COURSEPACKKMOMUNIKASYON

PHILIPPINE COLLEGE OF TECHNOLOGY
Garden Park Village, Bajada, Davao City

Branch: Wangan, Calinan, Davao City
FLEXIBLE LEARNING MODULE

IN SENIOR HIGH SCHOOL - GRADE 11
Mr. Reymart H. Mancao reymart.mancao@pctdavao.edu.ph

Contact no. 0929-359-5673
Messenger: Reymart Mancao
Talaan ng Nilalaman
PAKSA PAHINA
Pelikula at Dulâ 6
Wika (Kahulugan at Kabuluhan ng Wika) 3 6
Mga Katangian ng wika 7
7
Ang Wikang Pambansa 10
0
14
Kasaysayan ng Wika sa Iba’t ibang Panahon 7
Wikang Opisyal at Wikang Pampagtuturo 16 5
7
Kahulugan ng Homogenous at Heterogenous na Wika 21 9
Kahulugan ng Komunikasyon 23
Register at Barayti ng Wika 27
Gamit ng Wika sa Lipunan (Instrumental at Regulatori) 34
Sitwasyon ng Gamit ng Wika sa Lipunan 37
Pananaw ng Iba’t ibang Awtor sa Wikang Pambansa 41
Pagsulat ng Sanaysay 46
Sitwasyong Pangwika sa Social Media 61
Sitwasyong Pangwika sa Larangan ng Edukasyon,
Pamahalaan, at Kalakalan
Pasusuri ng mga Teksto Gámit ang Social Media
Pampananaliksik: Pag-uugnay ng mga Idea
Grade 11 - Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino

2
Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino Unang Markahan
– Modyul 1 Wika (Kahulugan at Kabuluhan ng Wika)
Para sa mag-aaral: Malugod na pagtanggap Komunikasyon at Pananaliksik sa

Wika at Kulturang Pilipino - Baitang 11
Ang Modyul ukol sa Wika: Kahulugan at Kabuluhan ng Wika!
Ang kamay ay madalas gamiting simbolo ng kakayahan, aksyon at layunin.
Sa pamamagitan ng ating mga kamay tayo ay maaaring matuto, lumikha, at
magsakatuparan ng gawain. Ang kamay sa tulong-aral na ito ay sumisimbolo na
ikaw, bilang isang mag-aaral, ay may angking kakayahang matutuhan ang mga
kaugnay na kompetensi at kasanayan. Ang iyong pang-akademikong tagumpay ay
nakasalalay sa iyong sarili o sa iyong mga kamay. Ang modyul na ito ay ginawa
bilang tugon sa iyong pangangailangan. Layunin nitong matulungan ka sa iyong pag-
aaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan. Hangad din nitong madulutan ka ng
mga makabuluhang oportunidad sa pagkatuto.
Alamin
Sa paglipas ng panahon, marami na ang nabago at mababago ng panahon.
Patuloy na umuunlad ang teknolohiya at komunikasyon. Kasabay ng mga
pagbabagong nagaganap, maging ang wika natin ay nababago din dala ng
makabagong henerasyon. Bilang isang wikang buhay, patuloy na umuunlad ang
wika dahil sa marami ang umaadap ng mga wikang banyaga na
nakakaimpluwensiya sa ating mga natutuhan sa mga ninuno natin.
Sa kasalukuyan, marami sa atin ang malaki ang naiaambag sa paggamit ng
wika. Tulad na lamang ng pagdidiskubre ng mga bagay-bagay sa tulong ng
teknolohiya. Karamihan sa mga taong nagpapakadalubhasa sa larangan ng wika ay
lumalago at naglilinang ng makabagong konsepto ng wika. Kaalinsabay nito angt
pagaaral tungo sa pananaliksik ukol sa kalikasan, katangian, pag-unlad, gamit a
paggamit ng Wikang Filipino sa mga sitwasyong komunikatibo at kultural sa lipunang
Pilipino. May mga pagkakataon na maunawaan natin ang mga konsepto,
elementong kultural, kasaysayan, at gamit ng wika sa lipunang Pilipino.
Bunga ng pag-aaral, maraming konsepto ng wika ang nakapaloob sa aklat na
ito. Layunin nitong malinang at mapayabong pa ang kaalaman ng mga estudyante
gamit ang wikang Filipino. Masuri ang kalikasan, gamit, mga kaganapang
pinagdaanan at pinagdadaanan ng Wikang Pambansa ng Pilipinas. Ang mga
impormasyong nakapaloob sa aklat na ito ay napapanahon rin. Sinadya ng mga
may-

3
akda na palalimin ang pagkaunawa ng mga estudyante sa pamamagitan ng
pagkilatis at pagsariwa ng mga konseptong pangwika.
Kung ang mga merito ng aklat na ito ay mamamaksimays, sa tulong ng
matatalino at/o masigasig na guro at partisipatib na mga estudyante, tinitiyak ng mga
mayakda na matatamo ang mga sumusunod .
Kasanayang Pagkatuto :
Natutukoy ang mga kahulugan at kabuluhan ng mga konseptong pangwika.
Layunin :
1. Nagagamit ang kaalaman sa modernong teknolohiya sa pag-unawa sa
mga konseptong pangwika,
2. Nabibigyang kahulugan ang mga komunikatibong gamit ng wika sa
lipunan,
3. Natutukoy ang mga pinagdaanang pangyayari/kaganapan tungo sa
pagkabuo at pag-unlad ng Wikang Pambansa.
4. Natitiyak ang mga sanhi at bunga ng mga pangyayaring may kaugnayan
sa pag-unlad ng Wikang Pambansa.
Samakatuwid ang mga pangangailangan ng mga estudyante ay mas
mapalalim pa ang pagkaunawa nila sa Wikang Pambansa maging ang konsepto ng
wika. Inaaasahan na sila ang magiging instrumento ng karunungan at higit na kasapi
sa pag-unlad ng wikang Filipino.
WIKA
Paano kaya kung walang wika? Paano magkakaunawaan ang mga tao sa
isang lipunan? Paano magkakaunawaan ang bawat miyembro ng pamilya?
Mapabibilis kaya ang pag-unlad ng komunikasyon? Kung hindi ang sagot mo,
samakatwid mahalaga talaga ang wika at komunikasyon.
Wika ang pinakamahalagang sangkap at ugnayan sa pakikipagkapwa-tao.
Malaki ang tungkulin ng wika sa pakikipag-unawaan at pakikisalamuha sa tao sa
kaniyang tahanan, paaralan, pamayanan, at lipunan.
Kahit na sa anumang anyo, pasulat o pasalita , hiram o orihinal , banyaga o
katutubo, wika ang pinakamabisang sangkap sa paghahatid ng diwa , kaisipan , at
damdamin natin. Maging ang kultura ng isang panahon , pook , o bansa ay muling
naipahahayag sa pamamagitan ng wika ( Lachica, 1998 ). Naipadarama ng wika ang
sidhi ng damdamin, lalim ng lungkot o pighati , ang lawak ng galak , ang
kahalagahan ng katwiran , ang kabutihan ng layunin , ang nakapaloob sa
katotohanan sa isang layunin , ang kaibuturan ng pasasalamat, at paghanga.
4
DEPINISYON NG WIKA
Ang wika ay isang sistema ng mga sagisag na binubuo ng mga tunog o kaya
ay mga pasulat na letra na iniuugnay natin sa mga kahulugang nais nating ipabatid
sa ibang tao. Ayon naman kay
1. Gleason (1961) – ang wika ay masistemang balangkas ng sinasalitang tunog
na pinili at isinaayos sa paraang arbitraryo upang magamit sa pakikipagtalastasan
ng mga taong nasa iisang kultura. Halimbawa : Ang wika ay sinasalitang tunog o
binubuo ng mga tunog. Gayunman hindi lahat ng tunog ay makabuluhan o may hatid
na makabuluhang kahulugan , hindi lahat ng tunog ay itinuturing na wika. Ang lahat
ng wika ng tao ay nagsimula sa tunog . Mga tunog ito na mula sa paligid , kalikasan ,
at mula mismo sa tunog na likha ng pagbigkas ng tao.
2. Finnocchiaro (1964) – ang wika ay isang sistemang arbitraryo ng simbolong
pasalita na nagbibigay pahintulot sa mga taong may kultura o ng mga taong
natutunan ang ganoong kultura upang makipagtalastasan o di kaya’y makipag-
ugnayan. Halimbawa : Ang simbulo ay binubuo ng mga biswal na larawan , guhit , o
hugis na kumakatawan sa isa o maraming kahulugan . Halimbawa nito ang simbolo
ng krus, araw , ahas , elemento ng kalikasan ( lupa , tubig , apoy , hangin ) at
marami pang iba na sumasalamin sa unibersal at iba’t ibang kahulugan mula sa
sinaunang sibilisasyon hanggang ngayon . Nangangahulugan lamang na ang
tanging layunin kung bakit may wika ay upang magamit ito sa pakikipagtalastasan.
3. Sturtevant (1968) – ang wika ay isang Sistema ng mga simbolong arbitraryo
ng mga tunog para sa komunikasyong pantao. Halimbawa: Lumutang ang
konseptong “ponosentrismo“ na nangangahulugang “ una ang bigkas bago ang sulat
“ . Ibig sabihin din nito, nakasandig sa sistema ng mga tunog ang pundasyon ng
anumang wika ng tao.
4. Hill (1976) – ang wika ay ang pangunahin at pinakaelaboreyt na anyo ng
simbolikong pantao. Ang mga simbolong ito ay binubuo ng mga tunog na nalilikha ng
aparato sa pagsasalita at isinasaayos sa mga klase at padron na lumilikha at
simetrikal na estraktura. Halimbawa : Binibigkas na tunog at ito ay tumutukoy sa
ponema ( pinakamaliit na yunit ng tunog na nagtataglay ng kahulugan ). Maraming
uri ng tunog , maaaring ito ay galing sa kalikasan tulad ng lagaslas ng tubig s abatis,
langitngit ng kawayan , pagaspas ng mga dahoon, kulog at iba pa. Ngunit ang
binibigkas na tunog ay nabubuo sa pamamagitan ng mga sangkap sa pagbigkas ng
tao tulad ng labi , dila , ngipin , galagid , at ngalangala.
5. Brown (1980) – ang wika ay masasabing sistematiko. Set ng mga simbolikong
arbitraryo, pasalita, nagaganap sa isang kultura, pantao, at natatamo ng lahat ng
tao. Halimbawa : Ang mga ponema ( sinasalitang tunog ) ay pinili sa pamamaraang
napagkasunduan ng mga taong gumagamit ng wika o batay sa kapasyahan
sangayon sa preperensya ng grupo ng mga tao.

5
6. Bouman (1990) – ang wika ay isang paraan ng komunikasyon sa pagitan ng

mga tao sa isang tiyak na lugar, para sa isang partikular na layunin na ginagamitan
ng mga verbal at viswal na signal para makapagpahayag. Halimbawa:
Pinakamabisang instrumento ang wika upang makipagtalastasan ang tao sa
kanyang kapwa bagamat maaaring makipag-ugnayan sa pamamagitan ng mga
senyas , pagguhit o mga simbulo , hindi pa rin matatawaran ang paggamit ng wika
upang maisakatuparan ang malawak at mabisang pakikipagkomunikasyon ng tao sa
kanyang kapwa.
7. Webster (1990) – ang wika ay kalipunan ng mga salitang ginagamit at
naiintindihan ng isang maituturing na komunidad. Halimbawa : Nalikha ang wika
upang magkaunawaan ang mga tao . Natural lamang na ang mga Hapon ay hindi
dagling makauunawa ng Filipino sapagkat malaki ang kaibahan ng kanilang
ibinubulalas na salita sa mga Pilipino.
8. Charles Darwin – naniniwala siyang ang wika ay isang sining tulad ng
paggawa ng serbesa o pagba-bake ng cake, o ng pagsusulat. Hindi rin ito tunay na
likas sapagkat ang bawat wika ay kailangan munang pag-aralan bago matutuhan.
Wika ko. Hulaan Mo!

Ibigay ang katumbas na kahulugan ng mga salita at isulat sa iyong sagutang papel.
Salita Kahulugan
1. Lodi -
2. Petmalu -
3. Kalerki -
4. Chaka -
5. Waley -
Ano ang Wika?

Binigyang kahulugan ni Henry Gleason ang wika bilang sistematikong
balangkas ng mga binibigkas na tunog na pinipili at isinasaayos sa paraang arbitraryo
upang magamit ng mgaongtamay isang kultura.
Ang salitang wika ay nagsimula
sa salitang “lengua” na ang literal na kahulugan
ay dila at wika. Maraming kahulugan at kabuluhan ang wika tulad ng; ito ay behikulo
ng paghahatid ng mga impormasyon saan mang lugar ka naroon, sa lan,
paara
tahanan o kahit saan. Instrumento din ito ngikasyon
komun sa pamamagitan din ng
Grade11- Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino

6
wika, mabilis na naipapalaganap ang kultura ng bawat pangkat. Higit sa lahat

simbolo ito ng kalayaan.
Madalas, hindi natin gaanong nabibigyang pansin o hindi gaanong
napagiisipan ang kahulugan ng wika sapagkat tila ba likas o natural na sa atin ang
pagkatuto at paggamit ng wika sa ating pagpapahayag mula pa pagkabata
hanggang sa kasalukuyan. Subalit sa ating mg nabasa, marahil ay napag-isipan
nating ang wika pala ay may iba’t ibang pagpapakahulugan at nagiging mahalagang
instrument ng komunikasyon kaya’t nararapat lang pagyamanin at gamitin nang
naaayon sa angkop na layunin.
Mga Katangian ng wika

Taglay ng kahulugan ng wika ang mga pangunahing katangian nito ayon sa
sumusunod:
1. Ang wika ay sinasalitang tunog. Kakailanganin ng tao ng aparato sa pagsasalita
(speech apparatus) upang mabigkas at mabigyang modipikasyon ang tunog.
Mahalaga sa tao ang kanyang diapram, enerhiyang nagmumula sa baga,
babagtingang tinig o vocal cords na nagisilbing artikulador, at ang mga sangkap
sa loob ng bibig tulad ng dila, ngipin, guwang ng ilong, gayundin ang matigas at
malambot na ngala-ngala.
2. Nabubuo ang wika sang-ayon sa mga taong gumagamit nito sa loob ng
mahabang panahon (Rubin, 1992). Ang wika ay set ng mga tuntuning
pinagkasunduan at tinatanggap nang may pagsang-ayon ng lahat ng
tagapagsalita nito. Sapagkat napagkasunduan o arbitraryo ang wika, nagagawang
pagsaluhan ng isang komunidad wika ang kumbensyong panlipunan na
nagbiibigay ditto ng kolektibong pagkakakilanlan bilang isang pangkat o grupo. Ito
ang dahilan kung bakit may mga salitang magkatulad ang baybay at bigkas sa
maraming wika subalit magkakaiba ng kahulugan.
3. Likas ang wika, ibig sabihin, lahat ay may kakayahang matutong gumamit ng
wika
anuman ang lahi, kultura, o katayuan sa buhay.
4. Ang wika ay dinamiko. upang mapanatiling masigla at buhay ang lahat ng
wika, kailangang makasabay ito sa pagbabago ng panahon. Nagbabago ang paraan
ng pananalita mg mga tao maging ang angking kahulugan ng salita sa paglipas ng
panahon.
5. Ang wika ay masistemang balangkas. Bago matutong bumasa ang isang
bata, kailangan muna nitong matutong kumilala ng tunog (ponolohiya). Itinuturing
naakabuluhan ang isang tunog kung may kakanyahan itong makapagpabago ng
kahulugan. Sinusundan ito ng pagsasama-sama ng tunog upang makabuo ng maliit
nay unit ng salita (morpolohiya). Ang pagsasama-sama ng salita upang makabuo ng
payak na pahayag o pangungusap ang tinatawag na sintaks o palaugnayan.

7
6. Bawat wika ay tuwirang nakaugnay sa kultura ng sambayanang

gumagamit nito. Wika ang pangunahing tagapagbantayog ng mga kaugalian,
pagpapahalaga, at karunungang mayroon ang isang komunidad. Ang wika at kultura
ay hindi kailanman maihihiwalay sa isa’t isa.
7. Ang wika ay ginagamit sa komunikasyon. Kailangang patuloy na gamitin
ang wika upang mapanatili itong masigla at buhay. Kailangang kalingain sa
komunikasyon ang wika upang patuloy itong yumabong at umunlad.
Sagutin ang mga sumusunod na tanong.

1. Ano-ano ang kahalagahan ng wika sa buhay ng tao? Ano kaya ang
mangyayari kung mawawala ang wikang binibigkas at nauunawaan ng mga
tao sa isang pamayanan o kultura?
2. Bakit nahihirapang umangkop kaagad saisang lugar na pinupuntahan natin
kung hindi tayo marunong ng kanilang wika?
3. Ano-ano ang pagkakapare

-pareho sa mga pagpapakahulugang nabasa
t a
ibinigay ng iba’t ibang dalubhasa sa wika? Sa paanong paraan naman sila
nagkaiba-iba ng pananaw?

8
4. Sumasang-ayon o sumasalungat ka ba kay Charles Darwin sa sinasabi

niyang “hindi tunay na likas ang wika sapagkat kailangan muna itong pag-
aralan bago matutuhan” Ipaliwanag ang iyong pananaw.
5. Kung ikaw ang tatanungin para sa sarili mong kahulugan para sa salitang
Wika, anong pagpapakahulugan ang ibibigay mo?
Alam Mo Ba?
Ang Pilipinas ay isang kapuluan. Binubuo ito ng mahigit pitong libong pulo na
nabibilang sa tatlong malalaking pangkat ng mga pulo sa bansa: ang Luzon,
Visayas, at Mindanao. Dahil sa nasabing kalagayang heograpikal, hindi maiiwasang
magkaroon tayo ng iba’t ibang pangkat ng mga Pilipinong may kanya-kanyang wika at
diyalekto. Ito ang nagbigay-daan sa napakaraming
wika at diyalektong ginagamit sa iba’t ibang bahagi ng bansa.

9
Ang Wikang Pambansa
Ang Pilipinas ay isang kapuluang binubuo ng iba’t ibang pangkat ng mga

Pilipinong gumagamit ng iba’t ibang wika at diyalekto. Ang kalagayang ito ang naging
pangunahing dahilan kung bakit kinakailangang magkaroon tayo ng isang wikang
mauunawaan at masasalita ng karamihan sa mga Pilipino. Ang wikang ito ang
magbubuklod sa atin bilang mamamayan ng bansang Pilipinas at tatawaging Wikang
Pambansa.
Hindi naging madali ang pagpili sa wikang pagbabasehan ng Wikang
Pambansa. Ang paksang ito ay mainitang tinalakay at pinagtalunan sa
Kumbensyong Konstitusyunal noong 1934. Marami sa mga delegado ang sumang-
ayon sa panukalang isa sa mga umiiral na wika sa bansa ang dapat maging wikang
Pambansa subalit sinalungat ito ng mga maka-Ingles. Subalit naging matatag ang
grupong nagmamalasakit sa sariling wika. Iminungkahi ng grupo ni Lope K. Santos
na ang wikang Pambansa ay dapat ibatay sa isa sa mga umiiral na wika sa Pilipinas.
Ang mungkahing ito ay sinusugan ni Manuel L. Quezon na noo’y Pangulo ng

Pamahalaang Komonwelt ng Pilipina. Ang pagsusog na ito ni Pangulong Quezon ay
nagbigay daan sa probisyong pangwika na nakasaad sa Artikulo XIV, Seksyon 3
ng Saligang Batas ng 1935 na nagsasabing:
“Ang Kongreso ay gagawa ng mga hakbang tungo sa pagkakaroon ng isang wikang

pambansang ibabatay sa isa sa mga umiiral na katutubong wika. Hangga’t hindi
itinakda ng batas, ang wikang Ingles at Kastila ang siyang mananatiling opisyal na
wika.”
Base sa probisyong ito ng Saligang Batas ng 1935 ay nagkaroon ng maraming
talakayan kung anong wika ang gagamiting batayan sa pagpili ng wikang Pambansa.
Ito ay nagresulta sa pagkakaroon ng isang batas na isinulat ni Norberto Romualdez
ng Leyte, ang Batas Komonwelt Blg. 184 na nagtatatag ng Surian ng Wikang
Pambansa (SWP). Pangunahing tungkulin nito ang “mag-aaral ng mga diyalekto sa
pangkalahatan para sa layuning magpaunlad at magpatibay ng isang pambansang
wikang batay sa isa sa mga umiiral na wika ayon sa balangkas, mekanismo, at
panitikan na tinatanggap at sinasalita ng nakararaming Pilipino.”
May mga inatasan ang Surian na magsagawa ng pag-aaral at ang mga ito ay
binubuo ng mga miyembrong mula sa iba’t ibang pangkat ng mga Pilipino at
kumakatawan sa mga pangunahing wika sa bansa tulad nina:
• Jaime C. de Veyra – Namumuno (Samar-Leyte)

• Cecilio Lopez - Kalihim (Tagalog)
• Santiago A. Fonacier (Ilokano)
• Filemon Sotto (Cebuano)
• Camisiro F. Perfecto (Bikol)
• Felix S. Salas Rodriquez (Hiligaynon)
• Hadji Butu (Muslim)

10
Batay sa pag-aaral na isinagawa ng Surian, napili nila ang Tagalog bilang

batayan ng wikang Pambansa dahil ang naturang wika ay tumutugma sa mga
pamantayang kanilang binuo tulad ng mga sumusunod:
“ang wikang pipiliin ay dapat…
➢ Wika ng sentro ng pamahalaan;

➢ Wika ng sentro ng edukasyon;
➢ Wika ng sentro ng kalakalan; at
➢ Wika ng pinakamarami at pinakadakilang nasusulat na panitikan.”
Batay sa rekomendasyon ng Surian, noong Disyembre 30, 1937 ay
iprinoklama ng Pangulong Quezon na Wikang Tagalog ang magiging batayan ng
Wikang Pambansa sa bisa ng Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134.
Magkakabisa ang proklamasyong ito pagkaraan ng dalawang taon.
Noon ngang 1940, dalawang taon matapos mapagtibay ang Kautusang
Tagapagpaganap Blg 134 ay nakapaglathala ang Surian ng Wikang Pambansa ng
dalawang mahahalagang dokumento: isang Diksiyonaryong Tagalog-English at
ang Balarila ng Wikang Pambansa. Sa taong ito rin nagsimulang ituro ang wikang
Pambansa na batay sa Tagalog sa mga paaralang pampubliko at pribado.
Sa panahon ng mga Hapones ay umunlad ang wikang Pambansa dahil
ipinagbabawal ng mga ito ang paggamit ng wikang Ingles sa lahat ng pagkakataon,
maging sa mga babasahin. Ito rin ang ginagamit na midyum sa pagtuturo sa mga
paaralan. Sa bisa ng Ordinansa Militar Blg. 13 ay ginawang opisyal na mga wika sa
bansa ay Tagalog at Niponggo kaya’t itinuro rin ang Niponggo sa mga paaralan.
Nang ipagkaloob ng mga Amerikano ang ating Kalayaan, sa Araw ng
Pagsasarili ng Pilipinas noong Hulyo 4, 1946 ay ipinahayag din ang mga wikang
opisyal sa bansa ay Tagalog at Ingles sa bisa ng Batas Komonwelt Bilang 570.
Noong Agosto 13, 1959 ay pinalitan ang tawag sa Wikang Pambansa. Mula
Tagalog ay naging Pilipino sa bisa ng Kautusang Pangkagawaran Blg. 7 na
ipinalabas ni Jose E. Romero, ang dating Kalihim ng Edukasyon. Sa panahong ito’y
higit na binigyang-halaga at lumaganap ang paggamit ng wikang Pilipino. Ito ang
wikang ginagamit sa mga tanggapan, gusali, at mga dokumentong pampamahalaan
tulad ng pasaporte, at iba pa, gayundin sa iba’t ibang antas ng paaralan at sa mass
media tulad ng diyaryo, telebisyon, radio, magasin, at komiks. Sa kabila nito ay
marami pa rin ang sumasalungat sa pagkakapili sa Tagalog bilang batayan ng
wikang Pambansa. Nagkaroon ng maiinit na pagtatalo sa Kumbensyong
Konstitusyunal noong 1972 kaugnay ng usaping ito. Sa huli, ito ang mga naging
probisyong pangwika mula sa Saligang Batas ng 1973, Artikulo XV, Seksiyon 3,
Blg. 2:
“Ang Batasang Pambansa ay dapat magsagawa ng mga hakbang na

magpapaunlad at pormal na magpapatibay sa isang panlahat na wikang
pambansang kikilalaning Filipino”.

11
Dito unang nagamit ang salitang Filipino bilang bagong katawagan sa wikang
Pambansa ng Pilipinas. Gayunpama’y hindi naisagawa ng Batasang Pambansa ang
pormal na Pagpapatibay tulad ng itinatadhana ng Saligang Batas.
Sa Saligang Batas ng 1987 ay pinagtibay ng Komisyong Konstitusyunal na
binuo ni dating Pangulong Cory Aquino ang implementasyon sa paggamit ng Wikang
Filipino. Nakasaad sa Artikulo XIV, Seksiyon 6 ang probisyon tungkol sa wika na
nagsasabing:
“Ang wikang Pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang nililinang, ito ay

dapat payabungin at pagyamanin pa salig sa umiiral na mga wika sa Pilipinas at sa
iba pang mga wika.”
Nagbigay ng lubos na pagsuporta si dating Pangulong Corazon Aquino sa
paggamit ng Filipino sa pamahalaan sa pamamagitan ng Atas Tagapagpaganap
Blg. 335, serye ng 1988. Ito ay “nag-aatas sa lahat ng mga kagawaran, kawanihan,
opisina, ahensiya, at instrumentality ng pamahalaan na magsagawa ng mga
hakbang na kailangan para sa layuning magamit ang Filipino sa opisyal na mga
transaksiyon, komunikasyon, at korespondensiya.”
Napakalayo na nga nang nalakbay ang ating wikang Pambansa upang
maging isa itong wikang nagbubuklod sa mga Pilipino. Marami itong pagsubok na
nalagpasan hanggang sa maisabatas at magamit ng lahat ng mga Pilipino sa
nakaraan, sa kasalukuyan, at maging sa hinaharap upang lalo pa tayong
magkaintindihan at mapalawig ang ating pagkakaisa tungo sa pag-unlad at
pagtatagumpay.
Sagutin ang sumusunod na mga tanong:

1. Bakit kinailangan ng ating bansa ang pagkakaroon ng isang pambansang
wikang magagamit at mauunawaan ng nakararaming Pilipino?
2. Sa paanong paraan nasuportahan ni dating Pangulong Manuel L. Quezon ang

Pagkakaroon natin ng wikang Pambansa?
Nararapat ba ang parangal saa kany
bilang Ama ng Wikang Pambansa? Ipaliwa
nag.

12
3. Bakit kaya nagmula sa iba’t ibang pangkat o kumakatawan sa mga
pangunahing wika sa bansa ang mga itinalagang miyembro ng Surian na
magsasagawa ng pag-aaral sa wikang pagbabasehan ng wikang Pambansa?
4. Bakit kaya maraming tao rin ang tumutol o sumalungat sa pagkakapili ng

Tagalog bilang batayan ng wikang Pambansa? Sa iyong palagay, ano-ano
kaya ang naging dahilan ng kanilang pagtutol?
5. Paano ipinakita ni Dating Pangulong Corazon Aquino ang kanyang mainit na

pagsuporta saika
wng Pambansa?

