Η ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ "ΠΡΑΞΗ"

Αντί Προλόγου
Το έρεισμα για τη πραγματοποίησης της σειράς αυτής με τον τίτλο "Η
Εκκλησιαστική Πράξη," η οποία στηρίζεται πάνω στο Πράξεις 2:42 και η
οποία διδάχτηκε στις Ε.Ε.Ε. του Ν. Μυλοτόπου και Γιαννιτσών, μου το
έδωσε η πρόσκλησή μου από την Κίνηση Ευαγγελικής Νεολαίας να
μιλήσω στο συνέδριό της τον Σεπτέμβριο του 2001. Το γενικότερο θέμα
του συνεδρίου είχε να κάνει με την Εκκλησία του Ιησού Χριστού.

Με την επιστροφή μου από το συνέδριο αυτό πίσω στην ενασχόλησή μου
στο έργο της διακονίας των Ε.Ε.Ε. Νέου Μυλοτόπου και Γιαννιτσών, και
καθώς σκεφτόμουν και προσευχόμουν για το τι ο Θεός είχε για τα τοπικά
εκκλησιάσματα εκεί κατά τη νέα, τότε, εκκλησιαστική περίοδο, άρχισα να
σκέφτομαι έντονα το χωρίο αυτό από τις Πράξεις 2:42. Νέοι
προβληματισμοί και "φρέσκες" σκέψεις, που πήγαζαν από τον αιώνιο
Λόγο και υποσχέσεις του Θεού άρχισαν να γεμίζουν το νου και τη καρδιά
μου, σχετικά με το τι ο Θεός έχει και θέλει να κάνει σήμερα μέσα στο
λαό Του και μέσα από το λαό Του στον κόσμο. Αυτό με έκανε να
συμπεράνω ότι η διακήρυξη στις ημέρες μας του Πράξεις 2:42 είναι όχι
απλώς κάτι από το θέλημα του Θεού για την Εκκλησία, αλλά αποτελεί
διαχρονικά ΤΟ ΑΝΑΓΚΑΙΟ ΘΕΛΗΜΑ του Θεού για τον λαό Του, που
έχει το ιδιαίτερο γνώρισμα ότι είναι Κοινότητα Διαθήκης και Πίστης.

Αυτή η σειρά δεν αποτελεί - και δεν σκοπεύει να είναι - μία πλήρης και
εκτεταμένη έρευνα σχετικά με το τα επί μέρους θέματα που αγγίζει το
Πράξεις 2:42, αλλά ένα προσωπικό πνευματικό απόσταγμα μελέτης του
Λόγου του Θεού, προβληματισμού και προσευχής, που επιθυμεί απλώς
να συμβάλλει σε ένα γόνιμο προβληματισμό και μία γνήσια εκζήτηση του
Κυρίου της Εκκλησίας, που δεν παύει να είναι ο Ίδιος χθες, σήμερα και
για πάντα (Εβρ.13:8).

Εισαγωγή
Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του βιβλίου των Πράξεων των Αποστόλων,
που πρέπει να έχουμε στο νου μας καθώς μελετούμε το Πράξεις 2:42,
είναι ότι το συγκεκριμένο αυτό βιβλίο είναι το μόνο που ουσιαστικά δεν
Τελειώνει με ένα "Αμήν!", αλλά συνεχίζει διαχρονικά να…γράφεται! Δεν
εννοώ φυσικά γραπτώς, αλλά πνευματικώς, δια του Αγίου Πνεύματος, στις
λαμπρές σελίδες του ουρανού, από τον λαό της Διαθήκης, την Εκκλησία!

Το γεγονός αυτό θα πρέπει να μας ενθαρρύνει και κινητοποιήσει για να

συμβάλλουμε και εμείς, ως πιστοί κι ως τοπικές εκκλησιαστικές
κοινότητες, στη γενιά μας, στη συγγραφή του μοναδικού αυτού βιβλίου
με λαμπρά γράμματα, στην ένδοξη αιώνια Ζωή και Ιστορία του Ουρανού.
Διότι, "Ιστορία είναι του Θεού η Ιστορία!"

