ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΑΠΟΨΗ

Η ΝΗΣΤΕΙΑ
Του αιδ. Νικολάου Τσιανικλίδη

Το θέμα της νηστείας είναι μια από τις πιο παρεξηγημένες πρακτικές της
Χριστιανικής θρησκείας. Η πιο γνωστή πρακτική της νηστείας είναι αυτή της
Ορθόδοξης και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Σύμφωνα με τις εκκλησίες αυτές, η
ιεραρχία και η παράδοσή τους έχουν ξεχωρίσει μερικές ημέρες του ημερολογίου που
έχουν σχέση με κάποια γιορτή, όπως επί παραδείγματι το Πάσχα, κατά τις οποίες
απέχουν από του να φάνε κρέας, βούτυρο, γάλα κ.ά.

Υπάρχει όμως και μια άλλη πρακτική νηστείας, που συναντάται κυρίως στις
Διαμαρτυρόμενες εκκλησίες, όπου άτομα ή εκκλησιάσματα αφιερώνουν μία ή
περισσότερες μέρες σε νηστεία και προσευχή για κάποιο σοβαρό πρόβλημα που
αντιμετωπίζει είτε ένα άτομο, μέλος της εκκλησίας, είτε κάποιο εθνικού ή
παγκόσμιου ενδιαφέροντος θέμα. Στην περίπτωση αυτή η νηστεία συνίσταται στην
αποχή από κάθε είδος τροφής ενίοτε δε και από άλλες κοσμικές ασχολίες με σκοπό
την ολοκληρωτική επίδοση στην προσευχή και την περισυλλογή.

Μια τρίτη πρακτική που και αυτή τη συναντούμε στις Διαμαρτυρόμενες εκκλησίες
είναι αυτό που κάνουν ορισμένα άτομα. Ορίζουν μία ημέρα την εβδομάδα ή τον μήνα
κατά την οποία νηστεύουν ανεξάρτητα με το αν έχουν κάποιο θέμα για να
προσευχηθούν ή όχι. Και στην περίπτωση αυτή η νηστεία συνίσταται στην
ολοκληρωτική αποχή από κάθε είδος τροφής.

Αν ρωτήσουμε κάποιον Ορθόδοξο ή Ρωμαιοκαθολικό γιατί νηστεύει σαράντα μέρες,

θα μας απαντήσει ότι και ο Χριστός νήστεψε τόσο διάστημα. Να από πού προέρχεται
ο προσδιορισμός του χρονικού διαστήματος νηστείας που ονομάζεται «Σαρακοστή».
Τόσο η Ορθόδοξη Εκκλησία όμως όσο και η Ρωμαιοκαθολική δεν νηστεύουν μόνο
σαράντα μέρες πριν το Πάσχα, αλλά έχουν και άλλες περιόδους νηστείας για σαράντα
ή και για λιγότερες μέρες. Πολλοί επίσης νηστεύουν, δεν τρώνε δηλαδή τίποτα, πριν
κοινωνήσουν.

Εδώ θα πρέπει να παρατηρήσουμε μερικές σημαντικές διαφορές μεταξύ της νηστείας

του Ιησού Χριστού και της σημερινής νηστείας.

Ο Ιησούς Χριστός τις σαράντα ημέρες της νηστείας δεν έτρωγε τίποτε. Αυτοί που
νηστεύουν σήμερα δεν τρώνε κρέας, αλλά τρώνε ψάρι, ψωμί και άλλα φαγητά τα
οποία επιτρέπει η Εκκλησία. Έπειτα ο Ιησούς Χριστός όταν νήστεψε δεν απείχε μόνο
από το φαγητό αλλά και από κάθε άλλη απασχόληση, αφού πήγε για το διάστημα
αυτό στην έρημο. Αυτοί που νηστεύουν σήμερα μπορεί να μην τρώνε ορισμένα
φαγητά, αλλά συνεχίζουν τη ζωή τους κανονικά ασχολούμενοι με διάφορες εργασίες
και κάθε είδος διασκέδασης (αθλητισμός, τηλεόραση, κινηματογράφος κ.ά) και όταν
έρθει η ώρα του φαγητού θυμούνται τη νηστεία και απέχουν από ορισμένα μόνον
φαγητά. Ο Ιησούς Χριστός όμως, πριν αρχίσει τη δημόσια διακονία Του ήθελε να
έχει ένα διάστημα συνεχούς επικοινωνίας με τον Θεό. Και η επικοινωνία αυτή ήταν
τόσο σπουδαία που δεν άφησε τίποτα, ούτε φαγητό, ούτε άλλη απασχόληση, να τον
διακόψει απ’ αυτήν.
Ο Ιησούς Χριστός με το παράδειγμά Του μας διδάσκει ορισμένα μαθήματα που καλά
θα κάνουμε όλοι μας, τόσο οι Ορθόδοξοι και Ρωμαιοκαθολικοί, όσο και οι
Διαμαρτυρόμενοι να προσέξουμε ιδιαίτερα.