13
Kasaysayan ng Wika sa Iba’t ibang Panahon
Ang isinasaalang-alang na ang unang pananakop ng mga kastila sa ating kapuluan

ay ang pananatili rito ni Miguel Lopez De Legaspi noong 1565. Siya ang kauna-
unahang kastilang gobernador-heneral sa Pilipinas. Kalaunan napasailalim naman
ang kapuluan sa pamumuno ni Villalobos na nagbigay ng ngalang Felipinas bilang
parangal sa Haring Felipe II na naunang namuno noong panahong iyon. Naging
Filipinas ang Felipinas dahil sa maling pagbigkas ng mga tao rito.
Ayon sa mga Espanyol, nasa kalagayang barbariko, di sibilisado o pagano ang mga
katutubo noon. Itinuro ng mga Kastila ang Kristiyanismo sa mga katutubo upang
maging sibilisado diumano ang mga ito. Naniniwala ang mga Espanyol noong mga
panahong iyon na mabisa ang paggamit ng katutubong wika sa pagpapatahimik sa
mamamayan kaysa sa libong sundalong Espanyol. Hinati hati sa apat na ordeng
misyonerong Espanyol ang pamayanan kaya’t ito’y nagkaroon nang malaking epekto
sa pakikipagtalastasan ng mga katutubo.
Upang mas maging epektibo ang pagpapalagananp ng Kristiyanismo, ang mga

misyonerong Espanyol ay nag-aral ng wikang katutubo upang madaling matutunan
ang wika ng isang rehiyon kaysa sa ituro sa lahat ang wikang Espanyol. Mas
magiging kapani-paniwala kung ang mismong banyaga ang nagsasalita ng wikang
katutubo. Dahil dito, ang mga prayle ay nagsulat ng mga diskyunaryo at aklat-
panggramatika, katekismo at mga kumpensyonal para mas mapabilis ang pagkatuto
nila ng katutubong wika.
Nang sakupin ng Amerikano ang Pilipinas, sa simula ay dalawa ang wikang

ginagamit ng mga bagong mananakop sa maga kautusan at proklamasyong Ingles
at
Espanyol. Sa kalaunan napalitan ng Ingles ang Espanyol bilang wikang opisyal.
Dumami ang natutong bumasa at magsulat sa wikang Ingles dahil ito ang naging
wikang panturo sa rekomendasyon ni Komisyong Schurman noong Marso 4, 1899.
Ngunit sa simula pa lamang ng pakikibaka para sa kalayaan, ginamit ng mga
Katipunero ang wikang Tagalog sa mga opisyal na kasulatan. Sa Konstitusyong
Probinsyal ng Biak- na- Bato noong 1897, itinadhanang ang Tagalog ang opisyal na
wika. Noong Marso 24, 1934, pinagtibay ni Franklin Roosebelt ang Batas Tyding
McDuffie na nagtatadhanang pagkalooban ng kalayaan ang Pilipinas matapos ang
sampung taong pag-aaral ng Pamahalaang Komonwelt.
Nang lumunsad sa dalampasigan ng Pilipinas ang mga Hapon noong 1942, nabuo
ang isang grupong tinatawag na “purista” Sila ang nagnanais na gawing Tagalog na
mismo ang gawing wikang pambansa at hindi na batayan lamang.

14
Malaking tulong ang nagawang pananakop ng mga Hapon sa kilusang nabanggit.
Ayon kay Prof Leopoldo Yabes, ang pangangasiwa ng Hapon ang nag-utos na
baguhin ang probisyon sa konstitusyon at gawing Tagalog ang pambansang wika.
Sa layunin ng mga Hapon na burahin sa mga Pilipino ang anumang kaisipang
PangAmerika at mawala ang impluwensya ng mga ito kaya Tagalog ang kanilang
itinaguyod. Nang panahong iyon, Niponggo at Tagalog ang naging opisyal na mga
wika. Sa panahong ito namulaklak ang Panitikang Tagalog sapagkat maraming
manunulat sa Ingles ang gumamit ng Tagalog sa kanilang tula, maikling kuwento,
nobela at iba pa.
Ilang batas Kautusan, Proklamasyong Pinairal sa pagpapaunlad ng Wikang

Pambansa: Tagalog/Pilipino/ Filipino
• Kautusang Tagapagpaganap Blg 134 (1937)- ipinahayag na ang tagalog

ang siyang magiging batayan ng wikang Pambansa sa Pilipinas
• Kautusang Tagapagpaganap Blg.263 (Abril 1, 1940)- isinaad ang
pagpapalimbag ng “A tagalog English Vocabulary” at``Ang Balarila ng Wikang
Pambansa”. Inihayag din ang pagtuturo ng wikang pambansa (Tagalog) sa mga
paaralang pampubliko at pribado simula Hunyo 19, 1940.
• Kautusang Tagapagpaganap Blg 60 (1960) – nilagdaan ng Pangulong
Diosdado Macapagal na nag-uutos na awitin ang Pambansang Awit sa titik nitong
Filipino.
Marcos at nagtatadhana na ang lahat ng edisyon, gusali at tanggapan ng
pamahalaan ay pangalanan sa Filipino
Marcos at nag-utos sa lahat ng kagawaran, kawanihan at tanggapan at iba pang
sangay ng pamahalaan na gamitin ang wikang Filipino hanggat maaari sa Linggo ng
Wikang Pambansa at pagkaraan man nito sa lahat ng opisyal na komunikasyon at
transaksyon.
• Kautusang Pangkagawaran Blg.7- Ipinalabas noong Agosto 13, 1959 ng
noo`y kalihim ng kagawaran ng Edukasyon na Si Jose E. Romero na nag aatas na
tawagin ang wikang pambansa na Pilipino.
• Kautusang Pangkagawaran Blg. 24 (1962) – nilagdaan ni Kalihim Alejandro
Roces
at nag-utos na simulan sa taong-aralan 1963-64 ang mga sertipiko at diploma ng
magtatapos ay ipalimbag sa Wikang Filipino
• Kautusang Pangkagawaran Blg. 25 (1974) – nilagdaan ni Kalihim Juan Manuel
na itinagubilin sa mga guro ang mga bagong tuntunin na Ortograpiyang Pilipino
• Kautusang Pangkagawaran Blg. 203 (1978) – paggamit ng katagang Filipino sa
pagtukoy sa wikang pambansang Pilipino. Nilagdaan ni Lourdes Quisumbing ng
Kagawaran ng Edukasyon, Kultura at Isports.
• Kautusang Pangkagawaran Blg. 54 (1987)- Panuntunan ng implementasyon ng
patakaran sa Edukasyong Bilinggwal 1987.
• Batas ng Komonwelt Blg. 570- ipinahayag na isa sa wikang opisyal ang wikang
pambansa (Tagalog) simula Hulyo 4, 1946

15
• Proklamasyon Blg, 12- ipinalabas noong Marso 26, 1954 ni Pang. Ramon
Magsaysay ang pagkakaroon ng pagdiriwang ng Linggo ng Wika mula Marso 29-
Abril 4 (kapanganakan ni Franciso Balagtas.)
• Proklamasyon Blg. 186 (1955)- Inilahad ang paglilipat ng pagdiriwang ng
Linggo ng Wika sa Agosto 13-19 kapanganakan ni Manuel L Quezon.)
• Saligang-Batas ng 1987, Artikulo XIV, Seksyon 6- Filipino ang wikang
pambansa ng Pilipinas.
• Proklamasyon Blg. 1041 (1997) – Nilagdaan at ipinalabas ni Pangulong
Fidel V. Ramos na nagtatakda na ang buwan ng Agosto, ang buwan ng wikang
Filipino.
Wikang Opisyal at Wikang Pampagtuturo

Ano-ano ba ang wika o mga wikang ginagamit sa pagtuturo at pagkatuto ninyo sa
loob ng silid-aralan? Nakatutulong ba ang mga ito upang higit mong maunawaan ang
iyong mga aralin at aktibong makibahagi sa mga Gawain at talakayan?
Ayon sa itinatadhana ng ating Saligang Batas ng 1987, Artikulo XIV, Seksiyon 7
mababasa ang sumusunod:
“Ukol sa layunin ng komunikasyon at pagtuturo, ang mga wikang opisyal ng

Pilipinas ay Filipino at, hangga’t walang ibang itinatadhana ang batas, Ingles. Ang
mga wikang panheriyon ay pantulong na mga wikang opisyal sa mga rehiyon at
magsisilbing pantulong na mga wikang panturo roon.
Dapat itaguyod nang kusa at opsiyonal ang Kastila at Arabic.”
Sa pangkalahatan nga ay Filipino at Ingles ang mga opisyal na wika at wikang
panturo sa mga paaralan. Sa pagpasok ng K to 12 Kurikulum, ang Mother Tongue o
unang wika ng mga mag-aaral ay naging opisyal na wikang panturo mula
Kindergarten hanggang Grade 3 sa mga paaralang pampubliko at pribado man.
Tinawag itong “Mother Tongue-Based Multi-Lingual Education” (MTB-MLE).
Ayon kay DepEd Secretary Brother Armin Luistro, FSC, “ang paggamit ng
wikang ginagamit din sa tahanan sa mga unang baytang ng pag-aaral ay
makatutulong mapaunlad ang wika at kaisipan ng mga mag-aaral a
makapagpapatibay rin sa kanilang kamalayang sosyo-kultural.”
t
Pinatunayan daw ng mga pag-aaral na local at internasyonal na ang paggamit ng
wikang kinagisnan sa mga unang taon ng pag-aaral ay nakalilinang ng mga
magaaral na mas mabilis matuto at umangkop sa pag-aaral ng pangalawang wika
(Filipino) at maging ng ikatlong wika (Ingles).
Noong mga unang taon ng pagpapatupad ng K to 12 ay nagtadhana ang
DepEd ng labindalawang lokal o pangrehiyon na wika at diyalekto para magamit sa
MTB-MLE subalit sa taong 2015 ay nadagdagan pa ito ng pito kaya’t sa kasalukuyan
ay labinsiyam na wika at diyalekto na ang ginagamit tulad ng sumusunod: Tagalog,

16
Kapampangan, Pangasinense, Iloko, Bikol, Cebuano, Hiligaynon, Waray, Tausug,

Maguindanaoan, Maranao, Chavacano, Ybanag, Ivatan, Sambal, Aklanon, Kinaray-
a, Yakan, at Surigaonon. Ang mga wika at diyalektong ito ay ginagamit sa dalawang
paraan: (1) Bilang hiwalay na Asignatura at (2) Bilang wikang Panturo.
Ang wikang Filipino at Ingles ay gagamitin at ituturo pa rin sa mga paaralan.
Ang magiging pokus sa kindergarten at unang baytang ay katatasan sa pasalitang
pagpapahayag. Sa ikalawa hanggang ikaanim na baytang ay bibigyang-diin ang iba’t
iba pang component ng wika tulad ng pakikinig, pagsasalita, pagbasa, at pagsulat.
Sa mas mataas na baytang ay Filipino at Ingles pa rin ang mga pangunahing wikang
panturo o medium of instruction.
Sagutin ang mga sumusunod na tanong:

1. Sa iyong palagay, nakatutulong ba ang paggamit ng wikang opisyal upang
higit mong maunawaan ang iyong mga aralin at aktibong makibahagi sa mga
Gawain at talakayan? Bakit Oo o Bakit Hindi?
2. Ano ang MTB-MLE? Sa paanong paraan daw ito maaaring makatulong sa
mga mag-aaral sa mga unang taon ng pagpasok nila sa paaralan?
3. Sa iyongpalagay, makatutulong nga kaya sa mga batang

-aaral
magkung an
g
wikang kinagisnan nila ang gagamiting wikang panturo sa kanila? Magbigay
patunay.

17
Gawain 1
Makikilala mo ba ang bagay o taong tinutukoy sa bawat pahayag? Isulat ang sagot
sa patlang.
__________________1. Siya ang lingguwista at propesor na nagbigay
pagpapakahulugan sa wika bilang masistemang balangkas ng mga tunog na napili at
isinaayos sa pamaraang arbitraryo upang magamit ng mga taong nabibilang sa
isang kultura.
__________________ 2. Siya naman ay naniniwalang ang wika ay hindi tunay na
likas sapagkat ang bawat wika raw ay kailangan munang pag-aralan bago
matutuhan.
__________________ 3. Siya ang pangulo ng bansang sumusog sa mungkahing
ibatay ang wikang Pambansa sa isa sa mga umiiral na wika o wikain sa ating bansa.
__________________ 4. Siya ay namuno sa pangkat na sumuri at nagsagawa ng
pag-aaral hinggil sa wikang pagbabatayan ng wikang Pambansa.
__________________ 5. Siya ang dating Kalihim ng Edukasyon na nagpalabas ng
kautusang pangkagawarang nagsasaad n amula Tagalog ay magiging Pilipino ang
tawag sa ating wikang Pambansa.
__________________ 6. Sa probisyong pangwika ng Saligang Batas na suporta sa
paggamit ng wikang Filipino sa pamahalaan.
__________________ 7. Siya ang pangulong nagpakita nang lubos na suporta sa
paggamit ng wikang Filipino sa pamahalaan.
__________________ 8. Ito ang Atas Tagapagpaganap na naglalayong magamit
ang Filipino sa opisyal na mga transaksiyon, komunikasyon, at korespondensiya sa
pamahalaan.
__________________ 9. Siya ang kalihim ng DepEd na nangunguna sa
pagtataguyod ng mga pagbabagong dala ng K to 12 Kurikulum.
__________________ 10. Ito ang bilang ng mga unang wika at diyalektong
pinangalanan ng DepEd upang gamitin sa pagtuturo ng mga mag-aaral mula
kindergarten hanggang Grade 3.

18
Gawain 2
Basahin at unawaing Mabuti ang bawat pahayag. Kung ito ay tama, isulat ang
salitang TAMA sa patlang. Kung mali naman ay isulat sa patlang ang salitang
magpapatama sa pahayag.
__________________ 1. Ang wikang opisyal ng ating bansa ay Filipino lang ayon sa
itinatadhana ng Saligang Batas ng 1987.
__________________ 2. Alinsunod pa rin sa Saligang Batas ng 1987, itinuturing na
pantulong na wikang opisyal at pantulong na wikang panturo ang mga wikang
panheriyon.
__________________ 3. Sa K to 12 Kurikulum, ang unang wika o kinagisnang wika
ng mga mag-aaral sa kinder hanggang ikatlong baytang ang gagamiting wikang
panturo sa mga paaralan.
__________________ 4. Hindi na gagamitin at ituturo sa mga mag-aaral sa kinder
hanggang ikatlong baytang ang mga wikang Filipino at Ingles.
__________________ 5. Ang mga wika at diyalektong kabilang sa MTB-MLE ay
gagamitin sa dalawang paraan: bilang hiwalay na asignatura at bilang wikang
panturo.
Gawain 3
Iugnay ang mga natutuhang konseptong pangwika sa iyong sariling kaalaman.
Pananaw, at mga karanasan sa pamamagitan ng pagsasagawa sa sumusunod:
1. Sa mga binasang tala ay nabatid mo ang masalimuot at mahabang proseso ng
paghahanap ng wikang magiging batayan ng ating wikang Pambansa. Nang
mapili ang wikang Tagalog ay maraming hadlang at maraming taon ang
lumipas bago ito napagtibay. Baon ang kaisipang ito, sa paanong paraan mo
maipakikita ang iyong pagpapahalaga at pagmamalaki sa ating wikang
Pambansang Filipino? Maglahad ng limang paraang sadyang nagagawa mo
at kaya ring gawin ng mga kabataang tulad mo.
-
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________

19
Gawain 3
Nagkaroon ng Punan ang mga kahon ng mahahalagang pangyayaring nagbigay-daan sa

Kumbensyong pagpapatibay sa
Filipino bilang wikang
Konstitusyunal
Pambansa. Gawing
kung saan isa sa
gabay ang mga petsang
mainitang
nakalahad sa mga
tinalakay at
kahon sa unahan.
Ang una ay pinunan
pinagtalunan ang
na para sa iyo.
pagpili ng wikang
pagbabasehan ng
wikang
pambansa
Hunyo 4,
Kahulugan ng Homogenous at Heterogenous na Wika
Ang salitang homogenous ay nanggaling sa salitang Griyego na "homo" na ang ibig
sabihin ay pareho at salitang "genos" na ang ibig sabihin ay uri o yari. Ang
homogenous na wika ay ang pagkakatulad ng mga salita. Bagaman magkakatulad,
nag-iiba ang kahulugan dahil sa pagbigkas at intonasyon. Ang wika ay midyum ng
pakikipagtalastasan. Ginagamit ito upang epektibong makapagpahayag ng
damdamin at kaisipan. Kakambal ng wika ang kulturang pinagmulan nito, kung kaya
mahalaga rin ang papel na ginagampanan ng wika sa pagpapalaganap at
pagpapayabong ng kulturang pinanggalingan nito. Ang wika ay nahahati sa dalawa
ang homogeneous na kalikasan nito at ang heterogenous na kalikasan nito.
HETEROGENEOUS NA KATANGIAN NG WIKA
1. Ang heterogeneous na kalikasan ng wika ay tumutukoy sa pagkakaiba-iba ng
wikang ginagamit ng mga pangkat ng tao dahil sa pagkakaiba nila ng edad,
kasarian, tirahan, gawain, at iba pang salik.
2. Ito ay ang kalikasan ng wika ay ang pagkakaiba-iba ng wikang ginagamit ng

iba’t ibang indibidwal at pangkat na may magkakaibang uring pinagmulan, gawain,
tirahan, interes, edukasyon, at iba pang mga salik.
3. Ayun sa mga dalubhasa, ang wika ay binubuo ng isang pangkat ng tao upang
magamit at tumugon sa kanilang partikular na pangangailangan. Dahil magkakaiba
ang mga tao at ang kinabibilangan ng bawat isa, iba’t ibang anyo rin ng wika ang
umusbong.
4.Sa heterogeneous na katangian ng wika ay may dalawang uri o barayti: Ito ay ang
permanente at pansamantala
Barayting Permanente
a. Dayalekto- Ito ang barayting batay sa pinanggalingang lugar, panahon, at
katayuan sa buhay ng isang tao.
b. Idyolek-Ito ang barayting kaugnay ng personal na kakanyahan ng bawat
indibiduwal
na gumagamit ng wika.
Barayting Pansamantala
a. Register-Ito ang barayting bunga ng sitwasyon at disiplina o larangang
pinaggagamitan ng wika.
b. Istilo-Ito ang barayting batay sa bilang at katangian ng kinakausap, at
relasyon ng nagsasalita sa kinakausap
c. Midyum-Ito ang barayting batay sa pamamaraang gamit sa komunikasyon,
maaaring pasalita o pasulat.
Mga halimbawa ng heterogeneous na katangian ng wika

21
1. Dayalektong heograpikal ay may ibat-ibang katangian ng wika mayroong
Tagalog Batangas, Tagalog Laguna, Tagalog Quezon. Tagalog ang
pangunahing wika ng Timog katagalugan ngunit bawat lugar dito.
2. Dayalektong Temporal - Halimbawa: Ang Probinsyano na pelikula mayroon na
noon ngunit may bagong pelikulang sumisikat ngayon ang mga manunulat nito
ay magkaiba at ang barayti ng wika nito ay magkaiba sapagkat ito ay isinulat sa
magkaibang panahon.
3. Dayalektong Sosyal -Halimbawa
➢ Uri: Karaniwang naiuugnay sa masa ang mga salitang balbal gaya ng
utol,ermats,dedma, epal
➢ Edad: Ang tawag ng matatanda sa salamin sa mata ay antipara
samantalang ang tawag sa mga kabataan ngayon shades.
➢ Kasarian: Hanggang ngayong patuloy pa rin paggamit ng salitang jowa
(karelasyon) jubis (Mataba), gander (maganda) at iba pang salita sa
Gayspeak.
IDYOLEK - Ito ang barayting kaugnay ng personal na kakanyahan ng bawat
indibiduwal na gumagamit ng wika. Bukod sa panlipunang salik, nakikilala rin ang
pananalita ng isang indibiduwal batay sa kaniyang bigkas, tono, kalidad ng boses, at
pisikal na katayuan.
HOMOGENEOUS NA KATANGIAN NG WIKA
1. Ang wika ay nagtataglay ng mga pagkakatulad.
2. Ang wika ay may mga homogeneous na kalikasan.
Arbitraryo - Halimbawa: Ang wika ay pinagkakasunduan. Nagkakaunawaan sa
kahulugan ng mga salita ang mga gumagamit nito. Hindi dinidikta ng mismong itsura
at tunog ng salita ang kahulugan, kung kaya masasabing arbitraryo ang wika.
Halimbawa nito ay kung paanong ang salitang Tagalog na "kamay" ay "ima" sa
wikang Ilokano, "kamot" naman sa Bikolano, at "gamat" naman sa Kapampangan.
Dinamiko - Halimbawa : Nanghihiram din tayo ng mga salitang dayuhan at
nagbibigay ng sariling kahulugan dito. Halimbawa nito ay kung paanong ang salitang
"gimmick"
na nasa wikang Ingles ay may kahulugang "pakulo o paraan ng pagpukaw ng
atensyon." Habang ngayon nagkaroon ito ng kahulugan na "pamamasyal kasama ng
mga kaibigan."
Bahagi ng kultura - Halimbawa: Sa wikang Arabe ay mayroong iba’t ibang

katawagan para sa mga uri ng kamelyo. Ang mga salitang ito ay wala sa ating wika
dahil hindi bahagi ng kulturang Pilipino ang paggamit ng mga kamelyo. Kung gayon,
hindi maisasalin sa Filipino ang mga salitang Arabe para sa salitang kamelyo dahil
walang katumbas ang mga salitang ito sa ating wika.
May sariling kakanyahan - Halimbawa: Ang wikang Nihonggo ay sumusunod sa
estrukturang "paksa layon ng pandiwa-pandiwa" samantalang ang Ingles ay
"paksapandiwa-layon ng pandiwa."
22
Kahulugan ng Komunikasyon
Napabibilis at napababagal ang daloy ng komunikasyon depende sa
paghahatid at pagtanggap ng mensahe. May iba’t ibang sangkap at proseso ang
komunikasyon sang-ayon sa nilalayon nito. Nakasalalay sa bawat sangkap at
proseso ng komunikasyon ang pagtatagumpay at pagkabigo ng paghahatid ng
mensahe. May mga sitwasyon na ang iniisip ng tagapaghatid ng mensahe ay may
ibang kahulugan sa tagatanggap nito na siyang nagiging dahilan nang hindi
pagkakaunawaan. Pagsilang ng bata at umuha ay nagsimula na siyang makipag-
ugnayan sa mundo. Kapag narinig ito ng ina ay siguradong tutugunan dahil
nauunawaan niyang kailangan siya ng anak. Ito ang komunikasyon. Nagaganap ito
sa pang-araw-araw na buhay ng isang tao. Ang komunikasyon ay pagpapahayag ,
paghahatid , o pagbibigay ng impormasyon sa mabisang paraan .
Isa itong pakikipag-ugnayan, pakikipagpalagayan, o pakikipag-unawaan . Ito rin
ang proseso ng pagbibigay at pagtanggap, nagpapalipat-lipat sa mga indibidwal ang
mga impormasyon, kaalaman, kaisipan, impresyon, at damdamin.
Ayon sa pag-aaral ng tagapangulo ng De La Salle University na si Josepina
Mangahis, et al. ang komunikasyon ay proseso ng pagpapahiwatig at pagpapahayag
ng mensahe tungo sa pagkaunawa at pakikipagdiskurso ng isa o higit pang kalahok
gamit ang mga makrong kasanayan – pakikinig, pagbasa, pagsasalita, pagsulat, at
panonood. ( Ayon kay Sikhay, et.al. at sa kanilang aklat noong 2003 )
Komunikasyon o pakikipagtalastasan ang pundasyon ng personal na relasyon ng
isang tao sa kanyang kapwa ( E. L. Pena, et al. at sa kanilang aklat na Kanlungan ).
Isang proseso ito ng paglikha at pagbabahagi ng impormasyon at kaalaman ng isang
tao sa pormal o impormal na paraan. Mga Simulain ng Komunikasyon
➢ Ang komunikasyon ay nagsisimula sa sarili
➢ Ang komunikasyon ay nangangailangan ng ibang tao
➢ Ang komunikasyon ay binubuo ng dimensyong pangnilalaman at relasyonal
➢ Ang komunikasyon ay komplikado
➢ Ang komunikasyon ay gumagamit ng simbolo
➢ Ang komunikasyon ay nangangailangan ng kahulugan o Ang komunikasyon
ay isang proseso
Mga Modelo ng Komunikasyon
1. Komunikasyon bilang aksyon – ang pinagmulan ng mensahe (sender) ay
naghahatid ng mensahe tungo sa tagatanggap (receiver).
2. Komunikasyon bilang interaksyon – nagkakaroon ng pagpapalitan ng impormasyon
sa dalawang tao.
3. Komunikasyon bilang transaksyon – pagbabahaginan ng kahulugan at unawaan sa
pagitan ng isa o higit pang tao.

23
Antas ng Pormalidad sa Komunikasyon

1. Oratorical o frozen style – ginagamit sa pagsasalita sa harap ng publiko na may
malaking bilang ng manonood.
2. Deliberative style – ang estilong ginagamit sa tiyak na bilang ng manoood na
kadalasang ginagawa sa loob ng klasrum o mga forum
3. Consultative style – tipikal na pakikipagtalastasan na nangangailangan ng pormal
na pananalita sa pamamagitan ng pagpili ng mga salitang gagamitin. Kadalasang
makikita sa opisina at mga pulong.
4. Casual style – karaniwang makikita sa usapan ng makakapamilya o magkaibigan.
5. Intimate style – nagaganap sa pagitan ng malalapit na kaibigan, kapamilya o
karelasyon.
Uri ng Komunikasyon Ayon sa Konteksto

➢ Komunikasyong intrapersonal. Ang mensahe at kahulugan ay nabubuo o
nagaganap sa sariling isip
➢ ideya lamang na makikita sa ekspresyon na nagsasalita
➢ Komunikasyong interpersonal. Ginagamit ang mensahe upang makabuo ng
kahulugan sa pagitan ng dalawang tao sa isang situwasyon.
➢ Komunikasyong pampubliko. Ang simpleng pinagmulan ng mensahe ay
nagpapadala ng mensahe sa iba’t ibang bilang ng tagatanggap na maaaring
sagot-tanong na pidbak.
➢ Komunikasyong pangmasa. Ang paggamit ng mensahe sa pagbuo ng
kahulugan sa isang namamagitan na sistema sa pagitan ng tagapagpa dala
patungo sa malaking bilang ng mga di nakikitang tagatanggap. Halimbawa
ang telebisyon.
➢ Komunikasyong computer mediated. Ang komunikasyong pantao at
impormasyong ibinabahagi ng communication networks.
Piliin ang letra ng tamang sagot. Isulat ito sa iyong sagutang papel o isulat
ang sagot bago ang bilang.
1. Iisang anyo at uri o barayti ang wikang ginagamit sa isang linggwistikong

komunidad.
a. Heterogenous b. Homogenous
c. Sosyolek d. Idyolek
2. Magkakaiba ang anyo ng wika na ginagamit sa isang linggwistikong komunidad.
a. Multilinggwalismo b. Bilinggwalismo
c. Heterogenous d. Homogenous

24
3. Mas marami ang nagsasalita ng Ingles o gumagamit ng code switching,

kolokyalismo, o balbal na pananalita sa isang linggwistikong komunidad.
a. Multilinngwalismo b. Bilinggwalismo
4. Salik na nakakaapekto sa lingguwistikong komunidad .
a. Hanapbuhay at edukasyon b. Pakikipag-ugnayan
c. Pakikitungo d. Rasyonal
5. Ito ay maaaring magsimula sa sarili.
a. Pakikipagmabutihan b. Pakikipagtalastasan
c. Pakikipagunawaan d. Pakikiagsapalaran
6. Ito ay nagaganap sa pang-araw-araw na buhay ng isang tao
a. Pakikipagkomunikasyon b. Pakikipagmabutihan
c. Pakikipagkalakalan d. Pakikipagtuos
7. Isang salik sa pagkakaiba ng anyo ng wika na tumutukoy sa pandarayuhan na
nangangahulugang pagpapalipat-lipat ng lugar sa loob ng isang bansa
a. Hanapbuhay b. Edukasyon
c. Migrasyon d. Edad
8. Modelo ng komunikasyon na pinagmumulan ng mensahe
a. Tagapagdala b. Tagatanggap
c. Reaksyon d. Tsanel
9. Uri ng pangunahing wika na nababago, nagbabago, o nagiging natatangi dahil
ginagamit ito ng mga taong nasa ibang rehiyon o lokasyon.
a. Ikalawang Wika b. Unang Wika
c. Dayalek d. Idyolek
10.Karaniwang makikita sa usapan ng magkakapamilya o magkakaibigan
a. Deliberation style b. Oratorical style
c. Intimate style d. Casual style
11.Ito ay nagaganap sa pagitan ng malalapit na kaibigan, kapamilya o karelasyon
a. Deliberation style b. Intimate style
c. Frozen style d. Casual style
12.Ano ang kaugnayan ng mga palabas sa telebisyon sa konseptong pangwika at
sitwasyong pangkomunikasyon
a. TV ang makapangyarihang media na mag-uugnay sa tao gamit ang wika
b. Sa TV napapanood ng tao ang mga palabas at program na gusto nila
c. Maraming palabas ang gumagamit ng iba’t ibang uri ng wika
d. Nauunawaan ng mga manonood ang nakikitang palabas
13.“Push mo ‘yan! “Char”
a. Wikang banyaga b. Wikang teknikal
c. Rehistro ng wika d. Pangalawang wika
14.Saan konseptong pangwika maiuugnay ang pamagat ng artikulo na “Back to
school zone speed reduction”?
a. Homogenous b. Wikang opisyal
c. Bilinggwalismo d. Wikang panturo

25
15.Anong konseptong pangwika ang nakapaloob sa pahayag sa isang karatulang

“Mas mabuti pang mahulog sa kanal kaysa mahulog sa taong hindi ka naman
mahal?”
a. Barayti ng wika b. Kultura ng wika
c. Wikang opisyal d. Unang wika
Sagutan ang mga sumusunod:
1. Ipaliwanag ang ibig sabihin ng pahayag na “pagkakaisa sa gitna ng

pagkakaiba”.
2. Paano mo maiuugnay ang naunang pahayag sa sitwasyon sa Pilipinas.