1
 "Ήσαν δε προσκαρτερούντες τη διδαχή των αποστόλων και κοινωνία,
τη κλάσει του άρτου και ταις προσευχές." (Πράξεις 2:42)

Τα τέσσερα αυτά στοιχεία, τα τρία από τα οποία – η ανάγνωση των γραφών

με το κήρυγμα και τη διδασκαλία, η ψαλμωδία, και οι προσευχές – ήδη
συναντιόταν στη ζωή των εβραϊκών συναγωγών και αποτελούσαν τη
διαρκή καθημερινή ζωή της πρώτης εκκλησίας. Στα πλαίσια της πρώτης
εκκλησίας δεν αποτελούσαν απλά μία παράδοση αλλά ζωή, τη ζωή της
Πεντηκοστής/ του Αγίου Πνεύματος.

"Ήσαν προσκαρτερούντες…" : Το ρήμα "προσκαρτερέω-ώ" έχει την έννοια

του "μένω στερεός," "επιμένω με ζήλο και συνέπεια," "μένω πιστός και
αφιερωμένος σε κάποιον ή κάτι." Συνεπώς, προσκαρτερούντες=
"επιμονή με πειθαρχία, συνέπεια και συνέχεια χωρίς εγκατάλειψη
και αποτυχία απ' το σκοπό, αλλά με πεποίθηση, περιμένοντας τα
αποτελέσματα." [Στη νομική του χρήση έχει την έννοια ότι "επιμένω
χωρίς να εγκαταλείπω τη προσπάθεια, περιμένοντας για το αποτέλεσμα."
Στη στρατιωτική του χρήση, "επιμένω δίνοντας τα πάντα."]

Για τη καλύτερη κατανόηση του θέματος θα βασιστούμε σε 7 ερωτήσεις:

Τι; Ποιος; Που; Πότε; Σε Ποιον; Πώς; Γιατί;

1. "Μαθητευόμενη Κοινότητα": Η Διδαχή

"Ήσαν δε προσκαρτερούντες τη διδαχή των αποστόλων"
Το ‘Τι;’ της Διδασκαλίας
 Είναι το Ευαγγέλιο και η Διδασκαλία που ο Ιησούς Χριστός κήρυξε
(Ματθ.28:20, Ιωαν.14:25-26, 16:12-13, Πραξ.20:20-21, Α΄ Τιμ.6:3).
 Είναι η Υγιαίνουσα και Καλή Διδασκαλία (Α΄ Τιμ.1:10, 4:6, Β΄ Τιμ.
4:3, Τίτος 1:9, 2:1).
 Είναι η Διδασκαλία του Σωτήρα Θεού (Τίτος 2:10).
 Είναι η "Πίστη," όλο εκείνο το σύνολο των κανόνων, αρχών της
Αλήθειας του Θεού προς την Εκκλησία Του, μέσω των αποστόλων του
Ι. Χριστού, πάνω στο οποίο οφείλει να "περπατά" η ζωή της πίστης μας
προς το Θεό (Ιούδας 3, Β΄ Τιμ.4:7).
 Είναι η Καινή Διαθήκη, που αποτελεί το αλάνθαστο και θεόπνευστο
γραπτό κείμενο της διδαχής των αποστόλων του Ιησού Χριστού, που
δεν είναι άλλη από τη διδασκαλία του ίδιου Του Ιησού Χριστού.
Επίσης, είναι όλη η Αγία Γραφή (Π.Δ. & Κ.Δ.), γνωρίζοντας ότι οι
απόστολοι δίδαξαν την εκπλήρωση των θείων προφητειών της Π.Δ. στο
πρόσωπο του Ιησού Χριστού.

2
-Περιεχόμενο της-
Αυτοί που "δέχτηκαν το λόγο" του απ. Πέτρου, επιθύμησαν περισσότερο
και περισσότερο να γνωρίσουν αρχικά «τον αρχικό λόγο του Χριστού»
(Εβρ.6:1-3) – το ευαγγέλιο που αγκάλιασαν/ το μήνυμα της Βασιλείας
του Θεού («μετάνοια στο Θεό και πίστη στο Χριστό» – Πράξεις 20:21), το
Πρόσωπο και το έργο του Σωτήρα τους, το κόστος τού να είναι κάποιος
μαθητής Του, τη Μεγάλη Εντολή (Ιωαν.13:34), τη «Πλατιά Καρδιά &
Σπλάγχνα» (Ματθ.25:31-46) και τη Μεγάλη Αποστολή (Ματθ.28:19-20),
ώστε να μπορούν να προχωρήσουν στις πιο βαθιές αλήθειες.

