16.

gaia: Ebaketa erremintak

IV. Modulua: Txirbil-harroketa

Edukiak

1. Sarrera
2. Erreminta materialak
3. Estaldurak
4. Higadura
5. Tutorepeko galdesorta
6. Lan-aukerak: enpresak eta produktuak

2/30
1. Sarrera
EBAKETA ERREMINTA BATEN ESKAKIZUNAK
• Ebaketa erremintak tenperatura altuak eta TORNEAKETA
esfortzu mekaniko altuak jasaten dituzte.
• EBAKETA-ERREMINTEN BALDINTZA NAGUSIAK
HONAKO HAUEK DIRA.
• Higadurarekiko erresistentzia handia.
• Haustura hauskorrari erresistentzia handia.
Denbora
• Egonkortasun fisiko eta kimiko handia
tenperatura altuan. FRESAKETA

• Ezin dira ezaugarri guztiak batera lortu, eta Inpaktuak

konpromiso-konponbideetara iritsi behar da.

Indarra erremintan
• PROZESU MOTAREN ERAGINA:
• Erremintak jasaten dituen indar mota:
inpaktuak edo modulu konstanteko
indarrak.
• Erremintaren sorbatzak izango duen
tenperatura. Tiempo

3/30
1. Sarrera
TENPERATURAREN ERAGINA MATERIALAREN GOGORTASUNEAN

Tenperaturak torneatze operazio batean: IR neurketa eta EF simulazioa

4/30
2. Erreminta materialak
ISO 513:2012
Esferaren tamainak merkatu-kuota adierazten du

Iturria: Sandvik. 5/30

2. Erreminta materialak
ALTZAIRU LASTERRA (HSS)
• Oso erabilia gaur egun. HSS-KO ERREMINTAK

• Karbono-eduki handiko altzairuak dira,

eta aleazio-elementuen gehiketa handiak
dituzte, hala nola W, Mo, Cr, V eta Co.
• Altzairu laster asko daude, aleazio-
elementuen eta jasaten dituzten
tratamendu termikoen arabera.
• Kostu erlatibo txikiko material denez,
tresna osoetan erabiltzen da.
• Altzairu azkarreko erremintak ere
erabiltzen dira

6/30
2. Erreminta materialak
METAL GOGORRA (TUNGSTENOKO KARBUROA)
• HSSrekin batera gehien erabiltzen den materialetako
bat. Urtero, erabilera handitu egiten da.
• Metal gogorra tungsteno eta kobalto (CW+Co)
karburoa nahasten ditu.

ERREMINTA OSOAK

Fuente: Sandvik.

PLAKATXOAK
7/30
2. Erreminta materialak
METAL GOGORRA (TUNGSTENOKO KARBUROA)
• Edukia kobaltoan hazi ahala, tresnak zailtasun handiagoa dauka.

8/30
2. Erreminta materialak
METAL GOGORRA: ISO SAILKAPENA Gogortasun
handiagoa
• Metal gogor mota desberdinak daude
Zailtasun handiagoa MEKANIZATU BEHARREKO
konposizioaren arabera, abiapuntuko hautsen MATERIALA
01 50
ale-tamaina, etab. P Altzairua
• Metal gogor mota desberdinak sailkatzeko ISO
01 40
513: 2012 araua erabiltzen da. M Altzairu
• Arauak metal gogor mota ezberdinak 6 herdoilgaitza
01 40
taldetan sailkatzen ditu, erreminta mekanizatu K Burdinurtua
dezakeen materialaren arabera. Talde bakoitza
01 40
letra batekin izendatzen da: P, M, K, S, N eta H. Ez-burdinazkoak: Al, Cu,…
N
• Talde bakoitzaren barruan, metal gogorraren
01 40
gogortasun-zailtasun arteko erlazioa zehazten Aleazio termorresistenteak:
S Ti, Ni, Co, ...
duten gradu edo eskala batzuk bereizten dira.
Gradu horiek zenbaki batekin zehazten dira. 01 30
H Tenplatutako materialak

9/30
2. Erreminta materialak
ZERAMIKAK
• Zeramikak oso material gogorrak dira, baina nolabaiteko zailtasuna mantentzen dute.
Ekoizpen handiko mekanizaziorako erabiltzen dira, oso baldintza egonkorretan.
Adibide bat auto-balaztazko diskoen torneaketa da.