26
Konseptong Pangwika (Register/Barayti ng Wika, Lingguwistikong

Komunidad)
Marami na tayong tinalakay mula sa simula pa lang tungkol sa konseptong

pangwika. Madali nating makikilala ang isang tao sa pamamagitan ng wikang
kanyang ginagamit. Sa wikang ginagamit masasalamin ang kultura ng tao dahil ang
wika ay kabuhol ng kultura.
May kanya-kanyang wikang ginagamit ang tao. Sa rehistro at barayti ng wika
makikilala rin ang tao tulad ng dayalek, ang wikang ginagamit sa particular na
rehiyon; ang estilo ng paggamit ng wika ay tinatawag na idyolek; sama na lang ang
sosyolek ay isang okupasyunal na rehistrong pangwika; at ang wikang ginagamit sa
bahay ay ekolek samantalang ang etnolek ay pang-etnolingguwistikong grupo.
Malaki ang gampanin ng wika sa buhay ng tao. Nang dahil dito, nagkakaroon
siya ng pakikipag-ugnayan sa kapwa na nagiging dahilan upang magtamo ng mga
karanasang dadalhin sa araw-araw ng buhay. Ang mga nagiging karanasan sa
pakikipagtalastasan ang nakapag-iisip sa tao upang magkaroon ng sariling pananaw.
Ang kanyang paniniwala kaugnay ng wika ay batay sa mga naririnig, nababatid, at
napag-aaralan.
Register at Barayti ng Wika

Mapapansin na ang ilang terminong pang-washing machine at pang-cellphone
ay ginagamit din sa ibang larangan. Mapapansin din kapag ginamit sa ibang larangan
ang mga terminong ito, naiiba na ang taglay na kahulugan ng mga ito.
Halimbawa : Ang Spin sa Washing Machine ay nangangahulugan ng mabilis
na pag-ikot ng makina upang mapiga o matanggal ang tubig sa mga damit.
Samantala sa paggawa ng sinulid, nangangahulugan ang spin ng paghahabi ng
hibla o fiber upang maging sinulid. Ang text sa Cellphone ay tumutukoy sa
ipinapadalang mensahe. Samantala, sa literatura ang text ay tumutukoy sa ano
mang nakasulat na akda gaya ng tula, alamat atbp. Ang isang salita ay maaaring
magkaroon ng iba'tibang kahulugan ayon sa larangan o termino ay maaaring
magkaroon ng iba't-ibang kahulugan ayon sa larangan o disiplinang pinaggamitan
nito. Register ang tawag sa
ganitong uri ng mga termino.
Tinatawag na register ang mga espesyalisadong termino gaya ng mga
salitang tipiko o teknikal na nagtataglay ng iba't-ibang kahulugan sa iba't-ibang
larangan o disiplina. Isa pang halimbawa ng register ang salitang "kapital" na may
kahulugang "puhunan" sa larangan ng pagnenegosyo at may kahulugan namang.
"punong lungsod"o "kabisera" sa larangan ng heograpiya.
Bawat propesyon ay may register o mga espesyalisadong salitang ginagamit
Iba ang register ng wika ng guro sa abogado. Iba rin ang inhinyero, computer
programmer at iba pa. Hindi lamang ginagamit ang register sa isang partikular o
tiyak na larangan kundi sa iba't-ibang larangan o disiplina. Espesyal na katangian ng
mga register ang pagbabago ng kahulugang taglay kapag ginamit sa iba't-ibang
larangan o disiplina. Ang register ay itinuturing na isang varayti ng wika.

27
Marapat na alam natin ang register ng wika ng sa gayo'y makatulong ito sa

ating pang-araw-araw na pamumuhay at maging buhay ito upang mas lalong maging
mabisa ang ating pagsasalita at sa paggamit nito sa iba't-ibang larangan o disiplina.
Kalakip natin ito sa paggamit sa bawat salitang ating binabanggit, at pakikisalamuha
sa ibang tao. Mangyaring ito ay mapagyaman at mapalawak dahil sa mga terminong
ating ginagamit, dito natin malalaman ang kaimportansyahan nito.
BARAYTI NG WIKA
Ang Filipino bilang isang buhay na wika ay nagtatataglay ng iba’t ibang
barayti. Batay nga sa kasabihang Ingles, “Variety is the spice of life.” Ibig sabihin,
ang pagkakaroon ng pagkakaiba-iba sa wika ay hindi nagangahulugang negatibo.
Maaari itong tingnan bilang isang positibo, isang penomenong pangwika o
magandang pangyayari sa wika. Ayon pa kay Constantino (2002), pagkakaisa at
pagkakaiba. Pagkakaisa sa pagkakaiba. Pagkakaiba tungo sa pagkakaisa. Dito ay
hayagan niyang iniugnay ang malaking kinalaman o ugnayan ng wika sa lipunan at
ang lipunang ito ay kinasasangkutan ng isang masining na kultura. Dagdag pa niya,
“Ang kultura ay hango sa mga tao at ang wika ay nagpapahayag ng espiritu/kaluluwa
ng mga tao na bumubuo sa lipunan o komunidad.”
Dahil sa ang mga tao ang siyang bumubuo sa lipunan at tao rin ang siyang
dumidivelop ng kani-kanilang mga kultura, hindi ngayon maiiwasang magkaroon ng
pagkakaiba-iba sa paniniwala, gawi, kaalaman pati na rin sa wika. Kung kaya, ayon
kay Zosky, mayroong tinatawag na barayti ng wika o sub languages na maaaring
iklasipika higit sa isang paraan. Tulad na lamang ng kanyang tinatawag na Idyolek,
Dayalek, Sosoyolek, Register, Estilo at Moda, Rehiyon, Edukasyon, Midya, Atityud at
iba pa. Lahat ng nabanggit ay ilan lamang sa mga kaparaanan ng pagkaklasipika ng
wika ayon sa mga gumagamit nito.
Sa pag-aaral sa barayti ng wika, mahalagang matutunan rin ang
accommodation theory ni Howard Giles. Sa paliwanag ni Constanstino mula kay
Giles, may malaking epekto ang pagkatuto ng pangalawang wika sa development ng
varayti ng isang wika. Sa teoryang ito pumapaloob ang tinatawag na linggwistik
konverjens at linggwistik dayverjens. Ang linggwistik konverjens ay nagangahulugan
na ang tao sa kanyang pagnanais na makipag-interak sa iba ay maaaring gumaya o
bumagay sa
pagsasalita ng kausap upang bigyang pakikiisa, pakikilahok,
pakikipagpalagayang loob, pakikisama o kaya ay pagmamalaki sa pagiging kabilang
sa grupo. Sa kabilang banda, ang linggwistik dayverjens naman ay
nangangahulugang pagiging iba sa gamit ng wika ng isang tao tungo sa pagbuo o
pagkilala sa kanyang kaakuhan o aydentiti.
Samantala, nadedevelop pa rin ang barayti ng wika sa tinatawag na
interferens fenomenon at interlanguage. Tuon naman sa pag-aaral na ito ang
pagiging kalahok ng unang wikang sinasalita ng isang tao o lipunan kaugnay sa
impluwensiya sa pagkatuto sa pangalawang wika. Ang interferens fenomenon ay
tumutukoy sa impluwensiya sa bigkas, leksikon, morpolohiya gayundin sa sintaktika
sa pagkatuto sa pangalawang wika. Ang interlanguage naman ay tumutukoy sa
mental grammar na nabubuo ng tao pagdating ng panahon sa proseso ng pagkatuto
niya ng pangalawang

28
wika. Dito, nababago niya ang gamit ng grammar ng wika sa pammagitan ng

pagdaragdag, pagbabawas, at pagbabago ng mga alituntunin.
Ayon pa kay Constantino (2002) mula kay Eastman (1971), nahahati sa
dalawang dimensyon ang baryabilidad o pagkakaiba-iba ng wika: ang heograpiko
(diyalekto) at sosyo-ekonomiko (sosyolek). Ang una ay nagpapaliwanag ng
pagkakaiba-iba ng wika dahil sa iba’t iba o kalat-kalat na lokasyon ng mga
tagapagsalita ng isang wika. Mula rito ay nadedevelop ang barayting pangwika.
Samantala, sa ikalawa, nagkakaroon ng pagkakaiba-iba ang wika dahil sa iba-ibang
estado ng tao sa lipunan. Kung kaya, mayroong tinatawag na mga wika ng bakla,
horse language, elit, masa at iba pa.
Sa artikulo naman ni Alonzo batay kay Catford, ang barayti ng wika ay may
dalawang malaking uri: permanenteng barayti at pansamantalang barayti. Ang
permanenteng barayti ay binubuo ng idyolek at dayalek. Ang idyolek ay ang
katangian o gamit ng wika na kaiba o pekulyar sa isang individwal. Ang dayalek
naman ay nangangahulugang paggamit ng wika batay sa lugar, panahon at
katayuan sa buhay. Ang paraan ng pagsasalita rito ay bumabatay sa kanyang
estado o grupong kinabibilangan. Sa kabilang banda, ang pansamantalang barayti
ay tumutukoy sa kagyat na sitwasyon ng pahayag. Bahagi nito ang mga sumusunod:
register, moda at estilo. Partikular din sa pag-aaral na ito ang maipakita ang iba’t
ibang barayti ng wikang Filipino gayundin ang lawak ng gamit nito bilang
pambansang wika at bilang tugon na rin sa estandardisasyon at intelektwalisasyon
nito. Samantala, ang lingguwistikong komunidad ay tumutukoy sa grupo ng mga
taong binibigkis ng iisang wika at pagkakakilanlang kultural.
Tukuyin at isulat sa bago ang bilang kung TAMA o MALI ang pahayag.
____________1. Ang komunikasyon ay nagsisimula sa sarili .
____________2. Ang hanapbuhay ay isang salik na tumutukoy sa saang lugar,
pook, o bayan na ginagamit ang wika.
____________3. Ang homogenous at heterogenous na wika ay iisa.
____________4. Komunikasyon ang pundasyon ng personal na relasyon ng isang
tao sa kanyang kapwa.
____________5. Ang komunikasyon ay hindi nangangailangan ng proseso.
Piliin ang letra ng tamang sagot. Isulat ito sa iyong sagutang papel o isulat
ang sagot bago ang bilang.
1. Sa komersyal ng Bear Brand Adult Plus, ipinakita ang mga kagamitan ng mga
kawani tulad ng laptop, autocad, T-square, blueprint at miniature. Sa anong larangan
nabibilang ito?
a. Accountancy b. Engineer
c. Arkitektura d. Medisina

29
2. “Handa na ba kayo? “Ito ay pamosong linyang binibigkas ni Korina Sanchez sa

programang Rated K. Kahit hindi ka nakatingin sa telebisyon at naririnig ang
kanyang pagsasalita ay tiyak na malalaman mong si Korina nga ito dahil sa sarili
niyang estilo sa pagbigkas.
a. Sosyolek b. Dayalek
c. Etnolek d. Idyolek
3. Uri ng wika na nililikha at ginagamit ng isang pangkat o uring panlipunan.
a. Dayalekto b. Sosyolek
c. Idyolek d. Etnolek
4. Ala! Ang kanin eh malate eh! Malata eh!
a. Sosyolek b. Rehistro
c. Idyolek d. Dayalek
5. Wikang espesyalisadong nagagamit sa isang particular na domeyn.
a. Sosyolek b. Register
c. Etnolek d. Pidgin
6. Isang guro sa Filipino II si Bb. Bayot at mula sa iba’t ibang lugar nagmula ang
kanyang mga mag-aaral. Sa oras ng klase sa araling rehistro ng wika, pinabigkas
niya ang salitang ganda na may damdamin sa apat na mag-aaral na nagmula sa
iba’t ibang lugar.
Cavite : Aba, ang ganda !
Batangas : Aba, ang ganda ah !
Bataan : Kaganda ah !
Rizal : Ka ganda hane !
Anong paraan ng pagsasalita ang ginamit?
7. Nagpunta sa David Salon si Coleen matapos makatanggap ng kanyang unang
suweldo sa pabrikang kanyang pinagtatrabahuhan. Marami sa mga tao sa loob
ang gumagamit ng wika ng mga bakla o beki. Pamilyar na siya sa ganitong salita
dahil ito’y gamitin na saan mang panig ng bansa. Anong barayti ng wika ang
kanyang narinig?
8. Sa iyong sariling palagay, bakit napapabilang sa barayti ng wikang jargon
ang mga termino tulad ng account, balance, diagnosis at test paper?
a. Sapagkat ito ay may kaugnayan sa iba’t ibang hanapbuhay o larangan
b. Sapagkat ito ay mula sa isang particular na komunidad
c. Sapagkat ito ay mula sa mga etnolinggwistikong grupo
d. Sapagkat ito ay wikang di pag-aari ninuman
9. kanilang barangay. Nabanggit ng isa ang ganito…
“Wow Pare, ang tindi ng tama ko…. heaven” Anong barayti ng wika ang kanyang
narinig?
c. Idyolek d. Etnolek
10.Wika na kadalasan ay nagmula o sinasalita sa loob ng tahanan.

30
a. Dayalek b. Etnolek
c. Idyolek d. Ekolek
11.Barayti ng wika na sinasalita ng mga tao sa heograpikong komunidad
a. Idyolek b. Etnolek
c. Dayalek d. Sosyolek
12.Ito ay pinauso at ginamit ng isang sangay ng lipunan natin na nakaugat sa
kulturang popular ng kabataang gumagamit ng text messaging sa kanilang
pakikipagkomunikasyon
a. Rehistro b. Jejemon
c. Homogenous d. Heterogenous
13.Ang paraan ng pagsasalita ni Kris Aquino sa programang “The Buzz “ay nakilala
natin at naging marka ito ng kanyang pagkakakilanlan sa larangan ng Telebisyon.
Anong barayti ng wika ito?
a. Etnolek b. Taglish
c. Idyolek d. Dayalek
14.Iisang anyo at uri o barayti ang wikang ginagamit sa isang lingguwistikong
Komunidad.
a. Homogenous b. Bilingguwal
c. Heterogenous d. Monolingguwal
15.Ang wikang Filipino ay binubuo ng maraming kasalong wika, nananatili pa rin ang
barayti at baryasyon nito kahit pa sabihing mayroong Pambansang wika.
a. Multilingguwalismo b. Bilingguwalismo
Sagutin ang mga sumusunod na tanong
1. Paano nakatutulong sa iyo bilang mag-aaral na malaman, maunawaan, at

magkaroon ng pagkakaunawaan sa iba’t ibang sitwasyon, komunidad, at
larangan sa tulong ng iba’t ibang rehistro at barayti ng wika?

31
2. Bilang isang HUMSS/ABM/STEM na mag-aaral, paano mo magagamit sa

iyong strand ang iyong kaalaman ukol sa Register at Barayti ng wika?
Tulad ng ibang kabataan maaaring ikaw man ay gumagamit din ng conotic o
conyospeak sa pakikipag-usap. Nakakasanayan ang ganitong pakikipag-usap subalit
sa palagay mo ba’y maganda itong pakinggan? O may magagawa ka ba para di mo
ito makasanayan? Naisip mor in ba, paano kaya ang mangyayari? Basahin ang web
blog ni Cris Israel Lumansang na pinamagatang WHAT IF CONYO LAHAT THE
PEOPLE HERE IN ‘PINAS. Sagutin ang mga tanong pagkatapos.
WHAT IF CONYO LAHAT THE PEOPLE HERE IN ‘PINAS

· Magnanakaw: Holdap, make bigay all your thingies! Don’t make galaw or I
will make tusok you!
· Magnanakaw 2: make suko, we made you napaligiran!
· Raliyista: Let’s make baka, don’t be takot! Don’t be sossy, join the rally!
· Newscaster: Oh my gosh, I have hot balita to everyone!
· Pasahero: Sir, payment!
· Pasahero 2: Manong, faster please! I’m nagmama-hurry!
· Customer: Pa-buy ng water, yung naka shachet! (ice
tubig) · Karpintero: Can I hammer na the pokpok?
· Pornstar: Ay grabe so cold naman here! Standing ovation na my boobs!
· Pari: You’re so bad, see ka ni God!

32
· Impeachement trial: You are so asar! I’m galit na to you

· Tsismosa 1: I was like this, he was like all that, and I was like what’s your
problem?
· Tsismosa 2: OMG that is like sooo sad!
· Magtataho: Taho! Make bili na while it’s init, I’ll make it with extra sago!
· Bumibili ng taho: Iis it sarap? Pwede pa-have?
· Pulubi: knock knock, pa-beg!
· Janitor: ekkkk! kill the ipis, please don’t step on it ha, I don’t like to feel the
sound!
1. Ano sa palagay mo, maganda bang pakinggan kung sa ganitong paraan

magsasalita ang lahat ng mga Pilipino? Ipaliwanag.
2. Kung makakasanayan mo ang ganitong paraan ng pagsasalita ay maaaring

madala mo rin ito hanggang sa iyong pagtanda at maging sa iyong
panghahanapbuhay. Paano kaya kung newscaster ka na ng isang
respetadong
news and public affairs program sa telebisyon subalit ganito ka magsalita: “Oh
my gosh, I have hot balita to everyone!” Paano maaapektuhan nito ang
kredibilidad mo bilang newscaster?

33
3. Batay sa isinagot mo sa bilang 2, ano-ano ang gagawin mo para hindi

mangyari ito s aiyo at malinang sa iyo ang pagsasalita nang maayos ngayon
pa lang?
Gamit ng Wika sa Lipunan (Instrumental at Regulatori)
Bawat indibidwal ay may sapat na kakayahang magamit ang isang wika na

kailangang pagtuunan ng pansin upang sanayin ang sarili sa bawat tungkulin. May
mga pagkakataong kinakailangang gamitin ang isang tungkulin sa isang sitwasyon,
at may pagkakataon din na kailangang gamitin ang dalawa o higit pang tungkuling
pangwika sa isang sitwasyon.
Ayon kay Halliday sa kaniyang Explorations in the Functions of Language na
inilathala noong 1973, na ang mga tungkuling ginagampanan ng wika sa ating buhay
ay kinategorya. Ginagamit nang pasalita at pasulat ang nasabing tungkulin. Pasalita
man o pasulat, may kani-kaniyang gamit ang wika sa lipunan. Mahalaga ang
nasabing mga tungkulin o gamit ng wika sa epektibong pakikipagkomunikasyon.
Tunghayan ang mga gamit ng wika sa lipunan.
Ang instrumental sa gamit ng wika ay ginagamit upang tumugon sa
pangangailangan. Pangunahing instrumento ang wika upang makuha o matamo ng
tao ang kaniyang mga lunggati o pangangailangan. Ang maayos at matalinong
paggamit ng wika ay nagbubunga nang malawakang kaayusan sapagkat hindi
lamang nito nagagawang magpaunawa kundi pumukaw ng damdamin at kaisipan.
Ang regulatori naman ay wika rin ang kumokontrol o gumagabay sa kilos at
asal ng tao. Sa maayos at malumanay na gamit ng wika inilalahad ang mga.
magulang ang kanilang pangaral upang mapanuto sa buhay ang kanilang mga anak

34
Obserbahan ang mga babala, karatula, o kautusan na malimit makitang nakapaskil

sa mga pampublikong lugar.
Halimbawa: Instrumental
• Pakiabot mo naman ang folder na nasa ibabaw ng mesa.
• Maaari ko bang malaman kung gaano katagal bago matapos
ang proyektong ito?
• Ano-anong departamento ang kailangan kong daanan bago
makarating sa tanggapan ng kagalang-galang na gobernador?
Halimbawa: Regulatori
• Bawal pumitas ng bulaklak.
• Huwag gumamit ng ballpen sa pagsagot, gumamit ng lapis.
• Basahing mabuti ang pangungusap bago mangatuwiran.
• Bawal manigarilyo.
Panuto: Tukuyin kung anong gamit ng wika sa lipunan ang mga sumusunod.
Piliin ang titik ng tamang sagot at isulat sa sagutang papel o isulat bago ang
bilang.
1. “Bawal umihi dito”
A. Imahinasyon B. Interaksyunal
C. Personal D. Regulatori
2. Pakiabot mo naman ang folder na nasa ibabaw ng mesa.
A. Heuristiko B. Instrumental
3. Maaari ko bang malaman kung gaano katagal bago matapos ang proyektong ito?
A. Impormatibo B. Instrumental
C. Heuristiko D. Personal
4. Smoking Area
A. Impormatibo B. Heuristiko
5. Slow Down School Zone
A. Impormatibo B. Instrumental
Gamit ng Wika sa Lipunan : Kahulugan ng Cohesive Device
Gamit ng wika sa Lipunan

1. Interaksyonal - ang tungkulin ng wika na ginagamit ng tao sa pagtatatag at
pagpapanatili ng relasyong sosyal sa kapwa tao.
2. Instrumental - ang tungkulin ng wika na ginagamit sa pagtugon sa mga
pangangailangan.

35
3. Regulatori - ang tungkulin ng wikang gingamit sa pagkontrol o paggabay sa

kilos o asal ng ibang tao.
4. Personal - ang tungkulin ng wikang ginagamit sa pagpapahayag ng sariling
damdamin o opinion.
5. Imahinatibo - ang tungkulin ng wikang ginagamit sa pagpapahayag ng
imahinasyon sa malikhaing paraan.
6. Heuristik - ang tungkulin ng wikang ginagamit sa paghahanap o paghihingi ng
impormasyon.
Paraan ng Pagbabahagi ng Wika (Jackobson 2003)

➢ Pagpapahayag ng Damdamin (Emotive) • Pagpapahayag ng damdamin,
saloobin at emosyon.
➢ Panghihikayat (Conative) • Panghihimok at pag-iimpluwensya sa iba sa
pamamagitan ng pag-utos at pakiusap
➢ Pagsisimula ng pakikipag-ugnayan (Phatic) • Pakikipag-ugnayan sa kapwa
at makapagimula ng usapan.
➢ Paggamit bilang Sanggunian (Referential) • Gamit ng wikang nagmula sa
aklat at iba pang sangguniang pinagmulan ng kaalaman upang maiparating
ang mensahe at impormasyon
➢ Paggamit ng Kuro-kuro (Metalingual) • Lumilinaw sa mga suliranin sa
pamamagitan ng pagbibigay ng komento sa isang kodigo o batas.
➢ Patalinghaga (Poetic) • Masining na paraan ng pagpapahayag ng panulaan,
prosa, sanaysay at iba pa.
KAKAYAHANG KOMUNIKATIBO
➢ SPEAKING - Salik-panlipunan na dapat isaalang-alang sa paggamit ng wika
ayon kay Hymes.
➢ SETTING - Ang lugar ay may malaking impluwensiya sa komunikasyon
➢ PARTICIPANTS - Mahalagang isaalang-alang din kung sino ang kausap o
kinakausap. Dapat ding magbago-bago ang paraan n gating
pakikipagtalastasan depende sa kung sino ang taong nasa ating harapan o di
kay’y sinusulatan.
➢ ENDS - Sa paggamit ng wika kailangan munang isaalang-alang ang layunin
sa pakikipag-usap.
➢ ACT SEQUENCE - Isinasaalang-alang nito ang daloy o takbo ng usapan.
➢ KEYS - paggamit ng pormal at di-pormal sa pakikipag-usap.
➢ INSTRUMENTALITIES - Paggamit ng midyum sa pakikipagkomunikasyon.
Lenggwaheng ginagamit o ang instrumenting ginamit upang
makipagkomunikasyon
➢ NORMS - Mahalagang maisaalang-alang ng isang tao ang paksa ng
pinaguusapan.
➢ GENRE - Batid dapat ng tao kung ano ang genreng ginagamit ng kanyang
kausap, nang sa gayo’y aalam din ng kausap nang genre na kanyang
gagamitin.

36
Suriin
Basahin ang sumusunod na pangungusap. Suriin ang may salungguhitan na
cohesive device na ginamit sa bawat pangungusap at ipaliwanag kung paano ito
ginamit.
1. Hindi lamang ang direktor ang dumating, pati na rin ang producer ng pelikula.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
__________________________________________________________________
2. Maliban sa pagbibigay ng alokasyon sa industriya ng pelikulang Pilipino,

magkakaroon din ng puhunang pangkabuhayan para sa mga anak ng taga
industriya sakaling wala na silang trabaho.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
__________________________________________________________________
3. Binigyan ng kalayaan ang MTRCB sa pagsusuri ng mga pelikula, bunga nito

naging maingat ang mga producer sa kanilang gawain.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
__________________________________________________________________
4. Mabilis na umuunlad ang industriya ng pelikula, ngunit nang magkaroon ng iba’t

ibang eskandalo sandal itong lumamig.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
__________________________________________________________________
5. Malaki ang paniniwala ng mamamayan sa husay ng pagkakalikha ng mga

pelikulang Pilipino dahil dito, pinaghuhusay ng mga artista ang kanilang
pagganap.
_________________________________________________________________
__
___________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Sitwasyon ng Gamit ng Wika sa Lipunan
Bawat indibidwal ay may sapat na kakayahang magamit ang isang wika na

may kaakibat na tungkulin na kailangang pagtuunan ng pansin upang masanay ang
saril sa tamang paggamit nito. May mga pagkakataong kinakailangan ang gabay na
tungkulin sa wika sa isang sitwasyon, at may pagkakataon din na kailangang gamitin
ang dalawa o higit pang tungkuling pangwika sa iisang sitwasyon.