Εάν για το Κύριο Ιησού ήταν αναγκαίος ο Λόγος/ τα "ρήματα" του Θεού
Του, καθώς, "ουκ επ' άρτω μόνω ζήσεται ο άνθρωπος, αλλ' επί παντί ρήματι
εκπορευομένω δια στόματος θεού," πόσο μάλλον για τους ακολούθους
Του, την Εκκλησία και Σώμα Του είναι αναγκαίοι όλοι οι λόγοι και τα
ρήματα του Ιησού Χριστού, για να ζήσουν με Εκείνον και για Εκείνον!
Εάν ο απ. Παύλος δεν δίστασε να αναγγείλει όλη τη βουλή του Θεού στους
πιστούς στην Έφεσο και αλλού, το ίδιο θα πρέπει να συμβαίνει και
σήμερα σ' εμάς. Καθώς "πάσα γραφή είναι θεόπνευστος και ωφέλιμος προς
διδασκαλίαν…," όλη η Αγία Γραφή (Π.Δ. & Κ.Δ.) θα πρέπει να αποτελεί
αντικείμενο της διδασκαλίας της Εκκλησίας, ώστε να είμαστε, ως
εκκλησία, "άρτιοι" σε κάθε έργο αγαθό.

Το ‘Ποιος;’ της Διδασκαλίας

Οι ίδιες οι λέξεις, "διδαχή των αποστόλων," φανερώνουν ότι την ευθύνη
της διδαχής την είχαν οι ίδιοι οι απόστολοι του Ιησού Χριστού. Και γιατί
αυτοί; Διότι αυτούς εξέλεξε ο Ιησούς Χριστός «ίνα ώσιν μετ’ αυτού και ίνα
αποστέλλει αυτούς κηρύσσειν…» (Μαρκ.3:14 & Ματθ.28:18-20).

«Η ανάγνωση των Γραφών και το κήρυγμα ή η διδασκαλία αποτελούσαν

το πρώτο τμήμα της λατρείας της πρώτης εκκλησίας. Τα βιβλία της Π.Δ.
ήταν οι Γραφές, που χρησιμοποιούσε αρχικά η Εκκλησία στη λατρεία
της. Δεν άργησαν όμως να κάνουν την εμφάνισή τους στις διάφορες
κοινότητες και γράμματα, που είχαν γράψει απόστολοι ή άλλα επίσημα
πρόσωπα της Εκκλησίας. Πολύ πριν κλείσει η αποστολική περίοδος τα
γράμματα αυτά τα θεωρούσε η Εκκλησία σαν «Γραφές» και περικοπές
από αυτά διαβάζονταν στις λατρευτικές συνάξεις της παράπλευρα με τα
βιβλία της Π.Δ.» (Χατζηαντωνίου).

Ποιος μπορεί σήμερα να διδάσκει τις ιερές γραφές;

Β΄Τιμ.2:2: Οι 4 γενιές του ευαγγελίου: Ο απ. Παύλος, ο Τιμόθεος, οι
πιστοί και ικανοί άνθρωποι στο να διδάξουν, και οι άλλοι (πιστοί και
ικανοί άνθρωποι στο να διδάξουν). Μέσα σ’ αυτούς τους «άλλους» είναι –
και πρέπει να είναι – και οι πρεσβύτεροι κάθε τοπικής εκκλησίας
(Α΄Τιμ.3:2, Τίτος 1:9) ή κάποιοι απ΄ αυτούς, οι οποίοι - αναγνωρισμένα
και δοκιμασμένα - έχουν το χάρισμα του διδασκάλου και μπορούν να
διδάσκουν – δημόσια - την Εκκλησία (Εφεσ.4:11, Α΄Τιμ.5: 17).

3
Θεωρώ ως αποτυχία της τοπικής εκκλησίας και της ηγεσίας της, τη μη
εύρεση όλων εκείνων των πιστών και ικανών ανθρώπων, εκτός φυσικά του
ποιμένα της τοπικής Εκκλησίας, που θα διδάξουν στη συνέχεια και
άλλους. Ας ζητάμε απ’ το Θεό να σηκώνει τέτοια άτομα.

