwnoi esontai, pwj ou)xi kai th=j e)pi gh=j do/chj
summe/toxoi ge/nwntai oi filoi Xristou=; "Ou) le/gw
u(ma=j dou/louj", fhsin o( qeo/j, "u(meij filoi mou/
e)ste."
Th=j oun dedome/nhj au)toij para\ th=j
e)kklhsiaj timh=j sterh/swmen au)tou/j; W qraseiaj
xeiro/j. W tolmhra=j gnwmhj a)ntairou/shj qe% kai
toij au)tou= a)ntiprattou/shj prosta/gmasin.
Ou)
proskuneij eiko/ni, mhde\ t% ui% tou= qeou=
prosku/nei, "oj e)stin eikwn tou= a)ora/tou qeou="
zwsa kai xarakth\r a)para/llaktoj.
1,21 Proskunw Xristou= eiko/ni wj sesarkwme/nou
qeou=, th=j despoinhj twn a(pa/ntwn th=j qeoto/kou
oia mhtro\j tou= uiou= tou= qeou=, twn a(giwn wj
filwn qeou= twn me/xrij aimatoj a)ntikatasta/ntwn
pro\j th\n a(martian kai Xristo\n mimhsame/nwn tv=
u(pe\r au)tou= e)kxu/sei tou= aimatoj to\ oikeion aima
u(pe\r au)twn proekxe/antoj kai twn kat' ixnoj
au)tou= politeusame/nwn. Tou/twn ta\j a)risteiaj kai
ta\ pa/qh a)nagra/ptouj kaqisthmi wj di' au)twn
a(giazo/menoj
kai
pro\j
zh=lon
mimh/sewj
a)leifo/menoj.
Kai tau=ta di' aidou=j agw kai
proskunh/sewj: "h( ga\r th=j eiko/noj timh\ pro\j to\
prwto/tupon diabainei", fhsin o( qeioj Basileioj.
Ei naou\j e)geireij a(gioij qeou=, kai ta\ tou/twn

.
,

.

,
?
", ,
" ( 15,14).
?
!
!

"
...
,

, .


,
. , ,
, ,
.
:
", .
,
.
,

egeire tro/paia.
Ou)k h)geireto pa/lai nao\j e)p'
a)nqrwpwn o)no/mati, ou)x e(wrta/zeto twn dikaiwn o(
qa/natoj, a)ll' e)penqeito, kai o( a(pto/menoj nekrou=
a)ka/qartoj e)logizeto, kai Mwse/wj au)tou=. Nu=n de\
twn a(giwn e(orta/zetai ta\ mnhmo/suna: e)penqh/qh o(
nekro\j
tou=
Iakwb,
a)ll'
o(
Stefa/nou
panhgurizetai qa/natoj.
H toinun kai ta\j
panhgurika\j mnh/maj twn a(giwn anele para\ to\n
palaio\n no/mon a)gome/naj h kai ta\j eiko/naj para\
to\n no/mon, wj su\ fh/j, ousaj sugxwrhson. All'
a)mh/xanon mh\ e(orta/zein ta\ twn a(giwn mnhmo/suna:
o( ga\r twn a(giwn a)posto/lwn kai qeofo/rwn
pate/rwn xoro\j tau=ta prosta/ttei ginesqai.
Af'
ou ga\r o( qeo\j lo/goj sa\rc e)ge/neto o(moiwqeij h(min
kata\ pa/nta xwrij a(martiaj kai a)sugxu/twj
e)kra/qh pro\j to\ h(me/teron kai a)metablh/twj th\n
sa/rka e)qe/wse dia\ th=j e)n a)llh/laij th=j au)tou=
qeo/thtoj kai th=j au)tou= sarko\j a)sugxu/tou
perixwrh/sewj, ontwj h(gia/smeqa.
Kai a)f' ou o(
uio\j tou= qeou= kai qeo\j o( a)paqh\j wn tv= qeo/thti t%
proslh/mmati pe/ponqe kai to\ h(me/teron a)pe/tisen
oflhma lu/tron e)kxe/aj u(pe\r h(mwn a)cio/xrewn te
kai a)cia/gaston
duswphtiko\n ga\r patri kai
aide/simon aima uiou=, ontwj h)leuqerwmeqa. Kai
a)f' ou katelqwn eij #dhn taij a)p' aiwnoj
pepedhme/naij yuxaij wj aixmalwtoij e)kh/rucen
afesin, wj tufloij a)na/bleyin, kai dh/saj to\n
isxuro\n t% u(pere/xonti th=j duna/mewj a)ne/sth to\ e)c
h(mwn au)t% proslhfqe\n a)fqartisaj sarkion,
ontwj h)fqartismeqa.
Af' ou te di' udatoj kai

,
, j,
.
:
() .

,
, , . ,


.
() ,

,

,
. .
.
() ,
(
),
.
, ,
, ,


.
,
.
;
, .

pneu/matoj gegennh/meqa, ontwj uioqeth/meqa kai


klhrono/moi qeou= gegenh/meqa.
Enteu=qen tou\j
pistou\j a(giouj o( Pau=loj kalei. Enteu=qen to\n
twn a(giwn ou) penqou=men, a)ll' e(orta/zomen
qa/naton.
Enteu=qen "ou)x u(po\ no/mon, a)ll' u(po\
xa/rin e)sme/n", "dikaiwqe/ntej dia\ th=j pistewj" kai
qeo\n mo/non eido/tej to\n a)lhqino/n"dikai% de\ no/moj
ou) keitai", ou)x u(po\ ta\ stoixeia tou= no/mou e)sme\n
dedoulwme/noi
wj
nh/pioi,
a)ll'
eij
andra
katartisqe/ntej
te/leion
sterea\n
trofh\n
trefo/meqa, ou) th\n pro\j eidwlolatreian. Kalo\j o(
no/moj wj lu/xnoj fainwn e)n au)xmhr% to/p%, a)ll'
ewj ou h( h(me/ra diauga/sv: hdh de\ a)ne/teile
fwsfo/roj e)n taij kardiaij h(mwn kai udwr zwn
th=j qeognwsiaj qala/ssaj e)qnwn e)peka/luye kai
pa/ntej to\n ku/rion egnwmen. "Parh=lqe ta\ palaia/,
idou\ ge/gone ta\ pa/nta kaina/." Fhsin gou=n o( qeioj
a)po/stoloj
pro\j
Pe/tron,
th\n
korufaian
a)kro/thta twn a)posto/lwn: "Ei su\
Ioudaioj wn
e)qnikwj zv=j kai ou)k
Ioudai+kwj, pwj ta\ eqnh
a)nagka/zeij ioudai+zein", kai pro\j Gala/taj gra/fei:
"Martu/romai panti a)nqrwp% peritemnome/n%, oti
o)feile/thj e)stin olon to\n no/mon plhrwsai."
1,22
Pa/lai me\n oun mh\ eido/tej qeo\n e)douleu/omen
toij mh\ fu/sei ousi qeoij, nu=n de\ gno/ntej qeo/n,
ma=llon de\ gnwsqe/ntej u(po\ qeou= pwj e)pistre/yomen
pa/lin
e)pi ta\ a)sqenh= kai ptwxa\ stoixeia;
Eidon eidoj qeou= to\ a)nqrwpinon, "kai e)swqh mou h(
yuxh/." Qewrw eiko/na qeou=, wj eiden Iakwb, ei
kai allwj kai allwj: e)keinoj me\n ga\r aulon, to\
e)so/menon promhnu/ousan a)u/loij noo\j o)fqalmoij,

",
"
"

,
,
, .

, .


. , ,
" (2 1,19; 2 5,17).
:

,
?" ( 2,14). :

" ( 5,3).

(1,22) ,
,
,
?

". ,
: ,

e)gw de\ tou= sarki o(raqe/ntoj mnh/mhj e)mpu/reuma.