Η νηστεία έχει πάντοτε έναν συγκεκριμένο σκοπό. Έτσι τη συναντούμε στην Παλαιά
αλλά και στην Καινή Διαθήκη. Ο σκοπός της νηστείας καθορίζεται από την
πνευματική ανάγκη του ανθρώπου να επικοινωνήσει με τον Θεό μέσω της προσευχής
και επειδή το θέμα που τον απασχολεί είναι πολύ σοβαρό, δεν αφήνει τίποτε να τον
εμποδίσει σ’ αυτή την επικοινωνία του με τον Θεό.

Επίσης η νηστεία δεν είναι τυραννία του σώματός μας, να στερούμαστε δηλαδή κάτι
επειδή αυτό θα ευχαριστήσει τον Θεό. Ο Θεός χρειάζεται τα σώματά μας, τα θέλει
όπως μας λέει ο απόστολος Παύλος στην προς Ρωμαίους επιστολή ως «θυσίαν
ζώσαν» για να τα χρησιμοποιήσει στο έργο και τη διακονία του Ευαγγελίου. Το
σπουδαιότερο όμως όλων είναι ότι τα σώματά μας έχουν την υψηλή αποστολή να
γίνουν ναός του Θεού, ναός του Αγίου Πνεύματος.

Ας επιστρέψουμε όμως στην Αγία Γραφή, στον Λόγο του Θεού και ας δούμε τι μας
λέει ο Θεός για την νηστεία. Υπάρχουν πολλές περικοπές που αναφέρονται σ’ αυτήν
είτε ως διδασκαλία είτε ως πρακτική. Το κύριο χαρακτηριστικό της πρακτικής της
νηστείας στην Αγία Γραφή είναι ότι πάντα γίνεται με αφορμή κάποια συγκεκριμένη
ανάγκη, κάποιο ειδικό πρόβλημα, κάποια συμφορά για την οποία ο πιστός αισθάνεται
την ανάγκη να αφιερώσει χρόνο και όλη την προσοχή του στη νηστεία και την
περισυλλογή.

Στην Παλαιά Διαθήκη έχουμε το παράδειγμα της νηστείας ολόκληρου του λαού
Ισραήλ με την Εσθήρ. Υπήρχε κίνδυνος ολόκληρο το έθνος να αφανιστεί και ο θείος
της Εσθήρ, ο Μαροδοχαίος ζήτησε από την Εσθήρ να μεσολαβήσει ώστε να
αποφευχθεί η συμφορά. Η Εσθήρ τότε, παρήγγειλε στον θείο της να νηστέψει αυτός
και όλος ο λαός και να προσευχηθούν μαζί της ώσπου να βρει τη δύναμη και το
θάρρος να πλησιάσει τον βασιλιά και να τον παρακαλέσει για τη σωτηρία του λαού
της.

Στην Καινή Διαθήκη έχουμε το παράδειγμα των αποστόλων. Οι απόστολοι ήθελαν να

ξέρουν το θέλημα του Θεού για το ιεραποστολικό τους έργο. Επιδόθηκαν, λοιπόν,
στην προσευχή και τη νηστεία «και αφού ενήστευσαν και προσευχήθησαν και
επέθεσαν τας χείρας επ’ αυτούς (τον Σαύλο και τον Σίλα) απέστειλαν».