Το ‘Πού;’ Της Διδασκαλίας

Διάφορα ήταν τα σημεία που συναθροίζονταν. α. Στο ανώγι (Πραξ.1:13,
2:1): Εκεί που είχαν μερικές απ’ τις πιο όμορφες αναμνήσεις, (το
τελευταίο δείπνο τους με τον Κύριο, οι μεταναστάσιμες φανερώσεις του
Κυρίου, η κάθοδος του Αγίου Πνεύματος τη Πεντηκοστή), σίγουρα
συναθροίζονταν μέρος της πρώτης εκκλησίας. β. Στο ιερό & σε
αδελφικά σπίτια (Πραξ.2:46, 5:42).

Που συμβαίνει και μπορεί να συμβαίνει σήμερα;

 Ευκτήριοι οίκοι, ως τοπικές εκκλησίες.
 Σε διάφορες αίθουσες, για ομάδες μαθητείας, κυριακά σχολεία.
 Σε σπίτια, για συμμελέτες.

Το ‘Πότε;’ Της Διδασκαλίας

Π ά ν τ ο τ ε! Όπως τότε, «πάσαν τε ημέραν εν τω ιερώ και κατ’ οίκον ουκ
επαύοντο διδάσκοντες τον Χριστόν Ιησούν» (Πραξ.5:42), έτσι και σήμερα
δεν υπάρχει πιο κατάλληλος χρόνος από συνέχεια.
Η τοπική εκκλησία πρέπει να τραφεί πνευματικά και ν’ αυξηθεί, και γι’
αυτό δεν υπάρχει άλλος τρόπος από τη διδαχή των γραφών («ουκ επ' άρτω
μόνω ζήσεται ο άνθρωπος, αλλ' επί παντί ρήματι εκπορευομένω δια
στόματος θεού» ).

Το ‘Σε Ποιον;’ Της Διδασκαλίας

Λέει – στο κείμενο – το Πράξεις 2:41,42: «οι μεν ουν αποδεξάμενοι τον
λόγον αυτού εβαπτίσθησαν και προσετέθησαν εν τη ημέρα εκείνη ψυχαί
ωσεί τρισχίλιαι. Ήσαν δε προσκαρτερούντες τη διδαχή των αποστόλων…»
Οι πιστεύσαντες = αυτοί που αποδέχτηκαν το λόγο του Ευαγγελίου ήταν
αυτοί που και προσκαρτερούσαν στη διδαχή των αποστόλων – των ιερών
Γραφών.

Δεν μπορείς να είσαι προσκαρτερών δίχως να έχεις αποδεχτεί γνήσια το

λόγο του Ευαγγελίου της σωτηρίας του Θεού στη ζωή σου. Η α π ο δ ο χ ή
πρέπει να μας οδηγεί σε π ρ ο σ κ α ρ τ έ ρ η σ η.

4
Το ‘Πώς;’ Της Διδασκαλίας
Ενώ ο Ιησούς Χριστός δίδαξε τα πλήθη με παραβολές (και αυτές όμως
είχαν σκοπό να ελκύσουν στον Ιησού Χριστό, τις καρδιές που ήθελαν)
στους μαθητές του ωστόσο, τα εξηγούσε ‘κατ’ ιδίαν’, είτε διδάσκοντάς τους
απλά, είτε χρησιμοποιώντας οπτικοακουστικά μέσα που διέθετε – εικόνες
(τα πουλιά του ουρανού, τα κρίνα του αγρού, το ανθρώπινο σώμα, οι
τρίχες του κεφαλιού κ.ά.), είτε ακόμη και στέλνοντάς τους να εκτελέσουν
ό,τι τους δίδαξε.

Βεβαίως, δεν γνωρίζουμε τι μεθόδους οι απόστολοι χρησιμοποιούσαν για

να μπορέσουν να φανερώσουν τις αλήθειες του Θεού που εν Χριστώ
αποκαλύφθηκαν, σίγουρα όμως χρησιμοποίησαν – ιδίως ο Παύλος και ο
Βαρνάβας – μία βασική μέθοδο μέσα απ’ την οποία ε π ι τ υ χ ώ ς
διδασκόταν οτιδήποτε, τη μαθητεία (Πραξ.14:21).
Τι είναι η μαθητεία; Είναι μια σχέση αγάπης, εμπιστοσύνης,
αλληλοσεβασμού και αμοιβαιότητας μεταξύ του δασκάλου και του
μαθητή, η ο οποία σχέση απαιτεί πολύ χρόνο (Ιωάν.13:1,14-15,34,
Πραξ.20:7-11,31, Α΄Θεσ. 2:7-12). Σκοπός δε της μαθητείας είναι η
πνευματική ωρίμανση της κοινότητας (όχι απλώς ο κάθε πιστός
ξεχωριστά) να περπατήσει σε πνευματική υγεία και αύξηση
(Εφεσ.4:12-16). Ουσιαστικά, όπως κάποιος δούλος του Θεού είπε σωστά,
μαθητεία είναι κοινωνία Ζωής, δηλαδή, διδαχή με λόγο και έργο.