H twn a)posto/lwn skia\ ta\ souda/ria/ te kai
simikinqia no/souj a)ph/laune, daimonaj e)fuga/deue:
kai pwj h( skia\ kai h( eikwn twn a(giwn ou)
docasqh/setai; H pa/shj ulhj prosku/nhsin anele
h mh\ kainoto/mei "mhde\ me/taire oria aiwnia, a
eqento oi pate/rej sou."

1,23
Ou) mo/non gra/mmasi th\n e)kklhsiastikh\n
qesmoqesian pare/dwkan, a)lla\ kai a)gra/foij tisi
parado/sesi.
Fhsi gou=n o( qeioj
Basileioj e)n
eikost% e(bdo/m% twn pro\j Amfilo/xion peri tou=
a(giou pneu/matoj tria/konta kefalaiwn e)pi le/cewj
outwj: "Twn e)n tv= e)kklhsi# pefulagme/nwn
dogma/twn kai khrugma/twn ta\ me\n e)k th=j
e)ggra/fou didaskaliaj exomen, ta\ de\ e)k th=j twn
a)posto/lwn
parado/sewj
diadoqe/nta
h(min
e)n
musthri% paredeca/meqa, aper a)mfo/tera th\n au)th\n
isxu\n exei pro\j th\n eu)se/beian.
Kai tou/toij
ou)deij a)nterei ou)kou=n, ostij ge kan mikro\n gou=n
qesmwn
e)kklhsiaj
pepeiratai:
ei
ga\r
e)pixeirh/saimen ta\ agrafa twn e)qwn wj mh\
mega/lhn
exonta
th\n
du/namin
paraiteisqai,
la/qoimen an eij au)ta\ ta\ kairia zhmiou=ntej to\
eu)agge/lion." ... Dio\ kai o( qeioj a)po/stoloj
Pau=lo/j fhsin: " Ara oun, a)delfoi, sth/kete kai
krateite ta\j parado/seij, aj e)dida/xqhte eite dia\
lo/gou, eite di' e)pistolwn h(mwn."
Pollwn
toigarou=n kai tosou/twn a)gra/fwj tv= e)kklhsi#


, ,
. ,
: , .

? ( 5,15; 19,12).

,
".
(I, 23)

. 27.

30

" :

, ,
,
. ,
.

.

,
..."
: , , ,
, ,
, " (2 2,15). ,

,

paradedome/nwn kai me/xri tou= nu=n pefulagme/nwn,


ti peri ta\j eiko/naj smikrologeij;
2,23
Ora, oti kai o( no/moj kai pa/nta ta\ kat'
au)to\n pa=sa/ te h( kaq' h(ma=j latreia xeiropoihta/
eisin agia di' ulhj prosa/gonta h(ma=j t% a)u/l%
qe%, kai o( me\n no/moj kai pa/nta ta\ kata\ to\n
no/mon skiagrafia tij hn th=j mellou/shj eiko/noj,
toute/sti th=j kaq' h(ma=j latreiaj, h( de\ kaq' h(ma=j
latreia eikwn twn mello/ntwn a)gaqwn, au)ta\ de\ ta\
pra/gmata h( anw
Ierousalh\m h( auloj kai
a)xeiropoihtoj, kaqwj fhsin o( au)to\j qeioj
a)po/stoloj: "Ou) ga\r exomen wde me/nousan po/lin,
a)lla\ th\n me/llousan e)pizhtou=men", htij e)stin h(
anw Ierousalh/m, "hj texnithj kai dhmiourgo\j o(
qeo/j." Pa/nta ga\r ta/ te kata\ to\n no/mon kai ta\
kata\ th\n h(mete/ran latreian e)keinhj xa/rin
e)ge/nonto.
Au)t% h( do/ca eij tou\j aiwnaj twn
aiwnwn.
3,12
O ku/rioj makarizwn tou\j maqhta\j eipe:
"Polloi basileij kai profh=tai e)pequ/mhsan idein,
a ble/pete, kai ou)k eidon, kai a)kou=sai, a a)kou/ete,
kai ou)k hkousan.
Umwn de\ maka/rioi eisin oi
o)fqalmoi, oti ble/pousin, kai ta\ wta, oti
a)kou/ousin." Eidon oun oi a)po/stoloi swmatikwj
to\n Xristo\n kai ta\ pa/qh kai ta\ qau/mata au)tou=
kai hkousan twn lo/gwn au)tou=: e)piqumou=men kai
h(meij idein kai a)kou=sai kai makarisqh=nai. Eidon
e)keinoi pro/swpon pro\j pro/swpon, e)peidh\ parh=n
swmatikwj: h(meij de/, e)peidh\ swmatikwj ou)

?!
(II, 23)
,

.

, . ,
; ,
,
.
:
" ( 4,26),
" (
13,14; 11,10).
, (
), .
(III, 12)
:
, ,
" ( 13,17).
! ,
,
.

.
,
,

pa/restin, wsper dia\ biblwn a)kou/omen twn lo/gwn


au)tou= kai a(giazo/meqa th\n a)koh\n kai di' au)th=j th\n
yuxh\n kai makarizo/meqa kai proskunou=men
timwntej ta\j biblouj, di' wn a)kou/omen twn lo/gwn
au)tou=, outwj kai dia\ grafh=j eiko/nwn qewrou=men
to\ e)ktu/pwma tou= swmatikou= xarakth=roj au)tou=
kai twn qauma/twn kai twn paqhma/twn au)tou= kai
a(giazo/meqa kai plhroforou/meqa kai xairomen kai
makarizo/meqa kai se/bomen kai timwmen kai
proskunou=men
to\n
xarakth=ra
au)tou=
to\n
swmatiko/n.
Qewrou=ntej de\ to\n swmatiko\n
xarakth=ra au)tou= e)nnoou=men wj dunato\n kai th\n
do/can th=j qeo/thtoj au)tou=: e)peidh\ ga\r diploi
e)smen, e)k yuxh=j kai swmatoj kateskeuasme/noi,
kai ou) gumnh\ h(mwn e)stin h( yuxh/, a)ll' wj u(po\
parapeta/smati kalu/ptetai, a)du/naton h(ma=j e)kto\j
twn swmatikwn e)lqein e)pi ta\ nohta/. Wsper oun
dia\ lo/gwn aisqhtwn a)kou/omen wsi swmatikoij
kai noou=men ta\ pneumatika/, outw kai dia\
swmatikh=j
qewriaj
e)rxo/meqa
e)pi
th\n
pneumatikh\n qewrian. Dia\ tou=to swma kai yuxh\n
a)ne/laben o( Xristo/j, e)peidh\ swma kai yuxh\n exei
o( anqrwpoj: dia\ tou=to kai to\ ba/ptisma diplou=n,
e)c udatoj kai pneu/matoj, kai h( koinwnia kai h(
proseuxh\ kai h( yalm%dia, pa/nta dipla=, swmatika\
kai pneumatika/, kai fwta kai qumia/mata.
3,14
All' e)peidh\ peri eiko/noj o( lo/goj e)sti kai
proskunh/sewj, fe/re platu/teron peri tou/twn to\n
lo/gon dieukrinh/swmen kai eipwmen: prwton, ti
e)stin eikwn; deu/teron, tinoj xa/rin ge/gonen eikwn;



, .

,

;
.
, ,
.
,
,
.
, ,
,
()
().
,
. ,
, ,
, ,
.

