‫درﺳﻨﺎﻣﻪي رﻳﺎﺿﻲ‬

‫ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ ‪:1‬‬

‫‪ ‬ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺮﺗﺒﻪي ارﻗﺎم ﻳﻚ ﻋﺪد‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﻋﺪد را در ﺟﺪول ارزش ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻴﻢ و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﺪول‪،‬‬
‫ﻣﺮﺗﺒﻪي ﻫﺮ رﻗﻢ را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫‪ ‬اﮔﺮ ﻋﺪدي را در ‪ 1000 ،100 ،10‬و ‪ ...‬ﺿﺮب ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﺻﻔﺮﻫﺎي ﺳـﻤﺖ راﺳـﺖ ﻋـﺪد ‪ 1000 ،100 ،10‬و ‪ ،...‬ﻣﺮﺗﺒـﻪي‬
‫ارﻗﺎم ﻋﺪد اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬اﮔﺮ ﻋﺪدي را ﺑﺮ ‪ 1000 ،100 ،10‬و ‪ ...‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﺻﻔﺮﻫﺎي ﺳﻤﺖ راﺳـﺖ ﻋـﺪد ‪ 1000 ،100 ،10‬و ‪ ،...‬ﻣﺮﺗﺒـﻪي‬
‫ارﻗﺎم ﻋﺪد ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ﺑﺮاي ﺟﻤﻊ و ﺗﻔﺮﻳﻖ اﻋﺪاد ﺷﺶ رﻗﻤﻲ و ﺑﻴﺶﺗﺮ‪ ،‬اﺑﺘﺪا دو ﻋﺪد را ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﻣﺮﺗﺒـﻪي ارﻗـﺎم ﻫـﺮ ﻋـﺪد در زﻳـﺮ ﻫـﻢ‬
‫ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﻴﻢ و ﺳﭙﺲ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺟﻤﻊ و ﺗﻔﺮﻳﻖ اﻋﺪاد ﺳﻪ رﻗﻤﻲ و ﭼﻬﺎررﻗﻤﻲ‪ ،‬اﻋﺪاد را ﺑﺎ ﻫﻢ ﺟﻤﻊ و ﻳﺎ از ﻫﻢ ﻛﻢ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫‪ ‬ﺑﻌﺪ از ﻋﺪد ‪ ، 999,999,999‬ﻋﺪد ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﻗﺮارر دارد ﻛﻪ آن را ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ 1,000,000,000‬ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﻴﻢ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﺑﺮاﺑـﺮ‬
‫‪ 10‬ﺗﺎ ‪ 100‬ﻣﻴﻠﻴﻮن‪ 100 ،‬ﺗﺎ ‪ 10‬ﻣﻴﻠﻴﻮن و ‪ ...‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ ‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪي ﻣﻴﻠﻴﺎرد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺟﺪول ارزش ﻣﻜﺎﻧﻲ را ﺑﺰرگﺗﺮ ﻛﺮد و ﺳﺘﻮن ﻣﻴﻠﻴـﺎرد را در ﺳـﻤﺖ ﭼـﭗ ﺳـﺘﻮن‬
‫ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻗﺮار داد‪.‬‬
‫‪ ‬ﺑﻪ اﻋﺪادي ﻫﻤﭽﻮن ‪ 1 : 50‬ﻛﻪ از دو ﺑﺨﺶ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬اﻋﺪاد ﻣﺮﻛﺐ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨـﺪ‪) .‬ﻋـﺪد ‪ 1:50‬از دو ﺑﺨـﺶ‬
‫»ﺳﺎﻋﺖ« و »دﻗﻴﻘﻪ« ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪(.‬‬
