ASYA HUN

İMPARATORLUĞU
(M.Ö. 221-M.S. 439)

Dr.Öğr.Ü. Nezahat BELEN

Kaynak: Ahmet Taşağıl,»Türk Tarihinin Başlangıcı», AÜ.Yayınları,Eskişehir,2011.
İlk Türk Devletlerinin Hakim Oldukları Alanlar

Kaynak: Tarih_2hayatboyuöğrenme.meb.gov.tr
 ◦ Orhun Yazıtlarında yer alan, Türk ve bazen iki
heceli Türük şeklinde ilk defa karşımıza çıkan
◦ Türk adı 542 yılında Gök-Türk (Kök-Türk)
Devleti’yle resmî bir kimlik kazanmıştır. Aslında
Türk Adının bu devletin adı Gök-Türk değil, Türk idi. XIX.
yüzyılın sonunda bazı Türkologların kabul ettiği biçimiyle Gök-
Ortaya Çıkışı Türk kullanımı yaygınlaşmıştır.
• Yerli ve yabancı tarihçiler ile Türkoloji uzmanlarınca
yürütülen bilimsel araştırmalarda Türk adının değişik
ve anlamlarda kullanıldığı görülmektedir.
• A. Vambery (Vamberi)→ "türemek",
Anlamı • G. Nemeth (Nemet) → "güç-kuvvet"
• A.N. Kononov ise → "insan" anlamına geldiği
düşüncesindedir.
• Ziya GÖKALP'e göre Türk → "töreli" demektir.
• Kaşgarlı Mahmut 11. yy. da → "olgunluk çağı" olarak
adlandırmış iken
• En eski Çin kaynaklarında ise Türk adı → "miğfer"
anlamında kullanılmıştır.
 TÜRKİYE KAVRAMI
Türk adının nasıl olup da yaygınlaşarak günümüze
ulaştığını kısaca açıklamak gerekir.
Moğolistan’da kurulan Türk adlı devlet, kısa zamanda
bütün Orta Asya’yı, Kuzey Çin’i, hatta Tibet’i hâkimiyeti
altına aldı. Arkasından Kore’den Karadeniz’e kadar
Kafkasların kuzeyi, hatta Kuzey Afganistan’ı kendine
bağladı.
Böylece hem doğu (Çin, Tibet, Kore) hem de batı
kaynaklarında (Bizans) Türk Devleti adıyla geniş yer
edindiği gibi Orta Asya Türkiye olarak anılmaya başladı.
◦ Türkiye tabiri daha VI. yüzyılda Bizanslılar
tarafından Orta Asya için kullanılıyordu. Ayrıca
IX. ve X. yüzyıllarda Volga’dan Orta Avrupa’ya
kadar uzanan sahaya da Türkiye adını
vermişlerdi.
◦ XI-XII. yüzyıllarda Mısır ve Suriye’ye
Türkiye denirdi. Anadolu ise XII. yüzyıldan
itibaren Türkiye olarak tanınmaya başlamıştır. TÜRKİYE VE
TÜRK YURDU
Günümüzde Balkanlardan Çin Seddi’ne kadar uzanan çok geniş
bir sahada yaşayan Türklere çağlar boyu şüphesiz birçok bölge
yurtluk yapmıştır.
◦ Bunun günümüzde saha adları olarak yansımaları doğudan
batıya şöyledir: Yakutistan, Güney Sibirya-Altaylar, Moğolistan,
Kansu-Ordos, Doğu Türkistan, Batı Türkistan, Kuzey
Afganistan, Horasan, Kafkaslar ve Azerbaycan, Musul-Kerkük,
Halep civarı, Anadolu, Balkanlar, Kırım ve Kazan.
◦ Saydığımız bölgelerdeki Türkler, binlerce yılın hadiseleri
neticesinde günümüzde hâlâ söz konusu bölgelerde varlıklarını
devam ettirme başarısını göstermektedirler.
 Asya
Hun
Devleti
MÖ. 221
MS. 439
Merkezi
Ötügen
 Hunların isimleri
Hsiung-nu /Hung/Khun/Hun
şekillerinde, Türkçe’de «Kün» kavim, halk
manasına gelmektedir.
 Dil yadigârları, antropolojik ve
arkeolojik veriler Hunların Türk
olduğunu ortaya konmuştur
Anavatanda kurulan ve tarihi
bilinen ilk Türk Devletidir.
Hunların adı bilinen ilk hükümdarı (Şan-yü)
Tou-man/Teoman’dır (MÖ. 221-209)
Çin Seddi’nin Uzunluğu
21.196.180 m
 Teoman Han,
Ulu hatun, Mete
Yueçiler’de rehin kalan Mete
 Hunlar en parlak dönemlerini
Mo-tu/Mete hanla yaşamışlardır
(MÖ. 209-174).
TUNG-HU’LAR VE «Bin Li»
At, cariye ve toprak meselesi
«Toprak devletin temelidir,
kimseye kolay kolay
verilmez»
Mete Han
 Mete , doğuda Hunlardan toprak
isteyen Tunguzları yendi. Ülkesini
sağ ve sol olarak ikiye ayırarak
yönetti.
 Mete Çin’e üç sefer
yaptı. Amacı İpek Yolu
hakimiyeti
 Ka-oti’nin ile Anlaşma Mete’nin Çini topraklarına
Ka-o-ti’nin başında bulunduğu Çin ordusunu M.Ö 187 katmamasının sebepleri şunlardır:
yılında çıkılan Pai-Teng Seferi’nde yüz bin kişiden
oluşan ordusuyla büyük bir yenilgiye uğratmıştır. “

Çinlerin Hunlara göre,

nüfusça çok
kalabalık olması.
Geçmişte Çine gidip yerleşen
Hun topluluklarının
benliklerini kaybetmiş olması.
Mete’nin Çin politikası,
Hunlar da milli şuurun
varlığını gösterir.
 Mete
bütün Türk kavimlerini
tarihte ilk defa tek bayrak
altında toplamıştır.
 Mete adının anlamı:
Mo-tu veya Mao-dun «bahadır» anlamına gelmektedir.
Türkler, Mete Hanı
«Oğuz Kağan» destanı ile ölümsüzleştirdiler
Mete han, onluk sisteme dayalı
yeni bir ordu düzeni kurdu.
Bu düzen tüm dünyaya örnek
oldu.
 Mete’nin oluşturduğu idari ve
askeri düzen daha sonra kurulan
tüm Türk devletleri tarafından
örnek alındı.
Turan Taktiği -Kurt Kapanı