13.

GAIA: Torneaketa
IV. Modulua: Txirbil-harroketa
Edukiak

1. Sarrera.
2. Torneaketa erremintak
3. Zilindraketa eragiketak
4. Beste eragiketa batzuk
5. Tornuak
6. Tutoerepeko galdesorta
7. Lan-aukerak: enpresak eta produktuak
1. Sarrera
TXIRBIL HARROKETA BIDEZKO PROZESUAK Torneaketa
• Kostu altuko eragiketak beste fabrikazio
prozesu batzuekin alderatuta.
• Pieza materiala harrotzean datza, normalean
beste prozesu batzuen bidez fabrikatutakoak

• ERAGIKETAK
• Arbastatu
• Akabera
• MEKANIZAZIO PROZESUAK
Fresaketa - Zulaketa
• Sorbatz ebakitzailedun erremintak erabiltzen
duten prozesuak
• Torneaketa
• Fresaketa
• Zulaketa
• Prozesu urratzaileak
• Artezketa
Mekanizatutako
• Metodo ez konbentzionalak guneak
• Elektrohigadura
• Ur bidezko ebaketa
• Laser bidezko ebaketa Aluminioz galdatutako pieza
• …
3/35
1. Sarerra
TORNEAKETA PROZESUAREN EZAUGARRIAK ETA PIEZA MOTAK
Biraketa piezen mekanizazio eragiketak.
Titanio
• PROZESUAREN ABANTAILAK
• Zehaztasun haundia eta azal akabera
ona.
• Tamaina eta produkzio ezberdineko
aplikatua (pieza unitariotik produkzio
altuetara).
• Material ezberdinak (material oso
gogorrekin murrizketak).
• PROZESUAREN MURRIZKETAK
• Prozesu garestia.
• Biraketa piezei mugatua.

4/35
1. Sarrera
TORNEAKETA PROZESUAREN DESKRIBAPENA
Aplikazioak: Biraketa piezen mekanizazioa. Pieza
Erreferentzi
planoa
BI • Oinarrizko edo ebaketa Pr
Oinarrizko
edo ebaketa
MUGIMENDUEN higidura higidura
KONBINAKETA • Aitzinamendu-higidura Erreminta

• OINARRIZKO HIGIDURA
• Piezaren biraketa Aintzinamendu
higadura
• Potentzi kontsumo altua
• Abiadura aitzinamendu-higiduraren Ebaketa
abiadura baino askoz handiagoa abiadura
Abiadura
• AITZINAMENDU-HIGIDURA Aintzinapen
abiadura
efektiboa

• Erremintaren translazioa.
• Abiadura eta potentzi kontsumo txikiagoa.

Erreminta
5/35
1. Sarrera
TORNEAKETA PROZESUAREN DESKRIBAPENA

6/35
1. Sarrera
TORNEAKETA OPERAZIOAK
Kanpo-eragiketa nagusiak

1. Zilindraketa
2. Perfilaketa Artekaketa / Trontzaketa Hariztaketa
3. Aurpegiketa

BIDEOA BIDEOA

7/35
2. Torneaketa erremintak
TORNEAKETA ERREMINTEN PARTE ETA ELEMENTUAK :

HURRENGOAN BANATZEN DIRA Sorbatz nagusia

• Kirten
Bigarren sorbatza
• Atal ebakitzailea

Oinarrizko edo ebaketa higidura

• ATAL EBAKITZAILEAN: Kirten
• Sorbatz nagusia
• Bigarren sorbatza Jaulkitze aurpegia Aitzinamendu
• Azpijan aurpegia higidura

• Jaulkitze aurpegia Atal

ebakitzailea
• Erremintaren punta Sorbatz nagusia

Azpijan aurpegia

Bigarren sorbatza Erremintaren punta

8/35
 2. Torneaketa erremintak
ERREMINTA ANGELUEN DEFINIZIOA (I)

SORBATZEN POSIZIO ANGELUAK

ETA PUNTA ERRADIOA: Vf
kr kr
• DEFINITU DAITEZKE: r
• Sorbatz nagusiaren
posizio angelua (κr)