37
Ayon kay Halliday noong 1973 sa kanyang “Explorations in the Functions of

Language”, mayroong kategorya na ginagampanan ang wika sa ating buhay. Ito ay
pasulat at pasalitang paggamit ng wika.
Halimbawa:
✓ Pasulat: Pagpapadala ng liham sa guro dahil sa hindi pagpasok sa klase
sapagkat mayroong sakit.
✓ Pasalita: Pakikipag-usap sa mga nakasabay sa grocery at pinag-uusapan
ang tungkol sa buhay may asawa at magulang.
Isang katangian ng wika ay nakasandig sa kultura. Anuman o sinuman ang

mandayuhan at makaranas ng mga pangyayari, matuto ng mga bagay-bagay ay
tiyak na maiimpluwensyahan ang wika. Mabilis na lumalawak ang mga salitang
hiram at nagiging bokabularyo rin kinalaunan.
Suriin
Basahin at unawain ang bawat sitwasyon. Tugunan ito. Isulat ito sa paraan ng
paggamit ng wika sa lipunan.
❖ May dumating na bisita sa inyong bahay. Kilala mo ito dahil alam mong
katrabaho ito ng iyong magulang. Ano ang sasabihin mo sa kanya? Paano
mo ito kakausapin? Isulat ito sa paraan ng paggamit ng wika sa lipunan.
❖ Nasa palengke ka nang biglang bumuhos ang ulan kaya binuksan mo ang
iyong payong. Di kalayuan ay nkita mong may isang matandang naglalakad at
basa na dahil sa ulan. Ano ang iyong gagawin? Ano ang sasabihin mo sa
kanya
Tanong:
• Mula sa sitwasyong nasa itaas, masasabi mo bang maaaring gamitin ang wika sa
iba’t ibang sitwasyon upang makipagkomunikasyon? Paano?
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
__________________________________________________________________
_ __________________________________________________ • Mas epektibo ba
ang paggamit ng wika sa paraang pasulat o pasalita? Ipaliwanag.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
_____________________________________________________

38
Gumawa ng isang sarbey tungkol sa mga salitang madalas marinig na

ginagamit sa mga lugar na nakasulat sa talahanayan. Magtala ng 5 salita sa
bawat lugar.
➢ PALENGKE
1.
2.
3.
4.
5.
➢ PASYALAN
1.
2.
3.
4.
5.
➢ MALL
1.
2.
3.
4.
5.
➢ PALARUAN
1.
2.
3.
4.
5.
ng ito'y
ANG DEPINISYON NG WIKANG FILIPINO: Tagalog,
Ang Katawan at Kaluluwa.... sa wika
(Bahagi ng pagtalakay ni Efren R. Abueg) ng mga
pambans
Ang ating wikang pambansa ay napag-uusapan. Sasabihi a natin,
Pilipino o Filipino. Makikilala sa mga sagot na ito ang oryentasyon mamamayang
Pilipino. At kung masagot namang Filipino ang wikang hindi naman ito mabigyan ng
angkop na depinisyon. (Concom
)
Tatlong komisyoner ng Komisyong Konstitusyonal . Sa
nagbigay linaw sa katangian ng Filipino bilang wikang pambansa katitikan
ng

39
pulong ng subkomite sa wika ng Concom noong Setyembre 10, 1987, ganito ang
salin ng kanilang palitan ng mga pangungusap:
Ayon kay Komisyoner Wilfredo Villacorta: Ito ang isang umiiral na wikang
pambansa, at ang nukleo nito ay Pilipino...sapagkat ito ay isa nang malaganap na
umiiral na wika, na Pilipino na P. Sinabi rin natin na mayroong isang wikang umiiral
na pinalawak at pinaunlad na tinatawag na Filipino at ang pormalisasyon nito ay
kailangang isagawa sa sistemang pang-edukasyon at iba pa, subalit hindi
nangangahulugan na dahil hindi pa ito pormalisado ay hindi umiiral. Ito ay isang
lingua franca."
Tinalakay ni Ponciano Bennagen: Kailangan nating magkaroon ng isang midyum ng
komunikasyong magbibigkis sa atin at iyon ay ang Filipino, na binigyangkahulugan
ng isang pangkat ng mga pantas sa wika at mga organisasyong pangwika bilang
isang lumalawak na bersyon ng Pilipino."
Nilinaw ni Komisyoner Francisco Rodrigo: Itong Filipino ay hindi isang bagong
kinatha o kakathaing lenggwahe. Ito ay batay sa Pilipino. Palalawakin lamang ang
saklaw ng Pilipino. Kaya nga't ang Pilipino ay batay sa Tagalog, at ang Filipino ay
batay sa Pilipino."
Binigyan din nila ng historikal na perspektibo ang Filipino. Binanggit ni Rodrigo na
"ang Pilipino ay batay sa Tagalog", samantalang sinabi naman ni Bennagen na " ang
Pilipino....bilang isang lumalawak na bersyon ng Filipino." Mula kay Rodrigo na
sinabing "Itong Filipino ay hindi isang bagong kinatha o kakathaing lenggwahe"
hanggang sa winika ni Villacorta na "subalit hindi nangangahulugan na dahil hindi pa
ito pormalisado ay hindi ito umiiral." At ipinanghuli niya: "Ito ay isang lingua franca."
Kaya mula sa Tagalog (sa panahon ng Pangulong Quezon) hanggang sa Pilipino (sa
panahon ni Kalihim Romero ng Edukasyon) hanggang sa Filipino (sa panahon ni
Presidente Aquino), nakompleto ang ebolusyon ng wikang pambansa.
Tukuyin kung ang mga pahayag ay Katotohanan o Di-katotohanan. Piliin

lamang ang titik ng wastong sagot. Isulat ang sagot bago ang bilang.
1. Sa pagbabago ng katawagan ng isang wika ay hindi na nangangailangan ng

batas na siyang pagbabatayan.
A. Katotohanan B. Di-katotohanan
2. Ang itinuturing na lingua franca ng Pilipinas ay ang dayalektong Tagalog.
3. Sa larangan ng pakikipagtalastasan ay kinakailangan gawing pormalisado ang
paggamit sa wikang Filipino
4. Sa pagiging pormalisado ng paggamit ng wikang Filipino ay nagkaroon ng
impluwensiya ang mga bangyagang mananakop.
A. Katotohanan B.Di-katotohanan
5. Ang Tagalog ay ang katagawan sa wikang Pambansa na isinunod sa lamang sa
Filipino.

40
6. Binanggit ni Kom. Francisco Rodrigo na ang Pilipino ay batay sa Tagalog at ang
Filipino ay batay sa Pilipino.
7. Ang Wikang Filipino ay pinatutunayang hindi isang bagong kinatha o kakathaing
lenggwahe.
8. Mas gagamitin at makilala ang Wikang Filipino kung ito ay ibabatay sa Pilipino.
9. Hindi maituturing na isang umiiral na wika ang Wikang Filipino ng isang bansa
kung ito ay hindi pa pormalisado.
10.Ang Wikang Filipino ay pinalawak na bersiyon ng Pilipino.
11.Ang Filipino ay lumalaganap at umiiral na wika kung kaya’t kinakailangang
paunlarin ito ng sistema ng edukasyon ayon sa pagtalakay ni Kom. Wilfrido Villacorta.
12.Magkakaroon na ng sapat na pagkakaunawaan ang mga mamamayan sa isang
bansa kahit na isang wika lamang ang umiiral.
13.Sa pamumuno ni Pangulong Manuel Luis Quezon namayagpag ang paggamit ng
dayalektong Tagalog.
14.Maaaring lumikha ng panibagong wika ng sinuman nang walang pinagbabatayan
na kahit na anong batas.
15.Hindi nagtataglay ng historikal na perspektiba ang Wikang Filipino.
Pananaw ng Iba’t ibang Awtor sa Wikang Pambansa
Wikang Filipino, sangkap sa pagpapakilala ng kultura

Sa pamamagitan ng pagsusuri sa mga makabagong uri ng komunikasyon
tulad ng social media, maaaring matagpuan ang mga pagbabago sa kultura at
lingguwistika ng ating lipunan, ayon sa mga dalubhasa. “Ang social media ay
pangunahing ginagamit natin sa paghahatid ng mensahe.
Isa ito sa mga pangunahing proseso ng komunikasyon at hindi kailan man
maihihiwalay sa kultura ng lipunang ginagalawan natin,” wika ni April Perez,
propesor sa Unibersidad ng Pilipinas-Diliman, sa ikalawang araw ng Pandaigdigang
Kongreso sa Araling Filipinas sa Wikang Filipino. Lumabas sa pananaliksik ni Perez
na higit na

41
binibigyang-pansin ng mga mag-aaral ang nilalaman ng mga Facebook status ngunit

tinitingnan pa rin nila ang wikang ginamit sa pagpapahayag dito.
Ayon naman kay Ma. Althea Enriquez, isang propesor sa Unibersidad ng
Pilipinas-Diliman, “sa pagtuturo ng wika, kailangang ituon ang atensiyon ng mga
guro sa anyo ng mga salitang ginagamit kaysa sa tungkulin nito sa pangungusap”.
Iminungkahi rin niyang pagtuunan ng pansin ang ugnayan ng mga salita sa isa’t isa.
Nabanggit naman ni Imelda De Castro, propesor sa Unibersidad ng Santo Tomas,
ang kahalagahan ng tamang estruktura at gramatika sa Filipino upang makamit ang
estandardisasiyon ng wika tungo sa mas progresibo at modernisadong Filipino.“Ang
wika ay kailangang sumulong sa tinatawag na transpormasyon para maka-adapt ito
sa pagbabago ng panahon,” ani De Castro. Paliwanag niya, hindi lamang wikang
Filipino ang ginagamit upang mapaigting ang ugnayan sa mga mamamayan kundi
lahat ng wika sa Pilipinas upang magkaroon ng koneksyon sa iba’t ibang sektor ng
lipunan. Dagdag pa niya, “mayroong tungkulin ang pamahalaan na manguna sa
paggamit at pagpapalaganap ng wikang pambansa. Dapat gawing competent sa
Ingles at Filipino ang mga opisyal upang mahikayat ang iba na sumulat at gumawa
ng pananaliksik ng sa gayon ay maitanghal ang wikang Filipino bilang
intelektuwalisado at modernisado”,
Aniya, “Alam kong makatutulong ito sa iyo upang magkaroon ka ng gabay at
mapadali sa iyo ang daloy ng modyul na ito.”
Wikang Pambansa: Ang magpapalaya sa bansa sa trahedya ng pagkawala
Ang wika ay may kaugnayan sa lahat ng aspekto sa lipunan – pulitikal, sosyal,

kultural, at ekonomikal. Hindi maaaring umusbong ang isang penomenon sa bansa
na hindi dulot o iniimpluwensiyahan ng wika. Sa ganitong pananaw, mahihinuha
natin na lahat ng kaganapan sa bansa – mabuti man o hindi – ay nag uugat sa wika.
Ang sistema ng edukasyon, ang mga pulitikal na pagpapasya, ang
namamayaning kaisipan at paradigm sa lipunan, komunikasyon sa loob at labas ng
bansa, nauusong mga gawaing kultural o “cultural trends” at ang estado ng
ekonomiya sa bansa – ito ay ilan lamang sa mga penomenong bumabalot sa bansa
na hindi maipagkakailang tumubo mula sa ugat ng diskusyong may kaugnayan sa
wika. Ang
mga sumusunod na pahayag ay naaayon sa kritikal na obserbasyon at pananaw nina
De Quiros (1996), Constantino (1996), Arao (2007; 2010) at Geronimo (2012).
Inilarawan ni Conrado de Quiros (1996) ang wika bilang isang instrumento para
makapaghari. Ang paglaganap ng wikang Ingles ay lumilikha ng dibisyon sa pagitan
ng mga naghaharing uri at pinaghaharian, at ng mga binabansagang “elite” sa lipunant
at mga tinaguriang kabilang sa mababang estado sa lipunan. Hinahati nito ang mga
mamamayan sa dalawang kategorya na pinangalanang “superior” at “inferior”. Ang
konsepto ng wika bilang isang simbolo ng kapangyarihan ay matagal nang naka-uki sa
kasaysayan ng Pilipinas. Isang katibayan ang pagkakait ng mga Kastila ng wikang
Espanyol sa mga Pilipino upang maipuwera sa alta sosyedad at mapigilan ang
anumang pag-aaklas na maaaring umusbong kapag naunawaan ng mga mamamayan
ang kanilang wika. Gayundin magiging hadlang ang pagkatutuo ng mga

42
Pilipino ng wikang Espanyol sa kanilang plano na maghari, yumaman at maayos na

pamumuhay sa bansang Pilipinas. Sa kabaliktaran, ibinahagi ng mga Amerikano ang
kanilang wika upang magkaroon ng malinaw na ugnayan sa pagitan nila at ng mga
mamamayan. Sa ganitong pagpapasya, hindi nag-aklas ang mga Pilipino laban sa
Amerika kundi sila pa ay naging masunurin.
Isa pang suliranin ang pagsasabatas ng mga anti-Filipino o anti mamamayang
polisiya. Ayon nga kay Jonathan Vergara Geronimo (2012), kung walang makitang
pagkamakabayan sa mga opisyal ng pamahalaan, hindi dapat asahang agad sisibol
ang binhing nasyonalismo sa puso ng mga Pilipino na siyang magbubuklod sa
kanila. Ayon kay Arao (2007), dahil idineklara ang Ingles bilang midyum ng pagtuturo
sa eskwelahan, nariyan ang inaasahang pagtaas ng English proficiency ng mga
magaaral. Sa pangangampanya ng mga eskwelahan ng mga kaisipang kanluranin,
nawala ang pokus sa pag-aaral sa pambansang kasaysayan at mga ambag sa
daigdig ng kaisipan ng mga pantas ng sariling bansa (Constantino, 1996). Sa
madaling salita, nawala ang intellectual tradition ng mamamayang Pilipino. Naghari
ang kolonyal – partikular na ang Kanluranin – na pag-iisip na lumilikha ng mga
“mental educators” o mga misedukado. Ipinaliwanag din ni Arao (2007), sa isang
panig naman, ang Ingles ay magbibigay daan sa isang matagumpay na “export
economy”.
Sa kabuuan, may iba’t ibang mukha ang wika na ipinakita ang mga awtor: Ang
wika bilang instrumento sa kapangyarihan (De Quiros, 1996), Ang wika bilang susi
sa pagbubuklod ng sambayanan (Arao, 2010), ang wika bilang instrumento sa
pagpayayaman ng edukasyon at kaalaman (Constantino, 1996), ang wika bilang
instrumento sa pamamahayag (Arao, 2007), at sa kabuuan, ang wika bilang isang
tagapag-unlad at tagapalaya (Geronimo, 2012). Nakakatawang isipin na ang wika –
na pangunahing instrumento sa komunikasyon, ang siya pang nagiging dahilan
upang mahati, mawalan ng pag-uunawaan, at mawalan ng komunikasyon ang mga
mamamayang Pilipino.
Pagsasanay
Batay sa nilalaman ng talata na nasa kahon, ipaliwanag kung bakit hindi ka

sang-ayon o di-sang-ayon sa pahayag ng mga awtor tungkol sa wika.
May iba’t ibang mukha ang wika na ipinakita ang mga awtor: Ang wika bilang
instrumento sa kapangyarihan (De Quiros 1996), Ang wika bilang susi sa
pagbubuklod ng sambayanan (Arao, 2010), ang wika bilang instrumento sa
pagpapayaman ng edukasyon at kaalaman (Constantino 1996), ang wika bilang
instrumento sa pamamahayag (Arao, 2007), at sa kabuuan, ang wika bilang isang
tagapag-unlad at tagapagpalaya (Geronimo, 2012). Nakakatawang isipin na ang
wika – na pangunahing instrumento sa komunikasyon, ang siya pang nagiging

43
dahilan upang mahati, mawalan ng pag-uunawaan, at mawalan ng komunikasyon

ang mga mamamayang Pilipino.
1.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
2.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
3.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
Sagutin ang mga sumusunod na tanong:
1. Ano ang iyong magagawa upang mapaunlad ang wikang Filipino?
2. Sa kasalukuyang nangyayari sa wikang Filipino, anong paraan ang iyong

magagawa upang higit itong makilala?

44
3. Bilang isang mag-aaral, makatutulong ba sa iyo ang pagiging bihasa sa

pagsasalita ng wikang Ingles?
Unawain mong mabuti ang katanungan. Tukuyin kung ang pahayag ay TAMA o
MALI. Kung tama, isulat sa sagutang papel o isulat bago ang bilang ang A at
kung mali naman ay B.
________1. Sa patuloy na pagtangkilik sa kanluraning kaisipan ay nawawala ang

atensiyon sa pag-aaral ng ating pambansang kasaysayan.
________2. Walang kaugnayan ang wika sa lahat ng aspekto sa lipunan.
________3. Sa pagbabagong nagaganap sa kultura, mayroong kaugnayan dito ang
paglaganap ng social media.
________4. Nagtataglay ng iba’t ibang konsepto ang wika.
________5. Ibinahagi ng mga Amerikano sa mga Pilipino ang edukasyon upang tayo
ay gumawa ng hakbang laban sa kanila.
________6. Ang wikang Ingles ang siyang nagiging daan upang maisakatuparan
ang isang export economy.
________7. Ang mga mamamayan ay nahahati sa dalawang kategorya dahil sa
wika. ________8. Ang wikang Ingles ay mas makapangyarihan kumpara sa wikang
Filipino.
________9. Hindi dapat asahang sisibol sa mga Pilipino ang damdaming
nasyonalismo kung walang makitang pagkamakabayan sa mga opisyal ng
pamahalaan.
________10. Maipapakita ang kultura na mayroon ang isang bansa sa
pamamagitan ng wika.
________11. Higit na uunlad ang sariling atin kung ang wikang Pambansa ang
siyang magbubuklod-buklod sa mga Pilipino.
________12. Nagsisilbing tagapagpalaya at tagapagpa-unlald ang wika.
________13. Sa isasagawang estandardisasyon, hindi na kailangan na maging
wasto ang estruktura ng wika.
________14. Sumisimbolo sa kaunlaran ang wika.
________15. Binhing nasyonalismo ang siyang magbibigkis sa mga Pilipino.

45
Ipaliwanag ang pahayag sa pamamagitan ng pagbibigay ng sariling opinyon
tungkol dito.
“Ang wika ay nagsisilbing salamin ng kultura ng isang bansa”
Pagsulat ng Sanaysay
Katulad ng ibang anyo ng panitikan, ang sanaysay ay may uri rin. Ito ay ang
pormal at impormal. Ito ay nagpapahayag ng kuro-kuro ng may akda hinggil sa isang
bagay. Naghahatid din ito ng mahahalagang kaalaman o impormasyon, kaisipang
makaagham, at lohikal na pagkakasunod-sunod ng mga ideya. Maingat na pinipili
ang mga salita at maanyo ang pagkakasulat. Maaari itong maging makahulugan,
matalinhaga at matayutay. Ang tono ng pormal na sanaysay ay seryoso at
dinagbibiro. .
Samantalang sa impormal na sanaysay, nagbibigay ito ng kasiyahan sa
pamamagitan ng pagtalakay sa mga karaniwan at pang-araw-araw na paksa
Gumagamit din ng mga salitang sinasambit sa araw-araw na pakikipag-usap sa
kapwa. Palakaibigan ang tono sapagkat pumapanig sa damdamin at paniniwala ng
may akda ang pananaw dito.

46
Bahagi ng Sanaysay
➢ Simula – Karaniwang naglalagay ng pang-akit, atensyon ang nagsusulat ng
sanaysay. Dapat makuha ng akda ang atensyon at damdamin ng mambabasa
at sa bahaging ito makakapag-isip ang mambabasa kung magpapatuloy pa
sa pagpabasa.
➢ Katawan o Gitna - Dito naman nakalagay ang malaking bahagi ng nilalaman
ng sanaysay. Nakasaad din ang mga mahahalagang impormasyon o ideya ng
may akda tungkol sa paksa.
➢ Wakas – Ito ang pansarang bahagi ng sanaysay. Dito maaaring magsulat ng
konklusyon, buod ng sanaysay o mensaheng habilin ng manunulat sa
mambabasa. Maaari ring maglagay ng pahayag na hahamon sa pag-iisip ng
babasa ng akda.
Elemento ng Sanaysay
➢ Tema/Paksa – Sa bahaging ito ipinapahayag ng may-akda ang layunin ng
kanyang pagsulat ng sanaysay.
➢ Anyo at Istruktura- Ito ay isang mahalagang sangkap sapagkat
nakakaapekto ito sa pagkaunawa ng mambabasa, ang maayos na
pagkakasunod-sunod ng ideya o pangyayari ay makakatulong sa mambabasa
sa pag-unawa sa sanaysay.
➢ Wika at Istilo- Elemento ng sanaysay na higit na nagpapayaman sa kaisipan
ng mga mambabasa kung kaya`t higit na mas mabuting gumamit ng simple,
natural at matapat na mga pahayag.
➢ Kaisipan – Mga ideyang nagpapalinaw sa tema. Nailalarawan ang buhay sa
isang makatotohanang salaysay. May masining na paglalahad na
ginagamitan ng sariling himig ng may-akda.
➢ Damdamin – Naipapahayag ng isang magaling na may-akda ang kanyang
damdamin nang may kaangkupan at kawastuhan sa paraang may kalawakan
at kaganapan.
Panuto: Piliin ang titik ng tamang kasagutan sa mga sumusunod na

katanungan
1. Ito`y karaniwang himig nakikipag-usap lamang at hindi nangangailangan ng

masusing pag-aaral upang makasulat nito.
A. impormal B. nilalaman
C. banghay D. pormal
2. Alin sa mga sumusunod ang hindi kabilang sa katangian ng isang pormal na
sanaysay.
A. gumagamit ng payak na salita lamang
B. maayos at mabisang pagkakalahad
C. mahusay at malinaw na pagbuo
D. lubos na kaalaman sa paksa
3. Alin sa mga sumusunod ang katangian ng impormal na sanaysay.
47
A. palakaibigan B. maanyo
C. maligoy D. seryoso
4. Ang maayos na pagkakasunod-sunod ng ideya o pangyayari ay makatutulong sa
mambabasa sa pag-unawa ng isang sanaysay. Anong elemento ito ng
sanaysay?
A. paksa/Tema B. kaisipan
C. anyo at istruktura D. damdamin
5. Isang akdang pampanitikan na nagpapahayag ng kuro-kuro ng may akda hinggil
sa isang bagay.
A. kuwento B. sanaysay
C. nobela D. tula
6. Ang paksa ay hindi karaniwan at nangangailangan ng matiyagang pag-aaral at
pananaliksik.
A. nilalaman B. impormal
C. banghay D. pormal
7. Nailalarawan ang buhay sa isang makatotohanang salaysay, masining ang
paglalahad na ginagamitan ng sariling himig ng may- akda Anong elemento ito
ng sanaysay?
A. larawan ng buhay B. kaisipan
C. damdamin D. paksa/Tema
8. Ang mga sumusunod ay katangian ng isang mahusay mananaysay. maliban
sa__________
A. mabilis mag-isip B. sensitibo sa kapaligiran
C. may pinapanigan D. malikhain
9. Nakapaloob sa bahaging ito ang nais iparating ng manunulat sa mambabasa.
A. damdamin B. wika at istilo
C. kaisipan D. tema/paksa
10. Elemento ng sanaysay na naglalahad na mas mabuting gumamit ng simple,
natural at matapat na pahayag.
A. wika at istilo B. kaisipan
C. damdamin D. anyo at istruktura
11. Alin ang hindi kapangkat ng mga salita na nasa pagpipilian sa ibaba?
A. impormal B. paksa/tema
C. damdamin D. damdamin
12. Bahagi ng sanaysay na makikita ang pagtalakay sa mahahalagang ideya o
puntoukol sa tema at nilalaman nito.
A. simula B. wakas
C. gitna D. tema
13. Tinuturing na pinakamahalagang bahagi ng sanaysay, sapagkat ito ang
unangtitingnan ng mambabasa at dapat nakapupukaw ng atensyon.
A. simula B. gitna
C. tema D.wakas
14. Bahagi ng sanaysay na maaaring magsulat ng konklusyon, buod o mensaheng
habilin ng manunulat sa mambabasa.
A. gitna B. tema

48
C. wakas D. simula
15. Elemento ng sanaysay na karaniwang sumasagot sa tanong na “tungkol saan
ang akda?”
A. wika at istilo B. tema/paksa
C. kaisipan D. larawan ng buhay
Basahin ang bahagi ng artikulong “Politika ng Wika, Wika ng Politika” ni

Randy David. Ibuod ang mga kaisipang nagmumula sa nasabing talumpati-
sanaysay. Gawing lunsarang ang mga piyesang ito sa pagbuo ng inyong
sariling Sanaysay.
“Politika ng Wika, Wika ng Politika”
ni Randolf S. David
Pikit-mata kong tinanggap ang imbitasyong ito sapagkat naakit ako sa pamagat ng ating
kumperensiya: Politika ng Wika, Wika ng Politika. Akala ko alam ko na ang kahulugan ng mga
katagang ito, hanggang sa mapag-isipan kong mabuti. Ngayon, nagsisisi ako kung bakit ako pumasok
sa masalimuot na lunggang ito. Pero, bahala na.
Politika ng Wika
Kailanma’y hindi naging neutral o inosenteng larangan ang wika... Ang politika ng wika ay isang
perspektiba na sumusuri sa mga epekto sa wika ng tagisan ng kapangyarihan. Angkop na angkop ang
ganitong perspektiba sa pag-unawa ng patakaran ng wika sa sitwasyong kolonyal. Ipinakikita nito,
halimbawa, ang malalalalim na motibong politikal na nakakubli sa mga pinaka-inosenteng desisyon
tungkol sa mga patakarang pangwika. Na ang mga ito’y hindi lamang simpleng pagsunod sa lohika ng
mabisang komunikasyon, kundi manipestasyon ng isang malawak na estratehiya ng paglupig o
dominasyon.
Marami nang pag-aaral ang naisulat ayon sa pananaw na ito. At marahil kalabisan nang ulitin ang
mga ito sa pagkakataong ito. Mas gusto kong bigyang pansin ang mga kahulugang ipinahihiwatig ng
mga salitang “Wika ng Politika”, ang kabilang pisngi ng ating tema.
Wika ng Politika
Sa aking palagay, higit pa sa kumbensiyonal na pakahulugan sa politika bilang eleksiyon o rebolusyon

ang tinutukoy dito. Mas malawak ang kahulugan ng politika bilang isang larangan ng buhay.
Saanman may pagpupunyagi o pagkilos na makalikha ng epekto, doon ay may “will to power” o
pagkukusang makapangyari. Ito’y larangan ng politika. Sa madaling salita, hindi kailangang
magkaroon ng hayagang paniniil para masabi nating ito’y politikal. Kadalasan, ang epekto ng
kapangyarihan ay eksklusyon o pagbaon sa limot. Hindi kailangan na laging may tiyak na awtor na
nagplano ng estratehiya ng paglupig para masabi nating ito’y politikal. Kadalasan, ang mga
pangyayari’y hindi sinasadya, o produkto lamang ng mahabang serye ng mga pangyayaring walang
iisang may akda.
Sa aking palagay ang sitwasyong pangwika sa ating lipunan sa kasalukuyan ay maaari nating tingnan
mula sa ganitong punto de bista. Bagama’t hindi maitatanggi na nagkaroon ng sistematikong
programa

