ZORLAMALI TAŞINIM ve

DOĞAL TAŞINIM

DR. HÜLYA ÇAKMAK

 SİLİNDİR ve KÜRELER ÜZERİNDEN AKIŞ

Silindir üzerinden akış için;

5/8 4/5
ℎ𝐷 0.62𝑅𝑒 1/2 𝑃𝑟1/3 𝑅𝑒
𝑁𝑢 𝑠𝑖𝑙𝑖𝑛𝑑𝑖𝑟 = = 0.3 + 1+
𝑘 1 + (0.4 𝑃𝑟)2/3 1/4 282000

Bu denklem Re.Pr>0.2 olduğunda kullanılmaktadır.

Dr. Hülya Çakmak Gıda Mühendisliği Bölümü

İÇ YÜZEYLERDEN AKIŞTA ZORLAMALI
TAŞINIM
 Dairesel kesite sahip borular için;
𝑉𝐷 𝜌𝑉𝐷 𝜌𝐷 𝑚 𝑚
𝑅𝑒 = = = =4
𝜐 𝜇 𝜇 𝜌𝜋𝐷2 𝜇𝜋𝐷
4
Burada D borunun çapı, V ortalama hız, ve ν=μ/ρ kinematik viskozitedir.
 Eğer boru dairesel kesite sahip değilse;
Re sayısı ve Nu sayısı hidrolik çapa (Dh) bağlı olarak hesaplanır!

4𝐴𝑐
𝐷ℎ =
𝑝
Ac yüzey alanı, p ise ıslanan yüzeyin çevresidir.

Dr. Hülya Çakmak Gıda Mühendisliği Bölümü

 İÇ YÜZEYLERDEN AKIŞTA ZORLAMALI
TAŞINIM

 Tüm özellikler tablolardan film sıcaklığında okunur!

Tb,1 Tb,2 (Tf)
𝑇𝑏,𝑜𝑟𝑡 + 𝑇𝑑,𝑜𝑟𝑡
𝑇𝑓 =
2
Td,1 Td,2 Nu denkliği seçilir;
𝑄 = ℎ𝐴Δ𝑇𝑙𝑚 = 𝑚𝑐𝑝 (𝑇𝑏,1 − 𝑇𝑏,2 )
Borunun içinde laminar akış varsa;
0.14
𝑅𝑒𝑃𝑟𝐷 1/3 𝜇𝑏
𝑁𝑢 = 1.86
𝐿 𝜇𝑑
𝜇
Bu denklem 0.6≤Pr ≤5 ve 0.0044 ≤𝜇𝑏 ≤9.75 için geçerlidir.
𝑑

Dr. Hülya Çakmak Gıda Mühendisliği Bölümü

 İÇ YÜZEYLERDEN AKIŞTA ZORLAMALI
TAŞINIM

Türbülanslı akış varsa;

0.14
Tb,1 Tb,2 𝜇𝑏
𝑁𝑢 = 0.027𝑅𝑒 0.8 𝑃𝑟1/3
𝜇𝑑
Td,1 Td,2 Bu denklem 0.7≤Pr ≤ 16700 ve Re≥10000 olduğunda
geçerlidir.
Örn: Şekilde görmüş olduğunuz boru içinden akmakta
olan suyun borunun her yüzeyden homojen ısı akısına
maruz kaldığında konvektif ısı transfer katsayısını
bulunuz. Akışkan özelliklerini ortalama 25°C’de
okuyabilirsiniz.

Dr. Hülya Çakmak Gıda Mühendisliği Bölümü

 TAŞINIMLA ISI
AKTARIMI

Zorlamalı Taşınım Doğal Taşınım

Cisimler Borular
üzerinden akış Borular ve Ara
üzerinden akış
plakalar boşluklardan
üzerinden akış akış
Düz
plaka Küre
Dairesel Dairesel
Silindir olmayan kesit
kesit

Dr. Hülya Çakmak Gıda Mühendisliği Bölümü

DOĞAL TAŞINIM
Sıcaklığa bağlı olarak akışkanın yoğunluğu sabit basınçta iken
değişmektedir. Bu özellik hacimsel genleşme katsayısı olarak
tanımlanır (β, 1/K).
1
İdeal gazlar için 𝛽 = 𝑇 (1/K) sıcaklıkla ters orantılıdır!
Doğal konveksiyonun etkisi boyutsuz Grashof sayısı ile
belirlenir.