• Bigarren sorbatzaren
posizio angelua (κ’r)

• Punta erradioa (rε) Vf

Vf
Zilindraketa Aurpegiketa

9/35
 2. Torneaketa erremintak
ERREMINTA ANGELUEN DEFINIZIOA (II)
JAULKITZE ETA AZPIJAN ANGELUAK:
XX Sekzioa
• DEFINITU DAITEZKE: Pr planoa
Vc
• Jaulkitze angelua ( Vc)

• Azpijan angelua
ac (nominala)
(-)
Azalera
iragankorra N (+)
: Jaulkitze
angelua
N
Pr : Azpijan
Vf // Vc angelua
Bigarren
Sorbatz
sorbatza
nagusia

Vf Jaulkitze aurpegia

10/35
2. Torneaketa erremintak
ERREMINTA ANGELUEN DEFINIZIOA (II)
Jaulkitze-angeluaren eragina txirbilaren eraketan

11/35
 2. Torneaketa erremintak
MATERIALAREN PORTAERA
Material Harikorra Material Hauskorra

Alde leuna
Alde latza
Erreminta

• Ebaketa-indarren eraginez, txirbila plastikoki deformatzen da • Txirbila ia deformaziorik gabe

(ebakidura) deformazio primarioko eta sekundarioko zatitzen da.
eremuetan (marruskadura). • Pitzadurak deformazio
• Deformazio plastikoko eremuetan beroa sortzen da (Vc primarioko eremuaren aurretik
arabera). hedatzen dira.
• Tenperaturak eragin handia du erremintaren higaduran.
• Txirbil-lodiera murriztearen arabera, marruskadura-efektuek
garrantzi erlatibo handiagoa hartzen dute (ps handitzen da).
12/35
 2. Torneaketa erremintak
OSOKO ETA PLAKATXO TORNU-ERREMINTAK
Bi mota nagusi daude:

• OSOKO ERREMINTAK:
• Gorputz bakarrekoak. Osoko erremintak
• Sorbatzak erremintaren
gorpuan tailatuak.
• Birzorroztu daitezke

• PLAKATXO ERREMINTAK:
• Sorbatza plakatxo deituriko
elementu batean dago.
• Plakatxoa erremintaren gorpuan
jartzen da. Plakatxo
erremintak
• Erabili eta botatzekoak.

13/35
3. Zilindraketa eragiketa
TORNEAKETA ERAGIKETA BATEN OINARRIZKO PARAMETROAK
MEKANIZAZIO PARAMETROAK HURRENGOETAN DUTE ERAGINA: Totxo

• Mekanizazio denbora→ Produktibitatea

Pieza
• Mekanizatutako piezaren kalitatea→ Azal akabera

ARBASTAKETA ETA AKABERA OPERAZIOAK EGITEN DIRA:

• ARBASTAKETA:
• Materiala kantitate maximoa kendu (Produktibitatea).
• Akabera kontutan hartu gabe piezaren amaierako forma
lortzen saiatu.
• Erreminta sendoak (Erreminta haundiagoak).

• AKABERA:
• Doitasun eta akabera onenak bilatu.
• Piezetan xehetasunak lortzeko erremintak (txikiagoak).
14/35
3. Zilindraketa eragiketa
TORNEAKETA ERAGIKETA BATEN OINARRIZKO PARAMETROAK
Ebaketa abiadura, 𝑉𝑐 (m/min): N (rpm)

Vc: Ebaketa abiadura (m/min)

𝜋∙𝐷∙𝑁
𝑉𝑐 = D: Diametroa (mm)
1000 N: Biraketa abiadura (rpm)

Aitzinapen abiadura: 𝑉𝑓 (mm/min)

Vc (m/min)

Iraganaldi sakjonera: 𝑎𝑝 (mm)

Aitzinapena, 𝑓 (mm):
f: Aitzinapena (mm ó mm/rev)
𝑉𝑓 f (mm)
𝑓= Vf: Aitzinapen abiadura (mm/min)
𝑁
N: Biarketa abiadura (rpm) ap (mm)

