ASUMAN İLE ZEYCAN HALK HİKAYESİNİN

İNCELENMESİ
Zaman ve Mekan Analizi
Zaman Analizi: Hikayede anlatılan olayların zamanını kesin olarak
belirlemek zor olsa da, geleneksel halk hikayelerinde olduğu gibi,
olaylar geçmiş bir dönemde geçmektedir. Ancak belirli zaman
ifadeleri veya tarihsel olaylar net olarak belirtilmemiştir. Aşağıdaki
unsurlar hikayenin zamanını anlamamıza yardımcı olabilir:
Geleneksel Unsurlar: Hikayede düğünler, düğünlerdeki şair
atışmaları, beyler ve paşalar gibi unsurlar bulunur. Bu unsurlar,
hikayenin Osmanlı İmparatorluğu döneminde geçtiğini
düşündürmektedir.
Sosyal Yapı: Hikayede yer alan karakterler ve sosyal yapılar, Osmanlı
döneminin geleneksel yapısını yansıtır. Beyler, paşalar, aşıklar,
cariyeler gibi unsurlar bu dönemin sosyal yapısına özgüdür.
Şiir ve Atışmalar: Asuman’ın şairlerle atışması ve halk edebiyatında
yer alan nazım şekilleri, hikayenin Osmanlı döneminin herhangi bir
evresinde geçtiğini gösterir.
Tarihsel Bağlam:Ortaçağ veya Osmanlı Dönemi: Hikayede geçen
mekanlar, saraylar, beyler, dervişler ve gelenekler, Ortaçağ veya
Osmanlı İmparatorluğu dönemine işaret etmektedir. Saray yapıları,
beylerin ve dervişlerin varlığı, bu döneme ait unsurlardır.
Feodal Yapı: Hikayede beyliklerin ve beylerin varlığı, toplumun
feodal bir yapıda olduğunu gösterir. Beylerin geniş toprakları ve
otoriteleri vardır.
Zaman Akışı:Lineer Zaman: Hikaye, kronolojik olarak ilerler.
Asuman ve Zeycan'ın karşılaşmaları, ayrılıkları ve sonunda tekrar
birleşmeleri ardışık bir şekilde anlatılır.
Gece ve Gündüz: Hikayede gece ve gündüz döngüsü, olayların
dramatik etkisini artırmak için kullanılır. Örneğin, Asuman'ın
Zeycan'a duyduğu aşkı dile getirdiği gece sahneleri, romantizmin ve
duygusallığın vurgulanmasında önemli rol oynar.
Kırk Gün Kırk Gece: Düğünlerinin kırk gün kırk gece sürmesi,
olayların büyük ve önemli olduğunun altını çizer. Bu süre zarfında
mutluluk ve kutlamaların yoğun yaşandığı anlatılır.

Mekan Analizi
Hikaye, çeşitli mekanlarda geçmektedir. Mekanlar, hikayenin ilerleyişi
ve karakterlerin hareketlerine göre çeşitlenir. Başlıca mekanlar
şunlardır:
Kalaze-Hoş:
Tanım: Kalaze-Hoş, hikayenin önemli bir kısmının geçtiği yerdir.
Burası bir kasaba veya köy olabilir. Burada düğün yapılmakta ve
şairler toplanmaktadır.
Özellikler: Burası, şairlerin karşılaştığı ve Asuman’ın yeteneklerini
sergilediği bir yerdir. Aynı zamanda Kaleli Bey’in konağının
bulunduğu yerdir.
Kaleli Bey’in Konağı:
Tanım: Hikayenin önemli olaylarının geçtiği yerlerden biridir.
Asuman, Kaleli Bey’in konağında misafir edilir.
Özellikler: Konağın harem kısmı, cariyeler ve Zeycan Hanım’ın
yaşadığı yer olarak öne çıkar. Bu mekan, Asuman ve Zeycan Hanım’ın
birbirlerini gördükleri ve gizlice iletişim kurdukları yerdir. Kaleli
Bey’in Konağı:
Sosyal Hiyerarşi: Konağın hem beylerin hem de cariyelerin yaşadığı
bir mekan olması, toplumsal hiyerarşiyi yansıtır. Konağın harem
kısmı, kadınların ve cariyelerin yaşadığı özel bir alan olarak
tanımlanır.
Gizli Buluşmalar: Asuman’ın konağa misafir edilmesi ve burada
Zeycan Hanım ile cariyelerin gizli planları, konağın karmaşık ve
gizemli yapısını ortaya koyar.
Hikayenin büyük bir kısmı Kaleli Bey'in sarayında geçer. Saray,
güç ve otoritenin simgesidir. Asuman ve Zeycan'ın düğünlerinin
burada yapılması, olayların merkezini ve önemini gösterir.
Sarayın detayları (altın varaklı duvarlar, büyük avlular, süslü
salonlar) hikayenin zenginliğini ve ihtişamını betimler.
Düğün Hazırlıkları: Sarayda yapılan düğün hazırlıkları, mekanın
önemini ve etkinliklerin büyüklüğünü gösterir. Sarayın büyük
avluları, geniş salonları ve süslü odaları, düğün için ideal bir
mekan olarak betimlenir.