(III, 14) ,

: , ? ,
? ,

triton, po/sai diaforai eiko/nwn; te/tarton, ti to\


eikonizo/menon kai ti to\ mh\ eikonizo/menon;
pe/mpton, tij prwtoj e)poihsen eiko/naj;
3,15 Eita kai peri proskunh/sewj: prwton, ti e)sti
prosku/nhsij;
deu/teron,
po/soi
tro/poi
proskunh/sewj; triton, po/sa ta\ proskunou/mena
eu(riskomen e)n tv= grafv=; te/tarton, oti pa=sa
prosku/nhsij dia\ to\n fu/sei proskunhto\n qeo/n
e)sti: pe/mpton, oti h( th=j eiko/noj timh\ e)pi to\
prwto/tupon diabainei.
3,16
Prwton, ti e)stin eikwn; Eikwn me\n oun
e)stin o(moiwma kai para/deigma kai e)ktu/pwma/
tinoj e)n e(aut% deiknu/on to\ eikonizo/menon, pa/ntwj
de\ ou) kata\ pa/nta eoiken h( eikwn t% prwtotu/p%
toute/sti t% eikonizome/n%allo ga/r e)stin h( eikwn
kai allo to\ eikonizo/menonkai pa/ntwj o(ra=tai e)n
au)toij diafora/, e)pei ou)k allo tou=to kai allo
e)keino. Oio/n ti le/gw: H eikwn tou= a)nqrwpou, ei
kai to\n xarakth=ra e)ktupoi tou= swmatoj, a)lla\
ta\j yuxika\j duna/meij ou)k exei: oute ga\r zv= oute
logizetai oute fqe/ggetai oute aisqa/netai oute
me/loj kinei. Kai o( uio\j eikwn fusikh\ wn tou=
patro\j exei ti parhllagme/non pro\j au)to/n: uio\j
ga/r e)sti kai ou) path/r.
3,17
Deu/teron, tinoj xa/rin e)stin h( eikwn;
Pa=sa eikwn e)kfantorikh\ tou= krufiou e)sti kai
deiktikh/. Oio/n ti le/gw: Epeidh\ o( anqrwpoj oute
tou= a)ora/tou gumnh\n exei th\n gnwsin swmati

? ,
? , ?
(, 15) : ,
? ,
? ,
? ,

. ,
.
(III,
16)
,

?
()
,
. ,
, ,
,
,
. :
(), ,
,
.
()
: .
(III, 17) , ?
()
. :
,

kaluptome/nhj th=j yuxh=j oute twn met' au)to\n


e)some/nwn oute twn to/p% diesthko/twn kai
a)pexo/ntwn wj to/p% kai xro/n% perigrafo/menoj,
pro\j o(dhgian gnwsewj kai fane/rwsin kai
dhmosieusin twn kekrumme/nwn e)penoh/qh h( eikwn,
pa/ntwj de\ pro\j wfe/leian kai eu)ergesian kai
swthrian,
opwj
sthliteuome/nwn
kai
qriambeuome/nwn twn pragma/twn diagnwmen ta\
kekrumme/na kai ta\ me\n kala\ poqh/swmen kai
zhlwswmen, ta\ de\ e)nantia toute/sti ta\ kaka\
a)postrafwmen kai mish/swmen.

,
,
,


().
,

,
,
, , .

3,18
Triton, po/sai diaforai eiko/nwn; Diaforai
de\ eiko/nwn eisi. Prwth me\n oun eikwn e)stin h(
fusikh/. En e(ka/st% de\ pra/gmati dei prwton einai
to\ kata\ fu/sin kai to/te to\ kata\ qe/sin kai
mimhsin, oion dei prwton einai fu/sei anqrwpon
kai to/te qe/sei kata\ mimhsin. Prwth oun fusikh\
kai a)para/llaktoj eikwn tou= a)ora/tou qeou= o( uio\j
tou= patro\j e)n e(aut% deiknu\j to\n pate/ra. "Qeo\n
me\n ga\r ou)deij e(wrake pwpote", kai pa/lin "ou)x
oti to\n pate/ra tij e(wraken." Oti de\ eikwn e)stin
o( uio\j tou= patro/j, fhsin o( a)po/stoloj: " Oj e)stin
eikwn tou= a)ora/tou qeou=", kai pro\j Ebraiouj "oj
wn a)pau/gasma th=j do/chj kai xarakth\r th=j
u(posta/sewj au)tou=", kai oti e)n e(aut% deiknu/ei to\n
pate/ra e)n t% kata\
Iwa/nnhn eu)aggeli% tou=
Filippou eipo/ntoj: "Deicon h(min to\n pate/ra, kai
a)rkei
h(min", fhsin o( ku/rioj: "Tosou=ton xro/non
exw meq' u(mwn, kai ou)k egnwka/j me, Filippe; o(
e(wrakwj e)me\ e(wrake to\n pate/ra."
Esti me\n o(

(III, 18) , ?
.
.

.
()
.
,
,


.
" : " (
1,18; 6,46).
: " (
1,15), :
" ( 1,3).

:
", :
, , ;
, " ( 14,8). ,

uio\j eikwn tou= patro\j fusikh/, a)para/llaktoj,


kata\ pa/nta o(moia t% patri plh\n th=j a)gennhsiaj
kai th=j patro/thtoj: o( me\n ga\r path\r gennh/twr
a)ge/nnhtoj, o( de\ uio\j gennhto\j kai ou) path/r. Kai
to\ pneu=ma de\ to\ agion eikwn tou= uiou=: "ou)deij ga\r
du/natai eipein ku/rion Ihsou=n, ei mh\ e)n pneu/mati
a(gi%." Dia\ pneu/matoj oun a(giou ginwskomen to\n
Xristo\n uio\n tou= qeou= kai qeo\n kai e)n t% ui%
kaqorwmen to\n pate/ra: fu/sei ga\r nou= me\n lo/goj
aggeloj, lo/gou de\ mhnutiko\n to\ pneu=ma. Omoia
de\ kai a)para/llakto/j e)stin eikwn tou= uiou= to\
pneu=ma to\ agion e)n mo/n% t% e)kporeut% to\
dia/foron exon: o( me\n ga\r uio\j gennhto/j, a)ll' ou)k
e)kporeuto/j.
Kai e(ka/stou de\ patro\j o( uio\j
fusikh/ e)stin eikwn.
Kai outoj me\n o( prwtoj
tro/poj th=j eiko/noj, o( fusiko/j.
3,19
Deu/teroj tro/poj eiko/noj h( e)n t% qe% twn
u(p'
au)tou=
e)some/nwn
ennoia,
toute/stin
h(
proaiwnioj au)tou= bou/lhsij h( a)ei wsau/twj exousa:
atrepton ga\r to\ qeion, kai h( bou/lhsij au)tou=
anarxoj, v, kaqwj proaiwniwj e)boulh/qh, e)n t%
proorisqe/nti
u(p'
au)tou=
kair%
ginetai
ta\
o(risqe/nta: eiko/nej ga\r kai paradeigmata twn u(p'
au)tou= e)some/nwn h( peri e(ka/stou au)twn ennoia, oi
kai proorismoi para\ t% a(gi%
Dionusi%
o)noma/zontai.
En
ga\r
tv=
boulv=
au)tou=
e)xarakthrizeto kai eikonizeto prin gene/sewj
au)twn ta\ u(p' au)tou= prowrisme/na kai a)paraba/twj
e)so/mena.

, ,
.

. :
"
(1 12,3).
.

.
,
, .
, .
, , .

(III, 19)
, .
, .
() .
,
, .

. .
() ".
()

.

