2Η ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΩΣ 8/10/23

''Αγκαλιάζοντας τις μαθησιακές διαφορές: Μια αλλαγή στην προοπτική''

Τα τελευταία χρόνια, ο όρος «μαθησιακές διαφορές» αποκτά σημαντική θέση στον

σύγχρονο επιστημονικό και εκπαιδευτικό λόγο, με πρόθεση να αντικαταστήσει και
επίσημα τους παραδοσιακούς όρους «μαθησιακές δυσκολίες» ή «ελλείμματα στην
ικανότητα μάθησης». Αυτή η αλλαγή στην ορολογία αντανακλά μια ευρύτερη αλλαγή
στην κατανόησή μας για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι μαθητές στη
μαθησιακή διαδικασία. Αντί να αποδίδουμε αυτές τις προκλήσεις αποκλειστικά στον
μαθητή, αρχίζουμε να αναγνωρίζουμε ότι το εκπαιδευτικό σύστημα, οι μέθοδοι
διδασκαλίας και τα περιβάλλοντα μάθησης παίζουν καθοριστικό ρόλο στη
διαμόρφωση της μαθησιακής εμπειρίας ενός μαθητή.

Οι όροι «μαθησιακές δυσκολίες» και «ελλείμματα στην ικανότητα μάθησης» συχνά

φέρουν μια χροιά ανεπάρκειας ή ελλείψεων στο εσωτερικό του μαθητή. Αν και είναι
αλήθεια ότι ορισμένοι μαθητές μπορεί να έχουν μοναδικές γνωστικές ή
αναπτυξιακές ανάγκες, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι δεν προέρχονται όλες
οι δυσκολίες στη μάθηση από εγγενή ελλείμματα. Πράγματι, πολλά από τα εμπόδια
που συναντούν οι μαθητές μπορούν να αποδοθούν στις άκαμπτες προσδοκίες και
τις διδακτικές προσεγγίσεις του εκπαιδευτικού συστήματος, καθώς και σε ένα
προκαθορισμένο και περιοριστικό σύστημα αξιολόγησης. Μία από τις βασικές αιτίες
που παρουσιάζουν τα παιδιά δυσκολίες μάθησης είναι οι περιβαλλοντικοί και οι
συναισθηματική παράγοντες.

Μια κρίσιμη πτυχή που πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι η προσαρμοστικότητα του
τρέχοντος εκπαιδευτικού συστήματος. Συχνά τα αναλυτικά προγράμματα σπουδών,
λειτουργούν κάτω από ένα πρότυπο που προσδοκά να ταιριάζει σε όλους,
αναμένοντας δηλαδή από τους μαθητές να συμμορφώνονται με ένα τυποποιημένο
σύνολο μεθόδων διδασκαλίας και κριτηρίων αξιολόγησης. Ωστόσο, αυτή η
προσέγγιση αποτυγχάνει να αναγνωρίσει τη φυσική ποικιλομορφία στα στυλ
μάθησης, τα δυνατά σημεία και τις αδυναμίες μεταξύ των μαθητών. Ως αποτέλεσμα,
όσοι δεν μπορούν να ανταποκριθούν στο προκαθορισμένο εκπαιδευτικό πλαίσιο να
τείνουν να χαρακτηριστούν ως μαθητές με «μαθησιακές δυσκολίες».
Επιπροσθέτως, ένα τέτοιο εκπαιδευτικό σύστημα δεν μπορεί να βοηθήσει και να
βελτιώσει τις ικανότητες και δεξιότητες ατόμων που εμφανίζουν όντως κάποια
δυσλειτουργία, αφού κατατάσσει όλων των ειδών τους μαθητές σε μία κατηγορία και
εμβαθύνει στην εξέλιξη του συνόλου.

Είναι πλέον κοινά αναγνωρισμένο ότι οι μέθοδοι διδασκαλίας που χρησιμοποιούνται

μπορούν να επηρεάσουν σε μεγάλο βαθμό την ικανότητα του μαθητή να μάθει και
να αναπτυχθεί ορθά. Μερικοί μαθητές ευδοκιμούν σε πρακτικά, βιωματικά
περιβάλλοντα μάθησης, ενώ άλλοι διαπρέπουν σε πιο παραδοσιακά περιβάλλοντα
που βασίζονται σε διαλέξεις. Άλλοι λόγου χάρη έχουν ισχυρή οπτική αντίληψη ή
μνήμη, άλλοι ακουστική. Η δυσκολία διαφοροποίησης των στρατηγικών
διδασκαλίας μπορεί να μειώσει την ποιότητα της εκπαίδευσης πολλών μαθητών και
να δημιουργήσει εμπόδια προς την επιτυχία, καθώς επίσης και να διαστρεβλώσει
τις ήδη αποκτημένες γνώσεις που μπορεί να έχει λάβει ορθά σε κάποιο άλλο
επίπεδο μάθησης στη ζωή του.

Επιπλέον, το ίδιο το μαθησιακό περιβάλλον παίζει ζωτικό ρόλο στις εκπαιδευτικές

εμπειρίες των μαθητών. Παράγοντες όπως ο σχεδιασμός της τάξης, οι πόροι και η
κουλτούρα της τάξης μπορούν να επηρεάσουν τη συγκέντρωση, τη δέσμευση και τα
κίνητρα ενός μαθητή. Ένα υποστηρικτικό και χωρίς αποκλεισμούς περιβάλλον
μάθησης μπορεί να βελτιώσει τις ζωές των μαθητών ανάλογα με τις διαφορετικές
ανάγκες που έχουν, ενώ ένα ακατάλληλο μπορεί να επιδεινώσει τις προκλήσεις που
αντιμετωπίζουν.

Ως εκ τούτου, η υιοθέτηση του όρου «μαθησιακές διαφορές» προσφέρει μια πιο

περιεκτική και ισορροπημένη προοπτική. Αναγνωρίζει ότι οι μαθητές δεν είναι
εγγενώς ανεπαρκείς ή ανίκανοι να μάθουν, αλλά τονίζει την ύπαρξη
διαφοροποιήσεων στους τρόπους με τους οποίους τα άτομα αποκτούν και
επεξεργάζονται πληροφορίες. Εστιάζοντας σε αυτές τις διαφορές, ανοίγουμε την
πόρτα σε πιο ευέλικτες, εξατομικευμένες και αποτελεσματικές προσεγγίσεις στην
εκπαίδευση που έχουν σαν στόχο να αποφύγουν τυχόν εμπόδια και να φροντίσουν
για το σύνολο. των μαθητών όχι μόνο στο σχολείο αλλά και στην κοινότητά τους.

Συμπερασματικά, η μετάβαση από τις «μαθησιακές δυσκολίες» στις «μαθησιακές

διαφορές» δεν είναι απλώς μια αλλαγή στην ορολογία, αλλά μια αντανάκλαση μιας
βαθιάς αλλαγής στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε και αντιμετωπίζουμε
τις ανάγκες των μαθητών στο σύγχρονο εκπαιδευτικό τοπίο. Υπογραμμίζει τη
σημασία της εξέτασης και της αξιολόγησης των πολύπλευρων παραγόντων που
συμβάλλουν στη μαθησιακή εμπειρία ενός μαθητή και τονίζει τον ρόλο του
εκπαιδευτικού συστήματος και των διδακτικών προσεγγίσεων στην προώθηση της
επιτυχίας. Η υιοθέτηση της έννοιας των μαθησιακών διαφορών μας προσκαλεί να
δημιουργήσουμε ένα εκπαιδευτικό περιβάλλον όπου κάθε μαθητής μπορεί να
ευδοκιμήσει, σε αρμονία με το μοναδικό μαθησιακό προφίλ του.

Λάμπρου Κωνσταντίνα (U224N1035)

Πράγματι, ο όρος μαθησιακές διαφορές δίνει διαφορετική και σύγχρονη
διάσταση στο θέμα αυτό. Ο όρος "μαθησιακές δυσκολίες" αναφέρεται στην
ανεπάρκεια ή στις ελλείψεις που έχει ένας μαθητής. Το πρόβλημα
προσδίδεται στο ίδιο το παιδί και κατά κάποιον τρόπο τον δείχνει "υπεύθυνο"
για τις προκλήσεις που του συμβαίνουν. Πλέον, όμως, αυτό αλλάζει και
προσπαθούμε να στρέψουμε το ενδιαφέρον στην ανεπάρκεια του
εκπαιδευτικού συστήματος, στο περιβάλλον και στις μεθόδους της
εκπαιδευτικής διαδικασίας. Πολλά παιδιά που αντιμετωπίζουν δυσκολίες,
συναντούν εμπόδια, τα οποία τα δημιουργεί η ίδια η εκπαίδευση, οι μέθοδοί
της και τα περιβάλλοντα. Μια συγκεκριμένη πρόκληση είναι τα αναλυτικά
προγράμματα, τα οποία δεν ανταποκρίνονται στη πραγματικότητα, είναι
κουραστικά και μη εφαρμόσιμα για τους μαθητές. Αυτή η πτυχή, ας πούμε,
εμποδίζει τον μαθητή με δυσκολίες να εκφραστεί και να βοηθηθεί από το
εκπαιδευτικό σύστημα. Ουσιαστικά, το παιδί επιβαρύνεται διπλά, επειδή δεν
υπάρχει η κατάλληλη υποστήριξη και επίσης η προσέγγιση του αναλυτικού
προγράμματος δεν ταιριάζει σε όλους τους μαθητές το ίδιο, διότι υπάρχει
μοναδικότητα και ποικιλομορφία στη κάθε προσωπικότητα. Γι' αυτόν το λόγο,
λοιπόν, τα παιδιά χαρακτηρίζονται ως μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες,
γιατί δεν μπορούν όλοι να ανταποκριθούν στο παραπάνω θέμα. Επιπλέον, το
περιβάλλον παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στους μαθητές. Ένα περιβάλλον με
αποκλεισμούς και περιθωριοποιήσεις εντείνει και διπλασιάζει τις δυσκολίες
που έχει ένας μαθητής, επηρεάζοντας την ποιότητα ζωής στο σχολικό
περιβάλλον, αλλά και τη συγκέντρωσή του. Η ορολογία "μαθησιακές
διαφορές" , λοιπόν, προυποθέτει ότι οι μαθητές από την μία πλευρά, έχουν
κάποιες ανεπάρκειες αλλά απ' την άλλη ότι υπάρχει διαφοροποίηση στο κάθε
παιδί, για το πως διαχειρίζεται τα πράγματα. Αυτή η κατάσταση, δημιουργεί
μια όμορφη και ουσιώδης ισορροπία. Η συγκεκριμένη αλλαγή από
"δυσκολίες" σε "διαφορές" είναι σημαντική, διότι μεταβάλλει τον τρόπο που
σκεφτόμαστε και αντιμετωπίζουμε τις ανάγκες του κάθε μαθητή. Η μεταβολή
αυτή προυποθέτει εξέλιξη, πρωτοτυπία και σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα.
Τέλος, τονίζεται το θέμα της αξιολόγησης, της εξέτασης και του ελέγχου της
εκπαιδευτικής διαδικασίας. Πλέον, ο κάθε μαθητής θα μπορεί να απολαμβάνει
τη σχολική ζωή και να ζει αρμονικά μέσα σε αυτή.