15/35
3. Zilindraketa eragiketa
TORNEAKETA ERAGIKETA BATEN OINARRIZKO PARAMETROAK
Txirbil lodiera, 𝑎𝑐 (mm):
ap
𝑎𝑐 = 𝑓 ∙ sin 𝜅𝑟
ac: Txirbil lodiera (mm) Sc k’r
f: Aintzinapena (mm)
κr: Posizio angelua
kr Vf

Txirbil Zabalera, 𝑎𝑤 (mm):

aw: Txirbil zabalera (mm)
𝑎𝑝
𝑎𝑤 = ap: Iraganaldi sakonera (mm) r
sin 𝜅𝑟
κr: Posizio angelua
ac
Txirbil sekzioa, 𝑆𝑐 (mm2) ap
ac
Sc: Txirbil sekzioa (mm2) kr
aw
𝑆𝑐 = 𝑎𝑐 ∙ 𝑎𝑤 ac: Txirbil lodiera (mm)
aw: Txirbil zabalera (mm)
kr f

f
16/35
3. Zilindraketa eragiketa
EBAKETA INDAR ETA EBAKETA POTENTZIA
Ebaketa energia espezifikoa
Jokoan jarritako indarra (N):
Hurrengoen menpekoa
Jokoan jarritako indarra torneaketa prozesuan ps • Pieza materiala
(N/mm2) • Txirbil lodiera, ac
3 osagaien batuketa bezala adierazi daiteke :
indar erradiala, bultzada indarra eta ebaketa
indarra. Adierazgarriena ebaketa indarra da.
ac (mm)
3 osagaien batuketa :
• Indar erradiala
• Indar axiala
• Ebaketa indarra (Fc)

Fc: Ebaketa indarra (N)

𝑭𝒄 = 𝒑𝒔 ∙ 𝑺𝒄 Sc: Txirbil sekzioa (mm2)
ps: Ebaketa energi espezifikoa (N/mm2)

17/35
3. Zilindraketa eragiketa
EBAKETA INDAR ETA EBAKETA POTENTZIA
Ebaketa energia espezifikoaren balioak (ps)
Bultzada indarra (N):

Bultzada indarra piezarekiko norabide

axial eta erradiala duten indarren
batuketa da. Ebaketa indarra baino askoz
txikiagoa izaten da.

Ebaketa potentzia (W):

𝑭𝒄 ∙ 𝑽𝒄 Pc: Ebaketa potentzia (W)

𝑷𝒄 = Fc: Ebaketa indarra (N)
𝟔𝟎
Vc: Ebaketa abiadura (m/min)

18/35
 3. Zilindraketa eragiketa
ZIMURTASUNA TORNEAKETAN
f2 R
Zimurtasuna rε erradio punta duen erremintarekin Rmax  ; Ra  max
8  r 4
f   Ra  (r kte)

Rmax
Rmax

r r f
f

Aitzinapena haundituz

r   Ra  (f kte)
Rmax

Rmax
r f

r f

Erreminataren erradioa haundituz

19/35
3. Zilindraketa eragiketa
MEKANIZAZIO DENBORA (Kr<90°)
• 1. KASUA • 2. KASUA

Mekanizazio denbora: Mekanizazio denbora:

𝛿1 + ∆1 + 𝐿𝑤 𝛿1 + ∆1 + 𝐿𝑤 + ∆2
𝑡= 𝑡=
𝑉𝑓 𝑉𝑓

20/35
4. Beste eragiketak
BESTE TORNEAKETA ERAGIKETA BATZUK
ZILINDRAKETA eragiketaz aparte, beste tornu eragiketa batzuk egin daitezke.

BARNE ZILINDRAKETA:
• Piezaren barne diametroa handitzen du.
• Zilindraketa eragiketaren antzeko Zilindraketa/
parametroak. Aurpegiketa
• Piezaren zuloaren diametroak eta luzerak
erabakitzen dute erreminta.
Perfilaketa

Zilindraketa

21/35
4. Beste eragiketak
BESTE TORNEAKETA ERAGIKETA BATZUK

AURPEGIKETA:
• Biraketa ardatzari elkarzut den aurpegi
baten mekanizazioa.
• Ebaketa abiadura aldakorra.
Aitzinapena

κr

Aitzinapen abiadura

22/35
4. Beste eragiketak
BESTE TORNEAKETA ERAGIKETA BATZUK

ARTEKAKETA:
Aurreko artekaketa Trontzaketa
• Piezan arteka bat mekanizatzea.
• Mugako kasuan, pieza ebaki daiteke,
TRONTZAKETA izenaz ezagutzen da.