3,20
Tritoj tro/poj eiko/noj o( kata\ mimhsin u(po\
qeou= geno/menoj, toute/stin o( anqrwpoj. Pwj ga\r
o( ktisto\j th=j au)th=j fu/sewj estai t% a)ktist%
a)lla\ kata\ mimhsin; Wsper ga\r nou=j o( path\r
kai lo/goj o( uio\j kai pneu=ma to\ agion eij qeo/j,
outw kai nou=j kai lo/goj kai pneu=ma eij
anqrwpoj, kai kata\ to\ au)tecou/sion kai to\
a)rxiko/n: le/gei ga\r o( qeo/j: "Poih/swmen anqrwpon
kat' eiko/na h(mete/ran kai kaq' o(moiwsin", kai
eu)qe/wj e)ph/gage: "Kai a)rxe/twsan twn ixqu/wn th=j
qala/sshj kai twn peteinwn tou= ou)ranou=", kai
pa/lin "kai arxete twn ixqu/wn th=j qala/sshj kai
twn peteinwn tou= ou)ranou= kai pa/shj th=j gh=j kai
katakurieu/sate au)th=j."
3,21
Te/tartoj tro/poj eiko/noj th=j grafh=j
sxh/mata kai morfa\j kai tu/pouj a)naplattou/shj
twn
a)ora/twn
kai
a)swma/twn
swmatikwj
tupoume/nwn pro\j a)mudra\n katano/hsin qeou= te kai
a)gge/lwn dia\ to\ mh\ du/nasqai h(ma=j ta\ a)swmata
aneu sxhma/twn a)nalogou/ntwn h(min qewrein,
kaqwj fhsin o( polu\j ta\ qeia
Dionu/sioj o(
Areopagithj. Oti me\n ga\r eiko/twj probe/blhntai
twn a)tupwtwn oi tu/poi kai ta\ sxh/mata twn
a)sxhmatistwn, ou) mo/nhn aitian faih tij einai th\n
kaq' h(ma=j a)nalogian a)dunatou=san a)me/swj e)pi ta\j
nohta\j
a)nateinesqai
qewriaj
kai
deome/nhn
oikeiwn kai sumfuwn a)nagwgwn. Ei toinun th=j
h(mwn pronown a)nalogiaj o( qeioj lo/goj, pa/ntoqen
to\ a)natatiko\n h(min porizo/menoj, kai toij a(ploij

(, 20)
, .

()?
() ()
, , ,
. :
()
" :
", :

" (
1,26.28).
(III, 21) ()

,
, ()
,

(),
.


(),
,

(),
().

kai a)morfwtoij tu/pouj tina\j peritiqhsi, pwj mh\


eikonisei ta\ sxh/masi memorfwme/na kata\ th\n
oikeian fu/sin kai poqou/mena me/n, dia\ de\ to\ mh\
pareinai o(ra=sqai mh\ duna/mena;
Fhsi gou=n o(
qeorh/mwn Grhgo/rioj, oti polla\ ka/mnwn o( nou=j
e)kbh=nai ta\ swmatika\ pa/nth a)dunatei: " Alla\ kai
ta\ a)o/rata tou= qeou= a)po\ ktisewj ko/smou toij
poih/masi noou/mena kaqora=tai." Orwmen de\ kai e)n
toij ktismasin eiko/naj mhnuou/saj h(min a)mudrwj
ta\j qeiaj e)mfa/seij, wj ote le/gomen th\n a(gian
tria/da th\n u(pera/rxion eikonizesqai di' h(liou kai
fwto\j kai a)ktinoj h phgh=j a)nabluzou/shj kai
phgazome/nou na/matoj kai proxoh=j h nou= kai
lo/gou kai pneu/matoj tou= kaq' h(ma=j h r(o/dou futou=
kai anqouj kai eu)wdiaj.

, ,
(),
()
() , ,

,

?
,
():
,
" ( 1,20).
()
. ,
,
,
, ,
; : , ,
.

3,22
Pe/mptoj tro/poj eiko/noj le/getai o(
proeikonizwn kai prodiagra/fwn ta\ me/llonta wj
h( ba/toj kai o( e)pi po/kon u(eto\j th\n parqe/non kai
qeoto/kon kai h( r(a/bdoj kai h( sta/mnoj kai wj o(
ofij tou\j to\ dh=gma dia\ staurou= katargh/santaj
tou= a)rxeka/kou ofewj h te qa/lassa, to\ udwr kai
h( nefe/lh to\ tou= baptismatoj pneu=ma.

(III, 22)
,
( 3,2) (. 6,40)
; (. 17,10)
(. 16,33).

(. 21,9), , .

3,23
Ektoj tro/poj eiko/noj o( pro\j mnh/mhn twn
gegono/twn h qau/matoj h a)reth=j pro\j do/can kai
timh\n kai sthlografian twn a)risteusa/ntwn kai

(III, 23) ,

e)n a)retv= diapreya/ntwn h kakiaj pro\j qriambon


kai aisxu/nhn twn kakistwn a)ndrwn, pro\j th\n eij
usteron twn qewme/nwn wfe/leian, wj an ta\
me\n kaka\ fu/gwmen, ta\j de\ a)reta\j zhlwswmen.
Diplh= de\ auth: dia/ te lo/gou taij bibloij
e)ggrafome/noueikonizei ga\r to\ gra/mma to\n lo/gon,
wj o( qeo\j to\n no/mon taij placin e)neko/laye kai
tou\j twn qeofilwn a)ndrwn biouj a)nagra/ptouj
gene/sqai prose/tace kai dia\ qewriaj aisqhth=j, wj
th\n sta/mnon kai th\n r(a/bdon e)n tv= kibwt%
teqh=nai prose/tacen eij mnhmo/sunon aiwnion kai
wj ta\ o)no/mata twn fulwn e)gkolafqh=nai toij
liqoij th=j e)pwmidoj e)ke/leusen, ou) mh\n a)lla\ kai
tou\j dwdeka liqouj a)rqh=nai e)k tou= Iorda/nou eij
tu/pon twn iere/wnbabai tou= musthriou, wj
me/giston toij pistoij e)n a)lhqei# twn airo/ntwn
th\n kibwto\n kai th=j tou= udatoj e)kleiyewj.
Outw kai nu=n ta\j eiko/naj twn gegono/twn
e)nare/twn a)ndrwn pro\j zh=lon kai mnh/mhn kai
zh=lon h(mwn po/q% a)nagra/fomen. H toinun pa=san
eiko/na anele kai
a)ntinomoqe/tei t%
tau=ta
prosta/canti ginesqai h e(ka/sthn de/xou kata\ to\n
e(ka/stv pre/ponta lo/gon kai tro/pon.

,
, ,
,
,
.
: ,
,
(. 31,18; 32,16)
;
,


(. 28,21).
, 12
(
!)
(., . 4,39). ,

.
,

, ,
.

3,24
Te/tarton kefa/laion, ti to\ eikonizo/menon
kai ti to\ mh\ eikonizo/menon kai pwj ekaston
eikonizetai.
Ta\ me\n swmata wj kai sxh/mata kai
perigrafh\n swmatikh\n exonta kai xrwma eiko/twj
eikonizontai. Aggeloj de\ kai yuxh\ kai daimwn,
ei kai mh\ swmatikwj kai paxe/wj, a)lla\ kata\ th\n
e(autwn fu/sin kai
sxhmatizontai kai

(III, 24)

, .

. , ,

, ,

perigra/fontainohtoi ga\r ontej e)n nohtoij to/poij


nohtwj pareinai kai e)nergein pisteu/ontai,
eikonizontai me\n oun swmatikwj, wj eiko/nise
Mwsh=j ta\ xeroubim kai wj wra/qhsan toij a)cioij,
a)ll' a)swmaton kai nohth/n tina qewrian dhlou/shj
th=j swmatikh=j eiko/noj.
H de\ qeia fu/sij
a)perigrapto/j e)sti mo/nh kai pantelwj a)neideoj
kai a)sxhma/tistoj kai a)kata/lhptoj, ei kai h( qeia
grafh\ tu/pouj qe% peritiqhsi to\ me\n dokein
swmatikou/j, wste sxh/mata o(ra=sqai, kai au)tou\j de\
a)swma/touj: ou) ga\r swmatikoij o)fqalmoij, a)lla\
noeroij
e(wrwnto
toij
profh/taij
kai
oij
a)pekalu/ptonto, ou) ga\r pa=sin e(wrwnto.
Apl% de\
lo/g% eipein, duna/meqa poiein eiko/naj pa/ntwn twn
sxhma/twn, wn eidomen: noou=men de\ tau=ta, kaqwj
wra/qh.
Ei ga\r kai a)po\ twn lo/gwn esq' ote
katanoou=men sxh/mata, a)ll' e)c wn eidomen, kai e)pi
th\n tou/twn e)rxo/meqa katano/hsin. Outw kai e)f'
e(ka/sthj aisqh/sewj, e)c wn wsfra/nqhmen h
e)geusa/meqa h h(ya/meqa, dia\ lo/gwn e)pi th\n tou/twn
e)rxo/meqa katano/hsin.

