Những dấu ấn lịch sử quan trọng của giai đoạn này (1868-1966)

Dinh ra đời vào giai đoạn đầu khi Pháp xâm lược Việt Nam. Ngày 23/2/1868, Dinh được
khởi công xây dựng bởi thống đốc Nam Kỳ và kiến trúc sư người Pháp Hermite, lúc đó
Dinh có tên là Dinh Norodom.

Dinh Norodom trong những ngày đầu Pháp xây dựng

Ngày 09/3/1945, phát xít Nhật đảo chính Pháp, độc chiếm Ðông Dương, Dinh Norodom là
nơi làm việc của chính quyền Nhật ở Việt Nam.
Tháng 9/1945, Nhật thất bại trong chiến tranh thế giới thứ II, Pháp trở lại chiếm Nam Bộ,
Dinh Norodom là trụ sở làm việc của bộ máy chiến tranh xâm lược của Pháp ở Việt Nam.
Ngày 07/5/1954, thực dân Pháp thất bại nặng nề trong chiến dịch Ðiện Biên Phủ buộc phải
ký Hiệp định Genève và rút khỏi Việt Nam.
Ngày 07/09/1954, trước khi rút quân khỏi Việt Nam Dinh được trao lại cho chính quyền Sài
Gòn với sự đại diện của Thủ tướng Ngô Đình Diệm. Ông Diệm dùng dinh Norodom làm
dinh Thủ tướng và được đổi tên thành Dinh Độc Lập.
Ngày 26/10/1955, Thủ tướng Ngô Đình Diệm phế truất Quốc trưởng Bảo Đại bằng cuộc
“trưng cầu ý dân” sau đó lên làm Tổng thống và thành lập chính quyền Việt Nam Cộng hòa.
Ông lấy Dinh Norodom làm dinh Tổng thống. Ông Diệm thường gọi dinh Norodom là "Phủ
đầu rồng".
Ngày 11/11/1960, Đại tá Nguyễn Chánh Thi, Trung tá Vương Văn Đông và Đại úy Phan
Lạc Tuyên đã đưa quân bao vây dinh Norodom suốt 2 ngày để đảo chính. Ngô Đình Diệm –
Ngô Đình Nhu may mắn thoát nạn. Sau vụ đảo chính hụt này, Ngô Đình Diệm càng rốt ráo
thực hiện những chính sách độc tài, mạnh tay hơn với những thành phần đối lập, kiểm soát
sự trung thành của quân đội..
Ngày 27/02/1962, Quân lực Việt Nam Cộng hòa cử hai phi công là Nguyễn Văn Cử và
Phạm Phú Quốc đã lái hai máy bay loại A-1 Skyraider ném bom tấn công vào Dinh Độc
Lập nhằm ám sát Tổng thống Việt Nam Cộng hòa Ngô Đình Diệm và gia đình ông. Cuộc
tấn công làm sập toàn bộ phần chính cánh trái của Dinh. Do không thể sửa chữa, Ngô Ðình
Diệm đã cho xây một dinh thự mới ngay trên nền đất cũ theo bản thiết kế của kiến trúc sư
Ngô Viết Thụ.
Ngày 1/11/1963, diễn ra cuộc đảo chính nhằm lật đổ chính thể Việt Nam Cộng hòa của
Tổng thống Ngô Đình Diệm và Đảng Cần lao Nhân vị Việt Nam do các tướng lĩnh Việt
Nam Cộng hòa thực hiện với sự ủng hộ của Chính phủ Hoa Kỳ. Sau cuộc đảo chính anh em
Ngô Đình Diệm và Ngô Đình Nhu bị giết, chính thể Việt Nam Cộng hòa sụp đổ và Đảng
Cần lao Nhân vị cầm quyền cũng bị giải tán theo, chuyển vai trò lãnh đạo Việt Nam Cộng
hòa sang Hội đồng quân sự do Dương Văn Minh đứng đầu. Lúc này Dinh Độc Lập đang
xây dựng dở dang phải ngưng trệ 6 tháng.
Ngày 31-10-1966, dinh Độc Lập chính thức được khánh thành. Chủ tọa lễ khánh thành là
Nguyễn Văn Thiệu, lúc đó được Mỹ hậu thuẫn lên làm Tổng thống Việt Nam Cộng hòa Đệ
nhị.
Vai trò của Dinh độc lập trong giai đoạn này:
Từ khi hình thành, Dinh Độc lập là nơi chứng kiến những cột mốc quan trọng trong lịch sử
dân tộc, được coi như cội nguồn của thành phố Hồ Chí Minh với những bước thăng trầm
trong lịch sử chống giặc ngoại xâm. Tại đây có rất nhiều hiện vật quí hiếm có tuổi đời lên
tới cả trăm năm, chúng đã chứng kiến không biết bao nhiêu sự kiện lịch sử huy hoàng:
Năm 1868-1945: Dinh Độc Lập là biểu tượng của ách thống trị thực dân Pháp. Ban đầu,
Dinh Độc Lập đời vào giai đoạn đầu khi Pháp xâm lược Việt Nam được xây nhằm thể hiện
uy nghi của nhà cầm quyền.
Năm 1954-1966: Dinh Độc Lập là biểu tượng của chế độ Việt Nam Cộng hòa. Dinh Độc
Lập là nơi chứng kiến sự hình thành và sụp đổ của chính quyền Việt Nam Cộng Hòa do
Ngô Đình Diệm làm Tổng thống.