• Zeramika mota desberdinak erabiltzen dira. Ohikoenak alumina (Al2O3), SIALON eta
silizio nitruroa (SiN) dira.

Zeramikazko fresak superaleazioak

Zeramikazko plakitak
mekanizatzeko (Iturria: SandVik)

10/30
2. Erreminta materialak
BORO KUBIKO ETA DIAMANTE NITRUROA

• Gogortasun are altuagoak behar badira, zailtasuna galtzearen truke, material trinkoak
erabiltzen dira: Diamante polikristalinoa (PCD) eta boro kubiko polikristalinoaren
nitruroa (PCBN).
• Material horien kostu handia dela eta, beti erabiltzen dira plakitak edo ankeak.

Plakita bati
soldatutako PCD
plaka

Broka, metal gogorreko gorputzarekin eta

diamantea, sorbatzean sinterizatua

11/30
2. Erreminta materialak
EBAKETA-TRESNEN GARAPEN HISTORIKOA

Acero aleado

12/30
3. Estaldurak
ESTALDURAREN EGINKIZUNAK Erreminta estalia
- Erremintaren arteko ukipen-gunea.
• Mozteko tresna batek bete behar dituen - Gehienezko marruskadura eta tenperatura.
baldintzak, askotan, ezinezkoak dira
ebaketa-material bakar batekin.
• Praktikan materialen konbinazio bat
Txribila
erabiltzen da. Oinarrizko materiala,
zailtasuna ematen duena, azaletik oso Err.
material gogor batez estalia.
Pieza
• Estaldura baten funtzioak honako hauek www.oerlikon.com/balzers
dira:
• Gainazalaren gogortasuna
handitzea.
• Erremintaren eta txirbilaren arteko Estaldura
marruskadura murriztea.
• Erreminta tenperatura altuetatilk
Substratua
babestea.

13/30
3. Estaldurak
EBAKETA-ERREMINTETAN ERABILITAKO ESTALDURA-MOTAK:
Estalkian erabiltzen diren material ugari
daude, eta etengabe konposatu berriak 3000
TiCN
agertzen dira eta beste batzuk
2500
TiN

Mikro-gogortasuna HV 0,05
zaharkituta geratzen dira.
2000
HF-K30 metal TiAlN
Estaldura asko Titanio (TiN) Nitruroan duro
1500
oinarritzen dira.
1000
HSS
Bilatzen diren ezaugarrien arabera,
500
garatu egin dira.
• TiCN: TiN baino gogorragoa. 0
0 200 400 600 800 1000
• TiAlN: temperatura altuetan TiN Tenperatura [°C]
baino gogorragoak.
• TiCAlN: frikzioa hobetzen du.

14/30
3. Estaldurak
ESTALDURAREN ERAGINA METAL GOGORRAREN GRADUAN
• Estalkirik lodienek higadurari erresistentzia handiagoa ematen diote.
• Gogortasun handieneko substratuak erresistentzia handiagoa daukate deformazioaren
aurrean.

Faktore askok eragiten dute plakitaren

portaeran:

• Estaldura-prozesua (CVD, PVD).

• Estaldura-materiala (monokapa, multikapa,
gradientea...).
• Estalkiaren lodiera.
• Ondorengo tratamendua.
• Gainazalaren morfologia.

15/30
3. Estaldurak
METAL GOGORRA: ESTALI GABEKOA VS ESTALIA

METAL GOGORRA ESTALI GABE

• Urraduraren aurreko erresistentzia eta
zailtasun konbinazio ona.
• Sorbatz zorrotzak egiteko aukera.
• Ebaketa-erreminten ehuneko txiki bat
irudikatzen dute.