Erzurum:
Tanım: Asuman, Zeycan Hanım’ın önerisiyle Erzurum’a giderek
Paşa’dan yardım ister.
Özellikler: Erzurum, hikayede adaletin sağlandığı ve Asuman’ın
yardım bulduğu yerdir. Erzurum Paşası, Asuman’a yardım eder ve ona
destek olur.
Saray:
Köy ve Kasaba:

Saray Dışındaki Yaşam: Hikayede köy veya kasaba yaşamına dair

çok fazla ayrıntı verilmez, ancak saray dışındaki dünya, halkın
yaşadığı mekanları temsil eder. Bu mekanlar, sarayla kontrast
oluşturur ve toplumsal farklılıkları vurgular.

Kuyular ve Gizli Mekanlar:

Asuman'ın Kuyuda Hapsedilmesi: Asuman'ın kuyuda mahsur
kalması, hikayenin dramatik ve trajik anlarından biridir. Kuyu,
karanlık ve kapalı bir mekan olarak tehlikeyi ve çaresizliği
simgeler. Asuman'ın buradan kurtulması, umut ve kurtuluş
temasını işler.
Gizli Geçitler ve Sığınaklar: Derviş ve Asuman'ın gizli geçitler
veya sığınaklar kullanarak kaçmaları, hikayenin macera ve gizem
unsurlarını artırır. Bu mekanlar, gizli planların yapıldığı ve
hayatta kalma mücadelesinin verildiği yerlerdir.
Kalaze-Hoş:
Toplumsal Yapı: Bu kasaba veya köy, geleneksel Osmanlı kasabası
özellikleri taşır. Şairlerin toplandığı, düğünlerin yapıldığı ve yerel
beylerin otorite sahibi olduğu bir yerleşim yeridir.
Düğün Mekanı: Düğünlerin, halkın toplandığı, eğlencelerin
düzenlendiği önemli sosyal etkinlikler olduğu vurgulanır. Asuman’ın
burada şairlerle karşılaşması ve yeteneklerini sergilemesi, halkın bu
tür etkinliklere verdiği önemi gösterir.

Erzurum:
Adalet ve Yardım Mekanı: Erzurum, hikayede adaletin ve yardımın
sağlandığı bir mekan olarak öne çıkar. Paşa’nın Asuman’a yardım
etmesi ve ona altın vermesi, Erzurum’un güven ve destek bulduğu bir
yer olarak tanımlanmasını sağlar.
Yönetim ve Otorite: Erzurum Paşası, Osmanlı yönetim yapısının bir
temsilcisi olarak, devlet otoritesini ve adaleti simgeler.
Zaman ve Mekanın Hikayedeki Rolü: Hikayede zaman ve mekan,
karakterlerin gelişimi ve hikayenin akışı için kritik öneme sahiptir.
Asuman’ın çeşitli mekanlarda yaşadığı deneyimler, onun karakter
gelişimini ve aşkı için gösterdiği çabayı gözler önüne serer. Zeycan
Hanım’ın, bulunduğu haremden çıkıp Asuman ile buluşma çabası,
hikayenin dramatik yapısını güçlendirir. Erzurum, Asuman’ın yardım
bulduğu ve nihayetinde adaleti sağladığı yer olarak hikayenin dönüm
noktalarından biridir.