,
.
,
,

.

,
, ,
(),
.

,
. ,
()
.
(), ,

. :

,
.

3,25
Oidamen oun, oti oute qeou= oute a)gge/lou
oute yuxh=j oute daimonoj dunato\n qeaqh=nai fu/sin,
a)ll' e)n metasxhmatism% tini qewrou=ntai tau=ta
th=j
qeiaj
pronoiaj
tu/pouj
kai
sxh/mata
peritiqeishj toij a)swma/toij kai a)tupwtoij kai mh\
exousi
sxhmatismo\n
swmatikwj
pro\j
to\
xeiragwghqh=nai h(ma=j kai pro\j paxumerh= kai
merikh\n au)twn gnwsin, ina mh\ e)n pantelei a)gnoi#

(, 25) , ,
, .
,
,

,
()
,

wmen qeou= kai twn a)swma/twn ktisma/twn.


O
me\n ga\r qeo\j fu/sei kai pantelwj a)swmatoj:
aggeloj de\ kai yuxh\ kai daimwn pro\j me\n qeo\n
sugkrino/menoi to\n mo/non a)su/gkriton swmata/ eisi,
pro\j de\ ta\ u(lika\ swmata a)swmatoi. Mh\ qe/lwn
oun o( qeo\j pantelwj a)gnoein h(ma=j ta\ a)swmata
perie/qhken au)toij tu/pouj kai sxh/mata kai
eiko/naj kata\ th\n a)nalogian th=j fu/sewj h(mwn
sxh/mata swmatika\ e)n a)u/l% o(ra/sei noo\j o(rwmena,
kai tau=ta sxhmatizomen kai eikonizomen, e)pei pwj
e)sxhmatisqh kai eikonisqh ta\ xeroubim.
Alla\
kai qeou= sxh/mata kai eiko/naj h( grafh\ exei.

3,26
Tij prwtoj e)poihsen eiko/na;
Au)to\j o(
qeo\j prwtoj e)ge/nnhse to\n monogenh= uio\n kai
lo/gon au)tou=, eiko/na au)tou= zwsan, fusikh/n,
a)para/llakton xarakth=ra th=j au)tou= a)idio/thtoj,
e)poihse/ te to\n anqrwpon kat' eiko/na au(tou= kai
kaq' o(moiwsin. Kai Ada\m eide qeo\n kai hkouse
th=j fwnh=j twn podwn au)tou= peripatou=ntoj to\
deilino\n kai e)kru/bh e)n t% paradeis%, kai Iakwb
eide kai e)pa/laise meta\ tou= qeou=dh=lon de/, oti wj
anqrwpoj e)fa/nh au)t% o( qeo/j, kai
Mwsh=j wj
o)pisqia a)nqrwpou eide, kai Hsai+aj wj anqrwpon
eide kaqh/menon e)pi qro/nou, kai Danih\l o(moiwma
a)nqrwpou eide kai wj uio\n a)nqrwpou e)lqo/nta e)pi
to\n palaio\n twn h(merwn. Kai ou) fu/sin qeou= eide/
tij,
a)lla\ to\n tu/pon kai th\n eiko/na tou=
me/llontoj esesqai: emelle ga\r o( uio\j kai lo/goj

.
, ,
, , ,
, ()
.
,
,
; (),

.
,
. ,
(shemata)
().
(, 26) ?
,
, ,
. ()
( 1,26).

, ( 3,8).
| ( 32,24),
.
(. 33,23)
(.
6,1).
,
(. 7,13). ,
() ()
.

tou= qeou= o( a)o/ratoj anqrwpoj ginesqai e)n a)lhqei#,


in' e(nwqv= tv= fu/sei h(mwn kai o(raqv= e)pi gh=j.
Proseku/nhsan oun pa/ntej oi ido/ntej to\n tu/pon
kai th\n eiko/na tou= me/llontoj, kaqwj
Pau=lo/j
fhsin o( a)po/stoloj e)n tv= pro\j
Ebraiouj
e)pistolv=: "Kata\ pistin a)pe/qanon outoi pa/ntej mh\
komisa/menoi ta\j eu)aggeliaj, a)lla\ po/rrwqen au)ta\j
ido/ntej kai a)spasa/menoi."

,

.
() ,
:

, "
( 11,13).

Egw oun ou) mh\ poih/sw eiko/na tou= di' e)me\


o)fqe/ntoj sarko\j fu/sei kai proskunh/sw kai
timh/sw au)to\n dia\ th=j eij th\n eiko/na au)tou= timh=j
kai proskunh/sewj; Eiden Abraa\m ou) fu/sin qeou=
"qeo\n ga\r ou)deij e(wrake pwpote", a)ll' eiko/na
qeou= kai peswn proseku/nhsen. Eiden Ihsou=j o(
tou= Nauh= ou) fu/sin a)gge/lou, a)ll' eiko/na fu/sij
ga\r a)gge/lou swmatikoij ou)x o(ra=tai o)fqalmoij
kai peswn proseku/nhsen, o(moiwj kai
Danih/l
aggeloj de\ ou) qeo/j, a)lla\ ktisma kai dou=loj qeou=
kai parasta/thj, proseku/nhse de\ ou)x wj qe%,
a)ll' wj qeou= parasta/tv kai leitourg%. Ka)gw mh\
poih/sw eiko/na twn filwn tou= Xristou= kai mh\
proskunh/sw ou)x wj qeoij, a)ll' wj eiko/si filwn
qeou=; Oute ga\r Ihsou=j oute Danih\l wj qeoij
proseku/nhsan toij o)fqeisin a)gge/loij, ou)de\ e)gw
wj qe% proskunw tv= eiko/ni, a)lla\ dia\ th=j eiko/noj
kai twn a(giwn t% qe% prosa/gw th\n prosku/nhsin
kai th\n timh/n, di' on kai tou\j au)tou= filouj se/bw
kai di' aidou=j agw. Ou)x h(nwqh fu/sei a)gge/lwn
o( qeo/j, h(nwqh de\ fu/sei a)nqrwpwn. Ou)k e)ge/neto o(
qeo\j aggeloj, e)ge/neto de\ o( qeo\j fu/sei kai a)lhqei#




?
( ", .
1,18) ,
( 17,17). ,
() (
) (.
. 5,14); (
)
,
(. 8,18).

, ,
?

.
,

.

anqrwpoj. "Ou) ga\r dh/ pou a)gge/lwn e)pilamba/netai,


a)lla\ spe/rmatoj
Abraa\m e)pilamba/netai."
Ou)k
e)ge/neto fu/sij a)gge/lwn uio\j qeou= kaq' u(po/stasin,
e)ge/neto de\ fu/sij a)nqrwpou uio\j qeou= kaq'
u(po/stasin. Ou) mete/sxon aggeloi ou)de\ e)ge/nonto
qeiaj koinwnoi fu/sewj, a)ll' e)nergeiaj kai
xa/ritoj, anqrwpoi de\ mete/xousi kai koinwnoi
qeiaj fu/sewj ginontai, osoi metalamba/nousi to\
swma tou= Xristou= to\ agion kai pinousi to\ aima
au)tou= to\ timion: qeo/thti ga\r kaq' u(po/stasin
hnwtai kai du/o fu/seij e)n t% metalambanome/n%
u(f' h(mwn swmati tou=
Xristou= h(nwme/nai kaq'
u(po/stasin eisin a)diaspa/stwj kai twn du/o fu/sewn
mete/xomen, tou= swmatoj swmatikwj, th=j qeo/thtoj
pneumatikwj, ma=llon de\ a)mfoin kat' amfw, ou)
kaq' u(po/stasin tautizo/menoi
u(fista/meqa ga\r
prwton
kai
to/te
e(nou/meqa,
a)lla\
kata\
sunana/krasin tou= swmatoj kai aimatoj. Kai pwj
ou) meizonej a)gge/lwn oi fula/ttontej dia\ th=j
thrh/sewj twn e)ntolwn eilikrinh= th\n enwsin; H
me\n fu/sij
h(mwn braxu/ ti par' a)gge/louj
h)lattwme/nh dia\ to\n qa/naton kai th\n tou= swmatoj
paxu/thta, a)ll' eu)doki# kai sunafei# qeou= ge/gonen
a)gge/lwn meizwn: paristantai ga\r au)tv= meta\
fo/bou kai tro/mou aggeloi kaqhme/nv e)pi tou=
qro/nou
th=j
do/chj
e)n
t%
Xrist%
kai
parasth/sontai
entromoi
e)n
tv=
krisei:
ou)
sugkaqeu/dontej ou)de\ koinwnoi th=j qeiaj do/chj
u(po\ th=j grafh=j e)rrh/qhsan
"eisi ga\r pa/ntej
leitourgika\
pneu/mata,
eij
diakonian

. ,
:
,
" ( 2,16).
,

().