Μέσα από τη μαθητεία ο απ. Παύλος μπορούσε να μιλήσει στις

εκκλησίες και αυτές να γνωρίσουν πλήρως ότι είναι το Σώμα του Ι.
Χριστού (Ρωμ.12:4,5, Α΄Κορ.12:12 κ.ο.κ.) ή ότι είναι του Θεού Αγρός και
Οικοδομή (Α΄Κορ.3: 9β, Εφεσ.2:19-22) ή ότι είναι Ναός και Οίκος του
Θεού (Εφεσ.2:21, Α΄Τιμ.3:15-16) ή η Νύμφη του Χριστού (Εφεσ.5:22-
33). Παράλληλα όμως, και να διδάξει στους πιστούς τη ζωή του Ιησού
Χριστού με την ίδια του τη ζωή (Φιλιπ.4:9).

Το ‘Γιατί;’ Της Διδασκαλίας

Κάποιος είπε ότι, « η Εκκλησία είναι η κοινότητα του Λόγου, του Λόγου
που αποκαλύπτει το σχέδιο και το σκοπό του Θεού. Μέσα στην Εκκλησία
το Ευαγγέλιο κηρύττεται, πιστεύεται και γίνεται αποδεκτό με υπακοή. Η
Εκκλησία είναι ο στύλος και το εδραίωμα της Αλήθειας, διότι κρατά
σταθερά τις Γραφές» (Clowney).

Το ‘γιατί;’ Της Διδασκαλίας πιστεύω ότι σχετίζεται άμεσα με το σ κ ο π ό

που αυτή έχει, και ο οποίος είναι ταγμένος απ’ τον ίδιο το Θεό.

-Σκοπός-
Σκοπός της διδασκαλίας δεν είναι άλλος από τη πνευματική ωριμότητα
των πιστών , γνωρίζοντας τι είναι και τι έχουν εν Χριστώ, ώστε να
ζήσουν μια ζωή υπακοής και υπηρεσίας (Ματθ.28:20, Κολ.1:28), και

5
κάνοντάς το αυτό να συνοικοδομούνται σε μια άγια εκκλησία για τον Θεό
(Α΄Πετρ.2:4,5).
Πιστεύω ότι δύο σημεία αποτυχίας στη διδασκαλία είναι η ασυνέπεια των
«δασκάλων» να ζήσουν πολλές φορές ό,τι διδάσκουν (Ιακ.3:1-2), και η
αποτυχία να συνδεθεί η διδασκαλία των Γραφών με την υπακοή. Διδάσκω
και προτρέπω τον άλλο σε υπακοή και καλά έργα (Τίτος 2:14).
Η θέση του ευαγγελιστή Λουκά στην αρχή του βιβλίου των Πράξεων είναι
πολλή σημαντική: "Τον μεν πρώτον λόγον εποιησάμην περί πάντων, ω
Θεόφιλε, ων ήρξατο ο Ιησούς ποιείν τε και διδάσκειν, άχρι ης ημέρας
εντειλάμενος τοις αποστόλοις δια πνεύματος αγίου ους εξελέξατο
ανελήμφθη" (Πραξ.1:1,2). Με άλλα λόγια, υπονοείται ότι σ' αυτό το βιβλίο
περιμένουμε τη συνέχεια της ζωής (λόγω και έργω) του Ιησού από τη
Ναζαρέτ, όσα Εκείνος σ υ ν έ χ ι σ ε να κάνει και να διδάσκει μέσω
των αποστόλων που εξέλεξε, και της Εκκλησίας Του, που το Άγιο Πνεύμα
γέννησε την ημέρα της Πεντηκοστής.