Sonuç
Bu halk hikayesi, geleneksel Osmanlı toplumunun sosyal yapısını, aşk
ve adalet temalarını başarılı bir şekilde işler. Zaman ve mekan,
hikayenin atmosferini oluşturur ve karakterlerin gelişimini destekler.
Asuman’ın ve Zeycan Hanım’ın aşkı, bu tarihi ve kültürel bağlam
içinde zorluklara rağmen başarıya ulaşır. Bu unsurlar, hikayenin hem
gerçekçi hem de büyüleyici bir anlatı olmasını sağlar.
Bu metin, Türk folklorunda yaygın olarak bulunan halk hikayelerinin
bir örneğini temsil etmektedir. Halk hikayeleri, genellikle anonim
yazarlar tarafından sözlü gelenek yoluyla kuşaktan kuşağa aktarılan ve
genellikle belirli toplumların değerlerini, inançlarını, geleneklerini ve
yaşam tarzlarını yansıtan öykülerdir. Bu metin, halk hikayesi
geleneğinin zenginliklerinden birini sunmaktadır.

Metinde, genellikle kahramanlık, aşk, dostluk, sınavlar ve maceralar

gibi temalar etrafında dönüp dolaşan karakteristik öğelerle karşılaşırız.
Asuman ve Zeycan arasındaki ilişki, öykünün merkezinde yer alır ve
bu ilişki, toplumun evlilik ve aile değerlerini yansıtır. Asuman'ın
seyahati, çeşitli yerlerde yaşadığı deneyimler, çözmesi gereken
zorluklar ve sonunda hedefine ulaşması, klasik halk hikayesi
motifleridir.

Metin ayrıca, karakterler arasında geçen atışmalar, içerdiği bilgelik

dolu konuşmalar ve çeşitli karakterlerin yaşadığı sınavlar gibi
unsurlarla da dikkat çeker. Bu öğeler, genellikle halkın hayatındaki
günlük zorluklarla başa çıkma ve yaşamın karmaşıklıklarını anlama
yollarını temsil eder.
Halk hikayeleri, genellikle eğitici ve eğlendirici bir amaç taşır. Bu
metin de benzer şekilde, okuyucuya keyifli bir hikaye sunmanın yanı
sıra Türk kültürünün zenginliklerini, geleneklerini ve değerlerini
aktarmayı amaçlamaktadır. Ayrıca, metin, dilin ve anlatımın
özgünlüğüyle de dikkat çeker; karakterlerin kullandığı dil ve şiirsel
anlatım, Türk halkının dil ve edebiyat geleneğine dair önemli bir iz
bırakır. Bu bağlamda, metin sadece bir hikaye anlatmaktan öte, Türk
halk kültürünün zengin bir parçasını temsil etmektedir.

Karakterler ve Tipleme Analizi

1. Asuman:

Karakter Özellikleri:

Aşık ve Şair: Asuman, bir halk ozanı ve aşıktır. Şiirler söyleyerek

duygularını ifade eder ve şair atışmalarında ustadır.
Cesur ve Kararlı: Aşkı uğruna zorluklarla yüzleşir ve sevdiği Zeycan
Hanım'a ulaşmak için büyük çaba gösterir. Erzurum’a giderek
Paşa'dan yardım istemesi, cesaretini ve kararlılığını gösterir.
Dürüst ve Fedakar: Asuman, dürüst bir karaktere sahiptir ve sevdiği
kadına sadık kalır. Öğdülü kazandıktan sonra kendisi için bir şey
almadan şairlere dağıtması, fedakarlığını gösterir.
Sadık: Zeycan'a olan sadakati, onun en belirgin özelliklerinden biridir.
Ne olursa olsun sevdiğinden vazgeçmez.
Zeki ve Çözüm Odaklı: Zorluklarla karşılaştığında hızlı düşünüp
çözüm bulma yeteneğine sahiptir. Örneğin, kuyuda mahsur kaldığında
Tanrı'ya dua ederek yardım istemesi, durumu lehine çevirmesinin bir
örneğidir.
İyi Kalpli: Asuman, başkalarına zarar vermekten kaçınan, yardımsever
bir yapıya sahiptir. İnsanlara karşı merhametlidir ve intikam yerine
barışı seçer.
Tipoloji:
Hikaye metninde Asuman'ın fiziksel özelliklerine dair ayrıntılı bir betimleme verilmemiştir.
Ancak halk hikayelerinde genellikle kahramanlar, çekici ve göze hoş gelen özelliklere sahip
olarak tasvir edilir.