,

(2 1,4):

. ( )
,

, ,
, ,
.
(
) .

.


.
,

.

a)postello/mena dia\ tou\j me/llontaj klhronomein


swthrian" ou)d' oti sumbasileu/sousin
ou)d' oti
sundocasqh/sontai ou)d' oti e)pi th=j trape/zhj tou=
patro\j kaqisousin, oi de\ agioi uioi qeou=, uioi th=j
basileiaj
kai
klhrono/moi
qeou=
kai
sugklhrono/moi Xristou=. Timw oun tou\j a(giouj
kai sundoca/zw tou\j dou/louj kai filouj kai
sugklhrono/mouj
Xristou=, tou\j dou/louj e)k
fu/sewj kai filouj e)k proaire/sewj kai uiou\j kai
klhrono/mouj e)k qeiaj xa/ritoj, wj fhsin o( ku/rioj
pro\j to\n pate/ra.
Eipo/ntej toinun peri eiko/noj
eipwmen kai peri proskunh/sewj, kai prwton, ti
e)sti prosku/nhsij.
3,27
Peri proskunh/sewj, ti e)sti prosku/nhsij;
Prosku/nhsij toinun e)sti shmeion u(poptwsewj,
toute/stin u(poba/sewj kai tapeinwsewj. Tro/poi de\
proskunh/sewj eisi pleistoi.
3,28

Po/soi tro/poi proskunh/sewj;

Prwtoj tro/poj proskunh/sewj o( kata\ latreian,


hn prosa/gomen mo/n% t% fu/sei proskunht% qe%,
kai outoj kata\ diafo/rouj tro/pouj. Prwton me\n
kata\ to\n th=j douleiaj: proskunou=si ga\r au)t%
pa/nta ta\ ktismata wj dou=loi despo/tv, "oti ta\
su/mpanta" ga/r, fhsi, "dou=la sa/", kai oi me\n
e(kousiwj, oi de\ a)kousiwj.
Oi me\n gnwsei
e(kousiwj proskunou=sin wj oi eu)sebeij, oi de\
e)piginwskontej
kai
mh\
qe/lontej
a)kousiwj
proskunou=sin wj oi daimonej: alloi mh\ eido/tej
to\n fu/sei qeo\n proskunou=sin a)kousiwj, on

,
", 1,14),
,
,

.

,

, .

, : ?
(III, 27) . ?
,
. ()
.
(, 28) () ?

()

,
. ,
,
: " (. 118,91),
, .

, ,
.
,

a)gnoou=sin.

3,29
Deu/teroj tro/poj o( kata\ qau=ma kai po/qon,
kaq' on proskunou=men t% qe% dia\ th\n fusikh\n
do/can au)tou=: mo/noj ga/r e)sti dedocasme/noj ou)k ek
tinoj exwn th\n do/can, a)ll' au)to\j wn pa/shj do/chj
aitioj kai panto\j a)gaqou= fwj a)kata/lhpton,
glukasmo\j
a)neikastoj,
ka/lloj
a)mh/xanon,
a)gaqo/thtoj
abussoj,
sofia
a)necixniastoj,
a)peirodu/namoj du/namij, mo/noj acioj di' e(auto\n
qauma/zesqai proskuneisqai te kai doca/zesqai kai
poqeisqai.

(, 29)
,
.
,

, ,
, , ,
, ,
, ,
.

3,30
Tritoj tro/poj o( th=j eu)xaristiaj u(pe\r twn
gegono/twn eij h(ma=j a)gaqwn: pa/nta ga\r ta\ onta
xrewstei eu)xaristein t% qe% kai prosfe/rein
a)e/nnaon prosku/nhsin, oti te e)c au)tou= exei to\
einai ta\ pa/nta kai e)n au)t% sunistatai kai pa=si
metadidwsin a)fqo/nwj twn e(autou= dwrewn kai dixa
aith/sewj kai qe/lei pa/ntaj swqh=nai kai mete/xein
th=j e(autou= a)gaqo/thtoj kai makroqumei e)f' h(min
a(marta/nousi kai a)nate/llei to\n hlion e)pi
dikaiouj kai a)dikouj kai bre/xei e)pi ponhrou\j kai
a)gaqou\j kai oti o( uio\j tou= qeou= di' h(ma=j kaq'
h(ma=j ge/gone kai qeiaj koinwnou\j fu/sewj e)poihsen
h(ma=j, oti "omoioi au)t% e)so/meqa", wj fhsin
Iwa/nnhj o( qeolo/goj e)n tv= kaqolikv= e)pistolv=.

(, 30)
.

,

,

. ,

.
,
,
"
(1 3,2).

3,31
Te/tartoj tro/poj o( kat' endeian kai e)lpida
eu)ergesiwn, kaq' aj e)piginwskontej, wj ou)
duna/meqa e)kto\j au)tou= poiein ou)de\n h exein

(, 31)
,

a)gaqo/n, proskunou=men aitou=ntej par' au)tou=


ekastoj, ou aisqa/netai e)ndewj exein kai o poqei,
r(usqh=nai te kakwn kai tuxein a)gaqwn.
3,32
Pe/mptoj tro/poj o( th=j metanoiaj kai th=j
e)comologh/sewj: a(marta/nontej ga\r proskunou=men
kai prospiptomen t% qe% deo/menoi sugxwrhqh=nai
ta\ ptaismata wj dou=loi eu)gnwmonej. Kai outoj o(
tro/poj trisso/j e)stin: h ga\r kat' a)ga/phn lupeitai
tij h wj mh\ a)potu/xv twn tou= qeou= eu)ergesiwn h
dediwj ta\j kola/seij. Kai estin o( me\n prwtoj e)c
eu)gnwmosu/nhj kai po/qou au)tou= tou= qeou= kai
uii+kh=j diaqe/sewj, o( deu/teroj misqwtikh=j, o( de\
tritoj doulikh=j.
3,33
Po/sa ta\ proskunou/mena eu(riskomen e)n tv=
grafv= kai kata\ po/souj tro/pouj prosa/gomen
prosku/nhsin ktismasi;
Prwton me/n, e)f' oij
a)nape/pautai o( qeo\j o( mo/noj agioj kai "e)n a(gioij
a)napauo/menoj" wj tv= a(gi# qeoto/k% kai pa=si toij
a(gioij.
Outoi de/ eisin oi kata\ to\ dunato\n
o(moiwqe/ntej qe% ek te th=j e(autwn proaire/sewj
kai th=j qeou= e)noikh/sewj kai sunergiaj, oitinej
kai qeoi le/gontai a)lhqwj, ou) fu/sei, a)lla\ qe/sei,
wj pu=r le/getai o( pepuraktwme/noj sidhroj, ou)
fu/sei, a)lla\ qe/sei kai meqe/cei puro/j: fhsi ga/r: "
Agioi esesqe, oti e)gw agio/j eimi." Tou=to prwton,
h( proairesij.
Eita panti t% proairoume/n% to\
a)gaqo\n o( qeo\j sunergei eij to\ a)gaqo/n, eita
"e)noikh/sw e)n au)toij kai e)mperipath/sw", kai "naoi
e)smen qeou= kai to\ pneu=ma tou= qeou= oikei e)n h(min",

:
,
.
(III, 32)
.