49
para mangibabaw at palaganapin ang wikang Ingles sa ating lipunan, hindi ito ganap na ipinaliliwanag
kung bakit nabusabos nang ganyan ang ating sariling mga wika, at kung bakit nahihirapang
maigpawan ng Filipino ang mga sagka sa pag-unlad nito. Larangan pa rin ito ng politika, subalit
mabibigo tayo marahil kung ang ating hahanapin ay isang indibidwal, grupo, o uri na may pakana sa
lahat ng ito. At marahil, kung nais nating mabago ang sitwasyon sa isang mapagpasiyang paraan, ang
hinahanap natin ay higit pa sa isang bagong opisyal na patakarang pangwika kundi isang bagong
praktis na ginagabayan ng isang malakas na hangaring makapangyari. Upang ganap na maunawaan
ang aking sinasabi, hayaan niyong banggitin ko ang aking karanasan sa telebisyon.
Taliwas sa inaakala ng marami, hindi po ako pumasok sa telebisyon at nangahas na gumamit ng

wikang Filipino bilang midyum ng seryosong talastasan upang kusang tumulong sa pagpapalaganap o
pagpapayaman sa atng pambansang wika. Isang masuwerteng aksidente lamang po ang aking
paggamit ng Filipino sa aking programa.
Wala sa aking plano o pinirmahang kontrata na maging kampeon ng paggamit ng Filipino sa mass
media. Katunayan, ang pamagat ng aking programa, hanggang ngayon, ay sa wikang Ingles. Truth
Forum noong una, Public Forum ngayon. Kung alam ko lang mula sa umpisa na magiging talk show
pala ito sa wikang Filipino, hindi siguro ako pumayag maging host ng programang ito, at wala sana
ako sa harap ninyo bilang isang masugid na tagapagtaguyod ng wikang Filipino. Totoo nga na kung
minsan, ang isang maliit na hakbang sa buhay natin ay nagbubukas para sa atin ng isang buong
larangang hindi natin inaasahan. Mahirap sabihin kung minsan kung tayo nga ba ang may akda ng
ating pagkilos, o tayo lamang ang epekto ng iba’t ibang pagkilos o nagkasunod-sunod, mga pagkilos
na walang iisang intensiyon.
Halos buong buhay ko bilang isang estudyante at bilang propesor ay aking inilaan sa pagbabasa,
pagsusulat at pagsasalita sa wikang Ingles. Sapul sa pagkabata, ang wika ng aming pamilya ay
Kapampangan. Nakakaintindi kami ng Tagalog, nagbabasa kami ng komiks sa Tagalog, nanonood ng
pelikulang Tagalog, at nakikinig sa programang Tagalog sa radyo. Subali’t Kapampangan ang salitang
gamit namin, hindi Tagalog at lalong hindi Ingles. Ang Ingles ay pang-declamation lamang,
pangdispley kumbaga, isang bandera ng iyong pagkaedukado. At ang Tagalog ang wikang ginagamit
sa mga love letter.
Sa probinsiya, kung saan ako nag-elementarya at naghay-iskul, nahilig ako sa pagbabasa ng mga
komiks at mga magasing tulad ng Liwayway at Bulaklak. Wala itong kinalaman sa pagiging
makabansa o pagka-Filipino sapagkat hindi ko natatandaan na ito’y naging isang punto ng
pagpapasiya para sa akin. Bahagi lang talaga ng aking mundo sa pangaraw-araw.
Ang sabi ko nga, ang talagang pinagsadyaan ko ay ang wikang Ingles. Nagbasa ako ng maraming libro
sa Ingles upang matutunan ang lengguwaheng ito; pangalawa na lamang siguro ang anumang
kasiyahang maidudulot ng aking pagbabasa. Pag-aaral para sa akin ang pagbabasa ng Ingles, hindi
bahagi ng aliw o pamamahinga.
Sa kabilang banda, ang Kapampangan sa akin ay wikang sinasalita lamang o midyum ng pang-
arawaraw na komunikasyon; hindi binabasa at minsan lamang ginagamit sa sulat. Noong ako’y nag-
aaral sa
England, madalas akong sulatan ng aking ina kalahati sa Ingles, kalahati sa wikang Kapampangan; pero

50
Kailanma’y hindi ko pinroblema ang alinman sa ating mga wika; ang sadyang pinroblema ko ay ang
wikang Ingles–sapagkat wari’y napakahirap i-master ito, at iilan lang ang may talentong humawak sa
wikang ito. Lumaki ako sa paniniwala na ang Ingles ang wika ng mga edukado, ng mayayaman, ng
makapangyarihan at ng mga respetado sa mataas na lipunan. At sino ang ayaw maging bahagi ng
mga hanay na iyon?
lahat ng wking mga kapatid ay pawang sa wikang Ingles nakikipag-ugnayan sa akin. Sa palagay ko
walang kinalaman ito sa anumang likas na kahinaan ng Kapampangan. Bagkus, resulta ito ng
untiunting paglalaho ng mga babasahin sa wikang ito. Bukod sa mga matatandang sarsuwelista at
makata, wala nang masipag na nagsusulat sa Kapampangan kahit noong bata pa ako. Nanatili itong
simpleng oral na lengguwahe lamang. Pero bakit hindi Tagalog? Palagay ko ang dahilan ay una
kaming tinuruan at natututong magsulat sa wikang Ingles, hindi sa Tagalog.
Kaiba ang naging papel ng Tagalog, na mabilis kumalat dahil sa komiks, pelikula, magasin, at radyo.
Ang mundong binuksan nito ang nagbigay ng mga modelo sa mga Filipino sa lahat ng sulok ng
kapuluan kung paano umibig, mangarap, at mabuhay. Hindi ipagtataka kung ganoon na hindi lamang
sa Pampanga kundi sa maraming lalawigan ng bansa, ang mga love letter ay sa Tagalog isinusulat,
hindi sa Ingles o Kapampangan at marahil hindi rin sa Cebuano o Ilokano. Hindi dahil sa kulang sa
damdamin ang ating pangrehiyong wika, kundi dahil Tagalog ang nagkataong naitampok ng pang
masang kultura. Wala tayong dapat ipagpasalamat sa gobyerno sa pagkakaroon ng ganitong
sitwasyon.
Noong ako’y nasa elementarya pa, nariyan na rin ang Ingles noon – sa Reader’s Digest, sa mga
pelikula, sa mga textbuk sa eskuwelahan, at sa mga pocketbook. Subali’t hindi pa ito kasing laganap
ng Tagalog. Wala ito sa karaniwang pang-abot ng Filipino, kahit high school graduate pa, puwera na
lang kung nagtapos ka noong peace time.
Bukod dito, ang wikang Ingles – tulad ng wikang Filipino na pormal na itinuturo bilang asignatura
noon – ay wikang hindi natural, o bahagi ng pang-araw-araw na mundo ng karaniwang Filipino.
Nag-iba ang sitwasyong ito para sa akin nang pumasok ako sa UP noong 1961. Sa pamantasan,
Tagalog – o marahil ang tinatawag nating Filipino ngayon – ang wika sa dormitoryo. Subali’t marami-
rami rin ang mas bihasa sa paggamit ng wikang Ingles kahit sa pamng-araw-araw lang. Sa loob ng
klase, halos wala nang naririnig na ibang wika kundi Ingles. Ang wikang ito ang masasabi nating
humati sa mga probinsiyano at sa mga taga-siyudad. Pawang pelikulang Ingles ang pinag-uusapan sa
pamantasan; sa kontekstong ito’y naging bakya ang komiks at pelikulang Tagalog. Mga nobelang
Ingles ang pinagpasapasahan, hindi Bulaklak at Liwayway. Wala, ni isang subject na itinuturo noon sa
katutubong wika. Mga awiting Ingles ang patok, sa loob at sa labas ng pamantasan.
Ang modelo ng makabago at edukadong Filipino ay nilikha mula sa laganap na mga elemento ng
Kanluraning sibilisasyon. Ang wikang Ingles ang nagsisilbing pinakamabisang behikulo ng kulturang
ito. Sa aking paningin, dito nagsimula ang unti-unting paglubog ng kaluluwang Filipino.
Amerikano ay mas madaling nasakyan nang ito’y naging pagtutol din sa wika ng imperyalista.
Sinasadya, may pagkapormal, self-conscious ang paggamit sa wikang Filipino sa panahong ito. Ang
katutubong lengguwaheng gamit ang siya na ring pinakadiwa ng mensahe ng paglaya. Pagkatapos ng
maraming dekada ng pagkabusabos, noon lang natin inangking muli ang sariling wika bilang
mahalagang sagisag ng ating identidad.
Sa isang iglap, ang pinatulog na diwa ng katutubong lengguwahe ay nagising. Ginamit ito bilang
sandata sa pakikibaka; puno ng puwersa, galit, at angkop na pananalita. Walang ibang wikang
ginamit kundi Filipino para isulat ang ideolohiya ng pagtutol – sa mga dula, awiting makabayan, mga
tula, mga manipesto at mga islogan. Sa panahong ito, muling nagsama ang bakya at intelektuwal.
Sapagkat mga kabataan ang nanguna sa muling pagsibol na ito ng wikang katutubo, pinakamalalim
ang epekto sa kultura, lalo na sa mga awitin. Hanggang ngayon, patuloy nating inaani ang mga bunga

51
Nagsimula lamang ang pagtutol sa ganitong kalakaran bandang dekada sitenta na. Sa panahong ito,
muling natuklasan ang katutubong wika bilang sandata ng pagtutol. Ang pagtutol sa imperyalismong
ng pagyabong ng wika sa dekada sitenta – mapapansin ito sa mga awiting rock-protest ng mga banda
ng mga kabataang mang-aawit ngayon. Subalit sa ibang larangan, mapapansin din natin na wari’y
paatras na naman ang katutubong wika. Ang Ingles, ang wikang tinutulan ng henerasyon ng dekada
sitenta, ay tila ganap nang nakabawi, at ngayo’y higit pang malakas at arogante.
Anong mga kaisipan ang nais kong halawin mula sa ganitong karanasan? At ano ang kinalaman nito
sa politika ng wika?
Una, ating mapapansin na ang pag-usbong at paglaho, ang pamumukadkad at pagtiklop ng isang
wika, ay resulta ng isang masalimuot na proseso. Maraming puwersa ang naglalaro sa larangang ito,
subali’t mahirap sabihing may iisang makapangyarihang may akda sa naging kalagayan ng isang wika.
Ang isang sitwasyong pangwika ay produkto lamang ng interaksiyon ng marami at iba’t ibang
proyekto. Ang ilan dito ay sadyang tumutukoy sa isang patakaran sa wika. Subali’t karamihan ay
bahagi lamang ng mga maniobra sa negosyo at politika at hindi tuwirang nakatuon sa
pagpapalaganap ng alinmang wika...
Lahat ng public affairs talkshows noon ay sa wikang Ingles lamang ginagawa. Ang Filipino ay
ginagamit lamang sa mga movie at celebrity gossip. Ang dahilan nito – ang sabi sa akin – ay sapagkat
ang mga talkshows na pang-alas diyes y media ay sadyang para sa middle class at opinion leaders
nakatuon. Sila umano ang gising pa sa mga oras na ito, at sila lamang umano ang may interes na
makinig sa tipo ng mga isyung pinagtatalunan. Sa kabilang banda naman daw, ang public affairs radio
mula sa madaling araw – habang tulog pa ang middle class at elite – hanggang sa pagpasok sa
trabaho ay sadyang laan lamang para sa masa.
Mahirap baguhin ang ganitong mga tradisyon sa telebisyon. Kaya natural lamang na sumunod kami
sa ganitong kalakaran. Bukod dito, talagang mababa ang aking kakayahang gumamit ng Filipino.
Walang kuwestiyon na Ingles ang dapat naming gamiting wika sa Public Forum.
Datapwa’t nangyari ito sa unang palabas lamang noong Nobyembre 1986. Sa aming unang
pagtatanghal na iyon na ayaw ko nang maulit, lumabas akong isang malaking tanga. Panauhin ko
noon si Kumander Dante na kalalabas pa lamang sa bilangguan. Sa bawat tanong ko sa kanya sa
Ingles, wala siyang pangingiming sumagot sa Filipino. Bagama’t Kapampangan siyang katulad ko,
magaan at magandang pakinggan ang kanyang Filipino. Lubha akong napahiya sapagkat nakita ko’t
nadama ang malaking kahangalan ng pagpipilit magsalita ng Ingles gayong ang kausap mo ay kapwa
Filipino at ang pinag-uusapan ninyo ay mga isyung Filipino at ang mga nakikinig ay pawang mga
Filipino.
naisip na kung gusto mong marinig ang nais sabihin ng isang Filipino, ang una mong dapat gawin ay
igalang ang kanyang wika at hayaan mo siyang mangusap sa tanging wikang kanyang ginagamit sa
pang-araw-araw. Aking natuklasan na kapag pinuwersa mo ang karaniwang mamamayan na
makipagtalastasan sa isang wikang dayuhan na bagama’t naiintindihan niya’y hindi naman siya
nasasalita, lalabas siyang mangmang o walang nalalaman. Subalit kapag ibinalik mo sa karaniwang
mamamayan ang kanyang sariling wika, kahit pa diputado o pangulo ay handa siyang makipagtalo.
Dito sa parehas na larangang ito ng katutubong wika, liyamado pa siya, sapagkat iyong mga opisyal.
ng gobyerno at teknokrat na nakalimot na sa sariling wika ang siya ngayong lalabas na uutal-utal at
tanga Akin ding natuklasan na walang matayog, mahirap, o abstraktong kaisipan na hindi maaaring
ihayag sa sariling wika. Sa katunayan, nang matuklasan kong muli ang sigla ng ating wika,
pinagsikapan ko ring hanapin ang likas na musika nito. At hindi ako nabigo. Ako mismo’y
namamangha sa mga kahulugang iniaalay ng ating wika sa sinumang may tiyagang maghanap.

52
Sa madaling salita, ang aking proyekto sa simula’t simula ay ang demokratisasyon lamang ng
telebisyon sa pamamagitan ng pagbibigay puwang at tinig sa karaniwang Filipino. Hindi ko kaagad
Depende sa reglamento ng laro, kung ganon, ang wika ay kagyat na nagpapalakas o nagpapahina.
Kung paano sa telebisyon, ganoon din sa iba pang larangan ng lipunan.
Kapag ang lengguwahe ng ating mga batas at ng paglilitis ay wikang dayuhan, ang gumagamit ng
wikang katutubo’y dehado kaagad. Ang kanyang minimithing katarungan ay nakasalalay sa kapritso
ng pagsasalin. Isang dating estudyante ko ang kasalukuyang nagsasagawa ng isang pag-aaral tungkol
sa sitwasyon ng mga Filipino sa Japan at Amerika na kailangang humarap sa korte. Nais niyang
makita kung paanong nasasagasaan ang katarungan dahil sa pagsasalin ng mga court-appointed
interpreter. Ang sabi ko sa kaniya ay hindi na niya kailangan pang lumayo sapagkat maski dito sa
Pilipinas ay arawaraw nagaganap ang katawatawang sitwasyon ng pagsasalin ng mga testimonya ng
mga saksi mula sa wikang Filipino patungo sa Ingles. Mga dayuhan sa sariling bansa!
Kung sabagay, bakit natin ipagtataka ito gayong mismong mga pangulo ng ating bansa’y sa wikang
dayuhan nag-uulat sa bayan tuwing pagbukas ng Kongreso. Para na rin nilang sinasabing ang
karaniwang mamamayan ay hindi kasali sa bayan. Ito’y pagpapakita lamang na ang sadyang
kinakausap ng pangulo at ng matataas na opisyal ng bayan ay yaong iilan lamang na may kakayahang
humubog sa kinabukasan ng bayan.
Kapag ang wikang katutubo ay nagagamit lamang kaugnay ng maliliit na bagay na pinag-uusapan, at
ang wikang dayuhan ang nakakasanayang gamitin upang ipahayag ang mas mataas na uri ng
talastasan – ang wikang katutubo ay nabubusabos habang ang dayuhang wika’y namumukod. Sa
kalaunan, ang karamihan ay mag-iisip na nasa wika natin ang depekto, wala sa anupamang
patakarang unang ipinairal.
Kapag ang mga iginagalang at mga sikat na intelektuwal ay naririnig at nababasa lamang sa wikang
dayuhan at walang ingklinasyon na gumamit ng sariling wika, umaangat sa paningin ang wikang
dayuhan, habang bumababa sa estimasyon ang sariling wika. Kuna walang magpupunyaging isalin sa
katutubong wika ang mahahalagang literatura at produktong intelektuwal ng mga banyagang
kultura, iisipin ng marami na may likas na kakapusan ang ating sariling wika, at walang ibang lunas
kundi pagsikapang pag-aralan ang wikang dayuhan.
Walang wikang umuunlad kung hindi ito nababasa’t naisusulat. Walang wikang umuunlad kung ito’y
hindi sinasanay na maglulan ng mga kaisipang bago sa ibang mga kultura. Kailangang makipag-usap
ang ating katutubong wika sa mga wika ng ibang bansa, sa halip na isantabi ito sa muling pag-
aakalang hindi na ito angkop sa nagbabagong panahon.
mga bansang nagpatupad ng isang mahigpit na patakarang pangwika sa simula pa lamang ng

kanilang pagsasarili bilang isang bansa. Lahat sila’y gumamit ng poder ng estado upang mabigyan ng
sapat na pagkakataon at puwang ang napiling pambansang wika na maging bahagi ng karanasan ng
bawat mamamayan. Dahil dito, mas may kahandaan silang tumanggap sa hamon ng mga
pandaigdigang wika at lagumin ang mga ito sa loob ng kanilang mga sariling wika. Nakakayanan
nilang pagsilbihan sila ng mga dayuhang wika, sa halip na sila’y maging alipin ng mga ito.
Subali’t ang isang lipunan na sa simula pa lamang ng kasaysayan nito bilang isang nagsasariling bansa
ay nagpatangay na sa dinamismo ng isang pandaigdigang kultura at kabihasnan, ay mahihirapan
nang gumamit ng awtoritaryong pamamaraan para magpataw ng isang programang pangwika na
hayagang sasalungat sa lohika ng modernisasyon at globalisasyong nakabatay sa Ingles. Mahigpit
itong tututulan sa ngalan ng demokrasya’t katarungan. Sa kabilang banda naman, ang isang
bilingguwal na patakaran

53
Halos lahat ng mga bansang nakapagpundar sa sariling pambansang wika, isang wikang ginagamit sa
negosyo, politika, pagtuturo, batas at gobyerno, kultura, at pang-arawaraw na komunikasyon, ay ang
ay nauuwi sa konsuwelo de bobo lamang – kung walang utak na manggagaling mula sa hanay ng mga
guro, intelektuwal at mga taong mass media.
Ito ang aking konklusyon: huli na para mangarap tayo ng isang pambansang pamunuang
magtatampok sa katutubong wika bilang sagisag ng pagsasarili, at handang itumba ang kaharian ng
wikang Ingles sa ating lipunan. Subalit hindi pa huli upang gumising tayo’t magkusa – sa bawat maliit
na larangang ating kinikilusan – na ipalutang sa himpapawid ang himig ng ating pambansang wika,
nang walang pagaatubili, pag-aalinlangan o pangingimi. Sa madaling salita, kung gusto nating lumaya
ang ating wika, gamitin natin itong sandata – ngayon at sa bawat okasyon.
(Pinagkunan: DALUYAN, Tomo VII: Bilang 1-2 1996)
Basahin at Unawain nang Mabuti ang talumpati-sanaysay ni Dr. Ricardo Ma. Nolasco hinggil sa
multilinggwalismo.
MARAMING WIKA, MATATAG NA BANSA

Ricardo Ma. Nolasco Ph.D.
Tagapangulo, Komisyon sa Wikang Filipino (KWF)
Isa pong karangalan at pribilehiyo para sa akin at sa Komisyon sa Wikang Filipino na

maimbitahan at makapagsalita sa inyong kumperensya. Ang ibabahagi ko sa inyo ngayong umaga ay
tungkol sa bisyon, direksyon at mga programa ng KWF para sa susunod na tatlong taon, o hanggang
2010. Ibinabahagi ko ang mga ito sa inyo sa pag-asang yayakapin ninyo ang nasabing mga bisyon,
direksyon at programa bilang sarili ninyong bisyon at programa.
Kamakailan lamang ay nagkasundo ang pamunuan ng KWF na baguhin ang aming bisyon. Ang
pangarap namin ay: “maging sentro ng kapantasan sa mga wika at literatura ng mga Pilipino.”
Umaalinsunod ang pangarap na ito sa aming mandato na paunlarin, palaganapin at panatilihin ang
mga wikang ginagamit ng mga Pilipino sa iba’t ibang larangan.
Ang ganitong bisyon at misyon ay pag-amin na bagamat ang KWF ay siyang opisyal na
ahensyang pangwika ay malayo pa rin ito sa pagiging tunay na sentro ng kapantasan at kaalaman sa
mga wika at panitikan ng mga Pilipino. Ang itinatayo namin ay isang sentro ng impormasyon,
dokumentasyon at pananaliksik; na may kuwerpo (corps) ng mga mananaliksik na may mataas na
kakayahan sa
linggwistika at applied na linggwistika (hal. pagtuturo ng wika) at pagsasaling-wika; isang sentro na
katatagpuan at naglalaman ng lahat ng mga pag-aaral at akda tungkol sa mga wika ng Pilipinas;
isang sentro na may kamalig ng mga datos sa ibat ibang wika, at sa ibat ibang genre, kasama na ang
audio at video recording ng mga pangyayaring komunikatibong may mga anotasyon at komentaryo;
isang sentro na lumilikha ng mga orihinal at huwarang mga diksyunaryo, gramatika, ortograpiya,
iskolarli na mga babasahin, materyales sa literasiya at reperensya sa pagtuturo sa magkakaibang
disiplina; at isang sentro na dalubhasa rin sa teknolohiyang pang-impormasyon at
pangkomunikasyon upang magampanan ang gawain ng pagpapaunlad, pagpapalaganap at
pagpapanatili ng mga wika sa
Pilipinas.
Ang katwiran para sa pangarap naming ito ay nagmumula sa aming pagkilala sa kahalagahan
ng mga wikang ginagamit ng mga Pilipino—ang wikang pambansa, ang mga wikang panglokal at
mga wika na pang-ibayong dagat--- para sa magkakaibang mga layunin: para sa literasiya at
edukasyon ng ating mamamayan; para sa layuning pangkultura at intelektuwal; para sa
pagkakakilanlan at
54
etnisidad; para sa pakikipagtalastasan sa loob at labas ng bansa; para sa pag-unlad na

pangekonomiya; at para sa kaisahan at katatagang pampulitika.
Gusto naming isipin na lipas na ang panahon na ang mga gawain ng komisyon—sa
katotohanan o sa karaniwang pagkakaalam-- ay eksklusibong nakatuon sa wikang pambansa, sa
kapabayaan ng mahigit na 170ng wika ng ating bansa at nang walang makatotohanang pagsasaalang-
alang sa isa pang opisyal na wika ng bansa, ang Ingles, o sa mas eksaktong pormulasyon, ang
Philippine English.
Ito ang landas o linya ng “isang bansa, maraming wika”, na siyang simulain ng kasalukuyang
tema ng buwan ng wika 2007, na “maraming wika, matatag na bansa.”
Ano ang batayan at katwiran ng “maraming wika, matatag na bansa”?
Ang batayan at katwiran ay may kinalaman sa pagiging multilinggwal at pagiging multikultural

ng mga Pilipino. Sa halip na isang disbentahe, itinuturing ng komisyon na napakalaking bentahe ang
pagkakaroon ng Pilipinas ng mahigit na 170ng wika. Pangsampu tayo sa pinakamaraming wika sa
buong daigdig, sa kabila ng palasak at mapangmenos na palagay na ang mga wikang ito’y pawang
mga dialekto lamang. Ang natural na kundisyon ng karaniwang Pilipino at ng karaniwang
mamamayan ng daigdig ay hindi lang iisa ang alam nitong wika. Sa karaniwan, ang Pilipino at ang
karaniwang tao sa daigdig ay may alam na dalawa o mahigit pang wika. Si Hesukristo ang
pinakamainam na halimbawa ng pagiging multilinggwal, sapagkat marunong siya ng Aramaic, ng
Hebrew, Griyego at Latin. Si pangulong GMA ay mainam na halimbawa ng isang Pilipino. Maalam
siya sa
Kapampangan, Sinebwano, Ilokano, Tagalog, Ingles at Espanyol. Dahil sa katotohanang ito, ang ideya at
pangakong pag-unlad sa ilalim ng isang sentralisadong nasyon-estado na may iisang sentralisadong
wikang pambansa ay naglalaho.
Gayunpaman, mayroon tayong wikang pambansa. Ito ang wikang Tagalog na nang dahil sa
kumbinasyon ng mga sirkumstansyang historikal, pang-ekonomiya at sosyopulitikal ay naging komon
na wika ng magkakaibang etnolinggwistikong grupo ng ating bayan. Ang kasalukuyang Filipino ay ang
dating wika ng Katagalugan na naging pambansa. Ang Filipino, kung gayon, ay ang pambansang
linggwa prangka.
Kung batayang panglinggwistika ang pag-uusapan, ang wikang pambansa at ang Tagalog ay
nabibilang sa iisang wika. Ang unang batayan sa pagsabi nito ay ang tinatawag na mutual
intelligibility. Ang isang nagsasalita ng “Filipino” at ang isang nagsasalita ng Tagalog ay
magkakaunawaan. Kung gayon, nagsasalita sila ng isang wika.
pinag-iiba sa gramatika ng Tagalog. Totoong sa ilalim ng konstitusyon, ang wikang Filipino ay

kailangang nakasalig sa mga umiiral na wika sa Pilipinas. Pero, sa ngayon, ang gramatika ng wikang
pambansa ay yaong sa Tagalog. Tingnan lamang ang mga panlapi (-um-, -in, -an, at i-) at ang mga
gramatikal na pananda (i.e.ang, ng, sa) at mga partikulo (i.e. pa, na, kung, daw, kasi). Hindi ba
magkapareho lang sa mga panlapi at gramatikal na pananda at partikulo ng tinatawag na “Filipino”?
Walang panlapi o gramatikal na elementong galing sa Ilokano, Sebwano, Ilonggo at sa ibang
malalaking wika ang may matatag na katayuan sa wikang pambansa.
May ilang teorista sa akademya na nagpapalaganap ng ideya na ang kaibahan ng “Filipino” sa

Tagalog ay ang pagiging “malaya” ng una, at ang pagkapurista ng huli. Ang ibinibigay nilang
halimbawa ay ang pagkakaiba ng leksikon ng “Filipino” at ng “Tagalog”, gaya raw ng “fakulti”, sa
halip na “guro”, “kolehiyo” sa halip na “dalubhasaan”, “miting” sa halip na “pulong” atbp.
Kinikilala ng KWF na ang “purismo” at “Tagalismo” ay mga hadlang sa pagpapaunlad ng wikang
pambansa. Subalit,