Aşık Tipi: Asuman, halk hikayelerinde sıkça rastlanan "aşık" tipini

temsil eder. Aşkı uğruna mücadele eden, şiirlerle duygularını ifade
eden bir karakterdir.

2. Zeycan Hanım:

Karakter Özellikleri:

Güzel ve Zeki: Zeycan Hanım, güzelliğiyle dikkat çeker ve akıllı bir

kadındır. Asuman’ı tanıdıktan sonra ona karşı ilgi duyar ve onu
konağa getirmek için plan yapar.
Cesur: Asuman’la buluşmak için haremin sınırlarını aşar ve cariyelerle
birlikte hareket eder. Babasının karşısında bile Asuman’a olan
sevgisini açıkça ifade eder.
Sadık: Aşkına sadıktır ve Asuman’ın aşkına karşılık verir. Onunla
evlenmek için her türlü riski göze alır.
Aşka Sadık: Zeycan da Asuman gibi aşkına sadık bir karakterdir.
Asuman'dan ayrı kaldığında büyük bir üzüntü ve merak içinde yaşar.
Nazik ve Sevgi Dolu: Asuman'a olan sevgisini sürekli gösterir. Onun
için şarkılar söyleyip şiirler yazar.
Güçlü ve Sabırlı: Zeycan, Asuman'ın yokluğunda sabırla bekler ve bu
süreçte güçlü durur. Aşkı için mücadele eder.
Güzel ve Zarif: Fiziksel güzelliği ve zarafeti ile öne çıkar. Bu
özellikleri, Asuman'ın ona olan hayranlığını arttırır.
Tipoloji:

Leyla Tipi: Zeycan Hanım, Asuman’a olan aşkı ve sadakatiyle "Leyla"

tipini temsil eder. Bu tip, halk hikayelerinde aşkı için fedakarlık
yapmaktan çekinmeyen kadın karakterdir.
3. Kurban Dede:

Karakter Özellikleri:

Bilge ve Deneyimli: Kurban Dede, kırk şairi bastırmış, deneyimli ve

bilge bir şairdir. Asuman ile atışmalarda derin bilgi ve tecrübesini
gösterir.
Lider: Şairler arasında saygı gören bir liderdir. Asuman’ı meydanda
karşılayan ve onunla atışma yapmayı teklif eden kişidir.
Tipoloji:

Pir Tipi: Kurban Dede, halk hikayelerinde bilge, deneyimli ve saygı

gören yaşlı karakter tipini temsil eder. Gençlere yol gösterir ve onlara
rehberlik eder.
4. Kaleli Bey:
Karakter Özellikleri:

Güçlü ve Otoriter: Kaleli Bey, bulunduğu bölgenin yönetiminden

sorumlu, güçlü ve otoriter bir bey olarak tasvir edilir. Konağında
büyük bir otoriteye sahiptir.
Adaletli: Bey, hikayenin sonunda kızının ilk söz verdiği kişi olan
Asuman’a verilmesine izin verir, bu da onun adaletli bir yönetici
olduğunu gösterir.
Zalim ve Güçlü: İlk başta Asuman'a karşı acımasız davranır ve
öldürülmesi için emir verir. Gücünü kötüye kullanır.
Korkak ve İkiyüzlü: Asuman ve Derviş'in karşısında güçsüz duruma
düştüğünde hemen yalvarıp hayatını bağışlamalarını ister.
Adaletsiz: Güçlü olduğu zaman adaletsiz davranır ve zayıf olanlara
karşı zalimce muamele eder.
Tipoloji:

Bey Tipi: Kaleli Bey, halk hikayelerinde sıkça görülen, otorite sahibi,
güçlü ve adaletli bey
tipini temsil eder.
Derviş
Kişilik Özellikleri:
Bilge ve Manevi Rehber: Derviş, Asuman ve Zeycan için manevi bir
rehberdir. Onları doğru yola yönlendirir ve zor anlarında yardımcı
olur.
Merhametli: İnsanlara karşı şefkatlidir. Asuman'ı kuyudan kurtarır ve
ona sürekli yol gösterir.
Sabırlı ve Anlayışlı: Asuman ve Zeycan'ın çektiği acıları anlar ve
onlara sabırla destek olur. Onların mutluluğa kavuşması için çaba sarf
eder.
Gizemli: Derviş, hikaye boyunca gizemli bir figür olarak kalır. Manevi
gücü ve bilgeliğiyle dikkat çeker.

"Asuman ile Zeycan" hikayesinde öne çıkan karakterlerin detaylı

kişilik analizi aşağıda yer almaktadır:

Asuman
Kişilik Özellikleri:
Cesur ve Kararlı: Asuman, sevdiği Zeycan için her türlü zorluğa
katlanmaya hazır bir karakterdir. Birçok tehlikeyle yüzleşir ve her
seferinde kararlılığını kaybetmez.
Sadık: Zeycan'a olan sadakati, onun en belirgin özelliklerinden biridir.
Ne olursa olsun sevdiğinden vazgeçmez.
Zeki ve Çözüm Odaklı: Zorluklarla karşılaştığında hızlı düşünüp
çözüm bulma yeteneğine sahiptir. Örneğin, kuyuda mahsur kaldığında
Tanrı'ya dua ederek yardım istemesi, durumu lehine çevirmesinin bir
örneğidir.
İyi Kalpli: Asuman, başkalarına zarar vermekten kaçınan, yardımsever
bir yapıya sahiptir. İnsanlara karşı merhametlidir ve intikam yerine
barışı seçer.
Zeycan
Kişilik Özellikleri:
Aşka Sadık: Zeycan da Asuman gibi aşkına sadık bir karakterdir.
Asuman'dan ayrı kaldığında büyük bir üzüntü ve merak içinde yaşar.
Nazik ve Sevgi Dolu: Asuman'a olan sevgisini sürekli gösterir. Onun
için şarkılar söyleyip şiirler yazar.
Güçlü ve Sabırlı: Zeycan, Asuman'ın yokluğunda sabırla bekler ve bu
süreçte güçlü durur. Aşkı için mücadele eder.
Güzel ve Zarif: Fiziksel güzelliği ve zarafeti ile öne çıkar. Bu
özellikleri, Asuman'ın ona olan hayranlığını arttırır.
Derviş
Kişilik Özellikleri:
Bilge ve Manevi Rehber: Derviş, Asuman ve Zeycan için manevi bir
rehberdir. Onları doğru yola yönlendirir ve zor anlarında yardımcı
olur.
Merhametli: İnsanlara karşı şefkatlidir. Asuman'ı kuyudan kurtarır ve
ona sürekli yol gösterir.
Sabırlı ve Anlayışlı: Asuman ve Zeycan'ın çektiği acıları anlar ve
onlara sabırla destek olur. Onların mutluluğa kavuşması için çaba sarf
eder.
Gizemli: Derviş, hikaye boyunca gizemli bir figür olarak kalır. Manevi
gücü ve bilgeliğiyle dikkat çeker.
Kaleli Bey
Kişilik Özellikleri:
Zalim ve Güçlü: İlk başta Asuman'a karşı acımasız davranır ve
öldürülmesi için emir verir. Gücünü kötüye kullanır.
Korkak ve İkiyüzlü: Asuman ve Derviş'in karşısında güçsüz duruma
düştüğünde hemen yalvarıp hayatını bağışlamalarını ister.
Adaletsiz: Güçlü olduğu zaman adaletsiz davranır ve zayıf olanlara
karşı zalimce muamele eder.
Demir Pençe
Kişilik Özellikleri:
Güçlü ve Otoriter: Hikayede otoritesini kullanarak adaleti sağlamaya
çalışır. Kaleli Bey'in haksızlıklarına karşı durur.
Adil: Adalet duygusu güçlüdür. Verdiği kararlarla adil olmaya çalışır
ve başkalarının hakkını savunur.
Kararlı: Kaleli Bey'i adaletin önüne çıkarmak konusunda kararlıdır ve
geri adım atmaz.
Derviş Ahmet
Kişilik Özellikleri:
Bilge ve Tecrübeli: Asuman'ın babası olarak bilgece öğütler verir ve
oğluna yol gösterir.
Şefkatli: Oğluna karşı büyük bir sevgi ve şefkat besler. Onun
mutluluğu için her şeyi yapmaya hazırdır.
Adaletli: Kaleli Bey'in sarayında tekrar baş veznedar olarak görev
aldığında adaletli bir yönetim sergiler.