. :

.

,
, .
(, 33)

?
()
,
",
.

;
,
, ,

. : , "
( 19,2). , . ,

eita "edwken au)toij e)cousian kata\ pneuma/twn


a)kaqa/rtwn, wste e)kba/llein au)ta\ kai qerapeu/ein
pa=san no/son kai pa=san malakian", kai "osa
poiw, kai u(meij poih/sete kai meizona tou/twn
poih/sete", eita "zw e)gw", le/gei ku/rioj, "a)ll' h
tou\j
doca/zonta/j
me
doca/sw",
kai
"eiper
sumpa/sxomen, ina kai sundocasqwmen", kai "o( qeo\j
esth e)n sunagwgv= qewn: e)n me/s% de\ qeou\j
diakrinei."
Wsper toinun a)lhqwj eisi qeoi ou)
fu/sei, a)ll' wj tou= fu/sei qeou= me/toxoi, outwj eisi
proskunhtoi, ou)xi fu/sei, a)ll' wj to\n fu/sei
proskunhto\n e)n e(autoij exontej, wsper o(
pepuraktwme/noj sidhroj ou) fu/sei e)stin a)pro/sitoj
a(fv= kai kaustiko/j, a)ll' wj mete/xwn tou= fu/sei
kaustikou=. Proskunou=ntai oun wj dedocasme/noi
u(po\ qeou=, wj u(po\ qeou= geno/menoi toij u(penantioij
foberoi kai eu)erge/tai toij pistei prosiou=sin ou)x
wj fu/sei qeoij kai eu)erge/taij, a)ll' wj qera/pousi
kai leitourgoij qeou= kai th\n e)c a)ga/phj pro\j
au)to\n eu)moirh/sasi parrhsian. Proskunou=men oun
au)toij, e)peidh\ qerapeu/etai o( basileu\j qewrwn
proskunou/menon to\n h)gaphme/non au)t% qera/ponta
ou)x wj basile/a, a)ll' wj leitourgo\n u(ph/koon kai
eu)noi+ko\n filon. Kai lamba/nousi ta\j aith/seij oi
prosio/ntej pistei, eite tou= qera/pontoj aitou=ntoj
tou=to para\ tou= basile/wj, eite tou= basile/wj
a)podexome/nou th\n timh\n kai th\n pistin tou=
zhtou=ntoj para\ tou= qera/pontoj au)tou=: di' au)to\n
ga\r vthsen.
Outw dia\ twn a)posto/lwn oi
prosio/ntej e)tu/gxanon twn ia/sewn. Outwj h( skia\

, :
" (2 6,16);
" (1 3,16);
,
, " (
10,1),
" ( 14,12), :
", ,
" (1 2,30),
, " ( 8,17),
,
" ( 81,1).
,
.

,

,
.
,

,


.
,
,
,
.
,

kai ta\ souda/ria kai ta\ simikinqia twn a)posto/lwn


e)ph/gazon ta\ ia/mata.
Osoi de\ a)ntartikwj kai
a)postatikwj qe/lousi proskuneisqai wj qeoi, outoi
eisin a)prosku/nhtoi kai tou= aiwniou puro\j acioi.
Kai osoi katafronhtikwj u(perhfa/n% fronh/mati
mh\
proskunou=si
toij
qeou=
qera/pousin,
wj
a)lazo/nej kai u(perh/fanoi, wj
eij qeo\n
a)sebou=ntej katadika/zontai. Kai marturou=sin oi
paidej
oi
Elissaiou
katafronhtikwj
kataboh/santej kai bora\ toij arktoij geno/menoi.

3,34
Deu/teroj tro/poj, kaq' on proskunou=men
ktismata, di' wn kai e)n oij e)nh/rghsen o( qeo\j th\n
swthrian h(mwn eite pro\ th=j tou= kuriou
parousiaj,
eite
meta\
th\n
ensarkon
au)tou=
oikonomian, wj to\
Sinaion oroj kai th\n
Nazare/t, th\n fa/tnhn th\n e)n
Bhqlee\m kai to\
sph/laion, to\n Golgoqa\ to\n agion, tou= staurou=
to\ cu/lon, tou\j hlouj, to\n spo/ggon, to\n ka/lamon,
th\n lo/gxhn th\n iera\n kai swth/rion, th\n e)sqh=ta,
to\n xitwna, ta\j sindo/naj, ta\ spa/rgana, to\n ta/fon
to\n agion, th\n phgh\n th=j h(mwn a)nasta/sewj, to\n
liqon tou= mnh/matoj, th\n Siwn to\ oroj to\ agion,
to\ twn e)laiwn auqij oroj, th\n probatikh\n kai
Geqshmanh=j to\ olbion te/menoj.
Tau=ta kai ta\
toiau=ta se/bw kai proskunw kai pa/nta nao\n qeou=
agion kai pa=n, e)f' % qeo\j o)noma/zetai, ou) dia\ th\n

,
,
.
();

( 5,15; 19,12). ,

,
.

, ,
.

(4 2,23.24).
(III, 34)

,
,
, : ,
, , ,
, . ,
, , , .
, ,
, ,
, .
,
,
,

.

au)twn fu/sin, a)lla\ oti qeiaj e)nergeiaj eisi doxeia


kai di' au)twn kai e)n au)toij hu)do/khsen o( qeo\j th\n
swthrian h(mwn katerga/sasqai.
Kai a)gge/louj
ga\r kai a)nqrwpouj kai pa=san ulhn th=j qeiaj
e)nergeiaj me/toxon kai diakonhsame/nhn th\n
swthrian mou se/bw kai proskunw dia\ th\n qeian
e)ne/rgeian. Ou) proskunw Ioudaioij: ou) ga\r qeiaj
eisin e)nergeiaj me/toxoi ou)de\ skop% th=j e)mh=j
swthriaj to\n ku/rion th=j do/chj, to\n qeo/n mou,
e)stau/rwsan, fqo/n% de\ ma=llon kai misei pro\j to\n
qeo\n kai eu)erge/thn ballo/menoi. "Ku/rie, h)ga/phsa
eu)pre/peian oikou sou", fhsin o( Dauid, "kai to/pon
skhnwmatoj do/chj sou," kai "proskunh/sate eij
to\n to/pon, ou esthsan
oi po/dej au)tou=", kai
"proskuneite eij oroj agion au)tou=." Oroj agion
emyuxon qeou= h( a(gia qeoto/koj, orh qeou= logika\
oi a)po/stoloi: "ta\ orh e)skirthsan wsei krioi, kai
oi bounoi wj a)rnia proba/twn."




, . ,

, , ,

.
, ",
, " ( 25,8).

"
(
98,5),

:
" ( 98,9),.

, :
,
" ( 113,4).

3,35
Tritoj tro/poj, kaq' on proskunou=men ta\ t%
qe% a)nakeimena, ta\ iera/ fhmi eu)agge/lia kai ta\j
loipa\j biblouj: "e)gra/fhsan ga\r pro\j nouqesian
h(mwn, eij ouj ta\ te/lh twn aiwnwn kath/nthsan."
Diskoi te kai poth/ria, qumiatoi, luxniai kai
tra/pezai, dh=lon ga/r, wj pa/nta tau=ta seba/smia:
ora ga/r, ote
Balta/sar e)poihsen u(phrethqh=nai
to\n lao\n toij skeu/esin toij ieratikoij, pwj
kaqeilen o( qeo\j th\n basileian au)tou=.

(, 35)
,
: ,
" (1 10,11).
, , , ,
. , ,

, !
( 5,28).