55
Ang ikalawang batayan ay ang gramatika. Ang gramatika ng umiiral na “Filipino” ay walang
kailangan ding alalahanin na hindi panghihiram ng dayuhang leksikon o leksikon buhat sa iba pang
wika ng Pilipinas ang batayan sa pagklasipika ng dalawa o mahigit pang barayti na magkakaibang
wika. (Maging ang mga Tagalog sa Batangas at Bulakan ay nanghihiram din at nagko- codeswitch.)
Gaya ng nabanggit sa itaas, ang pagkakaunawaan at ang gramatika ay higit na mapagpasyang
batayan. Idagdag pa rito ang katotohanan na karamihan ng mga Pilipino ay tumatawag pa rin sa
wikang pambansa na “Tagalog”. at madaling maintindihan kung bakit kakaunti lamang, maliban sa
kakarampot sa akademya, ang naniniwala na ang “Tagalog” at ang “Filipino” ay “magkaibang wika.”
Pero may isang malaki at hindi matatawarang pagkakaiba ang wikang Tagalog noon at ang
wikang pambansa ngayon. Ang kasalukuyang wikang pambansa ay ang pangalawang wika ng
nakararaming Pilipino. Mas marami nang Pilipino ngayon na marunong mag-Tagalog pero hindi ito
ang kanilang kinagisnan o unang wika. Ito ang pangalawang wika nila. Ito ang isa sa tampok na
dahilan sa pagtawag dito ng ibang pangalan—Filipino. Ito rin ang panlipunang batayan sa paglitaw
ng mga pasalitang barayti ng “Filipino”; mga barayti na hindi lamang limitado sa Katagalugan at
Kamaynilaan, kundi sumasaklaw sa Davao, Iloilo, Cebu, Baguio, Angeles, Cagayan de Oro, Zamboanga
City at sa ibang punong sentrong lungsod kung saan nagtatagpo ang magkakaibang grupong etniko.
Sa ngayon, ang barayting pinakaprestihiyoso ay ang barayti sa Metro Manila at kanugnog na mga
lugar, na siyang itinuturo ngayon sa mga paaralan at pinalagaganap ng masmidya. Pero hindi
maipupuwing na ang wikang Tagalog ay naging pambansa na.
Ang ganitong mga katotohanan, sa aking palagay, ay hindi nalingid sa mga gumawa ng mga
probisyong pangwika sa ating konstitusyon. Nanalig sila na habang nalilinang, ang wikang pambansa
ay dapat payabungin at pagyamanin pa salig sa umiiral na mga wika sa Pilipinas at sa iba pang wika.
Idineklara din nila ang wikang Filipino at ang wikang Ingles bilang wikang opisyal, pero hindi nila
kinaligtaan na ipahayag din na ang mga wikang pangrehiyon ay pantulong na wikang opisyal at
midyum ng pagtuturo. Higit sa lahat, tiniyak nila ang pagtatayo ng isang komisyon na
“magsasagawa, mag-uugnay at magtataguyod” ng mga pananaliksik hindi lamang sa wikang
pambansa, kundi sa iba pang mga wika ng mga Pilipino. Ang ganitong mga probisyong
pangkonstitusyon ay nagkaroon ng katuparan sa pagkakapagtibay ng RA 7104 na siyang lumikha sa
Komisyon sa Wikang Filipino.
Ang lohika ng patakarang multilinggwal sa pagpapaunlad ng mga wika sa Pilipinas ay unti-

unting tinatanggap ngayon ng mas maraming mananaliksik sa wika at/o tagagawa ng patakaran sa
ating pamahalaan. Nitong kamakailan, may isang grupo ng mga mananaliksik ang naglabas ng KRT 3
Formulation of the National Learning Strategies for the Filipino and English Languages na
nagmumungkahi sa pamahalaan na:
➢ para sa Grade 1 hanggang 3, ang paggamit ng wika ng bata bilang midyum ng pagkakatuto
para sa lahat ng subject. Gagamitin ang Filipino at English (at Arabic) bilang magkahiwalay
na subject para sa oral language development;
➢ para sa Grade 4 pataas, Filipino bilang midyum ng pagtuturo para sa Makabayan at subject
na Filipino at/o panitikan at English bilang midyum sa Math at Science. Gagamitin ang wika
ng bata bilang pantulong na wika;
➢ samantala, sa sekundarya, magtuturo ng mga language elective sa wika ng bata, wikang
pangrehiyon, Arabic at anumang wika sa ibayong dagat;
Ayon sa nasabing dokumento: “(c)ontrary to being a hindrance, the languages of children must
be considered as enabling factors on which student learning and achievement can be based. The
use of the mother tongue in learning has been found to be the most effective way to bridge learning
in all subject areas including the development of future languages. This is a generalization based on

56
➢ para sa ECCD (3-5ng taon), ang paggamit ng wika ng bata sa day care center. Gagamitin ang
Filipino at English (at Arabic) sa mga istorya at panitikan;
numerous experiences of other multilingual countries as well as empirical studies conducted in the
Philippines.”
Ang isang halimbawa ng empirikal na pag-aaral na nagbibigay-balidasyon sa bisa ng

multilinggwal na patakaran ay ang resulta ng 2006 NAT Grade 3 reading test sa dibisyon ng Kalinga.
Sa sampung distritong ito, tanging ang Lubuagan lamang ang may first language component, ibig
sabihin, ang unang wika ay siyang ginamit na midyum ng pagtuturo sa naturang eskuwelahan, kahit
sa science at math. Ang natitirang siyam na dibisyon ay sumailalim sa regular na edukasyong
bilinggwal. Ipinakikita ng reading test na ang distrito ng Lubuagan ang nakapagtala ng pinakamataas
na marka sa English (76.5%) at Filipino (76.44%). Ang pumangalawa na distrito ay ang Tinglayan na
nakaiskor ng 64.5% sa English at 61.4% sa Filipino. Ang pumangatlo naman ay ang Pasil, na
nakaiskor ng 51.9% sa English at 47.7% sa Filipino.
Ang ganitong mga ebidensya ay nagpapatotoo na maaaring gawing tulay ang lokal na wika
upang matutuhan ang English at Filipino. Ang totoo’y maraming mga pag-aaral ang nagpapakita na
ang paggamit ng wikang hindi-sa- bata ay hindi makatutulong manapa’y makasasama pa nga sa
pangakademikong performance ng bata. Mahalagang banggitin muli ang mga napatunayan sa
pananaliksik ni Taufeulangaki (2004):
➢ ang mga bata ay nangangailangan ng pinakamababa na 12ng taon upang matutuhan ang
kanilang unang wika;
➢ ang mga bata ay hindi natututo ng pangalawang wika nang mas mabilis kaysa mga
matanda;
➢ ang may edad na bata ay may higit na kasanayan sa pagkatuto ng pangalawang wika;
➢ mas importante ang pag-unlad pangkognitibo ng bata kaysa paghantad sa ikalawang wika;
Sa isang hiwalay na artikulo, nabanggit ko na ang eksklusibong paggamit ng Ingles at Filipino ay

nagresulta sa tinatawag ni Smolicz, Nical and Secombe (2000) na inferiorization ng iba pang wika sa
Pilipinas. Ninanakaw ng kasalukuyang patakarang bilinggwal ang wika ng bata at hinahalinhan ito ng
isang wikang di-pamilyar at tiwalag sa kanilang kultura at karanasan. Ang mensahe ng bilinggwal na
edukasyon sa marami nating mag-aaral ay walang kuwenta ang kanilang kinagisnang wika. Sa halip
na tingnan bilang resource at pundasyon ng panimulang kaalaman, itinuturing ang pagkakatuto ng
wikang sarili na isang malaking kakulangan o deficiency, o dikaya’y kapansanan. Sa halip na
pagmamahal at pagpapahalaga sa sariling kultura’t wika, pagkutya at pagmamaliit sa sarili ang
itinuturo ng kasalukuyang patakaran.
mabulas na at matatag na ang kasanayang pangliterasi at pangkognitibo ng estudyante sa

kinagisnang wika at kultura, ipakilala ang Ingles at ang Filipino bilang mga subject. Sa paglaon ay
maaari na ring ituro ang iba pang subject sa Filipino at Ingles. Gayunpaman, ang katatasan sa Ingles
ay hindi makakamtan lamang sa eskuwelahan. Sa labas ng eskuwelahan, kailangang magkaroon ang
mga estudyante ng mga modelo o huwaran sa pagsusulat at pagsasalita ng mabuting Ingles, at
kasabay nito ng mga pagkakataon para magamit ang kanilang kasanayan sa Ingles. Sa kasalukuyan
ay walang sapat na motibasyon at oportunidad maliban sa eskuwelahan upang mapaunlad ng mga
estudyante ang kanilang kasanayan sa Ingles, laluna sa pagsasalita nito.
Ang komitment ng KWF sa “isang bansa, maraming wika” ay makikita sa tema at saklaw ng
nakaraang patimpalak na idinaos noong Buwan ng Wika 2006. Sa simula’t sapul ay nakasanayan na
namin na magdaos nang taunan ng isang patimpalak lamang, ang tradisyunal na Gantimpalang
Collantes sa sanaysay sa wikang Filipino. Noong 2006, sa kauna-unahang pagkakataon ay nagdaos

57
Sinusuportahan ng KWF ang anumang kampanya na papaghusayin ang kasanayan sa Ingles ng ating
mga estudyante. Pero kailangang linawin na ang pinakamabisang paraan ay ang pagturo dito bilang
pangalawang wika. Ibig sabihin nito, magsimula sa kinagisnang wika sa unang mga grado. Kapag
ang KWF ng magkakahiwalay na mga timpalak sa pormal na pagsulat sa Sebwano (tula at maikling
kuwento), Iloko (tula at maikling kuwento), Hiligaynon (maikling kuwento) at Pangasinan (tula).
Ang nagwaging mga akda ay nakatipon ngayon sa isang akda na pinamagatang Ani ng Wika 2006.
Ang tema ng buwan ng wika 2006 ay: “Ang buwan ng wikang pambansa ay buwan ng mga wika ng
Pilipinas.”
Ngayong taong 2007, pinalawak namin ang saklaw ng patimpalak para makasama ang Bikol
(maikling kuwento at sanaysay), Samar-Leyte (tula at maikling kuwento), Kapampangan (tula),
Meranaw (sanaysay), Maguindanao (sanaysay) at Tausug (sanaysay). Ang tema ng buwan ng wika
2007 ay: “Maraming wika, matatag na bansa.”
Ang multilinggwal na adhikain ng KWF ay hindi lamang naipapahayag sa taunang pagdiriwang

ng buwan ng wika at pagkilala sa mahusay na mga akdang pampanitikan, kundi sa mga
pangmatagalang programa at proyektong inako nitong isakatuparan.
Ang mga programa’t proyektong ito ay naglalayon na makamit ang sumusunod na pagbabago
sa ating kapaligiran: ang pagpabor ng opinyong publiko sa multilinggwalismo. Hanggang ngayon,
marami pa rin ang naniniwala na hindi na kailangang pag-aralan ang wikang pambansa o ang ating
mga lokal na wika sapagkat “alam na natin ito.” Laganap pa rin ang maling pag-iisip na ang
pagkakaroon ng isang wika ay mapagpasya sa pagbubuo ng isang bansa.
Upang pumabor ang opinyong publiko sa multilinggwalismo, plano naming magbigay ng

napapanahong mga impormasyon sa OP, DEPED, CHED, ang Kongreso at iba pang ahensya ng
gobyerno tungkol sa mga bagay na may kinalaman sa wika. Makatwiran lamang na ang unang
benepisyaryo ng aming mga pananaliksik ay ang pamahalaan na rin.
Gusto rin naming lumikha ng bagong mga kaalamang pangwika at pampanitikan. Nais naming
palakasin ang: Philippine Lexicography program, Philippine Grammars Program, ang National
Translation Program, ang Phonology, Phonetics and Ortography Program, mga proyekto sa literasiya
at pagtuturo ng wika; Philippine Language Mapping Project; Bibliography of Philippine Languages
project; Endangered Languages Program; Philippine corpus;
kakayahang pang-IT at pampananaliksik, at sinisikap na magkaroon ng sarili naming tahanan at

gusali.
Sa pagwawakas, nais kong ibilin sa inyo ang sinabi ng isang katutubong Amerikano, isang
American Indian, tungkol sa relasyon ng wika at ng buhay. Aniya, kailangan natin ang wikang
dayuhan para mabuhay sa kasalukuyang panahon. Pero kailangan natin ang wikang sarili, para
mabuhay nang habampanahon.
Magandang umaga sa inyong lahat.

58
Gusto rin naming palaganapin sa publiko at stakeholder ang impormasyon at kaalamang

pangwika at pampanitikan. Kayá namin itinatayo ang: Library and Archives of Philippine Languages;
pinapataas ang kantidad at kalidad ng mga publikasyon; nagdadaos ng mga seminar, workshop,
lektyur, at iba pang aktibidad na pang-edukasyon; pinapaganda ang aming website; nagkakaloob ng
mga research grants o tinutulungan ang mga stakeholder na makakuha ng mga research grants;
nagtatayo ng mga language councils sa mga rehiyon; pinalalakas ang mga
Pinal na Gawain
Nakagagawa ng isang sanaysay batay sa isang panayam tungkol sa aspektong

kultural o lingguwistiko ng napiling komunidad. (F11EP-Iij-32)
Ikaw ay magsusulat ng isang Sanaysay na batay sa mga talang naisulat na

tatalakay sa aspektong kultural o lingguwistiko ng napiling komunidad.
Gawing gabay ang rubrik na ito:
Marka Pamantayan
4 Nakagawa ng isang malinaw na sanaysay na may kaisahan. Batay ito sa
isinagawang panayam. Masusing tinalakay ng sanaysay ang aspektong
kultural at lingguwistiko ng napiling komunidad. Nagbigay rin ng mga
halimbawang nakapagpatunay at nagbigay-linaw sa inilahad
3 Nakagawa ng isang malinaw na sanaysay batay sa isinagawang
panayam. Tinalakay ng sanaysay ang aspektong kultural o lingguwistiko
ng napiling komunidad. Nagbigay rin ng halimbawang nakapagpatunay
sa inilahad.
2 Nakagawa ng isang sanaysay batay sa isinagawang panayam. Hindi
gaanong natalakay ng sanaysay ang aspektong kultural o lingguwistiko
ng napiling komunidad. Nagbigay ng mga halimbawa ngunit hindi
nakapagpatunay sa inilahad
1 Nakagawa ng isang sanaysay ngunit hindi ibinatay sa isinagawang
panayam. Hindi gaanong natalakay ang aspektong kultural o
lingguwistiko ng napiling komunidad.
Pagsulat ng Sanaysay

59
60
Sitwasyong Pangwika sa Social Media
Pagtalakay sa aralin ukol sa paggamit ng wika sa Social Media

Sa pang-araw-araw na búhay natin, hindi na maiiwasan na pagkagising sa
umaga ay cellphone na kaagad ang ating unang tinitingnan. Minsan, katabi mo sa
pagtulog subalit hindi mo na nakakausap. Ito ay kaakibat nang pagiging mahalaga
nitó sa ating gawain. Napapanatili natin ang koneksiyon sa ating mga mahal sa
búhay na nása malayong lugar, maging sa mga gawain sa trabaho ay nalalaman
natin kahit nása bahay. Hindi táyo nahuhulí sa mga nangungunang balita kahit hindi
makapanood sa telebisyon, makapakinig sa radyo o kayâ naman ay makapagbasá
ng diyaryo. Ika nga, instant na gámit ang pagkakaroon nitó. Ngunit kumusta kayâ
ang paggamit ng wika sa makabágong kagamitang ito?
Social Media ang tawag sa kinahihiligan natin sa internet. Sapagkat dito may
mga aplikasyon na maaari mong magamit kung gusto mong malaman ng mga tao
ang nangyayari sa iyo, katulad na lámang ng Facebook o FB. Kung hanap mo
naman ay balita sa mga táong sinusubaybayan mo, sa Twitter ka naman magpunta.
Kung ang nais mo naman ay makapag-upload ka ng video, sa YouTube ka naman
magtungo. Matutunghayan sa mga Blogs mo ang mga artikulo para sa isang paksa
na ang pokus ay mistulang diary. Kung agarang libreng tawag naman ay nariyan ang
Skype, Viber at Messenger. Tunay ngang mahalaga at malaki ang papel nito sa ating
buhay.
Bagaman may magandang bagay itong naidudulot sa atin, hindi lahat ng
impormasyon ay madaling makuha lalo na kung ito ay nakasulat sa wikang Filipino.
Kung may makuha ka man ay walang garantiya na tama ang gramatika nitó o ang
pagkakagamit ng wika. Minsan pa nga, kailangan mo pa ring haluan ng Ingles kapag
ikaw ay nagsasaliksik. Tulad din sa text, may code switching na nagaganap o
pagpapalit-palit na paggamit ng wikang Ingles at Filipino. Hindi nakaliligtas sa
ganitong gawain kapag táyo ay nagpopost sa social media. Lahat ng saloobin natin
ay ipinahahayag sa anumang paraan na ating nais, pati ang mga táong
nagkokomento rito na minsan pa ay nagkakaroon táyo ng muling pagbása rito at
naitatama kung ito ay mali (edited).
Walang magsasabi sa iyo na mali ang gramatika mo, hahayaan ka na
gumamit ng mga pohz, khumusta, eklabu, chenelin, lodi, petmalu, sml, idk, lol, at
marami pang
pagpapaikli ng mga salita. Ang pahayag na “Mahal kita” ay isusulat sa Ingles na I
love you sapagkat ito ay mas naiintindihan nang nakararami sa mundo ng social
media o kung minsan ay nagiging ILY na lamang o larawan ng puso. Ganiyan kabilis
ang takbo ng mga salita sa mga kinagigiliwan nating social media accounts.
Paano ba táyo makasasabay sa bilis nitó? Mayaman ang ating wika. Maaari
natin itong simulan sa pamamagitan ng paglalagay sa internet ng mga diksiyonaryo
ng wikang Filipino, mga akdang pampanitikan, mga rebyu ng pelikulang Filipino at
patuloy na paggawa ng blogs na nasusulat sa ating wika. Ang kailangan ay
magkaisa tayo na gamitin ito nang maayos sa lahat ng pagkakataon at magtulungan
na mapalaganap ito sa mundo ng Internet.

61
Suriin Panuto: Basahin at unawain mong mabuti ang mga nakasulat sa loob
ng kahon. Pagkatapos, tukuyin ang impormasyon na iyong nakuha at sa
paanong paraan nila ibinahagi ito partikular sa pagkakagamit ng wika. Isulat
ang sagot sa sagutang papel
Fiesta ng Fabrica 2017 (Kabanata One: Ang Pag-alis)
Ang likhang ito ay isang paglalahad ng mga karanasan sa aming muling pagdalaw
sa probinsya ng aking ina. Hindi direkta, ngunit sinusubukan kong engganyuhin
kayong mambabasa na bisitahin at pasyalan ang napakagandang bayan ng Lobo.
Kabanata One: Ang Pag-alis
Ang aking adventure ngayong araw (April 30, 2017) ay nagsimula sa paulit-ulit na
mga katagang “Darl! Bangon na, aalis na tayo?!” Ang boses ni mommy ay kinilala
na ng sistema ng aking katawan bilang alarm clock. Sa tuwing maririnig ko ang
kaniyang very firm voice ay siguradong gising ang diwa ko hanggang talampakan.
At dahil ako ay sadyang suwail (sa edad kong eto, pinipilit ko pa rin pong
magbago) nagawa ko pang mangatwiran.
“Mabilis naman akong mag-ayos ng gamit. Si Crystal nga maliligo pa!”
Mommy is mommy. May sinabi sa akin si mommy bilang response pero di ko na

naintindihan dahil bumalik ako sa pagtalukbong at sinubukang matulog ulit. Hindi
nagtagal at umatake si konsensya. Mukhang kailangan ko na talagang bumangon.
Kagaya ng normal kong routine, minulat ang mata at hinagilap ang cellphone na
(kagaya mo, kagaya n’ya) katabing matulog. Hay! Wala na namang message.
Masaklap!
Kagaya ng aking nakagawian, bago ako tuluyang bumangon inisip ko muna ang
mga damit na susuotin. My brain did not cooperate. Naalala kong hindi nga pala
ako ang nagligpit ng damitan ko. Hindi ko alam ang available at hindi na sa mga
damit. So, tumayo na ako at hinarap ang kulay mahogany naming cabinet. Kinuha
ko sa pagkakapatas ang dalawa kong sleeveless shirts (muscle shirt ata tawag, di
ko lang matanggap kasi wala akong muscle), naghanap ng bagong t-shirt, nakita
ko yung bigay ni Redg na “
Pakiramdam ko kasi laging may unwanted circumstance na kinakailangan ng

pampalit damit.

62
Tinapay ang bumubuhay sa akin sa almusal ngunit wala s’ya sa lamesa! Hindi na
lang ako kumain. Naligo lang ako pagkatapos kong magligpit ng bahay (aba mabait!).
Isa ang paliligo sa pinakapaborito kong thinking time. Andami kong narerealize
habang dumadausdos ang mga tubig sa aking katawan. Naalala ko na kailangang
dalhin si Niky, face towel, at pamalit ear plug ng ear phones ko. My original plan is
mag sandals, kaya lang nung isang araw, sinabihan ako ni daddy na baka ako ang
mag drive ng sasakyan. Nagsapatos ako. To my disappointment, sa likod ako
pinapwesto, sa gitna ng dalawa kong kapatid. WHUT?! Di na ako nagreklamo, baka
maging sanhi pa ako ng maaksyong sagutan ala familia.
Hindi nga ako nagmaneho. Akala ko pa naman, finally magagamit ko na si Milky

(yung sasakyan naming Hyundai Accent na puti) on the road. Papuntang Batangas
mula Imus, dumaan kami sa Aguinaldo High Way, Daang Hari, Daang Reyna, MCX,
SLEX, at Star Toll Way. Nung nag pagas kami sa Caltex, nalaman kong may discount
na two pesos bawat litro kung magpapagas sa Unioil ang may SNR card. Ang mura!
Pero sa Caltex nga kami nagpagas. Buti na lang may Robinsons Rewards na
nagbibigay points sa Caltex. Meron din naman akong Happy Plus kung wala yung
Rewards. Adik ata ako sa loyalty cards at as much as possible meron ako sa bawat
store na madalas kong pinupuntahan (magawan nga ng blog ang mga loyalty cards…
hmmm hahaha). Nagshort-cut kami paiwas ng Batangas City papuntang Taysan.
Lumabas kami sa may factory ng Fortune Cement, tanda na we’re near to Lobo na.
Pagsusuri:
-
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
__________________________________________________________________
_
__________________________________________________________________
_
__________________________________________________________________
_
__________________________________________________________________
_
__________________________________________________________________
_
__________________________________________________________________
_
__________________________________________________________________
_
__________________________________________________________________
_
___________________________________________________________________

63
Ang paglaganap ng teknolohiya ay nakaapekto hindi lámang sa ating bansa

bagkus sa buong mundo. Dahil sa pagbabagong ito, hindi maikakaila na nabago rin
nitó ang ating wika. Nasaksihan natin ang paglago, pag-unlad, at pagbabago ng
ating wika lalo na sa social media at internet.
Upang matiyak ang iyong natutuhan ay isagawa mo ang pagsasanay na ito.
Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang mga tanong. Sagutin nang matuwid
ang mga tanong at ipaliwanag. Sundin ang pamantayan sa pagsulat. Isulat ang
sagot sa iyong sagutang papel.
1. Sa mga post na nababása mo sa iyong istatus, ano ang masasabi mong naging
kalagayan ng ating wika pagdating sa paggamit ng social media?
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________
2. Paano nakatutulong sa pagpapalaganap at pagpapaunlad ng wikang Filipino ang
paggawa mo ng blog at pagpo-post sa social media?
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________
Ito ay gawain na naglalayong matása o masukat ang antas ng pagkatuto sa

pagkamit ng natutuhang kompetensi.
Panuto: Kilalanin kung ano’ng uri ng social media ang inilalarawan sa bawat
bílang. Isulat ang sagot bago ang bilang.
1. Ito ay uri ng social media na tumatalakay sa isang paksa na nagmistulang diary.

Kinapapalooban ito ng mga karanasang inilalathala sa paraang elektroniko.
a. Blog b. Facebook
c. Pinterest d. Twitter
2. Ang social media na ito ay mayroon lámang 240 na bílang ng letra na maaaring
gamitin sa paglalathala na karaniwang muling paglalathala na laman ay balita.

64
a. Skype b. Twitter
c. Tumblr d. You Tube
3. Pinakapopular na social media sa mga kabataan na bawat kilos ay mababása mo
rito at malayang nakagagamit ng wikang nais nila.
a. Facebook b. Internet
c. Viber d. Yahoo
4. Ito ay isang platform sa internet na karaniwang sa salitang Ingles
nagkakaintindihan ang lahat.
a. Pahayagan b. Radyo
c. Social Media d. Telebisyon
5. Malaki ang naitulong nitó para sa mga táong nawalay sa pamilya dahil sa
pagtatrabaho lalo na sa mga mag-aaral na kailangan nang agarang kasagutan sa
kanilang mga asignatura.
a. Internet b. Microsoft
c. Netllix d. YouTube
6. Saan ginagamit ang salitang “netizen”?
a. diyaryo b. radyo
c. social media d. telebisyon
7. Ito ang kalagayan ng wikang Filipino sa social media, MALIBAN sa:
a. Gumagamit ng iba’t ibang simbolo ng wika
b. Gumagamit ng iba’t ibang barayti ng wika
c. Laganap ang pagpapaikli ng mga salita
d. Laganap ang code switching
8. Paano ka makatutulong sa pagpalalaganap at pag-unlad ng wikang Filipino sa
internet?
a. Paggawa ng blogs na nasusulat sa ating wika
b. Paglalagay ng akdang pampanitikan sa internet
c. Paglalagay ng diksiyonaryong Filipino
d. Lahat ng nabanggit
9. Bakit kinagigiliwan sa social media ang code switching at pagpapalit ng salita sa
ating wika?
a. madaling basahin b. madaling maisulat
c. madaling maunawaan d. madaling maisulat at maunawaan 10.Tinawag
na Texting Capital of the World ang Pilipinas dahil sa:
a. Marami ang may iba’t ibang unit ng cellphone
b. Maraming text ang ipinadadala at natatanggap sa ating bansa araw araw
c. Marami ang gumagamit nito sa paghahanapbuhay
d. Marami sa mga Filipino ang walang hanapbuhay
11.Bakit tinangkilik ng mga Filipino ang paggamit ng social media?
a. dahil sa mga aplikasyon nito b. dahil sa mga larawan nito
c. dahil sa ito’y nása Internet d. dahil sa kagandahan nitó.
12.Kung malayo ka sa pamilya o mahal mo sa búhay at nais mo ang agarang
komunikasyon na walang kaukulang halaga ay may mga aplikasyon na magagamit,
maliban sa;

65
a. Messenger b. Skype
c. Twitter d. Viber
13.Sa mundo ng social media, ito ang kahulugan ng pinaikling salita na ILY.
a. I Leave You b. I Like You
c. I Lose You d. I Love You.
14.Ang mga nauusong salita na tinangkilik ng mga Filipino sa social media tulad ng
lol, sml, skl ay tinatawag na:
a. code switching ng mga salita b. Pagpapaikli ng mga salita
c. Pagpapaliit ng mga salita d. Pagmamali ng mga salita
15.Ang mga makabuluhang bagay na naidudulot ng internet sa mga mamamayan ay
ang sumusunod, MALIBAN sa:
a. Napapabilis ang komunikasyon b. Napapadali ang pag-aaral.
c. Napapagaan ang hanapbuhay. d. Napapauso ang fake news
Pelikula at Dulâ
Ang pelikula na kilala rin bílang sine at pinilakang-tabing ay isang larangan na

nagpapakita ng mga gumagalaw na larawan bílang isang anyo ng sining o bílang
bahagi ng industriya ng libangan.
Ang panonood ng pelikula ang pinakamura at abot-kayang uri ng libangan ng
lahat ng uri ng tao sa lipunan. Iba-iba ang uri ng pelikulang tinatangkilik ng mga
manonoood. Naaayon ito sa kaniyang ibig panoorin at nagugustuhan. Nariyan ang
aksiyon, animation, dokumentaryo, drama, pantasya, historical, katatakutan,
komedya, musical, sci-fi (science fiction), at iba pa. Anuman ang pelikulang
tinatangkilik, tiyakin lámang na kapupulutan ng aral na magiging gabay naman ng
mga manonoood sa nangyayari sa araw-araw na búhay niya.
Samantala, ang dulâ ay isang akdang sa pamamagitan ng kilos at galaw sa
tanghalan ay naglalarawan ng kawil ng mga pangyayaring naghahayag ng kapana
panabik na bahagi ng búhay ng tao.
Sinasabi ring isang genre na panitikan na nása anyong tuluyan ang dula na
dapat na itanghal sa entablado, may mga tauhang gumaganap na nag-uusap sa
pamamagitan ng mga diyalogo. Masasabing may anyong pampanitikang inihanda
para sa dula na ang mga artista ay kumakatawan sa mga tauhan, ginagawa ang
nararapat na pagkilos ayon sa hinihingi ng mga pangyayari, at sinasabi ang
nakasula na usapan. t
Sitwasyong Pangwika sa Pelikula
Bagaman mas maraming banyaga kaysa lokal na pelikula ang naipalalabas sa ating
bansa taon-taon, ang mga lokal na pelikulang gumagamit ng midyum na Filipino at
mga barayti nitó ay mainit ding tinatangkilik ng mga manonood. Katunayan, sa
dalawampung nangungunang pelikulang ipinalabas noong 2014, batay sa kinita,
lima