Erzurum Paşası:

Karakter Özellikleri:

Merhametli ve Yardımsever: Asuman’ın durumunu dinledikten sonra

ona yardım etmeye karar verir. Altın ve ferman vererek Asuman’a
destek olur.
Adaletli: Paşa, Asuman’ın haklı davasını destekler ve ona adalet
sağlar.
Tipoloji:
Devlet Adamı Tipi: Erzurum Paşası, halk hikayelerinde sıkça görülen,
adaletli, merhametli ve yardımsever devlet adamı tipini temsil eder.
6. Cariyeler:

Karakter Özellikleri:

Sadık ve Yardımsever: Cariyeler, Zeycan Hanım’ın yanında yer alır ve

ona Asuman’la buluşmasında yardımcı olurlar.
Gizli İş Yürütücüler: Cariyeler, Zeycan Hanım’ı gizlice Asuman’la
buluşturmak için çeşitli planlar yaparlar ve bu planları başarıyla
uygularlar.
Tipoloji:

Yardımcı Karakter Tipi: Cariyeler, halk hikayelerinde ana karakterlere

yardım eden, sadık ve destekleyici yan karakterlerdir.
7. Bölükbaşı İbrahim Ağa:

Karakter Özellikleri:

Dürüst ve Adaletli: Bölükbaşı İbrahim Ağa, Asuman’ın haklı davasını

savunur ve adaleti sağlamak için çaba gösterir.
Arabulucu: Bey ile Asuman arasında arabuluculuk yapar ve adaletin
sağlanmasına yardımcı olur.
Tipoloji:

Arabulucu Tipi: İbrahim Ağa, halk hikayelerinde sıkça görülen,

adaletin sağlanması için arabuluculuk yapan karakter tipini temsil
eder.
Detaylı İnceleme ve Karakterlerin Etkileşimi
Asuman ve Zeycan Hanım:
Asuman ve Zeycan Hanım arasındaki aşk, hikayenin merkezinde yer
alır. Asuman’ın şiirleri ve şairliği, Zeycan Hanım’ın ilgisini çeker ve
ona aşık olmasını sağlar. Zeycan Hanım’ın cesareti ve zekası, Asuman
ile buluşmalarını ve sonunda muratlarına ermelerini sağlar.

Kurban Dede ve Asuman:

Kurban Dede, Asuman’ın yeteneklerini test eden ve ona meydan
okuyan bir bilge şairdir. Asuman, Kurban Dede ile olan atışmasında
kendini kanıtlar ve saygı görür. Bu karşılaşma, Asuman’ın şair olarak
yeteneklerini gösterdiği önemli bir andır.

Cariyeler ve Zeycan Hanım:

Cariyeler, Zeycan Hanım’ın Asuman ile buluşmasını sağlayan gizli
yardımcılar olarak önemli bir rol oynarlar. Onların yardımı olmadan
Zeycan Hanım, Asuman’la bu kadar kolay buluşamazdı.

Sonuç
Hikayede yer alan karakterler, halk hikayelerinin geleneksel tiplerini
yansıtır. Aşıklar, bilge şairler, güçlü beyler ve yardımsever devlet
adamları, hikayenin dokusunu oluşturur. Her karakterin kendine özgü
özellikleri ve hikayedeki rolü, anlatının zenginliğini ve derinliğini
artırır. Asuman ve Zeycan Hanım’ın aşkı, diğer karakterlerin
desteğiyle nihayete erer ve hikaye mutlu bir sonla biter.