-‘Γιατί;’- Έχει Μεγάλη Σημασία-

Πως όμως αυτό θα ήταν δυνατό; Bεβαίως, μέσω της δύναμης του Α.Π.,
όμως αυτό δεν έφτανε. Το Α.Π. ενεργεί επί τη βάση του Λόγου του
Θεού (διδαχή), μέσα σε καρδιές που ο Λόγος του Θεού "χωρεί και
"μένει" (Ιωάννης 8:30-37), ζωών που υποτάσσονται και υπακούν,
ανθρώπων που ακολουθούν (Ματθ.28:19,20).
[Ματθ.28:19, 20: Η "διδαχή" είναι αναγκαίο μέρος μιας ζωής που
"μαθητεύει"/ ακολουθεί τον Ιησού, με πιστότητα και υπακοή στις εντολές
Του. Ιωάννης 8:30-37: Η αληθινή μαθητεία σχετίζεται με το κατά πόσο
ο Λόγος του Ιησού "χωρεί και μένει" μέσα στον ακόλουθο του Ιησού].
Το Άγιο Πνεύμα εργάζεται και κτίζει τη ζωή του Ιησού Χριστού
στο κάθε πιστό ξεχωριστά, και μέσα στην Εκκλησία Του
συλλογικά, πάνω στη βάση του Λόγου του Θεού (Ψαλμ.105:19,
Πράξεις 20:32, Ρωμ.10:17, Κολ.1:28).

-‘Γιατί;’- Αποτελεί Σημάδι Πνευματικής Υγείας-

Η διδασκαλία των Γραφών αποτελεί το ΠΡΩΤΟ εκείνο σημάδι που

χαρακτηρίζει μια εκκλησία ως υγιή και γεμάτη με το Άγιο Πνεύμα.
Η θέση που λαμβάνει ο Λόγος του Θεού μέσα στην εκκλησία,
προσδιορίζει και αντικατοπτρίζει και το βαθμό υγείας αυτής της
εκκλησίας. Είναι η ο Λόγος/ οι Γραφές κύρια & αποκλειστικά, που
διδάσκεται, κηρύττεται, και γίνεται αποδεκτός με υπακοή, και όχι
οποιαδήποτε άλλα λόγια ή παραδόσεις όσο όμορφα κι αν φαίνονται ότι
είναι, διότι μόνο ο Λόγος του Θεού είναι Αλήθεια και Ζωή, που μπορεί να
ζωοποιήσει και οικοδομήσει. Η Διδαχή/ ο Λόγος του Θεού πρέπει να
είναι π ρ ώ τ ο ς στη ζωή της εκκλησίας, πριν απ’ οτιδήποτε άλλο
(Παρ.3:5). Ο απ. Παύλος προτρέπει διαρκώς το νεαρό Τιμόθεο να εμμένει
όχι σε ανθρώπινες δεισιδαιμονίες αλλά μόνο στην υγιή διδασκαλία, η
οποία και τον ίδιο θα σώσει και αυτούς που τον ακούν (Α΄Τιμ. 4:16).

6
-‘Γιατί;’ – ‘Στηρίζει’ κάθε άλλη Δραστηριότητα της Εκκλησίας

Ο λόγος της διδασκαλίας έρχεται να δημιουργήσει, να μορφώσει και ν’

αυξήσει τη «νεαρή» εκκλησιαστική κοινότητα, όπως και ο δημιουργικός
Λόγος του Θεού δημιούργησε τα σύμπαντα.

Η θέση που δίδεται στη διδαχή των αποστόλων στην αρχή της λίστας του
Πράξεις 2:42 δεν είναι τυχαία, καθώς οτιδήποτε ακολουθεί (κοινωνία,
κλάσει του άρτου, προσευχές) και η επιτυχή εκπλήρωσή του είναι
αποτέλεσμα της Διδασκαλίας των αποστόλων του Ιησού Χριστού, μιας
Διδασκαλίας που έπεφτε με το χρίσμα του ίδιου του Αναστημένου
Κυρίου.

Οτιδήποτε συμβαίνει μέσα στην πρακτική της Εκκλησίας (λατρεία,

υπηρεσία, εκζήτηση του Θεού, υπακοή, κοινωνία, κ.ά.) θα πρέπει να
είναι άμεσα συνδεδεμένο με τη διδασκαλία της Γραφής, και να έχει δοθεί
επαρκής ε ξ ή γ η σ η («Τα χείλη μου θέλουσι προφέρει ύμνο όταν με
διδάξεις τα διατάγματά σου», & «Δίδαξόν με, Κύριε, την οδόν των
διαταγμάτων σου, και θέλω φυλάττει αυτήν μέχρι τέλους» - Ψαλμ.119:171,
33).