Artekaketa Barne artekaketa Hustuketa

23/35
4. Beste eragiketak
BESTE TORNEAKETA ERAGIKETA BATZUK

HARIZTAKETA:
Iraganaldi ezberdinak eginez hari bat sortzea
(barne edo kanpokoa) piezaren azaleran.

Eragiketa iraganaldi ezberdinetan egiten da

d d d

f=hari
neurria

24/35
5. Tornuak
TORNUEN HASTAPENAK
Torneaketa gauzatzeko erabiltzen den makina tornua deitzen da.

• TORNUAK HURRENGO MUGIMENDUAK

IZAN BEHAR DITU:
• Pizaren biraketa abiadura desberdinekin
eta beharbesteko potentziarekin.
• Erremintaren piezarekiko luzetarako
mugimendua eta mugimendu erradiala.
• HONEZ GAIN … Tornu paraleloa
• Mugimenduak doiak izan behar dira.
• Pieza eta erreminta indar nahikorekin
eutsi behar dira.

Aplikazio mota eta piezaren arabera tornu

desberdinak aurki daitezke
CNC Tornua
25/35
5. Tornuak
TORNU PARALELOA: Eskuzko tornua da,
zeinen mugimendua bolante eta
palanken bidez kontrolatzen den.

Osagai nagusiak:
• BANKADA
• Makinaren egitura.
• BURUA
• Motorea eta mugimendu nagusiaren
transmisioa.
• Ardatzaren biraketa abiadura
kontrolatzen duen martxa-kutxa.
• Aitzinapen mugimenduaren transmisioa
zilindratzeko eta hariztatzeko barrei.
• BURU HIGIKORRA (kontrapuntua)
• Biraketa ardatzarekin lerrokatuta, piezari
beste bermapuntuan emateko balio du.

26/35
5. Tornuak
PIEZAK EUSTEKO SISTEMAK
• PLATERRAREN BIDEZKO EUSTE SISTEMA

I. Plater unibertsala:
3 atzapar ditu eta autozentratu egiten da.
Torneaketan gehien erabiltzen dena da.

II. Atzapar independentedun platera:

Atzapar bakoitza independenteki egokitzen da.

III. Plater laua:

Bridak, torlojuak, etab. erabiltzen dira pieza
eusteko.

27/35
5. Tornuak
PIEZAK EUSTEKO SISTEMAK
• PUNTUEN ARTEAN EUSTEKO
SISTEMA:
Deformazioak murrizten ditu.

• PIEZA LUZEAK EUSTEKO

SISTEMA:
Erdiko bermapuntu bezala
lunetak erabiltzen dira

• PIEZA TXIKIAK EUSTEKO

SISTEMA:
Matxarda aldagarrien bidez.

28/35
 5. Tornuak
ERREMINTAK EUSTEKO SISTEMAK Erreminta-bakarreko dorretxoa

• ERREMINTAREN EUSTEA TORNU

PARALELOAN
I. Erreminta-bakarreko dorretxoa
Eusteko torlojua

Charriot edo orga

orientagarria

Erreminta anitzeko dorretxoa

II. Erreminta-anitzeko dorretxo birakorra (lau

erreminta arte)
Eusteko torlojuak

Erreminta
Erreminta

Erreminta
29/35
5. Tornuak
ZENBAKIZKO KONTROLDUN TORNUAK
Aitzinapen mugimenduak serbomotoreek
eragiten dituzte.
Mugimenduen kontrol automatikoa
(programak).

• TORNU HAUEN BEREZITASUNAK

• Dorretxo erreminta-etxe
automatizatua.
Burua
• Langilea babesteko karinatua. Zeharkako orga

• Pieza konplexuak tornea daitezke.