‫‪ ‬ﻳﻚ ﺷﺒﺎﻧﻪروز ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 60‬دﻗﻴﻘﻪ و ‪ 1‬دﻗﻴﻘﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 60‬ﺛﺎﻧﻴﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ ‬ﻫﺮ ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 1000‬ﮔﺮم اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ ‬ﺑﺮاي ﺟﻤﻊ و ﺗﻔﺮﻳﻖ دو ﻋﺪد ﻣﺮﻛﺐ‪ ،‬اﺑﺘﺪا دو ﻋﺪد را ﻃﻮري زﻳﺮ ﻫﻢ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺑﺨﺶ ﻋﺪد زﻳﺮ ﺑﺨﺶ ﻣﺮﺑـﻮط‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﻫﺮ ﺑﺨﺶ ﻋﺪد را ﺑﺎ ﺑﺨﺶ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﻤﻊ و ﻳﺎ ﺗﻔﺮﻳﻖ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ و در ﺻﻮرت ﻧﻴﺎز‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺨـﺶ‬
‫ﻋﺪد را ﺑﻪ ﺑﺨﺶ دﻳﮕﺮ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ؛ ﻣﺜﻼً ‪ 2:01‬را ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ 1 : 61‬ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﻴﻢ و ﻳﺎ ﺑﺮﻋﻜﺲ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ :‬دو ﻋﺪد ‪ 2:38:20‬و ‪ 3:42:7‬را ﺑﺎ ﻫﻢ ﺟﻤﻊ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪2 38 20‬‬
‫‪ 3 42 7‬‬
‫‪ 6 : 20 : 27‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ‪ 60‬دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻪ ‪ 1‬ﺳﺎﻋﺖ ‪5 80 27‬‬
‫‪ ‬ﺑﺮي ﻳﺎﻓﺘﻦ راﺑﻄﻪي ﻳﻚ اﻟﮕﻮ‪ ،‬ﺑﻪ راﺑﻄﻪي ﺑﻴﻦ ﻫﺮ دو ﻋﺪد ﻳﺎ ﺷﻜﻞ ﻣﺘﻮاﻟﻲ و ﻳﺎ راﺑﻄﻪي ﺑﻴﻦ ﺷﻤﺎرهي ﻋﺪد ﻳـﺎ ﺷـﻜﻞ ﺑـﺎ‬
‫ﺧﻮد ﻋﺪد و ﺷﻜﻞ دﻗﺖ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫‪ ‬اﻟﮕﻮي ﻣﺮﺑﻌﻲ اﻟﮕﻮﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در آن‪ ،‬ﻫﺮ ﻋﺪد اﻟﮕﻮ ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﺎﺻﻞﺿﺮب ﺷﻤﺎرهي ﻋﺪد در ﺧـﻮدش اﺳـﺖ‪ .‬اﻟﮕـﻮي ﻋـﺪدي‬
‫زﻳﺮ‪ ،‬ﻳﻚ اﻟﮕﻮي ﻣﺮﺑﻌﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﻮدش ‪ ‬ﺷﻤﺎرهي ﻋﺪد‪ :‬راﺑﻄﻪي اﻟﮕﻮ ‪1 , 4 , 9 , 16 , 25 ,...‬‬
‫)‪(1) (2) (3) (4) (5‬‬
‫‪ ‬اﻟﮕﻮي ﻣﺜﻠﺜﻲ اﻟﮕﻮﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در آن‪ ،‬ﻫﺮ ﻋﺪد اﻟﮕﻮ ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﺎﺻﻞ ﺟﻤﻊ ﻋﺪد ﻗﺒﻠﻲ اﻟﮕﻮ ﺑﺎ ﺷﻤﺎرهي ﻋﺪد اﺳﺖ‪ .‬اﻟﮕﻮي زﻳﺮ‪،‬‬
‫ﻳﻚ اﻟﮕﻮي ﻣﺜﻠﺜﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪1 , 3 , 6 , 10 , 15 ,...‬‬
‫)‪(1) (2) (3) (4) (5‬‬
‫‪ 15 6 21‬ﻋﺪد ﺷﺸﻢ ‪» ‬ﺷﻤﺎرهي ﻋﺪد ‪ +‬ﻋﺪد ﻗﺒﻠﻲ اﻟﮕﻮ ‪:‬راﺑﻄﻪي اﻟﮕﻮ«‬

‫‪١‬‬