Σε άλλη περίπτωση στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο (17,14-21) έχουμε το παράδειγμα

του Ιησού ο οποίος ελέγχει τους μαθητές Του με τα μυστηριώδη λόγια: «αυτό το
γένος δεν εξέρχεται ειμή διά προσευχής και νηστείας» όταν εκείνοι προσπάθησαν να
θεραπεύσουν το σεληνιαζόμενο παιδί. Τι εννοούσε ο Χριστός; Έπρεπε οι μαθητές να
πουν σ’ εκείνον τον δυστυχισμένο πατέρα: «Πήγαινε τώρα και άφησέ μας να
νηστέψουμε μερικές μέρες και μετά φέρε το παιδί σου για να μπορέσουμε να το
θεραπεύσουμε;» Ασφαλώς όχι! Ο Χριστός εννοούσε ότι το θαύμα που περίμεναν να
δουν δεν θα γινόταν με τη δική τους δύναμη και ικανότητα. Νηστεία στην περίπτωση
αυτή σήμαινε ότι έπρεπε αυτοί ως άνθρωποι να απέχουν από την προσπάθεια
θεραπείας του παιδιού αυτού και να ζητήσουν την επέμβαση του Χριστού. Έπρεπε
στο όνομα του Ιησού Χριστού να τον θεραπεύσουν. Έπρεπε να επικαλεστούν Εκείνον
και όχι τις δικές τους δυνάμεις. Αυτή είναι μια ακόμη μορφή νηστείας – όταν ο
άνθρωπος εγκαταλείπει τις δικές του προσπάθειες και αναθέτει την υπόθεσή του στον
Θεό με προσευχή και νηστεία – αποχή όχι μόνο από τροφή αλλά και από τις
ανθρώπινες προσπάθειες και απασχολήσεις.

Αυτή η αλήθεια επιβεβαιώνεται ακόμη με την απάντηση που έδωσε ο Χριστός όταν
Τον ρώτησαν: «Γιατί οι μαθητές σου δεν νηστεύουν ενώ οι μαθητές των Φαρισαίων
και του Ιωάννη νηστεύουν;» Ο Χριστός τους απάντησε: «Μήπως οι υιοί του
νυμφώνος δύνανται να πενθώσιν, ενόσω είναι μετ’ αυτών ο νυμφίος; …Θέλουσιν
όμως ελθεί ημέραι, όταν αφαιρεθεί απ’ αυτών ο νυμφίος, και τότε θέλουσιν
νηστεύσει». Με τα λόγια αυτά ο Χριστός ήθελε να τους πει ότι όσο Εκείνος ήταν με
τους μαθητές Του, φρόντιζε αυτός για κάθε τους ανάγκη με δική Του πρωτοβουλία
και δύναμη. Όταν όμως θα έπαυε να είναι φυσικά ανάμεσά τους, τότε θα έπρεπε να
επικαλούνται τη δύναμη και την παρουσία Του για κάθε τους θέμα. Οι μαθητές
έπρεπε να φέρουν το παιδί εκείνο στον Ιησού με προσευχή και νηστεία,
εγκαταλείποντας δηλαδή τις δικές τους προσπάθειες. Γι’ αυτό ο Χριστός τους είπε
αρχότερα: «φέρετέ μοι αυτόν εδώ».