METAL GOGORRA ESTALIA

• Estali gabekoek baino erresistentzia hobea.
• Talka termikoari erresistentzia hobea.
• Ebaketa-erreminten ehuneko oso handia dira
(%80-90).

16/30
4. Higadura
EBAKETA-ERREMINTEN HIGADURA
• Erremintaren higadura progresiboa, Erreminta berria Erreminta higatua

saihestezina den fenomenoa da

• Mozketa-tresna egokia aukeratzeak bere

agerpena atzeratzen du eta higadura
ahal den neurrian moteltzen laguntzen
du. Hasierako higadura
azkarra Arrisku
handiko
• Behin higadura handi batera iritsita, eremua

tresnaren bizi-amaiera ematen da.

17/30
4. Higadura
HIGADURA-MEKANISMOAK
• Erremintaren higadura eragiten duten
fenomeno batzuk daude.

• Urradura pieza eta txirbilarekin.

Urradura
Erreminta materialaren galtzea.

• Difusioa: tenperatura altuekin

Difusioa
areagotuta.

• Oxidazioa: erremintaren azaleran

ematen da eta tenperatura altuekin Oxidazioa
areagotzen da.

• Atxikipena: erreminta eta txirbilaren

kontaktu presio altuak direla eta.. Atxikipena

18/30
4. Higadura
ERREMINTAREN HIGADURAREN KOKAPENA
• Erremintaren higadura, batez ere ematen da:
• Azpijan azaleran: albo higadura.
• Jaulkitze azaleran: krater higadura.
• Sorbatz nagusia: Entaila edo hozka

Jaulkitze Sorbatz
aurpegia nagusia Jaulkitze Sorbatz
aurpegia nagusia
Kratere
higadura

Hozkaketa higadura

Albo higadura
Azpijan aurpegia
Azpijan aurpegia

19/30
4. Higadura
ALBO HIGADURA
Jaulkitze
• Erremintaren eta piezan sortutako azaleraren arteko
aurpegia
marruskadura.
• Mozketan, erremintaren materiala galtzen da Azpijan
Txirbil aurpegia
azpijan-aurpegian. Mekanizatutako
• Higadura sorbatzaren gunean hasi eta aurrera egin azalera
ohi da beheranzko zentzuan, mailaz maila. VB
• HIGADURA-EREDURIK GOGOKOENA DA.

VB

20/30
4. Higadura
KRATER HIGADURA
• Jaulkitze aurpegian emandako tenperatura altuek eragindako hedapenaren ondorioz
eta tresnaren eta txirbila afinitate kimikoaren ondorioz.

Viruta

HTA

Pieza

Iturria: WZL.
Mekanizazio-prozesuaren FEM simulazioa Kraterra tenperatura maximoko gunean

21/30
4. Higadura
KRATER HIGADURA
• Difusionarekiko erresistentzia hobetzen da estalki bat aplikatuz

Metal gogorra estali gabe(tm=40 s) Metal gogorra estalia(tm= 2400 s)

Iturria: WZL.

22/30
4. Higadura
SORBATZ GEHITUA
• Materiala jaulkitze aurpegian eta erremintaren puntan atxikitzea.
• Material duktilekin ematen da (Aluminio xaflagarrizko aleazioak edo C eduki gutxiko
altzairuak), ebaketa-abiadura baxuetan.

Material Adherido
Itsatsitako materiala
Jaulkitze aurpegia

Erreminta
Herramienta
Sorbatz nagusia

Azpijan aurpegia

Ebaketa-erremintetan sorbatz gehitua

VB

23/30
4. Higadura
BESTE HIGADURA MOTA BATZUK

DEFORMAZIO PLASTIKOA ENTAILAREN HIGADURA

Deformación plástica
Azpijan
aurpegia Entaila

24/30
4. Higadura
BESTE HIGADURA MOTA BATZUK
JATORRI TERMO-MEKANIKOKO GRIETAK

25/30
4. Higadura
BESTE HIGADURA MOTA BATZUK
JATORRI TERMO-MEKANIKOKO GRIETAK

Titanio mekanizazioan segmentatutako txirbila

26/30
4. Higadura
HIGADURAREN NEURKETA
• Arauaren arabera, hainbat magnitude neurtu behar dira alboan (VB, VBmax, VN, VC,..)
eta kraterraren (KT, KB, KM,...).
• Bizi-amaiera neurketa horietakoren batek aurrez ezarririko muga-balioa lortzen
duenean gertatzen da.