• Makina batzuetan: Erreminta Buru
higikorra
birakorrak -> C ardatzarekin
Orga
nagusia

30/35
5. Tornuak
ZENBAKIZKO KONTROLDUN TORNUAK
HAAS ST-10 CNC Tornua

31/35
5. Tornos
BESTE TORNU BATZUK
• TORNU BERTIKALAK
• Biraketa ardatza bertikala.
• Diametro handiko piezak torneatzeko erabiltzen dira.
• Piezak tornuan bermatzen laguntzen dute eta eustea
errazagoa da.

32/35
6. Tutorepeko galdesorta

1. Ze arrazoi egon daitezke mekanizazio eragiketa beste fabrikazio prozesu batzuk baino garestiagoa
izateko?

2. Zenbat askatasun gradu izan behar ditu torneaketa eragiketa egiteko erabiltzen diren makinak?Adierazi
grafikoki makina eta izan behar dituen mugimenduak.

3. Ze abantaila du jaulkitze angelu negatiboa duten erremintak erabiltzea jaulkitze angelu positiboa
dutenekin konparatuz?

4. Arbastu eragiketa batean, ikusitako ze parametro maximizatu nahiko zen? Nola lortu daiteke

5. Beste alde batetik, akabera eragiketa batean, ze parametro konsideratu beharko zen?

6. Nola egingo zenuke aurpegiketa eragiketa Vc konstantearekin?

7. Ze faktorek dute eragina ebaketa baldintzen (Vc, f, ap) aukeraketan?

8. Zer faktorek eragiten dute torneaketa-eragiketa batean kontsumitutako potentzian? Pieza batean
eragiketa jakin bat egin behar izanez gero eta makinaren potentzia muga bat bada, zer neurri har
daitezke?

33/35
 7. Lan-aukerak: enpresak eta
produktuak
ITP Aero
Turbopropulsatzaileetarako osagaien fabrikazioa. Batez ere presio txikiko turbinen
piezak
Kokapena: Zamudio (Bizkaia)
www.itpaero.com

Viuda de Cándido Gastelurrutia, S.A.

Dekoletajea (torneatutako pieza txikien serie luzeak), batez ere automozio sektoreari
orientatua.
Kokapena: Berriz (Bizkaia)
www.vcg-decoletaje.com
ITP Aerok torneatutako presio
MEK
baxuzko turbinaren pieza.
Doitasunezko dekoletajea
Kokapena: Mallabia (Bizkaia)
www.mekgroup.eu

ITERGA
Mekanizazio bereziak
Kokapena: Soraluze (Gipuzkoa)
www.iterga.com

Torneatutako piezen fabrikazioan jarduten duten enpresa asko existitzen

dira, adibidez DECOMESA, TORNIDECO, DINET, ... Gainera beste
enpresa askok ere torneaketa eragiketak egiten dituzte mantenu edo
Dekoletaje bidez fabrikatutako pieza adibideak
osagaien doiketa lanetarako.
VIUDA DE CÁNDIDO GASTELURRUTIA

34/35
7. Lan-aukerak: enpresak eta
produktuak
DANOBAT
Fabricante de tornos CNC de diferentes tamaños. También fabrica tornos
especiales para aplicaciones ferroviarias, aeronáuticas y para automoción.
Localización: Elgoibar (Gipuzkoa)
www.danobat.com

CMZ
Fabricante de centros de torneado de tamaño medio.
Localización: Zaldibar (Bizkaia)
www.cmz.es
BOST Torno CNC de Danobat
Fabricación de tornos verticales de gran tamaño
Localización: Asteasu (Gipuzkoa)
www.bost.es

MUPEM
Fabricación de tornos automáticos para decoletaje
Localización: Itziar (Gipuzkoa)
www.mupem.com

GILDEMEISTER
Tornos de CNC y automáticos. Posee una gran variedad de modelos y tamaños
Localización: Multinacional (Sede en Alemania)
www.gildemeister.com

Además, existen muchos fabricantes de tornos convencionales y de CNC en la BOST fabrica tornos verticales
CAV, así como PYMES que suministran accesorios como platos de garras, pare el torneado de piezas de
lunetas,… gran tamaño
35/35