Η διδασκαλία του Ιησού Χριστού καθώς και η πρακτική της νηστείας που
συναντούμε στην Καινή Διαθήκη μας διδάσκουν ορισμένες αλήθειες που καλά θα
κάνουμε να τις προσέξουμε όλοι μας, άσχετα σε ποια ομολογία ανήκουμε.
1. Ο Ιησούς Χριστός μας λέει καθαρά ότι η νηστεία δεν είναι κάτι για το οποίο
θα πρέπει να καυχάται κάποιος ώστε να προσπαθεί να δείξει στους
συνανθρώπους του πόσο ευσεβής είναι επειδή νηστεύει. Ο Χριστός λέει (Μτ
6,17-18) «Συ όταν νηστεύεις άλειψον την κεφαλήν σου, και νίψον το
πρόσωπόν σου, διά να μη φανείς εις τους ανθρώπους ότι νηστεύεις». Η
νηστεία δεν είναι έκφραση πνευματικότητας, αλλά ανάγκη που αισθάνεται ο
πιστός. Δεν είναι μια προϋπόθεση την οποία απαιτεί ο Θεός προκειμένου να
απαντήσει στα αιτήματα των πιστών, αλλά μια έκφραση της σοβαρότητας που
δίνει ο πιστός στο θέμα για το οποίο προσεύχεται και ζητά την επέμβαση του
Θεού.
2. Ο χρόνος της νηστείας δεν καθορίζεται από κάποια συγκεκριμένη
ημερομηνία, με αφορμή κάποια θρησκευτική γιορτή, αλλά από την ανάγκη
που αισθάνεται ο πιστός να εγκαταλείψει τα πάντα, τροφή, εργασία,
διασκέδαση και οτιδήποτε άλλο και να επιδοθεί σ’αυτό που τον απασχολεί με
προσευχή και νηστεία. Ο Θεός θέλει να δει πόση σοβαρότητα δίνουμε εμείς
στο θέμα για το οποίο προσευχόμαστε και να εκτιμήσει το αίτημά μας.
3. Η νηστεία στην Αγία Γραφή δεν παρουσιάζεται ποτέ ως αποχή από
συγκεκριμένες μόνον τροφές. Είναι αλήθεια ότι στην Παλαιά Διαθήκη ο Θεός
διέταξε τον Μωϋσή να απέχει ο λαός από ορισμένες τροφές, όπως το χοιρινό
κρέας. Αυτό όμως δεν ήταν για λόγους πνευματικούς αλλά για λόγους υγείας.
4. Η νηστεία δεν αποτελεί πνευματική κάθαρση, ώστε η αποχή από ορισμένα
φαγητά να αγιάσουν και να καθαρίσουν τον άνθρωπο. Ο Ιησούς Χριστός,
αναφερόμενος σ’ αυτή τη νοοτροπία είπε εκείνα τα γνωστά λόγια σχετικά με
την νηστεία και την αποχή από ορισμένα φαγητά. «Δεν μολύνει τον άνθρωπο
το εισερχόμενον εις το στόμα, αλλά το εξερχόμενον εκ του στόματος, τούτο
μολύνει τον άνθρωπον» (Μτ 15,11).

Αν διαβάσουμε επομένως όλες τις περικοπές της Αγίας Γραφής που αναφέρονται στη
νηστεία, είτε διδασκαλία, είτε πρακτική, θα δούμε ότι η νηστεία συνοδεύεται πάντοτε
από προσευχή και είναι μια αυθόρμητη αποχή από κάθε τι που μπορεί να διακόψει
αυτή την επικοινωνία με τον Θεό και την προσοχή που ο άνθρωπος δίνει στο θέμα
που τον απασχολεί. Όταν μια μητέρα έχει το παιδί της βαριά άρρωστο στο
νοσοκομείο, δεν έχει όρεξη για φαγητό η ίδια, δεν διασκεδάζει, δεν κοιμάται, δεν
βλέπει τηλεόραση, γιατί όλη η προσοχή της είναι στραμμένη στο άρρωστο παιδί της.
Η σπουδαιότητα του προβλήματός της, αφαιρούν τη διάθεση για οτιδήποτε άλλο.

Ο Θεός στο βιβλίο του προφήτη Ησαία (58,3-7) ελέγχει τον λαό Ισραήλ για τον
τρόπο της νηστείας τους. Τους ελέγχει με αυτά τα λόγια: «Τοιαύτη είναι η νηστεία
την οποίαν εγώ εξέλεξα;…Η νηστεία την οποία εγώ εξέλεξα είναι αύτη· το να λύεις
τους δεσμούς της κακίας, το να διαλύει τα βαρέα φορτία …να διαμοιράζεις τον άρτον
σου εις τον πεινώντα και να εισάγεις εις τον οίκον σου τους αστέγους… όταν βλέπεις
γυμνόν να ενδύεις αυτόν…».

Ας αναλογιστούμε όλοι όσοι φέρουμε το όνομα του Χριστού, αυτά τα λόγια του Θεού
και ας νηστεύσουμε όχι από τυπικότητα αλλά από τη βαθιά συναίσθηση της ανάγκης
να αφιερώσουμε εξ ολοκλήρου τον εαυτό μας στην αναζήτηση του θελήματος του
Θεού και την επέμβασή Του στις καθημερινές υποθέσεις της ζωής μας.