ISO TC29/WG22.

27/30
4. Higadura
EBAKETA-PARAMETROEN ERAGINA
• Erremintaren bizi-denbora (ordeztu
aurretik) erabilitako ebaketa-baldintzekin
lotuta dago:
• Aldagairik garrantzitsuena Vc da.
• Jarraian, aitzinapena f.
• Gutxien eragiten duena
iraganaldiaren sakonera ap.

• Taylorren ekuazioak erremintaren bizitza

ebaketa-abiadurarekin lotzen du
• T: erremintaren bizitza (min)
• n,K: erreminta/ pieza konbinazioaren
araberako parametroak.
Vc  T n  K

28/30
 5. Tutorepeko galdesorta

1. Ebaketa erremintak ze eragiketan jasan behar ditu tenperatura altuagoak, fresaketan

ala torneaketan? Erantzuna arrazoitu.
2. Azaldu zergatik karbonodun altzairua ez den ebaketa erreminta material bezala
erabiltzen.
3. Esan ados zauden hurrengo baieztapenarekin: “Ebaketa abiaduraren murrizketak beti
hobetzen du erremintaren bizi iraupena, horrela aurresaten duelako Taylor-en
ekuazioak”.
4. Albo higadura Vb parametroaren bidez kontrolatzen da. Higadura izan arren, ebaketa
erremintak mekanizatzen jarraitzen duela suposatuz, nola eragingo luke erremintaren
gehiegizko higadurak piezaren mekanizazioan? Beharrezkoa litzateke kontrolatzea?
5. Pieza bat mekanizatzean, erreminta apurtzen bada, ze mekanizazio parametro alda
daitezke? Nola eragingo luke produktibitatean?
6. Erremintarekin afinitate kimiko altua duen materiala mekanizatzean, ze higadura mota
litzateke nagusia? Ze higadura parametro kontrolatu beharko litzateke?

29/30
 6. Lan-aukerak: enpresak eta
produktuak
KENDU
ALTZAIRU, ALUMINIO ETA TITANIO ALEAZIOEN FRESAKETA ERREMINTEN
fabrikatzailea
Kokapena: Segura (Gipuzkoa)
www.kendu.com
NECO
FRESA, BARAUTS, HARIZTAKETA ARREN, … Fabrikatzailea
Kokapena: Elorrio (Bizkaia)
www.neco.es
IZAR Cutting Tools
Fabricante de BARAUTS HELIKOIDAL, HARIZTATZEKO AR , OTXABUEN,…. Kenduk egindako 1mm-ko
Kokapena: Amorebieta (Bizkaia) diametroko minifresak.
www.izartool.com

TALLERES DE PRECISIÓN GAI

ERREMINTA BEREZI, PLAKATXO FRESA, ERREMINTA-EUSLEEN Fabrikatzailea
Kokapena: Zaldibar (Bizkaia)
www.sikulan.com

SANDVIK Coromant
EBAKETA ERREMINTEN Fabrikazioan jarduten enpresa multinazionala
Kokapena: Banaketa enpresa Derion (Bizkaia)
www.coromant.sandvik.com/es

TALLERES GAI, fresaketa eta torneaketarako

Gainera ebaketa erreminten fabrikazioan jarduten enpresa
plaka-eusleak fabrikatzen ditu, neurrira
multinazional askoren banaketa enpresa eta bulegoak,
egindako erreminta geometriak barneratuz..
adibidez, Kennametal, Iscar, Mitsubishi, eta abar.

30/30