66
sa mga ito ang lokal na tinatampukan din ng mga lokal na artista. Iyon nga lang,
Ingles ang karaniwang pamagat ng mga pelikulang Pilipino tulad ng One More
Chance,
Starting Over Again, It Takes A Man and A Woman, Bride for Rent, You’re My Boss,
You’re Still the One, at iba pa. Ang wikang ginagamit ay Filipino, Taglish, at iba pang
barayti ng wika.
Hindi na nga maitatatwang Filipino ang wika o lingua franca ng telebisyon, radio,
diyaryo, at pelikula. Maaaring sabihing ang pangunahing layunin ng mga ito sa
paggamit ng Filipino bilang midyum ay upang makaakit nang mas maraming
manonood, tagapakinig, o mambabasáng makauunawa at malilibang sa kanilang
palabas, programa, at babasahin upang kumita sila nang mas malaki. Subalit, hindi
rin mapasusubalian ang katotohanang mas dahil sa malawak na impluwensiya ng
wikang ginagamit sa mass media ay mas maraming mamamayan sa bansa ngayon
ang nakapagsasalita, nakauunawa, at gumagamit ng wikang Filipino. Isang mabuting
senyales para sa lalong pag-unlad at paglago ng ating wikang pambansa.
Bagaman laganap na sa mass media, mapapansin pa rin na ang wikang
Filipino ay madalas na ginagamit sa mga programa sa radyo at telebisyon, sa
tabloid, at sa pelikula kung saan ang nananaig na tono ay impormal, at waring hindi
gaanong estrikto sa pamantayan ng propesyonalismo. Sa maraming babasahin at
palabas na Filipino, ang tila nangingibabaw na layunin ay mang-aliw, manlibang, at
lumikha ng ugong o ingay ng kasayahan (Tiongson, 2012). Isang pag-asam at
hámon para sa mga táong nasá likod ng mass media at mga táong tumatangkilik sa
mga ito na hindi lang basta lumaganap ang Filipino kundi magamit din ito ng mga
nasabing midyum upang higit na maitaas ang antas ng ating wika.
Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang mga diyalogo sa pelikulang Filipino. Isulat
mo sa patlang ang pamagat nito. Sagutin din ang tanong sa ibabang bahagi at
ipaliwanag. Gawin ito sa sagutang papel.
1. “Ginamit lang naman ako ng tadhana para pagtagpuin kayo. Im’Just a piece
of your puzzle” (Gara)
2. “I deserve an explanation! I need an acceptable reason” (Marco)
3. “Mas pipiliin ko ang isang bukas na nandoon ka kaysa sa isang bukas na wala
ka” (Gab)
Lawigin
Bakit kayâ Ingles ang karaniwang ginagamit na pamagat sa mga pelikulang

Filipino? Ipaliwanag

67
A. Panuto: Suriin ang mga pamagat at diyalogo sa pelikula at sagutin

ang mga tanong kaugnay nitó tungkol sa lingguwistika at kultura.
Isulat ang sagot sa iyong sagutang papel.
1. “She loved me at my worst. You had me at my best, but binalewala mo lang

ang lahat…and you chose to break my heart.” (Popoy - One More Chance) Anong
wika ang ginamit sa pahayag?
a. Barayti ng Filipino b. Code Switching
c. Ingles d. Tagalog
2. “Gusto ko magkakasama tayo bago ako makipagkita kay San Pedro. Tutal
pitong linggo na lang naman.” (Tatay – Seven Sundays) Alin sa mga kultura ng
Filipino ang ipinapahiwatig sa pahayag?
a. Close Family Ties b. Extended Family
c. Pamamanhikan d. Piyesta
3. Ano ang nais ipahiwatig ni Tonyo sa pelikulang Kita Kita nang sabihin niya
kay Lea na “Alam mo click tayo”?
a. Bagay sila b. Magkaibigan na sila
c. Pumindot na sila d. Sira ang ulo nila
4. Ano ang ipinahihiwatig ng pamagat ng pelikula nina Angelica Panganiban at
Carlo Aquino na Exes Baggage?
a. Bagaheng di nakailangan b. Dáting kasintahan
c. Lumang maleta d. Sobrang bagahe
5. “Alam ko kasi ang mga mama, hirap na hirap sila kapag malayo sila sa
kanilang anak.” (Odrey – Miss Granny). Anong kultura ng Filipino ang masasalamin
sa pahayag?
a. Paghihigpit ng magulang b. Pagpapahalaga sa anak
c. Pagpapahalaga sa magulang d. Pagtitiis ng hírap
B. Panuto: Basahin at unawain ang mga pangungusap. Isulat ang letra

ng tamang sagot sa sagutang papel.
6. Ang mga seryeng tulad ng Be Careful with my Heart, Till I Met You, at Sahaya ay
mga programa sa telebisyon na tinatawag na;
a. dulâ b. nobela
c. noontime show d. telenobela
7. Ang sumusunod ay mensahe sa pelikulang Hello, Love, Goodbye, MALIBAN sa;
a. Ang nawawasak na pamilya at gumuguhong pangarap.
b. Ang kumita nang malaki upang maging masagana ang búhay.

68
c. Ang pagbabago ng pananaw ng mga kabataan tungkol sa kanilang

pinapahalagahan sa búhay.
d. Ang paglalahad ng mga di kanais-nais na bunga ng paglayo sa pamilya
para kumita nang malaki sa ibang bansa.
8. Ano ang mga naitulong sa wikang Filipino ng mga teleserye tulad ng Ang
Probinsiyano, Kara Mia, at Kadenang Ginto?
a. Maraming Filipino ang nakaunawa at nakapagsasalita ng wikang Filipino
b. Maraming dayuhan ang natutong magsalita ng ating wika.
c. Maraming Filipino ang gumamit ng rehiyonal na wika.
d. Maraming Filipino ang nahirati sa wikang dayuhan.
9. Ano ang ipinapahiwatig ng mga pahayag na ito ng inang si Josie sa
pelikulang Anak?
“Sana tuwing umiinom ka ng alak, habang hinihithit mo ang sigarilyo, habang
nilulustay mo ang mga perang padala ko, sana’y inisip mo rin kung ilang pagkain ang
tiniis kong hindi kainin para makapagpadala ako ng malaking pera dito, sana habang
nakahiga ka sa kutson mo, natutulog, maisip mo rin kung ilang taon kong tiniis ang
matulog mag-isa habang nangungulila ako sa yakap ng mga mahal ko, sana maisip
mo kahit konti kung gaano kasakit sa akin ang mag-alaga ng mga batang hindi mo
kaano-ano, samantalang kayo… kayong mga anak ko ay hindi ko man lang kayo
maalagaan”
a. Pagpapakasakit ng magulang para sa magandang búhay ng pamilya
b. Ang pagkapariwara ng búhay ng mg anak dahil sa bisyo.
c. Ang pagiging maluho sa búhay ng mga anak.
d. Pagkahirati sa búhay at sa layaw.
10.Ang ang tema at mensahe ng pamagat ng pelikulang Four Sisters and A
Wedding?
a. Pagmamahalan sa loob ng pamilya
b. Pagtanggap sa kakayahan at kahinaan ng miyembro ng pamilya.
c. Pagkakaroon ng unawaan sa kakulangan ng isa’t isa.
d. Lahat nang nabanggit
11.Ang sumusunod ay dahilan ng pagkakaiba-iba ng kultura sa Pilipinas MALIBAN
sa;
a. impluwensiya ng mga dayuhan b. katangiang heograpikal nitó
c. pagkakaiba-iba ng wika d. pagkakatulad-tulad ng paniniwala 12.“Kung i
ihahambing ang kabataan sa ibang pangkat ng lipunan, higit silang mapanur sa mga
palabas at pelikulang pinapanood.” Ito ay pinatunayan sa sulating:
a. aklat na Bakit Baligtad Magbasa ang mga Pilipino
b. aklat na Stupid Is Forever
c. jornal na Meditation of Filipino Youth Culture
d. pahayagang Philippine Inquirer
13.Bakit patuloy na tinatangkilik ang mga pelikulang Filipino?
a. dahil sa mga artistang gumaganap
b. dahil sa mga lugar na pinaggaganapan
c. dahil sa napag-uusapan sa bawat lugar
d. dahil sa mga linya ng mga tauhan o hugot lines na natatak sa isipan.

69
14.Ano ang karaniwang anyo at tono ng wikang nagagamit sa dula, programa sa

radio, at pelikula?
a. impormal na tinatangkilik ng masa
b. matalinhaga ang wikang ginagamit
c. mga dayuhang wika ang nagagamit na tinatangkilik ng masa
d. pormal na tinatangkilik ng masa
15.Ang tema ng mga pelikulang Filipino ngayon ay ibinabatay sa panlasa ng:
a. kababaihan b. kabataan
c. kalalakihan d. matatanda
Sitwasyong Pangwika sa Larangan ng Edukasyon, Pamahalaan, at Kalakalan

Maraming Filipino ang naiimpluwensiyahan at gumagamit ng wikang Ingles sa
iba’t ibang antas sa kabila ng pagkakaroon ng pambansang wika ng Pilipinas. Subalit
hindi maitatatwa na Ingles pa rin ang ginagamit sa sistema ng edukasyon at print
media, kayâ itinuturing pa ring makapangyarihan ang wikang Ingles sa ating lipunan
at dominanteng wika sa edukasyon.
Sa kasalukuyan, wikang Filipino ang ginagamit sa pamamahala, lehislatura, at
mga korte sa Pilipinas, ngunit Ingles pa rin ang namamayaning wika na ginagamit ng
mga mambabatas at ng mga politiko. Gayundin sa mga intelektuwal na usapin,
komersiyo o negosyo ay Ingles din ang ginagamit habang Filipino naman sa lokal na
komunikasyon at mga palabas sa telebisyon.
Binigyang-diin ni Boudieu (1991) sa kaniyang Language and Symbolic Power
na ang pagkakaroon ng lehitimong wika sa isang lipunan ang nagpapatatag sa
ekonomiya at politika ng isang bansa kung gagamitin ito bílang wika sa pag-unlad ng
sistema ng edukasyon at pagpapagana ng sistema ng paggawa.
SITWASYONG PANGWIKA SA EDUKASYON
Taóng 2003 nang lagdaan ni dáting Pangulong Gloria Macapagal-Arroyo at

ipatupad ang Executive Order 210 na may pangkalahatang layunin na palakasin ang
pagtuturo at pagkatuto gámit ang wikang Ingles sa batayang edukasyon sa Pilipinas.
Sa kabilang banda, sa bágong kurikulum na nilagdaan ni dáting Pangulong
Benigno C. Aquino III, sa Mother Tongue-Based Multi-Lingual Education (MTB-MLE),
ang mother tongue o unang wika ng mga mag-aaral ay naging opisyal na wikang
panturo mula Kindergarten hanggang Grade 3 sa mga paaralang pampubliko at
pribado man. Sa kurikulum na ito pinanatili ang wikang Filipino at Ingles na gamitin
at ituro pa rin sa mga paaralan maging sa mas mataas na antas.
Binigyang-diin ni dating Kalihim Armin Luistro na ang paggamit ng wikang
ginagamit din sa tahanan sa mga unang baitang ng pag-aaral ay makatutulong
upang mapaunlad ang wika at kaisipan ng mga mag-aaral. Makapagpapatibay din
sa kanilang kamalayang sosyo-kultural.

70
Dahil sa bágong kurikulum, binago rin ang asignaturang itinatadhana ng

CHED. Mula sa dáting 60 units na kurso sa General Education Curriculum (GEC),
ginawa itong 36 units na lámang at inalis na rin ang asignaturang Filipino sa
kolehiyo. ng pagsunod sa mga pamantayan na inilalabas ng DepEd, CHED at ng
KWF ay makatutulong sa mag mag-aaral upang higit na malinang at lumaganap ang
unang wika ng mga mag-aaral, gayundin ang wikang Filipino kasabay ng pagkatuto
ng Ingles upang mas maunawaan nila ang mga aralin na pinag-aaralan.
SITWASYONG PANGWIKA SA PAMAHALAAN
Isa sa malaking kontribusyon ni dáting Pangulong Corazon C. Aquino sa

pagpapalaganap ng wikang Filipino sa pamahalaan ang Atas Tagapagpaganap Blg.
335, s. 1988. Nakatulong ito upang maging mas malawak ang paggamit ng wika sa
iba’t ibang antas at sangay ng pamahalaan.
Maging si dáting Pangulong Benigno C. Aquino III ay itinaguyod din ang
pagpapahalaga sa ating sariling wika sa pamamagitan ng paggamit niya ng wikang
Filipino sa kaniyang State of the Nation Address (SONA). Ayon sa kaniya, mas
makabubuti na maintindihan ng mga ordinaryong mamamayan ang kaniyang
sinasabi. Sa kasalukuyan, wikang Filipino na rin ang ginagamit sa mga opisyal na
pagdinig sa pamahalaan subalit may mga pagkakataon na gumagamit ng code
switching ang mga nanunungkulan sa gobyerno lalo na kapag teknikal ang mga
salita o sadyang walang mahanap na katumbas nitó sa Filipino.
SITWASYONG PANGWIKA SA KALAKALAN
Masasabing malaki ang epekto ng pangangalakal sa wika ng isang bansa

sapagkat sa pakikipagtalastasan nagaganap ang pakikipagkalakalan. Isa sa epekto
ng kalakalan sa wikang Filipino ay ang paggamit sa tatak ng isang pangunahing
produkto bílang generic name nitó na nagdudulot ng kalituhan sa mga mamimili at
nagtitinda.
Dahil sa pagbabagong nagaganap sa mundo, nagbabago rin ang paraan ng
pakikipagnegosasyon ng tao. Umusbong sa bansa ang call center na nagbigay ng
bágong trabaho para sa mga Filipino. Ingles ang wikang ginagamit ng mga call
center agent bagaman nakabase sa Pilipinas sapagkat dayuhan ang mga kliyente
na kanilang binibigyan ng serbisyo.
Sa mga tanggapan ng malalaking kompanya na tinatawag na multinational
companies, wikang Ingles din ang higit na ginagamit. Maging ang mga inilalabas na
memo, kontratang pinapipirmahan at mga liham-pangangalakal ay nakasulat sa
wikang Ingles. Ang mga press release na inilalathala sa social media, maging sa
print advertisement tulad sa broadsheet at magazine ay ito rin ang ginagamit
sapagkat mas malawak na uri ng konsyumer ang kanilang target at hindi lámang
nakatuon sa mga
Filipino.
Subalit sa kabilang banda, mapapansin na pinanatili ang paggamit ng wikang
Filipino at iba pang barayti nitó sa mga merkado sa bansa at maging sa mga pabrika
71
at pagawaan. Filipino rin ang ginagamit na wika sa mga patalastas ng produkto

upang mahikayat ang mamamayan na tangkilikin ito. Naniniwala ang mga prodyuser
na kapag sikát na artista o endorser ang kanilang kinuha ay mahihikayat ang mga
mga mamimili na tangkilikin at bumili ng kanilang produkto.
Panuto: Subukin mong gumawa ng isang piyesa para spoken poetry na

nagpapaliwanag sa kahalagahan ng wika sa kalakalan, pamahalaan, at
edukasyon. Ang hámon ko sa iyo ay bigkasin mo ang iyong piyesa sa spoken
poetry at i-post ang video nito sa iyong Facebook account upang marinig ng
mas nakararami ang iyong nais ipaliwanag tungkol sa paraan ng paggamit ng
wika sa kalakalan, pamahalaan, at edukasyon.
Puntos Pamantayan
5 Nabigkas ko nang maayos sa isang estasyon ng radyo o nai-post ko sa FB
ang aking nagawang tula na nagpapaliwanag sa kahalagahan ng wika
sa kalakalan, pamahalaan, at edukasyon at nakatanggap ako ng 3
(tatlo) na positibong komento ukol dito.
4 Nabigkas ko nang maayos sa isang estasyon ng radyo o nai-post ko sa FB
ang aking nagawang tula na nagpapaliwanag sa kahalagahan ng wika
sa kalakalan, pamahalaan, at edukasyon at nakatanggap ako ng 2
(dalawa) na positibong komento ukol dito.
3 Nabigkas ko sa isang estasyon ng radyo o nai-post ko sa FB ang aking
nagawang tula na nagpapaliwanag sa kahalagahan ng wika sa
kalakalan, pamahalaan, at edukasyon at nakatanggap ako ng 1 (isa) na
positibong komento ukol dito. .
2 Hindi ko nabigkas sa isang estasyon ng radyo o di ko nai-post sa FB ang
aking nagawang tula na nagpapaliwanag sa kahalagahan ng wika sa
kalakalan, pamahalaan, at edukasyon subalit ipinarinig ko ito sa ilang
mga kaibigan at kakilala.
1 Hindi ko nabigkas sa isang estasyon ng radyo o di ko nai-post sa FB o sa
kaibigan ang aking nagawang tula na nagpapaliwanag sa kahalagahan
ng wika sa kalakalan, pamahalaan, at edukasyon.
Panuto: Ipaliwanag ang anyo at paraan ng paggamit ng wika sa iba’t ibang

sitwasyon kaugnay ng kalakalan, pamahalaan, at edukasyon. Isulat ang titik ng
tamang sagot bago ang bilang.
1. Bakit higit na gamitin ang wikang Ingles sa mga Business Process Outsourcing
(BPO) o mga call center?
a. Dayuhan ang binibigyan ng serbisyo ng mga call center agent.
b. Ingles ang isa sa opisyal na wika sa bansa.

72
c. Ingles ang usong salita sa ganitong uri ng trabaho.

d. Tutol ang mga may-ari ng kompanya na gamitin ang wikang Filipino.
2. Ito ang layunin kayâ nilagdaan at ipinatupad ni dating Pangulong Gloria
Macapagal Arroyo ang Executive Order 210 noong 2003.
a. Hindi naging matagumpay ang bilingguwal na polisiya sa edukasyon sa
hinahangad na pagkatuto ng mga mag-aaral.
b. Layunin nitóng makatutulong upang higit na malinang at lumaganap ang
unang wika ng mga mag-aaral, gayundin ang wikang Filipino kasabay ng
pagkatuto ng wikang Ingles.
c. Layunin nitóng maipalaganap ang paggamit ng mga opisyal na wika ng
bansa.
d. Layunin nitóng palakasin ang pagtuturo at pagkatuto gámit ang wikang
Ingles sa batayang edukasyon ng Pilipinas.
3. Ito ang dahilan kayâ wikang Filipino ang ginamit ni dating Pangulong Benigno
Aquino III sa kaniyang mahahalagang panayam at sa kanyang mga talumpati
tulad ng State of the Nation Address (SONA).
a. May malaking kontribusyon sa pagpapalaganap ng wikang Filipino ang
kaniyang ina na si dáting Pangulong Corazon C. Aquino.
b. Nais niyang maunawaan ng ordinaryong mamamayan ang kaniyang
inihahatid na mensahe.
c. Nais niyang patunayan na mahusay siya sa pagsasalita ng Filipino.
d. Wala siyang kakayahang magsalita ng wikang Ingles.
4. Ito ang layunin ng paggamit ng wikang Filipino sa mga komersiyal o patalastas
pantelebisyon o panradyo.
a. Maaaring maipalabas sa iba’t ibang estasyon ng radyo at telebisyon ang
patalastas
b. Makapagbibigay ito ng pagkakataon upang pasikatin ang mga endorser ng
produkto.
c. Makatutulong ito upang maakit ang mamimili na tangkilikin ang produkto.
d. Makatutulong ito upang maintindihan ang palitan ng diyalogo ng mga
artistang nag-eendorso ng produkto.
5. Bakit ginawang opisyal na wikang panturo mula Kindergarten hanggang Grade 3
ang mother tongue o unang wika sa K to 12 Kurikulum?
a. Higit na bihasa ang mga mag-aaral na gamitin ang kanilang
kinagisnang wika sa pakikipagkomunikasyon.
b. Higit na madaling mauunawaan ng mga mag-aaaral ang aralin.
c. Makatutulong ito upang mapaunlad ang wika, kaisipan ng mga mag
aaral,at makapagpapatibay rin sa kanilang kamalayang sosyo kultural.
d. Wala pang kakayahan ang mga mag-aaral sa ganitong baitang
upang gamitin ang wikang Ingles maging ang Filipino.
6. Patuloy na nagagamit ang wikang Filipino ngunit ang umiiral na wikang ginagamit
sa mga komersiyo at negosyo ay nananatiling ____.
a. Diyalekto b. Filipino
c. Ingles d. Tagalog

73
7. Ang alituntunin ng polisiyang “Mother Tongue-Based Multilingual Education.

a. Dayuhang wika ang pananatilihing wika sa paaralan.
b. Ingles ang isa sa opisyal na wika sa paaralan.
c. Filipino at mga ibang diyalekto ang gagamitin sa paaralan.
d. Ingles at Filipino ang pinanatiling gamiting panturo hanggang sa mataas na
antas.
8. Ang mother tongue ay ituturo sa mga mga-aaral mula____.
a. Baitang 1-3 b. Baitang 4-6
c. Kindergarten-Baitang 3 d. Kindergarten
9. Siya ang nagtaguyod upang maipalaganap ang paggamit ng wikang Filipino sa
pamahalaan.
a. Pangulong Corazon C. Aquino
b.Pangulong Gloria Macapagal Arroyo
c. Pangulong Ferdinand E. Marcos
d. Pangulong Fidel V. Ramo
10.Ang wikang nananaig sa merkado, sa mga pabrika, at sa mga pagawaan.
a. Diyalektal b. Filipino
c. Filipino at Ingles d. Ingles
11.Bakit nag-iisip ng sari-saring panghikayat ang mga kandidato tuwing sasapit ang
eleksiyon?
a. Para gumastos b. Para iboto
c. Para magkapera d. Para sumikat
12.Bakit Ingles ang wikang ginagamit sa mga website?
a. Americano ang gumawa nito kayâ Ingles ang ginamit na wika.
b. Ingles ang itinuturing na universal language.
c. Nasanay na lámang ang mga tao na Ingles ang nakikita sa website.
d. Walang panumbas na salita sa Filipino ang ilang salitang Ingles.
13.Bakit nâsa wikang Filipino ang mga islogan na ginagamit ng DepEd kaugnay ng
kanilang mga gawain tulad ng “Brigada Eskwela” at “Tayo para sa Edukasyon”?
a. Higit na nakahihikayat sa mga bata at magulang.
b. Mas madali itong tandaan at gawin.
c. Pinoy ang mga mag-aaral kayâ dapat wikang Filipino ang gamitin.
d. Walang maisip na magandang linya sa wikang Ingles.
14.Bakit SALE ang ginagamit sa halip na MURA kapag nagbagsak-presyo ng mga
produkto sa mall?
a. Higit na may datíng sa mamimili b. Mas magandang tingnan
c. Mas nakahihikayat d. Para maintindihan ng mamimili
15.Bakit Ingles at Filipino ang ginagamit bílang wikang panturo sa kolehiyo?
a. Gusto ng mag-aaral b. Nais ng pamunuan ng paaralan
c. Nakatadhana sa batas d. Utos ng pangulo ng bansa

74
Pasusuri ng mga Teksto Gámit ang Social Media
Epekto ng Teknolohiya sa Wika

Kapansin-pansin ang patuloy na paglaganap ng teknolohiya sa ating bansa
lalo na ang patuloy na paglabas ng mga makabagong produkto tulad ng tablet at
iPad ng Apple. Sanhi ng patuloy na pag-unlad ng makabagong panahon ay ang pag-
uso ng paggamit ng pinaikling salita tulad na lámang ng “ansaveh” na pinaikli ng
salitang “Ano’ng masasabi mo doon?” upang mapadali ang ating pakikipag-
uganayan; dito nawawalang silbi ang mga nakasanayang salita ng ating mga
kapuwa.
Sa pag-unlad ng ating bansa at pagbabago ng panahon nagbabago na rin
ang ating sariling wika, ito ay marahil sa iba’t ibang uring pakikipagtalastasan gámit
ang makabagong teknolohiya. Talamak din ang paggamit ng akronim sa social
media kung saan nagrerepresenta ang isang letra ng isang salita. Isa pa sa nauuso
sa panahon ngayon ay ang makabagong salita o slang word tulad ng selfie. Laganap
din ngayon ang paggamit ng salitang balbal na at tinatawag ding salitang kanto o
kalye.
Isa sa mga masamang epekto ng teknolohiya sa wika ay ang pagiging asa na
lámang sa teknolohiya tulad ng smartphone, tablet, at laptop para sa kanilang
arawaraw na pangangailangan. Nagiging ugat din ng hindi pagkakaunawaan ng mga
mamamayan ang paggamit ng teknolohiya sapagkat may kaniya-kaniyang pananaw
ang ibang tao kung kayâ’t malakas ang loob nilang makipagsagutan sa isa’t isa
lalonglalo na at ito ay magagawa sa pamamagitan ng pagpindot lámang kahit walang
pagkilos na nagaganap. Isa pa sa mga epekto ng teknolohiya sa ating wika ay
nawawalang-halaga ang ating pinag-aralan sa eskuwelahan sapagkat nagpopokus
ang mamamayan sa iba’t ibang pananaw marahil sa kanilang nakikita sa social
media; nakakawalang-pokus sa sambahayan ang paggamit ng makabagong
teknolohiya dahil sa mga gadget na laging gamit ng mga tao sa araw araw nilang
pamumuhay.
Sagutin at ipaliwanag ang sumusunod na mga tanong. Isulat ang sagot sa

iyong sagutang papel.
1. Ano ang epekto ng paggamit ng teknolohiya sa Wikang Filipino?

______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
________________
2. Ipaliwanag ang sumusunod na salita na ukol sa nangyayari sa wika sa
panahon ngayon.
a. Pagpapaikli ng salita:
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
______

75
b. Paggamit ng akronim:
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
______
c. Paggamit ng mga slang word:
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
______
Napakalaki ang naitutulong ng social media sa mga tao ngayon, dahil dito
napapadali ang mga nais nating sabihin sa ating kaibigan at mahal sa búhay lalo
na kung sila ay nása malalayong lugar. Pinapadali nitó ang pagtanggap at
pagpapakalat ng balita. Dahil sa patuloy at aktibong paggamit ng mga Filipino sa
iba’t ibang social networking sites, tinagurian ang Pilipinas na Social Media
Capital of the World noong taóng 2015.
Bukod sa pamamaraan ng estilo ng pagsusulat sa social media, mapapansin
din dito ang pagiging iresponsable sa pagpapakalat nang maling impormasyon o
balita, maging ang hindi maingat na pagbibigay ng mga pahayag at komentong
walang sapat na batayan.
Dahil sa social media, maraming mga bágong salita ang umusbong at nauso
na patuloy na ginagamit at tinatangkilik ng mga tao katulad ng mga wika ng mga
beki o tinatawag na gay lingo, jejemon ang tinatawag na Millennial Word.
Ngunit dahil sa social media, maraming kabataan ang nagagawang baguhin
ang wika sa pamamagitan ng pagpapaikli, pinaghahalo ang Ingles at Filipino,
pagbabago ng spelling at pagbabago ng termino, kahulugan ng mga salita,
pinaghalo-halong numero, mga simbolo, mga magkasamang malalaki at maliliit
na letra.
Halimbawa:
1. Pagpapaikli at pagkakaltas ng mga salita sa txt
Always A Pleasure- AAP
God Bless You-GBU
2. Pinaghahalo ang Ingles at Filipino d 2 na me
MuZtaH
Wr u na?
3. Pinaghahalo-halong numero, malalaki at maliliit na
titik aQcKuHh iT2h
iMiszqcKyuH

76
Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang text at teksto. Piliin ang titik ng
wastong sagot at isulat bago ang bilang.
elow poh tita... gud ev.