3,36 Te/tartoj tro/poj, kaq' on proskunou=ntai ai


eiko/nej ai o)fqeisai toij profh/taij e)n eikonikv=

(, 36)

ga\r o(ra/sei eidon qeo/n kai ai twn e)some/nwn


eiko/nej, wj h( r(a/bdoj Aarwn eikonizousa to\ th=j
parqe/nou musth/rion kai h( sta/mnoj kai h( tra/peza:
kai
Iakwb de\ proseku/nhsen e)pi to\ akron th=j
r(a/bdou, tu/poj de\ hn tou= swth=roj.
Eti de\ twn
gegono/twn eiko/nej eij mnhmo/sunon: au)th\ ga\r h(
skhnh\ eikwn hn pagko/smioj "ora" ga/r, fhsi t%
Mwsv=, "to\n tu/pon to\n deixqe/nta soi e)n t% orei"
kai ta\ xeroubim ta\ xrusa=, ergon xwneuto/n, kai ta\
xeroubim e)n t% katapeta/smati ergon u(fanto/n.
Outw proskunou=men to\n tu/pon tou= staurou= to\n
timion, tou= te swmatikou= xarakth=roj tou= qeou=
mou to\ o(moiwma kai th=j au)to\n kata\ sa/rka
tekou/shj kai twn au)tou= qerapo/ntwn.
3,37
Pe/mptoj tro/poj, kaq' on proskunou=men
a)llh/loij wj moiran qeou= exousi kai kat' eiko/na
qeou= gegenhme/noij a)llh/loij te tapeinou/menoi kai
no/mon plhrou=ntej a)ga/phj.
3,38
Ektoj tro/poj twn e)n a)rxaij kai e)cousiaij
ontwn "a)po/dote" ga/r, fhsi, "pa=si ta\j o)feila/j, t%
th\n timh\n th\n timh/n", wj Iakwb t% te Hsau=
wj progeneste/r% a)delf% kai
Faraw u(po\ qeou=
xeirotonhqe/nti arxonti proseku/nhsen.
3,39
Ebdomoj tro/poj, kaq' on toij despo/taij oi
dou=loi kai toij eu)erge/taij kai, wn an de/ointo, oi
deo/menoi wj Abraa\m toij uioij Emmwr, ote to\
diplou=n wnh/sato sph/laion.
3,40

(
), ()
. :
, ;
,
. ()
, , :
(, ,
: " (. 25,40),
, , ,
. ,
,
.
(III, 37)
,
,
.
(, 38)
(, ,
, " 13,7).

( 33,3),
( 47,7).

(, 39)

,
Kai a(plwj eipein, fo/bou kai po/qou kai , (

timh=j e)stin h( prosku/nhsij su/mbolon u(poptwsewj


te kai tapeinwsewj, a)ll' ou)deni dei proskunein
wj qe% ei mh\ mo/n% t% fu/sei qe%, pa=si de\ o)feilh\n
a)pone/mein dia\ to\n ku/rion.

3,41
Ora=te, po/sh isxu\j kai poia qeia e)ne/rgeia
toij pistei kai kaqar% suneido/ti prosiou=si taij
twn a(giwn eiko/si didotai. Dio/, a)delfoi, stwmen
e)n tv= pe/tr# th=j pistewj kai tv= parado/sei th=j
e)kklhsiaj mh\ metairontej oria, a eqento oi agioi
pate/rej h(mwn, mh\ dido/ntej to/pon toij boulome/noij
kainotomein kai katalu/ein th\n oikodomh\n th=j
a(giaj tou= qeou= kaqolikh=j kai a)postolikh=j
e)kklhsiaj: ei ga\r doqv= adeia panti boulome/n%,
kata\ mikro\n
olon to\ swma th=j e)kklhsiaj
kataluqh/setai.
Mh/,
a)delfoi,
mh/,
te/kna
filo/xrista th=j e)kklhsiaj, mh\ kataisxu/nhte th\n
mhte/ra u(mwn, mh\ kaqe/lhte to\n ko/smon au)th=j.
De/casqe au)th\n di' e)mou= presbeu/ousan. Ma/qete, ti
fhsi peri au)th=j o( qeo/j: " Olh ei kalh/, h( plhsion
mou,
kai
ou)k
estin
e)n
soi
mwmoj."
Proskunh/swmen kai
latreu/swmen mo/n% t%
ktistv kai dhmiourg% wj fu/sei proskunht% qe%.
Proskunh/swmen kai tv= a(gi# qeoto/k% ou)x wj qe%,
a)ll'
wj
mhtri
qeou=
kata\
sa/rka.
Eti
proskunh/swmen kai toij a(gioij wj e)klektoij
filoij qeou= kai th\n pro\j au)to\n kekthme/noij

23,9).
(, 40) ,
, ,
. ,
, ,

.
(, 41)

. , ,
,
,


.
,
. , ! ,
! ,
! !
: ,
, " (
.
4,7).


.
, .

parrhsian. Ei ga\r basileu=si fqartoij polla/kij


kai a)sebe/si kai a(martwloij kai toij u(p' au)twn
xeirotonoume/noij
arxousi
kai
toij
tou/twn
labra/toij proskunou=sin anqrwpoi kata\ to\ qeion
tou= a)posto/lou lo/gion: " Arxaij kai e)cousiaij
u(pota/ssesqe", kai "a)po/dote pa=si ta\j o)feila/j, t%
th\n timh\n th\n timh/n, t% to\n fo/bon to\n fo/bon",
kai "a)po/dote ta\ kaisaroj kaisari", wj fhsin o(
ku/rioj, "kai ta\ tou= qeou= t% qe%", po/s% ma=llon
e)xrh=n proskunein t% basilei twn basileuo/ntwn
wj mo/n% fu/sei despo/zonti kai toij au)tou= dou/loij
kai filoij toij basileu/sasi twn paqwn kai
katastaqeisin
arxousi
pa/shj
th=j
gh=j
"katasth/seij ga\r au)tou/j", fhsin o(
Dauid,
"arxontaj e)pi pa=san th\n gh=n", kata\ daimo/nwn
kai no/swn e)cousian labou=si kai sumbasileu/sousi
Xrist% basileian afqarton kai a)kata/luton, wn h(
skia\ mo/nh a)ph/laune no/souj kai daimonaj;
Mh\
oun
skia=j
a)sqeneste/ran
kai
a)timwte/ran
logiswmeqa th\n eiko/na: skiografei
ga\r a)lhqwj
to\ prwto/tupon.
Adelfoi, o( xristiano\j pistij
e)stin: o( oun pistei proserxo/menoj kerdanei
polla/, "o( de\ diakrino/menoj eoike klu/dwni
qala/sshj a)nemizome/n% kai r(ipizome/n%", oj ou) mh\
lh/yetai ou)de/n: pa/ntej ga\r oi agioi dia\ pistewj
eu)hre/sthsan t% qe%.
Decwmeqa oun th\n
para/dosin th=j e)kklhsiaj e)n eu)qu/thti kardiaj kai
mh\ e)n polloij logismoij: o( qeo\j ga\r e)poihse to\n
anqrwpon eu)qh=, au)toi de\ e)zh/thsan logismou\j
pollou/j.
Mh\ katadecwmeqa ne/an pistin maqein


,
,

:
" (
3,1), ,
, " ( 13,7),
:
" ( 22,21);
,
,

(
", , "
44,17);

.
!
,
. ,
.

, "
( 1,6), .
.

.
.

.
, ". ,

wj kategnwsme/nhj th=j twn a(giwn pate/rwn


parado/sewj: fhsi ga\r o( qeioj a)po/stoloj: "Ei tij
u(ma=j eu)aggelizetai, par' o parela/bete, a)na/qema
estw." Proskunou=men oun taij eiko/sin ou) tv= ulv
prosfe/rontej th\n prosku/nhsin, a)lla\ di' au)twn
toij e)n au)taij eikonizome/noij. " H ga\r th=j
eiko/noj timh\ e)pi to\ prwto/tupon a)nabainei", kaqwj
fhsin o( qeioj Basileioj.










. .

,

. ",
.

(, 42) , ,
, , ,



.
, ,
,
. .

You might also like