𝑔𝛽 𝑇𝑠 − 𝑇∞ 𝐿3
𝐺𝑟 =
𝜐2
g yerçekimi ivmesi (m/s2), β hacimsel genleşme katsayısı, (1/K), ν
kinematik viskozite (m2 /s) Ts yüzey sıcaklığı, T∞ yüzeyden
uzaktaki akışkanın sıcaklığı, L karakteristik uzunluktur.
Doğal taşınımda Nu sayısı;
ℎ𝐿𝑐
𝑁𝑢 = = 𝐶(𝐺𝑟𝐿 Pr)𝑛 = 𝐶𝑅𝑎𝐿 𝑛
𝑘
Dr. Hülya Çakmak Gıda Mühendisliği Bölümü
DOĞAL TAŞINIM
ℎ𝐿𝑐
𝑁𝑢 = = 𝐶(𝐺𝑟𝐿 Pr)𝑛 = 𝐶𝑅𝑎𝐿 𝑛
𝑘

Rayleigh sayısı (Ra), Gr ile Pr’nin çarpımıdır. Tüm ısıl

özellikler okunurken film sıcaklığında (Tf) alınmalıdır!!!

Dr. Hülya Çakmak Gıda Mühendisliği Bölümü

 DOĞAL TAŞINIM
Örnek: 38°C sıcaklıktaki hava, 232.4 °C sıcaklığa sahip 0.305 m
yüksekliğindeki bir pişirme fırınının yüzeyine temas etmektedir. Isı
aktarım katsayısını ve yüzeyin 0.305 m genişliğindeki kısmı için ısı
aktarımını bulunuz.
Tw  Tb 232,4  38
Tf    135C
2 2
Havanın 135°C’daki fiziksel özellikleri:
k=0.034 W/mK, Pr=0.690, ρ=0.867 kg/m3, µ=2.32 x 10-5 Pas, =1/(135+273)=2.45x10-3 K-1,

ΔT=232,4-38=194,4 K
(0,305) 3 (0,867) 2 (9,81) (2,45 x10 3 )194,4
Gr  =1,84x108
(2,32 x10 5 ) 2

Gr.Pr=1,84x108x0,690=1,27x108 olduğuna göre cismin sahip olduğu şekilden;

 
1
h0,305
Nu   0,59 1,27 x108 4 h=7.03 W/m2K
0,034
Q=h A (Td-Tb)=7,03 (0,305x0,305) 194,4= 127,1 W
Dr. Hülya Çakmak Gıda Mühendisliği Bölümü
 ARA BOŞLUKLARDA DOĞAL TAŞINIM

İki plaka arasındaki yatay boşluklarda sıcak plaka

üstteyse taşınım oluşmaz, Nu=1 kabul edilir.

Hava için sıcak plaka alttaysa;

bu denklemler 0.5<Pr<2 için geçerli

Su için sıcak plaka alttaysa;

Dr. Hülya Çakmak Gıda Mühendisliği Bölümü

ARA BOŞLUKLARDA DOĞAL TAŞINIM
Dikey boşluktaki açıklık için;

Dr. Hülya Çakmak Gıda Mühendisliği Bölümü

ARA BOŞLUKLARDA DOĞAL TAŞINIM
Örnek
Dikey 0.8 m yüksekliğinde ve 2 m genişliğinde çift tabakalı
pencere 2 cam arasında 2 cm genişliğinde atmosferik basınçta
hava katmanı içermektedir. Camların hava boşluğuna bakan iç
yüzeylerinde sıcaklık 12 ve 2°C ölçüldüyse pencere boyunca ısı
transferini hesaplayınız.
Ort film sıcaklığı 12+2/2= 7 °C’de ısıl özellikleri okuruz!
Hava boşluğunun bulunduğu karakteristik uzunluk 2 cm

Dr. Hülya Çakmak Gıda Mühendisliği Bölümü