Pnpatnong ni momy qng tloy dw u tom w8t nia
poh kau sa bhay.
1. Ano ang epekto nitó sa pagkatuto sa paggamit ng wika?
A. hindi mabása B. magiging mahina sa pagbaybay ng salita
C. mahirap intindihin ang mensahe D. maling impormasyon
2. Paano ginamit ang wika sa pagpo-post ng mensahe?
A. halo-halong letra B. madalian
C. pinaikli at halòng karakter D. walang mga bantas ang salita
Teksto para sa tanong 3-5.
Wika sa Teknolohiya ni
Obero, Callaman, Razonad
Sa pag-usbong ng teknolohiya, sa paggamit nito ng wika hindi natin maitatanggi

na malaki ang epekto nito sa ating sariling wika. Sa modernong panahon mas
madali na ang komunikasyon kung kaya’t, mas madaling maipapasa ang mga
wikang di pormal. Nakakatawang isipin na kahit tayo ay mga Pilipino may iilang
tao pa rin ang hindi ganoon kabihasa gamitin ang wikang Tagalog.
Ang mga Pilipino ay lulong na lulong na sa social media. Ayon sa aming

pananaliksik mayroong 30 milyong tao ang gumagamit ng facebook, 4.9 million
naman sa twitter 25 million sa youtube noong 2014. Dahil nga ba sa teknolohiya
ay mas umusbong ang di pormal na mga salita?
Iyo pa bang ginagamit ang nakagisnan o sinaunang wika? Mahalaga ba ang

paggamit ng nakagisnang wika? Sa paanong paraan tayo naiimpluwensyahan sa
makabagong salita? Sa paanong paraan napapangalagaan ang ating kinagisnang
wika? Dapat bang mahalin ang ating sariling wika?
https://bettercomingcom.wordpress.com
3. Anong wika ang ginamit sa pagbibigay ng impormasyon?

A. halo-halong wika B. purong Filipino
C. purong Ingles D. wikang ayon sa nilalaman
4. Paano ipinaalam sa teksto ang bílang ng mga lulong sa social media?
A. ginamit ang wikang dayuhan
B. ginamitan ng salitang malalim
C. gumamit ng estadistika

77
D. gumamit ng mga tanong

5. Anong sitwasyon sa social media ang ginamit para maihatid ang mensahe?
A. Facebook B. pm
C. Twitter D. WordPress
Panuto: Sagutin ang sumusunod na pahayag. Isulat ang sagot bago ang
bilang.
1. Kadalasang nababanggit ang salitang ito sa mga inuman. Nagmula ito sa mga
salitang “walang pakialam,” “walang pangarap,” at “walang kinabukasan.”
a. Hokage b. Ninja moves
c. Pabebe d. Walwal
2. Ito raw ay salitang beki na pamalit sa mga termino na hindi masabi o maalala.
Noong dekada 80, ibig sabihin nito ay “any-any” o kung ano-ano lang. At nung
dekada 90 naman, naging “anik-anik” at ngayon, eme-eme na!
a. Bae b. Beast mode
c. Edi wow! d. Eme-eme
3. Ito na nga raw ang bágong termino para sa mga kalalakihan na pasimpleng
dumidiskarte sa napupusuang babae.
a. Bae b. Hokage
c. Ninja Moves d. Pabebe
4. Ang salitang ito ay ginagamit ngayon ng mga millennial upang ipahiwatig na sila
ay galít na o naiinis.
5. Nagmula raw ito sa mga “ninja” o mga warrior na mayroong kakaibang galing, bilis
kumilos, at deskarte na maisakatuparan ang kanilang misyon nang hindi
masyadong napapansin.
6. Ito ang mga wikang tinaguriang gay lingo.
a. bekimon b. eme-eme
c. hokage d. jejemon
7. Ito ang ginagawa pagkatapos magbigay ng pahayag o reaksiyon sa nabása sa
internet.
a. message b. post
c. react d. text
8. Pinakamodernong gadget na ginagamit halos nang lahat ng tao para sa pakikipag-
ugnayan sa kapuwa na puwedeng dalhin kahit saan.
a. cell phone b. internet
c. radyo d. telephone
9. Paraan ng mga texter sa pagsulat ng salita sa kanilang mensahe.
a. all caps b. code
c. halong litra at bilang d. lahat italisado

78
10.Lumawig at nauso ang mga bágong salita dahil dito
a. anti-media b. local media
c. no media d. social media
11.Wikang ginagamit kapag nagpo-post sa personal messages.
a. pang-araw-araw na wika b. pormal na wika
c. wikang naiiba sa lahat d. wikang pare-pareho
12.Mananatiling Ingles ang wika nitó kahit may mga impormasyon o kaalamang
nasusulat sa wikang Filipino o Tagalog.
a. gadget b. internet
c. personal message d. text
13.Mga mahuhusay magbago at gumamit ng makabagong salita.
a. dalubwika b. kabataan
c. matatanda d. senior citizen
14.Ang naitutulong ng social sa katayuan ng wika.
a. estandardisasyon b. maisalita
c. makilala d. pagbabago pagbabago
15.Isa sa mga nagagago sa paggamit ng wika ng mga kabataan sa social media.
a. ispeling b. kultura
c. mensahe d. text
Pag-uugnay ng mga Idea
Mahalagang magkaroon ka ng kaalaman at kasanayan sa pag-uugnay ng mga

salitang gagamitin sa pangungusap upang makabuo ng isang makabuluhang sulatin.
Kailangang angkop ang mga pag-ugnay na salita sa pag-uugnay-ugnay ng kaisipan
upang malinaw na maihatid ang mensahe lalo na sa pagsulat ng isang pananaliksik.
Basahin at suriin ang teksto.
KARAKOL: Pasayaw na Panalangin

ni Myra Miller
Impluwensiya ng mga kastilang sumakop sa ating bansa ang relihiyon, at ang

pagdiriwang ng fiesta ay isa sa mga naipamana nila sa atin.
Dito sa Cavite, merong tinatawag na Karakol. Ang Karakol ay isang uri ng
aktibidad tuwing may fiesta sa kanilang lugar. Isa itong uri ng prosisyon ngunit hindi
lamang paglalakad kundi pasayaw itong isinasagawa ng mga deboto. Kaya naman
tinatawag din itong “pasayaw na panalangin.”
79
Sinasabing nagsimula ang Karakol sa bayan ng Rosario sa Cavite noon pa

mang taong 1845 bilang pagpupugay sa kanilang mahal na patron na si Nuestra
Señora Virgen del Santissimo Rosario, Reina de Caracol.
Ang “Caracol ay salitang Kastila na ang ibig sabihin ay takbong Kuhol
(snaillike-pace) sa kadahilanang, may kabagalan ng takbo ang prusisyong ito. Dahil
nga sa ang Rosario ay malapit sa karagatan, ang sinaunang Karakol ay nahahati sa
dalawang bahagi. Una, ang Karakol del Mar at ang Karakol dela Tierra. Ang Karakol
del Mar ay Karakol sa dagat o fluvial procession. Nakagayak ng mga bulaklak ang
andas ng patron at ilalagay sa malaking bangkang pangisda saka inililibot sa dagat.
Sinasamahan ito ng iba pang mga deboto ng patron sakay ng daan-dang bangkang
pangisda na napapalamutian ng mga makukulay na banderetas at musika ng mga
banda na siyang nagpapasigla sa pagdiriwang. Panagalawa ay ang Karakol dela
Tierra o Karakol sa lupa. Isinasagawa ito pagkatapos ng Karakol sa Dagat. Pagsapit
sa dalampasigan, ililipat ang andas pagkatapos ay papasanin ng mga deboto
(karaniwa’y mga lalaki). Sa saliw pa rin ng musika tulad ng Pandanggo, pasayaw na
ipoprosisyon ang patron papuntang simbahan. Sinasabing merong natatanging
galaw ang mga nagkakarakol-ang pagsasalok-salok ng andas.
Sa lakas ng hagupit ng bagyo at naglalakihang alon, halos lumubog ang bangka

kung kaya takot ang bumalot sa lahat ng mga sakay nito. Itinali nila ang kanilang
mga sarili sa bangka para hindi umano sila anurin kung saan. Ang namumuno sa
kanila’y pumunta sa kabin para tingnan kung ano ang kargamentong maari nilang
maisalba. Hanggang sa napansin nito ang isang larawan ng Birhen ng Sto. Rosario.
Nagbigay ito sa kanya ng pag-asa. Dito siya taimtim na nanalangin at nangako na
kung ililigtas sila at bibigyan ng pagkakataon pang mabuhay, ay patatayuan nila ito
ng kapelya bilang papuri at pasasalamat sa oras na makaahon sila sa laot. At dininig
umano ng birhen ang kaniyang panalangin. Dahil lahat sila’y ligtas na nakarating.
Nakadaong

80
Subalit ano nga ba ang kwento sa likod ng debosyon ng mga taga Rosario sa
mahal na patron? Paano napunta ang birhen sa nasabing bayan at naging kanilang
patrona? Ayon sa kwento, noong panahon ng mga kastila, isa sa pangunahing uri ng
transportasyon ay ang pagbabangka. Ito ang paraan sa paghahatid ng mga kalakal
ng mga mamamayan mula Cavite hanggang Maynila sa Manila Bay. Isang gabi,
isang malakas na bagyo ang tumama sa kamaynilaan at karatig probinsiya nito na
nag-iwan ng pagkasira ng mga buhay at ari-arian. Hindi mabilang na tripulante ang
naabutan ng bagyo sa laot. Isa sa mga bangka ay galing Mindoro na lulan ay mga
kargamento. sila sa dalampasigan ng Mojon (ngayon ay Muzon) isang sitio sa noo’y
baryo pa lamang na Salinas-Marsella. Bunga nito, nagpatayo nga ng maliit na
kapilya ang mga sakay ng nasabing bangka nang may pasasalamat at tuwa sa
kanilang puso. Inihabilin nila ang imahe ng mahal na birhen sa mga taga-Mojon.
Umalis ang mga tripulante iwan ang pamanang tradisyon- ang kapistahan ng
nasabing patron.
Sa paglipas ng panahon, ang masayang pagdiriwang na ito, ay nakagawian
na din ng iba’t-ibang bayan sa Cavite bilang pagpupugay na din sa patron ng
kanilang lugar. Samakatuwid ang tradisyong ito ay lumawak pa at ngayo’y isa na
ding aktibidad ng kapistahan sa iba’t-ibang lugar sa karatig probinsiya.
1. Tungkol saan ang tekstong binása?

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
__________________
2. Ano ang gampanin ng mga salitang may salungguhit?

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
__________________
3. Ano kayâ ang maaaring mangyari sa daloy ng idea sa teksto kung wala ang mga
salitang may salungguhit na ito?
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
__________________
Basahin ang mga pangungusap sa Hanay A. Piliin ang tamang sagot sa Hanay
B upang makabuo ng pangungusap gámit ang angkop na pang-ugnay. Isulat
ang sagot sa patlang.
Hanay A Hanay B
1. Kultura ang humuhubog sa isang

lipunan _______ dapat na pahalagahan
ito. a. sapagkat
2. Ito ang gagawan ng pag-aaral b. upang

________ nangangailangan ito ng
maraming kasagutan. c. kaya

81
3. Mahalagang italâ na ang mga d. samaktuwid

sanggunian _______ hindi na
makaabala sa pag-aaral. e. dapat
4. Sa suliraning gagawan ng
pag-aaral _________ na lutasin ang
mga dapat gawin upang mabigyan
ng angkop na rekomendasyon.
5. Isang rekomendasyon ng
pag-aaral na gawin pang mas
malakas ang pagaaral _______
magiging mas makatotohanan ito.
Mahalagang magkakaugnay ang mga idea sa pananaliksik upang maayos ang daloy
ng mga kaisipan at mga salita sa bawat pangungusap, talata, at sa lahat ng bahagi
ng pananaliksik.
Angkop na mga Salita sa Pag-uugnay-ugnay ng mga Idea
Tinatawag na kaisipan sa nililinang na talata ang idea. Inilalahad ng idea ang

pangunahing kaisipan na layong ihatid ng sulatin. Sa puntong ito, kailangang
pagugnayin ang mga kaisipan o sariling pag-unawa sa teksto upang mabuo ito at
ang makakatulong dito ay ang paggamit ng angkop na mga salita.
Batay kay Jocson (2016), malalaman ang mga angkop na salitang gagamitin
kung kaugnay ito ng paksang gagawan ng pananaliksik at kung nagpapakilala ito ng
pangangailangan sa bawat bahagi nitó. Maaaring gumamit din ng mga pang-ugnay
na salita tulad ng sapagkat, at, kung gayon, samakatwid at iba pa.
Sa pag-uugnay ng mga idea sa literatura at pagpapaliwanag sa daloy at resulta
ng pananaliksik, madalas ginagamit ang ayon sa/kay, batay sa/kay, sinabi ni, dahil
dito, bunga nito, resulta nitó, at iba pa.
Bílang paglalahat, dugtungan mo ang mga pangungusap. Piliin ang tamang

sagot sa kahon at isulat sa sagutang papel.
Natutunan ko ang iba’tibang angkop na mga salita at pangungusap

(1)_______mapag-ugnay-ugnay ang mga salita. Nalaman ko din na tinatawag na

82
kaisipan sa nalilinang na talata ang (2)__________. Inilalahad naman ng idea ang

(3)__________ na layong ihatid ng sulatin.
Sa puntong ito, kinakailangang (4)_______________ ang mga kaisipan o sariling

pag-unawa sa teksto upang mabuo ito. Maaaring gumamit ng mga pang-ugnay na
(5)________, ngunit, at ,kung gayon, samakatwid atbp.
idea
sapagkat
pangunahing kaisipan
upang
pag-ugnayin
Sagutin ang sumusunod na katanungan. Isulat ang titik ng tamang sagot bago
ang bilang.
1. Alin sa sumusunod na pangungusap ang may maayos at magkakaugnay ang

idea?
kung kayâ tákot ang bumalot sa lahat ng mga sakay nito. Sa lakas ng hagupit ng
bagyo, naglalakihang alon, halos lumubog ang bangka
A.Halos lumubog ang bangka, sa lakas ng hagupit ng bagyo, naglalakihang

alon kung kayâ tákot ang bumalot sa lahat ng mga sakay nitó.
B. Sa lakas ng hagupit ng bagyo, naglalakihang alon, halos lumubog ang
bangka kung kayâ tákot ang bumalot sa lahat ng mga sakay nitó.
C. Naglalakihang alon, halos lumubog ang bangka sa lakas ng hagupit ng
bagyo, kung kayâ tákot ang bumalot sa lahat ng mga sakay nitó.
D. Kung kayâ tákot ang bumalot sa lahat ng mga sakay nitó, sa lakas ng
hagupit ng bagyo, naglalakihang alon, halos lumubog ang bangka.
2. Tukuyin sa sumusunod na pangungusap ang magkakaugnay ang idea sa
paksang
pinag-uusapan.
I. Ang “Caracol ay salitang Kastila na ang ibig sabihin ay takbong Kuhol
(snail-like-pace) sa kadahilanang, may kabagalan ng takbo ang
prusisyong ito. Dahil nga sa ang Rosario ay malapit sa karagatan, ang
sinaunang Karakol ay nahahati sa dalawang bahagi.
II. Una, ang Karakol del Mar at ang Karakol dela Tierra. Ang Karakol del
Mar ay Karakol sa dagat o fluvial procession. Nakagayak ng mga
bulaklak ang andas ng patron at ilalagay sa malaking bangkang
pangisda saka inililibot sa dagat.
III. Panagalawa ay ang Karakol dela Tierra o Karakol sa lupa.
Isinasagawa ito pagkatapos ng Karakol sa Dagat. Pagsapit sa
dalampasigan, ililipat

83
ang andas pagkatapos ay papasanin ng mga deboto (karaniwa’y mga

lalaki). Sa saliw pa rin ng musika tulad ng Pandanggo, pasayaw na
ipoprosisyon ang patron papuntang simbahan.
IV. Umalis ang mga tripulante, iniwan ang pamanang tradisyon—ang
kapistahan ng nasabing patron.
A. I, II, III B. II, III, IV
C. III, IV, I D. IV, I, II
3. Alin sa sumusunod ang di-kaugnay na pahayag ukol sa paksa?
A. Ang COVID 19 ay isang uri ng sakít na nakamamatay. Lubhang
mapanganib ang sakít na ito. Marami ang binawian ng búhay, napalayo sa
pamilya, at maraming bagay ang hindi na nagagawa tulad noon.
B. Hindi na táyo nakatutungo sa bahay-panambahan upang magpasalamat,
humiling, at magpuri sa Panginoon dahil sa virus na ito.
C. Masaya ang mga batang naghahabulan sa gitna ng malakas na buhos ng
ulan. May bata, dalaga’t binata, at kahit matatanda. Sabik na sabik ang
bawat isa bunga na rin siguro ng mainit na panahon.
D. Maging ang pagbabalik-eskuwela ng mga mag-aaral ay hindi na natuloy
gawa sa pandemya.
4. Tukuyin sa sumusunod na pangungusap ang magkakaugnay ang idea sa
paksang pinag-uusapan.
I. Ang “Caracol ay salitang Kastila na ang ibig sabihin ay takbong Kuhol
(snail-like-pace) sa kadahilanang, may kabagalan ng takbo ang
prusisyong ito. Dahil nga sa ang Rosario ay malapit sa karagatan, ang
sinaunang Karakol ay nahahati sa dalawang bahagi.
II. Umalis ang mga tripulante, iwan ang pamanang tradisyon- ang
kapistahan ng nasabing patron.
III. Una, ang Karakol del Mar at ang Karakol dela Tierra. Ang Karakol del
Mar ay Karakol sa dagat o fluvial procession. Nakagayak ng mga
bulaklak ang andas ng patron at ilalagay sa malaking bangkang
pangisda saka inililibot sa dagat.
IV. Panagalawa ay ang Karakol dela Tierra o Karakol sa lupa.
Isinasagawa ito pagkatapos ng Karakol sa Dagat. Pagsapit sa
dalampasigan, ililipat
ang andas pagkatapos ay papasanin ng mga deboto (karaniwa’y mga
lalaki). Sa saliw pa rin ng musika tulad ng Pandanggo, pasayaw na
ipoprosisyon ang patron papuntang simbahan.
A. I, II, III B. II, III, IV
C. I, III, IV D. I, II, IV
5. Alin ang totoo tungkol sa pag-uugnay-ugnay ng idea?
I. Tinatawag na kaisipan sa nililinang na talata ang idea. Inilalahad ng
idea ang pangunahing kaisipan na layong ihatid ng sulatin.
II. Maaaring gumamit din ng mga pang-ugnay na salita tulad ng
sapagkat, at, kung gayon, samakatwid at iba pa sa pag-uugnay ng
mga idea

84
III. Sa puntong ito, kailangang pag-ugnayin ang mga kaisipan o sariling

pag unawa sa teksto upang mabuo ito at ang makakatulong dito ay
ang paggamit ng angkop na mga salita.
IV. Masasabing magkakaugnay ang idea kung dumaan ito sa pagsusuri o
pananaliksik, ibig lang sabihin na sinang-ayunan ito ng mga
respondent.
A. I, II, II B. II, III, IV
C. III, IV, I D. IV, III, II
6. Maaaring gumamit ng mga ________ upang mapag-ugnay ang mga idea
A.Pandiwa B.Panghalip
C.Pang-ugnay D.Pag-angkop
7. Ang paggamit, pagpapaunlad, at pagpapalaganap ng Wikang Filipino ay
nakasaad sa Saligang Batas ng 1987, Artikulo XIV, Seksiyon 6,____________,ito
ay naaayon sa batas.
A.ngunit B.sapagkat
C.kung gayon D.subalit
8. Hindi makatarungan at patas ang pag-alis ng asignaturang Filipino sa
kolehiyo_____________________pinapatay nito ang Panitikang Filipino.
A. marahil B. sapagkat
C. ayon dito D. samakatwid
9. ______________dating Pangulong Ramon Magsaysay, “ Huwag ikahiya ang ating
wika sapagkat iyan ang diwa ng ating bansa.”
A. Ayon kay B. Huwag
C. ating D. sapagkat
10. Ang tangi mong magagawa __________________maging bayani at dakila sa
iyong henerasyon ay isalba ang búhay ng sangkatauhan sa COVID 19 sa
pamamgitan ng pananatili sa loob ng iyong tahanan. Magkaroon ng malasakit sa
sarili, sa iyong mahal sa búhay, at sa kapuwa-tao.
A. subalit B. ngunit
C. upang D. sa lalaong baga’y
11. __________________ Jocson (2016), malalaman ang mga angkop na
salitang gagamitin kung kaugnay ito ng paksang gagawan ng pananaliksik at kung
nagpapakilala ito ng pangangailangan sa bawat bahagi nitó. Maaaring gumamit
din
ng mga pang-ugnay na salita tulad ng sapagkat, at, kung gayon, samakatwid at iba
pa.
A. Subalit B. Datapuwa
C. Kung gayon D. Batay kay
12. Wala namang batas o kautusang nagtatakda sa kung anong wika ang gagamitin
sa pagpapalaganap ng salita ng Diyos. Anumang wika ang gámit basta ito’y hindi
lumilihis sa tunay na konteksto at kahulugan, hindi naman ito makapagpapabago sa
tunay na kalagayan ng iyong paniniwala at pananampalataya._______________ang
paggamit ng taglish sa Bibliyang New Testament ay walang nilalabag sa aspektong
moral man o legal.
A. Kung gayon B. Subalit
C. Marahil D. Datapuwa

85
13. Alin sa sumusunod ang hindi kaugnay na pahayag ukol sa paksa?

A. Ang COVID 19 ay isang uri ng sakít na nakamamatay. Lubhang
mapanganib ang sakít na ito. Marami ang binawian ng búhay, napalayo sa
pamilya, at maraming bagay ang hindi na nagagawa tulad noon.
B.Hindi na táyo nakatutungo sa bahay-panambahan upang magpasalamat,
humiling, at magpuri sa Panginoon dahil sa virus na ito.
C. Masaya ang mga batang naghahabulan sa gitna ng malakas na buhos ng
ulan. May bata, dalaga’t binata, at kahit matatanda. Sabik na sabik ang bawat isa
bunga na rin siguro ng mainit na panahon.
D. Maging ang pagbabalik-eskuwela ng mga mag-aaral ay hindi na natuloy dahil
sa pandemya.
14. Hindi mo kinakailangang humawak ng tabak o baril _______makipaglaban para
lámang matawag na bayani at dakila. Hindi mo kailangang makibaka sa
pamamagitan ng panulat o nobela para puksain ang kalaban.
A. upang B. marahil
C. subalit D. sapagkat
15. Pagsunod-sunurin ang pangungusap sa kahon upang makabuo ng isang talata
na magkakaugnay ang ideya.
I. Ang kulturang ito ay nabibigyang-anyo, naipahayag, at naipasa sa
ilang henerasyon sa pamamagitan ng wika.
II. Ito rin ang nag-uugnay sa mga tao sa isang kultura, at sa
pamamagitan nitó ang kultura ay maiintindihan at mapahalagahan
maging sa mga táong hindi napaloob sa tinutukoy na kultura.
III. Samakatwid, ang wika ay ang nagbibigay anyo sa diwa at saloobin
ng isang kultura.
IV. Habang natutunan ng isang bata ang kaniyang katutubong wika,
unti-unti rin niyang nakukuha ang kaniyang kultura.
A. I, IV, III, II B. I, II, III, IV
C. IV, III, II, I D. I, IV, II, III
Binabati kita!
at natapos mo na ang Module sa Asignaturang Komunikasyon at Pananaliksik
sa Wika at Kulturang Pilipino.
Ipagbigay alam agad ito kay Sir Rey upang mabigyan ka ng link para sa
Examination!
God Bless and keep safe always!

86

COURSEPACKKMOMUNIKASYON

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

COURSEPACKKMOMUNIKASYON

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

COURSEPACKKMOMUNIKASYON

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

PHILIPPINE COLLEGE OF TECHNOLOGY

Garden Park Village, Bajada, Davao City

FLEXIBLE LEARNING MODULE

Mr. Reymart H. Mancao reymart.mancao@pctdavao.edu.ph

Grade 11 - Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino

Para sa mag-aaral: Malugod na pagtanggap Komunikasyon at Pananaliksik sa

Grade 11 - Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino

Grade 11 - Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino

6. Bouman (1990) – ang wika ay isang paraan ng komunikasyon sa pagitan ng

Wika ko. Hulaan Mo!

Ano ang Wika?

Grade11- Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino

wika, mabilis na naipapalaganap ang kultura ng bawat pangkat. Higit sa lahat

Mga Katangian ng wika

Grade 11 - Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino

6. Bawat wika ay tuwirang nakaugnay sa kultura ng sambayanang

Sagutin ang mga sumusunod na tanong.

3. Ano-ano ang pagkakapare

Grade11- Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino

4. Sumasang-ayon o sumasalungat ka ba kay Charles Darwin sa sinasabi

Grade 11 - Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino

Ang Wikang Pambansa

Ang Pilipinas ay isang kapuluang binubuo ng iba’t ibang pangkat ng mga

Ang mungkahing ito ay sinusugan ni Manuel L. Quezon na noo’y Pangulo ng

“Ang Kongreso ay gagawa ng mga hakbang tungo sa pagkakaroon ng isang wikang

• Jaime C. de Veyra – Namumuno (Samar-Leyte)

Grade 11 - Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino

Batay sa pag-aaral na isinagawa ng Surian, napili nila ang Tagalog bilang

“ang wikang pipiliin ay dapat…

➢ Wika ng sentro ng pamahalaan;

“Ang Batasang Pambansa ay dapat magsagawa ng mga hakbang na

Grade 11 - Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino

“Ang wikang Pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang nililinang, ito ay

Sagutin ang sumusunod na mga tanong:

2. Sa paanong paraan nasuportahan ni dating Pangulong Manuel L. Quezon ang

Grade11- Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino

4. Bakit kaya maraming tao rin ang tumutol o sumalungat sa pagkakapili ng

5. Paano ipinakita ni Dating Pangulong Corazon Aquino ang kanyang mainit na

Grade11- Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino

Ang isinasaalang-alang na ang unang pananakop ng mga kastila sa ating kapuluan

Upang mas maging epektibo ang pagpapalagananp ng Kristiyanismo, ang mga

Nang sakupin ng Amerikano ang Pilipinas, sa simula ay dalawa ang wikang

Grade 11 - Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino

Malaking tulong ang nagawang pananakop ng mga Hapon sa kilusang nabanggit.

Ilang batas Kautusan, Proklamasyong Pinairal sa pagpapaunlad ng Wikang

• Kautusang Tagapagpaganap Blg 134 (1937)- ipinahayag na ang tagalog

Grade 11 - Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino

Wikang Opisyal at Wikang Pampagtuturo

“Ukol sa layunin ng komunikasyon at pagtuturo, ang mga wikang opisyal ng

Grade 11 - Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino

Kapampangan, Pangasinense, Iloko, Bikol, Cebuano, Hiligaynon, Waray, Tausug,

Sagutin ang mga sumusunod na tanong:

3. Sa iyongpalagay, makatutulong nga kaya sa mga batang

Grade11- Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino

Grade 11 - Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino

Grade 11 - Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino

Nagkaroon ng Punan ang mga kahon ng mahahalagang pangyayaring nagbigay-daan sa

2. Ito ay ang kalikasan ng wika ay ang pagkakaiba-iba ng wikang ginagamit ng

Grade 11 - Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino